ustavno pravo Milica.doc

7/18/2019 ustavno pravo Milica.doc

http://slidepdf.com/reader/full/ustavno-pravo-milicadoc 1/15

Internacionalni univerzitet u Novom Pazaru

S e m i n a r s k i r a d

Suverenost države i suverenost naroda

Prof. : Učenik: Nebojiša Teofilovic eni! "ilica

#



SADRŽAJ:

#. Uvod........................................................$%. &lementi države.......................................'$. Teritorija kao elementi države.................('. )last kao element države.........................*(. Suverenost kao element države...............#+,. Stanovništvo kao suverenost države.......#$*. -aključak................................................#'

. /iteratura................................................#(

%



UVODU razvoju društva država je najvažnija društvena or0anizacija. ržava 1ostaje or0anizacija bez

koje čovjek ne može.

-bo0 veliko0 značaja države2 i na njoj zasnovani3 1ravni3 1ro1isa2 ona je 1ostala 1redmetinteresovanja i izučavanja u raznim društvenim naukama2 1očevši od filozofije i istorije2 dosociolo0ije i posebne naučne grane – teorije države i prava.

Iako nam se čini da znamo šta je država2 izuzetno je teško ustanoviti jednu kratku i za sve 1ri3vatljivu definiciju države.

efinisati državu kao društvenu or0anizaciju znači utvrditi s1ecifična obilježja države u odnosu nadru0e društvene or0anizacije. Pri tome2 akcenat se stavlja na or0anizaciju državno0 a1arata ili nafunkcije koje taj a1arat ostvaruje u 0lobalnom društvu 4 or0anizacione ili funkcionalne definicijedržave.

I danas kao i 1rije stotinu 0odina2 veoma je 1ri3va!en Veberov stav da se „država ne možedefinisati na osnovu sadržaja onoga šta čini... a!rotiv" so#ijo$oški se moderna država možedefinisati samo na osnovu jednog s!e#ifičnog sredstva koje je svojstveno njoj ... sredstvafi%ičkog nasi$ja&.#

# "arks )eber2 Privreda i društvo2 Tom dru0i2 Prosveta2 5eo0rad2 #6*,2 str. '$%

$



I. ELEMENTI DR!VE

ržava je jedna društvena2 socijalna or0anizacija2 koja kao svaka dru0a društvena socijalna

or0anizacija mora imati neke karakteristike: mora imati svoje članstvo2 funkcije2 djelatnost2 or0ane ili tijela koja obavljaju te djelatnosti2 odre7ena sredstva da bi njima ostvarila djelatnost2 1ro1ise...

8na se od dru0i3 društveni3 or0anizacija razlikuje 1o tome što ras1olaže 1osebnom vlaš!u2 a ta jevlast 1rema karakteristikama: društvena2 suverena i 1risilna.9akav !e oblik vlasti 1o1rimiti jedna državaovisi o obliku vladavine monar3ija ili re1ublika; i

obliku državno0 ure7enja.'eorg Je$inek je ra%vio učenje o (R) *+S()(,()VA --/-(A DRŽAV-.)%učavaju0i !redmoderne i moderne !o$itičke %ajedni#e" kao i nji1ove na%ive" Je$inek je%ak$jučio da se država sastoji od tri e$ementa:

o DRŽAV- (-R)(+R)J-"o DRŽAV+' AR+DA"o DRŽAV- VAS().2

Iako je ovo učenje o tri elementa 1odrv0nuto kritici ne samo u 1olitičkoj filoofiji ne0o i u

1olitičkoj sociolo0iji i 1olitičko1ravnoj teoriji2 ono je veoma 1ri3va!eno u me7unarodnom 1ravu iu u1orednom ustavnom 1ravu.U1ravo mnoštvo različiti3 država u me7unarodnoj zajednici ; autoritarni32 totalitarni32demokratski32 1ravni3 i ne1ravni3;2 ističe "atias <erde0en2 za3tjeva 1ri3vatanje =elinekovo0učenja o tri elementa države.

a ovo Je$inekovo učenje ve%uje se i čuvena defini#ija države kao subjekta me3unarodnog!rava data u č$anu 4. /e3unarodne konven#ije o !ravima i obave%ama država" %ak$jučena4566. godine u /ontevideu.

Prema toj definiciji2 >država kao subjekt me7unarodno0 1rava 1osjeduje slijede!e karakteristike:

a; stalno stanovništvo2 b; odre7enu teritoriju2c; vladu2 id; s1osobnost da stu1a u odnose sa dru0im državama?.

8va definicija 1redstavlja2 kako je s 1ravom 1rimjetio <erde0en2 moderno i 1rošireno =elinekovoučenje o tri elementa države.$

Suvremeno miš$jenje navodi 7RAV+ 8!ravni sisitem i !ravni !oredak9 kao četvrti e$ementdržave.

% @eor0 =ellinek2 All0emeine Staatsle3re2 5erlin2 #6#'2 str. $6, ff.$ "att3ias <erde0en2 )Blkerrec3t2 %. Aufla0e2 )erla0 C. <. 5eck2 "Dnc3en2 %++%2 str. ,*E,.

'



". TERITORI# $!O ELEMENT DR!VE

Predmoderne i moderne države su 1ola0ale 1ravo na odre7enu teritoriju. I1ak2 izme7u nji3 1ostojiznačajna razlika. Tek sa us1ostavljanjem moderne države2 1recizno se utvr7uju i kontrolišu 0ranicedržava kao teritorijalni3 zajednica.

ržava je teritorijanla or0anizacija i zajednica za razliku od osobni3 or0anizacija i zajednica.8sobne zajednice obu3vataju ljude koji imaju odre7ena osobna svojstva obitelj2 vjerskazajednica...;. Teritorija kod ovo3 zajednica nije bitna. Flanovi zajednice mo0u živjeti na istoj ilirazličitim teritorijama. ržava je 1ak odre7ena teritorijom. 8na je teritorijalna jedinica koja vršivlast nad ljudima odre7ene teritorije2 te se ne može s3vatiti bez ovo0 obilježja.

-a državu kao zajednicu bitno je 1rostranstvo2 teritorija na kojoj žive 0ra7ani i vlast koju vrši

država nad 0ra7anima te teritorije.

Teritorijalnost nije samo važna radi vršenja vlasti države nad ljudima2 ne0o i radi obilježavanjaodre7ene države2 njeno0 obima2 1rostornosti u odnosu na dru0e države. 8na tako7e obezbje7ujesi0urnost i bezbjednost 0ra7ana koji znaju ko je vlast na odre7enoj teritoriji2 do koje 0ranice se

1rostire vlast jedne2 a od koje 0ranice 1očinje vlast dru0e države. Prema 1ro1isima ti3 država ljudiuskla7uju svoja 1onašanja.

Iz razlo0a što teritorijalnost 1redstavlja vrlo važno obilježje za funkcioniranje države2 nastojalo sei nastoji da se teritorij države tačno odredi i 1raktično što bolje izrazi 1utem 0ranice i dru0i3obilježja.

Državni teritorij je trodimen%iona$ni !rostor:o %em$jišna !ovršina 8obu1vata !ovršinu državnog teritorija9"o %em$jišna unutrašnjost 8dubina %em$jišta do središta %em$je9 io %račni !rostor 8!rostor i%nad !ovršine" u vis do koje sežu k$asične $etje$i#e9

Svemir ne s1ada u državni teritorij. 8n je 1redvi7en2 s3odno usvojenim me7unarodnimkonvencijama u #6,$2 #6,* i #6*6. 0odini2 za u1otrebu u korist cijelo0 čovječanstva i nijednazemlja ne može 1ola0ati 1ravo svojine ni na jedan nje0ov dio. Istovremeno utvr7eno je da sesvemir ne može koristiti u vojne svr3e2 ali se ta obaveza nedovoljno 1oštuje u 1raksi.

Gto se tiče 0ranica2 treba znati da grani#a nije granična #rta" nego !$o1a koja !ro$a%i tom#rtom" !a ide u širinu" u visinu i sve do središta %em$je.S obzirom na to kako se u0ovorom 0ranica odre7uje razlikujemo:

o Prirodne 0ranice 4 koje idu ili slijede neku 1rirodnu 1ojavu2 fenomen ili objekat io U0ovorne 0ranice 4 odre7uju se 1recizno definirane kote 1rema 0eo0rafskoj širini i dužini2

1a se 1ovlače ravne crte koje s1ajaju te kote.

Posebni 1roblem u utvr7ivanju 0ranica javlja se kod obalni3 država2 država koje 0raniče s morem.8balno more obu3va!a unutrašnje morske vode dio mora koji je tjesno vezan u ko1neni dioteritorija da je 1ravni režim 0otovo istovjetan s ko1nenim 1ravnim režimom E luke2 1ristaništa...; i

teritorija$no more 1ojas mora koji se 1roteže uzduž cijele obale neke države a maksimalna

(



do1uštena širina je #% morski3 milja;2 nad njim se 1rostire suverenost neke države i sto0a čine diodržavno0 teritorija.Prostranstva 1od nacionalnom jurisdikcijom su vanjski 1ojas2 e1ikontinentalni 1ojas i isključiva0os1odarska zona. )eliki do1rinos u tumačenju teritorija obalni3 država dala je Ženevskakonvencija o pravima mora održana #6,. 0odine.

Me%unarodno pravo ne postav&ja 'a(tjev 'a )ini)a&no) ve&ičino) državne teritorije* ta+o da i ,)i+rodržave- poput renade* /an Marina i Vati+ana su pri'nati subje+t )e%unarodnog prava.

,



0. VL!/T $!O ELEMENT DR!VE

„Vlast, a ne istina, čine zakon“ – Tomas Hobs

ržavna vlast 1ovezuje 1ersonalni i materijalni element države u jedinstvenu teritorijalnuzajednicu ljudi. U 1ore7enju s dru0im oblicima or0anizovani3 zajednica2 s!e#ifično obi$ježjedržave je u!ravo njena v$ast 8najvažnije i naji%ra%itije obi$ježje9.

V$ast je u stvari odnos i%me3u dva subjekta" dvije strane na kojima mogu biti i viša $i#a" ukome jedna strana" jedan subjekt nare3uje a druga strana" drugi subjekt s$uša. (o je odnosnadre3enosti i !odre3enosti" i%vjesnog ste!ena !okornosti., odnosu v$asti uvijek ima !rinude2 koja može biti različita2 ve!e0 ili manje0 stu1nja. S obirom

na ovo mo0u se vršiti različite klasifikacije vlasti.U društvu 1ostoje različite vlasti. Pored državne vlasti2 1ostoje i dru0e vlasti na državnoj teritorijiškolska2 medijska2 vlast 1olitički3 stranaka i sindikata2 vlast u1ravni3 i nadzorni3 odbora2 i dr.;

8d svi3 dru0i3 vlasti2 državna vlast se razlikuje 1o tome što je na državnoj teritoriji vr3ovna2najviša vlast.

(ri suštinska svojstva državne v$asti su:o NE1!VI/NO/T 4 znači da državna vlast nije 1odčinjena ni jednoj dru0oj vlasti unutar

svoje teritorije ili izvan nje2o NE2RE$IDNO/T 4 svojstvo te vlasti da traje2 bez obzira što se njeni nosioci mijenjaju2o NED#EL#IVO/T ' E znači da je državna vlast jedna i kada se vrši 1osredstvom više or0ana.

)last se može različito manifestovati. U nekim or0anizacijama skoro se i ne 1rimje!uje. "e7utim2u zajednicama 0dje su odnosi anta0onistički2 ne1rijateljski2 0dje 1ostoje ne1omirljivi sukobi2 kaošto je to slučaj sa državom2 vlast dolazi naročito do izražaja. ržava mora u takvim odnosima daobezbjedi 1oštovanje 1ravni3 normi. -a razliku od dru0i32 vlast države odlikuje se mono1olom

1rinude.

ržava u vršenju vlasti ne mora da u1otrijebi vlast u 1ot1unosti2 da 1rimjeni najoštrije mjere isredstva. @ra7ani !e 1oštovati 1ravne norme veoma često zatošto su u nji3ovom interesu. Tada jedržava u najboljoj situaciji. Ponekad !e 0ra7ani 1oštovati 1ravo iz stra3a od u1otrebe državnevlasti. 8no što je izuzetno bitno u vršenju državne vlasti je da država ras1olaže najjačom silom2mono1olom fizičke sile koju može bolje u1otrijebiti od svi3 zajednica i natjerati 0ra7ane na

1oštovanje i 1okornost onda kada je to 1otrebno2 odnosno kada 0ra7ani ne 1oštuju 1ravo.Sa ovakvim kvalitetom vlasti država može da natjera na 1okornost i sve dru0e or0anizacije izajednice na svojoj teritoriji. Na taj način se državna vlast izdiže iznad svi3 vlasti.

)last se manifestuje u donošenju 1ravila 1onašanja 1o kojima se ljudi moraju 1onašati iobezbje7enje 1rimjene ti3 1ravila 1utem 1rinudni3 mjera. Tako se državna vlast sastoji udonošenju 1ravni3 normi i u obezbje7enju nji3ove 1rimjene od strane 0ra7ana 1utem državnevlasti. U slučaju 1ovrede ti3 normi država može 1rema svakom 1ojedincu2 0ru1i2 or0anizaciji ili

' Hatko "arkovi!2 Ustavno 1ravo i 1olitičke institucije2 str. #+

*



zajednici na svojoj teritoriji u1otrijebiti i jače sredstvo i način u ostvarenju vlasti 4 manifestovatimono1ol fizičke sile.

a bi se 1ojmovno odredila državna vlast2 1otrebno je distancirati od 1ojmova mo!i2 sile iautoriteta.

Pojmom mo!i se obilježava jedan dio 1si3ičko0 sadržaja ličnoti kojim se ona is1oljava 1remadru0im ličnostima2 s tim što ona sama ne 1redstavlja odnos."o! je s1osobnost da se utiče na 1onašanje dru0i3 ljudi na način na koji oni nisu odabrali. U tomsmislu2 mo! je >mo! nad ljudima? i ima više >lica mo!i?:

a; mo! kao donošenje odluka 4 sastoji se iz svjesni3 radnji kojima se utiče na sadržinu odluka2 b; mo! kao odre7ivanje dnevno0 reda 4 s1osobnost da se onemo0u!i donošenje odlukac; mo! kao kontrola mišljenja 4 s1osobnost uticaja na dru0e šta i kako misle.(

8sim o1!e 1odjele mo!i2 ona se razlikuje 1rema s1ecifičnosti oblasti društveni3 odnosa na kojeona utječe2 tako da 1ostoji 1olitička2 ekonomska2 du3ovna i 1ravna mo!. "o! 1ostoji i us1jeva daizazove 1osljedice u tu7oj volji i radnjama. Institucionalizacija mo!i 1odrazumjeva njeno

ozakonjenje2 objektivizaciju2 izmještanje i isključivo0 domena 1ojedinca u okvire 1ravnere0ulisanosti. Prenosom individualni3 mo!i i nji3ovim smještajem u instituciju2 država us1jeva daobezbjedi mono1ol so1stvene vlasti.5ez mo!i nema ni državne vlasti2 te s 1ravom možemo re!i da država 1redstavlja temelj sna0edržavne vlasti.

ormula autoriteta u smislu le0itimizacije2 institucionalizacije i obektivizacije mo!i zasnovana jena 1otrebi o1ravdanja 1ostojanja i izviranja države i državne vlasti. 9ontinuitet državne vlasti

1ra!en je kontinuitetom njeno0 autoriteta.Autoritet 1redstavlja središte oko koje0a se su1rostavljaju ljudi u borbi za u0led2 mo! ili vlast.Izvori i osnovi autoriteta2 način nje0ova vršenja odre7uju karakter autoriteta. Autoritet se unajširem smislu riječi is1oljava djelovanjem kazni i naredbi. /judi imaju 1si3ološku 1redis1ozicijuda se 1okoravaju autoritetu.

o Autoritet Crkve “Bou bo!ije, Caru carevo"o Autoritet apsolutne #r!ave “$ija vlast, njeova i reliija"o Autoritet %imske &ormule “'las naro#a, las Bo!iji"

Autoritet vlast 1odrazumjeva mo0u!nost djelovanja na 1onašanjedru0i3 1rotiv nje0ove volje2 aovaj je dužan 1oštovati autoritet i odavati u0led lojalnoš!u. Politički autoritet se može definiratikao institucionalizirana vlast ili očekivano i le0itimno 1osjedovanje vlasti

Nije 1roblem u društvu 1otrebe autoriteta ne0o načina nje0ova konstituiranja i u1litanja isto0 udruštveni život kao ne bi 1rešao u autoritarizam.

Pravilo ?autoritarno0 autoritetaJ što je vlast autoritarnija sve je ve!i ot1or 1rema njoj iako 1ostoji 1rividni mir2 a 1oslušnost sve manje2 1ravilo vrjedi za vlast u državi2 1oduze!u i 1orodici. Izvoriautoriteta su: 1rusko 1oimanje države2 francuski centralizam2 ruska autokratija.,

-a nas je najbitniji autoritet državne vlasti. 8či0ledno je da za državnu vlast nije dovoljna mo!2 jer>najjači nije nikada dovoljno si0uran tako da 1okornost 1retvara dužnost2 a 1ravo u obavezu? 4 =.=.Housseau..ržavna vlast je 1ozvana da 1rimjeni fizičku 1rinudu kako bi eliminisala mo! sile razbojnicima izaustavnila nasilje. ržava to čini jer 1osjeduje autoritet2 a njena sila je nužna i asnovana naobjektivnim 1ravilima.

( &ndru <ejvud2 Politika2 Clio2 %++'2 str. #(E%*, "ilan @aloža2 "undolo0ija2 Panevro1ski Univerzitet A1eiron2 III izdanje2 %++,2 str. #%%E#%(



-a razliku od mo!i2 vlast je le0itimna2 odnosno na normama zasnovana mo!. Ukazuju!i da država 1redstavlja odnos vlasti ljudi nad ljudima koji se oslanja na le0itimno nasilje2 )eber je na0lasio dae0zistencija države 1ret1ostavlja 1okoravanje 1ovlašteni3 ljudi autoritetu na koji 1retenduju onikoji trenutno vladaju. Prema )eberovom mišljenju2 1ostoje tri unutrašnja o1ravdanja za le0itimnostneke vlasti:

#. autoritet ono0 što je >vječno bilo? 4 tradicionalna le0itimnost2%. autoritet nesvakidašnje0 lično0 dara milosti 4 3arizmatska le0itimnost$. vlast zasnovana na vjerovanju u le0alna 1ravila i objektivne >kom1etencije? 4 le0alnoE

racionalna le0itimnost.*

Iako se ova )eberova klasifikacija le0itimnosti i danas smatra značajnom2 njeno o0raničenje je utome što ne 0ovori ništa o uslovima 1od kojim se jedna vlast može smatrati le0itimnom. Premamišljenju en0lesko0 1isca 5itema2 le0itimnost vlasti 1ret1ostavlja is1unjenje tri uslova:

#. vlast mora da se vrši u skladu sa 1ostoje!im 1ravilima2%. ova 1ravila moraju biti o1ravdana zajedničkim uvjerenjem vlade i oni3 kojim se vlada2$. le0itimitet vlasti mora biti izražen 1ristankom oni3 kojim se vlada.

"e7utim2 1ostavlja se 1itanje da li država može biti nasilnikK "oramo se 1risjetiti <itlerove Njemačke u kojoj je funkcionisala državna vlast koja je svojim 1ro1isima s1rovodila sistematskofizičko uništavanje ljudi zbo0 nji3ove nacionalne2 rasne2 vjerske i 1olitičke 1ri1adnosti. ržavaTre!e0 raj3a je 1osjedovala mo!2 a njena sila je bila le0itimisana od strane 0ra7ana Njemačke2 te izovo0 1roizilazi da je 1osjedovala autoritet neo13odan za državnu vlast. 8vaj ali i dru0i 1rimjeri

1o1ut Staljinove Husije2 režima Faušeskovo02 i dr. izazivaju sumnju u teorijske 1ostavke osadržaju i odnosu na relaciji sila 4 mo! 4 vlast i kritički tretiraju 1ostojanost ovakvi3 1ostavki.-ato državnu vlast treba neutralno i objektivno 1osmatrati u smislu 1ravom re0ulisano0 odnosaizme7u nadre7eni3 i 1odre7eni3 radi funkcioniranja države.

5itan element za 1ravilno razumjevanje državne vlasti je PHA)8 4 1ravni element kaoneizostavan dio autoriteta državne vlasti2 koja izdvaja ovu vrstu autoriteta koji 1ri1ada državi uodnosu na sve dru0e autoritete.

Novi svjetski 1oredak i nje0ova uni1olarizacija su u mno0ome do1rinjeli stabilizaciji značaja idejeuniverzalizma i jedinstva 0lobalne ljudske civilizacije. -ato svaka državna vlast koja nije2 a želi

biti dio takvo0 društva država i narodaL koja ve! jeste2 a ne želi biti izo1!ena 4 1oštuje 1ro1isanevrijednosne standarde. Na taj način se 1oste1eno dolazi do vrednovanja autoriteta i državne vlasti2odnosno sam sadržaj ovi3 1ojmova dobija novu teorijsku vrijednost. -a državnu vlast više nijedovoljno da 1osjeduje bilo kakav autoritet i bilo kakav le0itimitet E ve! samo onaj koji nije udirektnoj su1rostavljenosti sa istaknutim vrijednosnim načelima.

0.". /UVERENO/T $!O ELEMENT DR!VE

()uverenitet se ne mo!e pre#stavljati zbo isto razloa zbo koje se ne mo!e otu*ivati +- naro#ni zastupnici

nisu i ne mou biti naro#ni pre#stavnici.oni su tek aenti naro#a i ne mou ni/ta o#lučiti konačno(

* "aks )eber2 o1.cit2 str.'$( . 5eet3am2 T3e le0itinition of PoMer2 5asin0stoke: "ackmillan2 #66#L &. <ejvud2 Politika2 Clio2 str. '+'E'+(.

6



+0ean 0ac1ues %ousseau 2 3ru/tveni uovor -

Učenje o suverenitetu naroda ukinulo je ve! tradicionalne 1redodžbe 1rema kojima je vlast 1ri1adala kralju ili knezu zbo0 nje0ovi3 1lemi!ki3 korijena i za3valjuju!i 5ožjoj volji u čijoj jemilosti bila dinastija koja je vladala.

Teorijski 1ojam i 1orijeklo suverenosti 1redstavlja svojstvo državne vlasti 1o kome je ona najvišavlast na 1odručiju odre7ene države2 čime se želi označiti njeno dvojako suštinsko značenje:

#. ržavna vlast nezavisna od dru0i3%. )r3ovna vlast

Suverenitet na en0leskom2 sovereint42 što znači mo! i atribut suverena; je isključivo 1ravo ivr3ovna izvršna mo! nad odre7enom 0eo0rafskom oblaš!u2 sku1inom ljudi ili naroda2 ili nadsamim sobom. Suverenitet se tako7e odnosi na vladu koja 1osjeduje 1unu kontrolu nad so1stvenim

1oslovima unutar teritorijalne ili 0eo0rafske oblasti ili nji3ovi3 0ranica.

Iako se suverenost kao nezaobilazno obilježje države2 smatra odlikom moderne ali ne i 1redmoderne države2 to je samo djelomično tačno. Ako se suverenost 1ojmi2 kao što to čini <insli2kao konačna i a1solutna vlast u 1olitičkoj zajednici2 nema sumnje da je odre7ena vrsta suverenosti

1ostojala i u 1redmodernim državama2 1osebno u Himskom carstvu i )izantiji.6

2.4.4. (eorijska s1vatanja suverenosti

Suverenost je jedna od najsloženiji3 i 1o sadržaju najbo0atiji3 teorijskoE1ravni3 kate0orija.Insistiranje na suverenosti ne znači da se ovaj 1ojam može ili smije 1osmatrati u izolovanom ia1solutnom smislu. Istraživati suverenost znači otkrivati suštinu države i njeno0 centralno0elementa 4 vlasti.

Problem suverenosti je2 da to odma3 kažemo2 1roblem 0ledišta. Suverenitet2 kao i država2 nijeništa dru0o do centar 1ravno0 ure7enjaL onaj centar iz ko0a zrače2 ili se smatra da zrače2 one normekoje obrazuju to 1ravno ure7enje. O. del )ekio;

Pojam suverenosti je od svo0 nastanka 1retr1io nekoliko bitni3 1romjena u samoj svojoj suštini.Hiječ je o kontinuiranoj 1romjenjivosti i elastičnosti2 kao osnovnoj osobini manifestno0

1ojavljivanja ovo0 1roblema.

Termin suverenost se 1rvi 1ut 1ojavljuje ne0dje oko #$'+. 0odine2 da bi se njom označila vladavina

iznad koje0 nema dru0e2 1ostala jedan od temeljni3 1ojmova 1olitike.U 1očetku je značila vr3ovnu vlast koja dolazi od 5o0a. -atim a1solutno0 vadara2 1o =ean 5odin#($+E#(6,;. S modernizacijom 1olitike riječ je o vr3ovnoj vlasti koja dolazi od naroda i u kojoj jenarod akter suvrenosti E tumačenje =ean =acues Housseaua #*#%E#**;.

Sve do nedavno suverenost je označavala vr3ovnu vlast naroda nad državnim teritorijem2 što jedoktrina koja je2 1rema nekim 1isanim izvorima2 nastala nakon Qest1falsko0 mira #,'. 0odine.

2.4.2. Državna suverenost

-a državu se vezuje suverenost kao kvalitet2 obilježje ove or0anizacije. Najviši or0an u državi se

naziva suvereni or0an2 1o0lavar države se naziva suveren2 i sl.6 . <. <insleR2 Soverei0ntR2 %. ed2 Cambrid0e UniversitR Press2 #6,2 str. %,.

#+

http://bs.wikiquote.org/wiki/Dru%C5%A1tveni_ugovor

http://bs.wikipedia.org/wiki/Engleski_jezik

http://bs.wikipedia.org/wiki/Suveren

http://bs.wikipedia.org/wiki/Geografija

http://bs.wikipedia.org/wiki/Ljudi

http://bs.wikipedia.org/wiki/Narod

http://bs.wikipedia.org/wiki/Vlada

http://bs.wikiquote.org/wiki/Dru%C5%A1tveni_ugovor

http://bs.wikipedia.org/wiki/Engleski_jezik

http://bs.wikipedia.org/wiki/Suveren

http://bs.wikipedia.org/wiki/Geografija

http://bs.wikipedia.org/wiki/Ljudi

http://bs.wikipedia.org/wiki/Narod

http://bs.wikipedia.org/wiki/Vlada



Porijeklo termina suverenost je od latinske riječi superanus što znači viši. 9asnije je ovaj izrazdobio značenje najviši2 vr3ovni. 8vim terminom se obilježava 1oložaj subjekta 2 or0ana ilior0anizacije u odnosu na dru0e subjekte2 or0ane ili or0anizacije. Subjekat koji je suveren imanajjaču vlast2 samostalan je i nezavisan.

Pojam suverenosti se najviše vezuje za državu i njene or0ane. ržava ras1olaže najjačom vlaš!u uodnosu na sve dru0e društvene or0anizacije i zajednice.

Suverenost države se manifestuje u tome da na svojoj teritoriji država može vršiti vlastneo0raničeno2 da je ta vlast najjača od svi3 vlasti razni3 or0anizacija i zajednica. Svojim 1ravnimnormama država re0uliše vršenje državne vlasti i odnose 1rema državi svi3 subjekata koji vršerazne vlasti. Suverenost države se dalje izražava u nezavisnosti i samostalnosti državne vlasti odsvako0 strano0 miješanja.8dnosi izme7u država se odre7uju u0ovorima ili dru0im aktima koje skla1aju same države. Pravnenorme država donosi radi 1rimjene2 a vlast se može vršiti samo u odre7enim 0ranicamamo0u!nosti 0ra7ana. ržava svojim normama o0raničava i samu sebe. ržavni or0ani moraju

1oštovati 1ravne norme koje su donijete. Tako je država 1ravno o0raničena. 8na stvara 1ravo alinjime i sebe o0raničava. @ovori se tako o 1ravnoj suverenosti2 da je 1ravo suvereno. U tome sedržavna suverenost i razlikuje od 0rube sile.

ok država ras1olaže mono1olom fizičke sile da bi mo0la da vrši svoju vlast2 država je suverena."e7utim2 kada je mono1ol 1oljuljan i doveden u 1itanje2 dolazi do nemo0u!nosti vršenja državnevlasti2 odnosno država 1očinje da 0ubi suverenitet.Izme7u država dolazi do sukoba koji dovode i do ratova. U tim sukobima2 često jedna država

1okorava2 oku1ira dru0u. Ukoliko se državna vlast ne može vršiti trajno od strane stare države2 onaviše i nije suverena.

U vezi sa ovim 1romjenama2 1ostavlja se 1itanje 1riznanja nove države. ru0e države2 ovisno od 1olitički32 ekonomski3 i dru0i3 razlo0a2 ranije ili kasnije 1riznaju novu državu. Tako se faktičkasituacija le0alizuje2 dobija 1ravnu 1odlo0u. Iz ovo0 1roizilazi da je suverenost u stvari fakt i onaodre7ije 1ravo.

ržavna suverenost se manifestuje i u odnosu veliki3 i mali3 država2 kao i u me7unarodnimor0anizacijama. Tako su u istoriji2 1a čak i danas2 velike države na odre7ene načine o0raničavale u

1ot1unosti ili djelomično suverenost manji3 država. Pošto se manje države 1ovinuju mo!i velikesile2 nisu u mo0u!nosti da vrše suverenost u 1ravom smisli.I u me7unarodnim or0anizacijama male države nisu u istom 1oložaju kao velike. U nekim tijelima2

male države nisu čak ni članice.

2.4.6. arodna i na#iona$na suverenost

Suverenitet 1ri1ada narodu koji 0a obavlja 1reko svoji3 1redstavnika i referendumom. čl. $.; E Ustav rancuske iz #6(.

ržavna suverenost je svojstvo države da ras1olaže najvišom2 neo0raničenom i nedjeljivom vlaš!u2

neovisnom u odnosu na dru0e s1oljne subjekte ". =oviči!;.

##

http://bs.wikiquote.org/wiki/Ustav

http://bs.wikiquote.org/wiki/Ustav



Pojam narodne suverenosti je nastao u borbi 1rotiv a1solutizma i odnosi se na vladavinu naroda2 načinjenicu da je narod subjekt vršenja najviše vlasti.ržavna suverenost je kate0orija kvaliteta državne vlasti2 tj. same države2 dok je narodnasuverenost 1ojam s1ecifične ideološke težnje čija se suština svodi na ot1or nedemokratskomrežimu.

Neo13odno je istači da se2 1o Nikoli!u2 može 1raviti razlika izme7u 1ojmova suverenost državekvalifikovano odlikovanje države i njeni3 1ravni3 svojstava; i suverenost u državi kao 1olitičkoE

1ravni 1rinci1 oslanja se na nosioca suverene vlasti u državi;.

a bi bolje razumjeli suverenost2 neo13odno je uvažiti i razliku izme7u narodne i nacionalnesuverenosti.

Nacionalna suverenost ima svoje 1uno o1ravdanje suverenost nacije u odnosu na dru0e nacije2 uodnosu na dru0u državu2 ...; Ukoliko je tako s3vatimo2 nacionalna suverenost je i osnova 1ravanacije na samoo1redjeljenje. "e7utim2 s dru0e strane2 demokratija i suverenost naroda

1ret1ostavlja lice i naličje iste konce1cije2 jer demokratija 1odrazumjeva da vlast 1ri1ada narodu 4

suverenost 1ri1ada narodu jer je on vršilac vlasti.

2.4.. Suverenost u savremenim !ro#esima

Sva važna i svježa 1olitološka literatura koja se bavi teorijom 0lobalizacije2 1olazi od suverenosti ukontekstu vestfalsko0 1oretka nacija 4 država determinirano0 teritorijalnom suverenoš!u.

U svjetlu dru0e modernizacije svijeta relativizira se teritorijalna suverenost. Uni1olarizacijasvjetsko0 1oretka označila je i novu eru u razvoju suverenosti.Teško je 1redvidjeti 1roces ostvarivanja suverenosti u narednom 1eriodu 4 da li !e suverenost

ojačati u lokalnim zajednicama ili !e 1reva0nuti 0lobalizacija suverenosti.Pers1ektive razvoja stanja suverenosti u narednom 1eriodu su neizvjesne.

3. /T!NOVNI4TVO $!O ELEMENT DR!VE

Stanovništvo je jedan od tri elementa države2 jer ne može ostojati država bez stanovništva.Stanovništvo 1redstavlja 1ersonalni element države. Fine 0a svi ljudi nastanjeni na teritorijudržave2 1odre7eni njenoj vlasti i obavezani na 1oštovanje njeni3 1ravni3 normi.

#%



Pri tom2 nije odlučuju!e za državu da njeno stanovništvo bude 3omo0eno u smislu 1ri1adanja istojreli0iji2 kulturi2 naciji2 jeziku. Ne samo 1redmoderne2 ve! i moderne države 1oznaju ovu3etero0enost vlastito0 stanovništva.

Naravno2 istorija 1okazuje2 ako u državi nije ostavren minimum 3omo0enosti stanovništva2 tj. bar

minimalna lojalnost ve!ine stanovništva državi kojoj 1ri1adaju2 te države brže ili s1orije uzs1oljno miješanje ili bez to0 miješanja; nestaju sa svjetske 1olitičke scene.#+

8brnuto2 države u kojima je ostvarena ta 3omo0enost us1jevaju da se održe i 1ored teški3iskušenja.

&uro1ska nacija 4 država 1okazala se 1osebno kao 1risna2 le0itimna i djelotvorna 1olitičkazajednica. Sto0a2 taj oblik države definiše se kao sveto trojstvo vlasti2 teritorije i nacije.Pošto ne 1ostoji 1osebna euro1ska nacija2 1oznati njemački 1isac "anfred Cule0 smatra da&uro1ska Unija ne može i ne treba da 1ostne federalna država.##

Na teritorij države2 1ored njeni3 državljana2 obično se nalaze i strani državljani2 ali i lica bez

državljanstva a1atridi; ili sa više državljanstava bi1atridi;.

ržavljanstvo 1redstavlja trajnu vezu jedno0 lica sa odre7enim državnim i 1ravnim 1oretkom. Tolice uživa najviša 1rava ali i obaveze u državi čiji je državljanin.

Postoje dva osnovna sistema sticanja državljanstva ro7enjem: 4 ius sanuinis 1ravo krvi; E dijete stiče državljanstvo svoji3 roditelja 4 ius soli 1ravo tla; E dobija državljanstvo zemlje u kojoj je ro7eno nezavisno od

državljanstva roditelja.

)e!ina država u =užnoj Americi2 kao imi0racionoj zemlji2 1ri3vatile su sistem ius soli.

ržavljanstvo se može ste!i2 1od odre7enim uslovima i naturalizacijom 4 akt osnivanjadržavljanstva zbo0 redovito0 du0o0 ili stalno0 boravka u dotičnoj državi.ržavljanstvo se može steči još i skala1anjem braka sa državljaninom dotične države2 tesukcesijom2 odnosno 1re1uštanjem dijela teritorije i stanovnika s1orazumom dru0oj državi.

;ak$jučak:

Najve!i izazov tradicionalnom konce1tu suverenosti 1roizilazi izza3teva da države 1oštuju ljudska 1rava svoji3 0ra7ana

#+ Antonio Cassese2 International /aM2 8ford UniversitR Press2 %++#2 str. '6. i daljeL ". <erde0en2 o1.cit2 str. ,E,6.## "anfred -ulee02 Q3at 3olds a Nation To0et3er2 T3e American =ournal of Com1arative /aM2 no $#66*2 str. (( idalje.

#$



9ljučno 1itanje: da li i 1od kojim uslovima bi država zbo0 kršenjaljudski3 1rava mo0la da bude izuzeta od me7unarodno1ravno0načela zabrane s1oljašnje intervencijeK

Nastanak 1ojma se 1okla1a sa snaženjem a1solutni3 monar3ijacentralizacija i teritorijalizacija vlasti2 formiranje državno0činovništva2 direktni 1orezi vladaru;

Potiče od starofrancusko0 termina sovrain2 koji je izvornooznačavao neko0a sa višim 1oložajem

U )I veku se od kom1arativa 1reobra!a u su1erlativ i vezuje se zanajvišu kraljevu; vlast

U vokabular 1olitičke teorije 0a uvodi Van 5oden =ean 5odin;

Literatura5

#. "omčilo imitrijevi!2 "iroljub Simi!2 Sr7an Oor7evi!L Uvod u 1ravo2 Panevro1ski

#'



Univerzitet A1eiron2 %++*.%. "ilan @aloža2 "undolo0ija2 Panevro1ski Univerzitet A1eiron2 III izdanje2 %++,$. r Ante iamen0o2 8snovi o1!e sociolo0ije2 II izdanje2 IP ). "asleša2 Sarajevo2 #6,$2

str. %,,.'. MMM.ius.b0.ac.Ru

(. MMM.1ravokutnik.3r ,. MMM.c1i.3r *. MMM.&uro1e.3r . MMM.dadalos.or06. MMM.Qiki1edia.com

#(

ustavno pravo Milica.doc

Documents

Transcript of ustavno pravo Milica.doc