UNIDADE 10UNIDADE 10OS AUSTRIAS OS AUSTRIAS

MENORES.MENORES.A CRISE DO IMPERIO A CRISE DO IMPERIO

ESPAÑOLESPAÑOLO SÉCULO XVIIO SÉCULO XVII

11. O FINAL DA HEXEMONÍA . O FINAL DA HEXEMONÍA ESPAÑOLAESPAÑOLA

Cando comezou o século XVII, a Cando comezou o século XVII, a Monarquía Monarquía Hispánica posuía o maior imperio do mundoHispánica posuía o maior imperio do mundo. .

Sen embargo, Sen embargo, en poucas décadas España en poucas décadas España perdeu a hexemonía perdeu a hexemonía (en detrimento de Francia) (en detrimento de Francia) e sufriu unha profunda crise económica e social.e sufriu unha profunda crise económica e social.

3 etapas no S.XVII 3 etapas no S.XVII en España:en España:

♕ ♕ Reinado de Filipe III.Reinado de Filipe III.

♕ ♕ Reinado de Filipe IV.Reinado de Filipe IV.

♕ ♕ Reinado de Carlos II.Reinado de Carlos II.

Filipe III

Filipe IV

Carlos II

A) REINADO DE FILIPE III (1598-A) REINADO DE FILIPE III (1598-1621).1621).

Nada máis acceder ao trono, Filipe III delegou as Nada máis acceder ao trono, Filipe III delegou as labores de goberno no labores de goberno no Duque de LermaDuque de Lerma, , un un validovalido (= persoa de confianza do monarca a (= persoa de confianza do monarca a quen lle encomenda o goberno do reino).quen lle encomenda o goberno do reino).

Obxectivo principal do seu reinado = Obxectivo principal do seu reinado = solucionar solucionar a grave situación económica da monarquíaa grave situación económica da monarquía, , para iso tiña que acabar coas numerosas para iso tiña que acabar coas numerosas guerras comezadas polo seu paiguerras comezadas polo seu pai

Así, levou a cabo unha Así, levou a cabo unha política pacifistapolítica pacifista: Paz : Paz con Inglaterra e Tregua dos Doce Anos con con Inglaterra e Tregua dos Doce Anos con Holanda.Holanda.

O Duque de Lerma (P. P. Rubens)

Valido de Felipe III

O Duque de Lerma (P. P. Rubens)

Valido de Felipe III

Felipe III

Paz entre España e Inglaterra

A pesar do descenso do gasto militar, A pesar do descenso do gasto militar, os os problemas económicos non se solucionaronproblemas económicos non se solucionaron..

En política interior, a medida máis relevante foi a En política interior, a medida máis relevante foi a expulsión dos mouriscos expulsión dos mouriscos (1609), case (1609), case 300.000 que tiveron que abandonar España, o 300.000 que tiveron que abandonar España, o que trouxo a ruína a moitas rexións, que que trouxo a ruína a moitas rexións, que quedaron despoboadas.quedaron despoboadas.

B) REINADO DE FILIPE IV B) REINADO DE FILIPE IV (1621-1665)(1621-1665)..

- Como o seu pai, Como o seu pai, Filipe IV Filipe IV cedeulle o cedeulle o poder a un valido: o poder a un valido: o conde-duque de conde-duque de Olivares.Olivares.

A política exterior foi belicista. España A política exterior foi belicista. España involucrouse na involucrouse na Guerra dos Trinta Guerra dos Trinta Anos = Anos = guerra europea que enfrentou guerra europea que enfrentou a católicos contra protestantes a católicos contra protestantes

Francia entroua na guerra ao lado dos Francia entroua na guerra ao lado dos protestantes e ao final España foi protestantes e ao final España foi derrotada e perdeu parte do seu derrotada e perdeu parte do seu imperio en Europa Polo imperio en Europa Polo Tratado de Tratado de Westfalia (1648) Westfalia (1648) España reconocía a España reconocía a independencia das Provincias independencia das Provincias Unidas (Holanda).Unidas (Holanda).

A GUERRA DOS TRINTA ANOS (1618-1648)

España, tras a sinatura do Tratado de

Westfalia (1648)

A rendición de Breda (D.

Velázquez)

En política interior, Olivares intentou reformar a monarquía En política interior, Olivares intentou reformar a monarquía con 2 medidas principais:con 2 medidas principais:

♘ ♘ Repartir os gastos militares entre todos os reinos Repartir os gastos militares entre todos os reinos da monarquíada monarquía (Aragón, Flandres, Italia,...). (Aragón, Flandres, Italia,...).

♔ ♔ Reforzar o poder do reiReforzar o poder do rei, recortando a autonomía , recortando a autonomía dos diferentes territorios. dos diferentes territorios.

Pero esta política provocou Pero esta política provocou levantamentoslevantamentos, sobre todo en , sobre todo en Cataluña e PortugalCataluña e Portugal. Portugal alcanzou a independencia . Portugal alcanzou a independencia (1640).(1640).

Mapa das principais revoltas e

guerras civís no S. XVII

C) REINADO DE CARLOS II (1665-1700). Accedeu ao trono con tan só catro anos. A súa nai

gobernou como rexente ata 1675 e tivo gran influencia no goberno.

O rei era unha persoa física e mentalmente enferma, incapaz de exercer as labores de goberno, polo que foi axudado por diferentes validos.

A primeira parte do seu reinado foi de crise, pero a situación mellorou a partir de 1680.

Os últimos anos do seu reinado estiveron marcados polo problema sucesorio. O rei non tivo fillos/as e tras a súa morte iniciouse unha Guerra de Sucesión, que terminou co establecemnto dunha dinastía de orixe francesa, os Borbón.

Filipe III

Filipe IV

Carlos II

Carlos II

Guerra da SucesiónGuerra da Sucesión

2. A CRISE ECONÓMICA E SOCIAL- No século XVII, a poboación

española sufriu un retroceso debido a 5 causas principais: Malas colleitas Pandemias de peste (Ex: 1599 = medio millón de mortos) A expulsión dos mouriscos As guerras frecuentes Emigración de moitas persoas a América.

A economía retrocedeu en todos os seus sectores: agricultura, artesanía e comercio. Tamén se sucederon as bancarrotas debido ao endebedamento da Monarquía.

Os valores predominantes fomentaban a vida inactiva. O ideal era vivir das rendas e rexeitábase aos que traballaban. Por iso había unha gran porcentaxe da poboación que rexeitaba as tarefas productivas e vivían da mendicidade e da delincuencia.

2 obras de pintores españois (Murillo e Velázquez) que atestiguan a vida

das clases humildes

3. HEXEMONÍA 3. HEXEMONÍA FRANCESAFRANCESA

Desde o Tratado de Westfalia (1648), Francia Desde o Tratado de Westfalia (1648), Francia converteuse na potencia europea dominante durante os converteuse na potencia europea dominante durante os séculos XVII e XVIII.séculos XVII e XVIII.

O esplendor comezou co reinado de O esplendor comezou co reinado de Luís XIV (“O Rei Luís XIV (“O Rei Sol”) (1643- 1715)Sol”) (1643- 1715), que , que ampliou as fronteirasampliou as fronteiras de de Francia en Europa e formou un Francia en Europa e formou un imperio colonialimperio colonial..

Este rei implantou en Francia unha Este rei implantou en Francia unha monarquía monarquía absolutaabsoluta, gracias a unha serie de medidas:, gracias a unha serie de medidas:

♚ ♚ quitoulles poder ás institucións locais.quitoulles poder ás institucións locais.

♚ ♚ unificou as leis e impostos.unificou as leis e impostos.

♚ ♚ eliminou a disidencia relixiosa.eliminou a disidencia relixiosa.

♚ ♚ logrou controlar a nobreza.logrou controlar a nobreza.

♚ ♚ converteu á corte no centro da converteu á corte no centro da administración do Estado.administración do Estado.

Luís XIV intentou mellorar a economía creando Luís XIV intentou mellorar a economía creando monopolios estataismonopolios estatais, co obxectivo de impedir a , co obxectivo de impedir a compra de produtos estranxeiros pero fracasou.compra de produtos estranxeiros pero fracasou.

Control sobre poderes alleosá coroa: Igrexa,

institucións representativase poderes locais

Centralizaciónadministrativa

Sometementoda nobreza

Formacióndun exército

estatal centralizado

Represiónda disidencia

relixiosa

Sacralizacióne exaltación do rei

na arte e a propaganda

DO MONARCA

Texto: O rei é a imaxe de DeusTexto: O rei é a imaxe de Deus

Considerade ao príncipe no seu gabinete. É a imaxe de Deus que, Considerade ao príncipe no seu gabinete. É a imaxe de Deus que, sentado no seu trono no máis alto dos ceos, fai marchar a toda a sentado no seu trono no máis alto dos ceos, fai marchar a toda a natureza. En fin, reunide as cousas tan grandes e augustas que natureza. En fin, reunide as cousas tan grandes e augustas que dixemos sobre a autoridade real. dixemos sobre a autoridade real.

Vede un pobo inmenso reunido nunha soa persoa; vede este poder Vede un pobo inmenso reunido nunha soa persoa; vede este poder sagrado, paternal e absoluto; vede a razón secreta que goberna sagrado, paternal e absoluto; vede a razón secreta que goberna todo o corpo do Estado metida nunha soa cabeza: estades a ver a todo o corpo do Estado metida nunha soa cabeza: estades a ver a imaxe de Deus nos reis e tedes a idea da maxestade real.imaxe de Deus nos reis e tedes a idea da maxestade real.

BOSSUET, BOSSUET, Política sacada das Sagradas EscriturasPolítica sacada das Sagradas Escrituras, 1681, 1681

4. DÚAS NOVAS POTENCIAS: 4. DÚAS NOVAS POTENCIAS: INGLATERRA E AS PROVINCIAS INGLATERRA E AS PROVINCIAS

UNIDASUNIDASA) ECONOMA) ECONOMííAA Nos séculos XVII e XVIII Inglaterra e as Nos séculos XVII e XVIII Inglaterra e as

Provincias Unidas (Holanda) convertéronse Provincias Unidas (Holanda) convertéronse nas nas dúas maiores potencias comerciaisdúas maiores potencias comerciais, en , en detrimento de España e Portugal.detrimento de España e Portugal.

As dúas novas potencias pasaron a As dúas novas potencias pasaron a controlar o controlar o comercio asiáticcomercio asiático grazas á formación de o grazas á formación de grandes compañías comerciais das Indias grandes compañías comerciais das Indias orientais.orientais.

Inglaterra logrou a Inglaterra logrou a hexemonía naval hexemonía naval grazas a grazas a súa gran armada (Royal Navy).súa gran armada (Royal Navy).

O Mundo no S. XVIII

B) SOCIEDADE E POLÍTICA.B) SOCIEDADE E POLÍTICA.- Nos dous estados a burguesía acadou gran poder Nos dous estados a burguesía acadou gran poder

grazas ao crecemento do comercio e a artesanía.grazas ao crecemento do comercio e a artesanía.- Nestes dous estados o principal órgano de poder non Nestes dous estados o principal órgano de poder non

era o parlamento. En Inglaterra aprobouse tamén unha era o parlamento. En Inglaterra aprobouse tamén unha Declaración de Dereitos, que limitaba o poder do rei en Declaración de Dereitos, que limitaba o poder do rei en detrimento do Parlamento.detrimento do Parlamento.

- Grazas ao seu poder económico, a burguesía chegou a Grazas ao seu poder económico, a burguesía chegou a controlar os Parlamentos destes dous países.controlar os Parlamentos destes dous países.

Sesión na Cámara dos Comúns

Sesión na Cámara dos Comúns

Burgueses holandesesBurgueses holandeses

5. A CULTURA DOS S. XVII e XVIII: O BARROCO

O Barroco é unha etapa cultural que comprendeos séculos XVII e XVIII.

Cacteristicas do Barroco:❁ Desexo de

representar a realidade tal como era, sen idealizarla nin ocultar os seus defectos.

❀ Espertar fortes sentimentos no espectador.

✿ Nos países católicos destaca unha forte relixiosidade (defensa culto a Virxe e santos).

San Sebastián, José Ribera

Sebastián de Morra

(Velázquez)

No Barroco brillaron todas as ramas da cultura:✍ Literatura:

En Europa salienta William Shakespeare (Inglaterra), Molière (Francia).

En España destaca o Século de Ouro das letras españolas (XVII): Cervantes, Quevedo, Lope de Vega e Calderón de la Barca. Música: Vivaldi, Haendel e Bach.

Ciencia: no S. XVII produciuse unha revolución científica. Desenvolvéronse 2 novos métodos científicos modernos:

a) Empirismo = experimentación, impulsada polo inglés Bacon.

b) Racionalismo = uso da razón, defendido polo francés Descartes.

Ademáis nalgúns países creáronse Ademáis nalgúns países creáronse academias das academias das ciencias ciencias para promover avances e descubrimentospara promover avances e descubrimentos

Luis XIV na Academia

das ciencias

Luis XIV na Academia

das ciencias

- Os principais científicos foron: Galileo: confirmou a teoría heliocentrista

de Copérnico. A igrexa o obrigouno a renegar desta teoría.

Kepler: formulou as leis das órbitas elípticas dos planetas

Newton: formulou a lei da gravidade universal e a teoría xeral da luz.

6. ARQUITECTURA BARROCA6. ARQUITECTURA BARROCA

Características:Características:

Uso de liñas curvasUso de liñas curvas..

Efectos luminosos Efectos luminosos nas fachadas nas fachadas por medio por medio de entrantes e saíntesde entrantes e saíntese e frontóns rotosfrontóns rotos..

Abundancia de Abundancia de decoracióndecoración..

Uso de materiais Uso de materiais ricos e rechamantesricos e rechamantes..

Abundanciade liñas curvas

Entrante

Saínte

San Carlos das Catro Fontes (Roma),

Borromini

Líneas Curvas

(Columnas salomónicas)

Entrantes e saíntes

FrontónsRotos

FrontónsRotos

Abundancia decoración. Materiais

ricos e rechament

es

O Barroco naceu en Roma. A cidade estaba a ser O Barroco naceu en Roma. A cidade estaba a ser renovada polos Papas, para demostrar o poder do renovada polos Papas, para demostrar o poder do catolicismo fronte aos protestantes.catolicismo fronte aos protestantes.

Bernini Bernini foi o arquitecto máis importante: Praza de foi o arquitecto máis importante: Praza de San Pedro e Baldaquino no interior.San Pedro e Baldaquino no interior.

A arquitectura barroca extendeuse pronto a A arquitectura barroca extendeuse pronto a outros lugares: outros lugares: EspañaEspaña (Praza Maior de (Praza Maior de Salamanca e Madrid), Salamanca e Madrid), GaliciaGalicia (Fachada do (Fachada do Obradoiro da Catedral de Santiago) e Obradoiro da Catedral de Santiago) e FranciaFrancia (Palacio de Versalles).(Palacio de Versalles).

7. PINTURA BARROCA7. PINTURA BARROCA

Características:Características:

Realismo:Realismo: as persoas retratábanse tal como as persoas retratábanse tal como eran, cos seus defectos físicos, sen idealizacióneran, cos seus defectos físicos, sen idealización

Esceas cheas de movemento e forzaEsceas cheas de movemento e forza..

Sentimentos exaltadosSentimentos exaltados..

Temas moi variadosTemas moi variados: relixiosos, mitolóxicos, : relixiosos, mitolóxicos, vida cotiá, retratos, paisaxes, bodegóns (= vida cotiá, retratos, paisaxes, bodegóns (= pintura que representaba en primeiro plano pintura que representaba en primeiro plano alimentos e vexetais xunto a útiles diversos).alimentos e vexetais xunto a útiles diversos).

Bodegón (Zurbarán)

A muller barbuda (Ribera)

Conversión de

San Pablo (Caravaggio

)

Martirio de San Felipe

(Ribera)

4 centros principais na 4 centros principais na pintura barroca:pintura barroca:

A) ITALIA:A) ITALIA: Cómpre salientar a obra de Cómpre salientar a obra de

CaravaggioCaravaggio. 2 trazos na . 2 trazos na súa obra:súa obra:

Os seus Os seus personaxes inspiráronse na personaxes inspiráronse na realidade realidade con toda crueza con toda crueza (clases populares, (clases populares, mendigos, prostitutas…).mendigos, prostitutas…).

Empregou a Empregou a técnica chamada técnica chamada tenebrismotenebrismo, , que consistía en que consistía en facer emerxer ás figuras facer emerxer ás figuras entre a oscuridade.entre a oscuridade.

Cea en EmaúsVocación de San

Mateo

MICHELANGELO MERISI “Il MICHELANGELO MERISI “Il CARAVAGGIO” (1571-1610)CARAVAGGIO” (1571-1610)

O enterro de Cristo

A morte da Virxe

Judith cortando a cabeza a

Holofernes

Judith cortando a cabeza a

Holofernes

Crucifixión de San Pedro

B) HOLANDA.B) HOLANDA.Gran influencia dos Gran influencia dos gustos da burguesíagustos da burguesía, ,

que era a que encargaba e pagaba os que era a que encargaba e pagaba os cadros. 3 pintores:cadros. 3 pintores:

RembrandtRembrandt: foi o pintor máis : foi o pintor máis destacado. Utilizou con mestría o destacado. Utilizou con mestría o claroscuro en retratos, temas bíblicos e claroscuro en retratos, temas bíblicos e escenas cotiás.escenas cotiás.

Frans HalsFrans Hals..

VermeerVermeer..

REMBRANDT VAN RIJN REMBRANDT VAN RIJN (1606-1669)(1606-1669)

A rolda de NoiteA rolda de NoiteLección de Anatomía

Betsabé no bañoBetsabé no baño

FRANZ HALS FRANZ HALS (1580?-1666) (1580?-1666)

O alegre bebedor

Rexedoras do asilo

de anciáns

Rexedoras do asilo

de anciáns

A xitana

JOHANNES VERMEER JOHANNES VERMEER (1632-1675)(1632-1675)

A leiteiraA moza da perlaA moza da perla

Alegoría da pintura A encaixeiraA encaixeira

C) FLANDRES.C) FLANDRES. Dous trazos: naturalismo (realismo) e Dous trazos: naturalismo (realismo) e

minuciosidade (detallismo) nas paisaxes e escenasminuciosidade (detallismo) nas paisaxes e escenas Destacou sobre todo RubensDestacou sobre todo Rubens, cun estilo de gran , cun estilo de gran

colorido e movemento nas escenas.colorido e movemento nas escenas.

O Rapto de Europa (Rubens)

Carlos I de

Inglaterra (Van Dyck)

PETER PAUL RUBENS (1577-1640)

As Tres GraciasO Rapto das

fillas de Leucipo

D) ESPAÑA.D) ESPAÑA. Características:Características:

✎ ✎ A pintura foi unha arma da A pintura foi unha arma da ContrarreformaContrarreforma, por iso , por iso adoitaban ter temática adoitaban ter temática relixiosa.relixiosa.

✎ ✎ RealismoRealismo..

✎ ✎ EmotividadeEmotividade..

✎ ✎ Frecuentes mensaxes Frecuentes mensaxes simbólicassimbólicas..

Principais pintores: Ribera, Principais pintores: Ribera, Zurbarán, MurilloZurbarán, Murillo e, sobre e, sobre todo, Velázquez.todo, Velázquez.

Inmaculada (Murillo)

O Augador de Sevilla (Velázquez)

JOSÉ RIBERA JOSÉ RIBERA (“O ESPAÑOLETO”) (1591-1652)(“O ESPAÑOLETO”) (1591-1652)

O sono de JacobO sono de Jacob

San Andrés

O patizambo

FRANCISCO ZURBARÁNFRANCISCO ZURBARÁN(1598-1664) (1598-1664)

San Hugo no refectorio

San Serapio

Un corder

o

BARTOLOMÉ ESTEBAN BARTOLOMÉ ESTEBAN MURILLO (1617-1682)MURILLO (1617-1682)

Dous rapaces

comendo

uvas e melón

A sagrada familia

Dúas muchacha

s

O mellor pintor do Barroco español (e un dos mellores de todos os tempos) foi Diego Velázquez = pintor de cámara de Filipe IV. Trazos da súa obra:

Estilo moi influído polo realismo e o tenebrismo.

Foi capaz de captar a personalidade dos retratados.

Destacou polo uso da luz e pola fondura dos seus cadros (pintar o aire).

Pintou temas moi variados: retratos, mitolóxicos, esceas cotiás, cadros de Historia…

DIEGO VELÁZQUEZ (1599-1660)

A rendición de Breda ou As lanzas

A fragua de

Vulcano

Inocencio X

2 OBRAS MESTRAS: AS MENINAS E AS FIANDEIRAS

8. ESCULTURA BARROCA. Características:

α Realismo.β Sentimentos intensos.γ Mobilidade, enerxía e vitalidade.ε Efectos luminosos, a través dos pregamentos e os xestos.ζ En España destacan os retablos e pasos de Semana Santa en madeira policromada.

O principal escultor do Barroco foi Bernini (ademáis de arquitecto).Obras principais: Apolo e Dafne, Éxtase de Santa Tereixa, fontes de Roma. Cristo morto (Gregorio

Fernández).

Apolo e Dafne

(Bernini)

GIAN LORENZO BERNINI (1598-1680) (“o novo

Miguel Anxo”)

Baldaquino

O éxtase de Santa Teresa

David

Praza de San Pedro