v•OAN X ' . //;/,/ ~G X 1. y .. ;'/

·~ ~ o< ~'>-111 1 r/<

~~ TARIHI )~ ~ DIN lft§

~ ~

BÜYÜK İSTANBUL TARİHİ

CİLT V

PROJ~ YÖN~iCıSi

M. Akif Aydın

~Di TÖR

Coşkun Yılmaz

YAYlN KURULU

1\1. Akif Aydın

Coşkun Yılmaz

Feridun M. Emecen

YunusU~uc

Tuncay Başo~lu

Mehmet İpşirli

Coşkun Çakır

KULTÜR A.Ş.

GenelMüdür

Nevzat Kütük

Pro1e Koordinatörü

Fatih Yavaş

lB B KÜLTÜR AŞ.

Maltepe Mahallesi

Topkapı Kültür Parlo

Osmanlı Evleri

Topkapı Zeytinburnu

34010 Istanbul

...

T: +90 0212 ~67 07 00

iletisim@kultursanat.org

www.kultursanat.org

ISB.l\1 (Takım): 9"/lH)()5.9J32-16-9

ISBN: 978-605-9132-21-3

Seri No: Tarih Serisi · 1

Yayınevi No: 15321

D-I

D

D-

BÖLUM WITOilLERI

Dunya ÖlçeAınde Istanbul

YunusV~r

Topografya ve Yerleşim

Mehmet Karakuyu

Siyaset ve Yonelım

Feridun M. llmecen

Coşkun Yılmaz

---o

Demografl

YunusKoç

o-- -o

Toplum

ArifBilgin

o-- --o

Din

Hür Mahmut Yücer

lktısal

Coşkun Çakır

Ulalım ve 1-laberle~me

Ali Akyıldız

--o

Edebiyat. Kultur ve Sanat

Hatice Ayour

Mimari

H.lbrahim Düzenli

EAıtım, Bilim ve Teknoloji

Mehmet lp§irli

SalimAydüz

-o

---o

Söyle~ı f.lafızalarda istanbul

Beşir Ayvaro~lu

BiLI M VE DANIŞMA KURULU

A. Haluk Dursun

Abdülhamit Kırmızı

Ahmet Emre Bilgili

Beşir Ayvazo~u ,

Cemalettin Şahin

Çiçek Derman

Brhao Afyoncu

Pikret Sarıcao~lu

Ilaiii i nalcık

İlber Ortaylı

iskendcr Pala

İsmail E. Brünsal

Kemal Beydilli

KorkniTuna

MehmetGenç

Mustafa lsmet Uzun

OrhaoOkay

Ömer Faruk llarman

Sadettin Öktcn

Turhan Kaçar

ugurDerman

U~rTaoycli

D- - -- ---o

ILMi REDAKSIYON

Feridun M. Bmecen

Kemal Beydilli

Tuncay Başogıu

Ömer Faruk Harman

Mustafa İsmet Uzun

Turhan Kaçar

Cemalett.in Şahin

RESiM ALTI M~INLERI

ugurDemir

Kemal Beydilli

-o • 1. . , 1 D- ..... L!.. ;....a_,.. -c..c.· .

GORSEL EDITÖR

ugurDemir

GÖRSEL AllAŞTlRMA

M. Esat Coşkun

M. Erhan Demir

A. Fatih Yılmaz

Ahmetönal

Kemalettin Kuzucu

Ramazan Demir

İrfan Daıdelen

Hasan Yapıcı

FOTOCRAF

İsmail Küçük

Coşkun Aydın

A. BUal Arslan

M. Esat Coşkun

Ersin Çetintaş

AhmetAkmao

Sercan Samaocı

TSM- BOA- SMEY

İBB ATATORK

KfiT(jpHANESI

İSM1

TASARlM

Bülent Erkmen

GRAI=iK UYGULAMA

Barış Akkurt, BEK

Emre Çelik, BBK

Merve Çalaro~lu, MAS

Önder Sakıp Dündar, Bil K

Sarp Sözdinler, BEK

o------------------~

BASKI V~ PE:NK AYRlMI

Mas Matbaacılık A.Ş.

Hamidiye Mahallesi,

So~u Ca.ddesi, No: 3

Ka~thane - Istanbul

Tel: 0212 294 10 00

info@ma.!mat.com.lr

Sertifika No: 12055

ISL'cll \R.\STIRIHL\RI \IERhfZI

-~'-""i-------·-~ --([~TRE fOR ISL\\11( S Tl DIE S

icadiye Ba~larba§ı Caddesi

iM LA VE TASI-lil-l KONTROL No: 40 Üsküdar 34662 istanbul

Mustafa Demiray

o------- ___..,

TASI I i i~ KOORDINASYONU

Sabahatti.n Yenice

BiBUYOGRAI=YA KONTROL

~ Abdülkadir Şen el

T: +90 0216 474 08 50

isam@isam.org.tr

www.isam.org. tr

o-----------------o

l ... . . . .. :, ... ·.

' .. SOi'l OKUMA

MusWıl. Birol O~er • '\• .. ~ TASI-lil-l

PelinAslan

Aylin Samana

SemihAtiş

D

ı ~-------r------~a

İSTANBUL

2015

,., i .

•• ee . A

GUMUŞHANEVI A

DERGAHI NECDET YILMAZ.*

O sman lı istanbul'unun dini, ilmi,

sosyal, siyasi ve hatta iktisadi

hayatında belirgin bir yere sahip

sivil toplum kuruluşlarının başında

irfan ocakları olan dergahlar gelir.

Dergah faaliyetleri, fethi müteakip

başlam ış ve yoğunluğunu artırarak

devam ettirm iştir. istanbul'da fet ihten

1925 y ıl ına kadar, islam dünyasının başka hiçbir şehrine nasip olmayacak

derecede, soo'ün üzerinde büyüklü

küçüklü tarikat yapısı kurulmuştur.

Neredeyse bütün tarikatların bir

şubesi istanbul'da oluşturulmuş, zaman içerisinde kiminin merkezi de

bu şehre kaydırılmıştır. Daha fethi

izleyen tarihlerde Nakşl tasavvuf

okulunun da istanbul'un gündelik

hayatına girdiğini ve burada temsi l

edildiğini görmekteyiz. Bu geleneğin

bir temsilcisi olan Gümüşhaneli

Ahmed Ziyaeddin Efendi vasıtasıyla

kurulan Gümüşhanevl, diğer ismiyle

ı:atma Sultan Dergahı Osmanlı'n ı n

geç döneminde kurulmuş olmasına

rağmen iz ve tesirleri bakımından

dikkat çekmiştir.

Bugün istanbul Valiliği olarak hizmet

veren Cağaloğlu'ndaki yapı, Osmanlı döneminde Sadaret/Babıali, bugünkü

anlamda "Başbakanlık" binası olarak

kullanılmakta idi. Lale Devri'nin

kudretli sadrazam ı Nevşehirli Damad

ibrahim Paşa, burayı faal olarak

kullanmış, sonraki zamanlarda ise

sadrazam ların etkinlikleri oranında

önemli bir idari merkez olmuş veya

önemi zayıflamıştır. 1-layır eserleri

inşa edip bunları insanların faydasına

vakfetme hususunda oldukça gayretli

gördüğümüz ibrahim Paşa, kimi hayır eserlerini lll. Ahmed'in kızı

· M. E sad Coşan E~itim ve Araştırma Merkezi

ı- Gümüşhanevi Dergaru

da olan eşi ı:atma Sultan'la birlikte

yapm ış ve/veya ona da bu hususta

destek vermişt i r. Vezneciler'de

Şehzade Camii'nin k ıb le tarafında

bu lunan külliye, ı:atma Sultan ile

birlikte inşa edip medeniyetimize

kazandırdıkları yapılardandır. ibrahim

Paşa, Babıali'de yürüttüğü etkin görev

döneminde kendi sarayının etrafında

dağı nık olarak da olsa bir külliye inşa

ettirirken, hanım ı ı:atma Sultan' ın,

sarayın yanında harap durumda

bulunan bir mescit dikkatini çeker.

Bugün istanbul Vali l iği'nin hemen

karşısında bulunan Terzibaşı Plrl Ağa Mescidi diye bilinen bu mescidi

yıktırarak saray arazisinden mescidin

arsasına bir miktar arsa ekiettirir ve

buraya kendi adıyla anılan bir cami

yapt ı rır. 1140 (1727-1728) senesinde

inşas ı tamamlanan bu hayır eseri,

ı:atma Sultan Camii olarak an ıl ır.

ı:atma Sultan Camii, zaman içerisinde

yıldırım düşmesi, yangın ve benzeri

felaketlerden etkilenir. 1243 (1827-

1828) yılında ll. Mahmud tarafından

yeniden inşa ettirilen cami, XIX.

yüzyılın ortalarına doğru yalnızca öğle

ve ikindi namazların ı n eda ed ild iği yarı

terk edilmiş bir hüviyete bürünür.

BÜYÜK iSTANBUL TARiHi 2 6 7 ISLAM

Tam bu dönemde telif, tedris ve irşat

faal iyetlerini ikamet ettiği Mahmut

Paşa Medresesi'nde sürdüren

Gümüşhanel i Ahmed Ziyaeddin

Efendi'nin faaliyetlerini daha geniş

mekaniara taşıma ihtiyacı hasıl olur.

Yakın arkadaşı, talebesi ve müridi olan

Kastamonulu 1-lasan 1-lilmi Efendi'nin

gönüllü müezzinliğini üstlenmesi

üzerine ı:atma Sultan Camii beş vakit

namaz kılınan bir cami haline getirilir,

ayrı ca meşihat konulmak suretiyle,

1859 senesinde cami-tevhidhane

görevini de yüklenerek aynı zamanda

tekke olarak da kullanılmaya başlanır.

1875 yılında caminin batı kısmında harem ve selamlık bölümleri ilave

edilmek suretiyle tam teşekküllü

bir tarikat külliyesi özelliğine

kavuşturularak bundan sonra "Ahmet

Ziyaeddin Efend i Tekkesi", "ı:atma

Sultan Dergahı", "Gümüşhanel i

Tekkesi", "1-lalidi Dergahı" olarak

anılmaya başlanır.

Nakşi-1-lalidiliğin bir şubesi olan

Ziyaiye'nin kurucu pirlAhmed

Ziyaeddin Efendi'nin merkez dergahı

olması hasebiyle, bu kolun asitanesi

olan bu yapı, ad ı geçen zattan sonra,

tekkelerin kapatılış ı na kadar sırasıyla,

onun halifelerinin Ziyaiye usul ve

adabına göre faaliyet gösterdiği

bir merkez olmuştur. Dergahta faaliyet gösteren şeyhler sırasıyla,

Gümüşhaneli Ahmed Ziyaeddin

Efendi (1859-1893). Kastamonulu

Hasan Hilmi tfendi (1893-1911),

Safranbolulu ismail Necati Efendi

(1911-1919}, Dağıstanlı Ömer Ziyaeddin tfendi (1919-1920) ve Tekirdağlı

Mustafa !=eyzi Efendi'dir (1920-1925).

Gümüşhanevi Dergahı yapı olarak

cami-tevhidhane, harem ve selam lı k

bölümlerinden oluşmaktad ı r. Cami­

tevhidhane kısmında günlük namazlar yanında tedris faaliyetleri ve

mübarek gün ve geceler ile haftalık

periyatlarla icra edilen toplu zikirler

gerçekleştirilirdi. Harem kısmı şeyh

efendinin aile fertleriyle kaldığı

kısımdı. Selamlıkta ise kütüphane

yanında halvet odaları bulunmakta idi.

Başta, M. tsad Coşan Hocaefendi'nin

özel arşivinde bulunan Gümüşhanevi Dergahı metrukatı olmak üzere,

muhtelif resmi ve özel arşivlerde

bulunan belgelerden anlaşıldığına

göre Gümüşhanevi Dergahı'na

istanbul'un her kesiminden insan

devam etmekte, özel likle ilim

erbab ı na yönelik programların ağır lı ğı

ve yoğunluğu gözlemlenmektedir.

Dergah olarak Babıallnin hemen karşısındaki bir mekanın seçilmiş

olması misyon-mekan ilişkisi açısından dikkat çekmektedir. Bu dönemde

hükümet merkezi burasıydı. Ayrıca

bölge, basın ve yayın hayatının

da merkezi olmuş, Osmanlı kültür

hayatının temel mekanlarından birisi

haline gelmiştir.

Hadisin bir eğitim aracı olarak

esas alındığı dergahta, Ahmed Ziyaeddin Efendi'nin telif ve tertip

etmiş olduğu, son dönemin en çok okunan hadis kitaplarından birisi

olan RamCızü'l-ehadls salı ve cuma

günleri işrak vaktini müteakip öğleye

kadar tedris edilirdi. Bu faaliyet

her sene muharrem ayının başında başlar receb ayında tamamlanarak

hatim yapılırdı. Derse gelenler. takip

edilerek başından sonuna kadar

katılanlara hem icazetleri verilir hem

de daha önce rehin olarak verilmiş olan RamCızü'l-ehadls kitabı ile birlikte

onun şerhi olan Levamiu'l-ukul hediye

edilirdi. Sadece Gümüşhanevi Ahmed Ziyaeddin Efendi'nin hayatı boyunca

yetmişin üzerinde ders halkasında

RamCız okuttuğu ve her birinde en az

70 kiş inin bu l unduğunu ve bunların

da ilim tahsi li yapan veya tahsilini

tamamlamış olan kimselerden

oluştuğunu düşündüğümüzde,

dergahın, kısa tarihi boyunca

on binlerce insanı bu eğitimden

geçirmiş olduğu anlaşılmaktadır. Yine

Gümüşhanevi hazretlerinin farklı

gaye ve tertiple telif etmiş olduğu

Garaibü'l-ehadis adlı hadis kitabı

da aynı günlerde öğle namazını

müteakip okutulurdu. Bu kitap, daha

sık tamamlandığı için senede birkaç

defa bitiriimiş olurdu. Dergahta

okutulan çeşitli derslerde ibadet ve

eğit i mle gündelik hayat kaynaştırılmak

suretiyle kolektif bilincin

oluşturulması, kim liğin pekiştirilmesi

amaçlanmıştır.

Bir taraftan dönemin !=atih, Beyaz ı t.

Mahmut Paşa gibi önde gelen

medreselerinde eğitim gören, yüksek

medreselerde okumak suretiyle

tahsillerini tamamlayan hatta çoğu

müderrislik payesini almış bulunan

diğer taraftan da Gümüşhanevi Dergahı'nda ilmi eksiklerini ikmal

edip aynı zamanda nefis terbiyesini

gerçekleştiren, manevi gelişimini

tamamlayıp kemale eren halifeler,

islam coğrafyasının her tarafına dağılarak Kur'an ve Sünnet'e uygun

tasavvuf anlayışını gittikleri yörelere

taşımışlardır. Halifelerin önemli

bir kısmının Huzur Dersi hocalığı,

Darü lhilafeti'l-aliye müderrisli ği ve sair

medreselerde müderrislik yaptıkları

BÜYÜK iSTANBUl TARil-li 2 6 9 ISLAM

2- Ahmed Ziyaüddin Gümüşhan evi'nin Ramılr:u'l-ehadis isimli hadis kitabının müellif nüshası (M. E sad Coşan Elitim ve Araşbrma Merkezi)

tespit edilmektedir.

Kadınından erkeğine, esnafından

sanatkarı na, ilmiyeden askeri erkana,

sıradan halk kesiminden sultaniara

kadar toplumun her kesiminden

insanın devam ettiği Gümüşhanevi

Dergahı'nda günlük olarak her sabah Kur'an hatmi yapılır, ardından hatm-i

hace icra edilir ve vakit girince de

işrak namazı kılınırdı. Cuma günleri

öğleden sonra da topluca hatimler

yapılır ve hatm-i hace icra ed il irdi.

Keza salı gecesi yatsıdan sonra hatm-i

hace yapılır ve ardından da tehliller

çekilirdi.

Bazı seneler bir, bazı senelerde ise

iki halvet programı icra edilir. Daha

çok ilim ehline yönelik bulunan ve

zilhicce ve receb aylarında yapılan bu programlara dahil olanlardan,

halvetten çıktıktan sonra ne tür

hizmetler yapacaklarının taahhüdü

alınır, buna göre neredeyse tamamı

ya memleketlerine ya da muhtelif

beldelere giderek özellikle ramazan

ayını vaaz u nasihat ve irşatla geçirme

sözü verirdi.

Mübarek gecelerde dergahta toplanılır, sabaha kadar vaaz ve nasihat edilir,

Kur'an okunur, dua edilir, yetmiş bin

ı- Ahmed Ziyaüddin Gümüşhanev1'nin kütüphanelerinin vakıfmührü (M. Esad Coşan E~itim ve Araştırma Merkezi)

tehlil hatmi yapılır, gece namazları

kılınır, böylelikle gece ihya edilirdi.

Bayram namazlarından sonra topluca

bayramlaşılır. Kurban Bayram ı'nda

kimi kurbanlar ve sair zamanlarda

adak adayanlar bu adaklarını

dergahta keser, etler yemeklerde

kullan ılmak suretiyle gelenlere ikram

ed il irdi.

istanbul'un merkezi b ir konumunda

bulunan Gümüşhanevi Dergahı'nın

mutfağı şeyh efendinin ailesi ile

tekkede devam lı vazifel iler yanında

haftalık toplu zikirler, kandil geceleri,

ramazan iftarları, mevl it, hatim gibi

cemiyetlerde dergaha gelenlere,

konaklayanlara ve çevredeki

yoksu llara hitap etmekteydi.

istanbul'da, dergahın dışında 40 yerde hatm-i hace yapıldığı,

aynı şekilde kadınlar ı n da ihmal

edi lmeyerek gerek dergahta gerekse

evlerinde aynı şeki lde çalıştık lar ı

tespit ed ilmektedir.

Gümüşhanevi Dergahı'nın, Düyun-ı

Umumiye idaresinin kurulduğu;

iktisadi iflasını i lan ettiği bir dönemde,

diğer pek çok alanda o lduğu gibi bu

yöndeki girişimciliği ile de toplum

dinamiklerini harekete geçirmek

suretiyle gerek kitleye, gerekse

idarecilere yol ve yöntem gösterdiği

gözlenmektedir.

2- Ahmed Ziyaüddin Gümüşhanevi'nin kurdu~u kütüphanelerden üçüncüsünün vakfiyesi (M. Esad Coşan E~itim ve Araştırma Merkezi)

Devletin içinde bulunduğu bu

zor durumu yakından takip eden

Gümüşhanevi Dergahı, bağlılarından

imkanı olan ların para larını bir

sand ı kta toplayarak bunların

işletilmesini sağ lam ı ş, sahiplerine kar

payı dağıtmış, neman ı n bir miktarını

da dergahın giderlerinde harcamıştır.

Bu paralada satın ald ığı matbaa,

kurduğu kütüphaneler ve bast ı rdığı

kitapları islam coğrafyasının dört bir

tarafına dağıtarak ilmin gelişmesinin

ve medeniyetin en önemli aracı olan,

sadece ilk emir değil , aynı zamanda

ve ondan önce ilk söz olan "oku"

emrinin tahakkuku için ortaya büyük

gayret koymuştur. Satın a ldığı matbaada bastırd ı ğı

kitapları ilim erbabına dağıtarak,

dergahta bir kütüphane ve kitap

merkezi kurarak istanbul'un ilim ve

irfan hayatında etkisini gösteren

Gümüşhanevi Dergahı, Anadolu'nun

muhtelif bölgelerinde kütüphaneler

kurmuş, bu kütüphanelerin hayatını

devam ettirebi lmeleri için vakfiyeler

tanzim etmiştir.

Pek çok temsilcisi kanalıyla

BÜYÜK iSTA NBUL TARiJ.Ii 2 7 I İSLAM

istanbul'daki dini düşünce ve uygulamaların ı Anadolu'ya ve dünyanın çeşitli bölgelerine taşımış

olan Gümüşhanevi Dergahı'n ın kimi temsilcileri memleketlerinde veya gittikleri yerlerde medrese-tekke­

kütüphane kurmuş lardır. Kastamonulu

Hasan Hilmi Efendi bir dönem Geyve'de, Lüleburgazlı Eşref Efendi istanbul'da, Ankaralı Hi lmi (;fendi izmit'te, Düzcel i f-lasan Hilmi Efendi

Düzce'de, Yusuf Bahri (;fendi Ünye'de, Kazanlı Zeynul lah (;fendi Tarvisky denilen bölgede, Yusuf Şevki Efend i

Of'ta, Osman Niyazi (;fendi Rize'de, l=erşad ibrahim (;fendi Çaykara'da, Çırpılarlı Ali Efendi Bayramiç'te, Karahisari Mehmed (;fend i Afyon'da,

Hasan Ziyaedd in (;fendi Nallıhaın'da, Yörükzade Ahmed Efend i Bolvad in'de

bu hizmetleri Gümüşhanevi Dergah ı'nın birer temsilcisi olarak yürütmüşlerd i r.

3- Ahmed Ziyaüddin Gümüşhanevi'nin Kanuni Sultan Süleyman'ın türbesinin bitişi~indeki kabri

Komor Adaları, Balkanlar, Kafkaslar,

Şam, Bağdat , ~i c az bölgesi ve özellikle önemli ilim ve irfan merkezlerinden olup Osman lı'dan

kopuş süreci yaşayan Mısır, dergahın alaka gösterdiğ i bölgeler olarak dikkat

çekmekted ir. 1925 yılında tekke ve zaviyelerin kapatıl dığı dönemde dergah ın

postnişini Mustafa !=eyzi Efendi olup bu tarihten k ısa bir süre sonra vefat

etmiştir. O nun vefatının ardından

temsil ettiği anlayış, Sereıli Hasib (;fendi (ö. 1949), Kazanlı Abdü laziz Bekkine (;fendi (ö. 1952), Sursa lı

Mehmed Zahid Kotku Efendi (ö. 1980) ve Çanakkaleli M. Esad Coşan (;fend i (ö. 2001) tarafından temsil edi l miştir.

Gümü§hanevl Dergahı kuruluşundan

itibaren gerek Osmanl ı Devleti'ınde,

gerekse Cumhuriyet döneminde faaliyetlerine istanbu l'u merkez alarak devam etmiş, Türkiye'nin

ve dünyanın çeşitl i ülkelerinde hizmetlerini sürdürmüş, dini hayat ı n

yanında, sağlık, basın, yayın, il etiş i m,

sanat, kültür, çevre, siyaset başta

olmak üzere çeşitli alan larda yaptığı kurumsa l faaliyetleri ve yet iş ti rdiği

şa hs iyet ler le öncü ve önemli

hizmetler ifa etmiştir. Gümüşhanevi Dergahı 'nın içinde

doğup gel işt i ği yap ı tekkelerin kapatılmasından sonra kadro harici camiler arasına kat ıl mış,

harem ve se lam lık bölümleri bir müddet istanbul Valiliği'nin yatakhanesi, cami-tevh idhanenin

bir kısm ı da elbise deposu olarak

ku llanılm ıştır. 1950'lerde ihya edi lecek camiler listesine al ı nm ış

olmasına rağmen 1956-1957 yıllarında, Babıali Caddesi'nin geniş letilmesi

gerekçesiyle yıktı rı 1 mıştır. Bugünlerde, 2014'te, dergahın aslına uygun ihya

edi lmesi için ça lışmalar yapılmaktadır.

Kaynaklar 1'-1. l:s'ad Coşan Araştırma ve !:ğitim Merkezi

Arşivi'ndeki M. l:s'ad Coşan Koleksiyonu'nda

bulunan Gümüşhanevi Dergahı metrukatına ait

belgeler.

BÜYÜK iSTANBUL TARiHi 2 7 3 İSLAM

Gündüz, irfan, Gümüşhanevi Ahmed Ziyôüddln

1-/ayatı-fser/eri-Tarlkat Anlayışı ve 1-/ô/idiyye

Tarlkatı, Istanbul '1984.

Kevserl, Mehmed Zahid, et-Tahrfrü'l-vedz, istanbul

1326.

Kevserl. tvlehmed Zahid, irgômü'l-merld, istanbul

1328.

ıvfustafa ~evzi b. Nu'man, 1-/ediyyetü'/-1-/ô/idin

fl menôkıbı Kutbi'l-ôrifln Mevlônô Ahmed

Ziyôeddin b. Mustafa ei-Gümüşhônevi, istanbul

1313.

ıvfustafa ~evzi !:fendi, Menôkıb-ı 1-/aseniyye fl

ahvôli's-seniyye, istanbul 1329.

Tanman, M. Baha, "Gümüşhanevl Tekkesi", DiA, XIV,

277·278.

Yı lmaz, Necdet, (haz.). Ahmed Ziyôüddin

Gümüşhônevl Sempozyum Bildiri/eri, istanbul

1992.

Vücer, 1-lür ıvfahmut, Osmanlı Toplumunda Tasavvuf

(19. Yüzyıl), istanbul 2003.