Ulsiin khugjild khangain bus 2012 - uvurkhangai.nso.mn khugjild khangain... · 12936.2 тонн...

20
Монгол улсын нийгэм, эдийн засгийн хөгжилд Хангайн бүсийн эзлэх байр суурь, 2012 онд 1 А. Судалгааны зорилго Энэхүү судалгааг хийснээр Хангайн бүсийн эдийн засаг, нийгмийн хөгжил Улсын хэмжээнд ямар түвшинд байгаа болон монгол орны хөгжилд оруулж буй хувь нэмрийг тодорхойлох мөн Хангайн бүсийн удирдлага болон бодлогын асуудал хариуцсан ажилтнуудыг бүсийн хөгжлийн гүйцэтгэх үүрэг, байр суурийг харуулсан мэдээллээр хангах зорилготой. Б. Судалгааны агуулга. Нэг. Хангайн бүсийн эдийн засгийн хөгжил 1. Дотоодын нийт бүтээгдэхүүн /тэрбум төгрөг/ Хүснэгт 1. ÄÍÁ, òýðáóì òºãðºã 2012/ 2011% Óëñûí ä¿íä ýçëýõ õóâü 2010 2011 2012* 2010 2011 2012* Óëñûí ä¿í 8414.5 11087.7 13944.2 125.8 100.0 100.0 100.0 Áàðóóí á¿ñ 381.9 479.5 687.1 143.3 4.5 4.3 4.9 Õàíãàéí á¿ñ 1608.6 1883.4 2416.6 128.3 19.1 17.0 17.3 Òºâèéí á¿ñ 903.6 1154.5 1507.2 130.6 10.7 10.4 10.8 Ç¿¿í á¿ñ 294.6 376.8 548.7 145.6 3.5 3.4 3.9 Óëààíáààòàð 5225.9 7193.6 8784.7 122.1 62.1 64.9 63.0 2012 онд Улсын хэмжээний ДНБ үйлдвэрлэлт 25.8 хувь буюу 2856.5 тэрбум төгрөгөөр, хангайн бүсийн хувьд 28.3 хувь буюу 533.2 тэрбум төгрөгөөр өссөн үзүүлэлт гарсан байна. 2012 оны гүйцэтгэлээр Хангайн бүсийн хэмжээнд 2416.6 тэрбум төгрөгийн ДНБ үйлдвэрлэгдэж энэ нь улсын хэмжээний ДНБ-ний 17.3 хувийг эзэлж байна. Өмнөх онуудтай харьцуулбал 2011 оныхоос 533.2 тэрбум төгрөг буюу 28.3 хувиар, 2010 оныхоос 808.0 тэрбум төгрөг буюу 50.2 хувиар тус тус өссөн байна. Хангайн бүсийн ДНБ-ний үйлдвэрлэлтийн улсын дүнд эзлэх хувь 2011 онд 2.1 пунктээр буурсан, 2012 онд 0.3 пунктээр өссөн байна. Зураг 1. Хангайн бүсийн ДНБ үйлдвэрлэлтийг улсын дүнтэй зэрэгцүүлсэн диаграмм

Transcript of Ulsiin khugjild khangain bus 2012 - uvurkhangai.nso.mn khugjild khangain... · 12936.2 тонн...

Page 1: Ulsiin khugjild khangain bus 2012 - uvurkhangai.nso.mn khugjild khangain... · 12936.2 тонн хүнсний ногоо хураан авсан нь өмнөх оныхоос үр

Монгол улсын нийгэм, эдийн засгийн хөгжилд Хангайн бүсийн эзлэх байр суурь, 2012 онд

1

А. Судалгааны зорилго Энэхүү судалгааг хийснээр Хангайн бүсийн эдийн засаг, нийгмийн хөгжил

Улсын хэмжээнд ямар түвшинд байгаа болон монгол орны хөгжилд оруулж буй

хувь нэмрийг тодорхойлох мөн Хангайн бүсийн удирдлага болон бодлогын

асуудал хариуцсан ажилтнуудыг бүсийн хөгжлийн гүйцэтгэх үүрэг, байр суурийг

харуулсан мэдээллээр хангах зорилготой.

Б. Судалгааны агуулга. Нэг. Хангайн бүсийн эдийн засгийн хөгжил

1. Дотоодын нийт бүтээгдэхүүн /тэрбум төгрөг/

Хүснэгт 1.

ÄÍÁ, òýðáóì òºãðºã 2012/ 2011%

Óëñûí ä¿íä ýçëýõ õóâü

2010 2011 2012* 2010 2011 2012*

Óëñûí ä¿í 8414.5 11087.7 13944.2 125.8 100.0 100.0 100.0

Áàðóóí á¿ñ 381.9 479.5 687.1 143.3 4.5 4.3 4.9

Õàíãàéí á¿ñ 1608.6 1883.4 2416.6 128.3 19.1 17.0 17.3

Òºâèéí á¿ñ 903.6 1154.5 1507.2 130.6 10.7 10.4 10.8

Ç¿¿í á¿ñ 294.6 376.8 548.7 145.6 3.5 3.4 3.9

Óëààíáààòàð 5225.9 7193.6 8784.7 122.1 62.1 64.9 63.0

2012 онд Улсын хэмжээний ДНБ үйлдвэрлэлт 25.8 хувь буюу 2856.5 тэрбум

төгрөгөөр, хангайн бүсийн хувьд 28.3 хувь буюу 533.2 тэрбум төгрөгөөр өссөн

үзүүлэлт гарсан байна.

2012 оны гүйцэтгэлээр Хангайн бүсийн хэмжээнд 2416.6 тэрбум төгрөгийн

ДНБ үйлдвэрлэгдэж энэ нь улсын хэмжээний ДНБ-ний 17.3 хувийг эзэлж байна.

Өмнөх онуудтай харьцуулбал 2011 оныхоос 533.2 тэрбум төгрөг буюу 28.3 хувиар,

2010 оныхоос 808.0 тэрбум төгрөг буюу 50.2 хувиар тус тус өссөн байна. Хангайн

бүсийн ДНБ-ний үйлдвэрлэлтийн улсын дүнд эзлэх хувь 2011 онд 2.1 пунктээр

буурсан, 2012 онд 0.3 пунктээр өссөн байна. Зураг 1.

Хангайн бүсийн ДНБ үйлдвэрлэлтийг улсын дүнтэй зэрэгцүүлсэн диаграмм

Page 2: Ulsiin khugjild khangain bus 2012 - uvurkhangai.nso.mn khugjild khangain... · 12936.2 тонн хүнсний ногоо хураан авсан нь өмнөх оныхоос үр

Монгол улсын нийгэм, эдийн засгийн хөгжилд Хангайн бүсийн эзлэх байр суурь, 2012 онд

2

Зураг 2.

ДНБ-ийг бүсээр зэрэгцүүлсэн диаграмм

Хангайн бүсийн ДНБ үйлдвэрлэлтийн хэмжээг аймаг тус бүрээр авч

үзвэл 2011 оныхоос Архангай аймаг 48.9 хувиар буюу 82.3 тэрбумаар, Баянхонгор

40.8 хувиар буюу 46.3 тэрбумаар, Өвөрхангай аймаг 44.0 хувиар буюу 54.3

тэрбумаар, Булган аймаг 48.0 хувиар буюу 71.0 тэрбум төгрөгөөр, Орхон аймаг

16.8 хувиар буюу 187.6 тэрбум төгрөгөөр, Хөвсгөл аймаг 42.5 хувиар буюу 91.6

тэрбум төгрөгөөр тус тус өссөн байна.

Хүснэгт 2.

ДНБ-ний өсөлт, бууралт

ÄÍÁ ºñºëò, áóóðàëò, òýðáóì òºãðºãººð

õóâèàð

2010 2011 2012* 2010 2011 2012*

Óëñûí ä¿í 1823.9  2673.2 2856.5 127.7 131.8 125.8 

Áàðóóí á¿ñ 4.8  97.6 207.6 101.3 125.6 143.3 

Õàíãàéí á¿ñ 309.6  274.8 533.2 123.8 117.1 128.3 

Òºâèéí á¿ñ 167.5  250.9 352.7 122.8 127.8 130.6 Ç¿¿í á¿ñ 30.1  82.2 171.9 111.4 127.9 145.6 Óëààíáààòàð 1312  1967.7 1591.1 133.5 137.7 122.1 

Хангайн бүсийн ДНБ үйлдвэрлэлтийн өсөлт, бууралтыг өмнөх онуудтай нь

зэрэгцүүлж үзвэл 2010 онд 23.8 хувиар буюу 309.6 тэрбум төгрөгөөр, 2011 онд

274.8 тэрбум төгрөг буюу 17.1 хувиар, 2012 онд 28.3 хувиар буюу 533.2 тэрбум

төгрөгөөр тус тус өссөн байна.

Page 3: Ulsiin khugjild khangain bus 2012 - uvurkhangai.nso.mn khugjild khangain... · 12936.2 тонн хүнсний ногоо хураан авсан нь өмнөх оныхоос үр

Монгол улсын нийгэм, эдийн засгийн хөгжилд Хангайн бүсийн эзлэх байр суурь, 2012 онд

3

Зураг 3.

Сүүлийн гурван жилийн ДНБ үйлдвэрлэлтийн өсөлт, бууралтыг

бүсээр авч үзвэл

Хүснэгт 3

Дотоодын нийт бүтээгдэхүүн, салбараар, тэрбум төгрөгөөр

պ人 àæ àõóé Àæ ¿éëäâýð, áàðèëãà ¯éë÷èëãýý

2011 2012* 2011 2012* 2011 2012*

Улсын дүн 1363.8 2063.7 4013.7 4699.2 5710.2 7181.3

Баруун бүс 229.7 340.1 20.6 33.7 229.2 312.6

Хангайн бүс 491.6 746.7 1041.5 1208.3 350.3 461.6

Төвийн бүс 427.2 642.1 372.9 394.9 355.6 471.8

Зүүн бүс 184.3 286.4 75.4 102.6 117.2 159.7

Улаанбаатар 36.0 52.7 2503.4 2960.4 4654.3 5771.5

Улсын хэмжээний ДНБ үйлдвэрлэлтэд ХАА-н салбарын нийт бүтээгдэхүүн

14.8 хувь, аж үйлдвэр, барилгын салбарын нийт бүтээгдэхүүн 33.7 хувь,

үйлчилгээний салбарын нийт бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэлт 51.5 хувийг тус тус эзэлж

байна. Хангайн бүсийн хувьд энэ үзүүлэлтийг авч үзвэл ХАА-н салбарын нийт

бүтээгдэхүүн 30.9 хувь, аж үйлдвэр, барилгын салб арын бүтээгдэхүүн 50.0

хувь, үйлчилгээний салбарын нийт бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэлт 19.1 хувийг тус тус

эзэлж байна.

Page 4: Ulsiin khugjild khangain bus 2012 - uvurkhangai.nso.mn khugjild khangain... · 12936.2 тонн хүнсний ногоо хураан авсан нь өмнөх оныхоос үр

Монгол улсын нийгэм, эдийн засгийн хөгжилд Хангайн бүсийн эзлэх байр суурь, 2012 онд

4

Зураг 4. Зураг 5. Зураг 6.

Улсын хэмжээний ХАА-н салбарын нийт бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэлтийн 36.2

хувь, аж үйлдвэр болон барилгын салбарын нийт бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэлтийн

25.7 хувь, үйлчилгээний салбарын нийт бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэлтийн 6.4 хувийг

Хангайн бүсийн үйлдвэрлэлт бүрдүүлж байна.

2. Хөдөө аж ахуй Мал аж ахуй 2012 онд Хангайн бүсийн малын тоо 15379.5 мянган толгой болж өмнөх

оныхоос 1907.2 мянган толгойгоор буюу 14.2 хувиар өсчээ.

Хүснэгт 4. Хангайн бүсийн малын тоо, төрлөөр

Õýìæèõ

íýãæ

Óëñûí ä¿í Õàíãàéí á¿ñèéí

ä¿í Óëñûí ä¿íä ýçëýõ õóâü

2011 2012 2011 2012 2011 2012

Ìàëûí òîî ìÿí.òîë 36335.8 40920.9 13472.3 15379.5 37.3 37.6

-Òýìýý -"- 280.1 305.8 50.2 57.1 18.2 18.7

-Àäóó -"- 2112.9 2330.4 795.0 875 37.8 37.5

-Yõýð -"- 2339.7 2584.6 1050.9 1150.7 45.3 44.5

-Õîíü -"- 15668.5 18141.4 5848.0 6940.4 37.2 38.3

-ßìàà -"- 15934.6 17558.7 5728.2 6356.4 36.5 36.2Õýýëòýã÷ ìàëûí òîî ìÿí.òîë 15693.0 17748.9 5786.9 6562.4 36.8 37.0

Улсын хэмжээний малын дүнд Хангайн бүсийн малын тоо 37.6 хувийг, хээлтэгч

малын тоо 37.0 хувийг тус тус эзэлж байна. Төрлөөр нь үзвэл тэмээн сүргийн 18.7

хувь адуун сүргийн 37.5 хувь, үхэр сүргийн 44.5 хувь, хонин сүргийн 38.3 хувь,

ямаан сүргийн 36.2 хувь нь Хангайн бүсэд байна.

Page 5: Ulsiin khugjild khangain bus 2012 - uvurkhangai.nso.mn khugjild khangain... · 12936.2 тонн хүнсний ногоо хураан авсан нь өмнөх оныхоос үр

Монгол улсын нийгэм, эдийн засгийн хөгжилд Хангайн бүсийн эзлэх байр суурь, 2012 онд

5

Хүснэгт 5.

Малын тоо, бүсээр 2011 2012

Ìàëûí òîî-á¿ãä

Ýçýëæ áóé

áàéð

Óëñûí ä¿íä ýçëýõ õóâü

Ìàëûí òîî-á¿ãä

Ýçýëæ áóé

áàéð

Óëñûí ä¿íä ýçëýõ õóâü

Óëñûí ä¿í 36335.8 100.0 Óëñûí ä¿í 40920.9 100.0

Õàíãàéí á¿ñ 13472.4  I 37.1 Õàíãàéí á¿ñ 15379.5  I 37.6

Áàðóóí á¿ñ 8525.4  II 23.5 Áàðóóí á¿ñ 9670.8  II 23.6

Төвийн á¿ñ 8448.8  III 23.3 Төвийн á¿ñ 9463.9  III 23.1

Ç¿¿í á¿ñ 5610.3  IV 15.4 Ç¿¿í á¿ñ 6098.2  IV 14.9

Óëààíáààòàð 278.9  V 0.8 Óëààíáààòàð 308.5  V 0.8

Улсын дүнд бүсүүдийн малын тооны эзлэх хувийг авч үзэхэд төвийн бүс,

зүүн бүсийн малын хувь 0.2-0.5 пунктээр буурсан, баруун бүс, хангайн бүсийн

хувьд 0.1-0.5 пунктээр өссөн, харин Улаанбаатарын хувьд урд оны түвшинд байна.

Хамгийн олон малтай Хөвсгөл аймаг бүсийн хэмжээний малын тооны 23.4

хувийг, Архангай аймаг 22.1 хувийг, Өвөрхангай аймаг 19.3 хувийг, Баянхонгор

17.2 хувийг, Булган аймаг 16.8 хувийг, Орхон аймаг 1.2 хувийг тус тус бүрдүүлж

байна. Зураг 7.

Хүснэгт 6.

Малчин өрх, түүний соёл ахуйн нөхцөл

Õýì

æè

õ íýã

æ

Óëñûí ä¿íÕàíãàéí á¿ñèéí

ä¿íÓëñûí ä¿íä ýçëýõ

õóâü

2011 2012 2011 2012 2011 2012

Ìàë÷èí ºðõèéí òîî, ¿¿íýýñ òîî 154917 146081 63723 60368 41.9 41.3 -Öàõèëãààí ãýðýëòýé -"- 135999 119831 53349 49889 38.1 41.6

-Òåëåâèçîðòîé -"- 125057 108737 49564 46356 37.1 42.6

-Àâòîìàøèíòàé -"- 48562 41229 17288 14545 34.2 35.3

-Ìîòîöèêëòýé -"- 74891 63043 31444 26773 41.8 42.5

Ìàë÷äûí òîî òîî 311185 289646 126336 119514 41.3 41.3

2012 оны жилийн эцсээр

улсын хэмжээнд 40920.9 мянган

толгой мал тоологдсоны 37.6 хувь

буюу 15379.5 мянган толгой мал

нь Хангайн бүсэд байна. Малын

тоогоороо хангайн бүс улсдаа

тэргүүлсэн хэвээр байна.

Page 6: Ulsiin khugjild khangain bus 2012 - uvurkhangai.nso.mn khugjild khangain... · 12936.2 тонн хүнсний ногоо хураан авсан нь өмнөх оныхоос үр

Монгол улсын нийгэм, эдийн засгийн хөгжилд Хангайн бүсийн эзлэх байр суурь, 2012 онд

6

Хангайн бүсийн хувьд 2012 онд өмнөх оноос малчин өрх 3355-аар, малчдын

тоо 6822-оор тус тус буурч, улсын дүнд малчин өрх 41.3 хувь, малчид мөн 41.3

хувийг эзэлж байна. Малчин өрхийн соёл ахуйн үзүүлэлтийг цахилгаан гэрэлтэй,

телевизортой, автомашинтай гэсэн үзүүлэлтээр гаргаж үзэхэд цахилгаан гэрэлтэй

өрх 3460-аар, телевизортой өрх 3280-аар, автомашинтай өрх 2743-аар,

мотоцикльтэй өрх 4671-ээр тус тус буурсан байна. Эдгээр нь улсын дүнд 35.3-42.6

хувийг эзэлж байна.

Хүснэгт 7. Бүсийн малчин өрх, малчдын тоо

Ìàë÷èí ºðõ Óëñûí ä¿íä ýçëýõ õóâü Ìàë÷äûí òîî

Óëñûí ä¿íä ýçëýõ õóâü

2011 2012 2011 2012 2011 2012 2011 2012

Óëñûí ä¿í 154917 146081 100.0 100.0 311185 289646 100.0 100.0

Áàðóóí á¿ñ 41490 38557 26.8 26.4 84694 79150 27.2 27.3

Õàíãàéí á¿ñ 63723 60368 41.1 41.3 126336 119514 40.6 41.3

Òºâèéí á¿ñ 30418 29153 19.6 20.0 59869 55098 19.2 19.0

Ç¿¿í á¿ñ 17350 16434 11.2 11.2 35513 32935 11.4 11.4

Óëààíáààòàð 1936 1569 1.2 1.1 4773 2949 1.5 1.0

Хүснэгт 8. Газар тариалан

Õýìæèõ

íýãæ

Óëñûí ä¿í Õàíãàéí á¿ñèéí

ä¿í Óëñûí ä¿íä ýçëýõ õóâü

2011 2012 2011 2012 2011 2012

Òàðèàëñàí òàëáàé ãà 345935.0 379761.2 59315.6 66220.9 17.1 17.4

-¿ð òàðèà -"- 299927.4 306234.8 50934.5 58392.4 17.0 19.1

-òºìñ -"- 15375.6 16820.7 2683.5 2564.5 17.5 15.2

-õ¿íñíèé íîãîî -"- 7793.0 7854.2 1213.7 1284.1 15.6 16.3

Õóðààí àâñàí óðãàö

-¿ð òàðèà òîíí 446050.5 479348.8 78485.3 78681.4 17.6 16.4

-òºìñ -"- 201638.9 245935.0 26246.3 25218.8 13.0 10.3

-õ¿íñíèé íîãîî -"- 98973.9 98917.6 13090.3 12936.2 13.2 13.1Ìàëûí òýæýýë áýëòãýë ìÿí.òí 40444.1 46219.2 5213.1 9112.0 12.9 19.7

Ãà-ãèéí óðãàö:

-¿ð òàðèà öí 14.9 15.7 15.4 13.5 ‐  ‐ 

-òºìñ öí 131.1 146.2 97.8 98.3 ‐  ‐ 

2012 онд Хангайн бүсийн аймгууд 58392.4 га-д үр тариа, 2564.5 га-д төмс,

1284.1 га-д хүнсний ногоо тариалж, 78681.4 тонн үр тариа, 25218.8 тонн төмс,

12936.2 тонн хүнсний ногоо хураан авсан нь өмнөх оныхоос үр тариа тариалалт

14.6 хувиар, хураан авалт 0.2 хувиар өссөн, төмс тариалалт 4.5 хувиар, хураан

Page 7: Ulsiin khugjild khangain bus 2012 - uvurkhangai.nso.mn khugjild khangain... · 12936.2 тонн хүнсний ногоо хураан авсан нь өмнөх оныхоос үр

Монгол улсын нийгэм, эдийн засгийн хөгжилд Хангайн бүсийн эзлэх байр суурь, 2012 онд

7

авалт нь 3.9 хувиар буурсан, хүнсний ногоо тариалалт 5.8 хувиар өсч, хураан

авалт нь 1.2 хувиар буурсан байна. Улсын дүнд хангайн бүсийн үр тариа

тариалалт 19.1 хувь, төмс тариалалт 15.2 хувь, хүнсний ногоо тариалалт 16.3

хувийг, үр тариа хураан авалт 16.4 хувь, төмс хураалт 10.3 хувь, хүнсний ногоо

хураалт 13.1 хувийг тус тус эзэлж байна.

Улсын хэмжээнд 2012 онд 46219.2 мянган тонн малын тэжээл бэлтгэсний

19.7 хувь буюу 9112.0 тонныг Хангайн бүсийн малын тэжээл бэлтгэлт эзэлж байна.

Малын тэжээл бэлтгэлт хангайн бүсийн хэмжээнд 3898.9 мянган тонноор буурчээ.

Хангайн бүсийн нэг га-аас хураан авсан үр тариа 2012 оныг өмнөх онтой

харьцуулахад 1.9 цн-ээр буурсан, төмс 0.5 цн-ээр өссөн байна. Улсын дунджаас үр

тариа 2.2 цн –ээр, төмс 47.9 цн-ээр доогуурбайна.

Хүснэгт 9.

Тариалалт, ургац хураалт, бүс нутгаар

Áàðóóí

á¿ñ Õàíãàéí

á¿ñ Òºâèéí

á¿ñ Ç¿¿íá¿ñ Óëààí áààòàð

Óëñûí ä¿í

Òàðèàëñàí òàëáàé 20775.5 66220.9 257714.1 33603.8 1447.0 379761.2

-¿ð òàðèà 12822.2 58392.4 211510.2 23510.0 - 306234.8

-òºìñ 2270.7 2564.5 10473.3 822.9 689.4 16820.7 -õ¿íñíèé íîãîî-á¿ãä 1591.6 1284.1 4200.5 328.1 449.9 7854.2

Õóðààí àâñàí óðãàö

-¿ð òàðèà 10604.0 77681.4 361424.4 28639.0 - 479348.8

-òºìñ 26938.8 25218.8 178279.2 10315.4 5182.7 245935.0 -õ¿íñíèé íîãîî-á¿ãä 18788.0 12936.2 59781.6 4274.6 3137.2 98917.6 Ìàëûí òýæýýë áýëòãýë 10017.2 9112.0 23487.7 1814.8 1787.5 46219.2

Ãà-ãèéí óðãàö:

-¿ð òàðèà 8.3 13.5 17.1 12.2 - 15.7

-òºìñ 118.6 98.3 170.2 125.4 75.2 146.2

Зураг 8. Тариалсан талбай, хураасан ургацыг бүсүүдээр зэрэгцүүлсэн диаграмм

Page 8: Ulsiin khugjild khangain bus 2012 - uvurkhangai.nso.mn khugjild khangain... · 12936.2 тонн хүнсний ногоо хураан авсан нь өмнөх оныхоос үр

Монгол улсын нийгэм, эдийн засгийн хөгжилд Хангайн бүсийн эзлэх байр суурь, 2012 онд

8

Зураг 9.

Зураг 10.

Улсын хэмжээнд хангайн бүс үр тариа тариалалтаар хоёрдугаарт, төмс

тариалалтаар мөн хоёрдугаарт, хүнсний ногоо тариалалтаар гуравдугаарт орж

байна.

Улсын хэмжээнд хангайн бүс үр тариа хураалтаар хоёрдугаарт, төмс

хураалтаар мөн хоёрдугаарт, хүнсний ногоо хураалтаар мөн гуравдугаарт орж

байна.

3. Yйлдвэрлэл, үйлчилгээ Аж үйлдвэр

Хүснэгт 10.

Àæ ¿éëäâýðèéí á¿òýýãäýõ¿¿í áîðëóóëàëò

2012/ 2011

%

2012/ 2010%

Óëñûí ä¿íä ýçëýõ õóâü

2010 2011 2012 2010 2011 2012

Óëñûí ä¿í 4468170.2 5626746.1 6058023.8 107.7 135.6 100.0 100.0 100.0

Áàðóóí á¿ñ 32,062.1 34755.1 32674.4 94.0 101.9 0.7 0.6 0.5

Õàíãàéí á¿ñ 1232688.4 1277226.0 1297275.4 101.6 105.2 27.6 22.7 21.4

Òºâèéí á¿ñ 714,879.2 1033785.0 1019338.5 98.6 142.6 16.0 18.4 16.8

Ç¿¿í á¿ñ 118,574.1 112799.2 162004.2 143.6 136.6 2.7 2.0 2.7

Óëààíáààòàð 2,369,966.4 3168180.8 3546731.4 111.9 149.7 53.0 56.3 58.5

Page 9: Ulsiin khugjild khangain bus 2012 - uvurkhangai.nso.mn khugjild khangain... · 12936.2 тонн хүнсний ногоо хураан авсан нь өмнөх оныхоос үр

Монгол улсын нийгэм, эдийн засгийн хөгжилд Хангайн бүсийн эзлэх байр суурь, 2012 онд

9

Хангайн бүсийн аж үйлдвэрийн бүтээгдэхүүн борлуулалт 2012 онд 1297.3

сая.төгрөгт хүрч өмнөх оноос 5.2 хувиар, 2010 оныхоос 1.6 хувиар өссөн байна.

Улсын хэмжээний аж үйлдвэрийн бүтээгдэхүүн борлуулалтын 21.4 хувийг хангайн

бүс эзэлж байна. Хангайн бүсийн аж үйлдвэрийн бүтээгдэхүүн борлуулалтын 97.3

хувийг Орхон аймаг бүрдүүлсэн байна. Зураг 11.

Барилга

Хүснэгт 11.

Áàðèëãà óãñðàëò, èõ çàñâàðûí àæèë, ñàÿ.òºã 2012/

2011%2012/

2010%

Óëñûí ä¿íä á¿ñèéí ýçëýõ õóâèéí æèí

2010 2011 2012 2010 2011 2012

Óëñûí ä¿í 442 743.9 657 196.0 748072.1 113.8 169.0 100.0 100.0 100.0

Áàðóóí á¿ñ 52 862.8 71 792.7 65350.2 91.0 123.6 11.9 10.9 8.7

Õàíãàéí á¿ñ 38 625.5 57 443.6 63827.5 111.1 165.2 8.7 8.7 8.5

Òºâèéí á¿ñ 24 798.1 31 168.9 47226.0 151.5 190.4 5.6 4.7 6.3

Ç¿¿í á¿ñ 11 245.2 13 234.6 34430.0 260.2 306.2 2.5 2.0 4.6

Óëààíáààòàð 309 067.8 473 742.1 484817.5 102.3 156.9 69.8 72.1 64.8

Бусад 6 144.5 9 814.1 52420.9 534.1 853.1 1.4 1.5 7.0

2012 онд Хангайн бүсийн барилгын байгууллагууд 63827.5 сая төгрөгийн

барилга угсралт, их засварын ажил гүйцэтгэсэн нь улсын хэмжээний барилгын

ажлын 8.5 хувийг, 2011 онд 8.7 хувийг, 2010 онд мөн 8.7 хувийг тус тус эзэлж

байна. Өнгөрсөн оныхоос хангайн бүсийн барилга угсралт, их засварын ажил 11.1

хувиар буюу 6283.9 сая төгрөгөөр, 2010 оныхоос 65.9 хувиар буюу 25202.0 сая

төгрөгөөр тус тус өссөн байна.

Зураг 12.

Page 10: Ulsiin khugjild khangain bus 2012 - uvurkhangai.nso.mn khugjild khangain... · 12936.2 тонн хүнсний ногоо хураан авсан нь өмнөх оныхоос үр

Монгол улсын нийгэм, эдийн засгийн хөгжилд Хангайн бүсийн эзлэх байр суурь, 2012 онд

10

Тээвэр, Холбоо

Хүснэгт 12.

Бүсийн аймгуудын авто машины тоо, төрлөөр

2010 2011 2012

үүнээс

2012/ 2011% Ñ

óóä

ëû

í

À÷à

àíû

Àâò

îá

óñ

Òóñ

ãàé

çî

ðè

óëàë

ò

Óëñûí ä¿í 254486 312542 345473 228650 83718 21642 11463 110.5

Áàðóóí á¿ñ 20796 22088 25129 16070 6508 2039 512 113.8

Õàíãàéí á¿ñ 32473 37123 39702 22927 12395 3784 596 106.9

Òºâèéí á¿ñ 28402 32212 39757 22470 12571 2552 2164 123.4

Ç¿¿í á¿ñ 10105 11328 11933 6408 4607 698 220 105.3

Óëààíáààòàð 162710 209791 228952 160775 47637 12569 7971 109.1

Зураг 13.

Хангайн бүсийн хэмжээнд нийт 39702 автомашин байгаагийн 57.7 хувийг

суудлын авто машин, 31.2 хувийг ачааны автомашин, 9.5 хувийг автобус, 1.5

хувийг цистерн болон тусгай зориулалтын авто машин тус тус эзэлж байна.

Улсын хэмжээний нийт автомашины 11.5 хувь нь Хангайн бүсд байдгаас

суудлын авто машин 10.0 хувийг, ачааны автомашин 15.4 хувийг, автобус 17.5

хувийг, цистерн болон тусгай зориулалтын авто машин 5.2 хувийг тус тус эзэлж

байна. 2012 оныг өмнөх онтой нь харьцуулахад авто машины тоо улсын хэмжээнд

Page 11: Ulsiin khugjild khangain bus 2012 - uvurkhangai.nso.mn khugjild khangain... · 12936.2 тонн хүнсний ногоо хураан авсан нь өмнөх оныхоос үр

Монгол улсын нийгэм, эдийн засгийн хөгжилд Хангайн бүсийн эзлэх байр суурь, 2012 онд

11

10.5 хувиар, хангайн бүсд 6.9 хувиар, баруун бүс 13.8 хувиар, төвийн бүс 23.4

хувиар, зүүн бүс 5.3 хувиар, Улаанбаатар 9.1 хувиар тус тус өссөн байна.

Хүснэгт 13.

Суурин телефон цэгийн тоо

Ñóóðèí òåëåôîí öýãèéí òîî

2012/ 2010%

2012/ 2011%

Ä¿íä ýçëýõ õóâü

Ñóóðèí òåëåôîí

öýãèéí òîî 2009 2010 2011 2012 2009 2010 2011 2012

Óëñûí ä¿í 142862 143193 131804 149390 104.3 113.3 100.0 100.0 100.0 100.0

Áàðóóí á¿ñ 9357 8146 6533 6465 79.4 99.0 6.5 5.7 5.0 4.3

Õàíãàéí á¿ñ 15800 14630 12969 11748 80.3 90.6 11.1 10.2 9.8 7.9

Òºâèéí á¿ñ 18599 17864 15928 15502 86.8 97.3 13.0 12.5 12.1 10.4

Ç¿¿í á¿ñ 4221 3686 3239 2979 80.8 92.0 3.0 2.6 2.5 2.0

Óëààíáààòàð 94885 98867 93135 112696 114.0 121.0 66.4 69.0 70.7 75.4

2012 онд Хангайн бүсийн суурин телефон цэгийн тоо 11748 болж өмнөх

оныхоос 9.4 хувиар, 2010 онтой харьцуулахад 19.7 хувиар тус тус буурсан байна.

Хангайн бүсийн суурин телефон цэгийн тоо нь Улсын хэмжээний суурин телефон

цэгийн 7.8 хувийг эзэлж байна. Улсын хэмжээнд суурин телефон цэгийн тоо 2010

оноос 4.3 хувиар, 2011 оноос 13.3 хувиар өссөн байна.

Зураг 14.

Суурин телефон цэгийн тоог бүсүүдтэй зэрэгцүүлсэн диаграмм

Сүүлийн жилүүдэд бүх бүсүүдэд суурин телефон цэг буурч байгаа нь ба

2012 оны хувьд улсын хэмжээнд нэмэгдсэн дүн харагдаж байна. Бууралт нь үүрэн

холбооны хэрэглээ нэмэгдэж байгаатай шууд холбоотой байна.

Page 12: Ulsiin khugjild khangain bus 2012 - uvurkhangai.nso.mn khugjild khangain... · 12936.2 тонн хүнсний ногоо хураан авсан нь өмнөх оныхоос үр

Монгол улсын нийгэм, эдийн засгийн хөгжилд Хангайн бүсийн эзлэх байр суурь, 2012 онд

12

Хоёр. Хангайн бүсийн нийгмийн хөгжил Хүснэгт 14.

Yç¿¿ëýëò¿¿ä Õýìæèõ

íýãæ

Óëñûí ä¿í áà äóíäàæ

Õàíãàéí á¿ñèéí ä¿í áà äóíäàæ

Óëñûí ä¿íä ýçëýõ áóþó õàðüöóóëñàí

õóâü ,ïðîìåëü

2011 2012 2011 2012 2011 2012

Ñóóðèí õ¿í àì, îíû ýöýñò ìÿí.õ¿í 2704.5 2760.6 517.2 523.7 19.1 19.0

ªðõèéí òîî ìÿíãà 759.9 768.3 160.1 159.9 21.1 20.8

Òºðñºí õ¿¿õýä (1000 õ¿íä íîãäîõ) ìÿíãà 26.9 26.0 26.4 26.2 - -

Íàñ áàðñàí õ¿í (1000 õ¿íä íîãäîõ) ìÿíãà 7.1 6.3 7.8 5.2 - -

Öýâýð ºñºëò (1000 õ¿íä íîãäîõ) ìÿíãà 19.9 19.7 18.6 21.0 - -

Íÿëõñûí íàñ áàðàëò (àìüä òºðñºí 1000 õ¿¿õäýä íîãäîõ) òîî 16.5 15.5 20.3 19.4 - -

Àæèëëàãñäûí òîî ìÿí.õ¿í 1037.7 1056.4 232.3 251.1 22.4 23.8Á¿ðòãýëòýé àæèëã¿é÷¿¿äèéí òîî, õóãàöààíû ýöýñò õ¿í 57171 35776 11293 8375 19.8 23.4

Àæèëã¿éäëèéí ò¿âøèí õóâü 7.7 8.2 8.3 8.3 107.8 101.2

Èõ ýì÷èéí òîî òîî 7943 8597 973 1038 12.2 12.1

ÅÁÑ-ûí òîî òîî 752 755 166 167 22.1 22.1

ÅÁÑ-ä ñóðàëöàã÷äûí òîî ìÿí.õ¿í 505.4 496.1 109.8 106.0 21.7 21.4

Á¿ðòãýãäñýí ãýìò õýðýã òîî 19197 22089 2420 2648 12.6 12.0

Өрх, хүн ам

2012 оны эцэст Хангайн бүсэд байнга оршин суугчийн тоо 523.7 мян.хүн

болж өмнөх оноос 1.2 хувь буюу 6.5 мянган хүнээр өсч, өрхийн тоо 159.9 мянга

болж 0.1 хувиар буюу 0.2 мянгаар нэмэгджээ. Улсын суурин хүн амын 18.4 хувь,

өрхийн 21.1 хувь нь Хангайн бүсэд оршин суудаг байна.

Page 13: Ulsiin khugjild khangain bus 2012 - uvurkhangai.nso.mn khugjild khangain... · 12936.2 тонн хүнсний ногоо хураан авсан нь өмнөх оныхоос үр

Монгол улсын нийгэм, эдийн засгийн хөгжилд Хангайн бүсийн эзлэх байр суурь, 2012 онд

13

1000 хүнд ногдох төрөлт 26.2 болж, хангайн бүс улсын дунджаас 0.2

пунктээр өндөр, 1000 хүнд ноогдох нас баралт 5.2 болж 1.1 пунктээр бага байна.

Хүн амын 1000 хүнд ногдох цэвэр өсөлт 21.0 болж улсын дунджаас 1.3

пунктээр өндөр байна.

Улсын хэмжээний ажиллагсдын тооны 22.4 хувь буюу 251.1 мянган хүн

хангайн бүсэд ажиллаж байна. Энэ нь өмнөх оныхоос 0.5 пунктээр буурчээ.

Хөдөлмөр эрхлэлтийн албанд бүртгэлтэй ажилгүйчүүдийн 19.8 хувь буюу

8.4 мян.хүн нь хангайн бүсэд байдаг байна. Өмнөх оноос ажил идэвхтэй эрж

бүртгүүлэгчдийн тоо бүсийн хэмжээнд 2918 хүнээр буурсан байна.

Ажилгүйдлийн түвшин улсын дундажтай харьцуулахад 0.1 пунктээр өндөр

байна. Хангайн бүсийн хэмжээнд 2012 онд ажилгүйдлийн түвшин 8.3 хувь буюу

өмнөх оны түвшинд байна. Хүснэгт 15.

Ажиллагсдын тоо, ажилгүйчүүд, гэмт хэрэг

Àæèëëàãñäûí òîî /ìÿí.õ¿í/

Á¿ðòãýëòýé àæèëã¿é÷¿¿ä / ìÿí õ¿í/ Ãýìò õýðýã

2010 2011 2012 2010 2011 2012 2010 2011 2012

Óëñûí ä¿í 1033.7 1037.7 1056.4 38.3 57.2 35.8 19825 19197 22089

Áàðóóí á¿ñ 169 167.8 177.6 7.2 6.2 5.5 1530 1457 1567

Õàíãàéí á¿ñ 236.4 232.3 251.1 12.4 11.3 8.4 2511 2420 2648

Òºâèéí á¿ñ 195.4 199.5 182.2 6.9 6.4 5.6 3234 3040 3396

Ç¿¿í á¿ñ 72 76.7 80.2 2.7 3.9 3.4 1386 1323 1416

Óëààíáààòàð 360.9 361.4 365.3 9.1 29.3 12.8 11164 10957 12910

Ажиллагсдын тоогоор бүс дотроо хоёрдугаарт буюу Улаанбаатарын дараа,

бүртгэлтэй ажилгүйчүүдийн тоогоор хангайн бүс улсын хэмжээн мөн хоёрдугаарт

орж байна. Зураг 15-17.

Page 14: Ulsiin khugjild khangain bus 2012 - uvurkhangai.nso.mn khugjild khangain... · 12936.2 тонн хүнсний ногоо хураан авсан нь өмнөх оныхоос үр

Монгол улсын нийгэм, эдийн засгийн хөгжилд Хангайн бүсийн эзлэх байр суурь, 2012 онд

14

Хангайн бүсийн хэмжээнд 2012 онд 2648 гэмт хэрэг бүртгэгдсэн нь улсын

хэмжээний гэмт хэргийн 11.9 хувийг эзэлж байна. 2011 онтой харьцуулахад 9.4

хувиар буюу 228-аар өссөн байна. Хүснэгт 16.

1000 хүнд ногдох төрөлт, нас баралт, цэвэр өсөлт

Öýâýð ºñºëò Òºðºëò Íàñ áàðàëò

2010 2011 2012 2010 2011 2012 2010 2011 2012

Óëñûí ä¿í 16.3 18.2 19.7 22.9 25.1 26.0 6.6 6.9 6.3

Áàðóóí á¿ñ 15.9 19.9 22.1 22.1 26.9 26.1 6.2 7.1 4.0

Õàíãàéí á¿ñ 14.9 18.6 21.0 22.4 26.4 26.2 7.4 7.8 5.2

Òºâèéí á¿ñ 15.6 17.5 20.2 22.5 24.7 24.8 6.9 7.2 4.6

Ç¿¿í á¿ñ 16.1 18.7 20.7 23 26.7 25.8 6.9 8 5.2

Óëààíáààòàð 17.5 17.7 18.3 23.7 23.9 26.4 6.2 6.1 8.0

1000 хүнд ногдох цэвэр өсөлтийн хувь 2012 оныг 2011 онтой харьцуулахад

нийт бүс нутгийн хэмжээнд 0.6-2.7 пунктээр, төрөлтийн хувьд төвийн бүс болон

Улаанбаатарт 0.2-0.9 пунктээр өссөн, бусад бүсэд 0.2-2.5 пунктээр өссөн байна.

Нас баралтын хувьд Улаанбаатараас бусад бүсэд 2.6-3.1 пунктээр буурсан,

Улаанбаатарт 1.9 пунктээр өссөн харагдаж байна.

Зураг 18-20.

Хангайн бүс хүн ам олонтой боловч 1000

хүнд ногдох төрөлтөөрөө хоёрдугаарт орж, нас баралтаар мөн хоёрдугаарт, цэвэр

өсөлтөөр баруун бүсийн дараа буюу мөн л хоёрдугаарт орсон үзүүлэлттэй байна.

Page 15: Ulsiin khugjild khangain bus 2012 - uvurkhangai.nso.mn khugjild khangain... · 12936.2 тонн хүнсний ногоо хураан авсан нь өмнөх оныхоос үр

Монгол улсын нийгэм, эдийн засгийн хөгжилд Хангайн бүсийн эзлэх байр суурь, 2012 онд

15

Хүснэгт 17.

Ядуурлын үндсэн үзүүлэлт /бүсээр/ ßäóóðëûí õàìðàëòûí

õ¿ðýý ßäóóðëûí

ã¿íçãèéðýëò ßäóóðëûí ìýäðýìæ

2011 2012 2011 2012 2011 2012

Óëñûí ä¿í 33.7 27.4 9.2 7.1 3.5 2.7

Áàðóóí á¿ñ 40.3 32.5 11.2 7.7 4.4 2.6

Õàíãàéí á¿ñ 49.1 38.6 13.6 10.1 5.2 3.8

Òºâèéí á¿ñ 28.2 28.1 7.5 7.2 2.8 4.0

Ç¿¿í á¿ñ 40.1 33.3 12.1 9.9 5.0 4.0

Óëààíáààòàð 25.7 19.8 6.6 5.2 2.5 2.0

Өрхийн нийгэм, эдийн засгийн судалгааны дүнг үндэслэн Үндэсний Статистикийн

хорооноос тооцсон ядуурлын үндсэн үзүүлэлтийн байдлаас авч үзэхэд 2012 онд

хангайн бүсийн нийт хүн амын 38.9 хувь нь ядуурлын шугамаас доогуур

хэрэглээтэй байна. Улсын дундажтай харьцуулбал 11.2 пунктээр өндөр байна.

Эрүүл мэнд, боловсрол Хүснэгт 18.

Их эмч, ЕБС, ЕБС-ийн суралцагсад

Èõ ýì÷ Åðºíõèé áîëîâñðîëûí

ñóðãóóëü ÅÁÑ-ä ñóðàëöàãñàä

/ìÿí.õ¿í/

2010 2011 2012 2010 2011 2012 2010 2011 2012

Óëñûí ä¿í 7497 7943 8597 751 752 755 512.2 505.4 496.1

Áàðóóí á¿ñ 658 680 742 152 154 155 90.3 87.9 85.0

Õàíãàéí á¿ñ 935 973 1038 170 166 167 114 109.8 106.0

Òºâèéí á¿ñ 958 989 1032 155 156 156 84.6 83.2 81.2

Ç¿¿í á¿ñ 381 394 426 67 66 66 38.6 37.7 36.6

Óëààíáààòàð 4565 4907 5359 207 210 211 184.7 186.9 187.3

Хангайн бүсийн хэмжээнд нийт 1038 их эмч ажиллаж нэг эмчид 505 хүн

ногдож байна. Улсын хэмжээний их эмчийн 12.1 хувь нь тус бүсэд ажиллаж байна.

Их эмчийн тоог өмнөх онтой харьцуулахад 6.7 хувиар буюу 65 эмчээр, 2010 онтой

харьцуулахад 11.0 хувиар буюу 103 эмчээр өссөн байна.

Бүсийн хэмжээнд 167 ерөнхий боловсролын сургуульд 106.0 мянган сурагч

суралцаж байгаа нь улсын хэмжээний сургуулийн 22.1 хувь, суралцагсдын 21.4

Page 16: Ulsiin khugjild khangain bus 2012 - uvurkhangai.nso.mn khugjild khangain... · 12936.2 тонн хүнсний ногоо хураан авсан нь өмнөх оныхоос үр

Монгол улсын нийгэм, эдийн засгийн хөгжилд Хангайн бүсийн эзлэх байр суурь, 2012 онд

16

хувийг эзэлж байна. Хангайн бүсийн ерөнхий боловсролын сургуулийн тоо 2011

оноос 1-ээр өссөн байна.

Зураг 21.

Зарим үзүүлэлтийг бусад бүсүүдтэй зэрэгцүүлж үзвэл

Хангайн бүсийн ерөнхий боловсролын сургуульд суралцагсдын хувьд 2011

оноос 3.5 хувиар, 2010 оноос 7.0 хувиар тус тус буурсан байна.

Гурав. Хангайн бүсийн төсвийн орлого, зарлага

Хангайн бүсийн төсөвт 141.1 тэрбум төгрөгийн орлого төвлөрч өнгөрсөн

оноос орон нутгийн төсвийн орлого 24.4 хувиар өссөн байна. Энэ нь улсын дүнгийн

16.5 хувийг эзэлж байна. Хүснэгт 19.

Орон нутгийн төсвийн орлого,зарлага, иргэдийн хадгаламж

Õýìæèõ

íýãæ

Óëñûí ä¿í Õàíãàéí á¿ñèéí ä¿í Óëñûí ä¿íä ýçëýõ õóâü

2011 2012* 2011 2012* 2011 2012*

Îðîí íóòãèéí òºñâèéí îðëîãî ñàÿ.òºã

580016.5 856571.4 113345.9 141055.2 19.5 16.5

Îðîí íóòãèéí төсвийн çàðëàãà ñàÿ.òºã

521467.5 745706.0 110141.3 142824.8 21.1 19.2

Îíò-èéí îðëîãî, çàðëàãûí õàðüöàà õóâü

111.2 114.9 102.9 98.8 - -

Èðãýäèéí õàäãàëàìæèéí ¿ëäýãäýë ñàÿ.òºã

2554209.5 3815238.6 210313.0 266748.3 8.2 7.0

Page 17: Ulsiin khugjild khangain bus 2012 - uvurkhangai.nso.mn khugjild khangain... · 12936.2 тонн хүнсний ногоо хураан авсан нь өмнөх оныхоос үр

Монгол улсын нийгэм, эдийн засгийн хөгжилд Хангайн бүсийн эзлэх байр суурь, 2012 онд

17

Хангайн бүсийн төсвийн зарлага 142.8 тэрбум төгрөгт хүрч өмнөх оноос 29.6

хувиар өсч улсын дүнд 19.1 хувийг эзэлж байна. Орон нутгийн төсвийн орлого

зарлагын харьцаа хангайн бүсэд 2011 онд 102.9 хувь байсан бол 2012 онд 98.8

хувь болж зарлага нь орлогоосоо 1.2 хувь буюу 1.8 тэрбум төгрөгөөр их байна.

Хүснэгт 20.

Орон нутгийн төсвийн орлого,бүсүүдээр зэрэгцүүлбэл

Îðîí íóòãèéí òºñâèéí îðëîãî, ñàÿ.òºãðºã

2012 % 2011

Óëñûí ä¿íä ýçëýõ õóâü

2010 2011 2012* 2010 2011 2012*

Óëñûí ä¿í 360948.5 580016.5 856571.4 147.7 100.0 100.0 100.0

Áàðóóí á¿ñ 25810 35676.8 50090.6 140.4 7.2 6.2 5.8

Õàíãàéí á¿ñ 69459.9 113345.9 141055.2 124.4 19.2 19.5 16.5

Òºâèéí á¿ñ 84074.8 161515.4 180656.1 111.9 23.3 27.8 21.1

Ç¿¿í á¿ñ 18662.2 24402.9 28335.3 116.1 5.2 4.2 3.3

Óëààíáààòàð 162941.7 245075.6 456434.3 186.2 45.1 42.3 53.3

Улсын төсвийн орлогын дүнд бүсүүдийн эзлэх хувийн жинг авч үзвэл Баруун

бүс 5.8 хувь, Хангайн бүс 16.5 хувь, Төвийн бүс 21.1 хувь, Зүүн бүс 3.3 хувь

Улаанбаатар 53.3 хувийг тус тус бүрдүүлж байна. Хүснэгт 21.

Төсвийн зарлага

Îðîí íóòãèéí òºñâèéí çàðëàãà, ñàÿ.òºãðºã

2012% 2011

Óëñûí ä¿íä á¿ñ¿¿äèéí ýçëýõ õóâü

2010 2011 2012* 2010 2011 2012*

Óëñûí ä¿í 358120.5 521467.5 745706.0 143.0 100 100 100

Áàðóóí á¿ñ 25236.3 34716.1 50864.0 146.5 7.0 6.0 5.9

Õàíãàéí á¿ñ 69691.6 110141.3 142824.8 129.7 19.3 19.0 16.7

Òºâèéí á¿ñ 84599.8 154275.6 191646.6 124.2 23.4 26.6 22.4

Ç¿¿í á¿ñ 18910.3 21978.2 29474.3 134.1 5.2 3.8 3.4

Óëààíáààòàð 159682.5 200356.3 330896.4 165.2 44.2 34.5 38.6 Хүснэгт 22.

Орон нутгийн төсвийн орлого, зарлагын харьцаа, хувиар

Îðîí íóòãèéí òºñâèéí îðëîãî çàðëàãûí õàðüöàà, õóâèàð

2009 2010 2011 2012

Óëñûí ä¿í 100.8 111.2 114.9 100.8

Áàðóóí á¿ñ 102.3 102.8 98.5 102.3

Õàíãàéí á¿ñ 99.7 102.9 98.8 99.7

Òºâèéí á¿ñ 99.4 104.7 94.3 99.4

Ç¿¿í á¿ñ 98.7 111.0 96.1 98.7

Óëààíáààòàð 102.0 122.3 137.9 102.0

Page 18: Ulsiin khugjild khangain bus 2012 - uvurkhangai.nso.mn khugjild khangain... · 12936.2 тонн хүнсний ногоо хураан авсан нь өмнөх оныхоос үр

Монгол улсын нийгэм, эдийн засгийн хөгжилд Хангайн бүсийн эзлэх байр суурь, 2012 онд

18

Хангайн бүсийн орон нутгийн төсвийн орлого, зарлагын харьцаанаас

харахад зарлага нь орлогоосоо 2009 онд 0.3 хувиар их, 2010 онд орлого нь

зарлагаасаа 2.9 хувиар их, 2011 онд зарлага нь орлогоосоо 1.2 хувиар их, 2012

онд зарлага нь орлогоосоо 0.3 хувиар мөн их үзүүлэлттэй байна.

Орон нутгийн төсвийн орлого 2009 онд баруун бүс болон Улаанбаатараас

бусад бүсэд бага, баруун бүсэд 2.3 хувиар давсан, 2010 онд бүх бүсэд 1.0-22.3

хувиар давсан байна. 2011 онд Улаанбаатарт 37.9 хувиар давсан, бусад бүсэд 1.2-

5.7 хувиар бага, 2012 онд баруун бүс болон Улаанбаатарт 2.0-2.3 хувиар давсан

бусад бүсэд 0.3-1.3 хувиар орлого нь зарлагаасаа бага үзүүлэлттэй байна. Зураг 22.

Орон нутгийн төсвийн орлого зарлагын харьцаа, хувиар

В. ДYГНЭЛТ, САНАЛ

2012 онд Хангайн бүсийн хэмжээнд 2416.6 тэрбум төгрөгийн ДНБ бий

болсноос 746.7 сая төгрөг ХАА-н салбарт, 1208.3 сая төгрөг нь аж үйлдвэрийн

салбарт, 461.6 сая төгрөг нь үйлчилгээний салбарт бүтээгджээ. 2012 онд аж

үйлдвэрийн бүтээгдэхүүн борлуулалт 1297.3 сая төгрөгт хүрч, 63.8 тэрбум

төгрөгийн барилга угсралт их засварын ажил гүйцэтгэгдсэн байна.

Бүсийн дүнгээр 15.4 сая толгой мал тоологдож, үүний 37.0 хувь буюу 6.6 сая

нь хээлтэгч мал байна. ХАА-н салбарт 60368 малчин өрхөд 119.5 мянган малчин

ажиллаж амьдарч байна. Малчин өрхийн 82.6 хувь нь цахилгаан гэрэлтэй, 76.7

хувь нь телевизортэй, 24.1 хувь нь автомашинтай, 44.3 хувь нь мотоциклтэй өрх

байна.

Хангайн бүс нь 66.2 мян.га талбайд тариалалт хийсний 58.4 мян.га-д буюу

88.2 хувьд нь үр тариа, 3.9 хувьд нь төмс, 2.0 хувьд нь хүнсний ногоо тариалж,

Page 19: Ulsiin khugjild khangain bus 2012 - uvurkhangai.nso.mn khugjild khangain... · 12936.2 тонн хүнсний ногоо хураан авсан нь өмнөх оныхоос үр

Монгол улсын нийгэм, эдийн засгийн хөгжилд Хангайн бүсийн эзлэх байр суурь, 2012 онд

19

78.7 мянган тонн үр тариа, 25.2 мянган тонн төмс, 12.9 мянган тонн хүнсний ногоо

хураан авчээ.

2012 оны эцсийн байдлаар 159.9 мянган өрхөд 523.7 мянган хүн ам байнга

оршин сууж, 251.1 мянган хүн ажил эрхэлж, ерөнхий боловсролын 167 сургуульд

106.0 мянган сурагч суралцаж, эрүүл мэндийн байгууллагад 1038 их эмч ажиллаж,

Хөдөлмөр халамж үйлчилгээний газарт бүртгэлтэй 8.4 мянган ажилгүйчүүд байна.

Бүсийн дунджаар 1000 хүн тутамд 26 хүн төрж, 6 хүн нас барж, цэвэр өсөлт

1000 хүн тутамд 21 хүнээр нэмэгдсэн байна. Амьд төрсөн 1000 хүүхэд тутмын 19

нь нас баржээ.

2012 онд Хангайн бүсийн хэмжээнд 2648 гэмт хэрэг бүртгэгдсэн нь өмнөх

оноос 228 –аар өссөн байна.

Бүсийн хэмжээнд 39702 авто машин байгаа нь өмнөх оноос 6.9 хувиар буюу

2579 авто машинаар нэмэгдсэн байна. Нийт авто машины 57.7 хувь нь суудлын

тэрэг, 31.2 хувь нь ачааны авто машин, 9.5 хувь нь автобус, 1.5 хувь нь авто

цистерн болон тусгай зориулалтын авто машинууд байна.

Суурин телефон утас хэрэглэгчдийн тоо 11748 болж өмнөх оноос 9.4

хувиар буурсан байна.

Орон нутгийн төсвийн орлого бүсийн дүнгээр 141.1 тэрбум төгрөг, зарлага

142.8 тэрбум төгрөг болж орлого, зарлагын харьцаа 98.8 хувьтай байна. Өөрөөр

хэлбэл орлого нь зарлагаасаа 1.2 хувиар бага үзүүлэлттэй байна.

Хангайн бүсийн байгууллага, иргэдийн мөнгөн хадгаламж 266.7 тэрбум

төгрөгт хүрч өмнөх оноос 26.8 хувиар буюу 56.4 тэрбум төгрөгөөр өссөн байна.

Улсын дүнд Хангайн бүсийн эзэлж буй байр суурь

Хангайн бүс 2012 онд 2846.6 тэрбум төгрөгийн ДНБ үйлдвэрлэсэн нь өмнөх

оноос 28.3 хувиар, 2010 оныхоос 50.2 хувиар өссөн байна. Энэ нь Улсын

хэмжээний ДНБ үйлдвэрлэлтийн 17.3 хувийг эзэлж байна.

Малын тооны 37.6 хувь Хангайн бүст байгаа ба мал аж ахуйн үзүүлэлтүүд

бусад бүсүүдтэй харьцуулахад харьцангуй дээгүүр түвшинд байна. Тус бүс нь

улсын хэмжээний үр тариа тариалсан талбайн 19.1 хувь, төмс тариалсан талбайн

15.2 хувь, хүнсний ногооны талбайн 16.3 хувийг тус тус эзэлж байна. Улсын

хэмжээний хураан авсан нийт ургацын хувьд үр тарианы 16.4 хувь, төмсний 10.3

хувь, хүнсний ногооны 13.1 хувийг хангайн бүсийн ургац эзэлж байна.

Page 20: Ulsiin khugjild khangain bus 2012 - uvurkhangai.nso.mn khugjild khangain... · 12936.2 тонн хүнсний ногоо хураан авсан нь өмнөх оныхоос үр

Монгол улсын нийгэм, эдийн засгийн хөгжилд Хангайн бүсийн эзлэх байр суурь, 2012 онд

20

Нэг га- аас хураан авсан ургацын хувьд улсын дунджаас үр тариа 2.2 цн-

ээр, төмс 47.9 цн-ээр доогуур байна.

Хүн ам, нийгмийн хөгжлийн хувьд Хангайн бүсэд улсын хэмжээний байнга

оршин суугчдын 19.0 хувь, өрхийн 20.8 хувь нь байна. Энэ нь хүн амын төвлөрөл

ихтэй холбоотой юм.

Ажиллагсад болон ажилгүйчүүдийн тоогоор бусад бүсүүдээс дээгүүр

түвшний үзүүлэлттэй, гарсан гэмт хэргийн тоогоор Улаанбаатар болон төвийн

бүсийн дараа орж байгаа нь хүн ам олонтой түүнийгээ дагаад хүн амын ирж очих

урсгал их, зах зээлийн хүрээ өргөнтэй холбоотой.

1000 хүнд ногдох төрөлт улсын дунджаас 0.2 пунктээр өндөр, нас баралт

1.1 пунктээр дээгүүр, цэвэр өсөлт 1.3 пунктээр өндөр үзүүлэлттэй байна. Хүн ам

тооны хувьд өсч байгаа хэдий ч жилийн дундаж өсөлтийн хурд саарч байна.

Хангайн бүсийн хэмжээнд улсын хэмжээний их эмчийн 12.1 хувь буюу 1038

эмч ажиллаж байна. Ерөнхий боловсролын сургууль болон суралцагчдын тоогоор

бусад бүсүүдээс дээгүүр үзүүлэлттэй буюу Улаанбаатар хотын дараа орж байна.

2012 оны байдлаар улсын дүнд хангайн бүсийн төсвийн орлого 16.5 хувь,

төсвийн зарлага 16.7 хувийг тус тус эзэлж байна. Энэ үзүүлэлтийг бусад бүсүүдтэй

харьцуулахад орлого баруун бүсээс 3 дахин, зүүн бүсээс 5 дахин их,

Улаанбаатараас 3 дахин бага, төвийн бүсээс 21.6 хувиар бага, орон нутгийн

төсвийн зарлага нь баруун бүсээс 3 дахин, зүүн бүсээс 5 дахин их,

Улаанбаатараас 2 дахин доогуур, төвийн бүсээс 25.6 хувиар бага байна.

Энэ бүхнээс дүгнэж үзэхэд Хангайн бүс нь бусад бүсүүдээс мал аж ахуйн

үйлдвэрлэл болон аж үйлдвэржилт, хотжилтоороо давуу хөгжиж байгаа нь

харагдаж байна.

Тиймээс цаашид бусад салбарын ялангуяа үйлдвэрлэлийг түлхүү хөгжүүлэх

орчинг бүрдүүлэх тал дээр онцгой анхаарч дэмжих нь чухал ач холбогдолтой

болно гэж үзэж байна. Энэ нь нэг талаас зах зээлийн шаардлага, нөгөө талаас

нийгмийн тулгамдсан асуудлыг нааштай шийдвэрлэх, ажлын байр бий болох үндэс

болно.