Jezik kao drutveni resurs sluaj Sefartkinja na Balkanu (Jelena Filipovi, Ivana Vuina Simovi)U rasponu 950-1150. godine Jevreji su irili svoju kulturu u paniji. Bili su okrenuti svetovnim uticajima ne smatrajui to kao svoju manu ili naruavanje sopstvenih kulturnih vrednosti ve kao korak napred ka usavravanju. Kultura je posebno cvetala u gradovima kao to su Kordoba, Toledo itd. Istovetno sa sudbinom Akenaza (Jevreja iz Istone i Centralne Evrope) i panski Jevreji su, suoeni sa Inkvizicijom i progonom iz 1492.godine u paniji, bili primorani da se priklone hrianskoj veri ili da se isele. Iseljavali su se pre svega u Osmansko carstvo, a potom i u Holandiju, Englesku i Novi svet. U Portugalu je dekret o izgonu doneo kralj Manuel I, 1497.godine. Jevreji potomci prognanih iz panije i Portugala nazivaju se Sefardi. Ovo ime ne odnosi se samo na poreklo, ve ima i svoju kulturnu i lingvistiku konotaciju (kulturni obiaji, religijski obiaji, jezik itd.). Sefardi imaju jedinstven narodni govorni jezik i on je jevrejsko-panski kao to imaju i svoj pisani jezik - ladino. Odreeni deo njih utoite je nalo i na teritoriji nekadanje Jugoslavije. U krajevima koji su bili osloboeni od Turaka preovladali su Sefardi. Tokom stotinak godina pod Osmanlijama Sefardi su se neminovno sve vie odaljavali od svoje tradicije, Evrope a i od okolnih zemalja. Emancipacija stie, zajedno sa prosveivanjem, sa malim zakanjenjem u odnosu na okolne zemlje krajem XIX veka. Drugi svetski rat i Holokaust preivljava tek 15.000 Jevreja i samo delom Sefarda. Nekolicina ovih okupila se u Beogradu i Sarajevu odakle e se kulturoloki i jeziki drugaije razvijati.lanak se bavi ulogom Sefartkinja u procesu ouvanja i razvoja jezika na teritoriji bive Jugoslavije. Kao to je i u samom lanku istaknuto, sociolingvisti su se nedovoljno bavili razvojem jevrejsko-panskog u okviru ovih izolovanih zajednica u kontekstu drutveno-politiko-kulturnih okolnosti. Samim tim i nastaje potreba za dubljim istraivanjem o uticaju i ulogama Sefartkinja u ovom procesu. Kao to nijedan jezik ne moe da se odvoji od drutva u kome se razvija tako ni tadanji jevrejsko-panski nije mogue posmatrati jednostrano kao sredstvo komunikacije iskljuivo mukaraca kada su se njime koristili kako mukarci tako i ene, kao i sve drutvene klase.Autorke ovog lanka nisu previe subjektivno prile temi sa odreenim svojim neargumentovanim miljanjem, ve su raspologale velikim korpusom lanaka i studija o Sefartkinjama na teritoriji nekadanje Jugoslavije neretko nabrajajui i citirajui svoje izvore kroz sam tekst. Bitno je napomenuti da se kod citirane bibliografije ne radi o autorima koji nisu u bliskoj vezi sa Jevrejima ve se radi o ljudima koji vode poreklo iz te zajednice.