Van bamboebuis tot ruimteschip
Transcript of Van bamboebuis tot ruimteschip
In de geschiedenis van de ruimtevaart speelt China een verbazingwekkend belangrijke rol
Van bamboebuis tot ruimteschip
Over de Chinese ruimtevaart is in het westen nog niet zoveel bekend. Het weinige dat we er over te horen krijgen, is dan nog meestal negatief, sensationeel nieuws. Zo kwam de Chinese Lange Mars-raket (LM) in het nieuws met een aantal spectaculaire ontploffingen. Maar dat is niet helemaal terecht. Eigenlijk heeft China in de ruimte al erg veel bereikt.
De Chinese raketgeschiedenis gaat ver terug in de tijd. We we
ten dat a! in de eerste eeuw na Christus in China het buskruit bekend was. Het werd gebruikt voor vuurwerk, dat op - in hoofdzaak religieuze -feesten werd afgestoken. In bamboebuizen werd buskruit gestopt, en meteen was de eerste primitieve raket geboren. Voor zover bekend werden die raketten in 1232 voor het eerst ook voor andere doeleinden gebruikt. In een oorlog tussen China en de Mongolen werd tijdens de slag van Kai-Keng door een Chinees krijgsheer gebruik gemaakt van 'pijlen van vliegend vuur'.
Deze raketten waren de oervorm van de hedendaagse vastebrandstofraketten. Een buis werd aan een kant dichtgemaakt en daarna met buskruit gevuld. De andere kant werd opengelaten en het geheel werd vastgemaakt aan een lange stok. Wanneer het buskruit werd aangestoken, kon het geproduceerde gas maar aan een kant ontsnappen en zo werd de raket voortgestuwd. Om er een wapen van te maken werd op de buis een speerpunt bevestigd en aan de achterkant, voor het stabilisereo, van veren gemaakte vinnen. Het is niet duidelijk hoe efficient de primitieve raketten waren, maar het psychologische effect op de Mongolen moet bijzonder groot zijn geweest.
40
Na de slag gingen ook de Mongolen van raketten gebruik maken en met die Mongo len is, hoogstwaarschijnlijk, in de loop van de veertiende eeuw, de raket in Europa terechtgekomen.
Over het gebruik van raketten als transportmiddel is een Chinese legende bewaard gebleven. Samen met zijn medewerkers bouwde de Chinese geleerde Wan-Hu een door raketten aangedreven vliegende stoel. Aan de stoel waren, behalve twee vliegers, zevenenveertig raketten vastgemaakt. Wan-Hu nam zelf plaats op de stoel toen de raketten door zevenenveertig assistenten werden aangestoken. Toen de rook was opgetrokken, was de stoel met WanHu verdwenen. Als eerbetoon aan de ruimtevaarder avant Ia lettre werd een berg op de maan naar hem genoemd, de WanHu-krater.
DE OPMARS VAN DE LANGE MARS
l)e moderne Chinese raketgeschiedenis begon op 11 november 1957 met de oprichting van de China Academy of Launch Vehicle Technology (CALT). Het instituut moest instaan voor het onderzoeken, ontwerpen, ontwikkelen, produceren en testen van aile systemen en subsystemen van China's lanceerders, zowel militair als civiel. En zoals voor alles in China, gelden ook voor CALT grote
getallen: het beslaat een oppervlakte van 5,4 miljoen vierkante meter en de gebouwen, waaronder tachtig laboratoria, hebben een oppervlakte van 1,32 miljoen vierkante meter. In het instituut werken zevenentwintigduizend mensen, waaronder negenduizend technici. Hier werd in het midden van de jaren zestig gestart met de ontwikkeling van de bekendste serie Chinese raketten: de Lange Marsfamilie.
Uitgangspunt voor de Lange Mars-1 was een ballistische ra-
. ket. Met deze raket werd in april 1970 China's eerste satelliet in de ruimte gebracht. Het was de experimentele DFH-1 (DFH staat voor Dong Fang Hong, Chinees voor 'het oosten is rood' , een Chinees liedje dat door de satelliet werd uitgezonden). De technologie voor de tweetrapsraket was voor het grootste dee! afkomstig uit de voormalige Sovjetunie. Daar werden Chinese studenten de principes van de rakettechnologie bijgebracht. Ook kreeg China een aantal exemplaren van de Russische versie van de V-2 (de R-1) en van latere Russische ontwerpen. Om aile facetten van het ontwerp te doorgronden, werd de raket volledig gedemonteerd. Interessant hieraan is dat de Duitse raket uit de Tweede Wereldoorlog hierdoor aan de basis lag van de raketindustrie in de Verenigde Staten, Groot-Btittannie, Rusland en China (zie hiervoor ook Eos nr. 6, juni 1997 'Sergei Pavlovitj Korolj6v, een vergeten pionier').
In november 1975 werd met een opvolger van de Lange Mars-1, de Lange Mars-2C, de eerste Chinese satelliet gelanceerd die naar de aarde kon terugkeren. Na drie dagen in de ruimte te hebben verbleven, kwam deze FSW-satelliet weer door de dampkring. China was daarmee het derde land - na de
Verenigde Staten en de Sovjetunie - dat een ruimtevaartuig veilig terug naar de aarde kon brengen. De ontwikkeling van de tweede generatie Lange Mars-raketten verliep overigens parallel aan de ontwikkeling van China's eerste intercontinentale raket.
CHINA GAAT COMMERCIEEL, ONDANKS AMERIKA
Uit deze tweetrapsraket ontwikkelde China een nieuwe lanceerder, met een extra trap. Hiermee bewees het land in 1984 een andere belangrijke technologie te beheersen. De Lange Mars-3, met een cryogene derde trap (dit wil zeggen met een motor die op vloeibare waterstof en zuurstof werkt), bracht voor het eerst een Chinese communicatiesatelliet naar een geostationaire baan. In een geostationaire baan draaien satellieten op zesendertigduizend kilometer hoogte, in het equatoriale vlak van de aarde, in vierentwintig uur precies met de aarde mee. De raketmotor . van de Lange Mars-3 is een uiterst geavanceerd product: waterstof en zuurstof moet vloeibaar worden gehouden en daarom worden de brandstoftanks gekoeld tot respectievelijk minus 250 en minus 180 graden Celsius. De Chinezen beheersten deze technologie eerder dan de Russen.
Met de Lange Mars-3 raket brak China ook door op de
Met de LM-2£, die in 1990 voor het eerst werd
gelanceerd, konden de Chinezen een lading van 9.200 kilogram in een /age baan om
de aarde brengen. Hiermee zegt China de basis te hebben
gelegd voor niet aileen interessante commerciele
lanceringen, maar oak voor een eigen bemand
ruimtevaartprogramma.
eos masezine 41
internationale commerciele satellietmarkt. De lading van de LM-3 in april 1990 bestond namelijk uit Asiasat-1 van Asiasat Corp, een communicatie-onderneming uit Hongkong. Asiasat is de opgeknapte Westar-satelliet, die na een gedeeltelijk mislukte plaatsing in de ruimte door de Space Shuttle weer werd opgepikt en voor een nieuwe lancering weer naar de aarde werd gebracht.
In hetzelfde jaar vloog de LM-2E, een Lange Mars-2 raket met vier erg krachtige boosters - dit zijn kleine vastebrandstofraketten - aan de eerste trap. Met deze nieuwe raket was het mogelijk in de plaats van 2.500 kilogram 9.200 kilogram in een !age baan om de aarde te brengen. Hiermee zegt China de basis te hebben getegd voor niet aileen interessante comrnerciele lanceringen, maar ook voor een eigen bemand ruimtevaartprogramma. Maar China bewijst ook nog op een andere manier dat het met zijn tijd meegaat. Nu overal in het westen wordt gesproken over kleine, snellere en goedkopere ruimtevaartprogramma's in de plaats van de dure, jaren aan ontwikkeling kostende en met grote risico's gepaard gaande programma's, komt ook China met een goedkope lanceerder: een gemoderniseerde versie van de allereerste Lange Mars. Daarom kreeg de raket de naam LM-1D.
China beschikt over vier lanceercentra. Xichang, in het zuiden, wordt gebruikt voor geostationaire lanceringen en Taiyuan, in de buurt van Beijing, voor ruimtevaartuigen die in polaire banen moeten komen (een polaire baan is er een die over de noord- en de zuidpool gaat) . Jiuquan (ook Shuang Cheng Tsu, Chinees voor 'oostenwind', genoemd) is de meest gebruikte en ligt in de Gobi Woestijn, in het noorden van China. Op het eiland Hainan, in het zuiden van China is er, speciaal voor sondeerraketten, nog een vierde lanceercentrum. Een sondeerraket is een kleine raket - van enkele meters lang - die voor een korte duur (meestal wordt in minuten gerekend) een voorwerp gewichtloos kan maken. Na zo'n korte vlucht keert de
42
lading naar de aarde terug. Vanaf deze plek zijn meer dan tweehonderd vijftig sondeerraketlanceringen voor microzwaartekracht-onderzoek uitgevoerd.
Ook op het gebied van militaire raketten staan de Chinese ontwikkelingen niet stil. De Amerikanen beweren dat China probeert technologieen van de Russische SS-18 raket te kopen. De SS-18 is nog altijd de basis van Ruslands intercontinentale kruisraketten. Met de besturingstechnologie van de SS-18 en de technologic om diverse ladingen over vijandelijk grondgebied te verspreiden, zou China voor de Verenigde Staten een veel grotere bedreiging vormen.
De Verenigde Staten doen heel moeilijk over de uitvoer van Amerikaanse technologic naar China, ook als het om een technologic gaat die aileen gelanceerd gaat worden. Daardoor wordt China in een echt doordringen tot de markt van communicatiesatellieten geremd. De Verenigde Staten sloten hierover in 1989 wel met China een akkoord af. Daarin stond dat tussen 1990 en 1994 China niet meer. dan negen internationale lanceringen zou uitvoeren en dat de prijzen op de op de internationale markt gebruikelijke tarieven zouden worden afgestemd.
TEGENSLAG
In ruil hiervoor kregen Amerikaanse bedrijven en bedrijven met satellieten waarop Amerikaanse technologic wordt gebruikt, de toestemming hun satellieten in China te lanceren. Maar ook hierna bleef tussen de Verenigde Staten en China de nodige onenigheid bestaan. China werd er herhaaldelijk van beschuldigd rakettechnologie (met de erbij horende gevaren voor de wereldvrede) te hebben geexporteerd naar door de Verenigde Staten minder geliefde Ianden, zoals Iran. Toch werd in 1992 een Intelsat met Amerikaanse technologic gelanceerd.
Natuurlijk is de Chinese ruimtevaartgeschiedenis niet aileen een verhaal van successen. Een communicatiesatelliet, die China bij het Amerikaanse Hughes
In november 1975 werd met de LM-2C de eerste Chinese satelliet ge/anceerd die naar de aarde kon terugkeren.
had gekocht, werd in 1996 door een Lange Mars-3 in een verkeerde baan gebracht. In een overgangsbaan naar de geostationaire baan weigerde de cryogene derde trap dienst. In twee jaar tijd vonden in buurt van de lanceerbasis Xichang twee grote ongevallen plaats. Daarbij kwamen zeker veel burgers om, maar hoeveel slachtoffers er waren heeft China nooit bekendgemaakt.
Bij de eerste ramp, in januari 1995, ging bij de lancering van een LM-2E een communicatiesatelliet verloren. Minstens zes
mensen kwamen hierbij om. Bij de tweede ramp in februari 1996, een commerciele lance-ring met een LM-3 voor Intelsat, kwamen zeker zesenvijftig mensen om het Ieven. De geheimzinnigheid rond een aantal mislukte lanceringen schaadde China's positie in de commerciele lanceermarkt zeer. Potentiele klanten verloren het vertrouwen in de Lange Mars-raket. Ook werd het moeilijk Lange Mars-raketten te verzekeren en zonder een verzekering zal niemand een satelliet met een waarde van tientallen miljoenen dollars willen lanceren.
Door de enorme oppervlakte van het land, de zeer gevarieerde geografische omstandigheden met veel moeilijk bereikbare regio's en zijn bevolking (een vijfde van aile aardbewoners is Chinees), is voor China het ontwikkelen van een goede communicatie-infrastructuur van levensbelang. Door de slechte staat van de communicatieinfrastructuur kunnen satellieten niet anders dan erg belangrijk worden. Op dit moment zijn daarom voor de communicatie negentien satellieten gepland, waaronder de Dong Fang Hong-serie.
De DFH-serie, waartoe ook China's eerste satelliet behoorde, bracht slechts testsatellieten met een beperkte capaciteit in de ruimte. De DFH-2 serie toonde al verbeterde prestaties, maar met de DFH-3 serie zit China helemaal op het goede spoor. De eerste satelliet uit deze serie werd in 1987 gelanceerd en maakt gebruik van veel ge'importeerde westerse technieken voor, onder andere, de drie-assige stabilisatie en de communi catie- apparatuur. Naast de DFH-3 satellieten maakt China gebruik van ge'importeerde Amerikaanse communicatiesatellieten en van Intelsat gehuurde faciliteiten.
Voor aardobservatie maakt China gebruik van eigen remote sensing-satellieteit uit de Feng Yun-serie (Feng Yun is Chinees voor 'wind en wolk' ). Die zijn uitgerust met hoge resolutiescanners met 1,1 km resolutie in het zichtbare licht en 4 km in het infrarood. Ze worden gebruikt - wat zouden we met een
eos
naam als 'wind en wolk' ook verwachten - voor weervoorspellingen en oceaanobservaties. China maakt voor aardobservatie ook vee! gebruik van een militaire technologic, die van de terugkeerbare capsules. De films van de camera's aan boord van deze capsules worden naar de aarde teruggebracht en daar geborgen.
China heeft ook een grondstation voor het ontvangen van Landsat-data. Naast data van deze Amerikaanse remote sensing-satelliet, worden hier gegevens van de Europese ERSen de Japanse JERS-satellieten ontvangen. Het grondstation bevindt zich honderd kilometer ten noorden van Beijing. Doordat dit grondstation aileen data kan ontvangen van gebieden die de satelliet op dat moment 'ziet', is het gebied dat kan
worden waargenomen erg beperkt. China wil daarom twee nieuwe grondstations bouwen, een in het westen van het land en een in het zuiden. Hiermee zou het hele grondgebied kunnen worden bekeken.
Het Chinese ruimtevaartprogramma is in hoofdzaak toepassingsgericht. Dat betekent dat het grootste gedeelte van het budget wordt besteed aan remote sensing en communicatie. Voor echt fundamenteel wetenschappelijk onderzoek blijft er weinig over. Toch heeft ook China wel degelijk zijn eigen wetenschappelijk ruimtevaartprogramma. Het wordt al sinds 1958 door de Chinese Academic voor Wetenschappen geleid. Onder haar Ieiding werken zestienhonderd mensen in negenveertig instituten aan een breed programma: van ruimte-
China maakt voor aardobservatie gebruik van eigen remote sensing-satellieten uit de Feng Yun-serie, waarvan hier de Feng Yun 2.
magazine
astronomic en microzwaart kracht-onderzoek tot rui mtebiologie.
MET VALLEN EN OPSTAAN DE RUIMTE IN
Ruimtevaart is voor China erg belangrijk. Dat blijkt uit het aantal ruimtevaartuigen dat het land tot nu toe heeft gebouwd: meer dan vijftig. China is hel derde grootste land ter wereld. Voor een goede commu nicali -infrastructuur zijn satellieten dan ook onontbeerlijk. Voor aardobservatie zijn satellieten ook een ideaal hulpmiddel om op zoek te gaan naar grondstorfen. De Chinese regering zag datal vroeg in en in 1956 - ccn jaar voor de lancering van de eerste satelliet, de Sovjetrussische Spoetnik-1 - ging olficieel het ruimtevaartprogramma van start.
Het Xichang lanceercentrum, in het zuiden van China, wordt gebruikt voor geostationaire lanceringen.
De Chinese ruimtevaartgeschiedenis is er een van val len en opstaan: op bepaalde momenten werd grote vooruitgang geboekt, op andere leek de ontwikkel ing stil te staan. Op basis hiervan kunnen we de Chi nese ruimtevaartgeschiedenis in drie periodes indelen. De eerste periode, die in 1956 begon, wordt gekenmerkt door een langzame, stabiele vooruitgang op alle gebieden, van raketten tot satellieten. Tijdens deze periode werd de basis voor het ruimtevaartprogramma gelegd, ondanks de onrust door de l.ervormingen van de 'grote sprong voorwaarts ' en een verslechtering van de betrekkingen met de toenmalige Sovjetunie. Dit Jaatste hield immers in dat de invoer van know-how uit Rusland werd stopgezet.
Tijdens de Culturele Revolutie (van 1966 tot 1969) kon, ondanks de sociale onrust, de ruimtevaart toch overleven. Tijdens deze periode werden veel
hinese intellectuelen naar het platteland gestuurd om er het land te bewerken. Andersdenkenden werden op grote schaal vervolgd. Dit leidde uiteraard in het hele land tot grote onrust. Nu pas wordt in het westen duidelijk wat tijdens deze periode, toen China bijna volledig van de buitenwereld was afgesloten, allemaal is gebeurd.
Dam·na herstelde het land zich heel Jangzaam van de gevolgen van de Culturele Revolutie. Ook de ruimtevaartgemeenschap had hiervoor tijd nodig. De derde en laatste periode begon in 1984, met de eerste commerciele lancering, en loopt
China zou we/ eens plannen kunnen hebben voor een eigen, kleiner ruimtestation. In Chinese folders staan in elk geval tekeningen van zulk station.
43
Metdeze Lange Mars-38 wordt eind dit jaar de Sinosat-1 satelliet ge/anceerd.
tot nu. Sinds 1984 vervult bij de industriele en wetenschappelijke ontwikkeling de ruimtevaart een kernfunctie. China weet in de ruimtevaart prestaties neer te zetten die niet echt passen bij een ontwikkelingsland, wat het eigenlijk is. Doordat China lanceringen kan aanbieden voor een prijs ver beneden die van een Amerikaanse of Europese lancering, heeft het nu de mogelijkheid buitenlandse valuta binnen te halen.
WIE HOUDT ZICH NU EIGENLIJK MET WAY BEZIG?
Voor een buitenstaander is de organisatie van de Chinese ruimtevaart erg onoverzichtelijk. Er lijken veel organisaties te bestaan die zich met dezelfde activiteiten bezighouden. Blijkbaar werd dit ook in China zo ervaren, want in 1993 werd de Chinese ruimtevaartindustrie grondig gereorganiseerd. Verantwoordelijk voor het hele ruimtevaartprogramma werd de China Aerospace Corporation, ook wel CASC genoemd. Corporation betekent uiteraard bedrijf, maar het gaat hier wel nog altijd om een overheidsinstelling, die verantwoording is verschuldigd aan het Wetenschapsinstituut van het Ministerie van Defensie, de zogenaamde Commission of Science, Technology and Industry for National Defence. In totaal werkt een kwart miljoen mensen voor CASC, waarvan dertig procent
44
technici, wetenschappers en ingenieurs. Het totale civiele ruimtevaartbudget bedroeg in 1995 1,4 miljard dollar. Doordat de loonkosten in China laag zijn en door het erg aparte econornische systeem, is dit bedrag moeilijk met westerse budgetten vergelijkbaar.
Belangrijke centra van CASC zijn het eerder genoemde CALT in Beijing en SAST (Shanghai Academy of Space Technology) in Shanghai. Beide instituten zijn betrokken bij de ontwikkeling en de produktie van raketten. In Beijing worden de Lange Mars-1, de Lange Mars-2 en de derde trap (de cryogene trap) van de Lange Mars-3 gebouwd, in Shanghai de Lange Mars-4 en de eerste twee trappen van de Lange Mars-3. Commerciele activiteiten met het buitenland worden gecoi:irdineerd door 'China Great Wall Industry Corporation' .
Ofschoon veel Chinese ruimtevaartinstituten het woord 'Aca-
. demy' in hun naam hebben staan, hebben ze weinig met universiteiten te maken, hoewel het wel vaak mogelijk is door onderzoek een ingenieurstitel of doctoraal op deze instituten te behalen. Elk instituut in China wordt door de overheid gestimuleerd commerciele activiteiten te ontplooien. Dat heeft tot gevolg dat de instituten uit hun ruimtevaartactiviteiten ook spin-off produkten maken, zo-
e e als lasers en medische apparatuur, maar ook fietsen, koelkasten, hogedrukpannen, televisietoestellen, enz. Door deze activiteiten zijn de organisaties minder afhankelijk van overheidssteun.
Er zijn nogal wat aanwijzingen dat de samenwerking tussen Shanghai en Beijing in het verleden niet zo makkelijk verliep, en zelfs ook vandaag nog niet bijzonder goed is. Dat geldt niet aileen in het vlak van de ruimtevaart. Ook op politiek terrein waren en zijn de beide steden elkaars rivalen. In de jaren zestig was Shanghai het bolwerk van de revolutionairen. Hier begon de Culturele Revolutie. Tegenwoordig is het omgekeerde waar: Shanghai is een economisch bevoorrechte zone met aanzienlijke econornische groei . Beijing is in China nu juist het communistische regeringscentrum. Ook in de ontwikkeling van raketten kwam de strijd tussen de twee steden tot uiting. Beide programma's vielen onder hetzelfde ministerie, maar verliepen bijna volledig onafhankelijk van elkaar.
HEY VERTROUWEN TERUGWINNEN
China staat steeds meer open voor internationale samenwerking. Tussen China en de voormalige Sovjetunie wordt weer handel gedreven in materialen, apparatuur en technologie, en
ook met Europa, Japan en de Verenigde Staten worden weer zaken gedaan. Een ander bewijs voor de groeiende openheid is de organisatie van het IAF-congres in Beijing, dat plaatsvond van 7 tot 11 oktober 1996. Het IAF-congres is het belangrijkste ruimtevaartcongres in de wereid. Duizend ruimtevaartmanagers uit vijftig Ianden waren er aanwezig.
Tijdens de openingsplechtigheid riep de Chinese president Jiang Zemin op tot meer samenwerking in het vlak van de ruimtevaart om economische en sociale problemen op wereldniveau op te lossen. Opvallend was echter dat tijdens het congres wei veel werd teruggekeken naar wat China al op het gebied van ruimtevaart heeft bereikt, maar dat over de toekomst weinig werd gezegd. Voor de toenemende belangstelling in internationale samenwerking heeft China twee goede redenen. De eerste is dat, na het mislukken van een aantal raketlanceringen in 1996, China zijn vertrouwen moet terugvinden. De commerciele positie van China in de lanceerders markt werd vooral beschadigd doordat te weinig informatie over deze ongevallen bekend gemaakt werd. De tweede is dat China bang wordt achter te blij ven bij haar Aziatische buren, zoals Japan en India, die al veel intenser bij internationale projecten betrokken zijn.
eos
CD
• Wil China aan de groeiende binnenlandse behoefte aan rechtstreekse radio- en televisieverbindingen blijven voldoen, dan is internationale samenwerking noodzakelijk. China kan nog niet op hetzelfde ni veau als het westen communicatiesatellieten produceren. Daarom koopt het land bijvoorbeeld voor de communicatiesatelliet DFH-3 communicatietechnologie van de Verenigde Staten.
Een goed voorbeeld van internationale samenwerking van China met het westen is EuraSpace. Dit is een bedrijf opgezet door de Duitse ruimtevaartorganisatie DASA en CASC om samen satellieten te bouwen. Het eerste project is Sinosat-1 , een satelliet die eind ditjaar met een Lange Mars-3B moet worden gelanceerd. Nog een interessant project is de samenwerking van China met Brazilie. Beide Ianden zijn in de ruimtevaart bijzonder actief en bouwen nu samen twee remote sensing-satellieten. De naam van het project is CBERS, wat staat voor 'China-Brazil Earth Resources Sa-
e G
CD • tellite'. De eerste satelliet moet in 1998 door een Lange Mars-4 worden gelanceerd.
China is van plan dit jaar zes lanceringen uit te voeren. Daarmee moeten Chinese satellieten, in Amerika gekochte satellieten en de volgende bijdragen van China aan Iridium (een internationaal satellietcommunicatie-programma) worden gelanceerd. In totaal zal China voor het Iridium project elf lanceringen, met een totaal van tweeentwintig satellieten, uitvoeren. Dit alles moet v66r 2002 gebeuren. Op dit moment (mei 1998) heeft China al vier geslaagde lanceringen voor het Iridium project uitgevoerd.
INTERPLANETAIRE VERKENNINGEN
Drie van de zes lanceringen rnaken van de Lange Mars-3 gebruik, twee van de Lange Mars-4 en een van de Lange Mars-2. Met de zes succesvol verlopen lanceringen in 1997 heeft China het verloren vertrouwen van de verzekeringswereld aardig teruggewonnen.
Nets cape: Dragon in -An Chinese
Actuee/ nieuws over de Chinese ruimtevaart vindt u op het Internet op www.georities.com/CapeCanaverai!Launchpad/1921/
IDCJ88Zine
>
E
u
1. Neuskegel 2. Nuttige lading 3. Bevestinysring
voor /admg 4. Avionica ruimte 5. 3de trap vloeibare
waterstoftank 6. 3de trap vloeibare
zuurstoftank 7. Tussentrap 8. Motor van de
9. 3de trap 2de trap oxidatortank
10. 2de trap stuwstoftank
11. Tussentrap 12. Motor voor
standregeling 13. 2de trap
hoofdmotor 14. 1ste trap oxidatortank 15. Vloeibare stuwraket 16. Oxidator tank
van stuwraket 17. 1ste trap stuwstoftank 18. Stuwstof tank
van stuwraket 19. Staart vin 20. Motor van stuwraket 21 . 1 ste trap hoofdmotor
China heeft voor de volgende eeuw ook plannen voor interplanetaire verkenningsvluchten. Wel is nog niet beslist of de vlucht naar de maan, Mars of Venus zal gaan. Er is openlijk gediscussieerd over het zenden van een robot naar de maan en een samenwerking met Rusland voor het bouwen van een ruimtevaartuig voor een reis naar Mars. In maart 1994 is als eerste stap hiervoor tussen Rusland en China een verdrag over samenwerking in de ruimte gesloten.
Ook heeft China bekendgemaakt v66r 20 een eigen Space Shuttle te zull en hebben ontwikkeld. In 1992 stak dit gerucht voor het eerst de kop op. De lancering zou plaats moeten vinden op Jiuquan. Of het waar is en in welk stadium het project zich bevindt, is op dit moment onbekend.
Geruchten over China's bemande ruimtevaartprogramma doen al tientallen jaren de ronde. AI vaak werd beweerd dat China een bemande vlucht aan het voorbereiden was: Onlangs raakte bekend dat al in 1967 met een ballistische raket een hondje werd gelanceerd. Bekend is ook dat bij Beijing al sinds de jaren zeventig een opleidings- en onderzoekscentrum voor astronauten is gevestigd. De eerste generatie astronauten is al door een jongere generatie vervangen. Er gaan nu weer geruchten dat China, om het vijftigjarige bestaan
van de communistische staat te vieren, nog v66r 1999 twee astronauten in de ruimte wil brengen. Verwacht wordt dat het om een tweepersoonscapsule zal gaan, lijkend op de Amerikaanse Gemini. Het zal vermoedelijk gaan om een vleugelloze, ballistische terugkeercapsule. Feit is dat drie Chinese lanceercombinaties het gewicht van zo'n capsule aankunnen, namelijk de drie versies van de Lange Mars-3 raket.
Ook in China zeggen critici dat het slechts een politieke stunt zou zijn die alleen geld weghaalt bij nuttiger projecten als communicatie- en remote sensing-satellieten. Het is precies de discussie die ook vaak in het westen tussen voor- en tegenstanders van bemande ruimtevaart wordt gevoerd. Aan de andere kant is het voor China een mogelijkheid om alsnog mee te doen met een internationaal ruimtestation. Misschien zijn er in China ook plannen voor een eigen, kleiner ruimtestation. In folders van CASC staan in elk geval tekeningen van een Chinees ruimtestation.
Wel is bekend dat voor het bemande ruimtevaartprogramma de capsule, het power en telemetrie systeem gereed zijn . Ook gaan er verhalen over trai ningen van Chinese kosmonauten in Sterrendorp, het Russische opleidingsinstituut voor kosmonauten nabij Moskou. Bekend geworden is onlan s dat twee Chinezen een kosmn nauten opleiding afgerond h h ben in dit centrum. Onduide lij~ is of dit daadwerkelijk de eerstl astronauten van China guu 11 worden of dat zij als instruct Il l'
gaan dienen voor een nieuw · generatie Chinese ruimtevull l' ders. Een krant uit Guangzhou heeft een foto van twee aH lro nauten gepubliceerd. Deze f'oto is ergens in China gemauk! , misschien in de grote centri fu ge van het Chinese astronaut trainingscentrum. Misschi ·n wordt de legende van Wan-llu dan alsnog werkelijkheid.
Mctdonk and hecr H. Smld n V V
Leon rdo d VInci.
45