v. rodonaia l. vaSakiZe m. qarTuli ena 4saqmatsne.ge/wp-content/uploads/2018/07/qart-4.pdfmTvare rom...

23
qarTuli ena 4 moswavlis wigni pirveli nawili v. rodonaia l. vaSakiZe m. mirianaSvili a. arabuli

Transcript of v. rodonaia l. vaSakiZe m. qarTuli ena 4saqmatsne.ge/wp-content/uploads/2018/07/qart-4.pdfmTvare rom...

Page 1: v. rodonaia l. vaSakiZe m. qarTuli ena 4saqmatsne.ge/wp-content/uploads/2018/07/qart-4.pdfmTvare rom amobrwyindeba, guli gafrenad mzad aris... dideba, Seni dideba, `sxva saqarTvelo

qarTuli ena 4

moswavlis wignipirveli nawili

v. rodonaia l. vaSakiZe m. mirianaSvili a. arabuli

Page 2: v. rodonaia l. vaSakiZe m. qarTuli ena 4saqmatsne.ge/wp-content/uploads/2018/07/qart-4.pdfmTvare rom amobrwyindeba, guli gafrenad mzad aris... dideba, Seni dideba, `sxva saqarTvelo

IV klasi

qarTuli ena

moswavlis wigni

pirveli nawili

v. rodonaia l. vaSakiZe m. mirianaSvili a. arabuli

saqarTvelos macne

grifminiWebulia saqarTvelos ganaTlebisa da

mecnierebis saministros mier 2018 wels

Page 3: v. rodonaia l. vaSakiZe m. qarTuli ena 4saqmatsne.ge/wp-content/uploads/2018/07/qart-4.pdfmTvare rom amobrwyindeba, guli gafrenad mzad aris... dideba, Seni dideba, `sxva saqarTvelo

qarTuli ena _ IV klasi pirveli nawili

moswavlis wigni

v. rodonaia, l. vaSakiZe, m. mirianaSvili, a. arabuli

© gamomcemloba `saqarTvelos macne~, 2018 © v. rodonaia, l. vaSakiZe, m. mirianaSvili, a. arabuli gamocemis weli da rigiToba 2003, 2009, 2011, 2018 weli

ISBN 978-9941-16-575-7

gamomcemloba `saqarTvelos macne~

mis: q. Tbilisi, e. maRalaSvilis q. #5

tel: 568105467; 574 400 857

el.fosta: [email protected], [email protected]://saqmatsne.ge

redaqtori _ nana suxitaSvilimxatvrebi _ Tamar jayeli nino afciauridamkabadonebeli _ lia moseSvili

Page 4: v. rodonaia l. vaSakiZe m. qarTuli ena 4saqmatsne.ge/wp-content/uploads/2018/07/qart-4.pdfmTvare rom amobrwyindeba, guli gafrenad mzad aris... dideba, Seni dideba, `sxva saqarTvelo

3

sarCevi

saqarTveloo lamazo _ ana kalandaZe ................................................................................5

iakob gogebaSvili (mokle biografia) ..............................................................................9

`dedaena~ _ giorgi leoniZe ...................................................................................................... 11

bedniereba _ revaz inaniSvili ............................................................................................... 13

ocneba _ aleqsandre sajaia ....................................................................................................... 15

tyeSi _ nugzar SataiZe ........................................................................................................... 17

Semodgoma _ Tamaz bibiluri ..................................................................................................20

mze _ avTandil arabiZe ................................................................................................................ 21

irmisa _ xalxuri ..............................................................................................................................23

Cveni xevi _ revaz inaniSvili..................................................................................................28

bebriscixesTan _ oTar WilaZe ...............................................................................................33

kavTisxeveli meurmeebi _ vaxuSti kotetiSvili .......................................................38

Cemi rusTaveli _ nodar dumbaZe ......................................................................................... 41

ucxo moyme _ SoTa rusTaveli ............................................................................................ 44

warwera qarTvel mweralTa suraTebze _ giorgi leoniZe .........................46

gamocdis Semdeg _ akaki wereTeli ......................................................................................48

nana _ akaki wereTeli ...................................................................................................................50

interviu akaki wereTelTan _ iona meunargia ...................................................... 51

vin daTvalos _ akaki wereTeli .........................................................................................53

Zmani xerxeuliZeni _ iakob gogebaSvili ......................................................................55

amagis dafaseba _ avTandil arabiZe .................................................................................57

daviTis gamefeba _ a. arabiZe (istoriuli dokumentebis mixedviT) ...........59

Zveli adaTi _ nugzar SataiZe ...............................................................................................63

damiloceT, Zmebo _ ana kalandaZe .......................................................................................65

alilo _ anzor erqomaiSvili ................................................................................................66

yvelas! yvelas! yvelas! _ murman lebaniZe ......................................................................68

saTaguri _ vaJa-fSavela .............................................................................................................69

Page 5: v. rodonaia l. vaSakiZe m. qarTuli ena 4saqmatsne.ge/wp-content/uploads/2018/07/qart-4.pdfmTvare rom amobrwyindeba, guli gafrenad mzad aris... dideba, Seni dideba, `sxva saqarTvelo
Page 6: v. rodonaia l. vaSakiZe m. qarTuli ena 4saqmatsne.ge/wp-content/uploads/2018/07/qart-4.pdfmTvare rom amobrwyindeba, guli gafrenad mzad aris... dideba, Seni dideba, `sxva saqarTvelo

5

qari gimReris nanasa,

zRapars giambobs Wadari...

Zewnam alersiT amavso

eWvebiT naavadari...

saqarTveloo lamazo,

`sxva saqarTvelo sad ari?~

ca varskvlavebiT inTeba,

ca _ arca risi sadari...

mTvare rom amobrwyindeba,

guli gafrenad mzad aris...

dideba, Seni dideba,

`sxva saqarTvelo sad ari?~

mindvrebi, qarTlis mindvrebi,

qedebi mxargaSlilebi...

mTaSi _ tye danabindebi,

tyeSi _ qorbuda irmebi...

barad Srialebs Wadari,

mzes umRerian Citebi...

mxarev mosilo didebiT,

`sxva saqarTvelo sad ari?~

ana kalandaZe

saqarTveloo lamazo

1. rogor gesmis gamonaTqvami: `sxva sa qar Tvelo sad ari?!~

(SearCie swori pasuxi)

1. saqarTvelo yvela qveyanaze mSvenieria.

2. saqarTvelo qarTvelisaTvis yvelaze Zvirfasi qveyanaa.

3. saqarTvelo yvelaze didi qveyanaa.

2. moZebne leqsSi da waikiTxe is frazebi, romlebSic Cans, Tu ra grZno bebs aRZravs mSobliuri buneba poetSi.

Zewna _ xe, tiri fis saxeoba.

eWvebiT naavadari _ eWvebiT Sepyro bili.

sadari _ Sesadare beli.

danabindebi _ dabu ruli.

qorbuda _ didrqe biani (iremi).

sityvis skivri

Page 7: v. rodonaia l. vaSakiZe m. qarTuli ena 4saqmatsne.ge/wp-content/uploads/2018/07/qart-4.pdfmTvare rom amobrwyindeba, guli gafrenad mzad aris... dideba, Seni dideba, `sxva saqarTvelo

6

3. yuradRebiT waikiTxe winadadebebi. ra aris brWyalebSi Casmuli da ratom?

qarTuli poeziis yvela moyvarulma icis akaki wereTlis striqonebi:

`Conguri saqarTveloa,

simebi Cven varT yvelao~.

ilia WavWavaZem Tavis erT-erT moTxrobas waumZRvara andaza: `moyvares

pirSi uZraxe, mters _ pirs ukanao~.

sxva saqarTvelo sad ari,

romeli kuTxe qveynisa?!

eri guladi, puradi,

mebrZoli Savis bedisa?!

SavTa droT vera Sescvales

mis guli andamatisa,

igiv mxne, igiv mRerali,

moyvare Tavis miwisa...

grigol orbeliani

brWyalebi

ana kalandaZis leqsis erT-erTi striqoni brWyalebSi aris Cas-

muli: `sxva saqarTvelo sad ari~.

teqsts brWyalebSi maSin svamen, rodesac igi sxvas ekuTvnis.

kidev erTxel waikiTxeT nawyveti grigol orbelianis leq-

sidan. rogorc xedavT, ana kalandaZes misi erT-erTi striqoni

gamouyenebia, amitom is brWyalebSia Casmuli.

daimaxsovreT: Tu zustad gadmoi tanT nawyvets sxvisi

naweridan, es nawyveti aucileblad unda CasvaT brWyalebSi.

andamatisa _ aq: utexi, magari.

saxaliso

moismineT simRera `saqarTve loo lamazo~ (kompozitori Te imuraz

nacvliSvili). gamo xateT Tqveni STabeWdileba.

s a g a n Z u r i

daimaxsovre !

Page 8: v. rodonaia l. vaSakiZe m. qarTuli ena 4saqmatsne.ge/wp-content/uploads/2018/07/qart-4.pdfmTvare rom amobrwyindeba, guli gafrenad mzad aris... dideba, Seni dideba, `sxva saqarTvelo

7

ana kalandaZem leqsi `saqarTveloo lamazo~ sagangebod gadawera

am sa xel mZRva nelosaTvis. uSualod Semoqmedis xeliT naweri teqstebi

is to riis saganZurad iTvleba. mwerlebis xelnawerebi literaturis

muzeumSi saguldagulod inaxeba.

bavSvebo, SeecadeT waikiTxoT Cveni didi mwerlebis xelnawerebi.

ilia WavWavaZe :

akaki wereTeli:

vaJa-fSavela:

Page 9: v. rodonaia l. vaSakiZe m. qarTuli ena 4saqmatsne.ge/wp-content/uploads/2018/07/qart-4.pdfmTvare rom amobrwyindeba, guli gafrenad mzad aris... dideba, Seni dideba, `sxva saqarTvelo

8

anas TuTis xe

ana kalandaZes axalgazrdobaSi aqvs dawerili erTi leqsi, romlis

sityvebic qarTuli poeziis yvela moyvaruls zepirad axsovs:

`lamis saxlSi SemoiWras TuTa,

lamis welze Semomxvios xeli~.

gavida xani. qalbatoni ana TbilisSi erTi mravalsarTuliani

saxlis meore sarTulze dabinavda.

raoden didi iyo poetis gaoceba, roca erT mSvenier dRes

aivnidan TuTis xes mohkra Tvali. es xe ezoSi TavisiT amosuliyo

da SeumCnevlad aeyara tani.

idga laRad gazrdili TuTis xe, ezos alamazebda, bavSvebs tkbili

nayofiT umaspinZldeboda.

erTxel ezoSi xmauri atyda. ramdenime mezobels xis moWra ga-

daewyvita: aba, ra vqnaT, TuTam av to manqanebi Savad mogviTxvarao.

sxvebma ar daanebes: anas TuTis xes ar mogaWrevinebTo.

TuTis xe poetis saxlTan dRe sac dgas, is kenweroTi meo re

sarTuls karga didzea acile buli.

ai, is xec.

saSinao davaleba

moiZie ana kalandaZis leq sebis krebuli. amo ar Cie er Ti leqsi da

wa u kiTxe Sens Tanakla selebs.

imuSaveT jgufebad

warmoidgineT, rom akeTebT anas

Tu Tis xis dasacav abras. SeadgineT

teqsti. gaaformeT abra. SearCieT sa-

u keTeso namuSevari.

Page 10: v. rodonaia l. vaSakiZe m. qarTuli ena 4saqmatsne.ge/wp-content/uploads/2018/07/qart-4.pdfmTvare rom amobrwyindeba, guli gafrenad mzad aris... dideba, Seni dideba, `sxva saqarTvelo

9

iakob gogebaSvili(mokle biografia)

iakob gogebaSvili daibada qarTlSi, sofel

varianSi, 1840 wlis 15 oqtombers. iakobis

mama mRvdeli yofila. 9 wlis iakobi Tbilisis

sasuliero saswavlebelSi Seiyvanes, sadac Turme

Zalian kargad swavlobda da pirvel mowafedac

iTvleboda. am saswavleblis damTav rebis Semdeg

iakobi sasuliero seminariaSi gadavida, mere ki

saxelmwifo xarjiT kievis sasuliero akademiaSi

gagzavnes.

kievSi iakob gogebaSvils avadmyofobam daria

xeli. igi iZulebuli gaxda, ori wlis Semdeg isev

samSobloSi dabrunebuliyo. erTxans mas wavleblad

muSaobda, mere ki samwerlo, samecniero da pe-

dagogiur moRvaweobas Seudga.

iakob gogebaSvilma Seadgina `qarTuli enis

anbani da pir veli saki T xavi wig ni~, `bunebis

kari~, ̀ ruskoe slovo~ da sxva sa xel mZRvaneloebi,

romelTa gamo ce mebis saerTo raode no bam sam

milions miaRwia. marto ̀ deda enis~ pirveli na wi-

li 45-jer gamoica. garda amisa, iakob gogebaSvili

100-ze meti saymawvilo moTx robis avtoric gaxlavT.

iakobi gardaicvala 1912 wlis 1 ivniss. `deda enis~ avtori qarTvel

mweralTa da sazogado moRvaweTa mTawmindis panTeonSi ganisvenebs.

1. ra gaigeT axali iakob goge baSvilis Se saxeb? amoikiTxeT teq stidan Sesabamisi adgilebi.

seminaria _ sasuliero saswavlebeli.

akademia _ umaRlesi saswavlebeli.

gaxlavT _ aris.

panTeoni _ gamoCenil adamianTa sasaflao.

sityvis skivri

imuSaveT wyvilebad

SeavseT cxrili: ra vicodi, axali ra gavige, kidev ra mainteresebs.

Page 11: v. rodonaia l. vaSakiZe m. qarTuli ena 4saqmatsne.ge/wp-content/uploads/2018/07/qart-4.pdfmTvare rom amobrwyindeba, guli gafrenad mzad aris... dideba, Seni dideba, `sxva saqarTvelo

10

daimaxsovre !

biografia da avtobiografia

gamoCenili pirovnebebi _ mwerlebi, xelovanni, mecnierebi, sazogado

moRvaweebi _ Rrma kvals toveben TanamedroveTa mexsierebaSi. didi

pirovnebebis cxovreba aucileblad unda aRiweros, raTa momavalma

Taobebma isini ar daiviwyon. Tu ase ar moxda, STamomavloba mxolod

zepiri gadmocemebis imedad darCeba (magaliTad, udidesi berZeni poe-

tis, homerosis da `vefxistyaosnis~ avtoris, SoTa rusTavelis, Sesa-

xeb Cvens dromde mxolod zepiri gadmocemebia moRweuli).

gamoCenil pirovnebaTa cxovrebisa da moRvaweobis aRweras biog-

rafia ewodeba.

vTqvaT, biblioTekaSi varT da wignebs vakvirdebiT. erTs ydaze

`Cemi Tavgadasavali~ aweria, meores _ `Cemi cxovrebis gza~, mesames _

`rac gamaxsenda~ da sxv. marto saxelwodebebis wakiTxviTac mivxvdebiT,

rom am wignebis avtorebi TavianT cxovrebaze, Tavgadasavalze TviTon

mogviTxroben. amgvar wigns avtobiografiuls uwodeben.

biografias sxva piri wers, is mesame pirSi iwere ba; avtobiografias

ki adamiani TviTon wers da Txrobac pirveli piriT xdeba.

avtobiografia

me, dimitri javaxiSvili, davibade 2008 wlis 15 ivniss qalaq gorSi, maswavleblis

ojaxSi. deda, Tamar gedevaniSvili, diasaxlisia. mama, aleqsandre javaxiSvili,

muSaobs skolaSi istoriis maswavleblad. myavs erTi Zma da ori da _ giorgi,

Tamari da ana. isini Cemze ufrosebi arian da skolaSi swavloben.

4 wlisa mimiyvanes sabavSvo baRSi. 6 wlis rom gavxdi, Sevedi goris #1 saSua-

lo skolaSi. var meoTxe klasis moswavle. davdivar fexburTze, vmReri xal xuri

simReris bavSvTa ansamblSi. miyvars wignis kiTxva da liaxvSi banaoba.

gTavazobT erTi moswavlis avtobiografias:

gamohkiTxe Seni ojaxis romelime wevrs da dawere misi mokle biografia.

gaiTvaliswine Semdegi monacemebi: dabadebis TariRi, adgili, mSoblebi, ojaxis

Semadgenloba, sad swavlobda, ras saqmianobs, ra ainteresebs da ra moswons.

2. roca am avtobiografias werda, maSin giorgi meoTxe klasSi iyo. ro gor fiqrob, igi axla Seni Tanatolia, Senze ufrosi Tu Senze umcrosi?

saSinao davaleba:

Page 12: v. rodonaia l. vaSakiZe m. qarTuli ena 4saqmatsne.ge/wp-content/uploads/2018/07/qart-4.pdfmTvare rom amobrwyindeba, guli gafrenad mzad aris... dideba, Seni dideba, `sxva saqarTvelo

11

s a g a n Z u r i

Cveni wigni, Cveni deda,

Cveni ena qarTuli,

vardnabami furceli,

Cvens yrmobaSi CarTuli!

dedis ZuZu meore,

siyvaruli pirveli,

Cvens akvans Semomjdari

mgalobeli frinveli.

iavnanis niavSi

Cvens yurTan rom gaisma,

yrmoba rom gvisurnela,

rogorc baRi maisma.

Cveni wigni, Cveni deda,

Cveni ena qarTuli,

oqrosxmian simebad

gulSi amoxlarTuli!

giorgi leoniZe

qarTvelebisaTvis deda marto mSobeli ar aris. qarTveli

RviZl enasac dedaenas eZaxis, ufros qalaqs _ dedaqalaqs, mkvidrs

da did boZs saxlisas _ dedaboZs, udides da umagres burjs _

dedaburjs, samTavro azrs _ dedaazrs, guTnis gamgebel ma ma-

kacsac ki _ guTnisdedas.

ramdenad gandidebulia mniSvneloba dedisa, ramdenad gamra val-

gvarebulia, gapatiosnebuli, gaZlierebuli, gaRonie rebuli da

Tav mosawonebeli!..

ilia WavWavaZe

`dedaena~

vardnabami _ vard gamobmuli,

vardgamosxmuli, ayva ve buli.

yrmoba _ bavSvoba.

gvisurnela _ sur neliT agvavso.

oqrosxmiani simebi _ simebi, romlebic mSvenier xmas gamo s cems.

sityvis skivri

1. ras miuZRvna poetma es leqsi?

2. ras adarebs poeti `dedaenis~ madls?

Page 13: v. rodonaia l. vaSakiZe m. qarTuli ena 4saqmatsne.ge/wp-content/uploads/2018/07/qart-4.pdfmTvare rom amobrwyindeba, guli gafrenad mzad aris... dideba, Seni dideba, `sxva saqarTvelo

12

kuTvnilebiTi nacvalsaxeli

gaixseneT piris nacvalsaxelebi:

I piri _ me, Cven ;

II piri _ Sen, Tqven ;

III piri _ is, isini .

aseve arsebobs kuTvnilebiTi nacvalsaxelebi, romlebic raime

sag nis ama Tu im pirisaTvis kuTvnilebas gamoxatavs:

I piris kuTvnileba _ Cemi , Cveni (skola);

II piris kuTvnileba _ Seni, Tqveni (skola);

III piris kuTvnileba _ misi, maTi (skola).

dawere Tema: Cemi pirveli wigni

gaixsene, romeli wigni waikiTxe pir ve lad; ratom airCie es wigni; vin iyo misi

avtori; ra iyo am wignis saTauri; ra moge wona yvelaze metad.

daimaxsovre, ro gor iwereba!

dedaena dedaboZi dedaazri

dedabuneba dedaqalaqi dedamiwa

yuradRebiT waikiTxe teqsti. daasaxele, romelia piris nacvalsa xelebi,

romeli _ kuTvnilebiTi:

me ukve skolaSi davdivar, nana ki pataraa. is xSirad TamaSobs Cemi niv-

TebiT. deda sul afrTxilebs: Sen Seni saTamaSoebiT iTamaSeo. Cveni fisoc

mabrazebs, Sexteba magidaze da fanqrebs gadmoyris xolme. mama ki moiTxovs:

Tqvens nivTebs Tqven TviTon mixedeTo. me rom Cems magidas davalageb, mere

nanas vexmarebi. misi saTamaSoebi sul iatakzea mimofantuli.

saSinao davaleba:

sasaubro

pirvelad ra wigni wai kiTxeT?

ratom mogindaT am wig nis wakiTxva?

ra mogewonaT am wignSi yvelaze metad?

daimaxsovre !

Page 14: v. rodonaia l. vaSakiZe m. qarTuli ena 4saqmatsne.ge/wp-content/uploads/2018/07/qart-4.pdfmTvare rom amobrwyindeba, guli gafrenad mzad aris... dideba, Seni dideba, `sxva saqarTvelo

13

bedniereba

Cveni saxlis win jer sxva saxlebi da xeebia, mere _ venaxebi, mere _

mTa.

mTis aqeTa ferdobze aqa-iqRa SerCenila buCqebi, mTis iqiT tyea,

didi tye.

saRamoobiT, rodesac wvims, an nawvimaria da civa, vexvevi mamaCemis

Tbil paltoSi, fexebmo kecili vjdebi aivnis kuTxeSi midgmul taxtze,

nikapiT vebjinebi muStebs, vuyureb nisl Cadedebul, Cabuntebul mTas

da vfiqrob:

mTis iqiT wvimis wveTebiT totebdamZimebuli, Zirs daSterebuli

Savi xeebi dganan. im xeebs scivaT.

scivaT danaRvlianebuli TvalebiT momziral ciyvebsa da kvernebs.

scivaT buCqnarSi gavlisas gawuwul Svlis nukrebs.

scivaT TavdaRunul, qeCoajagrul mglis lek vebsac.

me Tbilad var.

rom SeiZlebodes da mamaCemis Tbil paltoSi SemomayuJebina kvernebi,

ciyvebi, Svlis nukrebi, TviT mglis lekvebic ki, _ iyvnen SemoyuJulni

Ce mi mklavebis qveS da iyuron gareT mar to cxvirgamoyofilebma, _

meca da isi nic namdvilad bednierebi viqne bodiT.

marTla, ra aris es bedniereba, ase xSirad rom vnatrobT?

albaT siTbosaviT kargi raRac, ara?

ra Tqma unda, roca civa.

revaz inaniSvili

1. rogori amindia aRwerili moTxrobaSi?

2. ras xedavs patara biWi saxlis aivnidan?

3. rogor iqceva patara biWi wvimian amindSi?

4. ras fiqrobs patara biWi?

5. ras natrobs igi?

nislCa de debuli _ igulis xme ba

xevebSi Camdgari xSiri nisli.

Cabuntebuli _ Camu qebuli,

Ca b nele buli.

qeCo _ nadiris kis ris SemaRleba.

SeyuJva _ sadme Tavis Sefareba.

sityvis skivri

Page 15: v. rodonaia l. vaSakiZe m. qarTuli ena 4saqmatsne.ge/wp-content/uploads/2018/07/qart-4.pdfmTvare rom amobrwyindeba, guli gafrenad mzad aris... dideba, Seni dideba, `sxva saqarTvelo

14

aRwere, ra moCans Seni fanjridan an aiv nidan (gamoiyene sityvebi: jer... mere...).

arsebiTi saxeli

arsebiTi saxelia sityva, romelic sagans aRniSnavs da daesmis kiT xvebi

`vin?~ da `ra?~

arsebiTi saxeli SeiZleba iyos sulieri da usulo. adamiani da yve-

la cocxali arseba sulieri saxelebis jgufSia gaerTia nebuli. yvela

danarCeni ki usulo arsebiTi saxelebia. magaliTad:

sulieri _ elene, eqimi, batkani, pepela, mercxali, knuti, Tevzi da sxva.

usulo _ balaxi, xe, iasamani, qva, saxli, ezo, wvima da sxva.

`vin?~ kiTxva daesmis mxolod im sityvebs, romlebSic adamiani igu-

lisxmeba. yvela danarCen arsebiT saxels, suliersac da usulosac, daesmis

kiTxva `ra?~. magaliTad:

vin? _ bavSvi, qali, policieli, deida, babua da sxv.

ra? _ lekvi, mTa, vaSli, ocneba, wvima da sxv.

dausvi kiTxvebi xazgasmul sityvebs:

aivanze Cveni fiso wamowolila. iqve maiko zis da kiTxulobs. dideda

ezoSi fusfusebs. WiSkars Cveni nikora moadga, boCola boslidan Seexmiana

dedas. mosaRamovda, mamac dabrunda, man Tavisi megobari moiyvana stumrad.

yurSa yefiT gaeqana WiSkrisken.

daimaxsovre !

sasaubro

imsjeleT, aris Tu ara bedni ereba is, rasac biWi natrobs.

Tqven rodis grZnobT Tavs bedni erad?

saSinao davaleba:

imuSaveT wyvilebad

CamowereT eqvsi sulieri da eqvsi usulo arsebiTi saxeli.

Page 16: v. rodonaia l. vaSakiZe m. qarTuli ena 4saqmatsne.ge/wp-content/uploads/2018/07/qart-4.pdfmTvare rom amobrwyindeba, guli gafrenad mzad aris... dideba, Seni dideba, `sxva saqarTvelo

15

sofleli biWi viyavi,

Wilofis qudi mexura,

mdeloze wamovwvebodi

da vocnebobdi glexurad:

_ netav me momca is zeca,

varskvlavi damakrefina,

ifnebTan qaris CurCuli

marto me gamagebina!

TeTrad kaSkaSa mwvervalze

koSkebi amagebina!..

ocneba

aleqsandre sajaia

qalaquri kaxuri megruli

imereli fSauri qarTleli

2. daasaxele, romeli sityva Seefereba biWs da romeli _ simReras?

1. moZebne leqsSi Zaxilis winadadebebi. ra aris maTSi gamoxatuli _ natvra Tu Txovna?

Wilofis qudi _ Wi liT (Cali sebri

ma Rali balaxiT) daw nu li qudi.

ifani _ kopiti, foT lovani xe.

sityvis skivri

1. raze ocnebobs glexis biWi?

2. ras niSnavs: `TeTrad kaSkaSa mwvervali~?

3. ratom hqvia am leqss `ocneba~?

daimaxsovre, ro gor iwereba!

me vocnebob me vurCie

me vubrZane me vvarcxni

Page 17: v. rodonaia l. vaSakiZe m. qarTuli ena 4saqmatsne.ge/wp-content/uploads/2018/07/qart-4.pdfmTvare rom amobrwyindeba, guli gafrenad mzad aris... dideba, Seni dideba, `sxva saqarTvelo

16

Seadgine eqvsi winadadeba, or maTganSi gamoiyene awmyo drois zmnebi, orSi _

warsulis, orSi _ momavlis.

zmnis dro

dros sxvadasxva sityva gamoxatavs:

warsuls _ winaT, adre, guSin, SarSan...

awmyos _ dRes, axla, am wams...

momavals _ xval, zeg, mazeg, gaisad...

dro zmnaSic gamoixateba. zmnas sami dro aqvs: warsuli, awmyo da

momavali. zmnis drois gamocnoba kiTxvis dasmiTac SeiZleba:

warsuli _ ra gaakeTa? (dawera)

awmyo _ ras akeTebs? (wers)

momavali _ ras gaakeTebs? (dawers)

daimaxsovre !

3. waikiTxe leqsis pirveli strofi. aRniSne, romel droSi dgas zmnebi.

gadaiyvane es zmnebi awmyosa da momavalSi.

4. yuradRebiT waikiTxe teqsti. moZebne masSi zmnebi, dausvi kiTxvebi da

daasaxele, romel droSi dgas isini:

`erTi mela SemogveCvia. sul gagvitiala da gagvioxra venaxi. bolos

vTqvi: waval, vuyarauleb da daviWer-meTqi. vipove xvreli, saidanac mela

moZvreboda. davjeqi da davelode.

vxedav, modis mela da moafaCunebs, aqeT-iqiT iyureba. vtace kudSi xeli

da daviWire~.

saSinao davaleba:

5. yuradRebiT waikiTxe teqsti. awmyoSi mocemuli zmnebi gadaiyvane jer

warsulSi, Semdeg _ momavalSi:

nino saintereso wigns kiTxulobs.

sandro urikas akeTebs.

giorgi gakveTilebs swavlobs.

babua nergebs rgavs.

neli winsafars keravs.

me megobars werils vwer.

Page 18: v. rodonaia l. vaSakiZe m. qarTuli ena 4saqmatsne.ge/wp-content/uploads/2018/07/qart-4.pdfmTvare rom amobrwyindeba, guli gafrenad mzad aris... dideba, Seni dideba, `sxva saqarTvelo

17

yuradRebiT waikiTxe teqsti. Sinaarsisis gaTvaliswinebiT da yavi

epi zodebad da daasaTaure:

tyeSi

tyeSi dakargulxarT? _ ara?!

ai, niko ki erTxel daikarga!

rao? nikos ar icnobT?!

niko Tqvenxela biWia, qalaqeli, misi papa

da dideda ki soflad cxov roben; zafxulobiT

estumreba xolme da ardadegebs maTTan atarebs.

erTxel niko papasa da mis mezoblebs _ kolas,

gogiasa da valikos _ did, daburul tyeSi wahyva,

SeSa unda daemzadebinaT.

es didi, daburuli tye, iciT, rogoria? _

ara?!

dganan maRali, TvalSeuwvdeneli wiflebi, rcxi-

lebi, nekerCxlebi, aqa-iq _ muxebic. miwaze rbil

xaliCasaviT gafenila SarSandeli, Sar Sanwindeli

da imis winan deli foToli. midixar da miaSrialeb

im foTlebs. grila, xis totebSi dafrTxialeben

Cxikvebi, wiflisCitebi, bolocecxlebi, aqa-iq

gakrTeba, gaielvebs kudbuTquna ciyvic. ismis

gugulis Zaxili, Soriaxlos ki kodala akakunebs.

avidnen tyispirSi es Cveni niko, nikos papa,

kola, gogia da valiko. daibanes wyaroze xel-

piri, auCqareblad isauzmes da Seabijes im did, daburul tyeSi.

niko sul aqeT-iqiT icqireba, gakvirvebuli aTvalierebs deverxana wif-

lebs, rcxilebs, nekerCxlebsa da muxebs.

nikos papam dinjad, saqmianad miiar-moiara iqauroba, SearCia gamxmari,

dakorZe buli xeebi, daado zed culiT niSani da kacebs uTxra, _ sxvas

xeli ar axloT, marto eseni moWeriTo.

moimarjves imaTac culebi da daiwyes Wra...

niko erTxans wynarad idga da kacebs uyurebda, mere ki, pirveli xe rom

waaqcies da pirwmindad gasxipes, TiTqos raRac Caswyda gulSio, moiwyina;

papas gaxeda, magram isic kacebs exmareboda, imasac culi eWi ra xelSi.

uecrad nikos gugulis Zaxili Semoesma:

_ gu-gu! gu-gu!

mival erTi, vnaxav, rogori Citiao, gaifiqra da xmis mimarTulebiT wa-

vida. didxans iara, magram guguls versad miagno. bolos gaCerda, miixed-

moixeda...

irgvliv raRac ucnauri, idumali siCume Camowoliliyo; aRarc gugulis

xma ismoda da aRarc _ culebisa. moeCvena, rom viRac uxilavi arseba

uTvalTva lebda, tanze SiSis ekalma daayara da Tma yalyze daudga.

Page 19: v. rodonaia l. vaSakiZe m. qarTuli ena 4saqmatsne.ge/wp-content/uploads/2018/07/qart-4.pdfmTvare rom amobrwyindeba, guli gafrenad mzad aris... dideba, Seni dideba, `sxva saqarTvelo

18

gaqceva mounda, magram muxlebi ise dasduneboda, nabiji ver gadadga, isic

ver iazra, saiT wasuliyo; sasowarkveTili erTi didi wiflis priala

zros mieyrdno da Cumad atirda...

_ ara grcxvenia, kaco, ra gatirebs?! _ moesma uceb.

nikom aixeda da papa ar dainaxa?!

_ ra iyo, ram SegaSina?

_ gza amebna...

papam mdumared SeaTvaliera biWi da mere uTxra:

_ papa Semogevlos, roca gza agebneva, is unda gaarkvio, sxvebi sad

arian; Sen ki imaze fiqrobdi, me sada varo. daimaxsovre: _ marto sakuTar

Tavze fiqri gzas ver gapovninebs!

moxuci gabrunda da tyeSi gaqnil biliks daadga, nikoc kviciviT

aedevna ukan.

asiode nabiji rom gaiares, isev moisma culebis kakuni da sul male

nikom tyeSi momuSave kacebic dainaxa.

ase daikarga erTxel niko tyeSi.

Tqven jer ar dakargulxarT? _ ara?!

nugzar SataiZe

sasaubro

risi damaxsovreba mos Txova papam biWs? ratom unda daimaxsovros

biWma papis es naTqvami? raSi gamoadgeba is?

1. rogoria didi daburuli tye?

2. rogor amzadeben SeSas?

3. ratom danaRvlianda niko?

4. ras ganicdida tyeSi da karguli niko?

5. ratom ver gaugnia nikos tyeSi gza?

6. ra gvapovninebs Turme gzas?

deverxana _ didi, veeba.

zro _ xis tani.

Tma yalyze daudga _ Si Si sgan

Tma ae burZgna.

iazra _ moifiqra, moi sazra.

gaqnili _ gakva luli, gat kep nili

(biliki).

sityvis skivri

Page 20: v. rodonaia l. vaSakiZe m. qarTuli ena 4saqmatsne.ge/wp-content/uploads/2018/07/qart-4.pdfmTvare rom amobrwyindeba, guli gafrenad mzad aris... dideba, Seni dideba, `sxva saqarTvelo

19

SearCie klasSi SeTanxmebuli gegmis mixedviT moTxrobis romelime epizodi

da dawere misi Sinaarsi.

1. rodesac nawarmoebs Sinaarsis mixedviT epizodebad davyofT da da-

vasaTaurebT, nawarmoebis gegmas miviRebT. ganixileT Tqven mier Sedgenili

gegmebi. SeaTanxmeT, CamowereT dafaze da gadawereT saSinao davalebis rve-

ulebSi.

2. kidev erTxel waikiTxe teqsti, amokribe da TanmimdevrobiT gadmoeci,

Turme rogor amzadeben SeSas.

3. moZebne teqstSi da waikiTxe, sad aris bunebis aRwera.

4. warmoidgine da gviambe, rogor mohyve boda niko moTxrobaSi gadmo-

cemul ambavs.

zmniswini

zmnas SeiZleba TavSi daerTos erT an ormarcvliani nawili,

rome lic ZiriTadad mimarTulebas gamoxatavs.

magaliTad:

amo-vida _ qvemodan amosvlas aRniSnavs;

Se-vida _ SigniT Sesvlas;

Camo-vida _ zemodan qvemoT Camosvlas;

gada-vida _ rameze zed gadasvlas da sxv.

daakvirdiT danarCen formebs: a-vida, Ca-vida, wa-vida, ga-vida,

gamo-vida, Semo-vida, wamo-vida.

zmnis im nawils, romelic mas TavSi daerTvis da mimarTulebas

cvlis, zmniswini hqvia.

5. yuradRebiT waikiTxe winadadebebi. daakvirdi xazgasmul zmnebs. aRniSne, romel mimarTulebas gamoxatavs zmniswiniani formebi:

oTaxSi Ramis pepela Semofrinda. dedam kaba karadaSi Sekida.

papa maranSi Sevida da doqi gamoitana. arwivi mTebisken gafrinda.

TuTiyuSi galiidan gamofrinda. giorgim Tarodan wigni CamoiRo.

saSinao davaleba:

daimaxsovre !

zmna _ `Cxikvi zaqara~. Casvi gamotovebuli zmniswinebi.

Page 21: v. rodonaia l. vaSakiZe m. qarTuli ena 4saqmatsne.ge/wp-content/uploads/2018/07/qart-4.pdfmTvare rom amobrwyindeba, guli gafrenad mzad aris... dideba, Seni dideba, `sxva saqarTvelo

20

Semodgoma

Semodgoma ganaxevrebula. enkenisTve, anu seq temberi gasula da Rvino-

bisTvec sacaa gava. mosavali venaxebidan da mindvrebidan, baRebidan da

bostnebidan Sin miutaniaT.

warmovidginoT Zveleburi saxli, krami tiT gadaxuruli da rikulebiani

aivniT damSvene buli.

rogorc ki ezoSi SexvalT, maSinve gasaSrobad gamo fenil CurCxelebs

SeavlebT Tvals. CurCxe lebi jer mxolod wiTlad Ruian.

Robeze namgliT aWrili simindis fuCeCi miuyu debiaT, esec gasaSrobad

aris gamotanili da mzis gulze mificxebuli. yviTeli taroebi erTmaneTze

gadaubamT da aivnis boZze CamoukidiaT. aqvea yur Znis jagani, gala nivrisa

da xaxvisa, wiTeli wi wa kis asxmula, yviTeli zafrana.

ezoSi gafenil fardagze kakali gauSliaT, co ta iqiT _ lobio da

daf xvnili simindi.

yvelafers mze sWirdeba, mzeze gamoSroba da gamoyvana.

sasimindidan yviTeli da TeTri taroebi ikri Webian. beReli xorbliTaa

savse. sabZelSi bzea, iqve saTive dgas, baRSi xbo icoxneba.

marnis, sabZlis da beRlis saxuravebze gogrebi miwolilan, TeTri da

yviTeli, xokera gogrebi. marnis kari farTod gauRiaT da iqidan axali

maW ris suni gamodis. es tikic raRa axla dausvamT marnis karTan da Tanac

samfexa xis skamze? Sig jer araferi asxia, magram tiki mainc didebulad

gaberila da imgvarad Semogvcqeris, TiTqos mis gareSe aqauroba arafrad

eRireboda.Tamaz bibiluri

sityvis skivri

jagani _ yurZnis mtev nebis asxmula.

gala _ foCebiT daw nuli niori an xax vi.

zafrana _ yviTeli yvavi li, sanelebeli.

sabZeli _ bzis Sesa naxi nageboba.

beReli _ puris Sesa naxi nageboba.

xokera _ sqel qer qiani.

tiki _ Rvinis Se sanaxi tyavis Wur Weli.

imuSaveT jgufebad

teqstSi weria: `mosavali venaxebidan da mindvrebidan, baRebidan da

bostnebidan Sin miutaniaT~. jer CamowereT, ra dovlaTi miuzidavT

ojaxSi... axla warmoidgineT, vin cxovrobs am Zvelebur saxlSi da vin ra

wvlils Seitanda mosavlis dabinavebaSi. waikiTxeT namuSevrebi.

1. romel Tves eZaxian RvinobisTves da ratom?

2. moTxrobis mixedviT ra moutaniaT venaxidan, bostnidan, mindvrebidan?

3. moTxrobis romeli epizodi migvaniSnebs, rom masSi RvinobisTvea aRwerili?

Page 22: v. rodonaia l. vaSakiZe m. qarTuli ena 4saqmatsne.ge/wp-content/uploads/2018/07/qart-4.pdfmTvare rom amobrwyindeba, guli gafrenad mzad aris... dideba, Seni dideba, `sxva saqarTvelo

21

mzemze elodeba venaxSi mezvres,

mzem gaiRviZa didi xania,

mzes dilis cvari aTinaTs esvris,

mzis sixaruliT gauxaria,

mziT avsebula yvela mtevani

da mzed qceula wveTi yoveli,

amaRlebula, mzeo, Senamde

madlier miwis sagalobeli.

avTandil arabiZe

bruneba

gadmowereT dafaze, ramdeni formiT aris sityva mze leqsSi gamoyenebuli.

axla daakvirdiT sityvas qari:

qari movarda,

qarma momagno,

qars gavekide,

qaris bralia,

qariT daRlili

qarad viqeci,

qaro, rodemdis

viqnebi ase!

oTar WilaZe

ramdeni formiT gvxvdeba sityva qari?

amgvarad, erTi da igive arsebiTi saxeli winadadebaSi SeiZleba sxva dasxva

formiT Segvxvdes.

saxelis formis aseT cvlas bruneba hqvia.

rogorc xedavT, qarTulSi saxeli Svidnairad icvlis formas, anu saxels

Svidi brunvis forma aqvs. Svidive brunvis formas sakuTari sa xelwodeba

SeurCies da TanmimdevrobiT daalages.

sityvis skivri

1. ras dauswria mevenaxisaTvis venaxSi misvla?

2. ratom emadliereba mzes nayofiT savse miwa?

mezvre _ meve naxe.

aTinaTi _ are kli li sxivi.

daimaxsovre !

Page 23: v. rodonaia l. vaSakiZe m. qarTuli ena 4saqmatsne.ge/wp-content/uploads/2018/07/qart-4.pdfmTvare rom amobrwyindeba, guli gafrenad mzad aris... dideba, Seni dideba, `sxva saqarTvelo

22

Camowere brunvaTa saxelwodebebi da miuwere am sityvebis Sesabamisi formebi:

saxli, wigni, burTi.

1. yuradRebiT waikiTxe winadadebebi. daakvirdi xazgasmul sityvebs, da-asaxele, romel brunvaSia TiToeuli maTgani:

iyo erTi devi. erTxel devs nacarqeqia Sexvda. nacarqeqiam devis qoneba

xelSi Caigdo. erTma ususurma kacma WkuiT ajoba devs.

jadoqarma mzeTunaxavi Citad aqcia.

biWma velosipediT gaiseirna parkSi.

mdinaris piras patara tirifi idga.

erTxel napirs navi moadga.

mzeo, amodi amodi, nu efarebi gorasa!

2. zepirad abruneT Semdegi sityvebi:

skami, navi, Citi, manqana, saxli.

saSinao davaleba:

imuSaveT jgufebad

SeadgineT moTxroba, sityva kaci gamoiyeneT Svidive brunvaSi.

brunvaTa saxelebi zustad am TanmimdevrobiT unda daimaxsovroT:

saxelobiTi: qari

moTxrobiTi: qarma

micemiTi: qars

naTesaobiTi: qaris

moqmedebiTi: qariT

viTarebiTi: qarad

wodebiTi: qaro

daakvirdiT: brunebis dros sityvaSi daboloeba icvleba; am cvalebad

nawils brunvis niSani ewodeba.

TiToeuli brunva winadadebaSi Tavis damoukidebel rols asrulebs.