Uprawnienia parlamentu

Nowa Era Podstawowy s. 132-134

Funkcja ustrojodawcza

• Polega na dokonywaniu zmiany Konstytucji (zmiana cząstkowa- nowelizacja, uchwalenie nowej)

• Rozdział XII „ Zmiana konstytucji”• Specjalny tryb uchwalenia ustawy• Uprawnieni do inicjatywy( ustrojodawcza): 1/5

ustawowej liczby posłów (92), Senat, Prezydent • Zmiana dokonuje się ustawą uchwaloną przez

Sejm i następnie , w terminie nie dłuższym niż 60 dni przez Senat

• Pierwsze czytanie projektu ustawy o zmianie Konstytucji może odbyć się nie wcześniej niż 30-go dnia od przedłożenia Sejmowi projektu ustawy. Trzy czytania. Pierwsze czytanie projektu musi być na posiedzeniu Sejmu

• Ustawa uchwalona większością co najmniej 2/3 głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów (minimum 154); oraz Senat bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby głosów (minimum 26)

• Senat nie może wprowadzać poprawek, jeśli Senat nie podejmie żadnej decyzji zmiana nie dochodzi do skutku

Zmiana w rozdz. I,II,XII• Uchwalenie nie wcześniej niż 60-go dnia po pierwszym czytaniu

ustawy• W sumie od przedłożenia projektu do uchwalenia musi upłynąć co

najmniej 90 dni• Może być przeprowadzone ogólnokrajowe referendum

zatwierdzające( w sytuacji zmiany art.I,II,XII), jeśli zgłoszą taki wniosek podmioty uprawnione do inicjatywy ustawodawczej zmiany konstytucji; wniosek taki musi być złożony w terminie do 45 dni od daty uchwalenia przez Senat

• Podmioty składają wniosek do Marszałka Sejmu, który ogłasza przeprowadzenie referendum w terminie 60 dni od złożenia wniosku

• W referendum nie ma wymogu frekwencji, musi większość być za• Prezydent musi podpisać ustawę w terminie 21 dni ( nie może

zawetować, ani nie może odesłać do Trybunału Konstytucyjnego• Zarządza jej ogłoszenia w dzienniku Ustaw RP

Funkcja ustawodawcza

• Polega na uchwalaniu ustaw, które są powszechnie obowiązującymi aktami prawnymi

Etapy (fazy, sekwencje)

• I. przygotowanie projektu ustawy i wykonani inicjatywy ustawodawczej

• II. Postępowanie z projektem ustawy w Sejmie• III. Postępowanie w Senacie w sprawie ustawy

uchwalonej przez Sejm• IV (ewentualna) postępowanie w Sejmie w sprawie

rozpatrzenia poprawek Senatu lub decyzji Senatu o odrzuceniu ustawy

• V. (wyjątkowa) postępowanie w Sejmie w sprawie ponownego rozpatrzenia ustawy w wyniku wniosku Prezydenta

• VI. Podpisanie ustawy przez Prezydenta i zarządzenie jej ogłoszenia

Inicjatywa ustawodawcza

• Inicjatywa ustawodawcza czyli prawo przedkładania Sejmowi projektów ustaw, przysługuje (art. 118 Konstytucji, art. 32 Regulaminu Sejmu):

• Posłom: komisji sejmowej lub co najmniej 15 posłom

• Radzie Ministrów • Senatowi • Prezydentowi • Grupie 100 000 obywateli mających prawo

wybierania do Sejmu

Ograniczenia inicjatywy ustawodawczej

• W sprawie zmian w konstytucji (zob. wyżej)• Rada Ministrów może tylko wnosić projekty

ustaw: budżetowej, prowizorium budżetowym,o udzieleniu gwarancji finansowych przez państwo (art. 221), ustawy wyrażającej zgodę na ratyfikację umowy międzynarodowej (art. 146 ust. 4 pkt 10), ustawy o zaciągnięciu długu publicznego

• Projekt ustawy wraz z uzasadnieniem w formie pisemnej, wnioskodawca składa na ręce Marszałka Sejmu, wskazując swego przedstawiciela upoważnionego do reprezentowania go w pracach nad projektem (art. 34 RS).

• Uzasadnienie: wyjaśnienie potrzeby i celu wydania ustawy, rzeczywisty stan w tej dziedzinie, która ma być unormowana, wskazanie różnic pomiędzy dotychczasowym a projektowanym stanem prawnym, przewidywane skutków społecznych, gospodarczych, finansowych i prawnych, skutki finansowe, przedstawienie założeń projektów podstawowych aktów prawnych (np. rozporządzeń), oświadczenie o zgodności projektu ustawy z prawem UE

• Wnioskodawcy przedkładając Sejmowi projekt ustawy przedstawiają finansowe skutki jej wykonania (art. 118 ust. 3 Konstytucji, art. 34 ust. 2 RS).

• Marszałek Sejmu, rozstrzygając o dalszym toku postępowania z projektem może:

• zwrócić go wnioskodawcy, jeżeli uzasadnienie projektu nie spełnia warunków regulaminowych (art. 34 RS),

• skierować projekt do pierwszego czytania (art. 37 RS): – na posiedzeniu Sejmu, – na posiedzeniu właściwych komisji,

• skierować projekt do Komisji Ustawodawczej, która wyrazi opinię, czy projekt nie jest sprzeczny z prawem (art. 34 ust. 8 RS).

• skierować do ekspertów BSE i Komisji Europejskiej celem wyrażenia przez nich opinii o zgodności projektu z prawem UE (art. 34 ust. 9 i 10 RS).

• Marszałek Sejmu zarządza drukowanie projektu ustawy oraz doręczenie go posłom (art. 35 ust. 1 RS), a także przesyła projekt Prezydentowi, Marszałkowi Senatu i Prezesowi Rady Ministrów (art. 35 ust. 2 RS).

• Sejm rozpatruje projekt ustawy w trzech czytaniach (art. 119 ust. 1 Konstytucji, art. 36 ust. 1 RS).

• Czytanie projektu ustawy: debata nad projektem- proponowanie poprawek, oraz głosowania

Pierwsze czytanie

• Pierwsze czytanie projektu ustawy (uchwały) obejmuje uzasadnienie projektu przez wnioskodawcę, debatę w sprawie ogólnych zasad projektu oraz pytania posłów i odpowiedzi wnioskodawcy.

• Pierwsze czytanie na posiedzeniu Sejmu kończy się skierowaniem projektu do komisji, chyba że Sejm w związku ze zgłoszonym wnioskiem odrzuci projekt w całości.

• Sejm, kierując projekt do komisji, może wyznaczyć im również termin przedstawienia sprawozdania.

• Pierwsze czytanie może się odbyć nie wcześniej niż siódmego dnia od doręczenia posłom druku projektu, chyba że Sejm lub komisja postanowią inaczej.

Drugie czytanie• Przebiega na posiedzeniu plenarnym sejmu. Komisja

przedstawia sprawozdanie dotyczące projektu ustawy, debata (wystąpienia posłów)

• Wnioskodawca może wycofać projekt do czasu zakończenia drugiego czytania

• Prawo wnoszenia poprawek do projektów ustaw w czasie drugiego czytania przysługuje wnioskodawcy, grupie co najmniej 15 posłów, przewodniczącemu klubu lub upoważnionemu przez niego wiceprzewodniczącemu - w imieniu klubu, przedstawicielowi porozumienia, o którym mowa w art. 8 ust. 5, jeżeli reprezentuje ono co najmniej 15 posłów oraz Radzie Ministrów.

• Trzy rodzaje debat: krótka -120 minut; średnia 240; długa 360 minut- limity uzależnione od liczby posłów; czas wystąpień określa Prezydium Sejmu

Trzecie czytanie

• Jeżeli projekt po drugim czytaniu został odesłany do komisji to przedstawiane jest dodatkowe sprawozdanie

• Głosowania/ głosowanie

np. przy uchwalani Małej Konstytucji w 1992 głosowano 93 razy

Porządek głosowania jest następujący

• głosowanie wniosku o odrzucenie projektu w całości, jeżeli wniosek taki został postawiony,

• głosowanie poprawek do poszczególnych artykułów, przy czym w pierwszej kolejności głosuje się poprawki, których przyjęcie lub odrzucenie rozstrzyga o innych poprawkach,

• głosowanie projektu w całości w brzmieniu zaproponowanym przez komisje, ze zmianami wynikającymi z przegłosowanych poprawek.

Uchwalenie ustawy przez Sejm

• Sejm uchwala ustawy zwykłą większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów, chyba że Konstytucja przewiduje inną większość.W tym samym trybie Sejm podejmuje uchwały, jeżeli ustawa lub uchwała Sejmu nie stanowi inaczej (art. 120 Konstytucji).

• Marszałek Sejmu przesyła niezwłocznie Marszałkowi Senatu i Prezydentowi potwierdzony swoim podpisem tekst uchwalonej przez Sejm ustawy (art. 52 ust. 1 RS); tekst ten dostarcza się również posłom (art. 52 ust. 2 RS).

Senat w procesie ustawodawczym

Senat może w ciągu 30 dni, w formie uchwały (art. 121.Konstytucji): • przyjąć ustawę bez zmian,• uchwalić poprawki w uchwalonej przez Sejm ustawie, • podjąć uchwałę o odrzuceniu ustawy w całości. Jeżeli Senat w ciągu 30 dni od dnia przekazania ustawy nie podejmie

stosownej uchwały, ustawę uznaje się za uchwaloną w brzmieniu przyjętym przez Sejm (art. 121. ust.2 Konstytucji).

Uchwałę Senatu zawierającą propozycje dokonania w uchwalonej przez Sejm ustawie określonych zmian lub jej odrzucenia, Prezydium Sejmu kieruje do rozpatrzenia przez komisje, które projekt rozpatrywały (art. 54 ust. 1 RS).

Sejm na wniosek Marszałka Sejmu może rozpatrzyć powyższe propozycje Senatu bez uprzedniego skierowania ich do komisji (art. 54 ust. 8 RS). .

• Uchwałę Senatu o odrzuceniu ustawy lub poprawkę zaproponowaną w uchwale Senatu uważa się za przyjętą, jeżeli Sejm nie odrzuci jej bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów.

• Marszałek Sejmu przesyła niezwłocznie Prezydentowi, potwierdzony swoim podpisem, tekst ustawy ustalony w wyniku rozpatrzenia propozycji Senatu.

Prezydent w procesie ustawodawczym

• Prezydent podpisuje ustawę w ciągu 21 dni od dnia jej przedstawienia i zarządza jej ogłoszenie w Dzienniku Ustaw RP (art. 122 ust 2 Konstytucji).

• Przed podpisaniem ustawy Prezydent RP może wystąpić do Trybunału Konstytucyjnego z wnioskiem w sprawie zgodności ustawy z Konstytucją (art. 122 ust 3 Konstytucji).

• Prezydent nie może odmówić podpisania ustawy, którą TK uznał za zgodną z Konstytucją.

• Prezydent RP odmawia podpisania ustawy, którą TK uznał za niezgodną z Konstytucją.

• Jeżeli jednak niezgodność dotyczy poszczególnych przepisów ustawy, a TK nie orzeknie, że są one nierozerwalnie związane z całą ustawą, Prezydent RP po zasięgnięciu opinii Marszałka Sejmu, podpisuje ustawę z pominięciem przepisów uznanych za niezgodne z Konstytucją albo zwraca ustawę Sejmowi w celu usunięcia niezgodności (art. 122 ust 4 Konstytucji).

• Ustawę, której podpisania Prezydent odmówił, przekazując ją z umotywowanym wnioskiem Sejmowi do ponownego rozpatrzenia, Marszałek Sejmu kieruje do komisji, które rozpatrywały projekt ustawy przed uchwaleniem jej przez Sejm (art. 64 ust. 1 RS).

• Marszałek Sejmu zarządza drukowanie wniosku Prezydenta i doręczenie go posłom (art. 64 ust. 2 RS).

• Po rozpatrzeniu wniosku Prezydenta komisje, do których wniosek został skierowany, przedkładają Sejmowi sprawozdanie (art. 64 ust. 3 RS). W sprawozdaniu tym komisje przedkładają wniosek o ponowne uchwalenie ustawy w brzmieniu dotychczasowym bądź wniosek przeciwny.

• Sejm uchwala ponownie ustawę większością 3/5 głosów, w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów. O ponownym uchwaleniu przez Sejm ustawy w brzmieniu dotychczasowym, Marszałek niezwłocznie zawiadamia Prezydenta (art. 64 ust. 5 RS).

• Prezydent w ciągu 7 dni podpisuje ustawę i zarządza jej ogłoszenie w Dzienniku Ustaw RP.

• W razie ponownego uchwalenia ustawy przez Sejm Prezydentowi RP nie przysługuje prawo wystąpienia do Trybunału Konstytucyjnego w trybie art. 122 ust. 3.

• Jeżeli Sejm nie uchwali ustawy w brzmieniu dotychczasowym, postępowanie ustawodawcze ulega zamknięciu (art. 64 ust. 6 RS).

W trybie przewidzianym dla uchwał

• Sejm może podejmować: – rezolucje - zawierające wezwanie określonego

organu państwowego do podjęcia wskazanego w rezolucji jednorazowego działania,

– deklaracje - zawierające zobowiązanie do określonego postępowania.

• Ponadto Sejm może podejmować: – apele - zawierające wezwanie do określonego

zachowania się, podjęcia inicjatywy lub zadania, – oświadczenia - zawierające stanowisko w

określonej sprawie.

Odrębności

• Projekt pilny

• Projekt ustawy budżetowej

• Projekt kodeksu

• Projekt ustawy wykonującej prawo europejskie

Funkcja kreacyjna• polega na uczestnictwie w powoływaniu na niektóre

stanowiska państwowe i odwoływaniu z nich.Sejm uczestniczy w tworzeniu rządu udzielając wotum zaufania powołanej przez Prezydenta Radzie Ministrów lub samodzielnie wybierając Prezesa Rady Ministrów i proponowany przez niego skład rządu.

• Sejm, za zgodą Senatu, powołuje Prezesa Najwyższej Izby Kontroli, Rzecznika Praw Obywatelskich, Rzecznika Praw Dziecka i Generalnego Inspektora Danych Osobowych.

• Na wniosek Prezydenta Sejm powołuje Prezesa Narodowego Banku Polskiego.

• Sejm powołuje członków Trybunału Konstytucyjnego i Trybunału Stanu, część składu Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji, Krajowej Rady Sądownictwa i Rady Polityki Pieniężnej.

Funkcja kontrolna• na posiedzeniach plenarnych poprzez:

- udzielanie rządowi absolutorium z wykonania budżetu państwa, - interpelacje, zapytania poselskie oraz pytania w sprawach bieżących kierowane do Premiera lub poszczególnych ministrów, - wyrażanie Radzie Ministrów wotum nieufności większością ustawowej liczby posłów na wniosek zgłoszony przez co najmniej 46 posłów i wskazujący imiennie kandydata na Prezesa Rady Ministrów, - wyrażanie wotum nieufności ministrowi większością ustawowej liczby posłów na wniosek co najmniej 69 posłów, - wyrażanie wotum zaufania - na wniosek Premiera - Radzie Ministrów większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów, - rozpatrywanie sprawozdań Najwyższej Izby Kontroli, Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji, Generalnego Inspektora Ochrony Danych Osobowych, wysłuchanie corocznej informacji Rzecznika Praw Obywatelskich w sprawie stanu przestrzegania wolności i praw człowieka i obywatela,

Funkcja kontrolna cd.• poprzez komisje sejmowe, których zadaniem w tym zakresie jest: -

rozpatrywanie sprawozdań i informacji ministrów, - uchwalanie dezyderatów i opinii skierowanych, między innymi, do Rady Ministrów lub do jej członków indywidualnie, do Prezezsa Najwyższej Izby Kontroli, Prezesa Narodowego Banku Polskiego.Sejm może też powołać komisję śledczą do zbadania określonej sprawy.

• poprzez posłów, którzy mają prawo uzyskiwać informacje i wyjaśnienia co do spraw związanych z wykonywaniem obowiązków poselskich, od członków Rady Ministrów, organów, instytucji i przedsiębiorstw państwowych i samorządu lokalnego.