Articlehttp://dergipark.gov.tr/usbd
Karlatrlmas
1Çukurova Üniversitesi Beden Eitimi ve Spor Yüksekokulu, Adana, ORCID iD:0000-0002-3680-3580 2Erciyes Üniversitesi Beden Eitimi ve Spor Yüksekokulu, Kayseri, ORCID iD:0000-0001-7299-0531
Öz Orijinal Makale
Bu çalma, genç kadn kros ve alp kayakçlarnn izokapnik tamponlama faz
deerlerini birbirleriyle karlatrmak amacyla çallmtr. Aratrmaya, uluslararas
düzeyde yarmalara katlan 10 genç kadn kros kayakçs ve 8 genç kadn alp kayakçs
katlmtr. Maksimal oksijen alm (VO2max), solunumsal eik (SE) ve solunumsal
kompenzasyon noktas (SKN) deerleri †kou bandnda iddeti giderek artan egzersiz
test protokolü uygulanarak tespit edilmitir.SE ve SKN deerleri V-Slope yöntemi ile
belirlenmitir. zokapnik tamponlama (KT) faz, SKN ile SE arasndaki fark olarak
hesapland ve hem mutlak hem de göreceli VO2 (KTVO2) ve kou hz (KTHIZ)
deerleri ile ifade edildi. SE ve SKN karlk gelen VO2, kalp atm hz ve kou hz
tespit edilerek, VO2max’nin ve maksimal kou hznn yüzdesi cinsinden görece deerleri
hesapland. Tükenme zaman testin toplam süresi olarak belirlendi.Kros kayakçlar
VO2max, maksimal kou hz, tükenme zaman, hem mutlak hem de göreceli SE
deerleri ve mutlak SKN deerleri alp kayakçlarna kyasla anlaml olarak yüksek
bulunurken (P<0.05), görece SKN deerleri arasnda istatistiksel olarak anlaml fark
görülmedi (p>0.05). Hem mutlak hem de görece KTVO2 deerleri alp kayakçlarnda
kros kayakçlarna kyasla istatistiksel olarak daha yüksek bulundu (p<0.05). Görece
KTHIZ deerleri alp kayakçlarnda kros kayakçlarna kyasla anlaml olarak yüksek
bulunurken (p<0.05), mutlak KTHIZ deerleri iki grupta istatistiksel olarak benzerlik
gösterdi (p>0.05). Aratrma bulgularmz, alp kayakçlarn kros kayakçlarna kyasla
aerobik kapasitelerinin daha düük ve solunumsal eie daha erken girdiklerini, öte
yandan izokapnik tamponlama fazlarnn daha geni ve eik sonras egzersize
toleranslarnn daha yüksek olduunu göstermitir.
Yayn Bilgisi Gönderi Tarihi: 22.04.2018
Kabul Tarihi: 11.06.2018 Online Yayn Tarihi: 30.06.2018
DOI: 10.30769/usbd.417703
Anahtar kelimeler:
Antrenman, maksimal
karlatrlmas. Ulusal Spor Bilimleri Dergisi, 2(1), 8-19.
9
©USBD
A Comparison of Isocapnic Buffering Phase of Young Female Cross-Country and
Alpine Skiers
Abstract Original Article
The purpose of this study was to compare the isocapnic buffering phase in young female
cross-country skiers and alpine skiers. International level young female skiers including ten
cross-country skiers and eight alpine skiers took part in the study. Maximal oxygen uptake
(VO2max), ventilatory threshold (VT) and respiratory compensation point (RCP) were
determined using an incremental treadmill exercise test. VT and RCP were determined
using the V-slope method. The isocapnic buffering (ICB) phase was calculated as the
difference in VO2 (ICBVO2) and running speed (ICBSPEED) between RCP and VT and
expressed in either absolute or relative values. The values of VO2, heart rate, and running
speed corresponding to the VT and RCP were identified. Relative VT and RCP values
were recorded as a percentage of VO2max and maximal running speed. Time to exhaustion
was determined as the total duration of the test. VO2max, maximal running speed, time to
exhaustion, both absolute and relative VT values and absolute RCP values were higher in
the cross-country skiers than in the alpine skiers (P<0.05), whereas relative RCP showed
similar values in both group (p>0.05). Absolute ICBSPEED showed similar values in both
group (p>0.05), whereas absolute and relative ICBVO2 and relative ICBSPEED were found to
be significantly higher in alpine skiers than in cross-country skiers (P<0.05). The results of
this study indicated that the aerobic capacity and ventilatory threshold lower in alpine
skiers than in cross-country skiers, while the isocapnic buffering phase and the high-
intensity exercise tolerance were higher in alpine skiers.
Article Info Received: 22.04.2018 Accepted: 11.06.2018
Online Published: 30.06.2018
ventilatory threshold
Korkmaz Erylmaz, S., ve Polat, M. (2018). Genç kadn kros ve alp kayakçlarnda izokapnik tamponlama faznn
karlatrlmas. Ulusal Spor Bilimleri Dergisi, 2(1), 8-19.
©USBD 10
noktas, özellikledayankllk sporcularnda antrenmanlarn takibinde ve antrenman program
hazrlanmasnda kullanlmaktadr (Seiler ve Kjerland, 2006). Anaerobik eik (AE), iddeti
kademeli olarak artan egzersiz testi srasndakan laktat (laktat eii) ölçümlerinin yan sra,
solunumsal eik (SE) olarak adlandrlannon-invaziv gaz deiim metotlar ile de tahmin
edilebilir (Beaver, Wasserman ve Whipp, 1986; Wasserman, 1984). Egzersizin belirli bir
seviyesinden sonra aerobik metabolizma tarafndan üretilen karbondioksite ilave olarak,
biriken laktik asitten ayran hidrojen iyonlarnn (H+) bikarbonat ile tamponlanmas sonucu
karbondioksit üretiminde art görülür. H+’nin tamponlanmasyla aça çkan nonmetabolik
karbondioksite cevap olarak ventilasyon hzlanmaya balar (Wasserman, 1984). SE, dakika
ventilasyonu (VE) ve karbondioksit üretimi (VCO2) ile oksijen alm (VO2) arasndaki
dorusalln bozulduu noktaya karlk gelir. H+ dolamdaki bikarbonatn tamponlama
kapasitesini aarsa, kan pH'snn asit tarafa kaymasna neden olur ve oluan asidoz karotid
cisimciklerini uyararak hiperventilasyona neden olur (Wasserman, 1984). VE ile VCO2
arasndaki ilikiyi gösteren erinin eimi hiperventilasyonla dikleir. Bu ilave ventilasyon
yant solunumsal kompenzasyon noktas (SKN) olarak adlandrlr (Meyer, Faude, Scharhag,
Urhausen ve Kindermann, 2004). iddeti kademeli olarak artan egzersiz srasnda tespit
edilen SE ile SKN arasndaki bölge, izokapnik tamponlama (KT) faz olarak adlandrlr.
zokapnik tamponlama (KT) faz egzersize bal metabolik asidozun kompenzasyonunu
yanstr (Whipp, Davis ve Wasserman, 1989). SKN ile egzersiz bitimi arasndaki bölge ise,
hipokapnik hiperventilasyon (HHV) faz olarak adlandrlr (Chicharrro, Hoyos ve Lucia,
2000; Oshima, Miyamoto, Tanaka, Wadazumi, Kurihara ve dierleri, 1997).
zokapnik tamponlama (KT) faznn uzunluu, tamponlama kapasitesi, laktat kinetii
yannda karotis cisimlerinin egzersize bal metabolik asidoza duyarll ile ilikili olabilir
(Aveseh ve Mohammad, 2015; Hasanli, Nikooie, Aveseh ve Mohammad, 2015; Rausch,
Whipp, Wasserman ve Huszczuk, 1991; Whipp Davis ve Wasserman, 1989). Baz
aratrmaclar, KT faznn yüksek olmasnn sporcularn aerobik kapasitesine katkda
bulunduunu belirtmilerdir (Oshima, Miyamoto, Tanaka, Wadazumi, Kurihara ve dierleri,
1997; Hirakoba ve Yunoki, 2002). Öte yandan baz aratrmaclar, KT faznn dayankllk
performansyla ilikili olmadn ileri sürmülerdir (Bentley, Vleck ve Millet, 2005). Yakn
zamanda görece KT faznn, sporcularn hem aerobik hem de anaerobik kapasitelerinin
tahmininde kullanlabilecei gösterilmitir (Hasanli Nikooie, Aveseh ve Mohammad, 2015).
iddeti kademeli olarak artan egzersiz testi srasnda KT faznn deerlendirilmesi,
sporcularn tampon kapasitesi hakknda non-invaziv olarak tahmini bilgi vermesi nedeniyle
önemli olabilir. KT faznn uzunluu, farkl spor dallarndaki sporcularda yaplan
antrenmanlarn iddetine ve kapsamna bal olarak deikenlik gösterebilir (Hasanli
Nikooie, Aveseh ve Mohammad, 2015; Hirakoba ve Yunoki, 2002; Röcker, Striegel, Freund
ve Dickhuth, 1994). Literatürde aerobik ve anaerobik antrenman yapan sporcularda KT
fazn birbirleriyle karlatran çok az çalmaya rastlanmaktadr. Bu çalmalarda, KT faz
esnasna kan laktat deerlerindeki artn, anaerobik antrenman yapan sporcularda, aerobik
dayankllk antrenmanlar yapan sporculara göre daha fazla olduu gösterilmitir (Hasanli
Korkmaz Erylmaz, S. ve Polat, M. (2018). Genç kadn kros ve alp kayakçlarnda izokapnik tamponlama faznn
karlatrlmas. Ulusal Spor Bilimleri Dergisi, 2(1), 8-19.
11
©USBD
Nikooie, Aveseh ve Mohammad, 2015; Hirakoba ve Yunoki, 2002; Röcker, Striegel, Freund
ve Dickhuth, 1994). Literatürde anaerobik antrenmanl kadn sporcular ile dayankllk
antrenmanl kadn sporcular arasnda KT faz esnasna VO2 deerlerini karlatran
aratrmaya rastlanmamtr.
Kros kaya (kayakl kou) yarmalarnn 10 ila 120 dakika arasnda deien sürelerde
gerçekletirildii göz önünde bulundurulduunda, kros kayakçlarnn aerobik kapasitelerinin
düzeyinin yüksek olmas beklenir (Staib, Im, Caldwell ve Rundell, 2000). Bu nedenle kros
kayakçlarantrenman programlarnda, arlkl olarak aerobik kapasitelerini gelitirmeye
yönelik dayankllk antrenmanlarna yer verirler (Holmberg, 2015; Sandbakk ve Holmberg,
2014; Seiler ve Kjerland, 2006). Öte yandan yarmalarn süresi 45 saniye ile 3 dakika
arasnda deien alp kayanda, sportif performans beklentisi göz önünde
bulundurulduunda, alp kayakçlarnn anaerobik güç deerlerinin yüksek olmas gerekir
(White ve Johnson, 1991). Bu nedenle alp kayakçlar sürat çalmalar, direnç egzersizleri,
yön deitirme dirilleri ve pliyometrik egzersizler gibi arlkl olarak anaerobik egzersizleri
içeren antrenman programlar uygularlar (Bosco, Cotelli, Bonomi, Mognoni ve Roi, 1994;
Hydren, Volek, Maresh, Comstock ve Kraemer, 2013).
Sporcularn KT faz deerlerinin ölçülmesi, farkl antrenman uyaranlarna cevap olarak
gelien fizyolojik adaptasyonlarn anlalmasna yardmc olabilir. Bildiimiz kadaryla
literatürde, kadn kayakl koucu ve alp kayakçlarnda KT fazn inceleyen bir çalma
bulunmamaktadr. Bu çalma, kadn kros ve alp kayakçlarnn KT faz deerlerini
birbirleriyle karlatrmak amacyla çallmtr.
Çalma Grubu
Aratrmaya, 10 genç kadn kros kayakçs (16.1 ± 1.1 ya, 163.6 ± 5.7 cm boy, 53.4 ± 8.9 kg
vücut arl) ve 8 genç kadn alp kayakçs (16.9 ± 1.8 ya, 159.8 ± 4.5 cm boy, 52.6 ± 6.5
kg vücut arl) olmak üzere toplam 18 Türk Milli Takm sporcusu katlmtr. Aratrma
için Erciyes Üniversitesi Tp Fakültesi Etik Kurulundan onay alnmtr (No 2017/554).Tüm
ölçümler Erciyes Üniversitesi Yüksek rtifa ve Spor Bilimleri Aratrma ve Uygulama
Merkezi Laboratuarnda gerçekletirilmitir.
Kardiyopulmoner Egzersiz Testi
Sporcularn VO2max, SE ve SKN deerleri kou bandnda (h/p/Cosmos Quasar med,
Nussdorf-Traunstein, Germany) kardiopulmoner egzersiz test bataryas kullanlarak tespit
edilmitir. Test srasnda solunum havasnda meydana gelen deiimler, Cosmed Quark PFT-
Ergo gaz analiz sistemi (Cosmed Srl, Rome, Italy) ile her bir soluk için (breath-by-breath)
ayr ayr ölçülerek kayt edildi. VO2max belirlenmesinde verilerin analizi 15 saniyelik zaman
aralklar ile ortalama deerleri alnarak gerçekletirilmitir. Buna karn eik
hesaplamalarnda verilerinin 5 saniyelik ortalama deerleri alnarak oluturulan yeni veri
gurubu kullanlmtr. Her testten önce ak sensörü ve gaz analizör bileenleri üretici
Korkmaz Erylmaz, S. ve Polat, M. (2018). Genç kadn kros ve alp kayakçlarnda izokapnik tamponlama faznn
karlatrlmas. Ulusal Spor Bilimleri Dergisi, 2(1), 8-19.
12
©USBD
firmann önerdii ekilde kalibre edilmitir. Test süresince kalp atm hzlar telemetrik kalp
hz monitörü (Polar RS800 SD, Finland) aracl ile kaydedilmitir.
Egzersiz testine balamadan önce her bir sporcu kou bandnda 6 dakika süre ile kendi
temposunda sndrld, ardndan yaklak 3 dakika esnetme egzersizleri yaptrld.
Sporculardan % 5 eimde 7 km/saat’lik kou hz ile egzersize balamalar istendi ve izleyen
düre zarfnda kou hz dakikada 1 km/saat arttrlarak, sporcularn tükeninceye kadar
koturulmas saland.Sporcularn test srasnda maksimal kalp atm hzna ulamalar (220-
ya), ekspire edilen karbondioksit (VCO2) ile alnan oksijenin (VO2) anlk oran olarak ifade
edilen solunum deiim orannn (RER) 1.10’dan daha yüksek deerlere çkmas ve egzersiz
younluu artmasna karn oksijen almnn platoda kalmas, VO2max’a ulama kriterleri
olarak kabul edildi. Bu kriterlerden en az iki tanesinin ayn anda gerçekletii en yüksek 15
saniyelik ortalama oksijen alm deeri, VO2max (ml/kg/dak) olarak kabul edildi. Tükenme
zaman testin toplam süresi olarak belirlendi. Maksimal solunum deiimi oran (CO2/O2),
egzersiz testinin son aamasnda elde edilen en yüksek 15 saniyelik ortalama deer olarak
kabul edildi.
Sporcularn SE ve SKN deerleri V-Slope yöntemi ile belirlendi (Beaver, Wasserman ve
Whipp, 1986). SE belirlenmesi için VCO2’ye karlk gelen VO2 erisinin, SKN belirlenmesi
için ise VE karlk gelen VCO2 erisinin grafii çizildikten sonra, lineer regresyon analizi
yaplarak iki regresyon çizgisinin kesime noktas tespit edildi (ekil 1). SE ve SKN
noktasna karlk gelen VO2 (ml/kg/dak) deeri, kou hz (km/saat), kalp atm hz tespit
edildi. Ayrca görece SE ve SKN deerleri, VO2max ve maksimal kou hznn yüzdesi olarak
hesapland.
ekil 1. Bir sporcunun solunumsal eiini (A) ve solunum kompenzasyon noktasn (B)
gösteren örnekler.
Korkmaz Erylmaz, S. ve Polat, M. (2018). Genç kadn kros ve alp kayakçlarnda izokapnik tamponlama faznn
karlatrlmas. Ulusal Spor Bilimleri Dergisi, 2(1), 8-19.
13
©USBD
zokapnik tamponlama ve hipokapnik hiperventilasyon fazlarnn belirlenmesi
KT faz, SKN ile SE arasndaki fark olarak hesapland ve hem mutlak hem de göreceli VO2
(KTVO2) ve kou hz (KTHIZ) deerleriile ifade edildi (Röcker, Striegel, Freund ve
Dickhuth, 1994; Oshima, Tanaka ve Miyamoto, 1998). KT fazngöreceli deerleri Röcker ve
arkadalar tarafndan tanmlanan RCP yüzdesi olarak hesapland (eitlik 1) (Röcker Striegel,
Freund ve Dickhuth, 1994). HHV faz, egzersiz bitimi ile SKN arasndaki VO2 (HHVVO2) ve
kou hz fark (HHVSPEED) olarak hesapland ve hem mutlak hem de göreceli deerler ile
ifade edildi. HHV fazn göreceli deerleri VO2max'n ve maksimal kou hznn yüzdesi olarak
hesapland (Oshima, Tanaka ve Miyamoto, 1998).
Görece KT= (SKN SE) ÷ SKN × 100 (1)
Verilerin Analizi
Çalmada sunulan verilerin tümü ortalama ± standart sapma olarak verilmi, p < 0.05 ile
altndaki deerler istatistiksel olarak anlaml kabul edilmitir. Verilerin normal dalma
uygunluu Shapiro Wilk testi ile incelenmitir. Normal dalm gösteren veriler bamsz
gruplarda student t testi, normal dalm göstermeyen veriler ise parametrik olmayan Mann
Whittney-U testi kullanlarak analiz edilmitir. Ayrca sonuçlarn daha iyi yorumlanabilmesi
için etki büyüklüü, Cohen's d formülü kullanlarak hesaplanmtr. Etki büyüklüü (EB)
ald deere göre d ≥ 0.2 “önemsiz”, 0.2 ≤ d ≤ 0.5 “küçük”, 0.5 ≤ d ≤ 0.8 “orta” ve0.8 ≥
d“büyük” olarak yorumlanmaktadr (Thalheimer ve Cook, 2016). statistik hesaplamalarnn
tümü Windows için yazlm olan SPSS 21 (IBM SPSS Statistics 21 Inc. Chicago, IL) paket
program kullanlarak yaplmtr. Lineer regresyon analizleri, Sigma Plot program (Sigma
Plot 12.0, Systat Software Inc., Chicago, ABD) kullanlarak gerçekletirilmitir.
BULGULAR
Yaplan istatistiksel deerlendirmede kros kayakçlarn VO2max, SE ve SKN'a karlk gelen
VO2 ve kou hz, maksimal kou hz, tükenme zaman ve SE karlk gelen kalp atm
hzdeerleri alp kayakçlarna göre anlaml olarak yüksek bulunmutur (p < 0.05). ki grubun
maksimal kalp atm hz ve SKN'a karlk gelen kalp atm hz arasnda anlaml farkllk
görülmedi (p > 0.05). Alp kayakçlarnn solunum deiim oranlarnn kros kayakçlarna
kyasla anlaml olarak daha yüksek olduu tespit edilmitir (p < 0.05). SE’in VO2max ve
maksimal kou hznn yüzdesi olarak ifade edilen görece deerleri kros kayakçlarnda alp
kayakçlarna oranla anlaml olarak daha yüksek bulundu (p < 0.05). Öte yandan iki grubun
SKN’nn VO2max ve maksimal kou hznn yüzdesi olarak ifade edilen görece deerleri
arasnda istatistiksel olarak anlaml fark görülmedi (p > 0.05). Hem mutlak hem de görece
KTVO2 deerleri alp kayakçlarnda kros kayakçlarna kyasla istatistiksel olarak daha
yüksek bulundu (p < 0.05). Görece KTHIZ deerleri alp kayakçlarnda kros kayakçlarna
kyasla anlaml olarak yüksek bulunurken (p < 0.05), mutlak KTHIZ deerleri iki grupta
istatistiksel olarak benzerlik gösterdi (p > 0.05). Hem mutlak hem de görece HHVVO2 ve
HHVHIZ deerlerinde iki grup arasnda istatistiksel olarak anlaml farkllk olmad tespit
edilmitir (p > 0.05).
Korkmaz Erylmaz, S. ve Polat, M. (2018). Genç kadn kros ve alp kayakçlarnda izokapnik tamponlama faznn
karlatrlmas. Ulusal Spor Bilimleri Dergisi, 2(1), 8-19.
14
©USBD
Tablo 1. Alp ve kros kayakçlarnn solunumsal eik, solunum kompenzasyon noktas, maksimal oksijen alm,
izokapnik tamponlama ve hipokapnik hiperventilasyon deerleri.
Deikenler Alp kayakçlar Kros kayakçlar p EB
SEVO2 (ml kg min-1) 35.4 ± 3.1 46.6 ± 1.2* 0.001 5.15
SE% VO2max 83.3 ± 4.9 90.2 ± 3.6* 0.004 1.71
SEHz(km h-1) 8.1 ± 0.3 10.2 ± 0.6* 0.001 4.6
SE% Hzmax 70.8 ± 5 77.3 ± 4.5* 0.01 1.45
SEKAH(atm/dk) 174.8 ± 9.3 184.5 ± 6* 0.03 1.35
VO2 (ml kg min-1) 41.2 ± 3.1 50.1 ± 1.9* 0.001 3.71
% VO2max 96.9 ± 1.35 96.8 ± 1.32 0.83 0.08
Hz (km h-1) 10.2 ± 0.7 11.9 ± 0.3* 0.001 3.41
% Hzmax 89.1 ± 3.6 90.2 ± 3.1 0.51 0.35
SKNKAH (atm/dk) 188.1 ± 11 196.7 ± 10.3 0.13 0.86
VO2max (ml kg min-1) 42.5 ± 3.3 51.7 ± 2.2* 0.001 3.51
Hzmax (km h-1) 11.5 ± 0.7 13.2 ± 0.6* 0.001 2.77
Tükenme zaman (dk) 4.8 ± 0.6 6.6 ± 0.6* 0.001 3.17
SDOmax 1.17 ± 0.04 1.13 ± 0.02* 0.04 1.36
KAHmax (atm/dk) 197.5 ± 9.5 206.5 ± 10.9 0.1 0.93
Mutlak KTVO2 (ml kg min-1) 5.8 ± 1.8 3.4 ± 1.7* 0.01 1.45
Görece KTVO2 14 ± 4.2 6.8 ± 3.1* 0.001 2.08
Mutlak KTHIZ(km h-1) 2.1 ± 0.8 1.7 ± 0.4 0.19 0.68
Görece KTHIZ 20.3 ± 6.9 14.3 ± 4.1* 0.03 1.13
Mutlak HHVVO2 (ml kg min-1) 1.2 ± 0.6 1.6 ± 0.7 0.83 0.06
Görece HHVVO2 3.03 ± 1.3 3.1 ± 1.3 0.2 0.65
Mutlak HHVSPEED(km h-1) 1.2 ± 0.4 1.3 ± 0.4 0.51 0.35
Görece HHVSPEED 10.8 ± 3.6 9.7 ± 3.1 0.82 0.26
Ortalama ± standart sapma, * Alp kayakçlarna göre istatistiksel anlaml farkll ifade eder (p < 0.05). EB =
etki büyüklüü (Cohen’s d), VO2max = maximal oxygen uptake, SDOmax = Maksimal solunum deiimi oran,
Hzmax = maksimal kou hz, SE = Solunumsal eik, KAH = Kalp atm hz, SKN = Solunumun kompenzasyon
noktas, karlk gelen VO2, KT = zokapnik tamponlama faz, HHV = Hipokapnik hiperventilasyon faz.
TARTIMA VE SONUÇ
Kros kayakçlarnda VO2max, maksimum hz, tükenme zaman ve hem mutlak hem de görece
SE deerlerinin alp kayakçlarna göre istatistiksel olarak daha yüksek bulunmas, kros
kayakçlarnn aerobik kapasitelerinin beklenildii gibi daha iyi olduunu göstermektedir. Öte
yandan, alp kayakçlarnn hem mutlak hem de görece KT faz deerlerinin kros
kayakçlarna göre anlaml olarak daha yüksek olduu tespit edilmitir. Alp kayakçlarnda
KT faz deerlerinin yüksek bulunmas, anaerobik antrenman uyaranlarnn H+’ni
tamponlama kapasitesini gelitirdiini ve bu geliimin SE'in üzerinde görece daha uzun süre
egzersize devam etmeye katkda bulunabileceini düündürmektedir.
Bildiimiz kadaryla literatürde, sadece üç çalma aerobik ve anaerobik antrenmanl
sporcular arasnda KT faz deerlerini karlatrmtr. Bulgularmzla uyumlu olarak bu
çalmalarda, anaerobik antrenman yapan sporcularda KT faznn aerobik dayankllk
antrenmanlar yapan sporculara kyasla daha yüksek deerlerde olduu gösterilmitir
(Hasanli, Nikooie, Aveseh ve Mohammad, 2015; Hirakoba ve Yunoki, 2002; Röcker,
Striegel, Freund ve Dickhuth, 1994). Hirakoba ve arkadalar, KT faznda kan laktat
düzeylerindeki artn sprinterlerde uzun mesafe koucularna kyasla daha yüksek olduunu
bulmulardr (Hirakoba ve Yunoki, 2002). Röcker ve arkadalar KT fazn görece kou hz
olarak hesapladklar çalmalarnda, elit 400 m koucularda KT faznn aerobik dayankllk
antrenmanlar yapan sporculara kyasla daha yüksek deerlerde olduunu bildirmilerdir
Korkmaz Erylmaz, S. ve Polat, M. (2018). Genç kadn kros ve alp kayakçlarnda izokapnik tamponlama faznn
karlatrlmas. Ulusal Spor Bilimleri Dergisi, 2(1), 8-19.
15
©USBD
(Röcker, Striegel, Freund ve Dickhuth, 1994). Ancak aratrmalarna katlan 400 m koucular
ile aerobik antrenman yapan sporcularn maksimal kou hz ve VO2max deerleri arasnda
istatistiksel olarak anlaml farkllk olmad görülmektedir. Benzer ekilde Hasanli ve
arkadalarnn yapt çalmada, KT faz srasnda görece laktat artnn sprint
antrenmanlar yapan bisikletçilerde aerobik dayankllk antrenmanlar yapan bisikletçilere
oranla anlaml olarak daha yüksek düzeyde olduu, öte yandan iki grubun VO2max deerleri
arasnda istatistiksel olarak anlaml farkllk olmad görülmektedir (Hasanli, Nikooie,
Aveseh ve Mohammad, 2015). Aratrmamza katlan sporcularn yaptklar spor branlar ve
aerobik kapasitelerinin düzeyi göz önünde bulundurulduunda, sunulan çalmann aerobik
ve anaerobik antrenmanl sporcularda KT faznn aratrlmas için uygun bir model
olduunu söyleyebiliriz.
SKN’nn da egzersizin daha yüksek iddetlerinde meydana geldii gösterilmitir (Lenti, De
Vito, Scotto di Palumbo, Sbriccoli, Quattrini ve dierleri, 2011). Bu nedenle SKN yüksek
olan kiilerde KT faz aralnn da daha uzun olabilecei ifade edilmektedir (Oshima,
Miyamoto, Tanaka, Wadazumi, Kurihara ve dierleri, 1997). Öte yandan sunulan çalmada,
alp kayakçlar ile kros kayakçlarnn görece SKN deerleri arasnda istatistiksel olarak
anlaml farkllk olmad tespit edilmitir. Bu bulgu aratrmamza katlan her iki grubun da
düzenli olarak antrenman yapan sporcular olmasndan kaynaklanyor olabilir. Bu nedenle, alp
kayakçlarnda kros kayakçlarna kyasla daha uzun KT faznn tespit edilmesi, görece SE
deerlerinin daha düük olmasndan kaynaklandn düündürmektedir. Alp kayakçlar
iddeti kademeli olarak artan egzersiz testi srasnda, SE'in üzerinde görece daha uzun süre
egzersize devam edebildiler. Anaerobik antrenmanl sporcularda tampon kapasitesinin
artrlmas, anaerobik performans kapasitesinin gelitirilmesine katkda bulunan bir faktör
olabilir (Parkhouse, Mckenzie, Hochachka ve Ovalle, 1985).
VO2max ve SE, aerobik dayanklln deerlendirilmesinde kullanlan en önemli fizyolojik
deikenlerdir (Helgerud, 1994). Bu nedenle, kros kayakçlarn VO2max yan sra SE
deerlerinin de yüksek olmas beklenir. Yaplan antrenmanlarn iddetine ve kapsamna bal
olarak vücutta farkl fizyolojik adaptasyonlar geliir (Docherty ve Sporer, 2000). Geleneksel
olarak kros kayakçlar, antrenmanlarnn çounda SE'in altndaki iddetlerde yaplan
yüklenmelerle antrene edilirler (Seiler ve Kjerland, 2006). SE'in biraz altndaki iddetlerde
yaplan antrenmanlarn, pulmoner difüzyon kapasitesinde, hemoglobin balanma
kapasitesinde ve kardiyak debide art gibi balca santral adaptasyonlar salad ve bu
adaptasyonlarn SE arttrd belirtilmektedir (Docherty ve Sporer, 2000). Kros kayakçlarn
alp kayakçlarna kyasla yüksek SE deerlerine sahip olmalarnn bir baka açklamas, bu
grubun genetik yapsyla ilikili olabilir. Görece SE deerlerinin belirlemede, yava kaslan
kas liflerinin yüzdesi yannda kasn respiratuar kapasitesi önemli rol oynayabilir (Ivy,
Withers, Van Handel, Elger and Costill, 1980).
Muhtemelen antrenmanlarda farkl metabolik yolaklarn kullanlmasna bal olarak, aerobik
ve anaerobik antrenmanl sporcularda SE, SKN ve dolaysyla KT faz deerleri farkllk
gösterir. Baz aratrmaclar, anaerobik metabolizmay içeren yüksek iddetli antrenmanlarn,
tamponlama kapasitesini gelitirerek SKN'n daha yüksek iddetlere doru kaydrd ve bu
Korkmaz Erylmaz, S. ve Polat, M. (2018). Genç kadn kros ve alp kayakçlarnda izokapnik tamponlama faznn
karlatrlmas. Ulusal Spor Bilimleri Dergisi, 2(1), 8-19.
16
©USBD
kaymann KT faznn uzamasna neden olduunu düünmektedirler (Chicharrro, Hoyos ve
Lucia, 2000). Öte yandan aerobik metabolizmay içeren antrenmanlarn, hem SE hem de
SKN benzer oranda gelitirdii gösterilmitir (Chicharrro, Hoyos ve Lucia, 2000). Bu
nedenle, yüksek iddetli antrenmanlarn SKN üzerindeki etkisinin SE'den daha fazla
olabileceini söylemek mümkün olabilir. Alp kayanda yaplan antrenmanlar srasnda
arlkl olarak anaerobik enerji yollaklar uyarlr (Hydren ve dierleri, 2013). Yüksek
iddetli egzersizler srasnda büyük miktarda biriken laktat ve H+, kas pH’snn
düzenlenmesinden sorumlu sistemlerin adaptasyonlar için önemli bir uyaran olabilir (Bishop,
Girard ve Mendez-Villanueva, 2011). Nitekim yüksek iddetli interval antrenmanlarn kasn
tampon kapasitesini arttrd gösterilmitir (Edge, Bishop ve Goodman, 2006). Ayrca sprint
antrenmanlarnn kas tampon kapasitesini arttrd, öte yandan aerobik dayankllk
antrenmanlaryla bu geliimin salanamad gösterilmitir (Sharp, Costill, Fink ve King,
1986). Aratrma bulgularmz, alp kayakçlarnda yaplan anaerobik antrenmanlarn,
tamponlama kapasitesini gelitirerek SE'de herhangi birdeiim olmadan SKN'da arta yol
açt ve sonuç olarak SKN fazn genilettiini düündürmektedir.
Alp kayakçlarnn SKN faznn daha uzun olmasnn bir baka olas açklamas, hzl kaslan
kas liflerinin yüzdesi olabilir. Hzl kaslan kas lifleri yava kaslan kas liflerine kyasla daha
yüksek tamponlama kapasitesine sahip olabilecei belirtilmektedir (Nakagawa ve Hattori,
2002; Parkhouse ve Mckenzie, 1984). Anaerobik antrenmanl sporcularda kas tamponlama
kapasitesinin dayankllk sporcularndan daha yüksek olduu gösterilmitir (Edge, Bishop,
Hill-Haas, Dawson ve Goodman, 2006). KT faz srasnda, sprint antrenmanl bisikletçilerde
dayankllk bisikletçilerine kyasla daha fazla H+’nin non-bikarbonat tampon sistemleri
tarafndan tamponland bildirilmitir (Hasanli Nikooie, Aveseh ve Mohammad, 2015).
Alp kayakçlarnn egzersiz testi srasnda tükenme zaman kros kayakçlarna kyasla daha
ksa olmasna ramen solunum deiim oran deerlerinin daha yüksek olduu kaydedildi.
Aratrmamzda kan laktat düzeylerini ölçemedik. Öte yandan alp kayakçlarnda kros
kayakçlarna kyasla daha yüksek solunum deiim oran deerlerinin tespit edilmi olmas,
alp kayakçlarnda egzersiz testi srasnda daha fazla laktikasitin biriktiini dolayl olarak
göstermesi açsndan önem tamaktadr (Stringer, Wasserman ve Casaburi, 1995). KT faz
esnasnda laktat artnn, anaerobik antrenmanl sporcularda aerobik antrenmanl
sporculardan daha yüksek düzeyde olduu gösterilmitir (Hasanli ve dierleri, 2015;
Hirakoba ve Yunoki, 2002; Bentley ve dierleri, 2005). Bunun yannda, KT faz esnasndaki
görece laktat art ile aerobik uygunluk (VO2max ve laktat eiine karlk gelen VO2)
arasnda negatif iliki olduu bildirilmitir (Hasanli, Nikooie, Aveseh ve Mohammad, 2015;
Hirakoba ve Yunoki, 2002). Anaerobik antrenmanlardan sonra yüksek laktat
konsantrasyonlar, kas tampon kapasitesinin ve glikolitik enzimlerin art ile açklanmaktadr
(Sharp, Costill, Fink ve King, 1986; Mohr, Krustrup, Nielsen, Nybo, Rasmussen, Juel ve
dierleri, 2007). Alp kayakçlarn kros kayakçlarna kyasla SE deerlerinin düük ve
solunum deiim orannn yüksek bulunmas antrenmanlarla gelien anaerobik
adaptasyonlarn bir sonucu olduunu düündürmektedir.
Korkmaz Erylmaz, S. ve Polat, M. (2018). Genç kadn kros ve alp kayakçlarnda izokapnik tamponlama faznn
karlatrlmas. Ulusal Spor Bilimleri Dergisi, 2(1), 8-19.
17
©USBD
SONUÇ
Aratrma bulgularmz, alp kayakçlarn kros kayakçlarna kyasla aerobik kapasitelerinin
daha düük ve solunumsal eie daha erken girdiklerini, öte yandan izokapnik tamponlama
fazlarnn daha geni ve eik sonras egzersize toleranslarnn daha yüksek olduunu
göstermitir. Anaerobik antrenmanlarla gelien spesifik metabolik adaptasyonlarn bir sonucu
olarak tampon kapasitesi geliebilir ve bu geliim sayesinde solunumsal eik sonras görece
daha uzun süre egzersize devam edilebilir. Anaerobik antrenmanl sporcularda daha uzun
KT faznn, yüksek iddetli egzersize toleransn arttrlmasnda rol oynayan önemli bir faktör
olabilir.
KAYNAKLAR
Beaver, W. L., Wasserman, K., & Whipp, B. J. (1986). A new method for detecting the anaerobic threshold by
gas exchange. Journal of applied physiology, 60(6), 2020-2027.
Bentley, D. J., Vleck, V. E., & Millet, G. P. (2005). The isocapnic buffering phase and mechanical efficiency:
Relationship to cycle time trial performance of short and long duration. Canadian Society for Exercise
Physiology, 30(1), 46–60.
for Training. Sports medicine, 41(9), 741-756.
Bosco, C., Cotelli, F., Bonomi, R., Mognoni, P., & Roi, G. S. (1994). Seasonal fluctuations of selected
physiological characteristics of elite alpine skiers. European journal of applied physiology and
occupational physiology, 69(1), 71-4.
Chicharrro, J., Hoyos, J., & Lucia, A. (2000).Effects of endurance training on the isocapnic buffering and
hypocapnic hyperventilation phases in Professional cyclists. British journal of sports medicine, 34, 450-
455.
Docherty, D. & Sporer, B. (2000). A proposed model for examining the interference phenomenon between
concurrent aerobic and strength training. Sports medicine, 30(6), 385-94.
Edge, J., Bishop, D., & Goodman, C. (2006). The effects of training intensity on muscle buffer capacity in
females. European journal of applied physiology, 96, 97-105.
Edge, E. J., Bishop, D., Hill-Haas, S., & Dawson, B., Goodman, C. (2006). Comparison of muscle buffer
capacity and repeated-sprint ability of untrained, endurance-trained and team-sport athletes. European
journal of applied physiology, 96, 225-234.
Hasanli, M., Nikooie, R., Aveseh, M., & Mohammad, F. (2015). Prediction of aerobic and anaerobic capacities
of elite cyclists from changes in lactate during isocapnic buffering phase. Journal of strength and
conditioning research, 29(2), 321-9.
Helgerud, J. (1994). Maximal oxygen uptake, anaerobic threshold and running economy in women and men
with similar performance levels in marathons. European journal of applied physiology and occupational
physiology, 68, 155-61.
Hirakoba, K., & Yunoki, T. (2002). Blood lactate changes during isocapnic buffering in sprinters and long
distance runners. Journal of physiological anthropology and applied human science, 21(3), 143-9.
Holmberg, H. C. (2015). The elite cross-country skier provides unique insights into human exercise physiology.
Scandinavian Journal of Medicine & Science in Sports, 25(4), 100-109.
Korkmaz Erylmaz, S. ve Polat, M. (2018). Genç kadn kros ve alp kayakçlarnda izokapnik tamponlama faznn
karlatrlmas. Ulusal Spor Bilimleri Dergisi, 2(1), 8-19.
18
©USBD
Hydren, J. R., Volek, J. S., Maresh, C. M., Comstock, B. A., & Kraemer, W. J. (2013). Review of strength and
conditioning for alpine ski racing. Strength & Conditioning Journal, 35, 10-28.
Ivy, J. L., Withers, R. T., Van Handel, P. J., Elger, D. H., & Costill, D. L. (1980). Muscle respiratory capacity
and fiber type as determinants of the lactate threshold. Journal of applied physiology: respiratory,
environmental and exercise physiology, 48, 523-527.
Lenti, M., De Vito, G., Scotto di Palumbo, A., Sbriccoli, P., Quattrini, F. M., et al. (2011). Effects of aging and
training status on ventilatory response during incremental cycling exercise. Journal of strength and
conditioning research, 25(5), 1326-1332.
Meyer, T., Faude, O., Scharhag, J., Urhausen, A., & Kindermann, W. (2004). Is lactic acidosis a cause of
exercise induced hyperventilation at the respiratory compensation point? British journal of sports
medicine, 38, 622-625.
Mohr, M., Krustrup, P., Nielsen, J. J., Nybo, L., Rasmussen, M. K., et al. (2007). Effect of two different intense
training regimens on skeletal muscle ion transport proteins and fatigue development. American journal of
physiology, Regulatory, integrative and comparative physiology, 292, 1594-1602.
Nakagawa, Y.,& Hattori, M. (2002).Relationship between muscle buffering capacity and fiber type during
anaerobic exercise in human.Journal of physiological anthropology and applied human science, 21, 129-
131.
Oshima, Y., Miyamoto, T., Tanaka, S., Wadazumi, T., Kurihara, N., et al. (1997). Relationship between
isocapnic buffering and maximal aerobic capacity in athletes. European journal of applied physiology
and occupational physiology, 76, 409-14.
Oshima, Y., Tanaka, S., & Miyamoto, T. (1998). Effects of endurance training above the anaerobic threshold on
isocapnic buffering phase during incremental exercise in middle-distance runners. Japanese Journal of
Physical Fitness and Sports Medicine, 47, 43-52.
Parkhouse, W. S., & Mckenzie, D. C. (1984). Possible contribution of skeletal muscle buffer to enhanced
anaerobic performance: a brief review. Medicine and science in sports and exercise, 16, 328-338.
Parkhouse, W. S., Mckenzie, D. C., Hochachka, P. W., & Ovalle, W. K. (1985). Buffering capacity of
deproteinized human vastuslateralis muscle. Journal of applied physiology, 58, 14-17.
Rausch, S. M., Whipp, B. J., Wasserman, K., & Huszczuk, A. (1991). Role of the carotid bodies in the
respiratory compensation for the metabolic acidosis of exercise in humans. The Journal of physiology,
444, 567-78.
Röcker, K., Striegel, H., Freund, T., & Dickhuth, H. H. (1994). Relative functional buffering capacity in 400-
meter runners, long-distance runners and untrained individuals. European journal of applied physiology
and occupational physiology, 68, 430-434.
Sandbakk, Ø., & Holmberg, H. C. (2014). A reappraisal of success factors for olympic cross-country skiing.
International journal of sports physiology and performance, 9(1), 117-21.
Seiler, K. S., & Kjerland, G. Ø. (2006). Quantifying training intensity distribution in elite endurance athletes: is
there evidence for an ‘‘optimal’’ distribution? Scandinavian Journal of Medicine & Science in Sports,
16(1), 49-56.
Sharp, R. L., Costill, D. L., Fink, W. J., & King, D. S. (1986). Effects of eight weeks of bicycle ergometer sprint
training on human muscle buffer capacity. International Journal of Sports Medicine, 7, 13-17.
Staib, J. L., Im, J., Caldwell, Z., & Rundell, K. W. (2000). Cross-country ski racing performance predicted by
aerobic and anaerobic double poling power. Journal of strength and conditioning research, 14(3), 282-
288.
Korkmaz Erylmaz, S. ve Polat, M. (2018). Genç kadn kros ve alp kayakçlarnda izokapnik tamponlama faznn
karlatrlmas. Ulusal Spor Bilimleri Dergisi, 2(1), 8-19.
19
©USBD
Stringer, W., Wasserman, K., & Casaburi, R. (1995). The VCO2/VO2 relationship during heavy, constant work
rate exercise reflects the rate of lactic acid accumulation. European journal of applied physiology and
occupational physiology, 72, 25-31.
Takano, N. (2000). Respiratory compensation point during incremental exercise as related to hypoxic
ventilatory chemosensitivity and lactate increase in man. The Japanese journal of physiology, 50(4), 449-
55.
Thalheimer, W., & Cook, S. (2002). How to calculate effect sizes from published research articles: A simplified
methodology. Available at: http://work learning.com/effect_sizes.htm. Accessed on January 11 (2016)
Wasserman, K., (1984). The anaerobic threshold measurement to evaluate exercise performance. American
review of respiratory disease, 129, 35-40.
Whipp. B. J., Davis, J. A., & Wasserman, K. (1989). Ventilatory control of the 'isocapnic buffering' region in
rapidly-incremental exercise. Respiration physiology, 76(3), 357-67.
White, A.T., & Johnson, S. C. (1991). Physiological comparison of international, national and regional alpine
skiers. International Journal of Sports Medicine, 12(4), 374-378.