Uyku hastalıklarında karşılaşılan hukuki sorunlarUyku hastalıklarının klinik yelpazesi çok...

Uyku hastalıklarında karşılaşılan hukuki sorunlar

Dr. Hikmet YILMAZ

CBÜ Nöroloji AD, Manisa

Sunum Planı

• Uyku hastalıkları ve

– Ceza hukuku

– Sürücü belgesi

– Medeni hukuk

– İş hukuku

– Özürlülük (Malüliyet)

– Askerlik hizmeti

– Bilirkişilik

Uyku hastalıklarının klinik yelpazesi çok geniş

İnsomniler

Hipersomniler

Parasomniler Uyku ile ilişkili

solunum

bozuklukları

‘’Uyku hastalığı’’ heterojen bir

kavram

Uyku ile ilişkili

hareket

bozuklukları

Uyku hastalıkları ve ceza hukuku

‘’Suç vardır’’ diyebilmek için…..

• Şu 3 ana unsurun mutlaka bulunması gerekir.

• Kanuni unsur

Yapılan eylemin kanundaki tanımı, bu eylem için yasada nasıl bir cezanın öngörüldüğünün belirtilmesi gerekir.

• Maddi unsur

Kanunun suç olarak tanımladığı bir eylemin var olması gerekir.

• Manevi unsur

Kusurluluğun bulunması gerekir.

Saik? İsnad kabiliyeti??

• Saik

– Failin (suç eylemini

gerçekleştirenin)

harekete geçmesine yol

açan sebep; intikam,

kıskançlık, aşk, yoksulluk

vb. gibi….

• İsnad kabiliyeti

– Suç olarak kabul edilen

bir eylemin bir kimseye

yüklenebilmesi için

failde bulunması gereken

niteliklerin bütünü

Ceza sorumluluğu

• Yasanın suç olarak nitelendirmiş olduğu bir fiili işleyen

kişinin ceza görmesi için bu kişinin;

– yaptığı eyleminin anlamını ve

– doğuracağı sonuçları

– Bu eylemin anlam ve sonuçların toplumca geçerli

olanlarınkinden farklarını

bilmesi ve eylemini bu farklılıkları bilerek gerçekleştirmiş

olması gerekir.

TCK.’da düzenlenen ve ceza sorumluluğunu etkileyen

nedenler şunlardır:

1) Yaş küçüklüğü (m.31),

2) Akıl hastalığı (m.32),

3) Sağır ve dilsizlik (m.33),

4) Geçici nedenler, alkol veya uyuşturucu madde etkisinde olma (m.34),

5) Cebir veya tehdit dolayısıyla kişinin irade yeteneğinin etkilenmesi (m.28),

6) Zorunluluk hali dolayısıyla kişinin irade yeteneğinin etkilenmesi (m.25/f.2, m.92, m.99/f.2, m.143),

7) Hukuka aykırı ve fakat bağlayıcı emrin yerine getirilmesi (m.24/4),

8) Hukuka uygunluk sebeplerinde sınırın aşılması (m.27),

9) Haksız tahrik (m.29),

10) Bazı hata halleri (m.30/f.3-4).

TCK II. KISIM, II. BÖLÜM: CEZA SORUMLULUĞUNU

KALDIRAN VEYA AZALTAN NEDENLER

• Madde 32 - (1) Akıl hastalığı nedeniyle, işlediği fiilin hukukî anlam ve sonuçlarını algılayamayan veya bu fiille ilgili olarak davranışlarını yönlendirme yeteneği önemli derecede azalmış olan kişiye ceza verilmez. Ancak, bu kişiler hakkında güvenlik tedbirine hükmolunur.

• (2) Birinci fıkrada yazılı derecede olmamakla birlikte işlediği fiille ilgili olarak davranışlarını yönlendirme yeteneği azalmış olan kişiye, ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası yerine yirmibeş yıl, müebbet hapis cezası yerine yirmi yıl hapis cezası verilir. Diğer hâllerde verilecek ceza, altıda birden fazla olmamak üzere indirilebilir. Mahkûm olunan ceza, süresi aynı olmak koşuluyla, kısmen veya tamamen, akıl hastalarına özgü güvenlik tedbiri olarak da uygulanabilir.

TCK II. KISIM, II. BÖLÜM: CEZA SORUMLULUĞUNU

KALDIRAN VEYA AZALTAN NEDENLER

• Madde 34 - (1) Geçici bir nedenle ya da irade dışı alınan alkol veya uyuşturucu madde etkisiyle, işlediği fiilin hukuki anlam ve sonuçlarını algılayamayan veya bu fiille ilgili olarak davranışlarını yönlendirme yeteneği önemli derecede azalmış olan kişiye ceza verilmez.

• (2) İradi olarak alınan alkol veya uyuşturucu madde etkisinde suç işleyen kişi hakkında birinci fıkra hükmü uygulanmaz.


• Uykuda solunum bozuklukları

• İnsomniler

• hipersomniler

• Narkolepsi

• Komorbid durumlar (OSAS+ Parasomni,

OSAS+HBS vs.)

• Uyku ile ilişkili şiddet davranışının olduğu

durumlar (sözel, fiziksel, cinsel eylemler)

– Sexsomnia, RDB, ilaç yada alkol kullanımına bağlı

parasomniler, uyurgezerlik, noktürnal disosiyatif

bozukluklar

Uyku hastalıkları ve ceza hukuku-tarihçe

• Uykuda ortaya çıkan şiddet ve suçlara hukuki

yaklaşımın geçmişi orta çağa kadar uzanıyor

– 1313’de Fransa’da Vienne Konseyi uyuyan bir kişinin

başkasını yaraladığı ya da öldürdüğünde suçlu

kabul edilemeyeceğini belirtmiştir.

– 16. yüzyılda İspanyol kilise hukukçuları, kişinin

uykuda iken belirli bir hareketi taahhüt etmesi ya da

olayları planlaması dışında, uykudaki faaliyetleri

sebebiyle günahkâr kabul edilemeyeceğini

vurgulamışlardır.


• ABD’de 1846 senesinde, sevgilisini ekmek bıçağı ile

yaralayıp, çalıştığı yeri ateşe veren Albert Tirrell'in

avukatının, müvekkilinin ‘’uyurgezer’’ olmasına

dayandırdığı davayı kazanmasından sonra, dünyanın dört

bir yanındaki davalarda, ‘’Uykudaki şiddet davranışları’'

gündeme gelmiştir.


• Uyku sırasında işlenen suçlar otomatizma olarak

değerlendirilmektedir.

• Otomatizma “kişinin yaptığı olayın farkında olmaması”

olarak tanımlanır.


• Seksomnia’da ceza sorumluluğu?

• TCK m32/2

– “işlediği fiille ilgili olarak davranışlarını yönlendirme yeteneği azalmış

olan kişiye, ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası yerine yirmi beş yıl

hapis cezası verilir” şeklindeki madde ile verilecek cezalarda indirime

gidilebilir.

• TCK m34

– “geçici bir nedenle ya da irade dışı alınan alkol veya uyuşturucu madde

etkisiyle, işlediği fiilin hukuki anlam ve sonuçlarını algılayamayan veya

bu fiille ilgili olarak davranışlarını yönlendirme yeteneği önemli

derecede azalmış olan kişiye ceza verilmez” şeklindeki madde ile cezai

yaptırım uygulanmayabilir.


• Ceza sorumluluğu için kişinin bilinçli davranışını ve eylem

özgürlüğünü ortadan kaldıracak ya da azaltacak bir durumun

olup olmadığı önemli

• Yorum ‘’Kişinin bilinç ve eylem özgürlüğü yok’’ şeklinde ise

– TCK Madde 32/1 & 32/2?

• Yorum ‘’Geçici nedenler ile anlama ve isteme yeteneği

etkilenmiş’’ şeklinde ise

– TCK Madde 34/1? & 34/2?


• Parasomninin bir akıl hastalığı olmadığı, suçun atfedildigi

kişide ‘'fiille ilgili hukuki anlam ve sonuçları

değerlendirmedeki kaybın geçici olduğu’' dikkate alınır

ise, mevcut durumu degerlendirme adına TCK m34'ün

uygulanması gerekir.

– ‘’geçici bir nedenle, işlenen fiilin hukuki anlam ve

sonuçlarını algılayamayan’’


Cezai sorumluluk

Kasıt: suçun kanunî tanımındaki unsurlarının bilinerek ve

istenerek gerçekleştirilmesi durumudur.

Taksir : kişinin öngördüğü neticeyi istememesine karşın,

kazanın oluşmasını önleyecek gerekli önlemleri almaması

nedeniyle meydana gelen kusur durumudur.


• O halde denebilir ki, uyku bozukluğu (Parasomni,narkolepsi vs. )

hastaları durumları hakkında ilgili uzmanlar tarafından bilgilendirilip

öngörülen zararlar belirtildiği halde gerekli önlemleri almadıklarında

oluşan zararlardan sorumlu olabilir.

• Durum, kusurlu sorumluluk (TCK m 22/3) olarak

değerlendirildiğinde ‘kişinin öngördüğü neticeyi istememesine

karşın, neticenin meydana gelmesi halinde bilinçli taksir vardır.

Bu halde taksirli suça ilişkin ceza üçte birden yarısına kadar

artırılır’ şeklinde belirtilmektedir


• OSAS’ın neden olduğu trafik kazaları öngörülebilen ve

önlenebilen kazalar olduklarından hekimlerin bu

sürücülerle ilgili özel sorumlulukları vardır.

• Tanı konulduktan sonra hasta hastalığı ile ilgili bilgilendirilmeli

tedavi edilmezse öngörülen önlenebilecek riskler anlatılıp yazılı

olarak belgelenmelidir.

• Öngörülüp önlenebilir kazalar sonucu oluşan yaralanmalar için

ceza hukuku açısından sorumluluk doğabilir.


• Narkoleptik hastaların çoğunluğu gündüz yaşadıkları aşırı

uykululuk şikâyetleri nedeni ile trafikte ve işyerinde

yaralanma ve ölümlere neden olabilecek çeşitli kazalara

neden olabilirler.

– Narkoleptik hastaları trafik kazalarında yüksek riskli

grupta yer alır


• Kaza sonucu yaralanma veya ölümde, sanıkların cezalandırılmasında;

· olumsuz sonuca neden olan eylemin iradi olması,

· sonucun öngörülebilir olması,

· failin sonucu istemiş bulunması,

· eylem ile sonuç arasında illiyet bağı olması,

dikkate alınır.

Yeni türk ceza kanunun 85 ve 89 uncu maddeleri;

• Tedbirsizlik, dikkatsizlik veya meslek ve sanatta acemilik veya nizamat,

emirler ve talimatlara riayetsizlik nedeniyle meydana gelen ölüm ve

yaralanma fiillerini cezalandırmaktadır.


• Cezai sorumluluk

• TCK’ nun 85-89 uncu maddeleri gereği;

Yaralanmalarda, 3-12 ay,

• Bir ölüm durumunda, 3-6 yıl,

• Birden fazla ölüm durumunda, 3-15 yıl,

arası ceza uygulanır.

• Yaralanmayla sonuçlanan taksirli suçların soruşturulması ve

kovuşturulması şikayete bağlıdır

Taksirle yaralama fiili, mağdurun;

a) Duyularından veya organlarından birinin işlevinin sürekli

zayıflamasına,

b) Vücudunda kemik kırılmasına,

c) Konuşmasında sürekli zorluğa,

d) Yüzünde sabit ize,

e) Yaşamını tehlikeye sokan bir duruma,

f) Gebe bir kadının çocuğunun vaktinden önce doğmasına,

Neden olmuşsa, birinci fıkraya göre belirlenen ceza, yarısı

oranında artırılır.



• Uyku yoksunluğu sonucu gelişen trafik kazaları da

öngörülebilen ve önlenebilen kazalardır.

• Kişinin gerekli dikkat ve tedbiri göstermemesi ceza

hukuku açısından sorumluluklarını ön plana çıkarabilir.

Uyku hastalıkları ve sürücü belgesi

• ABD’de toplu taşıma araçlarını kullanacak sürücülerde uyku

bozukluğunun varlığının sorgulanması üzerinde durulmaktadır.

• Belçika yasaları OSAS varlığının mutlaka tedavi edildikten

sonra sürücü belgesi verilebileceğini,

• İtalya yasaları ise OSAS varlığının sürücü belgesi alınmasına

engel bir durum olmadığını belirtmektedir


• Uyku bozukluğu olanların sürücü belgesi alması ya da taşıt

kullanması konularında homojen bir tutum yok.

– OSAS kliniği olan hastaların mutlak tedavisi sonrası araç

kullanımına izin verilmesi gerekliliği üzerinde durulmuştur

• Resmi Gazete 26 Eylül 2006 tarih ve 26301 sayılı Resmi

Gazete

– Sağlık muayenesinde sürücü adaylarının ve sürücülerin sahip

olacakları sağlık şartları : 2. Bölüm Madde 7/3 Uyku bozuklukları

(Obstrüktif Uyku Apnesi Sendromu, gündüz aşırı uyuklama hali)


• a) ‘Her sürücü adayına uygulanacak anketin incelenmesi

sonucunda horlama, tanıklı uyku apnesi ve/veya yoğun gün boyu

uyuklama hali olup ilgili uzman hekim tarafından Obstrüktif

Uyku Apnesi Sendromu olduğu düşünülen adaylardan

polisomnografi raporu istenir.

– Profesyonel ehliyet talep eden 45 yaşından büyük ve vücut kitle indeksi

25 ve üzerinde olanlardan ise mutlaka polisomnografi raporu istenir (Bu

kişiler çalıştıkları sürece her sene bu testi tekrarlamak ile yükümlüdürler)


• b) Polisomnografi raporuyla apne/hipopne indeksi 15’den yüksek

olanların profesyonel ehliyet alabilmeleri için medikal ve/veya cerrahi

müdahaleler ile indeksleri 15’in altına inmeli ya da sürekli CPAP veya

BPAP kullanmalıdırlar.

– Tedaviye hasta uyumu ile birlikte semptomların kontrol altına

alındığının ve/veya apne/hipopne indeksinin 15 veya altına indiğinin

ilgili uzman hekim tarafından rapor ile tespit edilmesi halinde ve yıllık

kontrol muayeneleri şartıyla ehliyet verilebilir.

– Aksi takdirde her iki gruptaki adaya da sürücü olur raporu verilmez veya

verilmiş olan sürücü belgesi geri alınır’ denmektedir.


• OSAS ve gündüz aşırı uykululuk dışındaki uyku hastalıkları ile ilgili

bir düzenleme yok.

• Ingravallo ve ark. (2007) 15 narkoleptik hastanın değerlendirilmesinde

sürücü belgesi alıp alamayacağı üzerinde durmuşlar; onlara göre;

– Gündüz aşırı uykululuk şiddeti,

– Günlük şekerleme sayıları,

– Katapleksi atağı şiddeti,

– Günlük yaşam kalitesi bozulma düzeyi

göz önüne alınarak sürücü belgesi alıp alamayacaklarına karar verilmeli

Uyku hastalıkları ve medeni hukuk


• Çağdaş toplumlar bireylerine insanca yaşamanın vaz geçilmez

koşulu olan medenî hakları sağlar ve bu hakları hukukî

güvenceye alır.

• Hukuk açısından bu medenî hakları kullanabilmek yeteneğine

sahip olabilmek için;

– sezginlik gücüne sahip olmak,

– ergin olmak ve

– kısıtlı olmamak

gibi üç koşulun bir arada bulunması gerekir.


• Bazı parasomniler ve katapleksili narkolepsi tabloları

‘’eylemlerin güdülerini ve sonuçlarını algılayabilme

gücü’’ olarak da tanımlayabileceğimiz sezginlik gücünü

azaltan yada ortadan kaldıran hastalıklar arasında

kabul edilebilir.

Uyku hastalıkları ve evlilik hukuku

• TMK’nunun 125. maddesi ‘’Ayırdetme gücüne sahip

olmayanlar evlenemezler’’ der,

• Yasa koyucunun titiz davranmasının nedeni; evlilik

kurumunun sağlam yapısını korumak ve sorunların gelecek

kuşaklara yansımasını önlemektir.


• TMK 165. maddesi ‘’Eşlerden birinin hastalığı nedeni ile

ortak hayat diğer eş için çekilmez hâle gelirse, hastalığın

geçmesine olanak bulunmadığı resmî sağlık kurulu raporuyla

tespit edilmek koşuluyla bu eş boşanma davası açabilir.’’

• TMK 166. madde ‘’Evlilik birliği, ortak hayatı sürdürmeleri

kendilerinden beklenmeyecek derecede temelinden sarsılmış

olursa, eşlerden her biri boşanma davası açabilir.


• Fiil ehliyetsizliği

– Ayırdetme gücüne sahip ve kısıtlı olmayan her ergin kişinin

fiil ehliyeti vardır (TMK madde 10).

• Ayırdetme gücüne sahip olmama (TMK madde 13)

• Parasomniler ve ağır Narkolepsi olguları içinolgu bazında içtihat

kararları var

• ‘’Hayatı çekilmez kılma’’ nedeni ile diğer tarafa boşanma davası

açma hakkı (TMK madde 166)

• Kısıtlanma, Vesayet (TMK madde 405)

Uyku hastalıkları ve iş hukuku

• Gündüz aşırı uykululuk yada dayanılmaz uyku atakları

• Dikkat bozukluğu/azalması

• Tepki zamanında ve refleks sürelerinde uzama

• Bilgi işlemede bozukluk

• Kognitif ve fiziksel performansta azalma

• Farkındalık yeteneğinde azalma

gibi belirti ve bulgular

İş hukuku, iş veren ve işçinin arasında çıkabilecek tüm

sorunlarla ilgilenir.


• Narkolepsinin iş performansını oldukça etkileyerek iş

kazalarına neden olabilir.

• Kişinin narkolepsi hastası olduğu bilindiği halde gerekli

tedbir alınmayarak oluşan yaralanmalarda hem işçi hem de

işveren açısından sorumluluk doğabilir.

• Maluliyet derecesi ile iş arasında illiyet bağı kurulduğunda

kişi tazminata hak kazanabilir.


• İş kazasının ne kadarı yorgunluk, uykusuzluk, aşırı

uykululuk gibi uyku bozukluğuna bağlı durumlardan

kaynaklandığının değerlendirilmesi gerekebilir.

• İş kazası sonucunda kişinin gerek kendisinin gerekse

işvereninin dikkat ve tedbirsizliğinden kaynaklan çalışma

gücü kayıplarında kaza ile maluliyet arasında illiyet bağı

araştırılmalıdır.


• Özürlü çalıştırma

• Vardiyalı çalışma

• Ara dinlenmesi

• Fazla çalışma

Özürlü çalıştırma zorunluluğu

Elli ve daha fazla işçi çalıştıran işverenler %3 oranında

özürlü, çalıştırmak zorundadır.

Hesaplamanın yapılmasında kesirler yuvarlanır.

Aynı il sınırları içindeki işyerlerindeki toplam işçi sayısı

esas alınır.

SSK primlerinin işveren payları ile fazladan yapılan istihdamın

SSK işveren paylarının %50 si hazinece karşılanıyor.

Özürlü kontenjanı için iş kurumuna talep ve bildirimler

Özürlü kontenjanında açık doğduğunda 1 hafta içinde bildirim yapılır.

Bildirimden sonra 10 gün, bildirim olmaz ise 30 gün içinde kurum

işyerine yeni bir özürlü listesi gönderir.

İşyeri bu listeden kendi işine uygun olan veya olanları 15 gün içinde işe

başlatır

İşyeri alınan veya alınmayanı gerekçesi ile 7 gün içinde bildirmek

zorundadır.

İş sözleşmesi sona erenler veya ayrılanlar 15 gün içinde gerekçeleri ile

birlikte kuruma bildirilir ve yeni özürlü kontenjanı talebi yapılır.

Vardiyalı çalışma

Vardiyalı çalışma durumlarında, çalışılması gereken iş

yerlerinde gece, hafta tatili ve ara dinlenmelere özen

gösterilerek çalışma saatleri belirlenmelidir.

Bu tür işlerde, her vardiyada çalışan işçilerin ad ve soyadlarını

kapsayan listeler ile bu işçiler için işe başlamadan önce alınan

periyodik sağlık raporlarının bir nüshasının ilgili bölge

müdürlüğüne verilmesi gereklidir.

Gece vardiyası

• Çalışma hayatı açısından 20.00 – 06.00 arası gece sayılır.

• Bir vardiyanın yarısından fazlası bu süreye isabet ediyorsa

o vardiya gece vardiyasıdır.

• İşçilerin gece vardiyaları 7,5 saati geçemez.

Gece vardiyası

• 18 yaşından küçük işçilerin gece vardiyasında çalıştırılması

yasaktır.

• Kadın işçilerin çalıştırılması konusunda ise işyerinin uygunluğu

önemlidir.

– Gece çalışacak işçilerin işe başlamadan önce gece çalışabilir

raporları alınır, daha sonra da en geç 2 yılda bir gece için

periyodik muayeneleri yaptırılır.

– Gece vardiyasında çalışacak işçilerin isimleri ve gece

çalışabilir raporları bölge müdürlüğüne gönderilir.

Ara dinlenmesi

• Günlük çalışmanın başlama ve bitiş saatleri ile dinlenme saatleri

işyerlerinde işçilere duyurulmalıdır.

*4 saat ve daha az süren işlerde 15 dakika

*4 saat ile 7,5 saat arası işlerde yarım saat

*7,5 saatten fazla süren işlerde 1 saat

ara dinlenmesi verilmesi zorunludur.

• Ara dinlenmeleri çalışma süresinden sayılmaz.

Fazla çalışma

• Haftalık 45 saati aşan çalışmalar fazla çalışmadır.

• Fazla çalışma ücreti= normal ücret x 1,5

• Haftalık 45 saatin altındaki iş söz.de 45 saate kadar olan

çalışmalar fazla sürelerle çalışmadır.

• Fazla sürelerle çalışma =normal ücret x 1,25

İşçi isterse 6 ay içinde bu süreleri serbest zaman olarak

kullanabilir.

Fazla çalışmada kısıtlamalar

• Gece vardiyalarında fazla çalışma yapılamaz,

– Sağlık kuralları bakımından 7,5 saatten fazla çalışılamayacak

işlerde,

– Yer altı ve su altı işlerinde,

– 18 yaşından küçüklere,

– Hekim raporu bulunanlara,

– Gebe, yeni doğum yapmış ve emziren kadınlara,

– Kısmi süreli iş sözleşmesi ile çalışanlara,

fazla mesai yaptırılamaz.

• İş kazalarının cezai sorumlulukları

• Tazminatlar

• Maddi tazminat

• Manevi tazminat

• Destekten yoksun kalma tazminatı

İş kazalarından kaynaklanan hukuki sorunlar

Tazminatı etkileyen durumlar

• İşverenin kusurunun hafif veya ağır olması

• İşçinin işverenle birlikte kusuru olması

• Kusur işçide veya birlikte kusurda işçinin kusuru çok

ağır,işverenin kusuru çok hafif ise dava red edilebilir.

51

İş kazalarında yapılması gereken hukuki işlemler

İş kazasına uğrayan personele acil tıbbi müdahaleyi takiben, işyeri

kaza raporu düzenlenir.

Şahitlerin ifadesi alınır.

Kaza jandarma veya polise derhal bildirilir.

Kaza ilgili Sigorta İl / sigorta Müdürlüğüne vizite kâğıdı ile en geç

kazadan sonraki iki gün içinde bildirilir.

ÇSGB Bölge müdürlüğüne bildirim formu ile en geç iki iş günü

içinde haber verilir.

Kaza ile ilgili bir dosya hazırlanır ve evraklar burada muhafaza edilir.


• Kaza ile iş arasında illiyet bağının bulunması 4857 sayılı iş

yasasının 77. Maddesi ve 818 sayılı borçlar yasasının 332.

Maddesine göre sigortalının uygun görülen tazminatı

almasını sağlar.


• Ancak kazanın ne kadarının uykusuzluk ya da başka kişisel

nedenlerle oluştuğu hususunda anlaşmazlıklar olduğunda

Sosyal Sigortalar Yüksek Sağlık Kurulu karar vermek

üzere devreye girer.

• Kaza sonucunda karar verilemediğinde ya da çelişkili

kararlar ortaya çıktığında Adli Tıp Kurumu 3. İhtisas

Kurulu karar için son değerlendirmeyi yapmaktadır

Uyku hastalıkları ve özürlülük

• Özürlülük ilişkisinde bulunan uyku bozukluklarında

– uykuyu başlatma ve sürdürme, uyuyamama ya da aşırı

uyuma bozuklukları,

– uyku-uyanıklık ritim bozuklukları,

– uyku evreleri bozuklukları,

– parasomniler

yer alır.


• Uyku hastalıklarında özürlülük oranı üç bölümde ele alınır:

– hafif özürlülük %5

– orta özürlülük %10

– ağır özürlülük %35

• Özür oranı %40 ve üzeri olgular, özürlüleri ait haklardan

yararlanabilirler.


• Uyku hastalığına göre özürlülük oranı

– insomnilerde %10,

– Uykuda solunum bozukluklarında %35, hipersomnilerde

%35,

– sirkadiyen uyku-uyanıklık ritim bozukluklarında %10,

– parasomnilerde %10,

– RDB’da %35,

– uykuda hareket bozukluklarında %10

olarak belirlenmiştir.

Uyku hastalıkları ve askerlik hizmeti

• Askerlik görevini etkileyen uyku bozuklukları şeklinde bir

hastalık listesi bulunmamaktadır.

• Ancak askerlik görevini kısıtlayan hastalık ve arızalar

listesinin 37. Madde B ve D bendi ile 45. Madde de

sırasıyla kronik insomnia, narkolepsi ve OSAS’a yer

verilmiştir.

• Bu bozuklukların polisomnografik olarak tespit

edilmesi gerekliliği de vurgulanmıştır.

Uyku hastalıkları ve askerlik hizmeti

• OSAS’da

– apne-hipopne indeksi (AHİ) 5-19 arasında olanların

askerlik görevini yapabilecekken,

– 20 ve üzeri AHİ değerlerinin askerlik görevini yapmaya

elverişli olmadığı belirtilmektedir.

Uyku hastalıkları ve bilirkişilik

• Uyku bozuklukları saptanan kişilerde gerek hukuksal süreç

öncesinde gerekse hukuksal süreç sırasındaki

incelemelerde uyku uzmanlarının üzerine düşen

sorumluluklar vardır.

• Uyku bozukluğu saptandığında bu kişiye hastalığı ve

tedavisi hakkında bilgilendirilme yapılması, ve bu

bilgilendirmenin belgelenmesi olabilecek önlenebilir

durumlar açısından çok önemli

Uyku hastalıkları ve bilirkişilik

• Yani hukuk bir değerlendirme yaparken....

• Kişinin mevcut hastalığı için tıbbi yardım alma için

girişimde bulunmuş mu?

• Gerekli tedavi yapılmış mı yada yapılabilmiş mi?

• Yapılamadı ise bunda hastanın mı kusuru, ihmali var yoksa

hastalığın doğası gereği mi tam bir şifa hali sağlanamamış?

bunlar çok önemli....

Uyku hastalığı konusunda bilgisine başvurulan bir

bilirkişi iseniz.....

• Olguda eksiksiz bir nörolojik muayene yapın.

• Soygeçmiş ve özgeçmiş bilgilerini eksiksiz alın.

• Dava dosyasını inceleyin

• Olgu uyku hastası mı?

• Görgü tanıklarını dinleyin..olay sırasında uyku hastalığının

etkisi altında mıdır?

• Herhangi bir kanaat oluşmamış ise olguyu müşahade altına

alın.

Olay ile ilgili ipuçlarını iyi değerlendirin

• Otomatizma davranışının görgü tanıklarınca ifade edilmesi

• Tam da böyle bir durumda ve hiçbir neden yokken

tanımadığı kimselere anlamsız aşırı tepkilerde yada zarar

verici faaliyetlerde bulunması

Düzenlediğiniz raporda bu bilgiler mutlaka olsun!!!

• Tanık yada sanık uyku hastası mıdır değil midir?

• Tanıklığına yasal olarak güvenilebilir mi?

• Sanığın ceza sorumluluğu var mıdır yok mudur?

• Suç işlediği sıradaki durumu nedir?

• Sanığın gözlem altına alınması gerekiyor mu?

Bilirkişi olarak bunlara dikkat edin!!

• Unutmayın….Bilirkişi hakim değildir, uyuşmazlığı hakim

çözer, kararı hakim verir.

• Uzmanlık alanınız dışında görüş beyan etmeyin.

• Sade, anlaşılabilir, tıbbi terimlerden arınmış bir dil

kullanın.

• Raporunuzda özellikle yanıtı istenen sorulara odaklanın.

[email protected]

Uyku hastalıklarında karşılaşılan hukuki sorunlarUyku hastalıklarının klinik yelpazesi çok...

Documents

Transcript of Uyku hastalıklarında karşılaşılan hukuki sorunlarUyku hastalıklarının klinik yelpazesi çok...