UNED G2Amgylcheddau Dynol Newidiol

Thema 1 –

Ymchwilio i Newid Poblogaeth

Dosbarthiad poblogaeth y byd

Dwysedd Poblogaeth y byd

Graff twf poblogaeth y byd

Cayfanswm poblogaeth y byd

Blwyddyn Miliynau• 1750 - 791• 1800 - 978• 1850 - 1,262• 1900 - 1,650• 1950 - 2,521• 1999 - 5,978• 2008 - 6,707• 2050 - 8,909 (rhagfynegiad)• 2100 - 9,746 (rhagfynegiad)• World population - Wikipedia, the free encyclopedia

Mesur Cyfradd Geni A Marw

• Mesur ffrwythlondeb – cyfradd geni syml, cyfanswm ffrwythlondeb.

• Mesur marwoldeb – cyfradd marw syml, cyfradd marwoldeb babanod, disgwyliad oes.

Ffactorau yn dylanwadu ar y cyfradd geni

• DEMOGRAFFIG – strwythur oedran, marwoldeb babanod.

• ECONOMAIDD – llafur plant mewn GLlEDd, costus i fagu plentyn mewn GMEDd.

• CYMDEITHASOL – addysg, statws merched, gwasanaethau cymdeithasol, addysg rhyw.

• DIWYLLIANNOL – crefydd,e.e.Mwslemiaid, Catholigion cael llawer o blant, traddodiadau, pwysigrwydd cael mab yn rhai GLlEDd,e.e. China, Amlwraig.

• GWLEIDYDDOL – polisi ‘un plentyn’ China.• AMGYLCHEDDOL – ardaloedd gwledig yn tueddu i gael

cyfraddau geni uwch nag ardaloedd trefol.

• DEMOGRAFFIG – strwythur oedran, rhyw.e.e. Japan- gwrywod -77oed, benywod -83oed. Hîl – grwpiau ethnig,e.e.De Affrica, pobl wyn -70oed, pobl ddu – 56oed.

• ECONOMAIDD – grwpiau cyfoethog efo cyfradd marw îs.• CYMDEITHASOL –darpariaeth iechyd cyhoeddus fel dŵr glân a

system garffosiaeth. Maeth, deiet a ffordd o fyw.,e.e. Prydain – gordewdra yn broblem mawr. Gofal meddygol a gwariant ar iechyd – nifer i bob doctor,e.e. DU -1/667, Sierra Leone – 1/10820.

• GWLEIDYDDOL – polisiau llywodraethau ar addysg, pensiynau, gofal o’r henoed/meddygol yn effeithio ar y cyfradd marw. Rhyfeloedd yn broblem mewn rhai gwledydd, e.e. Irac, Zimbabwe.

• AMGYLCHEDDOL – ardaloedd trefol efo cyfraddau marw uwch nag ardaloedd gwledig oherwydd llygredd/ trychinebau naturiol,e.e. Tsunami Asia 2004, Corwynt Burma 2008, Daeargryn China 2008.

Ffactorau yn dylanwadu ar y cyfradd marw

Model Trawsnewid Demograffig

Gwerthuso’r model

• MANTEISION – Disgrifio yn dda, cymharu gwledydd, proffwydo poblogaeth, man cychwyn i fodelau gwell.

• ANFANTESION – Ddim yn cynnwys mudo, ddim yn cynnwys dylanwadau o wledydd eraill, ddim yn darogan newid o un cyfnod i’r llall.

Gwledydd MTD

• Cam/Stâd 2 – Burkina faso, Liberia, Somalia.

• Cam 3 – Zimbabwe, Gabon, Namibia.

• Cam 4 – Ffindir, ffrainc, Malta, DU

• Cam 5 – Yr Almaen, Yr Eidal, Rwsia, Hwngari.

• http://www.prb.org/

MUDO – Nodweddion gwahanol fathau

• Mudo rhyngwladol – symud o wlad i wlad.• Mudo cenedlaethol – symud o fewn un

wlad.• Mudo GORFODOL – cael eich gorfodi i

symud,e.e.ffoaduriaid oherwydd rhyfel/trais.

• Mudo GWIRFODDOL – symud drwy ddewis personol,e.e.henoed yn ymddeol, mudwyr economaidd.

Mudo gwirfoddol – Mudo i Orllewin Ewrop

• O ble? Affrica, de Ewrop, Asia, America Ladin.• Pam? I chwilio am fywyd a chyfleoedd gwaith

gwell.• Ffactorau tynnu – twf economaidd wedi’r rhyfel,

twf poblogaeth isel felly angen gweithwyr, dyheadau pobl lleol yn codi felly llai tebyg o dderbyn swyddi sâl, corfforol a di-grefft.

• Ffactorau gwthio – diweithdra, tlodi a thanddatblygiad, lefel incwm y pen isel.

Mudo Twrci i’r Almaen

Manteision AnfanteisionGwlad sy’n colli poblogaeth,e.e.Twrci

·lleihau pwysau ar swyddi ac adnoddau,e.e.bwyd·  colli pobl ifanc – achosi lleihad yn y cyfradd geni

·  colli pobl yn y grŵp oedran gweithiol· colli pobl gyda sgiliau ac addysg· dynion yn gadael yn achosi teuluoedd yn chwalu· poblogaeth hŷn yn weddill yn golygu cyfradd marw uchel

Gwlad sy’n derbyn poblogaeth,e.e.Yr Almaen

·      dim prinder llafurlu (gweithwyr)·   barod i wneud swyddi budur, di-sgil·   barod i weithio oriau hir am gyflog isel·    rhai mudwyr efo sgiliau uchel

 

·     pwysau ar swyddi· tai o ansawdd isel wedi’i gorlenwi ac heb gyfleusterau cyffredinol· lleiafrifoedd ethnig ddim yn cymysgu â’r boblogaeth gynhenid·  tensiwn hiliol a anawsterau iaith

·llai o gyfleoedd i ymarfer eu crefydd a’u diwylliant nhw·  iechyd yn fwy gwael yn aml

Mudo gwirfoddol – Ymddeol i Ogledd Cymru

• I Ble? Mae mwyafrif sy’n ymddeol yn mudo dros bellter byr,e.e. o Lerpwl a Manceinion i Ogledd Cymru.

• Ffactorau tynnu? I fod yn agosach at y teulu, rhywle tawelwch, glanach, llai prysur, fwy diogel/ymdeimlad o gymuned, golygfeydd, e.e.cefn gwlad (Ynys Mon), trefi glan môr fel Llandudno, Y Bermo.

• Ffactorau gwthio – trais, fandaliaeth, ofn, sŵn, llygredd y ddinas fewnol/maestrefi.

Mudo gorfodol yn Indonesia

• 1969 – llywodraeth Indonesia yn cyflwyno ‘rhaglen drawsfudo/ailgartrefu’, dadleuol iawn. Cymorth gan Fanc y Byd a llywodraethau Ffrainc, yr Almaen a’r Iseldiroedd.

• 1975 byddin yn symud pobl o ynys Jawa i ddwyrain Timor. Gwrthdaro yn 1999 oherwydd D.T eisiau annibynniaeth.

• Effeithiau ar goedwig law; Sumatera wedi colli 2.3 miliwn hectar o goedwig law, 300,000 yn byw heb wasanaethau sylfaenol, afiechydon fel malaria yn cynyddu.

Map o Indonesia

Mudo gorfodol – Ffoaduriaid Congo

• Pam? Byddin Congo yn ymladd gyda Rebeliaid fel Llwyth y ‘Tutsi’ yn erbyn y llywodraeth. Rwanda yn gwaethygu’r broblem drwy groesi’r ffin,e.e Llwyth yr Hutu. 1994 – Hutu yn gyfrifol am ladd 800,000 yn Rwanda.

• Byddin Congo yn gorfodi 250,000 i symud,e.e. 50,000 yn llochesu yn Goma.

• Llywodraethau Prydain a Ffrainc yn ceisio rhoi diwedd i’r ymladd, Cehhedloedd Unedig (UN) yn darparu cyflenwadau meddygol a dŵr glân.

• Problemau – Elusennau yn gwrthod rhoi cymorth oherwydd pryderon am ddiogelwch.

Map o Ganolbarth Affrica

Mudwyr o Ddwyrain Ewrop i’r DU

• Somaliaid yng Nghaerdydd – yn hanesyddol ers 19G i weithio ar y llongau/porthladdoedd, mwy wedi dod ers rhyfel cartref 1991. 8,000 i gyd.

• Problemau iaith/diwylliant, cymathu / cael eu derbyn yn rhan o’r gymdeithas.

Astudiaeth achos - Pwyliaid i’r D.U

• Wedi digwydd ers 2004 pan ymunodd Gwlad Pwyl â’r Undeb Ewropeaidd.

• 1 miliwn wedi ymfudo, neb yn siwr, ond efallai fod 500,000 wedi dychwelyd.

• GWTHIO – Diweithdra, cyflog isel, ansawdd bywyd îs. MUDO ECONOMAIDD.

• TYNNU (I’r D.U) – digon o waith, cyflogau uwch, buddion (benefits). Dim ond y D.U, Iwerddon a Sweden yn cytuno i gael ffîn agored, ond erbyn 2009 fydd yr Undeb Ewropeaidd yn gwbl agored.

Canlyniadau mudo

• Deyrnas Unedig• gweithwyr rhad• llenwi swyddi ansawdd isel e.e

llefydd bwyta, ffermio• hybu economi• pobl gweithgar• straen ar wasanaethau e.e

ysgolion• newid cymdeithasol• tensiwn cymdeithasol• gweithwyr incwm isel y D.U

methu cael swyddi/ cyflogau îs

• Gwlad Pwyl• colli pobl ifanc gyda sgiliau e.e

wedi cael trafferth cael gweithwyr i adeiladu stadiwm pêl-droed Euro 2012.

• arian yn cael eu gyrru yn nol• llai o ddiweithdra• chwalu teuluoedd

• erthygl ‘independent’• mae’r sefyllfa yn newid! • darllenwch hefyd

Pyramid poblogaethBurkina Faso (Cam 2)

Pyramid poblogaeth Gabon (Cam 3)

Pyramid poblogaeth Brasil (Cam 3)

HEN DIBYNNOL

GWEITHGAR ECONOMAIDD

IFANC DIBYNNOL

Pyramid poblogaeth Prydain (Cam 4)

Pyramid Poblogaeth Hwngari (Cam 5)

Strwythurau rhyw niweidiol

• Polisi Un Plentyn China – 1980 mwagwyd y polisi llym gan y llywodraeth. Nod o gyfyngu poblogaeth i ddim mwy na 1200 miliwn erbyn 2000. System gwobrwyo a chosb drwy gyflogau. Wedi creu gwrthdaro yn erbyn gwerthoedd teulu traddodiadol. Pryder tymor hir – ‘Ymerawdwtr bychain’. Babanladiad benywaiddd ac erthyliadau dewisiol.

• Babanladdiad benywaidd yn India – Cymarebau rhyw gwaethaf y byd, mwy o ddynion na merched. Talaith Punjab ymysg gwaethaf yn y byd. Creu problemau cymdeithasol – dynion methu ffeindio gwraig fellly yn prynu gwragedd o wledydd eraill. Pentrefi yn llawn dynion sengl. Llawer o glinigau yn erthylu merched yn anghyfreithlon. Amnghydraddoldeb yn gryf.

• Babanod IVF (InVitro Fertilisation) – Techneg sy’n galluogi doctoriaid a rhieni i leihau’r siawns o gael plentyn wedi ei eni efo nam genynol (genetic disorder). 10,000 achos llwyddiannus ym Mhrydain bob blwyddyn.

• Babanod ‘dylunydd’ (designer babies) – yw gadael i rieni ddewis rhyw eu plentyn. Pwnc llosg/dadleuol. Rhesymau meddygol yn dderbyniol efallai ond nifer yn ei erbyn.

Sialensau demograffig Prydain

• PRYDAIN – gwlad Pro-enedigaethol. Poblogaeth sy’n heneiddio oherwydd merched yn dilyn gyrfa, gostyngiad mewn ffrwythlondeb, a twf defnydd dulliau atal cenhedlu.

• CYFLEOEDD – gwybodaeth eang gan henoed, llai treisgar, helpu adranau o’r economi fel SAGA, prydau sengl, henoed yn arwain clybiau a chymdeithasau, e.e.Merched y Wawr, gwarchod plant tra fod rhieni yn gweithio, pŵer gwleidyddol (grey power).

• SIALENSAU – costau ychwangegol,e.e.pensiynau, gofal iechyd, ysbytai, cartrefi i’r henoed. Llai o weithwyr felly trethi yn codi a all annog diweithdra. Arafu twf yr economi – pobl llai parod i ddysgu sgiliau newydd. 2008 – 1-1.3%. Gyrfaoedd yn aros yn yr unfan – llai o gyfleoedd am ddyrchafiad swydd. Rheoli mewnfudo.

CYNLLUN PRYDAIN

• Annog pobl i gael pensiwn preifat,e.eAVC.

• Annog pobl i gael yswyriant preifat, e.eDenplan, BUPA.

• Cynyddu’r oedran ymddeol,e.e.athrawon – 60 i 65oed.

• Derbyn mewnfudwyr o wledydd LLEDd, e.e.Gwlad Pŵyl. Disgwyl iddynt dalu trethi i gynnal henoed.

Polisiau rheoli geni yn Mauritius (GLlEDd)

• Perthynas fregus rhwng poblogaeth ac adnoddau.• Poblogaeth isel yn golygu hanes o fewnforio

caethweision Affricanaidd fel llafur i weithio ar y planigfeydd siwgr.

• Poblogaeth yn dyblu rhwng 1940-70au oherwydd dirywiad yn y cyfradd marw.Ond cyfradd geni yn aros yn uchel oherwydd priodi cynnar, economi gryf, rôl y ferch.

• Pabyddiaeth ac Islam yn erbyn rheoli poblogaeth.• 1965 – rhaglen cynllunio teulu i leihau cyfradd geni o

50/1000 (1950) i 20/1000 (1990).• Rhesymau – cynnydd yn oedran priodi, cwymp yr

economi, newid mewn agwedd at faint teulu, cynnydd statws merched.

Map o Mauritius

Thema 2 – Ymchwilio i newidiadau yn Aneddiadau

Gwledydd MEDd

Hierarchaeth aneddiadau

Continwwm trefol-gwledig

Canfyddiad o le

• CANFYDDIAD POBL (People Perception) – yw fod well gan bobl fyw yng nghefn gwlad oherwydd diogelwch, fwy tawel ac hamddenol, llai o sŵn traffig. Llai o lygredd aer, cyflymder bywyd yn arafach, mwy o hunaniaeth, llai o broblemau cymdeithasol fel cyffuriau.

Strwythur cymdeithasol a diwylliannol aneddiadau

• GWRTHDREFOLI - Yw symudiad pobl a gwaith o ardal fetropolitan i ardal di-fertopolitan.Pam? – pobl yn ymddeol, dianc o’r ‘rat race’ trefol, pobl hunan-gyflogedig, gwaith yn symud, eisiau magu teulu mewn awyrgylch ddiogel, dim llygredd, tawel.

• MAESTREFOLI – symudiad i gyrion ardal drefol,e.e. Penarlâg, ger Caer.map Os. Rhos, ger Wrecsam.Map os Pentyrch a Llantwit Major ger Caerdydd.Map os

• DIBOBLOGI – ardaloedd anghysbell yn colli poblogaeth,e.e. Corris, Canolbarth Cymru. Map os

• AIL-DREFOLI – gwella ardal dinas fewnol,e.e. dociau Caerdydd.• GETOEIDDIO – ardal lle mae grwpiau ethnig yn crynhoi,e.e. Somaliaid yn

Tre Bute, Caerdydd.• BONEDDIGEIDDIO – ardal sydd wedi dirywio yn gwella mewn ansawdd

neu ddod yn fwy ffasiynol, e.e. Notting Hill, Llundain, Penarth, Bae Caerdydd

• ARDALOEDD MYFYRWYR – yn crynhoi mewn ardal benodol o’r ddinas,e,e. Y Rhath, Caerdydd

AMDIFADEDD

• DANGOSYDDION – incwm, nifer o geir, diweithdra, nifer o rieni sengl.

CAERDYDD :• 14 ward amddifad,e.e. Stad Cyngor Ely, Riverside a Tre

Bute (Butetown).• Diweithdra uchel – Ely 51%. Uwch ymysg lleiafrifoedd

ethnig. Tre Bute – 35%. Gweithgynhyrch a’r dociau wedi dirywio – glo wedi diflannu. Docwyr heb swyddi addas. 80% yn gweithio yn y sector tertaidd.

• Incwm isel – merched yn ennill llai na dynion.• Strwythur oedran isel – 35% bobl ddu dan 16 oed.

ARWAHANU

• DANGOSYDDION – Hîl (race), statws (incwm), iaith, crefydd.

CAERDYDD – • Cymdeithas ethnig hen wedi crynhoi yn y Bae

(dinas fewnol),e.e. Tre Bute (Butetown) ers canrifoedd,e.e.Somaliaid.

• Clysturu mewn “ghettos” oherwydd teimladau o unigrwydd, cynnal eu hunaniaeth (identity) a ymarfer eu credoau (beliefs).

RHESYMAU• DEMOGRAFFIG – pobl ifanc a henoed ar incwm îs. Cyfansoddiad ethnig yn

dibynnu ar y lefel o arwahanu. Ffactorau ‘gwthio’ a ‘thynnu’ yn bodoli.• ECONOMAIDD – dirwasgiad economaidd yr 1970/80au. Swyddi

gweithgynhyrchu yn dioddef,e.e.Sheffield, Birmingham, Glasgow. Pobl ethnig ar incwm îs yn byw yn y canol. Twf economaidd yn arwain at BONEDDIGEIDDIO, sef ardal tlawd yn codi mewn safon,e.e. Notting Hill, Llundain, Map , Bae Caerdydd.

• DIWYLLIANNOL – polisi amddiffynnol ac ymosodol yn ebyn rhagfarn,e.e. Mwslemiaid, Pwyliaid yn Wrecsam. Gwarchod iaith,e.e. Cymry Lerpwl. Gwarchod crefydd,e.e. Pabyddion yn ardal Clonrad, Belfast.

• GWLEIDYDDOL – Mae polisiau mewnfudo wedi llacio o dan llywodraeth Lafur, llawer o Bwyliaid wedi dod i fewn I’r wald yn ddiweddaryn dilyn ymaelodaeth â’r UE, creu tensiynau. Pethau yn dechrau tynhau rwan gyda bygythiadau terfysgaeth, helyntion.

• GWIRFODDOL (VOLUNTARY) – e.e. eisiau magu teulu, ymddeoliad.• GORFODOL (FORCED) – incwm, amddiffyn/cadw crefydd, ofn.

WARDIAU CAERDYDD

ARDAL BAE CAERDYDD

TRE BUTE – ARDAL AMDDIFAD

ELY A CAERAU

RHIWBINA, LLANISHEN, CYNCOED, ST.MELLONS

MAESTREFI

Pynciau llosg dinas fewnol?

• DAD-DDIWYDIANEIDDIO – proses o newid economaidd a chymdeithasol drwy ddirywiad neu golled diwydiant yn aml mewn diwydiannau trwm,e.e. Cau Dociau Caerdydd.

• DIFFEITHDRA – safle tir brown.• TIR DIFFAITH – tir sydd wedi ei ddifrodi gan

ddatblygiad diwydiannol ac wedi ei adel yn segur ac angen gwaith adnewyddu.

AIL-DDATBLYGU BAE CAERDYDD

• NÔD- ail-ddatblygu ardal oedd yn dirywio yn economaidd efo llawer o dir diffaith (derelict). A chreu dinas o safon rhyngwladol.

• STRATEGAETH – adeiladu 372,000m² ar gyfer swyddfeydd a diwydiant, hamdden a siopa a 6,000 o dai newydd. Creu bae newydd drwy adeiladu bared a llyn o ddŵr croyw ar gôst o £191 miliwn.

MAP STRYD O FAE CAERDYDD

Map rhyngweithiol

MAP FFORDD O DDINAS CAERDYDD

CHWARAEON

TREFTADAETH BWYTA ALLAN BYWYD NOS

DIGWYDDIADAUCELFYDDYDAU

ASESU’R POLISI

• LLWYDDIANNAU – denu twristiaid, mwy o hamdden ac adloniant, parciau busnes, e.e.Ocean Park, delwedd atyniadol, cydweithio da rhwng y Gorfforaeth a’r cyngor sir tan 1999. Dŵr gorlif yn gallu cael ei ryddhau o’r bared. Amddiffyn Caerdydd rhag llifogydd. Chwaraeon dŵr yn bosib. Rhoi delwedd cŵl i’r Gymru fodern ifanc (boneddigweiddio).

• METHIANNAU – llawer o swyddi tertaidd i bobl o’r tu allan, fflatiau rhy ddrud i bobl gyffredin, perthynas cydweithio yn torri lawr ar ôl 1999. Dinistr ecolegol – llyn. Dim cynllyn PTD. Dim teimlad o berthyn gan bobl leol. Wedi creu stigmateiddio,e.e.’Cyfryngis’ Caerdydd!.

Gwerthuso’r newidiadau• CYMDEITHASOL – Pobl lleol – swyddi tymhorol i bobl ifanc, mwy o

adloniant,e.e. Canolfan y Mileniwm, cludiant wedi gwella. Bywyd nos gwell. Ond cyflogau isel, tai yn rhy gostus, bared yn bwnc llosg. Gormod o ‘cyfrngis’ yn byw yn y bae – atgasedd atynt. wedi creu 2 gymuned arwahân. Dim teimlad o berthyn.Tai newydd yn harbwr Penarth. Ffyrdd newydd,e.e.Rhodfa Lloyd George yn cysylltu’r bae â gweddill y ddinas. Hamdden ac adloniant – Stadiwm y Mileniwm, Marina efo cychod. Tai bwyta a siopau ar y ffrynt. Llai o dir diffaith.

• ECONOMAIDD – creu 30,000 o swyddi,e.e. cyfryngau, llywodraeth Cynulliad Cymru, gwestai, £900 o fuddsoddiad, 2 filiwn o ymwelwyr y flwyddyn. Dyledion gan Canolfan y Mileniwm.

• AMGYLCHEDDOL – Bardraeth yn atyniadol ag apelgar. Boddi fflatiau llaid. Dim gwastadeddau mwd i fwydo adar. Datblygu marina efo llyn artiffisial. Atal llifogydd. Llai o draffig yn CBD, lonydd bysiau, beiciau.

Materion CBD Caerdydd• HYGYRCHEDD – mynediad drwy’r draffordd M4 o Lundain. Maes

awyr rhyngwladol Caerdydd.• PEDESTREIDDIO – ardal CBD wedi ei lwybro i siopwyr.• ARDALOEDD ADLONIANT – Bae Caerdydd trwy canolfan

Mileniwm (diwylliant), Stadiwm y Mileniwm (chwaraeon), Techniquest, Bowlio deg (Plant), bariau, tai bwyta, clybiau nos (pobl ifanc).

• UNFFURFIAETH MANWERTHU – Canolfannau Siopa, Parc siopa Croes Cwrlwys.

• ARDAL SWYDDFEYDD – Atlantic Wharf, Croes Cwrlwys (Maestrefi) lle mae ITV Wales.

• CLUDIANT – Traffordd M4, A470 o’r Gogledd.• ADWERTHU TU ALLAN I’R CBD – Parc siopa Croes Cwrlwys.

Adwerthu ar y cyrion

• Dirywiad mewn siopa canol dinas a thwf parciau adwerthu ar ymylon dinas, e.e. Parc Brychdyn, Cheshire Oaks.

• RHESYMAU – newid mewn arferion siopa, poblogaeth yn symud, pris tir.

• MANTEISION – siopau hunan-gynhaliol, deunyddiau rhatach, cyflogi llawer, maesydd parcio di-dâl, hwylusdod, hygyrched da.

• ANFANTEISION – dinistrio siopau traddodiadol, dim hanes a diwylliant, cyflogi rhan-amser, pwysauar dir gwregys glas, effaith ar canol trefi.

• Cynllunwyr yn poeni am hyn –angen ail-drefoli yn y canol,e.e. Prosiect Eagles Meadow, Wrecsam.

Eagles Meadow – Wrecsam. datblygu CBD

Effaith siopa ar y rhyngrwyd

• lleihad yn nifer y siopau sy’n gwerthu nwyddau.

• lleihad yn nifer siopau yn gyffredinol.

• rhai gwasanaethau yn diflannu e.e trefnwyr teithiau.

• llywodraeth eisiau cau gorsafoedd post e.e mwy o wasanaethau ar y wê , e.e. talu treth car.

GWREGYS GLAS

• Sefydlwyd yn 1944 o amgylch Llundain.• PWRPAS – atal blerdwf trefol (urban sprawl),

annog ail-ddatblygu a chynnig gwell amgylchedd ar gyfer hamdden a chwaraeon.

• EFFEITHIAU – gwthio datblygiad ymhellach i gefn gwlad, codi pris y tir ger y gwregys, ystadau tai yn cael ei adeiladu tu allan i’r gwregys (‘naid broga’), tagfeydd a llygredd oherwydd cymudo, colli tir amaeth i adeiladu ffyrdd osgoi (bypasses).

CLUDIANT A CHYFATHREBU

• Twf mewn perchnogaeth ceir. 1955 – 2 filiwn o geir2005 – 25 miliwn o geir• Gogledd Cymru – A55 wedi achosi twf

poblogaeth mewn pentrefi, fandaliaeth a phrisiau tai,e.e. Penarlâg (Hawarden).

• TELEGYMUDO – Person sy’n gweithio o gartref gan ddefnyddio technoleg newydd,e.e. telephone directory.

A.A. ERYRI•Proffil cymdeithasol yn newid - Twf tai hâf (ail gartrefi )mewn ardaloedd arfordirol atyniadol,e.e Y Bermo. Mewnlifiad o Birmingham. Effaith ar iaith Gymraeg mewn cadarnleoedd, tensiwn cymdeithasol.

•Hygyrchedd gwael – Harlech, bell o bobman, ar ymylon, arwahanrwydd gwledig.

.

POLISI CYNLLUNIO Y PARC

• Awdurdod y parc sy’n gyfrifol am yr holl waith cynllunio y parc, a cafodd ei ddatblygu yn 1999, a’i alw yn Cynllun Lleol Eryri.

• PWRPAS - Gwarchod a gwella harddwch naturiol, bywyd gwyllt a threftadaeth ddiwylliannol y Parc.

• Hyrwyddo cyfle i’r cyhoedd (public) ddeall a mwynhau nodweddion arbennig y Parc.

• Mae 14 ardal cadwraeth yn y parc – rhaid cael caniatâd arbennig i adeiladu.

• Amddiffyn rhai uwchdiroedd rhag cerbydau- hygyrchedd ar dreod yn unig.

• Rheolaeth o’r llynoedd,e.e.Llyn Tegid.• Mae pentref Llanuwchllyn yn ardal warchodaeth.

PENDERFYNIADAU CYNLLUNIO

• Datblygiad yn cael ei ganiatau ar hyd y Gogledd (A55).• Betws-y-Coed, Beddgelert – ‘Pot mêl’, atyniadau twristiaeth fel

cerdded, dringo, canwio.• Tai fforddiadwy - cynlluniau arfaethedig mewn lle i sicrhau stoc tai i

bobl ifanc lleol.Map Eryri, e.e. llanuwchllyn.• Cau ysgolion Gwynedd, e.e. Pwysau ar Ysgol y Parc, Bala

oherwydd gadawiad.• Siopau bach/tafarndai yn cau oherwydd cwymp economi/twf

archfarchnadoedd/ arferion byw pobl,e.e. Dolgellau, Harlech.• Gwasanaethau gwledig dan bwysau – e.e. cludo hen bobl Sir

Conwy oherwydd diffyg nawdd.• Datbygu beicio e.e Canolfan Coed y Brenin , racs beiciau ar gefn

bysiau.• Adnewyddu llwybrau cerdded.

Polisiau grwpiau eraill

• Bwrdd twristiaeth Cymru – hybu gwesdai.

• cynghorau lleol.

• Cwmnïau dŵr- gwella carthffosiaeth.

• Grwpiau unigol e.e rheilffordd Rhyd Ddu

• Undeb Ewropeaidd- grantiau e.e Canolfan Coed y Brenin, polisiau ffermio.

• Cynulliad Cymru – gwelliannau ffyrdd, polisiau ffermio.

Algae Llyn Tegid 1995

Bagiau deunydd llwybrau

CANOLFAN BEICIO MYNYDD COED Y BRENIN

GWRTHDARO GWLEDIG

PROBLEMAU CYMDEITHASOL – • cynnydd mewn prisiau tai,e.e.Gwynedd.• Colli gwasanaeth bws – henoed yn dioddef.• Pentrefi yn colli cymeriad,e.e.Tywyn, Meirionnydd.• Tagfeydd traffig – e,e, Betws-y-Coed.• Tensiwn cymdeithasol – Saeson yn symud i froydd

Cymraeg. Mudiad ‘Cymuned’ ‘Tai,Gwaith.Iaith.’• Cau ysgolion lleol – pwnc llosg yn Gwynedd,e.e Ysgol y

Clogau, Bontddu, Dolgellau.• Cau swyddfeydd post – llywodraeth eisiau arbed arian.• Lladrata ar gynnydd mewn rhai pentrefi,e.e.

Penmaenmawr gyda problemau cymdeithasol.

MARINA PWLLHELI

CERDDED YR WYDDFA

CWRS GOLFF HARLECH

PAINT BALL

ARDALOEDD GWARCHODAETH - BEDDGELERT

ADNEWYDDU STOC TAI HEN GYDA DEUNYDD SY’N YMADDASU (BLEND) Â’R ARDAL LEOL.

MAE RHAI ADEILADAU O BWYSIGRWYDD HANESYDDOL (TREFTADAETH CADW)

CANIATAU DATBLYGIAD MEWN MANNAU PENODOL,E.E.

ABERDYFI, BETWS Y COED, BALA

ADNEWYDDU LLWYBRAU CYHOEDDUS