Uzależnienie jako choroba
-
Upload
adriano-minor -
Category
Documents
-
view
78 -
download
0
description
Transcript of Uzależnienie jako choroba
Uzależnienie jako choroba
Czy uzależnienie jest chorobą?
• W XVIII w podejrzewano, że nadmierne picie może być chorobą umysłu, a nie jak uważano, słabości
• XIX w. dopuszczano, że choroba psychiczna może być niezawiniona przez chorego
• W obiegowej opinii do lat 50. funkcjonowanie uzależnionych traktowano jako chuligaństwo, bandytyzm, brak woli
• Choroba psychiczna - określenie uznane jako dyskryminujące ponieważ chorzy psychiczne byli utożsamiani ze „złem”
• Przez wieki uważano że „zło” należy karać
• Postawa społeczeństwa do danego zagadnienia narzuca normy prawne oraz postępowanie lecznicze, opiekuńcze
• Druga połowa XX w. - największy rozwój neurobiologii
• DSM III – medyczne uznanie uzależnienia jako choroby
• Od kilkudziesięciu lat choroba psychiczna jest zastępowana terminem zaburzenia psychiczne
Definicja (Wciórka, Encyklopedia Zdrowia PWN 2001)
Zaburzenie psychiczne jest wyrazem:
- utraty zdolności skutecznego regulowania przez organizm swych stosunków wewnętrznych i wymiany ze środowiskiem
- utraty równowagi wewnętrznej
lub/i adaptacji do środowiska
„Miejsce uzależnienia” w psychiatrii
• Zaburzenie psychiczne i zaburzenie zachowania spowodowane przyjmowaniem substancji
psychoaktywnych
Uzależnienie jest przewlekłą i nawrotową chorobą mózgu.
amfetamina
nikotynaalkohol
heroina
• Uzależnienie jest to ciężka , przewlekła choroba ośrodko-wego układu nerwowego, która przebiega pod postacią remisji i nawrotów często doprowadzając do inwalidztwa.
Model wieloosiowy a uzależnieniewg Th. Millon, R. Davis
• Oś I - zespoły kliniczne…..uzależnienie
• Oś II - zaburzenia osobowości
• Oś III - uwarunkowania medyczne
• Oś IV - problemy psychospołeczne i środowiskowe
• Oś V - ocena funkcjonowania psychologicznego, społecznego, zawodowego
Czynniki sprzyjające uzależnieniom
• Dziedziczenie społeczne• Występowanie w rodzinie chorób przewlekłych np. SM
lub zaburzenia psychicznych jak schizofrenia, alkoholizm• Opuszczenie przez rodzica (w tym śmierć)• Brak pozytywnych relacji i zasad wychowawczych w
rodzinie• Znęcanie się fizyczne, psychiczne, wykorzystanie
seksualne (stres)• Zab. zachowania – buntowniczość, impulsywność,
agresja• Okres dojrzewania i przekwitania (m.in. zmiany
hormonalne)
c.d. czynniki sprzyjające
• Zaburzenia psychiczne (m.in. lękowe, afektywne, odżywiania się, rozwojowe jak: dysleksja, dysgrafia, ADHD, zespół stresu pourazowego, psychozy)
• Obciążenie genetyczne• Cechy temperamentalne jak: wybuchowość,
drażliwość, nadaktywność motoryczna• Niski status socjo-ekonomiczny• Zamieszkiwanie w dużych aglomeracjach
miejskich
Teorie powstawania uzależnień
• biologiczne
• psychologiczne
• socjologiczne
Uzależnienie jest związane:
• ze zwiększeniem roli układu nagrody (układ
dopaminergiczny, opioidowy): zależność od wzmocnień
• zmniejszeniem roli układu kary (układ
serotoninergiczny): unikanie stresu
• zmniejszenie aktywności układu serotoninergicznego powoduje upośledzenie kontroli impulsów
kora czołowakora czołowa
komórki dopaminowe
śródmózgowia
komórki dopaminowe
śródmózgowia
jądro półleżące
(nucleus accumbens)
jądro półleżące
(nucleus accumbens)
Wszystkie substancje uzależniające zwiększają uwalnianie dopaminy w obrębie
jądra półleżącego przegrody
Ogólna budowa tzw. układu
nagrody
drug „Nagroda”
Uczenie się + Pamięć
Motywacja
+
Środowisko (stres, bodźce warunkowe, czynniki kulturowe)
Różnice osobnicze
sek., min…
kora czołowakora czołowa
komórki dopaminowe
śródmózgowia
komórki dopaminowe
śródmózgowia
jądro półleżące
(nucleus accumbens)
jądro półleżące
(nucleus accumbens)
Nawroty w uzależnieniach
stres„pierwszy” narkotyk
bodźce warunkowe
drugPamięć
Środowisko Bodźce przypominające
ICD-10ICD-10• Alkohol• Opiaty• Kanabinole• Leki uspokajające...• Kokaina• Inne s. stymulujące• Halucynogeny• Tytoń• Lotne rozpuszczalniki• Kilka subst. lub inne
• Alkohol• Amfetaminy• Kofeina• Kanabis• Kokaina• Halucynogeny• Inhalanty• Nikotyna• Opioidy • Fencyklidyna.• Substancje
uspokajające, nasenne,p-lękowe.
• Inne (np.sterydy).• Używanie wielu.
DSM-IVDSM-IV
Indywidualne reakcje na sub. psychoaktywne
• Właściwości osobnicze
• Stan somatyczny• Stan psychiczny
• Czynniki środowiskowe
• Rodzaj sub. psych.• Dawka (poziom w
płynach ustrojowych)
Długotrwałe używanie środków psychoaktywnych
Zmiany adaptacyjne w układzie nerwowym
Zespół abstynencyjny
Abstynencja
Zmiany adaptacyjne w układzie nerwowym
Aktywizacja układu nagrody
Dalsza abstynencja Powrót do czynnego uzależnienia
Odstawienie
Farmakoterapiapsychoterapia
Powrót do czynnego uzależnienia
Wybrane problemy
Najczęściej stosowane opiaty i stymulanty (Polska)
• „Brown sugar”• „Kompot”• ....................i• „Makiwara”,
kodeina, „biała heroina”,
petydyna, morfina, metadon, opium
• Amfetamina• Metamfetamina• ...efedryna• ............i• Kokaina HCL• „crack”
Zaburzenia psychiczne i zachowania spowodowane przyjmowaniem substancji
psychoaktywnych
• Uzależnienie
• Zespół abstynencyjny
• Zaburzenia psychotyczne
• Rezydualne i późno ujawniające się zaburzenia psychotyczne
• Ostre zatrucie
• Zespół uzależnienia jest to kompleks zjawisk fizjologicznych, poznawczych, behawioralnych wśród których dominuje przyjmowanie substancji psychoaktywnych nad innymi zachowaniami.
•Pragnienie narkotyku•Nawrót
po okresie abstynencji wyzwolenie obj. uzależnienia (często po przyjęciu sub. psych.)
Co najmniej 3 objawy z poniższych
• Pragnienie, przymus, myśli natrętne• Utrata kontroli nad przyjmowaniem (ilość,
częstość)• Fizjologiczne objawy z. abstynencyjnego• Tolerancja• Zmiana stylu życia (ubóstwo wzorców
przyjmowania sub. psych., zaniechanie zachowań nie związanych z narkotykami)
• Ewidentnie szkodliwe następstwa i skutki
Uzależnienie od opiatów - skutki
• Przedawkowania• Zmniejszona odporność ukł. immunologicznego
– choroby wszczepienne: HCV, HIV, HBV, bakteryjne
• Prostytucja• Deficyty w okresie kształtowania osobowości• Kryminogenność• Noworodki – HIV, z. abstynencyjne, sieroctwo
Opioidowy zespół abstynencyjny
• Rozszerzenie źrenic• Wzrost: RR, tętna,
temperaturyPiloerekcja
• Wysięk z nosa, • Łzawienie, poty• Kichanie• Biegunka,wymioty• Zaburzenia snu
• Pragnienie narkotyku• Dreszcze• Bóle stawowo-
mięśniowe• Nudności• Bóle, skurcze brzucha• Drażliwość• Osłabienie
Okresowe zaburzenia psychiczne wśróduzależnionych od:
• Sub. stymulujących:
- psychozy 76%,
- depresje 50%,
• Opiatów:
- osobowość dyssocjalna 50%
- stany depresyjne 12%-62%,
Regularne palenie THC a wystąpienie pierwszych objawów
psychotycznych• Pierwsze objawy psychotyczne
– przed regularnym paleniem konopi - 11%– pierwszym roku regularnego palenia – 11%– po regularnym paleniu konopi – 69 % w tym; – po 1-2 latach - 25%– po 3-5 latach - 26%– po 6-9 latach - 13 %– 10 i powyżej - 4 %
Leczenie
• Psychoterapia
• Farmakoterapia
NAJLEPIEJ
psychoterapia + farmakoterapia
Oddziaływania pozafarmakologiczne
• Psychoterapia (najczęściej: dynamiczna, behawioralno-poznawcza, eklektyczna)
• Społeczność terapeutyczna
• Anonimowi Narkomani
• Inne ruchy samopomocowe
Detoksykacja
• Leczenie odtruwające
• Leczenie objawów zespołu abstynencyjnego
• Leczenie chorób towarzyszących
• Motywowanie do leczenia uzależnienia
• Edukacja w zakresie problemów zdrowotnych
Zapobieganie nawrotom farmakoterapia
OPIOIDY
Metadon.......LAAM,
Buprenorfina,
Bupr. + nalokson 4:1,
Kodeina i morfina SR
#
Naltrekson
• Największa oferta
farmakologiczna• Dominacja
metadonu wraz w polityką redukcji szkód.
Nawroty c.d.- STYMULANTY
• Leki p/depresyjne trójpierścieniowe
• SSRI• Normotymiczne• Neuroleptyki• Disulfiram• Propranolol• Bromokryptyna
• Mała oferta lecznicza o złej efektywności porównywanej do „drug free” – 3% przez 6 mies.
• Koncepcje szczepionek
Papierosy
Skutecznym sposobem łagodzenia objawów zespołu odstawienia jest stosowanie nikotynowej terapii zastępczej i bupropionu (Zyban).
Dziękuję