UYGULAMA –1 Aşağıdaki basit temel kumanda devrelerini gerçekleştiriniz. a - Start – stop butonu yardımıyla güç devresinin (lamba veya motor) çalıştırılması,

İşin Çalışması : Kumanda devresindeki start butonuna basıldığında M kontaktörünün bobinine elektrik akım gelir ve bir manyetik alan oluşur. Bu manyetik alan sayesinde kontaktör paletini çeker. Böylece kontaktörün açık kontakları kapanır, kapalı kontakları açılır. Güç devresindeki normalde açık olan kontaklar kapanır ve motor çalışır. Elimizi start butonundan çektiğimizde kontaktörün bobinine gelen elektrik akımı kesilir ve motor durur.

b- Start – stop – kontaktör yardımıyla güç devresinin (lamba ve 3 ∼ Asenkron Motor) çalıştırılması,

İşin Çalışması : Kumanda devresindeki start butonuna basıldığında M kontaktörünün bobinine elektrik akımı gelir ve bir manyetik alan oluşur. Bu manyetik alan kontaktör paletini çeker. Böylece kontaktörün açık kontakları kapanır, kapalı kontakları açılır. Kumanda devresindeki start butonununa paralel M kontağı ve güç devresindeki M kontakları kapanır. Böylece motor çalışmaya başlar. Elimizi start butonundan çeksek bile motor çalışmaya devam eder, devrenin elektrik enerjisi kesilmez. Elektrik akımı start butonununa paralel M kontağından geçmeye devam eder. Devrenin elektrik enerjisini kesmek için stop butonuna basmak gerekir. Start butonununa paralel kontak bağlamaya mühürleme denir.

c- Start – stop – kontaktör – zaman rölesi yardımıyla starttan 10 sn sonra güç devresini kesen sistemin kurulması, İşin Çalışması : Kumanda devresindeki start butonuna basıldığında M kontaktörü ve TR zaman rölesi çalışır. Motor çalışmaya başlar. TR zaman rölesi ayarlandığı sürenin sonunda açık kontaklarını kapatır, kapalı kontaklarını açar. Kumanda devresindeki gecikmeli açılan (G.A.) zaman rölesi kontağı açılarak M kontaktörünün elektrik enerjisini keser. Böylece ayarlanan süre sonunda motorun çalışması durur.

d- Start–stop–kontaktör–zaman rölesi yardımıyla, starttan 10 sn sonra güç devresini çalıştıran sistemin kurulması, İşin Çalışması : Kumanda devresindeki start butonuna basıldığında A kontaktörü ve TR zaman rölesi çalışır. TR zaman rölesi ayarlandığı sürenin sonunda açık kontaklarını kapatır, kapalı kontaklarını açar. Kumanda devresindeki gecikmeli açılan (G.A.) zaman rölesi kontağı kapanarak M kontaktörünün çalışmasını sağlar. Böylece motor ayarlanan süre sonunda çalışmaya başlar. Kumanda devresindeki kapalı M kontağı açılarak A kontaktörünün elektrik enerjisini keser. A kontaktörünün görevi devrenin mühürlemesini ve TR zaman rölesinin çalışmasını sağlamaktır. Start butonuna ilk basıldığı anda M kontaktörü çalışmadığı için M kontaktörü ile devrenin mühürlemesi yapılamaz. Bu nedenle A kontaktörü kullanılmıştır.

UYGULAMA – 2 Aşağıdaki basit temel devir yönü değiştirme ve kesik kesik çalışma kumanda devrelerini gerçekleştiriniz ? a- Kesik kesik çalıştırmalı, buton kitlemeli 3 ~ Asenkron Motorun devir yönün değiştirilmesi,

b- Kesik kesik çalıştırmalı, elektriksel kitlemeli 3 ~ Asenkrom Motorun devir yönü değiştirilmesi,

c- Elektriksel kitlemeli 3 ~ Asenkron Motorun devir yönün değiştirilmesi, İşin Çalışması : 3 Fazlı bir asenkron motorun devir yönünü değiştirebilmek için 3 fazdan biri sabit tutulur ikisi yer değiştirilir. I kontaktörünün önüne G kontaktörünün kapalı kontağı, G kontaktörünün önüne I kontaktörünün kapalı kontağı bağlanarak elektriksel kilitleme elde edilir. Kumanda devresindeki ileri butonuna basıldığında I kontaktörü çalışır ve motor bir yönde döner. G kontaktörünün önündeki I kontaktörünün kapalı kontağı açılır. Bu nedenle geri butonununa bastığımızda hiçbir şey olmaz, motoru diğer yönde çalıştırabilmek için önce stop butonuna sonra geri butonuna basmak gerekir. Böylece motor diğer yönde dönmeye başlar. Elektriksel kilitlemede kontaktörlerden biri çalışıyorken diğer kontaktörü çalıştırabilmek için önce stop butonuna basmak gerekir.

d- Buton kitlemeli 3 ~ Asenkron Motorun devir yönün değiştirilmesi,

e- 3 Fazlı Bir Asenkron motoru kesik ve sürekli çalıştırmak, İşin Çalışması : Bu devrede kesik çalıştırma amacıyla jog butonu kullanılır.Jog butonu iki konumlu bir butondur. Kumanda devresindeki start butonuna basıldığında M kontaktörünün bobinine elektrik akımı gelir ve bir manyetik alan oluşur. Bu manyetik alan kontaktör paletini çeker. Böylece kontaktörün açık kontakları kapanır, kapalı kontakları açılır. Kumanda devresindeki start butonununa paralel M kontağı ve güç devresindeki M kontakları kapanır. Böylece motor çalışmaya başlar. Elimizi start butonundan çeksek bile motor çalışmaya devam eder, devrenin elektrik enerjisi kesilmez. Elektrik akımı start butonununa paralel M kontağından geçmeye devam eder. Devrenin elektrik enerjisini kesmek için stop butonuna basmak gerekir. Kesik çalışma butonuna basıldığında M kontaktörü enerjilenir ve motor çalışır. Elimizi kesik çalışma butonundan çektiğimizde motorun çalışması durur. Yalnız bu devrede istenmeyen bir durum vardır. Elimizi kesik çalışma butonundan kontaktörün paletini bırakmasından daha kısa bir sürede hızlıca çekersek motor durmaz ve sürekli çalışmaya devam eder. Bunun nedeni motoru çalıştıran kontaktör ile mühürlemeyi yapan kontaktörün aynı olmasıdır. Bu nedenle kesik ve sürekli çalıştırma devresi olarak iki kontaktörlü kesik ve sürekli çalışma devresi kullanılır.

f- Elektriksel kitleme yardımıyla devir yönü değiştirilebilen ve kesik kesik vede direk çalıştırılabilen 3 ~ Asenkron Motorun , Gerekli kumanda ve güç devresini çizip, devreyi kurup çalıştırınız ?

UYGULAMA – 3 Bir torna tezgahında bulunan 3 adet Asenkron motora aşağıdaki şekilde kumanda edilecektir.

a- Start butonuna basıldığında birinci motor çalışacaktır.

b- Birinci motor çalıştıktan 4 saniye sonra ikinci motor çalışacak, 7 saniye sonrada 3. Motor çalışacaktır.

c- Hangi motora ait aşırı akım Rölesi atarsa o motor duracaktır.Stop butonuna basarsak tüm sistem duracaktır. Gerekli kumanda ve güç devresini çiziniz? Devreyi kurup çalıştırınız.

UYGULAMA – 4 İki adet 3∼ asenkron motora aşağıdaki şekilde kumanda edilecektir.

a- Start butonuna basıldığında iki motorda çalışacaktır. b- Stop butonuna basıldığında veya birinci motorun aşırı akım Rölesi attığında birinci motor hemen duracak, ikinci motor ise 10 saniye sonra duracaktır. c- İkinci motorun aşırı akım Rölesi attığında ise her iki motor hemen duracaktır. Gerekli kumanda devresini ve güç devresini çiziniz? Devreyi kurup çalıştırınız.

UYGULAMA – 5 İki adet 3∼ asenkron motora bir stop-start butonu ve iki kontaktör yardımı ile aşağıdaki şekilde kumanda edilecektir.

a- Start butonuna basıldığında her iki motorda çalışacaktır. b- Birinci motor start butonuna basıldığı sürece devrede kalacak, fakat ikinci motor çalışmasına

devam edecektir. c- İkinci motor ancak stop butonuna basıldığında durmayacaktır. Gerekli kumanda ve güç

devresini çiziniz?devreyi kurup çalıştırınız?

UYGULAMA – 6 İki müstakil A ve B devresine iki adet stop butonu ve bir adet start butonu ile aşağıda istenen şekilde kumanda edilecektir.

a- Start butonuna basıldığında A devresi çalışacaktır. b- Stop butonuna basıldığında A devresinin enerjisi kesilecektir. c- Start butonuna ikinci kez basıldığında B devresi enerjilenecektir. d- Stop butonuna ikinci kez basılınca B devresinin enerjisi kesilecektir. e- Sistemi herhangi bir anda durdurmak gerektiğinde stop-2 butonuna basılacaktır.

Yukarıdaki istenenleri gerçekleştiren kumanda devresinin çizimini yapınız? Devreyi kurup çalıştırınız?

UYGULAMA – 7 Bir Asenkron Motor stop-start butonu kullanarak periyodik olarak 20 sn çalışacak, 30 sn duracaktır sistemin çalışması stop butonuna basılıncaya kadar devam edecektir. Buna göre;

a- Sistemi başlamadan gecikmeli olacak şekilde, tasarlayınız...

VEYA

b- Sistemi hemen çalışan şekilde, tasarlayınız

UYGULAMA – 8 İki adet asenkron motora aşağıdaki şekilde kumanda edilecektir.

a- Start butonuna basıldığında her iki motorda çalışacaktır. b- Stop butonuna basıldığında veya aşra akım Rölesi attığında birinci motor hemen

duracaktır. c- Birinci motor durduktan, 5 saniye sonra ikinci motor duracak. d- İkinci motor durduktan, 7 saniye sonra tekrar fakat ters yönde 10 saniye daha çalışıp

duracaktır. e- İkinci motorun aşırı akım Rölesi attığında ise her iki motorda duracaktır. Ger ekli kumanda

ve güç devresini çiziniz? Devreyi kurup çalıştırınız .

UYGULAMA – 9 Otomatik torna tezgahında bulunan iki adet asenkron motora aşağıdaki şekilde kumanda edilecektir.

a- Start butonuna basıldığında her iki motorda çalışacaktır. b- 10 saniye sonra birinci motor duracak ve aynı anda ikinci motor ters yönde dönecektir c- 20 saniye sonra ikinci motor duracak ve birinci motor devamlı çalışma durumuna

girecektir. d- Stop butonuna basıldığında veya herhangi bir motorun aşırı akım Rolesi attığında

sistem tamamen duracaktır. Gerekli kumanda ve güç devresini çiziniz, devreyi kurup çalıştırınız? Çiziniz?

UYGULAMA – 10 Bir adet asenkron motora YILDIZ / ÜÇGEN olarak aşağıdaki gibi kumanda edilecektir.

a- Motora ileri geri olarak her iki yönde de yol (devir yönü değiştirilmesi) verilecektir, b- Motor her iki yönde direkt olarak çalıştırılabildiği gibi istenirse kesik kesik olarak (jog butonu ile) çalıştırılabilecek,

Gerekli kumanda ve güç devresini çizip,devreyi kurup çalıştırınız?

UYGULAMA – 11 Otomatik YILDIZ / ÜÇGEN yol alan, her iki yöne ani olarak geçişli, periyodik çalışmalı bir Asenkron Motor kumandası gerçekleşecektir. a- Start butonuna basıldığında motor belli bir yöne otomatik .λ / olarak yol alacaktır ve bir sürte çalıştıktan sonra duracaktır, b- Durduktan sonra otomatik olarak aynı anda diğer yöne .λ / yol alacaktır, c- Çalışmalar her iki yönde olmak üzere stop butona basılıncaya kadar veya aşırı akım termiği atıncaya kadar devem edecektir, Gerekli güç ve kumanda devresini çizip, devreyi kurup çalıştırınız ?

UYGULAMA – 12 1adet lineer Motordan oluşan bir araba bir ray üzerinde aşağıdaki şekilde kumanda edilecektir.

a- Araba A ve B noktaları arasında devamlı gidip gelecektir, b- Arabanın her iki nokta arasındaki tur sayısı bir sensör ile sayılacaktır, c- Arabanın durdurulması A.A. Rölesi attığında veya stop butonu ile sağlanacaktır.

Gerekli kumanda ve güç devresini çizip, devreyi kurup çalıştırınız ?

UYGULAMA – 13 1 Adet Lineer Motordan oluşan bir araba bir ray üzerinde aşağıdaki şekilde kumanda edilecektir.

a- Araba A noktasından hareket edip B noktasında duracak, b- B noktasında 5 sn bekledikten sonra tekrar A noktasına dönecek duracaktır, c- A.A. rölesi attığında veya stop butonuna basıldığında araba duracaktır.

Gerekli güç ve kumanda devrelerini çizip, devreyi kurup çalıştırınız ?