ULAŞTIRMA HİZMETLERİ ALANImegep.meb.gov.tr/mte_program_modul/moduller_pdf/Kara...
Transcript of ULAŞTIRMA HİZMETLERİ ALANImegep.meb.gov.tr/mte_program_modul/moduller_pdf/Kara...
TC
MİLLIcirc EĞİTİM BAKANLIĞI
ULAŞTIRMA HİZMETLERİ ALANI
KARA YOLU TAŞIMACILIĞI
840UH0120
Ankara 2011
Bu moduumll mesleki ve teknik eğitim okulkurumlarında uygulanan Ccedilerccedileve
Oumlğretim Programlarında yer alan yeterlikleri kazandırmaya youmlnelik olarak
oumlğrencilere rehberlik etmek amacıyla hazırlanmış bireysel oumlğrenme
materyalidir
Millicirc Eğitim Bakanlığınca uumlcretsiz olarak verilmiştir
PARA İLE SATILMAZ
i
ACcedilIKLAMALAR iii GİRİŞ 1
OumlĞRENME FAALİYETİndash1 3 1 KARA YOLU TAŞIMACILIK SİSTEMİ 3
11 Kara Yolu Taşımacılığının Yapısı 3 12 Kara Yolu Taşımacılığının Duumlnyadaki Gelişimi 4 13 Kara Yolu Taşımacılığının Uumllkemizdeki Gelişimi 5 14 Kara Yolu Eşya Taşımacılığının Diğer Taşımacılık Tuumlrlerine Goumlre Uumlstuumlnluumlkleri 8 15 Kara Yoluyla Uluslararası Eşya Taşımacılığının Goumlndericiye Sağladığı Faydalar 9 16 Kara Yoluyla Eşya Taşımacılığının Olumsuz Youmlnleri 10 17 Kara Yolu Eşya Taşımacılığında Uluslararası Oumlrguumltler 11
171 Birleşmiş Milletler Avrupa Ekonomik Konseyi (UNECE) 11 172 Guumlneydoğu Avrupa Ortak Girişimi (SECI) 12
173 Avrupa Ulaştırma Bakanları Konferansı (CEMTndashUBAK) 12 174 Uluslararası Kara Yolu Taşıma Birliği (IRU) 13
18 Tuumlrkiyersquonin Uluslararası Kara Yolu Eşya Taşımacılığındaki Ana Guumlzergacirchları 14 181 Kapıkule Sınır Kapısırsquondan Yapılan Taşımacılık 14 182 Ro-Ro Gemileriyle Yapılan Taşımacılık 15
19 Uumllkemizin Uluslararası Kara Yolu Projeleri 16 191 Tuumlrkiye Transit Kara Yolu (TETEK) Projesi 17
192 Avrupa Ekonomik Komisyonu (AEK) 18
193 Kuzey - Guumlney Avrupa Otoyolu (TEM) Projesi 18
194 Ekonomik İşbirliği Teşkilatı (EİT-ECO) 19 110 Uluslararası Kara Yolu Eşya Taşımacılığında Lojistik Firma (freight forwarder) 20
1101 Taşıma Organizatoumlruuml Olarak Lojistik Firma (freight forwarder) 21 1102 Kara Yolu Hizmet Soumlzleşmesi 22
UYGULAMA FAALİYETİ 25 OumlLCcedilME VE DEĞERLENDİRME 26
OumlĞRENME FAALİYETİndash2 29
2 Kara Yolu Eşya Taşımacılığının Yasal Ccedilerccedilevesi 29 21 Kara Yolu Taşıma Kanunu ve Youmlnetmeliği 29
211 Kanunun Amacı ve Uygulama Sahası 30 213 Kara Yolu Eşya Taşımacılığında Yetki Belgesi 37
215 Taşımaların Duumlzenlenmesi Kota ve Geccediliş Uumlcretleri 43 216 Suumlruumlcuumllerde Aranacak Şartlar 44
22 CMR Anlaşması (convention merchandises routier ticari mallar guumlzergacirch anlaşması)
45 221 Belgenin Oumlzellikleri 47 222 Uygulama Alanı 47 223 Taşıma Soumlzleşmesinin Akdedilmesi ve Uygulanması 48 224 Taşımacının Sorumluluğu 51
UYGULAMA FAALİYETİ 55 OumlLCcedilME VE DEĞERLENDİRME 56
İCcedilİNDEKİLER
ii
OumlĞRENME FAALİYETİ-3 59 3 Uluslararası Kara Yolu Eşya Taşımacılığının Bileşenleri 59
31 Suumlruumlcuumller 59 311 Suumlruumlcuumllerin Oumlzellikleri 60 312 Taşıt Kullanma Suumlreleri 61 313 Molalar 61 314 Dinlenme Suumlreleri 61
32 Araccedillar 63 321 Treyler 64
33 Yuumlkler 69 331 Niteliklerine Goumlre Yuumlkler 69 332 Araccedil Kapasitesine Goumlre Yuumlkler 69
333 Teslim Yerlerine Goumlre Yuumlkler 74 334 Lojistik Firma ve Yuumlk Temini 74 335 Lojistik Firma ve Teklif Tuumlrleri 77
UYGULAMA FAALİYETİ 80 4 YUumlKLEME ve SEVKİYAT 84
41 Yuumlkleme Planı 84 411 Yuumlkleme Planının Yararları 85
42 Yuumlkleme Kuralları 88 43 Yuumlklemede Sembol ve İşaretler 90
431 ldquoKırılabilirrdquo İşareti 90 432 ldquoBu Youmlnderdquo İşareti 91 433 ldquoNemden Koruyunrdquo İşareti 91
434 ldquoSıcaklık Sınırırdquo İşareti 91 44 Bozulabilir Gıda Maddelerinin Yuumlklenmesi 92
441 Yuumlkleme ve Sevkiyat Kuralları 92 45 Canlı Hayvan Yuumlklemesi ve Taşınması 94
451 Hayvanların Uluslararası Nakliyat Sırasında Korunmasına Dair Avrupa
Soumlzleşmesi 94 452 Yuumlkleme ve Taşıma Kuralları 95 453 Yuumlkleme Ekipmanları 98
UYGULAMA FAALİYETİ 103 MODUumlL DEĞERLENDİRME 107 KAYNAKCcedilA 111
iii
ACcedilIKLAMALAR
KOD 840
ALAN Ulaştırma
DALMESLEK Lojistik
MODUumlLUumlN ADI Kara yolu Taşımacılığı
MODUumlLUumlN TANIMI Kara yolu taşımacılığında taşımacılık sisteminin genel
yapısı ve uluslararası kara yolu taşımacılığının yasal
ccedilerccedilevesi taşımacılığının bileşenleri yuumlkleme ve sevkiyat
ile ilgili temel bilgi ve becerilerin kazandırıldığı oumlğrenme
materyalidir
SUumlRE 4032
OumlN KOŞUL 10 sınıfı tamamlamış olmak
YETERLİK Kara yolu taşımacılığı işlemlerini yapmak
MODUumlLUumlN AMACI
GENEL AMACcedil Bu moduumll ile ofis yuumlkleme sahası ve
depo ortamında bilgisayar faks telefon yazıcı el
terminali forklift elleccedilleme elemanları gibi donanımları
kullanarak Tuumlrk Ticaret Kanunu CMR anlaşması
Karayolu Taşıma Youmlnetmeliği Uluslar arası anlaşmalar
AETR kuralları Ulaştırma Bakanlığı normları ve Firma
standartlarına uygun şekilde kara yolu taşımacılık sistemini
oumlğrenecek uluslararası kara yolu taşımacılığının yasal
ccedilerccedilevesini uygulayabilecek kara yolu taşımacılığının
bileşenleri yuumlkleme ve sevkiyat işlemlerini
yapabileceksiniz
Amaccedillar Bu moduumll ile ofis ortamında uluslararası anlaşmalar ve
firma standartlarına goumlre bilgisayar telefon ve yazıcı gibi
donanımları kullanarak karayolu taşımacılık sistemini
oumlğrenebilecektir
Bu moduumll ile ofis ortamında CMR Karayolu Taşıma
Youmlnetmeliği TTK uluslararası anlaşmalar ve firma
standartlarına goumlre bilgisayar telefon yazıcı ve faks gibi
donanımları kullanarak karayolu taşımacılığının yasal
ccedilerccedilevesini uygulayabilecektir
Bu moduumll ile ofis yuumlkleme sahası ve depo ortamında
bilgisayar yazıcı ve faks gibi donanımları kullanarak
AETR kuralları Ulaştırma Bakanlığı normlarına uygun
şekilde Uluslararası Karayolu Eşya Taşımacılığının
bileşenleri işlemlerini yapabilecektir
Bu moduumll ile ofis yuumlkleme sahası ve depo ortamında
bilgisayar el terminali forklift elleccedilleme elemanları gibi
donanım ve araccedil gereccedilleri kullanarak Karayolları Kanunu
ve Uluslararası Anlaşmalara uygun şekilde yuumlkleme ve
sevkiyat işlemlerini yapabilecektir
ACcedilIKLAMALAR
iv
EĞİTİM OumlĞRETİM
ORTAMLARI VE
DONANIMLARI
İşletmelerin ofis ortamları ile bu ortamda bulunan
bilgisayar yazıcı faks telefon gibi donanım araccedilları
OumlLCcedilME VE
DEĞERLENDİRME
Moduumll iccedilinde yer alan her oumlğrenme faaliyetinden sonra
verilen oumllccedilme araccedilları ile kendinizi değerlendireceksiniz
Oumlğretmen moduumll sonunda oumllccedilme aracı (ccediloktan seccedilmeli test
doğru-yanlış vb) kullanarak moduumll uygulamaları ile
kazandığınız bilgi ve becerileri oumllccedilerek sizi
değerlendirecektir
1
GİRİŞ
Sevgili Oumlğrenci
Uluslararası taşımacılık faaliyetlerinde kara yolu taşımacılığı kilit rol uumlstlenmektedir
Kara yolu taşımacılığı diğer taşıma tuumlrleriyle (deniz yolu demir yolu vb) birlikte oumlzellikle
de taşımanın başlangıccedil ve teslimat aşamalarında kullanılabilmektedir Esneklik hız ve diğer
taşıma tuumlrleriyle uyum bakımından birccedilok avantaja sahiptir
Taşımacılık uumllke sınırları iccedilinde yapılabileceği gibi uluslararası da olabilir Taşınacak
nesneler eşya da yolcu da olabilir Uluslararası kara yolu eşya taşımacılığı uumllke dışından
alınan uumlruumlnlerinin nakli şeklinde uumllkenin dış satım uumlruumlnlerinin yurt dışına sevki şeklinde
veya bir uumllkeden bir başka uumllkeye transit taşımacılık şeklinde yapılabilir
Uluslararası kara yolu taşımacılığı dış ticarete konu olan fiziksel malların yurt dışına
sevk edilmesinde satılan veya satın alınan mamuluumln tamamlayıcısı ve ayrılmaz bir
parccedilasıdır Kara yolu taşımacılığı uumlruumlnuumln aktarma yapılmadan tam adrese teslim edilmesi
youmlnuumlnden diğer ulaştırma tuumlrlerine goumlre tercih sebebi olmaktadır
Kara yolu ile yapılacak eşya taşımacılığında yuumlkuumln temin edilmesi fiyat anlaşmasına
varılması yuumlke uygun araccedil temini en uygun yuumlklemenin yapılması ve buumltuumln bu işlemlerin en
kısa zamanda yerine getirilebilmesi hem muumlşteri memnuniyeti accedilısından hem de uumlruumlnlerin
guumlvenliği accedilısından oumlnem taşımaktadır
Bu moduumll sonunda edineceğiniz bilgi ve beceriler ile kara yolu taşımacılık sistemini
oumlğrenecek uluslararası kara yolu taşımacılığının yasal ccedilerccedilevesini uygulayabilecek kara
yolu taşımacılığının bileşenleri yuumlkleme ve sevkiyat işlemlerini gerccedilekleştirme becerisine
sahip olacaksınız
Kara yolu taşımacılığı
GİRİŞ
2
3
OumlĞRENME FAALİYETİndash1
Ofis ortamında uluslararası anlaşmalar ve firma standartlarına goumlre bilgisayar telefon
ve yazıcı gibi donanımları kullanarak kara yolu taşımacılık sistemini oumlğreneceksiniz
Kara yolu taşımacılığının duumlnyadaki ve uumllkemizdeki gelişimi hakkında bilgi
edininiz
Kara yolu taşımacılığının diğer taşıma tuumlrlerine goumlre uumlstuumlnluumlklerini ve olumsuz
youmlnlerini araştırınız
Kara yolu taşımacılığında yer alan uluslararası oumlrguumltler ve goumlrevleri hakkında
araştırma yapınız
Ro-Ro taşımacılığı hakkında araştırma yapınız Ro-Ro taşımacılığının kara yolu
taşımacılığıyla olan bağlantısı hakkında bilgi edininiz
Uumllkemizin uluslararası kara yolu guumlzergacirchları hakkında bilgi toplayınız
Bulabileceğiniz belge resim dergi harita vb dokuumlmanları sınıf ortamında
arkadaşlarınızla paylaşınız
Araştırma yaparken ccedilevrenizde bulunan lojistik firma veya nakliye firmaları ile
anlaşmalı olarak ccedilalışan işletmelerin ilgili servislerinden yararlanabilirsiniz Ayrıca bu
firmaların internet sitelerinden de bilgi edinebilirsiniz
1 KARA YOLU TAŞIMACILIK SİSTEMİ 11 Kara Yolu Taşımacılığının Yapısı
Kara yolu taşıma sistemleri teknoloji şebekeler (ağlar) uluslararası ve yerel kurallar
ve duumlzenlemeler bilgi ve iletişim lojistik ve hizmet anlayış ve uygulamalarından meydana
gelmektedir Bu sistemler taşıma operatoumlrleri iccedil ve dış muumlşteriler ekonomik ve sosyal
faktoumlrler ile devletin ortaya koyduğu yasal ccedilerccedileve ile suumlrekli etkileşim hacirclindedir
Kara yolu taşımacılık sektoumlruumlnde arz ve talebin etkileşiminde destek hizmetler
taşımaya olan talep guumlzergacirch veya alternatif yollar terminaller guumlmruumlkler sınırlar ara
geccediliş noktaları araccedillar işletmelerin sayısı kurallar ve duumlzenlemeler etkin rol oynamaktadır
Buna goumlre taşıma sistemleri oumlzellikle teknoloji iletişim ekonomi gibi dışsal faktoumlrlerden
yoğun olarak etkilenmektedir
Kara yolu eşya taşımacılığı uumlcret karşılığında eşyanın bir yerden diğer bir yere
taşınmasını kara yolu ile sağlayan ve taşımacı ile goumlnderici arasında bir soumlzleşme
ARAŞTIRMA
OumlĞRENME FAALİYETİndash1
AMACcedil
4
yapılmasını gerektiren bir taşıma şekli olarak tanımlanmaktadır Bu tanıma goumlre kara yolu
taşımacılığının doumlrt temel boyutu vardır
Taşınacak eşyanın var olması
Eşya taşıma işinin uumlstlenilmesi
Uumlcret karşılığı olması
Taşıma tuumlruuml olarak kara yolunun belirlenmesidir
Eşya taşıma işleri ile ilgili yasal duumlzenlemeler 10072003 tarih 4925 sayılı Kara
Taşıma Kanunu ve Tuumlrk Ticaret Kanunu (TTK) tarafından duumlzenlenmektedir Taşıma işlemi
uumlcret karşılığı yapılmalıdır Uumlcret karşılığı yapılmayan taşımacılık konusunda TTK
huumlkuumlmleri uygulanamaz
12 Kara Yolu Taşımacılığının Duumlnyadaki Gelişimi
1930 yıllarında ortaya ccedilıkan kuumlresel ekonomik bunalım ve İkinci Duumlnya Savaşı sonrası
ortaya ccedilıkan ekonomik olumsuzlukları aşan ve guumlccedillenen uumllkeler ekonomik youmlnden guumlccedilsuumlz
ve az gelişmiş uumllkelerin ekonomileri uumlzerindeki etki ve denetimlerini artırmışlardır ldquoOumlncelik
tarımrdquo telkinleri ile gelişmiş uumllkeler guumlccedilsuumlz ekonomiye sahip uumllkeleri bu youmlnde uumlretim
yapmaya youmlnlendirmişlerdir
Bunun sonucunda sanayiden uzaklaşan tarıma dayalı bir ekonomik yapı oluşturan
uumllkeler sanayileşme yolunda gelişme goumlsteren uumllkelerin dış pazarı hacircline gelmiştir
Resim 11 Kara yolu taşımacılığı
Gelişmiş uumllkelerin ekonomilerine ccedilok youmlnluuml faydalar sağlayacak olan bu durumun
gerccedilekleşmesi ve gelişmesi iccedilin her yerleşim alanına ulaşabilecek ve taşımayı
gerccedilekleştirecek en oumlnemli ulaşım sistemi kara yoluydu Kara yolu ağının kurulması ve
geliştirilmesi iccedilin ldquoOumlncelik kara yolunardquo duumlşuumlncesini hacirckim kılmıştır
5
13 Kara Yolu Taşımacılığının Uumllkemizdeki Gelişimi
Kara yolu taşımacılığının uumllkemizdeki gelişimine bakıldığında ccedilok hızlı bir seyir takip
ettiği goumlruumllmektedir
Uumllkemizin coğrafi yapısı ve sosyo-ekonomik youmlnden sahip olduğu oumlzel durum yanında
batı ile doğu arasında tabi bir koumlpruuml oluşu ve transit taşımacılığa elverişliliği eski ccedilağlardan
beri uumllkemizi kara yolu taşımacılığı alanında daima oumln plana ccedilıkarmıştır Uumllkemiz Asya
Avrupa ve Afrika kıtaları arasında olup kuzey-guumlney doğrultusunda 500 km doğu-batı
ekseninde 1500 km uzunluğunda ve yuumlzoumllccediluumlmuuml 776 000sup2 olan bir dikdoumlrtgen koumlpruuml
goumlruumlnuumlmuumlndedir
Bilindiği gibi Tuumlrkiye tarih oumlncesinden bu yana ccedilok ve ccedileşitli uygarlıkların oluştuğu
bir yerdir Guumlnuumlmuumlze dek bu oumlzelliğini koruyarak gelmiş doğu-batı arasında ldquokoumlpruumlrdquo
olmuştur Bunun bir sonucu olarak da uzak geccedilmişten bu yana değişik doğrultu ve
karakterde yol ağlarına sahip olmuştur ldquoİpek yolurdquo ldquoBaharat yolurdquo ldquoKral yolurdquo en ccedilok
bilinen tarihi yollardır Tuumlrkiye Avrupa Asya ve Afrika arasındaki oumlnemli konumundan
dolayı kendi ulaşım hatlarını ve taşıma filolarını geliştirmek iccedilin buumlyuumlk ccedilaba goumlstermiştir
Resim 12 İpek yolu
Buumltuumln duumlnyada oumlzellikle Avruparsquoda suumlratle gelişen teknoloji mal zengini batı ile petrol
zengini doğu uumllkeleri arasında buumlyuumlk ccedilapta ticari ilişkilerin doğmasına yol accedilmıştır Bu
durum uumllkemizi bu alanda oumlnemli oumllccediluumlde etkilemiş 1950rsquoli yıllara kadar yok denecek kadar
az olan modern anlayışa uygun kara yolu alt yapısı ve kara yolu taşımacılığında yeni bir
takım yatırımlar yapılmasını ve teşvik tedbirlerinin alınmasını gerekli kılmıştır
O doumlnemlerde alt yapının kolay hızlı ve ekonomik bir şekilde gerccedilekleşmesi petroluumln
ucuz ve temininin kolaylığı yanında uumllkemizde otomotiv sanayinin kurularak motorlu
araccedilların uumlretilmesi kara yolu taşımacılığının ilerlemesine neden olmuştur Ayrıca devletin
1980rsquoli yıllardan itibaren uygulamaya koymuş olduğu teşvik tedbirleri sonucu uumllkemizde
6
motorlu araccedil sayısı oumlnemli oumllccediluumlde artmış ve gerek yurt iccedili gerekse uluslararası kara yolu
taşımacılığı suumlratle gelişmiştir
1980rsquolerden itibaren uumllkemizin ihracata youmlnelik buumlyuumlme politikalarına geccedilmesiyle dış
ticaret yapısal değişime uğramış dış ticarete konu mal grupları ccedileşitlenmiş tarım ve
madencilik uumlruumlnlerinin yerini sanayi uumlruumlnleri almaya başlamış taşınan malların hacmi kısa
bir suumlre iccedilinde 10 milyar dolarlık seviyelere ulaşmıştır
Dış ticaretin yapısal değişimine bağlı olarak deniz yolu ile yapılan doumlkme yuumlk
taşımaları yuumlk cinslerinin değişimi ve sevkiyatlarda esneklik gibi avantajlar nedeniyle yerini
kara yolu eşya taşımacılığına bırakmaya başlamıştır
Resim 13 Ro-Ro bağlantılı kara yolu taşımacılığı
Tuumlrkiye-İtalya Ro-Ro hattının kurulması taşıma maliyetlerinin azalmasına seferlerin
tarifeli yapılmasıyla ihracat sevkiyatlarının planlanmasına Balkan uumllkelerinin geccediliş
uumlcretlerini tekrar goumlzden geccedilirmesi gibi birccedilok olumlu gelişmenin ortaya ccedilıkmasına neden
olmuştur 2003 yılında Batı Avrupa uumllkelerine yapılan kara yolu taşımacılığımızın yuumlzde
72rsquosi soumlz konusu Ro-Ro hatlarından yapılarak dış ticaretimize ait malların taşınmasında
stratejik bir guumlzergacirch konumuna gelmiştir Boumlylece Tuumlrk kara yolu taşımacılığı deniz yolu
entegrasyonlu Ro-Ro ve demir yolu entegrasyonlu Ro-La taşıma alternatiflerini uumlreterek
Avrupa Birliği mevzuatıyla uyumlu hacircle gelmiştir
Tuumlrkiyersquonin uluslararası kara yolu ile eşya taşımacılığı sektoumlruumlnde hizmet alanı Asya
ile Avruparsquonın bir ucundan diğerine kadar geniş bir coğrafi alana yayılmış ithalat-ihracat ve
transit taşımalardaki payı ile uumllke ekonomisine yılda ortalama 2 milyar USD navlun uumlcreti
olarak doumlviz girdisi sağlar konuma ulaşmıştır
1990 yılından itibaren duumlnyadaki gelişmelere paralel olarak ihraccedil pazarlarımız ve
uumlruumlnlerimizde oumlnemli bir artış ve ccedileşitlenme olmuştur Bu kapsamda başta Almanya olmak
uumlzere geleneksel pazarlarımız olan Batı Avrupa uumllkelerinin yanı sıra Rusya ve Tuumlrk
Cumhuriyetleri de oumlnemli bir yer kazanmıştır Soumlz konusu yapısal değişime paralel olarak
7
Bağımsız Devletler Topluluğu uumlyesi uumllkeler ile bazı Orta Asya uumllkeleri iki binli yıllardaki
hedef pazarlarımız olarak tespit edilmiştir
Soumlz konusu uumllkelere kara yoluyla ulaşım imkacircnının bulunması uumllkemiz ihracatı
accedilısından buumlyuumlk avantaj teşkil etmektedir Yabancı uumllkelere yapılan eşya taşımacılığımızın
ağırlıklı olarak kara yolundan olması artan dış taleplerin zamanında karşılanmasını
kolaylaştırmaktadır
Tuumlrkiyersquonin kıtalararası koumlpruuml konumunda olması ccedilok modlu ulaşıma elverişli
durumu Kafkasya ve Hazar Denizi ccedilevresindeki uumllkelere geccedilişi sağlayacak yeni sınır
kapılarının accedilılması ve pek ccedilok uluslararası proje ccedilerccedilevesinde yeni bağlantıların
oluşturulması yolundaki ccedilalışmalar Tuumlrkiyersquonin oumlnemini artırmakta ve aktif olarak bu
ccedilalışmalara katılımını gerekli kılmaktadır
Uluslararası kara yolu taşımacılığında uumllkemizin araccedil filosu giderek yenilenmiş ve
toplam araccedil sayımız 30000 adede ulaşmıştır Bu sayının iccedilinde 23000 aracımız Euro normlu
araccedil olarak faaliyet goumlstermeye başlamıştır
Resim 14 Euro normlu modern nakliye aracı
4925 sayılı Kara yolu Taşıma Kanunu ile uumllkemizde kara yolu taşımacılığı sektoumlruumlnde
yeni bir doumlnem başlamıştır Bu kanun ile birlikte taşımacılık sektoumlruuml iccedilinde yer alan ve
faaliyet goumlsteren tuumlm işletmeler kayıt altına alınmış ve bu işletmelere faaliyet tuumlrlerine goumlre
lisans belgeleri verilmiştir
Kara yolu taşımacılığı buguumln tuumlm duumlnyada kendine has avantajlarından dolayı en
oumlnemli taşımacılık modudur Tuumlrkiye gibi uumlccedil yanı denizlerle ccedilevrili olan İspanyada dahi
uluslararası eşya taşımacılığında kara yolunun demir yolu ve iccedil suyollarına kıyaslandığındaki
payı 921dir Bu oran İngiltere iccedilin 889 15 AB uumllkesi iccedilin ortalama 792rsquodir
Uumllkemizde 1990 yılında 76 olan kara yolu taşımacılığı 2000 yılında 89rsquoa ve 2002
yılında da 93 oranına ulaşmıştır 2005 yılında 94rsquoe ccedilıkmıştır 1990 yılında 87 milyar
ton-km olan toplam taşımacılığımız ekonominin gelişmesi ile 2000 yılında 180 milyar ton-
kmrsquoye ulaşmıştır 2006 yılında bu rakam 200 milyar ton-kmrsquoyi aşmıştır ABDrsquode kara yolu
taşımasının genel taşımacılık iccedilindeki yeri 28 dir Buumltuumln duumlnyada kara yolu taşımacılığının
oranını duumlşuumlrmeye doumlnuumlk politikalar uygulanmaktadır
8
Uumllkemizde ulaşım sektoumlruuml iccedilinde en buumlyuumlk paya sahip olan kara yolu taşımacılığının
diğer sektoumlrlere nazaran kaza riski ccedilok yuumlksek olmasına rağmen gelişme goumlstermesinin ve
taşıma taleplerinde ilk sırayı almasının temelinde taşımayı ldquoKAPIDAN KAPIYArdquo
gerccedilekleştirmesi yanında hızlı kolay konforlu ve daha ekonomik bir hizmet sunması
yatmaktadır
14 Kara Yolu Eşya Taşımacılığının Diğer Taşımacılık Tuumlrlerine
Goumlre Uumlstuumlnluumlkleri
Uluslararası kara yolu eşya taşınması ile diğer taşıma tuumlrlerine goumlre bir karşılaştırma
yapıldığında kara yolu taşımacılığının şu uumlstuumln youmlnleri bulunmaktadır
Kapıdan kapıya aktarmasız taşıma ve eşyanın yuumlkleme yeri ile boşaltma yerleri
dışında elleccedillenmemesi eşyanın yıpranmasını en aza indirmektedir Diğer taşıma tuumlrlerinde
oumlrneğin eşyanın limana veya demir yolu istasyonuna ulaşımına kadar bir yuumlkleme boşaltma
ana taşıma aracına yuumlklenme varış yeri limanı veya istasyonunda benzer elleccedillemenin
yapılması eşyaların daha fazla yıpranmasına sebep olmaktadır
Muumlşterinin istediği ve kara yolunun olduğu her noktaya taşıma seccedileneği
vermektedir
Kara yolu araccedillarının taşıma kapasitelerinin deniz demir yolu araccedillarına goumlre daha
kuumlccediluumlk olması nedeniyle taşımacılık sektoumlruumlnde daha esnek hareket imkacircnı sağlanmaktadır
Resim 15 Kara yolu araccedil taşıma kapasitesi
Tuumlrkiye gibi kara yoluyla uluslararası eşya naklinde kullanılabilecek taşıt sayısının
talebe goumlre daha fazla olduğu uumllkelerde rekabet uumlst seviyelere ulaşmakta ve boumlylelikle
muumlşteri lehine duumlşuumlk navlun fiyatlarının oluşmasına neden olmaktadır
Kara yolu eşya taşımacılığı diğer taşıma tuumlrlerine goumlre (deniz hava demir yolu
boru hattı vb) daha az yatırım maliyeti gerektirmektedir
Kara yoluyla daha duumlzenli ve sık sefer imkacircnı bulunmaktadır
Goumlndericinin kendisinin organize ettiği oumlzellikle kuumlccediluumlk ccedilaplı sevkiyatlara oranla
taşıma maliyetini azaltmaktadır
Ambalajlama ve sevkiyata hazırlamada zaman ve kaynaklardan tasarruf olanağı
sağlanmaktadır
9
15 Kara Yoluyla Uluslararası Eşya Taşımacılığının Goumlndericiye
Sağladığı Faydalar
Kısa suumlrede teslim edilmesi gereken yuumlkler iccedilin suumlratli sevkiyat yapabilmesine
youmlnelik proje bazlı ccediloumlzuumlm yolları ortaya ccedilıkarılabilir
Gelişmiş kara yolu ağlarının getirdiği hızlı ve guumlvenli hizmet alma imkacircnları
yaratılabilir
Lojistik firma veya taşıma şirketleriyle birebir ilişki iccedilinde ccedilalışma olanağının
bulunması sayesinde sevk edilecek eşyaya oumlzel muamele yapılmasını sağlayabilir
Kara yolu taşımacılık hizmetleri ile bağlantılı diğer lojistik suumlreccedillerle
zenginleştirilerek hizmette ccedileşitlilik oluşturulabilir
Tahmin edilebilen maliyetlerin kolay hesaplanması ile tasarruf sağlanabilir
Resim 16 Tasarruf
Dokuumlmantasyon işleri ile ara noktalarda yuumlkleme ve boşaltmadan taşımanın
sorunsuz yuumlruumlmesinden lojistik firma sorumlu olduğundan taşıyıcı sadece sevkiyata
goumlnderici ise muumlşteri ilişkilerine odaklanabilir
Duumlnya ticaretindeki doumlnuumlşuumlm ve yeni oluşumların etkisi yoğun bir şeklide lojistik ve
taşıma sektoumlruuml uumlzerinde goumlruumllmektedir Hemen hemen buumltuumln sektoumlrlerle doğrudan ilişkisi
olan lojistik uluslararası pazarlarda rekabet avantajının elde edilmesinde kilit rol
uumlstlenmektedir Uumlruumln veya hizmetlerin hedef pazarlara rakiplerden bir adım oumlnde olarak daha
hızlı ve daha ekonomik bir biccedilimde ulaştırılması uluslararası lojistik faaliyetlerinin oumlzuumlnuuml
teşkil etmektedir
Resim 17 Kara yolu taşımacılığı ve diğer taşıma tuumlrleri
10
Uluslararası ticaret eğilimleri lojistik sektoumlruumlnuuml daha iyi anlayabilmek ve
yorumlayabilmek iccedilin buumlyuumlk katkı sağlamaktadır Her sektoumlrde yaşanan rekabet ve koumlkluuml
değişimler beraberinde ccedilarpan etkisi yaparak lojistik alanında da etkisini goumlstermektedir
Rekabet ortamı yatırım maliyetleri hız ve esneklik accedilısından lojistik hizmetlerin
vazgeccedililmez bileşeni olan kara yolu eşya taşımacılığının diğer taşımacılık tuumlrlerine goumlre daha
fazla avantajı bulunmaktadır
16 Kara Yoluyla Eşya Taşımacılığının Olumsuz Youmlnleri
Uluslararası kara yolu eşya taşımacılığının bir kısım uumlstuumlnluumlkleri olmasına rağmen
bazı olumsuz youmlnleri de bulunmaktadır Bunlar
Numune veya benzeri nitelikte taşınacak eşyanın duumlşuumlk miktarda olması hacirclinde bu
eşyaların bir araccedil iccedilinde sevk yerlerine ayrı ayrı ulaştırılması gerekmektedir Parsiyel
malların toplanması dağıtımı zaman ve maliyet youmlnuumlnden olumsuzluk yaratmaktadır Hava
yolu parsiyel taşımalarda zaman ve maliyet youmlnuumlnden kara yoluna goumlre daha tercih
edilebilen bir taşıma tuumlruumlduumlr
Ağır ve yuumlksek hacimli eşyaların kara yolu ulaştırma mevzuatına uyumlu
olmaması taşınmalarını ccediloğunlukla imkacircnsız hacircle getirmektedir Bu tuumlr eşyaların demir yolu
veya deniz yoluyla taşınması daha verimli olmaktadır
Kara yoluyla uluslararası eşya taşımacılığında hukuki mevzuat bekleme suumlreleri
ile eşyanın hacmi ve niteliğine bağlı olarak diğer taşıma tuumlrlerine goumlre olumsuzluklar
yaratabilmektedir
Kara yoluyla yapılan taşımacılıkta ihracat ve ithalat uumllkeleri arasında yuumlkuumln transit
geccediltiği uumllkelerde uyulması gereken guumlmruumlk mevzuatları bulunmaktadır Buna karşılık deniz
ve hava yolunda ccediloğunlukla ithalatccedilı ve ihracatccedilı olarak uumllkeler arasında transit geccediliş uumllkeleri
bulunmamaktadır Kara yoluyla yapılan taşımacılıkta transit guumlmruumlkler ilave bekleme
suumlreleri oluşturmaktadır
Resim 18 Kara yolu taşımacılığında transit geccediliş
11
17 Kara Yolu Eşya Taşımacılığında Uluslararası Oumlrguumltler
Uluslararası kara yolu eşya taşımacılığında etkili olan oumlrguumltler
Birleşmiş Milletler Avrupa Ekonomik Konseyi (UNECE)
Ulaştırma Bakanları Avrupa Konferansı (CEMT-UBAK)
Uluslararası Kara yolu Taşıma Birliği (IRU)
Guumlneydoğu Avrupa Ortak Girişimi (SECI)
Uluslararası Taşıma Organizatoumlrleri Dernekleri Federasyonu (FIATA)
Kara yolu taşımacılık enduumlstrisinin bu oumlrguumltler vasıtası ile Tuumlrkiye ve yurt dışı
ulaştırma ve taşımacılık politikalarının irdelenmesi işletmelerin ve uumllkelerin dış ticarette
rekabetccedili uumlstuumlnluumlğuuml sağlamasında oumlnemli bir fonksiyonu olacaktır
171 Birleşmiş Milletler Avrupa Ekonomik Konseyi (UNECE)
Birleşmiş Milletler Avrupa Ekonomik Konseyi (UNECE) ldquoİccedil Ulaşım Komitesi Kara
Yolu Trafik Guumlvenliği Bozulabilir Maddelerin Taşınması Kombine Taşımacılık Tehlikeli
Maddelerin Taşınmasırdquo ccedilalışma gruplarından oluşmaktadır
İccedil ulaşım komitesinde yapılan goumlruumlşmeler sonrasında ccedileşitli Avrupa Birliği uumlye
uumllkelerinin katıldığı anlaşmalar aşağıdaki gibi sıralanabilir
CMRndashEşyaların Kara Yoluyla Uluslararası Eşya Taşıma Soumlzleşmesine İlişkin
Anlaşma Uumllkemizin soumlzleşmeye taraf olma proseduumlruuml tamamlanmış olup 30 Ekim 1995
tarihinden itibaren yuumlruumlrluumlğe girmiştir
Tır SoumlzleşmesindashTır Karneleri Himayesinde Uluslararası Eşya Taşınmasına Dair
Guumlmruumlk Soumlzleşmesi Uumllkemizin 1985 yılında kabul ettiği soumlzleşme halen uygulanmaktadır
Resim 19 Birleşmiş Milletler Avrupa Ekonomik Konseyi
ADRndashTehlikeli Maddelerin Kara Yoluyla Uluslararası Taşınmasına İlişkin Avrupa
Anlaşması Uumllkemizin anlaşmaya taraf olabilmesi amacıyla ccedilalışmalar başlatılmıştır
12
Karadeniz Ekonomik İşbirliği (KEİ) İslam Kalkınma Teşkilatı (İKT) gibi
uluslararası kuruluşlar iccedilinde de kara ulaştırmasına ilişkin konular Tuumlrkiye tarafından
izlenmekte ve gerekli ccedilalışmalar yapılmaktadır
172 Guumlneydoğu Avrupa Ortak Girişimi (SECI)
Guumlneydoğu Avrupa Ortak Girişimi (SECI southeast european cooperation ınititative)
11 uumllkenin katılımı ile kurulmuştur Bu girişime Birleşmiş Milletler Avrupa Ekonomik
İşbirliği ve Ulaştırma Bakanları Avrupa Konferansı (UBAK) destek vermektedir SECI
girişiminin amacı boumllge uumllkeleri arasında kara yolu eşya taşınmasına youmlnelik sınır
geccedilişlerinin kolaylaştırılması ve ticaretin artırılmasıdır Bu amaca youmlnelik ortak girişim uumlye
uumllkeler arasında 1999 yılında ldquoMutabakat Zaptırdquo yuumlruumlrluumlğe girmiştir
Resim 110 Guumlneydoğu Avrupa Ortak Girişimi (SECI)
SECI buumlnyesinde guumlndem Komitesirsquonin saptadığı oumlncelikli projeler ele alınmakta ve
uumlye uumllkelerin eşguumlduumlmuumlnde yuumlruumltuumllmektedir SECI projeleri ile ilgili olarak tesis edilen
komitelerin uumlyelerini seccedililmiş ve goumlnuumllluuml kişiler oluşturmaktadır Uumllkemiz SECIrsquonın
ccedilalışmalarına diğer uumlye uumllkeler gibi resmicirc kuruluşlarımız ve oumlzel sektoumlr temsilcilerinden
oluşturulan heyetler ile katılmaktadır
173 Avrupa Ulaştırma Bakanları Konferansı (CEMTndashUBAK)
Ulaştırma Bakanları Avrupa Konferansı (UBAK) 1953 yılında Avruparsquonın sınır
geccedilişlerinin kolaylaştırılması uumllkeler arası ulaştırma ve guumlmruumlk mevzuatının
uyumlaştırılmasının sağlanması amacıyla kurulmuştur İlk kuruluşa katılan 16 uumllke
(Almanya Avusturya Belccedilika Danimarka İspanya Fransa İngiltere Yunanistan İtalya
Luumlksemburg Norveccedil Hollanda Portekiz İsviccedilre ve Tuumlrkiye) 16 maddelik anlaşmayı
imzalayarak kuruluşu resmileştirmiştir
Kuruluşun yapmış olduğu başarılı ccedilalışmalar nedeniyle işlevi Avrupa sınırlarını da
aşarak 41 uumlye uumllke ile bazı Orta Asya ve Kuzey Afrika uumllkelerini de kapsar konuma
ulaşmıştır UBAK ccedilalışmalarını ccedilalışma grupları hacirclinde suumlrduumlrmektedir Daimi sekreterya
Parisrsquote bulunmaktadır
UBAK belgeleri geccedilerli oldukları uumllkelere goumlre doumlrde ayrılır
13
Tuumlm uumllkelerde geccedilerli UBAK belgeleri
Avusturya hariccedil tuumlm uumllkelerde geccedilerli UBAK belgeleri
Avusturya + Yunanistan hariccedil tuumlm uumllkelerde geccedilerli UBAK belgeleri
Avusturya + Yunanistan + İtalya hariccedil tuumlm uumllkelerde geccedilerli UBAK belgeleri
UBAK Belgelerinin uumlzerinde geccedilersiz olduğu uumllkenin uluslararası harf kodu bir ccedilember
iccedilinde işareti ile kaplanmış olarak yer almaktadır
Tuumlrkiyersquonin de kurucu uumlyesi olduğu konferansın ccedilalışmalarında taşımacılığın
geliştirilmesi trafik kara yolu guumlvenliği ccedilevrenin korunması gibi konular oumlncelik
taşımaktadır
174 Uluslararası Kara Yolu Taşıma Birliği (IRU)
Uluslararası Kara Yolu Taşıma Birliği (IRU International Road Transport Union)
duumlnyadaki kara yolu taşımacılığı alanında nakliye operatoumlrleri taşıma şirketlerinin sahipleri
kamyon taksi otobuumls olmak uumlzere tuumlm sektoumlruuml temsil eden bir organizasyondur 1948
yılında İtalyarsquoda kurulmuş olan bu oumlrguumltuumln buguumln 68 uumllkede 151 uumlyesi bulunmaktadır
Resim 111 Uluslararası Kara yolu Taşıma Birliği (IRU)
IRUrsquonun amacı kara yolunda ccedilevreye duyarlı emniyetli olarak mal ve insanların
taşınmasını sağlamak yuumlksek mesleki standartlara ulaşmak olarak belirtilebilir IRUrsquonun en
oumlnemli uygulamalarının başında uluslararası eşya taşınmasında TIR sisteminin
garantoumlrluumlğuumlnuuml yapması gelmektedir Oumlrguumltuumln temel amaccedilları şu şekilde belirtilebilir
Araccedilların emniyetli temiz ekonomik yakıt tuumlketimini sağlayacak girişimlerde
bulunmak
Filo youmlnetiminde araccedil bakımı ve ccedilalışma koşullarını duumlzenlemek
Kara yolunun emniyetli hacircle gelmesine yardımcı olmak
Ccedilevreye duyarlı araccedilları teşvik etmek
Uumllkeler arası resmi duumlzeyde ve uluslararası sivil toplum kuruluşları ile sıkı işbirliği
iccedilinde bulunmak
Kara yolunun daha emniyetli ve belge proseduumlruumlnuumln azaltılması iccedilin ccedilalışmak
Uumlyelerini ulusal ve uluslararası duumlzenlemeler konusunda bilgilendirmek
Uluslararası taşımacılık ve ticarette engelleri ortadan kaldırmaktır
14
Tuumlrkiyersquode kara yolu eşya taşıması ile ilgili sektoumlruuml temsil eden oumlnemli kuruluşlar
ise Ulaştırma Bakanlığı ve Guumlmruumlk Muumlsteşarlığı başta olmak uumlzere devletin tuumlm yetkili
kurumları Uluslararası Taşımacılık ve Lojistik Hizmet Uumlretenler Derneği (UTİKAD)
Uluslararası Nakliyeciler Derneği (UND) ve Ro-Ro Gemi İşletmecileri ve Kombine
Taşımacılar Derneğirsquodir (RODER)
18 Tuumlrkiyersquonin Uluslararası Kara Yolu Eşya Taşımacılığındaki
Ana Guumlzergacirchları
Tuumlrkiyersquonin dış ticaretinde en buumlyuumlk paya sahip olan Avrupa Birliği uumllkelerine
yapılmakta olan taşımacılık iccedilin iki oumlnemli guumlzergacirchı bulunmaktadır Tuumlrkiyersquonin doğu ve
guumlneyinden Kafkaslar Orta Asya ve Ortadoğu boumllgelerine yapılan kara yolu taşımacılığı
ccedileşitli belirsizlik ve yeniden yapılanmalar neticesinde gelişme goumlstermesine rağmen istenilen
seviyeden uzaktır Bu nedenle duumlzenli ve suumlrekli olarak gerccedilekleştirilen yasal ve teknik
altyapısı uluslararası standartlara ulaşmış olan iki guumlzergacirch Tuumlrkiye accedilısından son derece
stratejiktir Bunlar
Kapıkule Sınır Guumlmruumlk Kapısırsquondan yapılan kara yolu taşımacılığı
Ro-Ro gemileriyle kara yolu araccedil gereccedilleriyle İtalya uumlzerinden yapılan taşımacılık
181 Kapıkule Sınır Kapısırsquondan Yapılan Taşımacılık
Kapıkule uumlzerinden yapılan taşımacılık oumlnemli bir paya sahip olmasına rağmen transit
geccediliş uumllkeleri guumlmruumlklerindeki uzun bekleme suumlreleri geccediliş belgeleri sınırlamaları geccediliş
uumlcretleri tahditli yol ve geccediliş suumlreleri nedeniyle zaman zaman sorunlu bir guumlzergacirch hacirclini
alabilmektedir
Resim 112 Kara yolu taşımacılığında guumlzergacirchlar
Uluslararası kara yolu taşımacılığında oumlzellikle kara yolu taşıtlarının geccediliş
sınırlamalarının bulunduğu transit guumlzergacirchında bulunan uumllkelerde vagonların uumlzerinde
taşınarak varış uumllkesine sevk edilmeleri zorunlu hacircle gelmiştir Tuumlrkiye ile Avrupa Birliği
uumllkeleri arasında demir yolu aktarmalı taşımacılık bu sınırlamaların bulunduğu Avusturya
geccedilişlerinde yapılmaktadır
15
1811 Kara yolu Guumlzergacirchında Kullanılan Başlıca Hatlar
Bulgaristan - Romanya - Macaristan - Avusturya hattı
Bulgaristan - Yugoslavya - Macaristan - Avusturya hattı
Bulgaristan - Yugoslavya - Hırvatistan - Slovenya - Avusturya hattı
Bulgaristan - Yugoslavya - Hırvatistan - Slovenya - İtalya hattı
182 Ro-Ro Gemileriyle Yapılan Taşımacılık
Uluslararası kara yolu taşımacılığında geccediliş sınırlamaları transit suumlrelerinin uzun
zaman alması taşımacılığın toplam maliyetlerinin duumlşuumlruumllmesi gibi nedenlerle kara yolu
araccedillarının deniz yolu Ro-Ro gemilerine bindirilmesi bir zorunluluk hacirclini almıştır
Ro-Ro gemileri taşıma seccedileneği olan gemi tuumlruumlduumlr Taşıt gibi konteyner de taşıyabilir
Ayrıca paletli yuumlklerin de taşındığı goumlruumllmektedir
Ro-Ro gemileri aşağıdaki taşıt tuumlrlerini taşıyabilir
Şasili treyler (ccedilekicili ccedilekicisiz)
Treyler semi treyler
Diğer tekerlekli yuumlkler (kamyon vb)
Ro-Rorsquolarla gelişen kombine taşımacılık tramp veya duumlzenli hat taşımacılığındaki
limanların taşıma sistemindeki oumlnemini azaltmıştır Ro-Ro gemileri iccedilin kamyonların
ccedilıkışlarına uygun iskelelerin oluşturulması dışında hiccedilbir yuumlkleme ve boşaltma araccedil gereccedil ve
donanımına gerek duyulmaz
Resim 113 Ro-Ro taşımacılığı
Ro-Ro taşımacılığının hasarsız emniyetli ve hızlı taşıma imkacircnı sunması guumlmruumlklerde
daha az zaman kaybı ile geccediliş daha rekabetccedili taşıma uumlcretleri demektir Tuumlrkiyersquonin Ro-Ro
taşımacılığı ile alternatif konumdaki kara yolu transit taşımacılık guumlzergacirchında bulunan
uumllkelerde sıkccedila goumlruumllen ccedilalınma ve yağmaların oumlnuumlne geccedililmektedir Eşyaların uumlnite hacircline
getirilerek Ro-Ro ile kombine taşımacılık yapılması hasar riskini azaltmaktadır
Ro-Ro taşımacılığının uumlstuumlnluumlkleri şu şekilde belirtilebilir
16
Kara yolu araccedillarının Ro-Ro gemileriyle taşınması araccedilların yıpranma paylarını aza
indirir
Kara yollarının bakım ve onarımında tasarruf sağlar
Kara yolu trafik sıkışıklığı ve kaza risklerini azaltır
Belirgin doumlviz tasarrufu sağlar
Bazı hatlarda zaman kazancı sağlar
Teslimatta duumlzen ve planlama yapılmasına olanak sağlar
1821 Ro-Ro Guumlzergacirchları
İstanbul + Ccedileşme - Trieste Ro-Ro hatları
Buumlyuumlk filoya sahip nakliyecilerin ccediloğunun ağırlıklı olarak kullandıkları hatlardır Doğu
Avrupa uumllkelerindeki tonaj sınırlamalarına tabi olmaması ve araccedilların daha az km yapması
nedeni ile tercih sebebidir
Patra + Igoumenitsa - Bari + Ancona Ro-Ro hatları
Guumlney İtalya Guumlney Fransa ve İspanyarsquoya sefer yapan nakliyecilerin tercih ettikleri
ana hatlardır Maliyetlerin daha duumlşuumlk olması ve suumlre avantajı getirmesi nedeni ile tercih
sebebidir
Resim 114 Sık kullanılan Ro-Ro hatları
Haydarpaşa-Trieste Samsun-Novorossisk Trabzon-Sochi ve Zonguldak-Ukrayna
hatları ağırlıklı olmak uumlzere toplam 20rsquonin uumlzerinde Ro-Ro hattında seferler
gerccedilekleştirilmektedir
19 Uumllkemizin Uluslararası Kara Yolu Projeleri
Kara yolu taşımacılığı sektoumlruumlmuumlzuumln uluslararası ilişkilerinin yuumlruumltuumllmesi ve sorunların
ccediloumlzuumlmuuml youmlnuumlnde ccedilaba goumlsterilmesi Ulaştırma Bakanlığı Kara Ulaştırması Genel
Muumlduumlrluumlğuumlnuumln goumlrevleri arasındadır Bu amaccedilla uumllkemiz taşımacılarının yolcu ve eşya
taşıması yaptığı 48 uumllkeyle İkili Uluslararası Kara yolu Taşıma Anlaşması imzalanmış iki
17
uumllkeyle de paraf edilmiştir İmzalanan anlaşmalar ile iki uumllke arasında ve transit olarak
yapılmakta olan kara yoluyla yolcu ve eşya taşımacılığı belli duumlzenlemeler iccedilinde
gerccedilekleştirilmekte ortaya ccedilıkan sorunlar ise bu anlaşmalar ccedilerccedilevesinde
ccediloumlzuumlmlenebilmektedir
Anlaşmalar ile ikili taşımalar transit yolcu ve eşya taşımaları iccedilin kolaylıklar
getirilmektedir ayrıca
Geccediliş uumlcretleri
İkili taşımacılık transit eşya ve yolcu taşımacılığının tabi olacağı izin belgesi
proseduumlruuml
Doumlnuumlş yuumlkuuml ve uumlccediluumlncuuml uumllke taşımaları
Hangi tuumlr eşya taşımalarının izin belgesinden muaf tutulacağı
Taşıt personeli ve taşımacıların uyacağı kurallar
Taşıma faaliyetinden doğan oumldemelerin ne şekilde yapılacağı
Yolcu ve eşya taşımacılığına ilişkin guumlmruumlk ve diğer formalitelerin
kolaylaştırılması
Eşya taşımacılığında teminat konusu
Yolcular bagaj ve eşya iccedilin yaptırılacak sigorta
Karma Komisyonun kurulması ve goumlrevleri
gibi konular kapsamlı şekilde duumlzenlenmiştir
İkili anlaşmalarda yer alan ldquoKarma Komisyonrdquo her yıl toplanarak ortaya ccedilıkan
sorunların ccediloumlzuumlm yollarını goumlruumlşuumlr istatistikicirc bilgi değişimini sağlar ve takip eden yılı da
kapsayacak şekilde alınacak tedbirleri kararlaştırır
Diğer yandan birccedilok uumllkenin bir araya geldiği ve uumllkemizin de aktif olarak yer aldığı
uluslararası platformlarda uumllkemiz kara yolu taşımacılarının pazar paylarının artırılabilmesi
amacıyla gereken titiz ccedilalışmalar yapılmakta bu ccedilalışmalarda ccedilevrenin korunması trafik
guumlvenliği ve taşımacılığın serbestleştirilmesi gibi konular oumln planda tutulmaktadır
191 Tuumlrkiye Transit Kara Yolu (TETEK) Projesi
Kıtalar arasında bir geccediliş boumllgesinde yer alan Tuumlrkiye kendi ulusal gelişmesi kadar
boumllgenin birliği accedilısından da kara yolu ağının gerekliliğine inanmıştır Bu nedenle uumllkemiz
sınırlarından geccedilen yaklaşık 3200 km yolu kapsayan Tuumlrkiye Transit Kara Yolu (TETEK)
projesini gerccedilekleştirmiştir Bu proje kapsamına giren yol ağı toplam yol ağımızın 5rsquoini
teşkil etmektedir
Tuumlrkiye transit kara yolu Bulgaristan sınırında Kapıkulersquoden başlayarak İstanbul
uumlzerinden Gerede - Ankara yolu ile bir kolu Suriye sınırına diğeri Irakrsquoa devam etmekte
Geredersquoden ayrılan kuzey kolu ise Refahiye Erzincanrsquodan geccedilip İran sınırında sona
ermektedir
18
Soumlz konusu yol Avrupa ve Orta Doğu kara yolu ağını en uygun şekilde tamamladığı
gibi Avrupa uumllkelerinden Orta Doğu Batı Asya ve Kuzey Afrikarsquoya doğru trafik akışının
sağlandığı en kısa yoldur
192 Avrupa Ekonomik Komisyonu (AEK)
Tuumlrkiyersquonin de kurucu uumlyeleri arasında bulunduğu komisyonun temel amacı Avrupa
ekonomisinin yeniden yapılanması Avruparsquodaki ekonomik faaliyet duumlzeyinin yuumlkseltilmesi
Avrupa uumllkelerinin gerek birbirleriyle gerekse diğer uumllkelerle ekonomik ilişkilerinin idame
ettirilmesi ve geliştirilmesi olarak belirlenmiştir AEK huumlkuumlmetlerin teknik uzmanlarının
ortak konular uumlzerinde anlaşmaya vardığı kapsamlı stratejiler ve politikalar oluşturdukları
bir forum niteliğindedir
Uumllkemizdeki E yolları olarak bilinen Avrupa-Uluslararası yol ağı uumlyesi bulunduğumuz
Birleşmiş Milletler AEKrsquoca uumllkeleri birbirine bağlayan kara yollarının geliştirilmesini teşvik
amacıyla kullanıma konmuş bir sistemdir
Uumllkemize Avrupa sınırlarından E-80 ve E-90 numaraları ile giren iki anayol sisteme ve
amaca uygun olarak İran ve Irak sınırlarında Asya ve Ortadoğu uluslararası yol ağlarına
bağlantı sağlayacak şekilde duumlzenlenmiştir E yollarının Kafkasya ve Orta Asya uumllkelerine
uzatılması konusundaki ccedilalışmalara paralel olarak E-97 ve E-95 hatlarının oluşturulması
kabul edilmiştir
193 Kuzey - Guumlney Avrupa Otoyolu (TEM) Projesi
Tuumlrkiye ile birlikte Avusturya Bulgaristan Ccedilekoslovakya Yunanistan Macaristan
İtalya Polonya ve Yugoslavyarsquonın uumlyelikleri ile kurulan projede Doğu Avruparsquoda
gerccedilekleşen değişimler ve geccedilişler nedeniyle TEM hatlarının buumltuumlnluumlğuumlnuumln bozulması
sonucunda uumlye uumllke sayısı zaman zaman değişmiştir 1997 yılı itibariyle projeye uumlye uumllkeler
Bulgaristan Ccedilek Cumhuriyeti Guumlrcistan Hırvatistan İtalya Litvanya Macaristan Polonya
Romanya Slovakya ve Tuumlrkiyersquo dir
Resim 115 Tuumlrkiyersquodeki TEM otoyolları
Başlangıccedilta yaklaşık 10000 kmrsquolik bir otoyolu ağının tesisini oumlngoumlren TEM Projesi
kuzeyde Polonyanın Gdansk kentinden başlamakta 10 uumllke uumlzerinden geccedilerek Adriyatik
19
Ege ve Karadeniz sahillerine erişmekteydi Ancak Doğu Avrupa uumllkelerinin sosyal ve
ekonomik yapılarında son yıllarda goumlruumllen değişmelere ve bunun sonucu olarak ortaya ccedilıkan
yeni ilişkilere paralel olarak TEM Projesine doğu-batı istikametinde yeni hatlar ilave
edilerek TEM ağı yaklaşık 20149 kmrsquoye ccedilıkartılmıştır
Uumllkemiz sınırları iccedilinde kalan boumlluumlmuuml ise Kapıkule İstanbul Ankara Aşkale
guumlzergacirchını takiben Trabzonda Karadenize doğuda Guumlrbulak batıda Afyon uumlzerinden
İzmir ve Ege Denizine guumlney ve guumlneydoğuda ise Yayladağ ve Cizre hudut kapılarımıza
ulaşmaktadır Ayrıca Gerede-Samsun-Trabzon-Rize-Hopa guumlzergacirchının da TEM ağına ilave
edilmesiyle TEMin Tuumlrkiye sınırları dacirchilicircndeki yol uzunluğu 5556 km olmuştur
194 Ekonomik İşbirliği Teşkilatı (EİT-ECO)
ECO 1964 yılında kurulan Kalkınma İccedilin Boumllgesel İşbirliği Teşkilatı (RCD) nın bir
devamı olarak Tuumlrkiye İran ve Pakistan arasında imzalanan bir protokolle kurulmuştur
Teşkilatın oumlncelikli hedefleri arasında serbest bir taşımacılık sistemi yer aldığından
ulaştırma ile ilgili konular buumlyuumlk oumlnem arz etmektedir Uumlye uumllkeler arasında ekonomik ticari
ve kuumlltuumlrel işbirliğini sağlamak amacıyla kurulan teşkilat daha sonra Sovyetler Birliğinin
dağılmasıyla bağımsızlıklarını kazanan boumllgedeki bazı uumllkelerin de katılımıyla uumlye sayısını
10a ccedilıkarmıştır Buguumln itibariyle Tuumlrkiye İran Pakistan Azerbaycan Tuumlrkmenistan
Oumlzbekistan Kırgızistan Kazakistan Afganistan ve Tacikistan ECO uumlyesi uumllkelerdir Kuzey
Kıbrıs Tuumlrk Cumhuriyeti de goumlzlemci uumlye statuumlsuuml ile ECO ccedilalışmalarını izlemektedir
Tuumlrk taşımacılarının orta ve uzak Asyaya ulaşması iccedilin oumlnemli guumlzergacirchları iccedileren uumlye
uumllkeler taşımacılık konusunda ccedileşitli anlaşmaların hazırlık ccedilalışmalarını suumlrduumlrmektedir
Uumllkemiz bu ccedilalışmaların tamamına aktif olarak katılmakta ve gerekli katkıyı sağlamaktadır
Resim 116 ECO (Economic cooperation organization)
Yeni katılımlarla birlikte boumllgesel işbirliğinde roluuml ve oumlnemi artan ECO ccedilerccedilevesinde
kesintisiz bir kara yolu ulaşımı iccedilin ilave guumlzergacirchlara ihtiyaccedil duyulmuş olup bu konuda
ccedilalışmalar suumlrduumlruumllmektedir
20
110 Uluslararası Kara Yolu Eşya Taşımacılığında Lojistik Firma
(freight forwarder)
Kara yolu taşıma sistemleri oumlzellikle muumlşteri ilişkileri ile kara yolu iş
organizasyonunda oumlnemli roluuml bulunan lojistik firma tarafından yoğun olarak
etkilenmektedir Lojistik firmanın kara yolu taşımacılık sistemleri iccedilindeki etkinliğini
sağlayabilmesi iccedilin oumlnem vermesi gereken hususlar şunlardır
Taşımacılık hizmetlerinde yuumlksek kalite
Suumlratli ve tam zamanında teslimat
Seferlerde sıklık ve duumlzenlilik
Goumlndericilere esnek fiyat oumlnerileri
Resim 117 Fiyatlandırma
Lojistik Firma bu unsurlar sayesinde taşıyıcı ile birebir bağlantı kurabilir ve
muumlşterilerine uygun ccediloumlzuumlm imkacircnları yaratabilir Kara yolu eşya taşımacılığında lojistik
firmanın temel işlevi diğer taşıma tuumlrlerinde olduğu gibi taşıma organizasyonunun yerine
getirilmesidir Lojistik firma taşıma organizasyonunu yerine getirirken goumlz oumlnuumlne aldığı en
oumlnemli unsur muumlşteri odaklı hizmet anlayışıdır Hizmetin kesintisiz ve suumlrekli olarak aynı
kalitede ve duumlşuumlk maliyette verilebilmesi lojistik firmanın temel ccedilalışma prensibi
olmaktadır
Lojistik firmanın ana hizmeti muumlşterilerine kara yolu ile yapılacak taşımalarda tarifeli
seferler organize edecek şekilde yuumlk konsolidasyonu yapmasıdır Bu amaccedilla aynı guumlzergacircha
youmlnelik bulunan yuumlk talepleri hacim olarak yetersiz olsa bile hizmetin suumlrekliliğinin
sağlanması amacıyla duumlzenli olarak verilebilmelidir
Lojistik firmanın hizmet yaklaşımı duumlşuumlk hacimli yuumlklerin taşınmasında
konsolidasyon yaparak bireysel ihracatccedilı ve ithalatccedilının goumlnderilerine daha avantajlı bir
ortam oluşturmaktır
Lojistik firmaların kara yolu eşya taşımacılığı ile goumlndericiye sağlayabileceği faydalar
şu şekilde sıralanabilir
21
Lojistik firmanın bir hizmet organizasyonu olarak muumlşterilerine ihtiyaccedil duyduğu
yuumlksek esnekliği sunabilmesi
Yuumlk konsolidasyonu yapabilmenin sağladığı yeterli yuumlk bulma avantajı
Resim 118 Yuumlk konsolidasyonu
Depodan depoya guumlvenli taşıma
Duumlzenli ve sık yuumlkleme yapılabilmesi
Taşıma ve depo yerlerinin kapasitelerinin iyi kullanımına youmlnelik optimal
ccediloumlzuumlmlemeler sayesinde oumlnemli maliyet avantajı oluşturması
Taşımayı buumltuumlnuumlyle kontrol altında tutma olanağı
Sevkiyatın araccedil takip sistemiyle suumlrekli izlenebilmesi
Suumlratli teslimat imkacircnı
Kolay yuumlkleme ve boşaltma olanağı
Uygun fiyat tarifelerinin oluşturulmasıdır
1101 Taşıma Organizatoumlruuml Olarak Lojistik Firma (freight forwarder)
Kara yolu eşya taşımacılığında Lojistik Firmarsquonın taşıma organizatoumlruuml olarak başlıca
roluuml uluslararası taşımacılıkta goumlndericilerin (ihracat ve ithalatccedilılar) yuumlklerinin teslim
yerlerine en iyi koşullarda ulaştırılmasına youmlnelik faaliyetlerde bulunmasıdır
Lojistik firmanın taşıma organizatoumlruuml olarak hizmet suumlrecinin aşamaları şunlardır
Muumlşteri talebi
Hizmet tarifelendirme
Teklif verilmesi
Soumlzleşme yapılması
Hizmetin yerine getirilmesi
22
Goumlnderici ihracat ve ithalat eşyasının taşınmasını guumlvenli hızlı ve duumlşuumlk fiyatla
yapabilecek taşıma organizatoumlruuml (lojistik firma) firmalarla ilgili pazar araştırması yapabilir
Goumlnderici iccedilin lojistik firma seccediliminde oumlnemli unsurlar şunlardır
Lojistik firmanın sevk edilmesi planlanan boumllgedeki faaliyet alanı
Taşınacak malla ilgili daha oumlnceki deneyimi
Taşıma ve diğer hizmetlere ait rekabetccedili tarifeleri
Hizmet kalitesi
Firma referansları
İş deneyimleri
Firma guumlvenliği
Goumlndericinin lojistik firmadan beklentisi sadece rekabetccedili fiyatlara dayanmamakta
sevk edilecek eşyaya ait taşıma deneyimi ve taşımayı emniyetli ve tam zamanında teslim
edilmesi başta olmak uumlzere hizmet kalitesi yuumlksek bir şekilde yerine getirebilmesine bağlı
olmaktadır
Lojistik firmanın tercih edilebilir olabilmesi iccedilin pazarlama stratejileri oluşturması
gerekmektedir Pazarlama stratejilerini oluştururken lojistik firmalar muumlşterilerine sunduğu
hizmet alanını genişleterek yeni hizmet alanlarını nitelikli olarak sağlamayı ve rekabetccedili fiyat
politikaları oluşturmayı oumln planda tutmalıdır Lojistik firmanın kara yolu stratejilerinin
başarılı olabilmesi iccedilin aşağıdaki unsurlara yeterince oumlnem vermek durumundadır
Profesyonel bir işadamı bilinci ile ccedilalışmalıdır
Goumlndericinin talep ve beklentilerine dikkat edilmelidir
Goumlndericiye verdiği soumlzleri titizlikle yerine getirmelidir
Belirsizlik durumlarında mutlaka goumlnderenle bağlantıya geccedilmelidir
Maliyet ve kacircrlılık analizleri yapmalıdır
1102 Kara Yolu Hizmet Soumlzleşmesi
Taşıma organizatoumlruuml olarak lojistik firma (freight forwarder) uluslararası kara yolu
eşya taşımacılığında faaliyetlerini goumlndericilerin (ihracat veya ithalatccedilı) talimatları
ccedilerccedilevesinde yerine getirmektedir Goumlndericiler yuumlklerin taşınması veya diğer faaliyetlerin
organizasyonu iccedilin yuumlk taşıyıcılar ile (ihracatta malları teslim alacak veya ithalatta
sevkiyatları planlamak uumlzere yurt dışı acentelerle) bir hizmet soumlzleşmesi yapmaktadır
Goumlndericilerin yuumlkleri bazen tam kamyon yuumlkuuml (FCL) olabileceği gibi bazen de kamyon
yuumlkuumlnuuml dolduramayacak hacimde olabilir Kamyon yuumlkuumlnden az olduğunda lojistik firma
bireysel goumlndericilere ait yuumlkleri konsolidasyon yaparak kamyon yuumlkuuml hacmine ulaştırabilir
Goumlnderici işveren olarak taşıma organizatoumlruuml lojistik firmayla bir hizmet soumlzleşmesi
yapar Bu soumlzleşme uygulamada goumlndericinin yazılı talimatı ile olabileceği gibi bazen de
guumlvenilir muumlşterilerden ndashgoumlndericiden- soumlzluuml de alınabilir
23
Taşıma organizatoumlruuml lojistik firmanın bir taşıma firması bulup muumlşterilerden aldığı
eşyayı taşıtması gerekecektir Lojistik firma goumlnderenle yaptığı soumlzleşmenin bir benzerini
goumlnderenin istediği koşulları yerine getirebilecek bir taşımacıyla da yapabilir Lojistik firma
goumlndericinin sevk talimatına goumlre taşımayı organize ederek taşıyıcıyı youmlnlendirir
Lojistik firmanın hizmet soumlzleşmesi yaptığı muumlşterisine karşı taşıma ile ilgili
yuumlkuumlmluumlluumlklerini yerine getirebilmesi iccedilin taşıyıcı seccediliminden malların teslim edilmesine
kadar tuumlm aşamalarda taşıma suumlrecinin takip edilmesi gereklidir Lojistik firma goumlndericiyi
(muumlşteri) memnun edebilecek hizmet tarifesini oluşturmak amacıyla taşıyıcı seccediliminde
goumlndericinin kendisi iccedilin oumlnemli olan konuları aynı şekilde taşıyıcıdan da talep etmelidir
Uluslararası taşımalarda lojistik firmanın yapmış olduğu hizmet soumlzleşmesinin işlerliği
ldquoMal Teslim Alındı Makbuzu (Forwarderrsquos Certficate of Receipt FCR)rdquo duumlzenlemesiyle
kesinlik kazanmaktadır Lojistik firma tarafından goumlndericiye yani ihracatccedilı veya ithalatccedilıya
verilen FCR belgesi ile soumlz konusu malın zilyetliği lojistik firmanın uumlzerine geccedilmektedir
Resim 119 Malların teslim alınma işlemleri
24
X İhracat AŞ
Merter 235 İstanbul Tuumlrkiye
Tel 0212 125 25 27
Faks 0212 125 125 25 25
E-Posta XXcom
HİZMET SOumlZLEŞMESİ
Merter 235 İstanbul adresinde bulunan X İhracat AŞ ile Sefakoumly
Cumhuriyet Cad 17 İstanbul adresinde bulunan Hizmet Lojistik AŞ
arasında aşağıdaki şartlarda taşıma hizmet soumlzleşmesi yapılmıştır
1 Hizmet Lojistik AŞX AŞrsquonin Merter deposundan Almanya ve
Fransarsquoya sevk edilecek mamulleri taşıyacaktır Araccedillar hazır giyim
taşımasına uygun askılı araccedillar olacaktır
2 Sevkiyatlar uumlretimde bir aksama olmadıkccedila her hafta cuma guumlnuuml
yapılacaktır Hizmet Lojistik AŞ bu nedenle her cuma saat 0800rsquode depo
oumlnuumlnde uygun araccedillarını hazır edecektir
3 Hizmet Lojistik AŞ Almanya ve Fransarsquoya sevkiyatın olup olmadığı
konusunda teyidi en geccedil her hafta ccedilarşamba guumlnuumlne kadar alacaktır
4 Hizmet Lojistik AŞ uygun aracı cuma guumlnuuml oumlğleden sonra saat
1430rsquoa kadar tedarik edemediği takdirdeX AŞ başka firmadan araccedil tedarik
ederek malları sevk edecektir Navlun fiyat farkı bulunduğunda fiyat farkı ile
birlikte her araccedil iccedilin 500 Euro tutarını Hizmet Lojistik AŞ fatura edecektir
5 Taşıma uumlcreti Almanya iccedilin helliphelliphelliphellip Euro ve Fransa iccedilin helliphelliphellip
Euro olacaktır
6 Bu soumlzleşme imza tarihinden itibaren 1 yıl suumlre ile geccedilerlidir
Taraflardan biri bir ay oumlncesinden yazılı olarak anlaşmanın sona erdiğini
diğer tarafa bildirmedikccedile soumlzleşme suumlresi 1 yıl daha aynı şartlarda uzatılmış
olacaktır
7 Muumlcbir hacircller soumlzleşme kapsamı dışındadır
8 Taraflar arasındaki anlaşmazlıklar oumlncelikle iyi niyet ccedilerccedilevesinde
ccediloumlzuumlme kavuşturulacaktır Ccediloumlzuumlmsuumlzluumlk hacirclinde İstanbul Ticaret Odasırsquonın
verdiği kararlar esas alınacaktır
İş bu soumlzleşme 01012008 tarihinde X AŞ ile Hizmet Lojistik AŞ
arasında yapılmıştır
X AŞ Hizmet Lojistik AŞ
Yetkili İmza Yetkili İmza
Belge 11 Kara yolu taşımacılık hizmet soumlzleşmesi oumlrneği
25
UYGULAMA FAALİYETİ
İşlem Basamakları Oumlneriler
Kara yolu taşımacılığının genel yapısını
oumlğreniniz Kara yolu taşıma sistemleri ve bu
sistemlerin etkilendiği faktoumlrleri ayırt
ediniz
Kara yolu taşımacılığının uumllkemizdeki
tarihi gelişimini kavrayınız Kara yolu taşımacılığının
gelişiminde temel etmenlerin neler
olduğunu neden-sonuccedil ilişkisine goumlre
değerlendiriniz
Kara yolu taşımacılığının diğer
taşımacılık tuumlrlerine goumlre uumlstuumlnluumlklerini ve
olumsuz youmlnlerini kavrayınız
Olumsuz ve uumlstuumln yanları
karşılaştırarak diğer taşıma tuumlrlerine goumlre
niccedilin tercih edilmesi ya da oumlnerilmemesi
gerektiğini sebepleriyle birlikte tartışınız
Kara yolu eşya taşımacılığında
uluslararası oumlrguumltler ve temel goumlrevlerini
kavrayınız
Oumlrguumltlerin kuruluş amaccedilları uumlye
uumllkeler vb ayrıntılar ile oumlrguumltleri
karşılaştırmaya ccedilalışınız
Tuumlrkiyersquonin uluslararası kara yolu eşya
taşımacılığındaki ana guumlzergacirchlarını
kavrayınız
Ro-Ro gemileriyle yapılan
taşımacılığın diğer guumlzergacirchlara goumlre
uumlstuumln anlarını değerlendiriniz
Tuumlrkiyersquonin taraf olduğu uluslararası
kara yolu projelerini oumlğreniniz
Projelerin temel amacını ve işleyiş
durumlarını irdeleyiniz
Uluslararası kara yolu taşımacılığında
lojistik firmanın sorumluluğu ve goumlrevlerini
kavrayınız
Lojistik firmanın taşıma organizatoumlruuml
olarak hizmet suumlrecinin aşamalarını
değerlendiriniz
UYGULAMA FAALİYETİ
26
OumlLCcedilME VE DEĞERLENDİRME Aşağıdaki soruları dikkatlice okuyunuz ve doğru seccedileneği işaretleyiniz
1- Aşağıdakilerden hangisi kara yolu taşımacılığının temel boyutları arasında yer alır
A) Taşınacak eşyanın var olması
B) Eşya taşıma işinin uumlstlenilmesi
C) Uumlcret karşılığı olması
D) Hepsi
2- Aşağıdakilerden hangisi uumllkemizde kara yolu taşımacılığının gelişmesinin oumlnemli bir
nedeni olarak sayılamaz
A) 4925 sayılı Kara yolu Taşıma Kanunursquonun yuumlruumlrluumlğe girmesi
B) Uluslararası kara yolu taşımacılığında uumllkemizin araccedil filosunun yenilenmesi
C) İthal ettiğimiz uumlruumlnlerde oumlnemli bir ccedileşitlilik ve artış goumlzlenmesi
D) Tuumlrkiye-İtalya Ro-Ro hattının kurulması
3- Aşağıdakilerden hangisi kara yolu taşımacılığının diğer taşıma tuumlrlerine goumlre uumlstuumln youmlnleri
arasında yer almaz
A) Elleccedillemenin az olması nedeniyle eşyanın yıpranması en aza indirgenir
B) Rekabetin uumlst seviyede bulunması kara yolu firmalarının karını artırmaktadır
C) Kara yoluyla daha duumlzenli ve sık sefer imkacircnı bulunmaktadır
D) Ambalajlama ve sevkiyata hazırlamada zaman ve kaynaklardan tasarruf olanağı
sağlanır
4- Aşağıdakilerden hangisi uluslar arası karayolu eşya taşımacılığında etkili olan oumlrguumltler
arasında yer alır
A) Ulaştırma Bakanları Avrupa Konferansı (CEMT-UBAK)
B) Uluslararası Kara Yolu Taşıma Birliği (IRU)
C) Guumlneydoğu Avrupa Ortak Girişimi (SECI)
D) Hepsi
5- Aşağıdakilerden hangisi Tuumlrkiyersquonin karayolu guumlzergahları arasında yer almaz
A) Bulgaristan - Romanya - Macaristan - Avusturya hattı
B) Bulgaristan - Yugoslavya - Macaristan - Almanya hattı
C) Bulgaristan - Yugoslavya - Hırvatistan - Slovenya - Avusturya hattı
D) Bulgaristan - Yugoslavya - Hırvatistan - Slovenya - İtalya hattı
OumlLCcedilME VE DEĞERLENDİRME
27
6- Aşağıdakilerden hangisi uumllkemizin uluslararası karayolu projeleri arasında yer almaz
A) Ekonomik İşbirliği Teşkilatı (EİT-ECO)
B) Avrupa Ekonomik Komisyonu (AEK)
C) Doğu - Batı Avrupa Otoyolu (TEM) Projesi
D) Tuumlrkiye Transit Kara Yolu (TETEK) Projesi
7- Aşağıdakilerden hangisi Lojistik Firmarsquoların karayolu eşya taşımacılığı ile goumlndericiye
sağlayabileceği faydalar arasında yer almaz
A) Kolay yuumlkleme ve boşaltma olanağı
B) Duumlzenli ve sık yuumlkleme yapılabilmesi
C) Taşımayı teslimat aşamasında kontrol altında tutma olanağı
D) Depodan depoya guumlvenli taşıma
DEĞERLENDİRME
Cevaplarınızı cevap anahtarı ile karşılaştırınız Doğru cevap sayınızı belirleyerek
kendinizi değerlendiriniz Yanlış cevap verdiğiniz ya da cevap verirken teredduumlt yaşadığınız
sorularla ilgili konuları faaliyete geri doumlnerek tekrar inceleyiniz
Tuumlm sorulara doğru cevap verdiyseniz uygulamalı teste geccediliniz
28
KONTROL LİSTESİ
Aşağıda Karayolu Taşımacılık sistemi ile ilgili uygulamalarda karşınıza ccedilıkacak
durumlar sıralanmıştır Karayolu taşımacılık sistemi ile ilgili listelenen davranışları tabloda
bulunan değerlendirme oumllccedileğine goumlre değerlendiriniz
Değerlendirme Oumllccediluumltleri Evet Hayır
1- Kara yolu taşımacılığının genel yapısını oumlğrendiniz mi
2- Kara yolu taşımacılığının uumllkemizdeki tarihi gelişimini kavradınız
mı
3- Kara yolu taşımacılığının diğer taşımacılık tuumlrlerine goumlre
uumlstuumlnluumlklerini ve olumsuz youmlnlerini kavradınız mı
4- Kara yolu eşya taşımacılığında uluslararası oumlrguumltler ve temel
goumlrevlerini kavradınız mı
5-Tuumlrkiyersquonin uluslararası kara yolu eşya taşımacılığındaki ana
guumlzergacirchlarını kavradınız mı
6-Tuumlrkiyersquonin taraf olduğu uluslararası kara yolu projelerini oumlğrendiniz
mi
7- Uluslararası kara yolu taşımacılığında lojistik firmanın
sorumluluğunu ve goumlrevlerini kavradınız mı
DEĞERLENDİRME
Yapılan değerlendirme sonunda ldquoHayırrdquo şeklindeki cevaplarınızı bir daha goumlzden
geccediliriniz Kendinizi yeterli goumlrmuumlyorsanız oumlğrenme faaliyetini tekrar ediniz Buumltuumln
cevaplarınız ldquoEvetrdquo ise bir sonraki oumlğrenme faaliyetine geccediliniz
29
OumlĞRENME FAALİYETİndash2
Ofis ortamında CMR TTK Karayolu Taşıma Youmlnetmeliği Uluslar arası anlaşmalar
ve firma standartlarına goumlre bilgisayar telefon yazıcı ve faks gibi donanımları kullanarak
karayolu taşımacılığının yasal ccedilerccedilevesini uygulayabileceksiniz
Kara yolu eşya taşımacılığında yetki belgesi tuumlrleri ve yetki belgesi alabilme
şartları hakkında araştırma yapınız
CMR Anlaşması ve iccedileriği hakkında bilgi edininiz
Kara yolu taşımacılığı kanunu ve Youmlnetmeliği hakkında bilgi edininiz
Bulabileceğiniz belge resim dergi harita vb dokuumlmanları sınıf ortamında
arkadaşlarınızla paylaşınız
Araştırma yaparken ccedilevrenizde bulunan lojistik firmalarla veya nakliye firmaları ile
anlaşmalı olarak ccedilalışan işletmelerin ilgili servislerinden yararlanabilirsiniz Ayrıca bu
firmaların internet sitelerinden de bilgi edinebilirsiniz
2 KARA YOLU EŞYA TAŞIMACILIĞININ
YASAL CcedilERCcedilEVESİ 21 Kara Yolu Taşıma Kanunu ve Youmlnetmeliği
Tuumlrkiyersquode eşya veya yolcu taşıma hizmetleri genellikle kara yoluyla sağlanmaktadır
2003 yılı itibariyle yurt iccedili eşya taşımacılığının 92rsquosi yolcu taşımacılığının ise 96rsquosı kara
yoluyla gerccedilekleştirilmiştir Buna karşılık uluslararası eşya taşımalarında bu oranın ihraccedil
taşımalarında 163 (Avruparsquoya 776) ithal taşımalarında ise 64 (Avruparsquodan
763)rsquolerde kaldığı goumlruumllmektedir Aynı doumlnemde Tuumlrkiyersquode yolcu taşıma işiyle uğraşan
işletmelerin sayısı 567 (bunların 155rsquoi uluslararası yolcu taşımacılığıyla uğraşmakta olup 79
adedi uluslararası duumlzenli hatta sahiptir) uluslararası eşya taşımacılığını meslek edinenler ise
996 adettir Karayollarımızda toplam koltuk sayısı 402506 olan 9527 adet otobuumls (bunların
toplam 73852 adet koltuk kapasiteli 1521rsquoi uluslararası ccedilalışmaktadır) ve toplam eşya
taşıma kapasitesi 1314637 ton olan 30265 ccedilekici 34245 yarı roumlmork 2268 roumlmork
12163 tanker ve 13412 kamyon dolaşmaktadır
OumlĞRENME FAALİYETİndash2
AMACcedil
ARAŞTIRMA
30
Buumltuumln bu veriler Tuumlrk ekonomisi bakımından kara yolu taşımacılığının ne kadar
oumlnemli olduğunu ortaya koymaktadır Bununla birlikte Tuumlrkiye 19072003 tarihine kadar
kara yolu taşımacılığının oumlzellikle idaricirc boyutunu duumlzenleyen genel bir kanunu Meclisten
ccedilıkartamamıştır Taşıma hizmetleri hakkındaki duumlzenlemelerin ccediloğunluğu youmlnetmelik ve
genelge duumlzeyinde kalmıştır Mevzuatımızdaki bu yetersizliği Tuumlrkiyersquonin kara yolu
taşımacılığı hakkında milli bir politikaya sahip olmayışına dayandırmak muumlmkuumlnduumlr
Taşımacılık alanında rol oynayan ccedileşitli menfaat gruplarının bir araya gelerek muumlşterek
menfaatlerini yansıtacak bir kanun arayışına girmemeleri de eksikliğin bir diğer sebebi
olarak goumlsterilebilir
Ulaştırma Bakanlığının ccedilabaları sonucu 10072003 tarihinde 4925 sayılı Kara yolu
Taşıma Kanunu TBMMrsquode kabul edilmiş ve 19072003 tarihinde de 25173 sayılı Resmicirc
Gazetersquode ilacircn edilerek yuumlruumlrluumlğe girmiştir Kanun ldquoBaşlangıccedil Huumlkuumlmlerirdquo ldquoUluslararası
Taşımalarrdquo ldquoSorumluluk ve Sigortardquo ve ldquoCcedileşitli Huumlkuumlmlerrdquo başlıklı 4 kısımdan ve 38
maddeden ibarettir Ulaştırma Bakanlığınca Kanunun 34 maddesine dayanılarak hazırlanan
Kara yolu Taşıma Youmlnetmeliği ise 25022004 tarihinde 25384 sayılı Resmicirc Gazetersquode
yayımlanarak yuumlruumlrluumlğe girmiştir Toplam 90 maddeden oluşan bu youmlnetmelikte kanunun 34
maddesinde sayılan hususlar hakkında duumlzenlemeye gidilmiştir
211 Kanunun Amacı ve Uygulama Sahası
Kara yolu Taşıma Kanunursquonun genel amaccedilları aşağıdaki gibi sıralanabilir
Kara yolu taşımalarını uumllke ekonomisinin gerektirdiği şekilde duumlzenlemek
Taşımada duumlzeni ve guumlvenliği sağlamak
Taşımacı acente ve taşıma işleri komisyoncuları ile nakliyat ambarı ve kargo
işletmeciliği ve benzeri hizmetlerin şartlarını belirlemek
Taşıma işlerinde istihdam edilenlerin niteliklerini haklarını ve sorumluluklarını
saptamak
Kara yolu taşımalarının diğer taşıma sistemleri ile birlikte ve birbirlerini
tamamlayıcı olarak hizmet vermesini ve mevcut imkacircnların daha yararlı bir şekilde
kullanılmasını sağlamak
Tuumlrk Medeni Kanunursquonun 1 maddesine goumlre kanunlar soumlzuumlyle ve oumlzuumlyle değindiği
buumltuumln konularda uygulanacağından Kara yolu Taşıma Kanunursquonun 1 maddesinde sayılan
amaccedilların bu Kanunrsquoun oumlzuumlyle değindiği hususların belirlenmesine katkıda bulunacağı
şuumlphesizdir Benzeri bir huumlkme youmlnetmeliğin 1 maddesinde de rastlanmaktadır
Aralarındaki tek fark Kanunrsquoda sayılan amaccedillardan uumlccediluumlncuumlsuumlndeki ldquobenzeri hizmetlerrdquo
kavramının iccedili doldurulmuş ve ldquolojistik işletmeciliği taşıma işleri organizatoumlrluumlğuuml terminal
işletmeciliği oto kiralama işletmeciliği ve dağıtıcılıkrdquo hizmetlerinin şartlarını belirlemek de
youmlnetmeliğin amaccedilları iccediline sokulmuştur Oysa Kanunrsquoun 34 maddesi ccedilıkartılacak
youmlnetmelikte ldquobenzeri hizmetlerrdquo kavramına giren faaliyetleri saymak ve bunların şartlarını
tespit yetkisini Ulaştırma Bakanlığırsquona vermiş değildir Soumlz konusu maddede Bakanlığın
şartlarını belirlemeye yetkili olduğu hizmetler accedilıkccedila ldquotaşımacılık acente ve taşıma işleri
komisyonculuğu ile nakliyat ambarı ve kargo işletmeciliğirdquo olarak belirtilmiştir Bakanlık
31
youmlnetmelikte sayılan benzeri hizmetleri ancak Kanunrsquoda sayılan hizmetlerin alt kategorisi
olması şartıyla ve oumllccediluumlsuumlnde duumlzenleyebilir
Bununla birlikte Kanundan farklı olarak Youmlnetmelik kaleme alınırken AB taşıma
mevzuatı ile ve oumlzellikle ldquoKara yolu ile yapılan eşya ve yolcu taşımacıları mesleğine giriş ile
bu taşımacıların ulusal ve uluslararası taşımacılık alanında serbest yerleşim oumlzguumlrluumlklerinin
etkin kullanımını teşvik etmek uumlzere diploma sertifika ve diğer uumlnvanların karşılıklı olarak
tanınmasırdquo nı iccedileren 29 Nisan 1996 tarihli ve 9626AT sayılı ldquoKonsey Direktifirdquo ile uyumu
sağlanmaya ccedilalışılmıştır Ancak bu uyumlaştırma aşamasında Anayasa gereği kanunla
yapılması gereken duumlzenlemelerin youmlnetmelikle gerccedilekleştirildiği goumlruumllmektedir
Kanunun 2 maddesi gereğince uygulama sahasına aşağıdaki hususlar girmektedir
Kamuya accedilık kara yolunda motorlu taşıtlarla yapılan yolcu ve eşya taşımaları
ldquoTaşımardquo kavramı kanunun 3 maddesinde yolcunun taşıta bindiği veya eşyanın
taşımacıya teslim edildiği yerden varış noktasına goumltuumlruumllmesi şeklinde tanımlanmıştır Aynı
maddeye goumlre ldquovarış noktasırdquo ise yolcu bileti veya taşıma senedinde goumlsterilen yolcu veya
eşyanın goumltuumlruumllmek istendiği yerdir Aslında eşya ve yolcu taşımalarını aynı kapsamda ele
almak hatalıdır Eşya taşıması eşyanın taşımacı tarafından teselluumlm edildiği andan teslim
edildiği ana kadar ki suumlreci kapsayan bir faaliyet iken yolcu taşıması yolcunun taşıta bindiği
anda başlamakta ve taşıttan indiği anda sona ermektedir Bu itibarla taşımanın sona ermesi
iccedilin eşya veya yolcunun varış noktasına goumltuumlruumllmesi değil eşyanın bu noktada goumlnderilene
teslimi veya yolcunun taşıttan inmesi oumlnemlidir
Resim 21 Eşyanın taşınması
Kanunun amacı kara yolunda yapılan taşımaları duumlzenlemek olduğuna goumlre deniz iccedil
sular hava ve demir yolu taşımalarının kapsam dışı tutulması gerekir Karma taşıma hacirclinde
32
ise ldquonetwork prensibirdquo gereği taşıma kara yolunda (trafik iccedilin kamunun yararlanmasına accedilık
olan arazi şeridi yol otoyol koumlpruumller ve benzeri yapı ve alanlarında) cereyan ettiği suumlrece
Kanun ve Youmlnetmelik huumlkuumlmleri uygulanacaktır
Taşıma işleri işletmecileri
Kanunun 3 maddesine goumlre ldquotaşıma işleri işletmecilerirdquo taşıma işlerinde faaliyette
bulunan taşımacı acente taşıma işleri komisyoncusu ile nakliyat ambarı ve kargo
işletmecileridir
Taşımacılar
Taşıma işleri işletmecilerinden ilki taşımacılardır Kanun koyucu bu suretle Tuumlrk
Ticaret Kanunursquonun kullandığı ldquotaşıyıcırdquo kavramını değil CMRrsquonin Tuumlrkccedile tercuumlmesinde
kendisinden yararlanılan ldquotaşımacırdquo kavramını tercih etmiştir Kanunun 3 maddesine goumlre
ldquotaşımacırdquo taşımacı yetki belgesine sahip olan ve kendi nam ve hesabına taşımayı bir uumlcret
karşılığı uumlstlenen gerccedilek veya tuumlzel kişidir Tuumlrk Ticaret Kanunursquonun 762 maddesinden
farklı olarak taşımacının yetki belgesine sahip olması aranmak suretiyle Kara Yolu Taşıma
Kanunursquonun uygulama sahası daraltılmıştır
Nakliyat ambarı işletmecileri
Kanunun 3 maddesine goumlre ldquonakliyat ambarı işletmecilerirdquo bağımsız bir iş yerinin
kullanım hakkına sahip olan ve eşyayı teslim alarak kendi goumlzetim ve denetimi altında
yuumlkleme boşaltma depolama istifleme aktarma ve goumlnderilene teslim gibi hizmetleri
yerine getiren taşımayı yapan veya yaptıran ve bundan doğacak sorumluluğu uumlstlenen
kişilerdir
Resim 22 Nakliyat ambarı
Taşıma acenteleri
Taşıma işleri işletmecilerinden diğer bir grup taşıma acenteleridir Kanunun 3
maddesinde ldquotaşıma acentelerirdquonin Tuumlrk Ticaret Kanunursquonun 116 maddesindeki ldquoacenterdquo
tanımına uygun olarak ticaricirc muumlmessil ticaricirc vekil satış memuru veya muumlstahdem gibi
bağımlı bir sıfatı olmaksızın bir soumlzleşmeye dayanarak belirli bir yer veya boumllge iccedilinde daimicirc
33
surette bir veya birden fazla taşımacıyı ilgilendiren soumlzleşmelerde aracılık etmeyi ve onlar
adına taşıma soumlzleşmesi yapmayı meslek edinen kişilerden oluştuğu accedilıklanmıştır
Taşıma işleri komisyoncuları
Taşıma işleri komisyoncuları kanunun 3 maddesinde Tuumlrk Ticaret Kanunursquonun 808
maddesiyle uyum hacirclinde uumlcreti karşılığında kendi namına ve bir muumlvekkil hesabına eşya
taşıtmayı meslek edinmiş kişiler olarak tanımlanmıştır
Kargo işletmecileri
Kanun 3 maddesinde tanımlanan ldquokargo işletmelerirdquo bağımsız bir işyerinin kullanma
hakkına sahip olan ve kargoyu teslim alarak kısa suumlrede goumlnderilene ulaştırmak amacıyla
kendi goumlzetimi ve denetimi altında yuumlkleme boşaltma depolama istifleme aktarma ve
goumlnderilene teslim gibi hizmetleri yerine getiren taşımayı yapan veya yaptıran ve bundan
doğacak sorumluluğu uumlstlenen kişilerdir ldquoKargordquo ise tek parccedilada en fazla (100) yuumlz
kilogramı geccedilmeyen genellikle ambalaj ve kap iccedilerisinde olan kuumlccediluumlk boyutlu koli sandık
paket gibi parccedila eşyadır
Resim 23 Kargo
Ulaştırma Bakanlığı daha sonra ccedilıkartmış olduğu ek bir youmlnetmelikle ldquotaşıma işleri
işletmecilerirdquo nin kapsam alanına giren işletmeci sayısını artırmıştır
Lojistik işletmecileri
Youmlnetmeliğin 4 maddesinde tanımlanan ldquolojistik işletmecilerirdquo kendi nam ve hesabına
taşımacılık yapmakla beraber bağımsız bir işyerinin kullanım hakkına sahip olarak
muumlşterilerine ait eşyayı teslim aldıktan sonra kendi goumlzetim ve denetimi altında yuumlkleme
boşaltma depolama istifleme paketleme tasnif etiketleme satış veya pazarlama sipariş
planlaması dağıtım tedarik nakliye ve benzeri hizmetleri uumlstlenen gerccedilek ve tuumlzel kişilerdir
34
Lojistik işletmecisi ile nakliyat ambarı işletmecisi arasındaki en oumlnemli fark
birincisinin tasnif etiketleme satış pazarlama sipariş planlaması dağıtım tedarik gibi
doğrudan taşıma işlerinden sayılamayacak işlerle meşguliyetinin aranmasıdır
Taşıma işleri organizatoumlrleri
Taşıma işleri organizatoumlrleri de youmlnetmeliğin 4 maddesinde tanımlanmıştır Buna
goumlre Kanun bu Youmlnetmelik ve ilgili diğer mevzuatın taşımacılık sıfatı ile faaliyet
goumlsterenlere getirdikleri yuumlkuumlmluumlluumlk ve sorumluluklar ccedilerccedilevesinde taşımacı kabul edilerek
bu youmlnetmeliğe goumlre yetki belgesi almış gerccedilek ve tuumlzel kişilerin imkacircn kabiliyet ve
kapasiteleri ile gerektiğinde diğer taşıma tuumlrlerinden de yararlanarak veya bunları kullanarak
kombine taşımacılık dacirchil kendi nam ve hesabına taşıma yaptırarak taşıma faturası
duumlzenleyecek tuumlzel kişiler taşıma işleri organizatoumlrleridir
Taşıma işleri organizatoumlrleri esas itibariyle taşımacılık işini organize eden kişilerdir
Anılan kişiler goumlnderene karşı taşımayı organize ederken taşımanın tuumlm ayaklarını
uumlstlendiklerinden zaten taşımacı sayılırlar Goumlnderen ile olan ilişkisinde taşımacı olan
organizatoumlr kendisine karşı taşıma taahhuumlduumlnde bulunan fiili taşımacılara karşı goumlnderen
konumundadır
Terminal işletmecileri
Dağıtıcılar
Tek parccedilada en fazla 5 kg ağırlığındaki kargoların kısa suumlrede kapıdan
kapıya kendi nam ve hesabına dağıtımını yapacak gerccedilek ve tuumlzel kişiler Youmlnetmeliğin 4
maddesinde ldquodağıtıcırdquo olarak adlandırılmışlardır Aslında soumlz konusu kişiler Kanun
anlamında ldquokargo işletmecisirdquo iken youmlnetmelikte ayrı bir kategoriye sokulmuşlardır
Dağıtıcıları kargo işletmecilerinden ayıran tek unsur onların 100 kg yerine 5 kgrsquoı
geccedilmeyen kargoları taşımayı uumlstlenmiş olmalarıdır
35
Resim 24 Dağıtıcılar
Oto kiralama işletmecileri
Youmlnetmeliğin 4 maddesine goumlre muumlşterilerine ticaricirc amaccedilla suumlruumlcuumlluuml veya suumlruumlcuumlsuumlz
olarak 15+1 ve daha az koltuk kapasitesine sahip yolcu taşımaya mahsus taşıtları yurt iccedilinde
veveya uluslararasında olmak uumlzere yazılı bir soumlzleşmeye dayanan bir bedel karşılığı ve
belli bir suumlre iccedilin kiraya vermek şeklinde faaliyet goumlsterecek gerccedilek ve tuumlzel kişilere ldquooto
kiralama işletmecilerirdquo denir
Taşıma işlerinde ccedilalışanlar
Kapsamına girdiği hacirclde ldquotaşıma işlerinde ccedilalışanlarrdquo olarak isimlendirilen kişilerden
ne anlaşılması gerektiğine dair bir huumlkme kanunda rastlanılamamıştır Bu kişiler taşıma
işleri işletmecilerinin işletmelerinde taşıma işini goumlrmek uumlzere istihdam olunan işccedililerdir Bu
itibarla ldquotaşıma işlerinde ccedilalışanlarrdquo ibaresinin anlamı ccedilalışanların mutlaka taşıma işinde
goumlrev almasına bağlandığından Borccedillar Kanunursquonun 55 maddesindeki ldquoistihdam edilen
kişilerrdquo ve Tuumlrk Ticaret Kanunursquonun 782 maddesindeki ldquoyardımcılarırdquo kavramından daha
dardır Boumlyle bir sınırlamanın bilhassa taşımacının yuumlkuumlmluumlklerinde ve sorumluluklarında
oumlnemli sonuccedillar doğuracağı muhakkaktır
Taşımalarda yararlanılan her tuumlrluuml taşıt araccedil gereccedil yapılar ve benzerleri
Kanunda tanımlanmayan bu nevi araccedil gereccedil ve yapıların ortak oumlzelliği kendilerinden
taşımalarda yararlanılıyor olmasıdır Youmlnetmeliğin 4 maddesinde bunlardan bazılarının (oumlrn
antrepo ccedilekici depo eşyakargo terminali geccedilici depolama yeri kamyon kamyonet kargo
tasnif ve aktarma merkezi motorlu taşıt otobuumls otomobil roumlmork taşıt katarı yarı roumlmork
yolcu terminali vs) accedilıklandığı goumlruumllmektedir
36
Resim 25 Roumlmork
Kanunun 2 maddesinin II fıkrasında bazı taşıma tuumlrleri kanunun uygulama sahasının
dışına ccedilıkartılmıştır
Oumlzel otomobillerle ve bunların roumlmorklarıyla yapılan taşımalar
Genel ve katma buumltccedileli dairelerle il oumlzel idareleri belediyeler uumlniversiteler ve
kamu iktisadicirc teşebbuumlslerine ait otomobillerle yapılan taşımalar
Tuumlrk Silahlı Kuvvetlerine ait motorlu taşıt ve bunların roumlmorkları ile yapılan
taşımalar
Lastik tekerlekli traktoumlrlerle ccedilekilen roumlmorklarla yapılan taşımalar
2 maddenin III fıkrasında il sınırları iccedilindeki taşımalar ile yuumlz kilometreye kadar olan
şehirlerarası taşımaların duumlzenlenmesi il ve ilccedile trafik komisyonları ile işbirliği yapılmak
suretiyle ilgili valiliklere belediye sınırları iccedilerisindeki şehir iccedili taşımalar belediyelere bu
kanuna goumlre duumlzenlenecek youmlnetmelik esasları dacirchilicircnde bırakılabileceği duumlzenlenmiştir
Son fıkrada uluslararası anlaşmalar ile savaş hacircli sıkıyoumlnetim olağanuumlstuuml hacircl ve doğal
afet durumlarında uygulanacak huumlkuumlmler saklı tutulmuştur Boumlylece Anayasarsquonın 90
maddesi gereğince usulen yuumlruumlrluumlğe sokulan CMR gibi milletlerarası anlaşmaların uumlstuumlnluumlğuuml
kabul edilmiştir
212 Genel Taşımacılık Kuralları
Kanunun 4 maddesinde taşımacılıkta hacirckim genel kurallar sayılmıştır Buna goumlre
taşımalar
Ekonomik
Seri
Elverişli
Guumlvenli
Ccedilevreye koumltuuml etkisi en az
Kamu yararını goumlzetecek tarzda
Serbest rekabet ortamında gerccedilekleştirilmelidir
37
Youmlnetmeliğin 5 maddesinde de benzeri bir duumlzenleme bulunmaktadır Aralarındaki tek
fark youmlnetmelikte ldquogenel sağlığın fert toplum ve ccedilevre sağlığınınrdquo da taşımacılık esnasında
goumlz oumlnuumlnde bulundurulması gerekli değerler arasında sayılmasıdır ki zaten bunlar kanunun
4 maddesi kapsamına giren hususlardır Bu sebeple youmlnetmeliğin anılan huumlkmuumlnuumln
genişletici değil accedilıklayıcı tarzda kaleme alındığı soumlylenebilir
213 Kara Yolu Eşya Taşımacılığında Yetki Belgesi
Kara yoluyla uluslararası eşya taşımacılığı yapacakların yetki belgesi sahibi olması
gerekir Taşımanın şekline goumlre bu yetki belgesi aşağıdaki tuumlrlere ayrılır
C yetki belgesi Kara yoluyla uluslararası eşya taşımacılığı yapacaklara verilir
Taşımanın şekline goumlre aşağıdaki tuumlrlere ayrılır
(C1) yetki belgesi Belirli bir zaman tarifesine goumlre eşya taşıyacaklara
verilir
(C2) yetki belgesi Belirli bir zaman tarifesine uymaksızın eşya durumuna
goumlre sefer duumlzenleyerek taşıma yapacaklara verilir
(C3) yetki belgesi Ticari amaccedilla kayıt ve tescil edilmekle beraber
taşımacılık hariccedil taşıt sahibinin esas iştigal konusu ile ilgili taşımaları yapacaklara verilir
(C4) yetki belgesi Belirli bir zaman tarifesine uymaksızın ev eşyası
taşıması yapacaklara verilir
(C5) yetki belgesi Taşıt ve taşıt filosu kapasitesi aranmaksızın Tuumlrk Ticaret
Kanunursquonun 814 maddesinin 1 fıkrasına goumlre taşıma işini uumlzerine alan ve taşıma işlerini
organize eden taşıma işleri komisyoncularına (lojistik firmalara) verilir
(E) yetki belgesi Uluslararası taşımacılık yapacak kamu kuruluşlarına ve kamu
yararına ccedilalışan kuruluşlara verilir
(F) yetki belgesi Uluslararası yolcu taşımacılığı konusunda acentelik yapacaklara
verilir
(G) yetki belgesi Uluslararası eşya taşımacılığı konusunda acentelik yapacaklara
verilir
(H) yetki belgesi Uluslararası eşya taşımacılığı konusunda komisyonculuk
yapacaklara verilir
Yetki belgesi almak isteyen gerccedilek ve tuumlzel kişiler Ulaştırma Bakanlığınca verilecek
oumlrneğe uygun ldquobaşvuru formurdquo nun ilgili boumlluumlmuumlnuuml doldurarak bu formda belirtilen belgeler
ile birlikte Bakanlığa muumlracaat ederler
2131 Yetki Belgesi Alabilme Koşulları
Taşımacı olmak isteyen gerccedilek ve tuumlzel kişilerin TC uyruğunda olmaları
Gerccedilek kişi tuumlzel kişi kurucu ortakları ve tuumlzel kişiliği temsile yetkili youmlneticilerin
kaccedilakccedilılık dolandırıcılık inancı koumltuumlye kullanma ve Tuumlrk Ceza Kanunursquonun devletin
38
şahsiyetine karşı işlenen succedillarla Teroumlrle Muumlcadele Kanunu aleyhine işlenen succedillardan
huumlrriyeti bağlayıcı ceza ile huumlkuumlmluuml bulunmamaları
Tuumlzel kişilerin Tuumlrk Ticaret Kanunursquonda belirtilen tuumlzel kişilerden olmaları
Taşıma tuumlruumlne goumlre
(C1) ve (C2) yetki belgelerini veya bu belgelerden herhangi birini almak iccedilin
başvuranların kendi adına kayıt ve tescil edilmiş en az 10 adet taşıta ve 300 ton istiap
haddinde taşıt filosuna sahip olmaları
(C3) yetki belgesi almak iccedilin başvuranların kendi adına kayıt ve tescil edilmiş en
az 2 adet taşıta ve 20 ton istiap haddinde taşıt filosuna sahip olmaları (oumlzelliği olan
taşımalarda asgari iki taşıta sahip olunması kaydıyla bu 20 tonluk istiap haddi Ulaştırma
Bakanlığınca daha duumlşuumlk tutulabilir)
(C4) yetki belgesi almak iccedilin başvuranların kendi adına kayıt ve tescil edilmiş en
az 3 adet taşıta ve 30 ton istiap haddinde taşıt filosuna sahip olmaları
(E) yetki belgesi almak iccedilin başvuranların taşıt filosu kapasitesine bakılmaksızın
taşıtların kuruluş adına kayıt ve tescil edilmiş olmaları
(C5) yetki belgesi almak iccedilin başvuran lojistik firmaların (taşıma işleri
komisyoncuları) sermaye şirketi niteliğinde ve kayıtlı sermayelerinin en az 10000 YTL
olması Ulaştırma Bakanlığırsquona 200000 ABD doları tutarında kati ve suumlresiz banka teminat
mektubu vermeleri ticaret ve sanayi odalarına nakliyeci grubuna kayıtlı olmaları gerekir
Kayıtlı sermaye miktarı veveya banka mektubu tutarı Bakanlıkccedila bir katına kadar
artırılabilir
(C1) ve (C2) yetki belgesi almak iccedilin başvuranların ticaret veya sanayi odalarında
nakliyeci grubuna kayıtlı olmaları
(C3) yetki belgesi almak iccedilin başvuranların sanayi ve ticaret odalarında ilgili
meslek grubuna kayıtlı olmaları
(C4) yetki belgesi almak iccedilin başvuranların sanayi ve ticaret odalarında nakliyeci
grubuna kayıtlı olmaları
(C1) yetki belgesi almak iccedilin başvuranların ccedilalışmak istedikleri her yerleşim
biriminde en az bir tane yuumlk terminali kullanma hakkına yetki belgesinin geccedilerli olduğu
suumlrece sahip olmaları
Gerccedilek kişiler ve tuumlzel kişi youmlneticilerin Bakanlıkccedila belirlenecek kurum veya
kuruluşların accedilacağı eğitimden geccedilerek mesleki yeterlilik belgesi almaları şarttır
39
Resim 26 Kişi ve tuumlzel kişi youmlneticilerin eğitimi
2132 Acente ve Komisyonculuk Yetki Belgesi
Taşıma işleri acenteliği ve komisyonculuğu (lojistik firma) yapabilmek uumlzere Ulaştırma
Bakanlığırsquondan yetki belgesi alınması gereklidir Taşıma işleri acenteliği ve komisyonculuğu
yapmak isteyen gerccedilek ve tuumlzel kişilerin TC uyruğunda olmaları gerekir Ayrıca gerccedilek
kişi tuumlzel kişi kurucu ortakları ve tuumlzel kişiliği temsile yetkili youmlneticilerin kaccedilakccedilılık
dolandırıcılık inancı koumltuumlye kullanma ve Tuumlrk Ceza Kanunursquonun devletin şahsiyetine karşı
işlenen succedillarla Teroumlrle Muumlcadele Kanunu aleyhine işlenen succedillardan huumlrriyeti bağlayıcı
ceza ile huumlkuumlmluuml bulunmamaları gerekir Tuumlzel kişilerin Tuumlrk Ticaret Kanunursquonda belirtilen
tuumlzel kişilerden olmaları şartları aranmaktadır
(G) yetki belgesi almak iccedilin başvuranların sanayi ve ticaret odalarında acente
grubuna kayıtlı olmaları
(H) yetki belgesi almak iccedilin başvuranların sanayi ve ticaret odalarında nakliye
komisyoncusu grubuna kayıtlı olmaları
(G) ve (H) yetki belgesi almak iccedilin başvuranların yetki belgeleri suumlresince bu işe
elverişli bağımsız bir buumlroyu kullanma hakkına sahip olmaları
(G) yetki belgesi almak iccedilin başvuranların uluslararası eşya taşımacılığı yapma
hakkına sahip olan yerli veya yabancı en az bir taşımacı ile acentelik anlaşması bulunması
gerekir
40
Resim 27 Anlaşma
Taşıma işleri acenteliği ve komisyonculuğu alanındaki acentelik anlaşması ve bu
konudaki yasakları aşağıdaki gibi sıralamak muumlmkuumlnduumlr
Daha oumlnce yapılmış bir acentelik anlaşması olmaksızın bir taşımacı adına işlem
yapmak yasaktır
Acentelik anlaşmalarında ccedilalışma alanının kesin olarak belirlenmiş olması
zorunludur
(G) yetki belgesine sahip olanlar hiccedilbir zaman kendi namına uluslararası taşıma
yapamaz ve yaptıramaz
(H) yetki belgesi sahiplerinin kendi namına eşya taşıtabilmesi iccedilin bu taşımanın bir
muumlvekkil hesabına yapılması zorunludur Ancak (H) yetki belgesi sahipleri kendi nam ve
hesabına taşıma yapmaları hacirclinde taşımacı sayılacaklarından kendi nam ve hesabına taşıma
yapmak isteyenlerin bu youmlnetmelikte oumlngoumlruumllen taşımacı yetki belgelerinden birine sahip
olmaları gerekmektedir
Acentelik yetki belgesine sahip olanlar ayrıca taşımacı yetki belgesi alma şartlarını
da yerine getirdikleri takdirde isterlerse taşımacı yetki belgesini de alabilirler
Uluslararası taşımacı yetki belgesine sahip olan gerccedilek ve tuumlzel kişiler
youmlnetmelikte oumlngoumlruumllen diğer şartları yerine getirmeleri hacirclinde doğrudan kendi acente
veveya komisyonculuklarını uumlstlenmemek kaydıyla isterlerse (F) (G) ve (H) yetki
belgelerini de alabilirler
(B4) ve (C3) yetki belgesi sahipleri başkaları adına taşıma yapamayacakları gibi
(F) (G) ve (H) yetki belgesi sahipleriyle de taşıma soumlzleşmesi yapamazlar
41
Yetki belgesi alındıktan sonra yetki belgesi alan gerccedilek veya tuumlzel kişinin beyan
ettiği taşıtların kazaya uğraması el konulması satılması veya başka bir sebepten dolayı iş
goumlremez duruma gelmesi hacirclinde yetki belgesi sahibi durumu değişikliğin meydana geldiği
tarihten itibaren 60 guumln iccedilinde Bakanlığa bildirmek zorundadır Youmlnetmeliğin ilgili
maddelerindeki asgari değerin altına duumlşuumllmesi hacirclinde taşımacının bu asgari değerin altına
duumlşuumllduumlğuuml tarihten itibaren 90 guumln iccedilinde yeni taşıt veya taşıtları sağlaması gerekir
214 Taşımalarda Kullanılacak Taşıtlar
Yetki belgesi sahiplerinin yurt iccedilinde ve uluslararası taşımalarda kullanacakları buumltuumln
taşıtlar yalnız kendi adına kayıt ve tescil edilmiş oumlzmal ticari taşıtları olmalıdır
1061985 tarihli ve 3226 sayılı Finansal Kiralama Kanunu kapsamında sağlanan
taşıtlar bu Youmlnetmelikte belirtilen esaslar ccedilerccedilevesinde oumlzmal ticari taşıt olarak
değerlendirilir Bu yolla temin edilen taşıtların finansal kiralama tarihinin bitiminden
itibaren altmış guumln iccedilinde yetki belgesi sahibinin adına kayıt ve tescil edilmesi zorunludur
Bunun sağlanamaması veya finansal kiralama tarihinin uzatılmaması hacirclinde bu taşıt veya
taşıtlar yetki belgesi sahibinin taşıt belgesinden duumlşuumlluumlr
Yurt iccedili eşya ve kargo taşımalarında kullanılacak taşıtlar
Yurt iccedili eşya ve kargo taşımalarında yetki belgesinin alınabilmesi iccedilin gereken
asgari kapasiteyi sağlayacak sayıda oumlzmal ticari taşıtın ilk başvuru ve faaliyet suumlresince 19
yaşından diğer taşıtların ise 22 yaşından buumlyuumlk olmaması şarttır
Resim 28 Kara yolu taşıtı
Eşya ve kargo taşımaya mahsus her tuumlrluuml taşıt ile otomobiller taşıt belgesine
kaydedilebilir Ancak otomobiller asgari kapasite hesabında ve soumlzleşmeli taşıt kullanım
oranlarında dikkate alınmaz
Uluslararası eşya ve kargo taşımalarında kullanılacak taşıtlar
Uluslararası eşya ve kargo taşımalarında faaliyete esas olan yetki belgesinin
alınabilmesi iccedilin gereken asgari kapasiteyi sağlayacak sayıda oumlzmal ticari taşıtın ilk başvuru
ve faaliyet suumlresince 12 yaşından diğer taşıtların ise 20 yaşından buumlyuumlk olmaması şarttır
Eşya ve kargo taşımaya mahsus her tuumlrluuml taşıt ile otomobiller taşıt belgesine
kaydedilebilir
42
C2 C3 ve L2 yetki belgesi tuumlrleri iccedilin istiap haddi 35 tondan az olan taşıtlar ile
otomobiller diğer tuumlm yetki belgesi tuumlrleri iccedilin ise otomobiller asgari kapasite hesabında ve
soumlzleşmeli taşıt kullanım oranlarında dikkate alınmaz
Oto taşımaları ve oumlzelliği olan taşımalar iccedilin imal edilmiş oumlzel donanımlı taşıtlar
hariccedil istiap haddi 10 tondan az olan taşıtlara geccediliş belgesi tahsis edilmez
Taşıtlarda aranacak diğer hususlar
Taşıtın yaşı fabrikasında imal edildiği tarihten sonra gelen ilk takvim yılı esas
alınarak hesaplanır
Roumlmork ve yarı roumlmorklarda yaş şartı aranmaz
ldquoKamyon tek başına veya trafik tescil belgesinde roumlmork takabilirrdquo ifadesi varsa
roumlmorku ile birlikte ccedilekiciler ise yarı roumlmorkları ile birlikte bir birim taşıt sayılır
Ccedilekici sayısı kadar roumlmork veveya yarı roumlmorklar asgari kapasitenin
hesaplanmasında dikkate alınır
Taşıtların bu Youmlnetmeliğin oumlngoumlrduumlğuuml şartlara uygun olup-olmadığı oumlncelikle motorlu
araccedil tescil ve trafik belgelerindeki yazılı bilgilere goumlre tespit edilir Bakanlık gerek goumlrmesi
hacirclinde taşıtın fabrika imalatı varsa tadilatı ile ilgili teknik oumlzellikleri hakkında ayrıca bilgi
ve belge isteyebilir
B3 C1 D3 E1 E2 ve K2 yetki belgesi tuumlrleri iccedilin ihtiyari olmak uumlzere taşıtların
motorlu araccedil tescil ve trafik belgelerinde ticari olarak kayıt ve tescil edilmiş olmaları
zorunludur
İnsan dışındaki canlılar ile oumlzelliği olan eşyaların taşınmasında kullanılacak taşıtlarda
bu hususların motorlu araccedil tescil ve trafik belgelerinde belirtilmesi veya belgelendirilmesi
gerekir
Yetki belgesi sahiplerinin taşımalarında kullanacağı taşıtların bu youmlnetmelik ile 2918
sayılı Karayolları Trafik Kanunu ve 1871997 tarihli ve 23053 muumlkerrer sayılı Resmicirc
Gazetersquode yayımlanan Karayolları Trafik Youmlnetmeliğirsquonde belirlenen istiap haddi ağırlık
boyut ve yuumlksekliklerine uygun olması ve buna goumlre taşıma yapılması zorunludur
Eşya taşımalarında kullanılacak taşıtların kapalı kasa tenteli veya brandalı olması
şarttır Ancak accedilık olarak taşınması zorunlu olan eşyanın kara yolu trafik guumlvenliğini
tehlikeye duumlşuumlrmeyecek şekilde yuumlklenmesi ve bağlanması zorunludur
2141 Soumlzleşmeli Kullanılacak Taşıtlar
Yetki belgesi sahipleri taşıt belgelerinde kayıtlı oumlzmal ticari taşıtlarını yetki
belgesinden duumlşuumlmuumlnuuml yapmadan soumlzleşmeli taşıt olarak diğer bir yetki belgesi sahibine
kullandıramazlar
Taşıtını bir yetki belgesi sahibine soumlzleşme ile bağlayan taşıt sahipleri bu soumlzleşme
feshedilmedikccedile bir başka yetki belgesi sahibi ile soumlzleşme yapamazlar Buna aykırı
davranan taşıt sahiplerinin taşıtları bir ay suumlreyle parka ccedilekilir ve faaliyetine izin verilmez
43
Taşıt sahipleri ile yetki belgesi sahipleri arasında soumlzleşmeli taşıtlar iccedilin yapılacak
olan soumlzleşme bedellerinin guumlnuumln ekonomik şartlarına uygun olması zorunludur
Asgari soumlzleşme tutarları her yıl ocak ayı iccedilinde Bakanlıkccedila belirlenir Bu asgari
tutarlara uygun olmayan soumlzleşmeler reddedilir
Yetki belgesi sahipleri arıza kaza ve benzeri durumlarda diğer yetki belgesi
sahiplerinin taşıt belgelerinde kayıtlı oumlzmal ticari otobuumls kamyon ccedilekici yarı roumlmork ve
roumlmorklarını geccedilici olmak kaydıyla kullanabilirler Ancak bu durumu en geccedil yedi iş guumlnuuml
iccedilinde Bakanlığa yazılı olarak bildirmek zorundadırlar
Resim 29 Kaza
215 Taşımaların Duumlzenlenmesi Kota ve Geccediliş Uumlcretleri
2151 Taşımaların Duumlzenlenmesi
İkili taşımalarda uumlccediluumlncuuml uumllke ve transit taşımalarda yurt iccedili taşımaları aksatmamak
ve Tuumlrkiye uumlzerinden yapılan uluslararası taşımaları daha duumlzenli guumlvenli ve suumlratli kılmak
amacıyla gerektiğinde diğer taşıma sistemleriyle birlikte ve tamamlayıcı olmak uumlzere
altyapının fiziksel sınırları ile guumlzergacirchların belirlenmesine ilişkin mevzuat ccedilerccedilevesinde
Bakanlıkccedila kota sistemi uygulanabilir
Tuumlrkiye ile uluslararası kara yolu taşıması anlaşması olmayan uumllkelere ait taşıtlarla
Tuumlrkiyersquoye veya Tuumlrkiye uumlzerinden yapılacak taşımalarda kullanılacak her bir taşıt iccedilin
Bakanlıktan izin alınması şarttır
Yetki belgesi sahiplerinin taşımalarda kullanacakları Tuumlrk plakalı taşıtlar ile
Tuumlrkiyersquoye veveya Tuumlrkiye uumlzerinden taşıma yapacak yabancı plakalı taşıtların Karayolları
Trafik Youmlnetmeliğirsquonde oumlngoumlruumllen ağırlık ve boyutlara uygun olması şarttır
2152 Geccediliş Uumlcretleri
Kara yolunun bakımı korunması ile kara yolu ve taşımanın youmlnetimine ilişkin
giderlere katkıda bulunmak uumlzere yabancı plakalı taşıtlardan euro veya karşılığı Tuumlrkiye
Cumhuriyeti Merkez Bankasınca ilan edilen konvertıbl doumlviz veya Tuumlrk lirası olarak geccediliş
uumlcreti alınır
44
Koumlpruuml tuumlnel ve otoyol uumlcreti gibi kara yolu alt yapısının kullanılmasından alınan
uumlcret ile eşyakargo ve taşıtlar iccedilin yapılan hizmetlerin uumlcretleri bu geccediliş uumlcretlerine dacirchil
değildir
Bakanlık geccediliş uumlcretlerini tespit etmeye arttırmaya indirmeye veya kaldırmaya
yetkilidir
Bu uumlcretlerin tahakkuk ve tahsili sınır kapılarındaki Bakanlık birimine bağlı
sayman mutemetlerince veya Maliye Bakanlığırsquonca yapılır
Tuumlrkiyersquoye giriş guumlmruumlk kapılarında oumldenmesi gereken geccediliş uumlcretlerinin
oumldenmediği veya eksik oumldendiğinin tespiti hacirclinde oumldenmeyen veya eksik oumldenen uumlcretler
uumlccedil katı olarak alınır
Bu madde kapsamındaki uygulamaya youmlnelik duumlzenlemeler ile geccediliş uumlcretleri
Bakanlık tarafından hazırlanarak Resmicirc Gazetersquode yayımlanacak bir tebliğ ile yapılır
Tuumlrkiyersquonin taraf olduğu uluslararası anlaşma ve soumlzleşmelerin huumlkuumlmleri saklıdır
216 Suumlruumlcuumllerde Aranacak Şartlar
Suumlruumlcuumllerin yolcu ve eşya taşımacılığına ait taşıtlarda ccedilalışabilmesi iccedilin
Ticari taşıtın niteliğine goumlre suumlruumlcuuml belgesine sahip olmaları
Yolcu taşımacılığında en az lise veya dengi okullardan birini bitirmiş olmaları
Eşya ve kargo taşımacılığında ilkoumlğretim okullarından birini bitirmiş olmaları
Yuumlksek Oumlğretim Kurumlarının suumlruumlcuuml eğitimi veren boumlluumlmlerinden mezun olanlar
hariccedil Bakanlıkccedila belirlenecek kurum ve kuruluşların vereceği eğitimden geccedilerek suumlruumlcuuml
mesleki yeterlilik belgesi almaları
Suumlruumlcuumllerin bedeni ve psikoteknik accedilıdan sağlıklı olduklarını goumlsteren bir sağlık
raporunu yetkili sağlık kuruluşlarından her beş yılda bir almaları
Yolcu taşımacılığında ccedilalışacak otobuumls suumlruumlcuumllerinin 26 yaşından guumln almış ve 63
yaşından guumln almamış olmaları
Eşya ve kargo taşımacılığında ccedilalışacak suumlruumlcuumllerin 63 yaşından guumln almamış
olmaları
Tehlikeli madde taşımacılığı yapan suumlruumlcuumllerin ilgili mevzuatın suumlruumlcuumller iccedilin
zorunlu kıldığı eğitimi aldığını goumlsteren belgeye sahip olmaları
Uluslararası taşımalarda istihdam edilecek suumlruumlcuumllerin uyuşturucu silah insan ve
guumlmruumlk kaccedilakccedilılığı ile teroumlr succedillarından dolayı huumlrriyeti bağlayıcı ceza ile huumlkuumlmluuml
olmamaları şarttır
A3 yetki belgesi sahiplerinin suumlruumlcuumlsuumlz olarak kiraya verdikleri taşıtları kullanacak
olanların taşıtın niteliğine goumlre suumlruumlcuuml belgesine sahip olmaları gerekir Bu kişilerde bu
youmlnetmelikte suumlruumlcuumller iccedilin oumlngoumlruumllen diğer şartlar aranmaz
45
22 CMR Anlaşması (convention merchandises routier ticari
mallar guumlzergacirch anlaşması)
Kara yolu taşımacılığı ile ilgili uluslararası yasal duumlzenlemeler Birleşmiş Milletlerrsquoin
1956 yılındaki ldquoKara Yoluyla Uluslararası Eşya Taşıma Soumlzleşmesine İlişkin Anlaşmardquo (İng
convention on the contract for the ınternational carriage of goods by road-CMR) olarak
bilinen soumlzleşmesi ile yapılmıştır
CMR Anlaşması bir malın uluslararası taşımasında goumlreceği zarar ziyan kayıp ve
gecikmelerden goumlnderici taşıyıcı ve alıcı arasındaki sorumlulukları saptayan
yuumlkuumlmluumlluumlkleri belirleyen Birleşmiş Milletlerrsquoin youmlnetim ve goumlzetiminde uygulaması
sağlanan ccedilok uluslu bir anlaşmadır
Resim 210 CMR anlaşmasının geccedilerli olduğu taşıma modelleri
CMR Anlaşmasına taraf olan uumllkelerden birine veveya bu uumllkelere eşya taşınması
hacirclinde diğer uumllke konvansiyona taraf olsun veya olmasın taşıyıcının milliyetine
bakılmaksızın anlaşmada oumlngoumlruumllen ve taşıyıcıya yuumlklenen yuumlkuumlmluumlluumlkler geccedilerlidir
Tuumlrkiye CMR Anlaşmasırsquona 1993 yılında 14121993 tarih ve 21788 sayılı Resmicirc
Gazetersquode yayınlanan 3939 sayılı yasa ile taraf olmuştur Tuumlrkiyersquode kara yolu ile eşya
taşınmasına ilişkin sorumlulukları belirleyen kendi iccedil hukukuna ait iccedil duumlzenlemeler ise
10072003 tarih ve 4925 sayılı Kara yolu Taşıma Kanunu tarafından belirlenmiştir
Bu anlaşma oumlzel durumlar dışında yolun bir kısmında deniz demir yolu nehir kanal
veya hava yolu ile (yuumlk boşaltılmadan) taşındığı hacircllerde de taşımanın tuumlmuuml iccedilin uygulanır
CMR Anlaşması soumlzleşmede belirtildiği gibi yuumlkleme yeri ile teslim iccedilin belirlenen
yerin iki ayrı uumllkede olması hacirclinde yuumlklerin uumlcret karşılığında taşıt ile karadan taşınmasına
ait her tuumlrluuml soumlzleşmeyi kapsar Bu uumllkelerden en az birinin soumlzleşmeye taraf uumllke olması
zorunludur
CMR Anlaşmasırsquona goumlre taşıyıcı taşıma sırasında ortaya ccedilıkan kayıp hasar veya
gecikmelerden sorumludur Taşıyıcı ile goumlnderici arasında bir soumlzleşme yapılmış sayılır ve
tarafların sorumlulukları soumlzleşmeye konularak gelenekselleşmiş huumlkuumlmlere goumlre tayin edilir
46
Ancak bu gibi koşulların bulunmaması hacircllerinde de kara yolu taşıyıcısının sorumluluğu
yine CMR Anlaşması tarafından tayin edilir Kara yolu ile eşya taşınmasında sorumluluklar
kapsamında taşıma soumlzleşmeleri taşıyıcı goumlnderici ve alıcının sorumlulukları gibi konular
oumln plana ccedilıkmaktadır
Kara yoluyla yapılacak taşımacılıkta CMR (Convention Merchandises Routiers) 49
uumllkenin imzaladığı taşımacılık soumlzleşmesi kapsamında duumlzenlenen bir taşıma belgesidir
CMRa uumlye uumllkeler
Almanya Avusturya
Belccedilika Luumlksemburg
Fransa Hollanda
İtalya İspanya
Portekiz Danimarka
Finlandiya İngiltere Birleşik Krallığı
Yunanistan İsveccedil
İrlanda Bulgaristan
Hırvatistan Ccedilek Cumhuriyeti
Estonya Ermenistan
Guumlrcistan Macaristan
Makedonya Norveccedil
Litvanya Letonya
Moldovya Polonya
Romanya Rusya
Ukrayna Slovakya
Slovenya İsviccedilre
Tuumlrkiye Bosna-Hersek
Sırbistan Karadağ
Kazakistan İzlanda
Kırgızistan Fas
Tunus Beyaz Rusya
Tuumlrkmenistan Oumlzbekistan
Tacikistan İran
Azerbaycan
47
şeklinde sıralanabilir
Soumlz konusu belge kapsamı taşınacak eşyanın yuumlkleneceği yer ve teslim edileceği yerin
iki ayrı devlet sınırları iccedilinde olması ve en az bir tanesinin CMRa taraf uumllkelerden biri
olması zorunludur Kıymetli evrak niteliğinde değildir ve ciro kabiliyetleri yoktur Ancak
CMR soumlzleşmesinde malın muumllkiyetini goumlsteren (kıymetli evrak huumlkmuumlnde) belge
duumlzenlenmesi yalnızca CMRa taraf uumllkeler sınırları iccedilinde olması hacirclinde izin verilir
Resim 211 CMRrsquoa uumlye uumllkeler
221 Belgenin Oumlzellikleri
Navlun komisyoncusu veya taşımacılık şirketi tarafından alıcının adına duumlzenlenir
Malların belirtilen şartlarla taşınmak uumlzere iyi durumda teslim alındığını ve taşıma
soumlzleşmesinin yapıldığını goumlsteren hukuki bir delildir Ciro edilemez
CMRrsquonin uygulanabilmesi accedilısından taşımanın kara yolunda yapılması şarttır Ancak
eşyanın uumlzerine yuumlklenmiş olduğu taşıttan ayrılmadan bu taşıtla birlikte yolculuğun bir
boumlluumlmuumlnde denizde demir yolunda havada taşınmış olması taraflar arasındaki soumlzleşmenin
CMRrsquoye tabi kılınmasını engellemez
Bu belge doumlrt nuumlsha olarak duumlzenlenir goumlnderenin namına adına ve sevk makbuzu
olarak duumlzenlenir Soumlz konusu doumlrt nuumlshada goumlnderen ve taşıyıcı firma imza yetkilisi
tarafından imzalanır Senedin duumlzenlendiği uumllke hukukuna goumlre imzalar matbu olabilir ya da
imzaların yerine goumlnderenin ya da taşıyıcının muumlhuumlrleri basılabilir Birinci nuumlshası
goumlnderene verilir İkinci nuumlshası mal ile birlikte gider Uumlccediluumlncuuml nuumlshası ise taşıma firmasında
kalır CMR taşıma belgesi kanıt olarak buumlyuumlk oumlnem taşımaktadır Bu nedenle en az bir sene
saklanması uygun olacaktır
Uygulamada CMR soumlzleşmesine taraf olan uumllkeler arasında malı teslim eden ve
dolayısıyla kıymetli evrak huumlkmuumlnde kabul edilen CMR soumlzleşmeleri duumlzenlenebilmektedir
222 Uygulama Alanı
Bu anlaşma soumlzleşmede belirtildiği gibi yuumlkleme yeri ile teslim iccedilin belirlenen
yerin iki ayrı uumllkede olması hacirclinde uumlcret karşılığında yuumlklerin taşıt ile karadan taşınmasına
ait her soumlzleşmeyi kapsar Bu uumllkelerden en az birinin ldquoAkit uumllkerdquo olması zorunludur
48
Bu anlaşmanın uygulaması bakımından taşıt soumlzcuumlğuuml 19 Eyluumll 1949 tarihli Yol
Trafiği Anlaşması 4cuuml maddesinde tarif edilen motorlu taşıtlar dizi hacirclinde taşıtlar
roumlmorklar ve yarı roumlmorklar anlamına gelir
Bu anlaşma kapsamındaki taşıma devletler devlet kurumları veya devlet
kuruluşları tarafından yapıldığı hacircllerde de uygulanır
Aşağıdaki durumlarda anlaşma uygulanmaz
Uluslararası posta anlaşmaları gereğince yapılan taşımalarda
Cenaze taşımalarında
Ev eşyası taşımalarında
Akit taraflar iki veya birkaccedilı arasında yapacakları oumlzel anlaşmalarla bu anlaşma
huumlkuumlmlerini değiştirmemeyi kabul ederler Ancak anlaşmayı sınır trafiğine uygulamamak
veya tamamen kendi uumllkeleri iccedilindeki taşıma etkinliklerinde yuumlkler uumlzerinde hak iddia
etmeye yarayan sevk mektubunun kullanılmasına izin vermek gibi durumlar bunun
dışındadır
223 Taşıma Soumlzleşmesinin Akdedilmesi ve Uygulanması
Taşıma soumlzleşmesi bir sevk mektubunun duumlzenlenmesi ile gerccedilekleştirilir Bu
mektubun bulunması usule aykırı oluşu veya kaybolması bu anlaşma huumlkuumlmlerine uygun
olacak olan taşıma soumlzleşmesinin varlığı ve geccedilerliliğini etkilemez
Sevk mektubu uumlccedil nuumlsha hacirclinde duumlzenlenerek goumlnderici ve taşımacı tarafından
imzalanır Sevk mektubunun duumlzenlendiği uumllkedeki yasaları izin verdiğinde bu imzalar
matbaada basılabilir veya onların yerine goumlnderici ve taşımacının muumlhuumlrleri kullanılabilir
Birinci suret goumlndericiye verilir İkinci yuumlkle beraber gider Uumlccediluumlncuumlsuuml ise taşımacı tarafından
saklanır
Taşınacak yuumlklerin başka taşıtlara yuumlklenmesi gerekliği bunların ayrı ccedileşit yuumlkler
olduğu veya ayrı partilere boumlluumlnmesi durumunda goumlnderici veya taşımacı her ccedileşit ve parti
yuumlk iccedilin ayrı bir sevk mektubu istemek hakkına sahiptir
Sevk mektubu şu bilgileri iccedilerecektir
Sevk mektubu tarihi ve duumlzenleme yeri
Goumlndericinin adı ve adresi
Taşımacının isim ve adresi
Yuumlkuumln yuumlkleme yeri tarihi ve boşaltma iccedilin belirlenen yer
Yuumlkuumln goumlnderildiği kişinin isim ve adresi
Yuumlkuumln oumlzelliğinin tarifi ambalaj şekli ve tehlikeli yuumlkler soumlz konusu
olduğunda bunların herkesccedile anlaşılacak şekilde tarifi
Kaccedil parccedila olduğu ve bunların oumlzel marka ve sayıları
49
Yuumlkuumln bruumlt ağırlığı veya başka bir şekilde anlatılmış ise miktarı
Taşıma uumlcretleri (taşıma bedeli ek giderler guumlmruumlk resimleri ve
soumlzleşmenin akdinden teslime kadar yapılan diğer oumldemeler)
Guumlmruumlk ve diğer formaliteler iccedilin gerekli direktif
Aksine bir madde bulunmasına rağmen taşımanın bu anlaşma huumlkuumlmlerine
bağlı olduğu bildirir not
Gerekli durumlarda sevk mektubu şu bilgileri de ayrıca iccedilerecektir
Aktarmaya izin verilmediğini belirten not
Goumlndericinin oumldemeyi kabul ettiği oumldemeler
Yuumlkuumln tesliminde yapılacak oumldentilerin miktarı
Yuumlk değerinin beyanı ve tesliminde oumlzel faizi temsil eden miktar
Yuumlkuumln sigorta edilmesine dair goumlndericinin alıcıya vereceği direktif
Taşımanın tamamlanası iccedilin anlaşmaya varılmış zaman suumlresi
Taşımacıya verilen belgelerin listesi
Taraflar yarar goumlrduumlkleri diğer hususları da sevk mektubuna yazabilirler
Yuumlkuuml teslim aldığı sırada taşımacı şunları kontrol edecektir
Parccedila sayısı ve bunların uumlzerindeki marka ve numaralar bakımından sevk
mektubundaki beyanların doğruluğunu
Yuumlkuumln ve bunların goumlruumlnuumlşteki durumunu
Taşımacı bu maddenin 1 paragrafında belirtilen beyanları kontrol etmek
olanaklarından yoksun ise sevk mektubuna itiraz kayıtlarını yazacak ve bunların geccedilerli
nedenlerini de belirtecektir Aynı şekilde yuumlkuumln ve ambalajların goumlruumlnuumlşteki durumu ile
itiraz nedenlerini de accedilıklayacaktır Goumlnderici sevk mektubunda itiraz kayıtlarına bağlı
kalacağını accedilıkccedila kabul etmiş olmadıkccedila bu kayıtlar goumlndericiyi bağlamaz
Goumlnderici yuumlkuumln bruumlt ağırlığını veya bunların başka tuumlrluuml ifade edilmiş miktarlarını
kontrol etmesini taşımacıdan istemek hakkına sahiptir Ayrıca parccedilaların iccedileriğinin kontrol
edilmesini de isteyebilir Taşımacı kontrol giderlerini istemek hakkına da sahiptir
Kontrollerin sonuccedilları sevk mektubuna yazılır
Sevk mektubu taşıma soumlzleşmesinin akdini soumlzleşmelerin koşullarını ve yuumlklerin
taşımacı tarafından kabuluumlnuuml aksi kanıtlanıncaya kadar kanıt belgedir Sevk mektubunda
taşımacı tarafından beyan edilmiş itiraz kaydı yok ise karşıtı kanıtlanmadıkccedila teselluumlmde
yuumlkuumln ve ambalajlarının iyi durumda olduğu sayılarının marka ve numaralarının sevk
mektubunda yazılı olanlara uyduğu varsayılır
Goumlnderici kişilere malzemeye ve diğer yuumlklere gelecek zarar ziyan ve hasardan yuumlkuumln
kusurlu olarak ambalajlanmasından yuumlklenilecek oumldemelerden taşımacıya karşı sorumludur
50
Ancak yuumlkuumln kabuluumlnde kusur accedilık seccedilik ise ve taşımacı tarafından biliniyor ise ve bu
hususta bir itiraz beyanında bulunmamış ise bu huumlkuumlm geccedilersizdir
Malların tesliminden oumlnce tamamlanası gereken guumlmruumlk ve diğer formalitelerin yerine
getirilmesi iccedilin goumlnderici luumlzumlu belgeleri sevk mektubuna iliştirecek ya da taşımacıya
verecek ve talep ettiği diğer bilgileri kendisine sağlayacaktır
Resim 212 Guumlmruumlk işlemleri
Taşımacı bu belgelerle verilen bilgilerin doğruluğunu ve yeterliliğini incelemek
zorunda değildir Goumlnderici bu gibi belgelerin bulunmaması yetersiz olması veya usule
aykırı oluşundan doğacak zarar ziyan ve hasardan taşımacıya karşı sorumludur Ancak
taşımacının hatası veya ihmali goumlruumllen durumlar bu huumlkmuumln dışındadır
Sevk mektubunda belirtilen bu mektuba ekli veya kendilerine verilen belgelerin
kaybından veya hatalı kullanılmasından doğacak sonuccedillardan taşımacı komisyoncu gibi aynı
derecede sorumludur Ancak taşımacının oumldeyeceği tazminat yuumlkuumln kaybolması hacirclinde
oumldenecek tazminatı geccedilemez
Goumlnderici oumlzellikle taşımayı durdurmasını teslimin yapılacağı yeri değiştirmesini veya
sevk mektubunda goumlsterilen alıcıdan başkasına teslim etmesini istemek suretiyle yuumlke
tasarruf etme hakkına sahiptir
Sevk mektubunun ikinci nuumlshası alıcıya verildiği zaman goumlndericinin tasarruf hakkı
ortadan kalkar O andan itibaren taşımacı alıcının emirlerine uyacaktır
Bununla beraber goumlnderici tarafından sevk mektubuna bir not yazılmış ise sevk
mektubunun duumlzenlenmesinden sonra tasarruf hakkı alıcıya aittir
Tasarruf hakkını kullandığı sırada alıcı yuumlkuumln diğer bir kişiye teslimini emretmiş ise
bu diğer kişi başka alıcılar goumlstermek hakkına sahip değildir
Tasarruf hakkını kullanma aşağıdaki koşullara bağlıdır
Goumlnderici veya bu hakkı kullanmak isteyen alıcı taşımacıya verilen yeni talimatın
bulunduğu sevk mektubunu sunmalı ve bu talimatı yerine getirmenin gerektirdiği buumltuumln
masraf zarar ve ziyanı oumldemelidir
51
Bu talimatın yerine getirilmesi onları yerine getirecek kişinin eline geccediltiği anda
muumlmkuumln olmalı ve taşımacının normal işlerine engel olmalı ne de goumlnderilen diğer yuumlklerin
goumlnderici veya alıcılarına zarar vermelidir
Bu talimat goumlnderilen yuumlkuumln boumlluumlnmesine yol accedilmamalıdır
Yuumlkuumln teslim iccedilin belirtilen yere varışından sonra alıcı makbuz karşılığında kendisine
sevk mektubunun ikinci nuumlshasını ve yuumlkuuml teslim etmesini istemek hakkına sahiptir Yuumlkuuml
kaybolduğu saptanır veya oumlngoumlruumllen zamanın bitiminden sonra ulaşmaz ise taşıma
soumlzleşmesinden doğan hakları alıcı kendi adına taşımacıya karşı kullanmak hakkına sahiptir
Yuumlk teslim yerine varmadan oumlnce soumlzleşmeyi sevk mektubunda oumlngoumlruumllen koşullara
goumlre uygulamak herhangi bir nedenle gerccedilekleşemediğinde taşımacı yuumlke tasarruf etme
hakkına sahip olan kişiden talimat isteyecektir
Bununla beraber koşullar yuumlkuumln sevk mektubunda oumlngoumlruumllenlerden farklı bir şekilde
taşınmasına olanak sağlıyor ise ve taşımacı yuumlke tasarruf etmek hakkına sahip kişiden uygun
bir zaman iccedilinde talimat alamamış ise yuumlke tasarruf etme hakkına sahip kişinin yararlarına
en uygun goumlruumllen oumlnlemleri almakla yuumlkuumlmluumlduumlr
Yuumlkuumln teslim yerine varışından sonra koşullar bunların teslimini engellediği hacircllerde
taşımacı goumlndericiden talimat isteyecektir Eğer alıcı yuumlkuuml kabul etmezse goumlnderici sevk
mektubunun birinci nuumlshasını vermeden yuumlk uumlzerinde tasarruf etme hakkına sahiptir
Alıcı yuumlkuuml kabul etmemiş bile olsa taşımacıya goumlndericiden aksine talimat gelmedikccedile
bunların teslimini isteyebilir
Taşımacı talimat istemiyle yaptığı oumldemelerle bu talimatı yerine getirmenin
gerektirdiği oumldemeleri geri alma hakkına sahiptir Ancak bu oumldemelerin kendi kusur ve
ihmali yuumlzuumlnden yapılmamış olması gerekir
Mal ccedilabuk bozulan cinsten ise depolama oumldemeleri malın değeri ile uyumlu değilse
taşımacı yuumlke tasarruf etme hakkına sahip kişiden talimat beklemeden onları satabilir
Eğer mallar bu madde gereğince satılmış ise satıştan elde edilen para yuumlke ait
oumldemeler ccedilıktıktan sonra geriye kalan kısmı malları tasarruf etme hakkına sahip kişiye
verilir Şayet bu oumldemeler satıştan elde edilen paradan fazla ise taşımacı aradaki farkı tahsil
etme hakkına sahiptir
Satış hacirclinde takip edilecek usul malların satıldığı yerin kanun veya geleneklerine goumlre
saptanır
224 Taşımacının Sorumluluğu
Taşımacı yuumlkuuml teslim aldığı andan teslim edinceye kadar bunların kısmen veya
tamamen kaybından ve doğacak hasardan sorumludur
Eğer kayıp hasar veya gecikme istek sahibinin hatası veya ihmalinden taşımacının
hatasından değil de istek sahibinin verdiği talimattan yuumlke has bir kusurdan ya da
taşımacının oumlnlemesine olanak bulunmayan durumlardan ileri geliyorsa taşımacı sorumlu
tutulamaz
52
Taşımacı taşımayı yapmak iccedilin kullandığı kusurlu taşıttan bu taşıtı kiraladığı kişinin
veya vekilinin ya da ccedilalışanlarının hata veya ihmallerinden dolayı sorumludur
Kayıp veya hasar durumları aşağıda belirtilen koşullardan bir veya bir kaccedilının doğal
sonucu olan oumlzel risklerden doğmuş ise taşımacı sorumlu tutulamaz
Kullanılmasında anlaşmaya varılmış ve sevk mektubunda accedilıkccedila belirtmiş olduğu
uumlzere madenicirc levha ile kaplanmamış accedilık taşıtlar kullanılması
Ambalajlanmadıkları veya koumltuuml ambalajlandıkları zaman oumlzellikleri gereği fire
veren veya hasara uğrayan malların ambalajlanmaması veya hatalı ambalajlanmış olması
Yuumlkuumln goumlnderici alıcı veya bunlar adına hareket eden kişiler tarafından alınması
taşınması yuumlklenmesi yığılması veya boşaltılması
Resim 213 Yuumlkleme işlemleri
Oumlzellikle kırılma paslanma ccediluumlruumlme kuruma normal fire ya da guumlveden haşarattan
kısmen veya tamamen zarar goumlrebilecek malların oumlzelliği
Sandık ve paketlerin uumlzerindeki marka ve numaralar yetersiz veya hatalı ise
Canlı hayvan nakli
Kayıp hasar ve gecikmeye neden olan faktoumlrlerden bazıları bakımından bu maddeye
goumlre taşımacının sorumlu olmadığı hacircllerde yine maddeye goumlre sorumlu olduğu faktoumlrlerin
kayıp hasar ve gecikmeye yaptıkları katkı oranında sorumlu olacaktır
Kararlaştırılan zaman suumlresinin sona ermesini kovalayan 30 guumln iccedilinde veya
kararlaştırılan zaman suumlresi yoksa taşımacının yuumlkuuml teslim almasından sonra 60 guumln iccedilinde
yuumlkuumln teslim edilmemiş olması bunların kaybolduğuna kesin kanıt oluşturur ve bunun
uumlzerine hak sahibi yuumlkuuml kaybolmuş varsayacaktır
Kaybolan eşya karşılığında tazminatını aldıktan sonra hak sahibi yazı ile başvurarak
tazminatın oumldenmesini takip eden yıl iccedilinde mallar bulunduğu takdirde kendisine bilgi
verilmesini isteyebilir Bu başvurunun alındığı kendisine yazı ile bildirilir
53
Hak sahibi kendisine bilgi verilmesini takiben 30 guumln iccedilinde sevk mektubunda
goumlsterilen uumlcretleri oumldemesi ve ayrıca aldığı tazminatı geri oumldemesi karşılığında malın
kendisine teslim edilmesini isteyebilir
Eğer yuumlk taşıma soumlzleşmesi gereğince tahsil edilmesi gereken malın teslimindeki
oumldeme yapılmadan alıcıya teslim edilmiş ise taşımacı goumlndericiye tazminat oumldemekle
yuumlkuumlmluumlduumlr Bu tazminat goumlndericinin alıcı aleyhine dava accedilmak hakkını ortadan
kaldırmamak koşuluyla adı geccedilen oumldemenin miktarını geccedilemez
Goumlnderici taşımacıya yuumlk verdiğinde kendisine tehlikenin gerccedilek oumlzelliklerini bildirir
ve gerekiyorsa alınacak oumlnlemleri belirtir Eğer bu bilgiler sevk mektubuna yazılmamış ise
bu yuumlkuuml taşımanın oluşturduğu tehlikenin gerccedilek iccedileriğini taşımacının bildiğini başka
yollarla kanıtlamak goumlnderici veya alıcıya duumlşer
Bu anlaşmanın huumlkuumlmleri gereğince bir taşıyıcı yuumlkuumln kısmen veya tamamen
kaybından dolayı tazminat oumldemekle sorumlu tutulduğundan bu tazminatın yuumlkuumln taşınmak
uumlzere kabul edildiği yer ve zamandaki kıymetine goumlre hesaplanır
Malın kıymeti ticaret borsası fiyatına goumlre saptanır Eğer boumlyle bir fiyat yoksa geccedilerli
piyasa fiyatlarına goumlre bir tespit yapılır Eğer ne ticaret borsası fiyatı ne de geccedilerli piyasa
fiyatı mevcut değilse tespit aynı cins ve kalitedeki malların normal kıymetine goumlre yapılır
Tazminat noksan olan bruumlt ağırlığın beher kilogramı iccedilin 25 frangı geccedilemez Frank bir
gramın 1031i ağırlığında safiyeti binde 900 olan altın franktır
Yuumlkuumln taşınması dolayısıyla oumldenen taşıma uumlcreti guumlmruumlk resimleri ve diğer
oumldemelerde malın tamamen kaybedilmesi hacirclinde tamamen oumldenir Kısmen kaybolma
hacirclinde ise karşılaşılan zarar oranında oumldeme yapılır Bunlar dışında başka tazminat
oumldenmez Gecikme hacirclinde hak sahibi zarar ve ziyanın bundan ileri geldiğini kanıtlarsa
taşımacı bu zarar ve ziyan iccedilin taşıma uumlcretini geccedilmemek uumlzere tazminat oumlder
Kaybolma hasar veya kararlaştırılan zaman suumlresinin aşılması hacirclinde goumlnderici
belirlenecek bu uumlcret oumldenmesi karşılığında teslim suumlresi iccedilin oumldenecek oumlzel faizin miktarını
tayin eder ve bunu sevk mektubuna yazar
Hak sahibi oumldenecek tazminat iccedilin faiz isteyebilir Yılda 5 uumlzerinden hesap edilecek
bu faiz oumldeme isteğinin yazılı olarak taşımacıya goumlnderildiği tarihten başlar Boumlyle bir
istekte bulunmamış ise tahakkuk dava accedilıldığı tarihten itibaren yapılır
Tazminatın hesaplanmasında asıl olan unsurlar oumldemenin istendiği uumllke parası ile ifade
edilmediği zaman soumlz konusu tazminatın o uumllke parasına ccedilevrilmesi oumldemenin yapılacağı
guumln ve yerde uygulanan kura goumlre saptanır
Yuumlruumlrluumlkte olan yasaya goumlre bu anlaşmaya goumlre yapılan taşımadan oluşan zarar ziyan
veya gecikme soumlzleşme dışı bir isteme yol accediltığı hacircllerde taşımacı sorumluluğu dışında veya
oumldeyeceği tazminatı tespit ya da sınırlayan bu anlaşma huumlkuumlmlerinden yararlanabilir
Hasar taşımacının kendi koumltuuml hareketinden veya davaya bakan mahkemenin kararı ile
isteyerek koumltuuml harekete eşdeğer sayılan kusurundan ileri gelmiş ise taşımacı sorumluluğunu
54
dışlayan veya sınırlayan ya da kanıt yuumlkuumlnuuml karşı tarafa yuumlkleyen bu maddenin
huumlkuumlmlerinden yararlanamaz
Bilerek koumltuuml hareket veya kusur taşımacının vekil veya ccedilalışanları tarafından ya da
taşıma işinde kullanıldığı başka kişiler tarafından goumlrevleri sırasında işlenmiş ise aynı
huumlkuumlm uygulanır Bundan başka boumlyle bir durumda adı geccedilen vekiller ccedilalışanlar ve diğer
kişiler kişisel sorumlulukları youmlnuumlnden bu boumlluumlm huumlkuumlmlerinden yararlanamazlar
55
UYGULAMA FAALİYETİ İşlem Basamakları Oumlneriler
Kara Yolu Taşıma
Kanunursquonun amacı ve
uygulama sahasını kavrayınız
Kanunun taşıma işleri işletmecileri ve ccedilalışanları
ile ilgili unsurları değerlendiriniz
Kara yolu eşya
taşımacılığında yetki belgesi
ccedileşitlerini ve yetki belgesi
alabilme koşullarını kavrayınız
Yetki belgelerini birbirlerinden oumlzelliklerine goumlre
ayırt edebilmeye ccedilalışınız
Kara yolu eşya
taşımacılığında kullanılan
taşıtları ve bunların yasal
oumlzelliklerini kavrayınız
Kiralama yoluyla kullanılan ya da oumlz mal
araccedilların yasaya goumlre değerlendirilme şekillerini ayırt
etmeye ccedilalışınız
CMR belgesinin
oumlzelliklerini kavrayınız Hangi tuumlr taşımalarda uygulanacağına hukuki
boyutlarına dikkat ediniz Taşıma soumlzleşmesinin
imzalanması ve uygulanması
aşamalarını kavrayınız
Taşıma soumlzleşmesi accedilısından sevk mektubunun
duumlzenlenmesinin oumlnemine dikkat ediniz
Sevk mektubunda
goumlndericiye ve taşımacıya
duumlşen goumlrev ve sorumlulukları
kavrayınız
Taşımadan kaynaklanan hata ve kusurlardan
doğan zararların taraflara getirdiği sorumluluğu
değerlendiriniz
UYGULAMA FAALİYETİ
56
OumlLCcedilME VE DEĞERLENDİRME A- OBJEKTİF TESTLER (OumlLCcedilME SORULARI)
Aşağıdaki soruları dikkatlice okuyunuz ve doğru seccedileneği işaretleyiniz
1- Aşağıdakilerden hangisi Kara Yolu Taşıma Kanunursquonun genel amaccedilları arasındadır
A) Kara yolu taşımalarını uumllke ekonomisinin gerektirdiği şekilde duumlzenlemek
B) Taşımada duumlzeni ve guumlvenliği sağlamak
C) Taşımacı acente ve taşıma işleri komisyoncuları ile nakliyat ambarı ve kargo
işletmeciliği ve benzeri hizmetlerin şartlarını belirlemek
D) Hepsi
2- Aşağıdakilerden hangisi ticari fatura duumlzenlenirken yapılacak yanlış bir uygulamadır
A) Nakliyat ambarı işletmecileri C) Oto galeri işletmecileri
B) Kargo işletmecileri D) Taşıma işleri organizatoumlrleri
3- Aşağıdakilerden hangisi yetki belgesi alabilme koşulları arasında yer almaz
A) Kendi adına kayıtlı en az 4 adet taşıta ve 50 ton istiap haddinde taşıt filosuna
sahip olmak
B) Yetki iccedilin başvuranların ticaret ve sanayi odalarında nakliyeci grubuna kayıtlı
olmak
C) Bakanlıkccedila belirlenecek kurum veya kuruluşların accedilacağı eğitimden geccedilerek
mesleki yeterlilik belgesi almak
D) Yetki belgesi almak iccedilin başvuranların yetki belgeleri suumlresince bu işe elverişli
bağımsız bir buumlroyu kullanma hakkına sahip olmak
4- Aşağıdaki hangisi suumlruumlcuumllerde aranan şartlar arasında yer almaz
A) Ticari taşıtın niteliğine goumlre suumlruumlcuuml belgesine sahip olmak
B) Yolcu taşımacılığında en az lise veya dengi okullardan birini bitirmiş olmak
C) Eşya ve kargo taşımacılığında ilkoumlğretim okullarından birini bitirmiş olmak
D) Ccedilalışacak suumlruumlcuumllerin 65 yaşından guumln almamış olmak
5- CMR belgesi kaccedil nuumlsha olarak duumlzenlenir
A) 2 C) 4 B) 3 D) 5
6- Sevk mektubu kaccedil nuumlsha olarak duumlzenlenir
A) 2 C) 4 B) 3 D) 5
OumlLCcedilME VE DEĞERLENDİRME
57
7- Aşağıdakilerden hangisi taşımacının taşıma sırasında hatalı veya kusurlu sayılamayacağı
hacircller arasında yer almaz
A) Fire verebilecek malların ambalajlanmaması veya hatalı ambalajlanmış olması
B) Yuumlkuumln taşıyan tarafından yuumlklenmesi yığılması veya boşaltılması
C) Sandık veya paketlerin uumlzerindeki marka veya numaraların hatalı oluşu
D) Canlı hayvan nakli
DEĞERLENDİRME
Cevaplarınızı cevap anahtarıyla karşılaştırınız Yanlış cevap verdiğiniz ya da cevap
verirken teredduumlt ettiğiniz sorularla ilgili konuları faaliyete geri doumlnerek tekrarlayınız
Cevaplarınızın tuumlmuuml doğru ise bir sonraki uygulama testine geccediliniz
58
Aşağıda kara yolu eşya taşımacılığının yasal ccedilerccedilevesi ile ilgili uygulamalarda
karşınıza ccedilıkacak durumlar sıralanmıştır Kara yolu eşya taşımacılığının yasal ccedilerccedilevesi ile
ilgili listelenen davranışları tabloda bulunan değerlendirme oumllccedileğine goumlre değerlendiriniz
DEĞERLENDİRME
Yapılan değerlendirme sonunda ldquoHayırrdquo şeklindeki cevaplarınızı bir daha goumlzden
geccediliriniz Kendinizi yeterli goumlrmuumlyorsanız oumlğrenme faaliyetini tekrar ediniz Buumltuumln
cevaplarınız ldquoEvetrdquo ise diğer faaliyete geccediliniz
Değerlendirme Oumllccediluumltleri Evet Hayır
1- Kara Yolu Taşıma Kanunursquonun amacı ve uygulama sahasını
kavradınız mı
2- Kara yolu eşya taşımacılığında yetki belgesi ccedileşitlerini ve
yetki belgesi alabilme koşullarını kavradınız mı
3- Kara yolu eşya taşımacılığında kullanılan taşıtları ve bunların
yasal oumlzelliklerini kavradınız mı
4- CMR belgesinin oumlzelliklerini kavradınız mı
5- Taşıma soumlzleşmesinin imzalanması ve uygulanması
aşamalarını kavradınız mı
6- Sevk mektubunda goumlndericiye ve taşımacıya duumlşen goumlrev ve
sorumlulukları kavradınız mı
UYGULAMALI TEST
59
OumlĞRENME FAALİYETİ-3
Ofis yuumlkleme sahası ve depo ortamında bilgisayar yazıcı ve faks gibi donanımları
kullanarak AETR kuralları Ulaştırma Bakanlığı normlarına uygun şekilde Uluslar arası
Karayolu Eşya Taşımacılığının bileşenleri işlemlerini yapabileceksiniz
Kara yolu yuumlk ve araccedil tuumlrleri hakkında bilgi edininiz
Suumlruumlcuumllerin uluslararası kara yolu eşya taşımacılığında uyması gereken kurallar
hakkında bilgi edininiz
Konsolidasyon ve dekonsolidasyon terimlerini araştırınız
Yuumlk teklifleri ve doldurulması gereken teklif formlarını temin edip inceleyiniz
Bu araştırmaları yaparken bulabileceğiniz resim katalog dergi vb dokuumlmanları
sınıf ortamına getirerek bilgilerinizi arkadaşlarınızla paylaşınız
Araştırma yaparken ccedilevrenizde bulunan lojistik firmalardan ya da nakliye firmaları ile
kargo hizmeti veren firmalardan işletmelerin ilgili boumlluumlmlerinden ve youmlneticilerinden
yararlanabilirsiniz Ayrıca internet ortamında bu şirketlerin sitelerine girerek gerekli bilgi ve
dokuumlmanları elde edebilirsiniz
3 ULUSLARARASI KARA YOLU EŞYA
TAŞIMACILIĞININ BİLEŞENLERİ Uluslarararası kara yolu taşımacılığının fiziksel eşya akışında rol oynayan uumlccedil temel
oumlğesi bulunmaktadır Bunlar suumlruumlcuumller araccedillar ve yuumlkler olarak belirtilebilir
31 Suumlruumlcuumller
Nakliye araccedillarının suumlruumlcuumlleri farklı proseduumlr ve uygulamaların bulunduğu uluslararası
geccedilişlerde oumlnemli konulardan biridir Araccedil suumlruumlcuumllerinin ccedilalışma ve dinlenme suumlreleri
ccedilalışma koşulları ve yasal duumlzenlemeler AETR Soumlzleşmesirsquonde belirtilmektedir Avrupa
Birliğirsquonde suumlruumlcuumllerle ilgili duumlzenlemeler ise 1985 yılı ve 382085EC sayılı talimatında
belirtilmektedir Uluslararası Kara Yolu Taşımacılığı Yapan Taşıtlarda Ccedilalışan Personelin
Ccedilalışmalarına İlişkin Avrupa Anlaşmasırsquona (AETR) goumlre
OumlĞRENME FAALİYETİndash3
ARAŞTIRMA
AMACcedil
60
311 Suumlruumlcuumllerin Oumlzellikleri
Yuumlk taşımacılığı işinde ccedilalışan suumlruumlcuumllerin yaşları en az
Varsa roumlmork veya yarı roumlmorklar dacirchil olmak uumlzere muumlsaade edilen azami
ağırlığı 75 tonu aşmayan taşıtlar iccedilin 18
Diğer taşıtlar iccedilin 21 ancak ilgili kişi ldquoAkit taraflarrdquo dan biri tarafından
tanınan kara yoluyla yuumlk taşıması iccedilin kullanılacak taşıtların suumlruumlcuumlleri iccedilin accedilılan bir eğitim
kursunu bitirdiğini teyit eder bir profesyonel yeterlik sertifikasına sahipse 18rsquodir ldquoAkit
taraflarrdquo bu anlaşmaya goumlre uluslararası yuumlk taşıma işinde ccedilalışacak suumlruumlcuumllere ilişkin halen
ulusal duumlzeyde uygulanan minimum eğitim seviyeleri ve diğer koşulları birbirlerine
bildirirler
Resim 31 Suumlruumlcuumller
Yolcu taşımada ccedilalışan her suumlruumlcuuml 21 yaşında olur Aracın normal olarak uumlslendiği
yerden yarıccedilapı 50 kilometreden uzağa yolcu taşımasında ccedilalışan her suumlruumlcuuml ayrıca aşağıdaki
koşullardan birini karşılamalıdır
Muumlsaade edilen azami ağırlığı en az 35 ton olan taşıtların suumlruumlcuumlsuuml olarak en
az bir yıl yuumlk taşıma işinde ccedilalışmış olmalı
Aracın normal olarak uumlslendiği yerden yarıccedilapı 50 kilometreden fazla
uzaklığa yolcu seferi yapan araccedillarda en az bir yıl veya yetkili merciin oumlyle ccedilalışmış olmakla
gerekli deneyimi kazandığı takdirine bağlı olarak bu anlaşmanın konusunu teşkil etmeyen
diğer tuumlrden yolcu seferlerinde en az bir yıl ccedilalışmış olmalı
Kara yoluyla yolcu taşıma amaccedillı taşıtların suumlruumlcuumlleri iccedilin accedilılan bir eğitim
kursunu tamamlamış olduğunu teyit eden ldquoAkit taraflarrdquo dan biri tarafından tanınan
profesyonel yeterlik sertifikasına sahip olmalıdır
61
312 Taşıt Kullanma Suumlreleri
Guumlnluumlk dinlenme suumlresi iki adet guumlnluumlk dinlenme suumlresi ile haftalık dinlenme
suumlresi arasında kalan araccedil kullanma suumlresi guumlnluumlk taşıt kullanma suumlresi dir dokuz (9) saati
geccedilmez Bu suumlre bir hafta iccedilinde iki kez on saate ccedilıkarılabilir Bir suumlruumlcuuml altı kez guumlnluumlk taşıt
kullanma suumlresini aşmadan belirtilen haftalık bir dinlenme suumlresi kullanır Toplam taşıt
kullanma suumlresi altı guumln boyunca altı guumlnluumlk maksimum taşıt kullanma suumlresini aşmamış ise
haftalık dinlenme suumlresi altıncı guumlnuumln sonuna ertelenebilir Tarifeli seferler dışında
uluslararası yolcu taşımada altı ve altıncı ibarelerinin yerine sırasıyla on iki ve on
ikinci ibareleri kullanılır
On beş guumlnluumlk suumlrede toplam taşıt kullanma suumlresi doksan saati geccedilemez
313 Molalar
Doumlrt saat otuz dakikalık taşıt kullanma suumlresinin sonunda suumlruumlcuuml bir dinlenme
suumlresini kullanmaya başlamayacaksa en az kırk beş (45) dakikalık bir mola verir
Bu mola her biri taşıt kullanma suumlresine dağıtılmış veya 1 maddedeki huumlkme
uygun biccedilimde bu suumlrenin hemen bitiminde kullanılacak en az on beş (15) dakika
olabilecek molalar ile değiştirilebilir
Resim 32 Mola
Bu molalar boyunca suumlruumlcuuml diğer bir işle meşgul olamaz Bu madde ile ilgili
olarak bekleme suumlresi hareket hacirclindeki bir taşıtta taşıtı suumlrmeden geccedilen suumlre feribotta
yahut trende geccedilen suumlre diğer iş olarak anlaşılmaz
Accedilıklanan bu molalar guumlnluumlk dinlenme suumlresi olarak kabul edilemez
314 Dinlenme Suumlreleri
Her yirmi doumlrt saatlik suumlre iccedilinde suumlruumlcuuml kesintisiz en az on bir (11) saatlik guumlnluumlk
dinlenme suumlresi kullanır Bu suumlre bir hafta boyunca uumlccedil defadan fazla olmamalı Dinlenme
suumlresini takip eden hafta bitmeden oumlnce telafi edileceği garanti edilerek kesintisiz en az
dokuz saate indirilebilir Yukarıda belirtildiği şekliyle dinlenme suumlresi azaltılmamışsa bir
tanesi kesintisiz en az sekiz saat olacak şekilde yirmi doumlrt saatte iki veya uumlccedil kez
kullanılabilir Bu durumda dinlenmenin en az suumlresi on iki (12) saate ccedilıkarılır
Otuz saatlik suumlrede taşıt en az iki suumlruumlcuuml tarafından suumlruumlluumlyorsa her bir suumlruumlcuuml sekiz
(8) saatten az olmayan kesintisiz dinlenme suumlresi kullanır
62
Bir haftada 1 ve 2 maddelerde soumlzuuml edilen dinlenme suumlrelerinden biri haftalık
dinlenmeye eklenerek kesintisiz toplam kırk beş saate uzatılır Bu dinlenme suumlresi taşıtın
veya suumlruumlcuumlnuumln normal olarak uumlslendiği yerde geccedilirilecekse kesintisiz en az otuz altı saate
başka bir yerde kullanılacaksa kesintisiz en az yirmi doumlrt saate indirilebilir Bu indirimlerin
her biri hangi haftaya ait dinlenme suumlresi ise o haftayı takip eden uumlccediluumlncuuml hafta sona ermeden
oumlnce tek bir buumltuumln hacirclinde kullanılacak şekilde yapılan indirime eş suumlreyle telafi edilir
Bir hafta başlayıp takip eden haftaya sarkan dinlenme suumlresi haftalardan her
ikisinden birine eklenebilir
İlgili kişinin talebi uumlzerine guumlnluumlk veveya haftalık dinlenme suumlresinde yapılan
kesintileri telafi mahiyetinde kullanılan herhangi bir dinlenme en az sekiz saatlik diğer
dinlenmeyle birleştirilir ve aracın park yerinde veya suumlruumlcuumlnuumln uumls tuttuğu yerde kullanması
garanti altına alınır
Guumlnluumlk dinlenme suumlresi taşıt hareket hacirclinde değilken bir ranza ile donatılmışsa
taşıtta kullanılabilir
Resim 33 Taşıt dinlenme ranzası
Yuumlk ya da yolcu taşıma işinde ccedilalışan suumlruumlcuuml feribot veya trenle nakledilen bir
taşıta eşlik ediyorsa guumlnluumlk dinlenme suumlresi aşağıdaki koşulların sağlanmasına bağlı olarak
en fazla bir kez boumlluumlnebilir Guumlnluumlk dinlenme suumlresinin karada geccedilirilen parccedilası feribotta
veya trende geccedilirilen parccedilasından oumlnce veya sonra kullanılabilir olmalıdır Guumlnluumlk dinlenme
suumlresinin bu iki parccedilası arasında kalan suumlre muumlmkuumln olduğunca kısa tutulmalı ve guumlmruumlk
formaliteleri de yuumlkleme ve indirme işlemlerine dacirchil olmak uumlzere bu işlemlerin oumlncesi ya da
sonrasında bir saati hiccedilbir şekilde aşmamalıdır Bu dinlenme suumlrelerinin her ikisinde de
suumlruumlcuuml bir ranza (yatak) veya kuşeti kullanabilmelidir Bu şekilde boumlluumlnen guumlnluumlk dinlenme
suumlresi iki saat uzatılır
Taşıma şirketleri iccedilin tır suumlruumlcuumlleri muumlşteri ile suumlrekli yuumlz yuumlze gelmesi
nedeniyle hayaticirc derecede oumlnemlidir Suumlruumlcuumllerin kılık kıyafeti konuşması iş bilgisi ve
tecruumlbesi nakliye operasyonunun başarısını etkileyen oumlnemli unsurların başında gelmektedir
Bu nedenle suumlruumlcuumlnuumln seccedililmesi işe alınması ve uygulamanın bir parccedilası hacircline gelmesi
taşıma şirketleri iccedilin kritik bir faktoumlrduumlr Suumlruumlcuumlden beklentiler genel olarak şu başlıklar
altında toplanabilir
63
Suumlruumlcuumlnuumln duumlruumlst ve guumlvenilir olması
Araccedil kullanımında ehil olması
Guumlmruumlk işlemlerini ve dokuumlmantasyonu bilmesi
Yuumlkleme ve boşaltmalara nezaret etmesi
Duumlzenli olarak şirket merkezine yol yuumlk ve guumlmruumlk konuları başta olmak uumlzere
tuumlm konular hakkında rapor vermesi
Muumlşteri ile sağlıklı iletişim kurabilme yeteneği olması
Kıyafet ve davranışları ile şirketi temsil edebilir nitelikte olmasıdır
32 Araccedillar
CMR Anlaşmasırsquonda ldquotaşıtrdquo soumlzcuumlğuuml 19 Eyluumll 1949 tarihli Yol Trafik Anlaşması
doumlrduumlncuuml maddesinde tarif edilen motorlu taşıtlar dizi hacirclinde taşıtlar roumlmorklar ve yarı
roumlmorklar anlamına gelir
Ulaştırma Bakanlığının Eşya Taşımasına Dair Youmlnetmeliğirsquone goumlre uluslararası eşya
taşımacılığında kullanılacak taşıtlarda 15 yaşından buumlyuumlk istiap haddinin 10 tondan kuumlccediluumlk
olmaması zorunludur Taşıtın yaşı fabrikasından imal edildiği tarihten sonra gelen ilk
takvim yılı esas alınarak hesaplanır Roumlmork ve yarı roumlmorklarda yaş şartı aranmaz Ccedilekici
roumlmork veya yarı roumlmork ile birlikte bir taşıt sayılır (C3) (C4) ve (E) tuumlruuml yetki belgesi
sahibi olan taşımacıların yapacakları taşımalarda taşınan eşyanın ve taşıtın oumlzelliği dikkate
alınarak taşıtların istiap hadleri Ulaştırma Bakanlığınca daha duumlşuumlk tutulabilir
Resim 34 Kara yolu taşıma aracı
Uluslararası taşıma yapabilmek iccedilin Ulaştırma Bakanlığının istemiş olduğu (C1) ve
(C2) tuumlruuml yetki belgesi sahibi olan taşımacıların yapacakları taşımalarda taşınan eşyanın
miktarı cinsi taşıma suumlresi ve mesafesi dikkate alınarak taşıtların istiap haddi Ulaştırma
Bakanlığınca belirli bir suumlre iccedilin 5 tona kadar duumlşuumlruumllebilir yaşları da 20rsquoye kadar
yuumlkseltilebilir 17021995 tarih ve 9565976 sayılı kararına goumlre Avruparsquoya youmlnelik olmayan
yurt dışı taşımalarında kullanılacak taşıtlarda yaş sınırı aranmamaktadır
64
Uluslararası taşımadaki bu kısıtlamalar Tuumlrkiye accedilısından Avrupa Birliğirsquone ve diğer
Avrupa uumllkelerine transit geccediliş yapabilmek iccedilin minimum standartları oluşturur Aksi hacirclde
mevzuata uyulmadığından uluslararası taşımacılık engellenmektedir
321 Treyler
Treyler bir kamyon tarafından ccedilekilen ve taşıyacağı yuumlkuumln oumlzelliklerine has bir şekilde
tasarlanıp imal edilen en az bir dingilli ve ccedilekildiği kamyona ccedileki oku doumlner tabla kanca vb
adlarla tanımlanan bir bağlantı aygıtı ile bağlanan yuumlk taşıma amaccedillı kara yolu taşıt aracıdır
Resim 35 Uluslararası taşımacılıkta treyler
1970lsquoli yıllarda kara yolu taşımacılığının gelişmesiyle Tuumlrk taşımacıların filolarına
giren ilk araccedil olan Amerikan yapımı ldquodorsey trailersrdquo markalı semi-treylerlerden esinlenerek
lsquotreylerrsquo ismi ortaya ccedilıkmıştır Soumlylenişi bakımında kolay olması nedeniyle nakliye
sektoumlruumlnde yaygın olarak kabul goumlrmuumlştuumlr
Teknik olarak treyler deyince ilk akla gelen bir ccedilekicinin arkasında yuumlk taşımaya
yarayan accedilık ya da kapalı araccedillardır Treyler tehlikeli maddeler dacirchil olmak uumlzere her tuumlrluuml
yuumlkuuml bir noktadan başka bir noktaya taşımak uumlzere kullanılır
Treylerler taşıdıkları yuumlk ve kullanım alanlarına goumlre ccedilok farklı oumlzellikler goumlstermekte
ve değişik isimler almaktadır Ancak kısaca soumlylemek gerekirse kuru yuumlk taşımacılığı iccedilin
tenteli ve perdeli tip semi-treylerler kullanılırken askılı tekstil dağıtım veya hava kargo
paletlerinin kara yolu ile taşınmasında kullanılmak uumlzere imal edilmekte olan ve kutu tipi
tabir edilen aluumlminyum goumlvdeli araccedillar da mevcuttur Ayrıca rulo sac taşıması araccedil
taşıması granuumll veya sıvı madde taşıması iccedilin ayrı ayrı oumlzelliklere sahip oumlzel araccedillar da
sektoumlrde kullanılmaktadır
Uluslararası kara yolu eşya taşımacılığında kullanılan treylerler yuumlkleme hacimlerine
goumlre farklılıklar taşımaktadır Genel olarak en ccedilok kullanılan treyler ccedileşitleri şu şekilde
sınıflandırılır
Kuru yuumlk semi treyler
Optima treyler
Jumbo treyler
65
3211 Semi Treyler
İngilizcersquode ldquoSemi Traillerrdquo Fransızcarsquoda ldquoSemi Remorquerdquo olarak adlandırılan
treylerlerin Tuumlrkccedilersquode tam karşılığı bulunmamaktadır Bir motora sahip ccedilekici araccedil
tarafından ccedilekilen ve taşıyacağı yuumlkuumln oumlzelliklerine has bir şekilde tasarlanıp imal edilen en
az bir dingilli ve ccedilekildiği araca king adı verilen bir araccedilla bağlanan yuumlk taşıma amaccedillı kara
yolu taşıt aracıdır
Semi-treyler dingil lastik fren suumlspansiyon ABS vb yuumlruumlyuumlş grubu ve guumlvenlik
aygıtlarına sahip olmakla birlikte motora sahip değildir İccedil hacmi 86 m3 tuumlr Boyutları 1360
m247 m255 m (boyenyuumlkseklik) dir Kendi arasında ccedileşitlere ayrılır
Damper şasi semi - treyler
Frigofrik semi-treyler
Belli bir ısıya sahip olması gerekli olup da nakliye sonunda herhangi bir şekilde
tazeliğinden veya formundan bir şey kaybetmemesi gereken uumlruumlnlerin taşınması frigofrik
treylerler ile yapılır Uumlruumlnuumln en oumlnemli oumlzelliği sızdırmazlık ve ısı geccedilirmemesidir Bazı
markalar -18 dereceye kadar her şeyi muhafaza etme oumlzelliğine sahiptir Ccediloğunlukla gıda
sektoumlruumlne hitap eden bu treylerlere soğutucu uumlnitelerle 4 zamanlı 4 silindirli motorlar ilave
edilir
Maksima semi-treyler
Resim 36 Frigofrik semindashtreyler ve damper şasi semi-treyler
Resim 37 Maksima semi-treyler
66
Tenteli treylerler
Ulusal ve uluslararası nakliye sektoumlruumlne youmlnelik her tuumlrluuml kuru yuumlk kağıt sac
taşımacılığı yapabilen treylerlerdir Kendi iccedillerinde standart tenteli ile kayar perde ve ccedilatılı
olmak uumlzere uumlccedile ayrılır Bu tip treylerleri genelde meşrubat firmaları tercih etmektedir
Perdeli olması treylerin istenilen kısmından istenildiği kadar yuumlk boşaltması imkacircnını verir
Resim 38 Tenteli treyler
Tankerler
Tankerlerin kapasitesi ve iccedilindeki boumllmeleri markalara goumlre değişkendir 35 bin litre
bruumlt hacmi olabileceği gibi iccedilinde 2-3 hatta doumlrt boumllme olabilir Genelde muumlşterinin isteğine
goumlre oumlzel yapılır Tehlikeli madde taşımacılığı sıvı gıda uumlruumlnleri vb alanlarda kullanılır
Resim 39 Tanker
Konteyner taşıyıcılar
Konteyner bir ccedileşit değiştirilebilir yuumlkleme kabıdır Bu kapların iki yer arasında
muhtelif taşıtlar kullanılarak taşınmasına da lsquokonteyner taşımacılığırsquo denir Platform tip
uzun platform tip ve kılccedilık tip platform olarak uumlccedile ayrılır 20 30 40rsquolık ve uzun tip
platformda da 45rsquolik konteyner taşıyabilir Konteyner taşımacılığında dingiller şasinin
mukavemeti ve kilitler ccedilok oumlnemlidir
67
Resim 310 Konteyner taşıyıcı treyler
3212 Optima Treyler
Optima tuumlruuml treylerin iccedil hacmi 91 m3 tuumlr Boyutları iccedilten iccedile 1360227270 mrsquo dir
Resim 311 Optima treyler genel goumlruumlnuumlş
3213 Jumbo Treyler
Jumbo treyler deveboynu olarak adlandırılan oumln boumlluumlmuuml ile arka boşluk toplam
yuumlkleme hacmi 97 m3 tuumlr Boyutları iccedilten iccedile 394247255 m ve 999247301 mrsquo dir
Resim 312 Jumbo treyler
68
Tablo 31 Treyler oumllccediluumlleri
69
33 Yuumlkler
Kara yolu taşımacılığında yuumlkler uumlccedil farklı şekilde sınıflandırılır
Niteliklerine goumlre yuumlkler
Araccedil kapasitesine goumlre yuumlkler
Teslim yerlerine goumlre yuumlkler
331 Niteliklerine Goumlre Yuumlkler
3311 Genel Yuumlkler
Oumlzel bir hizmet veya depolama gerektirmeyen tehlikeli madde bozulabilir gıda veya
canlı hayvan sınıfına girmeyen kuru ve temiz goumlnderiye ldquoGenel Yuumlkrdquo denir
3312 Oumlzellik Taşıyan Yuumlkler
Kara yolu taşımacılığında bazı yuumlklerin taşınması oumlzellik arz etmektedir Bu uumlruumlnlerin
araccedillara yuumlklenmesi taşınması ve boşaltılması diğer sıradan yuumlk taşınmasına goumlre bir takım
ilave oumlzellikleri gerektirmektedir
Resim 313 Oumlzellik taşıyan yuumlkler
Uluslar arası kara yolu eşya taşımacılığında oumlzellik taşıyan yuumlkler şunlardır
Bozulabilir gıda maddeleri
Tehlikeli maddeler
Canlı hayvanlar
332 Araccedil Kapasitesine Goumlre Yuumlkler
Lojistik firma muumlşteriye bilgisayar ortamında Resim 113rsquote goumlruumllen ldquoBoş Araccedil
Bildirim Formunurdquo goumlndererek firmanın taşıtacağı yuumlk ccedileşidini ve buna goumlre talep ettiği araccedil
bilgilerini kendisinden ister
Lojistik firmaya gelen araccedil bildirim formu yardımıyla firma muumlşterinin yuumlkuuml
doğrultusunda en uygun araccedil seccedilimini yapacaktır Kara yolu eşya taşımacılığında yuumlkler araccedil
kapasitelerine goumlre iki ana gruba ayrılabilir Bunlar
70
Tam kamyon yuumlkuuml
Parsiyel (grupaj) yuumlkler
Resim 314 Boş araccedil bildirim formu
3321 Tam Kamyon Yuumlkuuml
FTL ( full track loading) dolu kamyon yuumlkuumlduumlr Bir muumlşteriye ait tam kamyon dolusu
yuumlkuumln genellikle tek teslim yerindeki alıcısına teslim edilmesi şeklindedir Aynı teslim yeri
olduğunda aynı kara yolu konşimentosu farklı teslim yerleri olduğunda farklı kara yolu
konşimentosu duumlzenlenmektedir
3322 Parsiyel (Grupaj) Yuumlkler
Parsiyel (grupaj) yuumlkler İngilizce bir kamyonu doldurmayan yuumlk (less than track
loading - LTL) anlamına gelmektedir Aynı taşıma guumlzergacirchı uumlzerinde bulunan farklı
goumlndericilere ait kuumlccediluumlk hacimdeki yuumlklerin birleştirilerek aynı kamyon ile sevk edilmesidir
71
a Yuumlk Konsolidasyonu
Yuumlk konsolidasyonu lojistik sektoumlruumlnuumln vazgeccedililmez temel kavramlarından biridir
Konsolidasyon lojistik terim olarak birleştirme manasında kullanılmaktadır Lojistikte taşıma
maliyetlerinin yuumlkuumln hacmi ve taşıma mesafesiyle doğrudan ilişkisi olması yuumlk
konsolidasyonu konusunu oumlnemli bir yere getirmektedir
Yuumlk konsolidasyonunun planlanabilmesi iccedilin hem mevcut hem de planlanan stok
durumla ilgili guumlvenilir gerccedilek zamanlı bilgiye ihtiyaccedil duyulmaktadır Aynı zamanda
planlanan konsolidasyonun gerccedilekleştirilebilmesi iccedilin uumlretim programı ile eş zamanlı ccedilalışma
da yapılması gereklidir
LTL veya parsiyel yuumlklerin sevkiyatında yuumlklerin bir araccedilta birleştirilmesi yuumlk
konsolidasyonunun temel başlangıccedil noktasını oluşturmaktadır Aynı youmlne giden yuumlklerin
konsolide edilip birden fazla araccedil yerine tek bir araccedilla sevk edilmesi taşıma maliyetlerini
duumlşuumlrmektedir
Resim 315 Yuumlk konsolidasyonu
Aynı youmlnuuml aynı boumllge olarak ele almak konsolidasyonu boumllgesel teslimatlarda ccedilok
sayıda ayrı ayrı kuumlccediluumlk yuumlklemeler yapmak yerine tek bir araccedilla konsolide etmek boumllgesel
teslimatlar ve elleccedilleme işlemleri iccedilin oumldenen parayı optimize ederken taşımacılık
maliyetlerini duumlşuumlrerek toplam maliyetin indirgenmesini sağlamaktadır
Bu şekilde yuumlklerin konsolide edilmesi lojistikte yeni fırsatların ortaya ccedilıkmasına
neden olmaktadır lsquoZaman Bazlı Lojistikrsquo kavramı oumln plana ccedilıkmakta stokların en aza
indirilmesi guumlvenlik stoklarının miktarının azaltılması ile muumlşteri taleplerinin
karşılanmasında yuumlk konsolidasyonu oumlnemli accedilılımları da beraberinde getirmektedir
Tedarik zincirinin tuumlmuuml ele alındığında stokların takibi talebin youmlnetilmesi suumlrecini
daha yakın şekilde yapılandırılmasıyla teslimatların aralıklarının azaltılmasına katkı
sağlanmakta sonuccedilta konsolidasyonla daha kuumlccediluumlk ve sık siparişler olarak geri doumlnmektedir
Zaman bazlı strateji kullanıldığında konsolidasyon sayesinde taşımacılık maliyetlerini
kontrol edebilmek muumlmkuumln olabilmektedir Bunun iccedilin lojistik sektoumlruumlnde ccedilalışan firmalar
dikkatini taşımacılıkta konsolidasyonun faydalarını anlayabilecek şekilde odaklaması
gerekmektedir Gecikmeleri oumlnleyebilmek iccedilin konsolidasyonlar sipariş ve depolama
suumlreccedillerinden daha oumlncelikli olarak planlanmalıdır
Lojistik sektoumlruumlnde reaktif yaklaşıma goumlre taşımacılık faaliyetleri yuumlklerin konsolide
edilebilmesi iccedilin kuumlccediluumlk siparişleri daha buumlyuumlk yuumlklemelere doumlnuumlştuumlrecek şekilde hazırlıklı
72
olmayı gerektirir Reaktif konsolidasyonun başarılabilmesi yuumlklerin zamanında hazır
olmasına lojistik hizmet verenlerin yuumlkleme planlarına ve yuumlklerin konsolide edilebilecek
coğrafi dağılımlarına bağlı olmaktadır
Proaktif yaklaşımda ise yuumlk konsolidasyonu planlaması uumlreticinin pazar ve satış
tahminine uumlretim programlarına ve stok durumuna bağlı olarak belirlenebilmektedir
Konsolidasyonun yapılabilmesinde temel zorluk ister reaktif isterse proaktif olsun
lojistik tahminlemede yaşanan zorluklardır
Resim 316 Lojistik tahminleme
Bu zorlukların aşılması lojistik hizmet alan işletmelerin maliyetlerinin azaltılması
stokların duumlşuumlruumllmesi teslimatların daha duumlzenli hacircle getirilebilmesi aynı şekilde lojistik
hizmet verenler iccedilin de işletmelerinin başarılı olabilmesi hizmet alanlar ile hizmet verenlerin
birlikte ccedilalışmasına bağlıdır
b Dekonsolidasyon
Yuumlkuumln konsolidasyonu yani sevk edilecek malların bir terminalde birleştirilmesi
terminallerin verimli ccedilalışması iccedilin bir oumln şart olmaktadır Diğer yandan terminallere gelen
malların diğer taşıma sistemlerine aktarılması veya muumlşterilere dağıtımını sağlayacak
dekonsolidasyon konusu da konsolidasyon kadar oumln plana ccedilıkmaktadır
Dekonsolidasyon hizmetleri sonucunda navlun uumlcretleri ve transit zamanlar
azaltılabilir Giderek artan trafik sıkışıklığı problemine kuumlccediluumlk ccedilapta fakat etkili ccediloumlzuumlmler
sunulabilir
Rekabetin giderek arttığı bir duumlnyada uluslararası taşımacılıkta yuumlkuuml doğru yere doğru
zamanda doğru koşullarda ve en uygun maliyette iletilebilmek en oumlnemli amaccedil hacircline
gelmiştir Bu amacı gerccedilekleştirebilmenin bir parccedilası da terminallere gelen yuumlklerin
dağıtımında dekonsolidasyon suumlrecinin idaresi olmaktadır
Dekonsolidasyon verimliliği artırmak ve ekonomi sağlamak amacıyla yuumlklerin
boumlluumlnerek kuumlccediluumlk yuumlkler hacircline getirilerek gidecekleri teslim noktalarına goumlre sevk edilmek
uumlzere dağıtım merkezleri olarak terminallerde gerekli organizasyonlara tabi tutulmasıdır
Ayrıştırılmış kuumlccediluumlk kuumlmelere boumlluumlnmuumlş farklı teslim noktaları iccedilin yuumlklerin
dekonsolidasyonunda her bir yuumlk kuumlmesinin dağıtımın optimizasyonunu sağlayacak şekilde
73
yapılandırılması gereklidir Bunun iccedilin terminallere gelen yuumlklerin muumlşterilere yuumlk teslim
guumlzergacirchlarına ve teslim zamanlarına goumlre nakliye depolama sigorta ve diğer işlemleri
planlanmalıdır
Resim 317 Dekonsolidasyon işlemleri
Guumlnuumlmuumlzde gelişmiş uumllkelerde uumlretici perakendeci arasında teslimat ilişkisinin
kurularak gelen yuumlklerin ayrıştırılıp doğrudan depo antrepo gibi ara bekleme suumlreccedilleri
atlanarak kısa suumlrede teslimatlar sağlanabilmektedir
Bu şekilde uumlreticindashperakendeci hatta son kullanıcıya doğrudan teslimatların
yapılabilmesinde terminallerin roluumlnuumln gittikccedile artmakta olduğu goumlruumllmektedir Terminaller
dekonsolidasyon yapabilecek seviyede iş anlayışlarının geliştirmeleri sayesinde rollerinin
ccedilok daha hayaticirc boyuta ulaştığı anlaşılmaktadır Dekonsolidasyon merkezi kullanmanın en
buumlyuumlk faydası goumlnderici ve alıcılar uumlzerinde olmaktadır Bunlar
Uumlreticiler ve alıcılar iccedilin daha az emniyet stokları
Talep youmlnetimine dayalı stok seviye kontrol sistemleri
Pazara ccedilok daha kısa suumlrede ulaşım
Muumlşteri hizmetlerinin gelişmesi
Esnek ve kolay karar verme suumlreccedilleri
Maliyetlerdeki oumlnemli azalmalar şeklinde sayılabilir
Dekonsolidasyon hizmetlerinin genel iş akış suumlrecine bakıldığında suumlrecin uumlreticilerin
siparişlerin alınma aşamasından başlayarak yuumlklerin terminallerde boşaltılması yuumlklerin
accedilılması yuumlklerin yeniden duumlzenlenmesi etiketleme ve diğer işlemlerin yapılması daha
sonra teslim noktalarına goumlre tekrar konsolide etme terminal iccedilinde elleccedilleme ve stok
alanlarına yerleştirme yeniden yuumlkleme ve dağıtımı kapsamaktadır Ayrıca teslimatı
yapılmış olan yuumlklerin sağlıklı olarak ulaştığına dair kayıtların alınması da bu suumlrece dacirchil
edilmektedir
Dekonsolidasyon hizmetleri sonucunda navlun uumlcretleri ve transit zamanlar
azaltılabilir Giderek artan trafik sıkışıklığı problemine kuumlccediluumlk ccedilapta fakat etkili ccediloumlzuumlmler
sunulabilir Dekonsolidasyon rekabetin hızla arttığı guumlnuumlmuumlzde taşımacılık hatlarında ve
dağıtım merkezlerinde oluşan yoğunluğun azaltılmasında oumlnemli adımlardan biri olmaktadır
74
333 Teslim Yerlerine Goumlre Yuumlkler
Kara yolu taşımacılığında yuumlkler teslim yerlerine goumlre iki gruba ayrılır Bunlar
Tek yuumlkleme ve tek teslim adresi olan yuumlkler
Birden fazla teslim adresi bulunan yuumlkler
3331 Tek Yuumlkleme ve Tek Teslim Yeri Olan Yuumlkler
Yuumlkleme ve boşaltma işlemleri tek bir adreste yapılan uluslararası yuumlklerdir Oumlrneğin
A (İstanbul-Tuumlrkiye) noktasından yuumlklenen eşyanın B (Frankfurt-Almanya) varış noktasında
teslim edilmesidir Uygulamada genellikle goumlnderici muumlşteriden ccedilıkış noktası uumlretim yeri
veya depo eşya teslim ve boşaltma noktası ise alıcı muumlşteri deposudur
Kara yolu taşımacılığında taşıyıcı olarak lojistik firma boşaltmada suumlrat ve zaman
tasarrufu sağlaması doumlnuumlş seferi planlamasının daha kolay ve guumlmruumlkleme işlemlerinin daha
suumlratli gerccedilekleşmesi nedeni ile tek bir teslim adresinde yuumlkuuml bulunan sevkiyatları tercih
etmektedir
3332 Birden Fazla Teslim Yeri Bulunan Yuumlkler
Birden fazla teslim yeri bulunan yuumlklerin sevkiyatı yurt dışındaki farklı boumllgelere
malların teslim edilmesidir Treylerin birden fazla teslim yerine taşıdığı yuumlkleri parccedilalar
hacirclinde teslim etmesi hem zaman hem de taşıma maliyetine olumsuz etkide bulunmaktadır
Planlamanın yeterince yapılamadığı kuumlccediluumlk hacimli işletmelerin tarifeli olmayan taşımalarda
kullanmak zorunda kaldığı bir youmlntem olarak goumlruumllmektedir
Resim 318 Teslim yerlerine goumlre yuumlklerin ayrılması
Uluslararası kara yolu taşımacılığında birden fazla teslim yeri bulunan yuumlk sevkiyatı
sıklıkla rastlanan bir durumdur Oumlrneğin A (İstanbul-Tuumlrkiye) ccedilıkış noktasında farklı
goumlndericilerin kuumlccediluumlk hacimli parsiyel yuumlkleri bir araccedilta toplanarak Avrupa Birliği iccedilinde
farklı B C D E ve F varış noktalarına kara yolu ile dağıtımı yapılabilmektedir
334 Lojistik Firma ve Yuumlk Temini
Kara yolu eşya taşımacılığında lojistik firmanın taşıma organizatoumlruuml olarak başlıca
roluuml taşımacılıkta goumlndericilerin yuumlklerinin teslim yerlerine en iyi koşullarda ulaştırılmasına
youmlnelik faaliyetlerde bulunmasıdır
75
Kara yolu ile yapılacak olan uluslararası taşıma suumlreci sipariş alımı ile başlar
Muumlşterinin vereceği siparişin daha oumlnce yapılmış olan hizmet soumlzleşmesine uygun olması
gerekir Alınan siparişlerin soumlzleşme şartlarına uygun olup olmadığı denetlenmelidir
Yapılan denetim sonunda siparişin soumlzleşme şartlarına uygun olmayan konuları muumlşteri ile
goumlruumlşuumllerek soumlzleşme şartlarına uygun hacircle getirilmelidir
Siparişle ilgili olarak gerccedilekleştirilecek olan sevkiyatın sorunsuz bir şekilde
yapılabilmesi iccedilin gerekli koordinasyonun sağlanması gerekir Yapılacak olan sevkiyatta
oumlnemli olan unsurlar şunlardır
Doğru mal
Doğru araccedillar
Doğru zaman
En duumlşuumlk maliyetle taşımak
En guumlvenli şekilde alıcısına ulaştırmaktır
Goumlndericinin lojistik firmadan beklentisi sadece rekabetccedili fiyatlara dayanmamakta
sevk edilecek eşyaya ait taşıma deneyimi ve taşımanın emniyetli bir şekilde yapılması ve
uumlruumlnlerin tam zamanında teslim edilmesi başta olmak uumlzere hizmet kalitesi yuumlksek bir
şekilde yerine getirebilmesine bağlı olmaktadır
Bu nedenle lojistik firmanın yuumlkuumln temin edilmesi teklif tuumlrleri yuumlklerin araccedil
tuumlrlerine ve teslim yerlerine goumlre tasnifi gibi pek ccedilok konuda planlama yapması gerekir
Lojistik firmanın yuumlk temini iccedilin başvurduğu başlıca youmlntemler
Lojistik firmanın pazarlama ccedilalışmaları sonucu kazanılan muumlşterilere ait yuumlkler
Konsolidasyonu yapmak uumlzere alt yuumlkleyicilerin aktardıkları yuumlkler
Yurt dışı acentesinin youmlnlendirdiği yuumlklerdir
Resim 319 Lojistik firmanın iletişim kanalları ile yuumlk temini
Lojistik firma tanıtım reklam promosyon ccedilalışmaları gibi pazarlama faaliyetleri
sonucu yeni muumlşteriler edinerek goumlndericilerden yeni yuumlk talepleri temin edebilir
Lojistik firmanın yuumlk temininin bir başka yolu ise alt yuumlkleyicilerden aldıkları
yuumlklerdir Lojistik firmanın en oumlnemli rekabet avantajı yuumlk konsolidasyonu yapmasıdır
Sevkiyat iccedilin yeterli yuumlk hacmine ulaşamayan lojistik firmalar yuumlklerini diğer lojistik
76
firmalara devrederek birleştirir Ayrıca yurt dışı temsilcisi veya acenteler kendilerine gelen
yuumlk siparişlerini lojistik firmalara aktarabilir
Ccedileşitli youmlntemler ile yuumlk temin eden lojistik firma farklı iletişim kanalları vasıtası ile
temin ettiği bu yuumlklerin resmi bağlantısını gerccedilekleştirir
Faks ile sipariş alımı
İnternet uumlzerinden sipariş alımı
3341 Faks ile Sipariş Alımı
Siparişin faks ile alınması durumunda hizmet talep formu (Yuumlkleme talimatı formu)
muumlşteriye oumlnceden goumlnderilmelidir Muumlşteri firma sevkiyatla ilgili buumltuumln bilgileri form
uumlzerinde doldurarak lojistik firmaya faks ile goumlndermelidir Hizmet talep formu uumlzerine
doldurulacak bilgiler doğru ve eksiksiz olmalıdır
Resim 320 Faks ile sipariş alımı
3342 İnternet Uumlzerinden Sipariş Alımı
Lojistik firmaların birccediloğunun internet sitelerinde hizmet talep formları vardır
Muumlşteriler lojistik firmanın internet sitesindeki hizmet talep formunu doldurarak da sipariş
bildirimi yapabilir
Resim 321 İnternet uumlzerinden sipariş alımı
Teknolojideki gelişmeler lojistik sektoumlruumlnde de kendini goumlstermiştir Geleneksel sipariş
alma youmlntemleri yerini internet uumlzerinden sipariş alımlarına bırakmıştır İnternet uumlzerinden
alınan siparişler her iki tarafın da zaman kazanmasına fırsat tanımaktadır Daha hızlı işlem
yapılabilmektedir
77
335 Lojistik Firma ve Teklif Tuumlrleri
Lojistik firmanın muumlşterilerine vereceği teklifler iki gruba ayrılır Bunlar
Tarifeli sevkiyat iccedilin verilen teklifler
Yuumlk bazında verilen teklifler
Resim 322 Teklif verme
3351 Tarifeli Sevkiyat İccedilin Verilen Teklifler
Tarifeli sevkiyat iccedilin verilen teklifler 3 aylık 6 aylık 1 yıllık veya daha uzun doumlnemde
suumlrekli ccedilalışma potansiyeli bulunan yuumlklere youmlnelik tekliflerdir
Tarifeli sevkiyatlar uumllkenin ihracat ve ithalat hacimlerindeki ekonomik
dalgalanmalardan etkilenmeyen uzun doumlnemli iş ve fiyat garantisi bulunan yuumlklemelerdir
Fiyatlar ve kacircrlılık genellikle yuumlk bazında verilen sevkiyatlara goumlre daha duumlşuumlk olmaktadır
Tarifeli sevkiyatlar hacim olarak genelde şu oumlzellikleri taşımaktadır
Tam kamyon yuumlkuuml (FTL) veya katlarıdır
Aynı kamyonda tek bir alıcıya youmlnelik yuumlkler bulunmaktadır
Homojen (aynı oumlzellikte) yuumlklerden oluşmaktadır
Teslim noktaları birdir ya da ccedilok az sayıdadır
Tarifeli teklif ccedilalışma biccedilimi ile goumlnderici alıcı ve lojistik firmanın karşılıklı olarak
geleceğe youmlnelik planlama yapması kolaylaşmakta faaliyetlerin gerccedilekleştirilmesine youmlnelik
stratejiler oluşturabilmektedir
3352 Yuumlk Bazında Verilen Teklifler
Yuumlk bazında verilen teklifler muumlşterilere bir defaya mahsus taşımalar iccedilin verilen
tekliflerdir Genellikle bir veya birkaccedil kamyonluk parsiyel yuumlkleri kapsayan hacimdedir
Lojistik firma yuumlk bazında gelen talepleri sevkiyat ve rekabet durumunu goumlz oumlnuumlne
alarak değerlendirmektedir Bu amaccedilla ccedilıkış yeri yuumlkuumln cinsi ambalaj tuumlruuml ile oumllccediluumllerini baz
alarak navlun fiyatlandırması yapma yoluna gitmektedir
Yuumlk bazında ccedilalışmalar toplam hacim olarak genellikle tarifeli ccedilalışmalara goumlre daha
duumlşuumlk seviyededir Geleceğe youmlnelik bir plan yapılamaması ve mevsimsel yuumlk
78
dalgalanmalarından etkilenmesi nedeniyle yuumlk bazında verilen teklifler lojistik firma iccedilin
tercih edilen ccedilalışma youmlntemi olmamaktadır
Resim 323 Kamyon yuumlkuuml
336 Lojistik Firmaya Gelen Yuumlk Taleplerinin Değerlendirilmesi
Hizmet sektoumlruumlnde faaliyet goumlsteren bir işletme olan lojistik firma muumlşteriye verdiği
tarifeli ya da tarifesiz sevkiyat tekliflerinde muumlşteri istek ve ihtiyaccedillarının neler olduğunu
accedilık bir şekilde ortaya koymalıdır
Bu nedenle muumlşterilerinden gelen taleplerin neler olduğunu ve hangi hizmetleri
kapsadığını goumlsteren yanlış anlamalara meydan vermeyecek ve gelecekteki muhtemel
belirsizlik durumunda bir ispat belgesi (karine) oumlzelliğini taşıyan lsquoYuumlk Talep Formursquo
muumlşteriye goumlnderilerek (Resim 123) talepler yazılı olarak alınmalıdır Soumlzluuml alınan yuumlk
talepleri mutlaka yazılı hacircle doumlnuumlştuumlruumllmelidir
Lojistik firma yuumlk talep formunda talep edilen hizmetlerin kapsamını incelemeli
hizmeti en iyi şekilde gerccedilekleştirecek bir teklif hazırlamalıdır Lojistik firmanın hizmet
alanı dışında bulunan konular muumlşteriye accedilık bir şekilde anlatılmalıdır Lojistik firma
muumlşteri ilişkilerinde yol goumlsterici bir rol uumlstlenmeli danışmanlık goumlrevini de yerine
getirmelidir
Lojistik firma talep formunda yer alan hizmetleri veremeyecek durumda ise bunu
accedilıkccedila muumlşteriye bildirerek muumlşterinin mallarını zamanında yerine ulaştırabilmesi iccedilin başka
bir firmaya youmlnelmesini sağlamalıdır
79
Resim 324 Yuumlk teklif başvuru formu
80
UYGULAMA FAALİYETİ
İşlem Basamakları Oumlneriler
AETR Anlaşması
normlarına bağlı kalarak
suumlruumlcuumllerin kullanacakları
araccedillara yaş olarak
uygunluğunu denetleyiniz
Denetim sırasında araccedilların toplam ağırlığına
yolcu ya da yuumlk taşıma durumuna ve gidilecek
mesafenin uzunluğuna dikkat ediniz
AETR Anlaşma
koşullarına goumlre suumlruumlcuumllerin
dinlenme ve mola suumlrelerine
uyup uymadıklarını
denetleyiniz
Denetim sırasında araccedilta kaccedil suumlruumlcuuml
bulunduğuna taşıma esnasında feribot tren vb
araccedilların kullanılıp kullanılmadığına dikkat ediniz
Taşınacak yuumlkuumln
oumlzelliğine goumlre treyler seccedilimini
yapınız
Yuumlkuumln ccedileşidi hacmi ambalaj şekli ve ağırlığı
araccedil seccediliminde dikkat etmeniz gereken unsurlar
olmalıdır
Boş araccedil bildirim
formunu muumlşteriye goumlndererek
araccedil kapasitesine goumlre yuumlk
siparişi alınız
Yuumlkleri oumlzelliklerine goumlre parsiyel yuumlk ve tam
kamyon yuumlkuuml olarak sınıflandırmaya dikkat ediniz
Kamyonu doldurmayan
parccedila yuumlkler iccedilin konsolidasyon
işlemini gerccedilekleştiriniz
Konsolidasyon işleminde yuumlklerin gideceği
yerleri ve yuumlklerin oumlzelliklerini oumln planda tutarak
yuumlkleme yapmaya dikkat ediniz
Online yuumlk teklif
başvurusu ile gelen yuumlk
tekliflerini oumlzelliklerine goumlre
değerlendiriniz
Teklifleri yuumlk bazında ve tarifeli olarak
değerlendirmeye tabi tutmaya dikkat ediniz
UYGULAMA FAALİYETİ
81
A- OBJEKTİF TESTLER (OumlLCcedilME SORULARI)
Aşağıdaki soruları dikkatlice okuyunuz ve doğru seccedileneği işaretleyiniz
1- AETR Soumlzleşmesine goumlre azami ağırlığı 75 tonu aşmayan taşıtlar iccedilin suumlruumlcuuml yaşı kaccedil
olmalıdır
E) 18 B) 19 C) 20 D) 21
2- AETR Soumlzleşmesine goumlre istisnalar hariccedil guumlnluumlk taşıt kullanma suumlresi en fazla kaccedil saat
olmalıdır
A) 9 B) 10 C) 11 D) 12
3- Suumlruumlcuuml 45 saatlik bir araccedil kullanımı sonrasında AETR Soumlzleşmesine goumlre en az kaccedil
dakika mola vermek zorundadır
A) 55 B) 35 C) 45 D) 60
4- Taşıtta en az iki suumlruumlcuuml olmak şartıyla her otuz saatlik araccedil kullanım suumlresi boyunca her
bir suumlruumlcuuml en az kaccedil saat dinlenmelidir
A) 5 B) 8 C) 6 D) 7
5- Aşağıdakilerden hangisi taşıma şirketlerinin suumlruumlcuuml seccedilerken aradığı niteliklerden biri
değildir
A) Araccedil kullanımında ehil olması
B) Guumlmruumlk işlemlerini ve dokuumlmantasyonu bilmesi
C) Yuumlkleme ve boşaltmalara nezaret etmesi
D) Muhasebe bilgisine sahip olması
6- Genellikle meşrubat firmalarının tercih ettiği aracın istenilen kısmından istenildiği kadar
yuumlk boşaltılmasına imkacircn veren treyler tuumlruuml hangisidir
A) Frigofrik treyler B) Maksima treyler C) Damper şasi treyler D) Tenteli treyler
7- Aşağıdakilerden hangisi oumlzellik taşıyan yuumlkler arasında yer almaz
A) Canlı hayvan B) Kuru yuumlkler C) Tehlikeli maddeler D) Bozulabilir gıda
8- Aşağıdakilerden hangisi dekonsolidasyon suumlreci iccedilinde yer almaz
A) Etiketleme ve diğer işlemlerin yapılması
B) Tekrar konsolide etme
C) Araccedil iccedilinde elleccedilleme
D) Stok alanlarına yerleştirme
OumlLCcedilME VE DEĞERLENDİRME
82
9- Aşağıdakilerden hangisi tarifeli sevkiyata ait bir oumlzellik değildir
A) Parsiyel kamyon yuumlklerinden oluşur
B) Aynı kamyonda tek bir alıcıya youmlnelik yuumlkler bulunmaktadır
C) Homojen (aynı oumlzellikte) yuumlklerden oluşmaktadır
D) Teslim noktaları bir veya ccedilok az sayıdadır
Aşağıdaki cuumlmlelerde boş bırakılan yerlere doğru kelimeleri yazınız
10- Ulaştırma Bakanlığının Eşya Taşımasına Dair Youmlnetmelikrsquoine goumlre uluslararası eşya
taşımacılığında kullanılacak taşıtlardan yaşının hellip yaşından buumlyuumlk istiap haddinin helliphellip
tondan kuumlccediluumlk olmaması zorunludur
11- Guumlnluumlk dinlenme suumlresi taşıt hareket hacirclinde değil ve bir helliphelliphellip ile donatılmışsa taşıtta
kullanılabilir
12- Semi treyler ccedilekildiği araca helliphellip adı verilen bir bağlantı aracıyla bağlanan kara yolu
yuumlk taşıtıdır
13- Aynı youmlne giden yuumlklerin konsolide edilip birden fazla araccedil yerine tek bir araccedilla sevk
edilmesi taşıma helliphelliphelliphelliphellip duumlşuumlrmektedir
14- yuumlklerin boumlluumlnerek kuumlccediluumlk yuumlkler hacircline getirilerek gidecekleri teslim
noktalarına goumlre sevk edilmek uumlzere terminallerde gerekli organizasyonlara tabi tutulmasıdır
DEĞERLENDİRME
Cevaplarınızı cevap anahtarıyla karşılaştırınız Yanlış cevap verdiğiniz ya da
cevap verirken teredduumlt ettiğiniz sorularla ilgili konuları faaliyete geri doumlnerek tekrarlayınız
Cevaplarınızın tuumlmuuml doğru ise bir sonraki uygulama testine geccediliniz
83
Aşağıda uluslararası kara yolu eşya taşımacılığının bileşenleri ile ilgili
uygulamalarda karşınıza ccedilıkacak durumlar sıralanmıştır Uluslararası kara yolu eşya
taşımacılığının bileşenleri ile ilgili listelenen davranışları tabloda bulunan
değerlendirme oumllccedileğine goumlre değerlendiriniz
DEĞERLENDİRME
Yapılan değerlendirme sonunda ldquoHayırrdquo şeklindeki cevaplarınızı bir daha goumlzden
geccediliriniz Kendinizi yeterli goumlrmuumlyorsanız oumlğrenme faaliyetini tekrar ediniz Buumltuumln
cevaplarınız ldquoEvetrdquo ise bir sonraki oumlğrenme faaliyetine geccediliniz
Değerlendirme Oumllccediluumltleri Evet Hayır
1 AETR Anlaşması normlarına bağlı kalarak suumlruumlcuumllerin
kullanacakları araccedillara yaş olarak uygunluğunu denetlediniz mi
2 AETR Anlaşma koşullarına goumlre suumlruumlcuumllerin dinlenme ve
mola suumlrelerine uyup uymadıklarını denetlediniz mi
3 Taşınacak yuumlkuumln oumlzelliğine goumlre treyler seccedilimini yaptınız
mı
4 Boş araccedil bildirim formunu muumlşteriye goumlndererek araccedil
kapasitesine goumlre yuumlk siparişi aldınız mı
5 Kamyonu doldurmayan parccedila yuumlkler iccedilin konsolidasyon
işlemini gerccedilekleştirdiniz mi
Online yuumlk teklif başvurusu ile gelen yuumlk tekliflerini
oumlzelliklerine goumlre değerlendirdiniz mi
UYGULAMA FAALİYETİ
84
Ofis yuumlkleme sahası ve depo ortamında bilgisayar el terminali forklift elleccedilleme
elemanları gibi donanım ve araccedil gereccedilleri kullanarak Karayolları Kanunu ve uluslar arası
anlaşmalara uygun şekilde yuumlkleme ve sevkiyat işlemlerini yapabileceksiniz
Araccedil yuumlkleme planı uygulamasının yararlarını araştırınız
Yuumlkleme planı ccedilıkarılarak araccedil yuumlklemesi yapan bir nakliye şirketi veya lojistik
firmaya giderek uygulama hakkında bilgi alınız
Yuumlkleme sırasında meydana gelebilecek uumlruumln hasarlarında lojistik firmanın nasıl
bir uygulama yaptığı konusunda bilgi toplayınız
Canlı hayvan taşımacılığında yuumlkleme işleminin nasıl gerccedilekleştirildiğini ve hangi
kurallara uyulduğunu araştırınız
Bozulabilir gıda maddelerinin yuumlklenmesi ve uyulması gereken kurallar hakkında
bilgi toplayınız
Bu araştırmaları yaparken bulabileceğiniz resim katalog dergi vb dokuumlmanları sınıf
ortamına getirerek bilgilerinizi arkadaşlarınızla paylaşınız
Araştırma yaparken ccedilevrenizde bulunan lojistik firmalardan ya da nakliye firmaları ile
kargo hizmeti veren firmalardan işletmelerin ilgili boumlluumlmlerinden ve youmlneticilerinden
yararlanabilirsiniz Ayrıca internet ortamında nakliye işi ile ilgilenen işletmelerin sitelerine
girerek gerekli bilgi ve dokuumlmanları elde edebilirsiniz
4 YUumlKLEME VE SEVKİYAT 41 Yuumlkleme Planı
Lojistik firmaların buumlyuumlk depolarında nakliye araccedillarına yuumlkleme yapılmadan oumlnce
sevk edilecek uumlruumlnlerin hangi araccedillara hangi sıra ile yuumlkleneceğinin planlanması ve bu
planların talimat hacircline getirilerek yuumlkleme ve elleccedilleme elemanlarına bildirilmesi gerekir
Araccedillara yuumlkleme yapılmadan oumlnce yuumlkleme ile ilgili bir plan ccedilıkarılması gerekir Bu
plan satış siparişlerine goumlre araccedilkonteyner yuumlklemesinin en uygun şekilde
gerccedilekleştirilmesini sağlayacaktır
Yuumlkleme planı gelişmiş depo organizasyonlarında aracın ya da konteynerin goumlruumlntuumlsuuml
uumlccedil boyutlu olarak bilgisayar ekranına yansıtılarak yapılır Yuumlklenecek aracın en boy
yuumlkseklik gibi bilgileri taşınacak olan uumlruumlnuumln ya da ambalajının oumllccediluumlleri ile karşılaştırılarak
en uygun yuumlkleme planı ortaya ccedilıkarılır
OumlĞRENME FAALİYETİndash4
ARAŞTIRMA
AMACcedil
85
Bilgisayar yardımıyla oluşturulan yuumlkleme planı bilgileri yuumlklemeyi koordine eden
depo elemanına ulaştırılarak forklift kullanıcısının ya da elleccedilleme elemanlarının yuumlkleme
planına uygun olarak yuumlkleme yapması sağlanmış olur
Resim 41 Konteyner ya da roumlmork yuumlkleme planı
Yuumlkleme planında bulunması gereken unsurlar şunlardır
Uumlruumlne ve ambalajına ait bilgiler (en boy yuumlkseklik ağırlık vb)
Uumlruumlnuumln yapısal oumlzelliği (katı sıvı vb
Araca ait bilgiler (en boy yuumlkseklik aks sayısı istihap haddi vb)
Uumlruumlnuumln ve ambalajının ccedilevrilebilme oumlzelliği
Uumlzerine başka bir uumlruumlnuumln konulma izni
Sevkiyat sırasında muumlşteritedarikccedili oumlnceliği
Palet ve kutu maliyetleri
Resim 42 Tır dorsesi yuumlkleme planı
411 Yuumlkleme Planının Yararları
Yapılan yuumlkleme planına ile bir kamyonu ya da yuumlkleme aracını oluşturmayan
siparişlerin maliyeti en aza indirecek şekilde bir başka uygun siparişle birleştirilmesi
sağlanacaktır Bu durumda maliyet oumllccediluumltleri goumlz oumlnuumlnde bulundurularak en uygun sipariş
birleştirmeleri ve ilgili araccedil eşleştirmeleri yapılarak sevkiyat hazır hacircle getirilecektir
86
Resim 43 Ambalaj ve yuumlkuumln yapısına goumlre yuumlkleme planı
Yuumlkleme planı ile uumlruumlnlerin araca yuumlklenmesi sırasında muumlşteri adresi ve teslim yerleri
dikkate alınarak yuumlkleme yapılacaktır Buna goumlre ilk teslim adresinden son teslim adresine
doğru araccedil yuumlklenerek boşaltma sırasında uumlruumlnuumln hasar goumlrmemesi sağlanacak ve zamandan
tasarruf edilerek nakliye maliyetleri azaltılmış olacaktır
Yuumlk taşıyacak olan araccedilların taşıdıkları yuumlkle birlikte guumlvenli seyredebilmeleri iccedilin
sağlam bir dorse yapısına sahip olmaları gerekir Resim 44rsquote goumlruumllduumlğuuml gibi araccedilların oumln
duvarları taşınan faydalı yuumlk ağırlığının 80rsquoine denk gelen bir guumlccedille oumlne doğru hareket
ederek ccedilarpmasını karşılayacak sağlamlıkta olmalıdır Aracın yan duvar ve panelleri ise
taşınan faydalı yuumlk ağırlığının 50rsquosine denk gelen bir guumlccedille yanlara ccedilarpmasını
karşılayacak sağlamlıkta yapılmalıdır
Resim 44 Kuvvetlerin youmlnler doğrultusunda dağılımı
Yuumlk taşıma amaccedillı araccedilların taban yuumlzeylerinin kaymaz malzeme ile kaplanması
yuumlkuumln araccedil hareket hacirclinde iken daha sabit bir konumda taşınmasını sağlayan bir başka
oumlnemli faktoumlrduumlr
Araccedillar taşınması amaccedillanan oumlzel yuumlklerin oumlzellikleri doğrultusunda tasarlanmalı ve
oumlzel yuumlkuumln gerektirdiği guumlvenlik sistemine sahip bir şekilde imal edilmelidir Yuumlkleme planı
sayesinde araccedillara yuumlklenecek yuumlklerin oumlzellikleri hacim ve boyutları oumlnceden tespit
edilerek araccedil iccedilinde en emniyetli hangi noktada duracağı ve alınacak oumlnlemler grafikler
yardımıyla belirlenebilmektedir
87
Kamyonlar roumlmorklar ve yarı roumlmorklar yuumlklenirken izin verilen maksimum aks
ağırlıklarını aşmamaya oumlzen goumlsterilmelidir Bir başka oumlnemli nokta ise youmlnlendirici aksa
duumlşen minimum gerekli yuumlk miktarından daha az bir yuumlkuumln gelmesini oumlnlemektir Zira
youmlnlendirici aksın guumlvenli bir youmlnlendirme işlevi iccedilin belli bir yuumlkuumln altında bulunması
şarttır
Yuumlkuumln araccedilların sahip olduğu dingillerin her birine izin verilen minimum ve
maksimum miktarlarda dağılmasının hem guumlvenlik accedilısından hem de ekonomik bir taşıma
performansı accedilısından buumlyuumlk yararları vardır Bu nedenle Resim 45rsquote goumlruumllen yuumlk dağılım
planları her aracın sahip olduğu teknik oumlzellikler ve oumllccediluumller doğrultusunda hazırlanmalı
yuumlklemeler ise bu planlar doğrultusunda yapılmalıdır
Resim 45 Yuumlk ağırlık dağılım planı
Genel yuumlklerin taşınmasında birtakım kurallara uyulması gerekir Uumlruumlnlerin
taşınmasında ortaya ccedilıkan ezilme kırılma deformasyon gibi etkilenmeler başlıca uumlccedil
faktoumlrden kaynaklanmaktadır Bunlar
Malların birbirine ccedilarpması
Sarsıntı (titreşim)
İstiflemedir
Ccedilarpma ve sarsıntıyı ortaya ccedilıkaran zararın boyutu yol ve taşıtın niteliği ile istiflemeye
bağlı olarak değişir Oumlzellikle doumlkme yuumlk taşımacılığında yığın yuumlksekliği ne kadar fazla
olursa zedelenme oranı o derece artmaktadır
Ambalajlı uumlruumlnlerin mekanik etkilerden korunması veya ortaya ccedilıkan zararların en az
seviyede tutulması iccedilin uumlzerinde durulması gereken hususlar şunlardır
Ambalajların kara yolu taşımasına uygun olması
Yuumlklemeye oumlzen goumlsterilmesi
İstif sayısı ile yuumlkleme guumlvenliğinin kontrol edilmesi
Paletli yuumlklerde palet iccedilindeki birim sayısının azaltılması
Yuumlklemeye kadar elleccedillemelerin en aza indirilmesi muumlmkuumlnse işletme iccedilinde
taşımanın bant veya konteynerle yapılması gerekir
88
Resim 46 Bant yardımıyla yuumlkleme
42 Yuumlkleme Kuralları
Taşıma sırasında hasarın oluşmaması iccedilin yuumlklemeler lojistik firma yetkilisi
nezaretinde yapılır Lojistik firma yetkilileri yuumlkleme yaparken şu konulara dikkat etmelidir
Yuumlklenecek eşyanın doğru araca yuumlklenmesine muumlşteriye sevk edilene kadar depo
iccedilinde oumlzenle korunmasına ve etiketlendirilmesine dikkat edilmelidir
Bir arada bulunması sakıncalı olan uumlruumlnler aynı araca yuumlklenmemelidir
Yırtılmış veya hasar goumlrmuumlş ccediluval kacircğıt torba paket vb eşyalar iccedilin gerekli
durumlarda ambalaj değişikliğine gidilmeli veya hasarlı yerler onarılmalıdır
Ccediluval ve paketler doğrudan aracın kasası ile temas etmemeli altlarına teması
engelleyecek cisimler konulmalı veya paletle yuumlkleme yapılmalıdır
Paketler tek sıra hacirclinde aracın tabanına yuumlklendikten sonra uumlzerine başka bir
yuumlkleme yapılacak ise yuumlkleme yapılmadan oumlnce tabandaki paketlerin uumlzerine kontrplak
veya strafor konulmalı ve bundan sonra yuumlkleme yapılmalıdır
Muumlmkuumln olduğunca ağır ambalajlı uumlruumlnler alt sıralara hafif olanlar ise uumlste gelecek
şekilde yuumlkleme yapılmalıdır
Plastik ambalajlar ile ahşap ambalajlar uumlruumlnuumln muumlsaade edilen istif hadlerine goumlre
uumlst uumlste konmalıdır
Eşyaların yuumlklenmesinde ambalaj ağızlarının yukarıya gelmesine oumlzenle dikkat
edilmelidir
Aracı yuumlklemeden oumlnce isim ve miktar kontrolleri diğer tuumlm eşya ccedileşitlerinde
olduğu gibi yuumlkleme sorumlusu tarafından yapılmalıdır
89
Resim 47 Lojistik firma deposundan araccedillara yuumlkleme yapılması
Teneke ambalajların yuumlklenmesinde sıralar arasına karton kontrplak veya strafor
konulmalı ambalajların birbirine temas etmesi oumlnlenmelidir
Soğuktan etkilenebilecek eşyalar kış aylarında araccedil kasasının orta kısmına
yuumlklenerek soğuğun etkisi en aza indirilmelidir
Uumlruumlnlerin araccedil ya da konteyner iccediline yerleştirilmesi sırasında yuumlkleme planına bağlı
kalınmasına oumlzen goumlsterilmelidir
Uumlruumlnler ağırlık ve hacimlerine goumlre araccedil iccediline eşit oumllccediluumllerde yerleştirilmeli boumlylece
aracın daha guumlvenli ve daha suumlratli seyretmesi sağlanmalıdır
Bazı eşyalar muumlşteri talepleri goumlz oumlnuumlne alınarak paletli olarak sevk edilmelidir
Sevkiyat rotasına goumlre oumlncelikli olarak muumlşterilere teslimi yapılacak uumlruumlnlerin
yuumlkleme sırasında oumln boumlluumlmlere yerleştirilmesine dikkat edilmelidir
Sevkiyatı yapılacak uumlruumlnlerin ambalajlarının temizliğine etiketlerinin doğru ve
yapışmış olmasına titizlikle dikkat edilmelidir
Uumlruumlnlerin uumlstlerinin kapatılacağı brandanın temiz olmasına ve yırtık delik gibi uumlruumlne
zarar verebilecek kusurunun olmamasına dikkat edilmelidir
Aracın eşyanın yuumlklenmesine uygunluğu kontrol edilmelidir Treyler iccedilinde toz
ıslaklık tavanında delik ve yırtık olmamalıdır Uygun olmayan araccedillar uygun olanları ile
değiştirilmeli veya aksaklıkları giderilmelidir
Kolili veya paletli yuumlklerde malların suumlrtuumlnmesini ve ccedilarpmasını oumlnlemek amacıyla
koli ve palet araları tel ahşap malzeme veya kartonla sıkıştırılmalıdır
Araccedil hacminden daha az miktardaki yuumlkler iccedilin hava yastıkları kullanılmalıdır
Lojistik firma yuumlklemenin uygunluğunu denetlemeli aksaklıkları duumlzelttirmelidir
Yuumlkleme kalifiye elemanlar tarafından gerccedilekleştirilmelidir
90
Resim 48 Paletli yuumlkleme
Araccedil iccedili istiflemeye oumlzen goumlsterilmeli taşıma sırasında duumlşme ccedilarpma ve
suumlrtuumlnmeden kaynaklanan bir hasarın olmaması iccedilin oumlnlemler alınmalıdır
Aracın muumlhuumlrlemesi yuumlklemeden sonra goumlnderici ve lojistik firma tarafından
yapılmalıdır
43 Yuumlklemede Sembol ve İşaretler
Nakliye araccedillarına yuumlklenecek olan uumlruumlnlerin yapısal oumlzelliklerine goumlre ambalajlarının
uumlzerine yapıştırılacak semboller farklılık goumlsterir Bu semboller uumlruumlnlerin hangi şartlarda
muhafaza edileceğini ne şekilde yuumlkleneceğini yuumlkleme ve boşaltma sırasında uyulması
gereken youmlntem ve kuralları da belirler
Ambalajlamada kullanılan işaretleme ldquoUluslararası Standartlar Oumlrguumltuumlrdquo tarafından
(ınternational standarts organization ISO) belirlenerek ISO 780 olarak yayınlanmış daha
sonra revize edilerek ISO 7000 olarak kabul edilmiştir
431 ldquoKırılabilirrdquo İşareti
Aslında tuumlm uumlruumlnler taşınma esnasında hasar goumlrebilir Ambalajın kullanım amacı da
uumlruumlnleri bu hasarlara karşı korumaktır Bu yuumlzden bir ambalaj 75 cm yuumlkseklikten sert bir
zemine duumlştuumlğuumlnde uğrayacağı şoka karşı uumlruumlnuuml koruyucu nitelikte olmalıdır Kırılabilir
işareti cam uumlruumlnlerde hassas elektronik ve tıbbi cihazların ambalajlarında kullanılmalıdır
Resim 49 Kırılabilir işareti
91
432 ldquoBu Youmlnderdquo İşareti
ldquoBu tarafı yukarıya gelsinrdquo şeklinde de yorumlanabilir İki ok işaretinden oluşan bu
sembol ambalajın dikey olarak hangi youmlnde konulacağını goumlsterir Ambalajın karşılıklı
olarak her iki tarafına yapıştırılır
Resim 410 Bu youmlnde işareti
433 ldquoNemden Koruyunrdquo İşareti
Yuumlkleme taşıma boşaltma ve depolama sırasında suyla teması sakıncalı olan ıslanma
durumunda zarara uğrayabilecek uumlruumlnleri ifade eder Siyah zemin uumlzerine beyaz accedilık
şemsiye ile goumlsterilir
Resim 411 Nemden koruyun işareti
434 ldquoSıcaklık Sınırırdquo İşareti
Sıcaklıkla ilgili bu sembol nispeten yenidir Taze uumlruumlnlerin kalitesinin muhafaza
edilmesi iccedilin gerekli sıcaklık derecesini goumlsterir Maksimum ve minimum ısı derecesi
termometre resminin iki yanına basılmalıdır
Resim 412 Sıcaklık sınırı işareti
92
44 Bozulabilir Gıda Maddelerinin Yuumlklenmesi
Yaş sebze ve meyveler hayvansal uumlruumlnler su uumlruumlnleri gibi ccedilabuk bozulabilir uumlruumlnlerin
uumlretimlerinden başlanarak tuumlketimlerine kadar soğuk ortamlarda muhafaza edilmeleri
gerekmektedir Bu uumlruumlnler genel olarak donma derecelerinin uumlstuumlnde bir soğutma sistemi ile
muhafaza edilmelidir Bu sebeple ccedileşitli soğutma youmlntemleri uygulanarak uumlruumlnlerin
kalitesini bozmadan hijyenik ortamlarda korunması yuumlklenmesi ve taşınması gerekmektedir
Bozulabilir gıda maddelerinin yuumlklenmesinde uumlruumlnlerin sıcak ve soğuktan
etkilenmemesi bozulmaması ve uygun koşullarda sevk edilmesi iccedilin gerekli teknik koşullar
sağlanmalıdır Bu nedenle yuumlkleme işleminin daha kısa zamanda ve daha titiz bir şekilde
yapılması gerekir Ayrıca taşımayı yapacak araccedilların ısıtma-soğutma sistemleri olmalıdır
Resim 413 Frigofrik nakliye aracı
Isıtma-soğutma cihazının sağlam bakımlı ve işler durumda olması soğutucu gazına
dikkat edilmesi aracın kayışlarının elektrik aksamının ve gaz borularının kontrol edilmesi
gereklidir Araccedil kasasının dışarıdan hava alıp almadığı kontrol edilmeli yan duvarlar taban
ve tavandan hava sirkuumllasyonu sağlanmalı ve buna goumlre yuumlkleme yapılmalı arka kapıları
hava almayacak şekilde oumlrtuumllmelidir
441 Yuumlkleme ve Sevkiyat Kuralları
Muumlmkuumln olduğu takdirde her bir araca aynı cins mal yuumlklenmesine dikkat
edilmelidir
Muumlmkuumln değil ise ccedileşitli fakat aynı ısı derecesi isteyen malların aynı araca
yuumlklenmesi sağlanmalıdır
Bir araca birbirini bozacak mallar yuumlklenmemelidir
Araca yuumlklenecek mal iccedilin ısı tespitinin bunlara ilişkin cetvellere bakılarak yapılması
ve soğutucu cihazının buna goumlre ayarlanması gerekir
Taşınacak mal bir soğuk hava deposundan alınmışsa ve depoda hangi derecede
saklanmış ise araccedilta da aynı ısı derecesinde saklanması sağlanmalıdır
Gerek dışarıdan gerekse bir soğuk hava deposundan alınan malın bozuk olup
olmadığının oumlnceden kontroluumlnuumln yapılması gerekir
93
Bozulabilir maddelerden bazıları gereken ısı derecesinde muhafaza edilseler bile
belli bir zaman sonunda vasıflarını kaybeder Bu nedenle bozulabilen maddelerin bir an oumlnce
alıcısına teslim edilmesi oumlnemlidir Bunun iccedilin guumlnde yaklaşık 700 km yol gidilmesi gerekir
Resim 414 Frigofrik nakliye aracının yuumlklenmesi
Soumlz konusu mesafenin gidilebilmesi aracın arıza yapmaması ile muumlmkuumlnduumlr Bunun
iccedilin aracın bakımının yanı sıra lastiklerinin de yeni olması gerekir
Araccedil herhangi bir sebeple yolda arıza veya gecikme yaparsa durum suumlruumlcuuml
tarafından vakit geccedilirmeksizin firması kanalıyla goumlndericisine ve alıcısına bildirilmelidir Bu
bildiride konu tuumlm accedilıklığı ile alıcı ve yuumlkleyici firmaya iletilmeli gizlenmemelidir
Arıza motor aksamında ise araccedil bir bakım yerine soğutma cihazında ise en yakın
soğuk hava cihaz bakımı yerine goumltuumlruumllmelidir
Tablo 41 Frigofrik araccedil tuumlrlerine goumlre yuumlkleme kapasiteleri
Eğer mal bozulacak cinsten ise mutlaka firmaya haber vererek ve onayını alarak bir
başka soğuk havalı araca aktarma yapılmalı ve yola devam edilmelidir
94
Buumltuumln tedbirlere rağmen araccedilta meydana gelen arızanın giderilmesi uzun suumlrecek ve
bu muumlddet iccedilinde malların bozulması tehlikesi varsa bu takdirde firmaya haber vererek
durum bildirilmelidir
Arıza yalnızca soğutma cihazında ise ve taşınan mal sebze gibi bozulması daha guumlccedil
maddelerden meydana geliyorsa aracın oumln ve arka havalandırma kapakları accedilılarak yola
devam edilmelidir
Alınan buumltuumln tedbirlere rağmen taşınan mal bozulur veya hasar goumlruumlr ise suumlruumlcuuml hiccedil
zaman kaybetmeden durumu bir taraftan firmasına bildirirken diğer taraftan malı sigorta
eden şirketten bir goumlzlemci istemeli hasar miktar ve nispeti ile hasarın taşımadan meydana
gelip gelmediğini tespit ettirmelidir
45 Canlı Hayvan Yuumlklemesi ve Taşınması
Uluslararası taşımacılıkta taşınan eşyalardan biri de canlı hayvanlardır Canlı hayvan
taşımacılığı ile uğraşanlar hayvanları bir yerden bir yere naklederken herhangi bir araccedilla
değil bu işe uygun taşıma araccedillarıyla yapmalı ve uzun mesafeli taşımalar iccedilin istasyonlar
inşa etmelidir Ayrıca bu konu ile ilgili deneyimli ve uzman kişileri goumlrevlendirmelidir
Canlı hayvan taşımacılığı diğer uumlruumln taşımalarına goumlre ccedilok daha fazla proseduumlre tabidir
Hayvanların sıradan taşıma araccedilları ile nakliye edilmesi yuumlksek uumlcretler oumldenmesine ve
hayvanların sağlığının tehlikeye girmesine sebep olmaktadır Bu tuumlr taşıma sistemlerinde iki
ccedileşit kayıp soumlz konusu olabilir
Hayvanların oumllmeleri veya yaralanmaları sonucu oluşan kayıplar
Bu şekildeki kayıplar genellikle hatalı yuumlkleme sonucu hayvanların birbirlerini
ezmelerinden kaynaklanır Bu tuumlr kayıpları ortadan kaldırmak iccedilin nakliye aracı iccedilinde
taşınacak hayvanlara rahat hareket edebilecekleri alan bırakılmalıdır
Yol firesi
Yol firesi nakliye sırasında meydana gelen canlı ağırlık kaybıdır Yol firesi mesafeye
ve dolayısıyla da nakliye suumlresine bağlı olarak değişir Yol firesi 24 saatlik nakliye suumlresinde
2-4 24-36 saatlik nakliye suumlresinde 35-55 kadardır
451 Hayvanların Uluslararası Nakliyat Sırasında Korunmasına Dair Avrupa
Soumlzleşmesi
Hayvanların nakliye koşulları guumln geccediltikccedile daha ccedilok oumlnem kazanmaktadır Guumlnuumlmuumlzde
Avrupa Birliği uumlye uumllkelerinde ccediliftlik hayvanlarının taşınması ile ilgili cezai yaptırımlar ve
duumlzenlemeler yuumlruumlrluumlğe girmiştir Hayvanların en fazla seyahat edebilecekleri suumlre taşıma
kabininde hayvan başına duumlşen alan kabinin havalandırılması sıcaklık nem ve ışık
değerleri indirme ve bindirme ekipmanları sulama donanımlarının tuumlmuuml bu duumlzenlemelere
tabidir
95
Resim 415 Canlı hayvanlar
Avrupa Konseyine uumlye olan ve bu soumlzleşmeyi imzalayan devletler hayvanlara iyi
muamele edilmesinin uluslararası hayvan nakliyatı gerekleri ile bağdaştırılabileceğine
inanarak nakliyat sırasında hayvanları muumlmkuumln olduğu kadar eziyetten korumak arzusuyla
bu soumlzleşmeyi duumlzenlemişlerdir
Soumlzleşme taraflarından her biri bu soumlzleşmenin uluslararası hayvan nakliyatını
duumlzenleyen huumlkuumlmlerini uygulayacaklardır Bu soumlzleşmedeki ldquoUluslararası nakliyatrdquo
tabirinden sınır trafiği hariccedil sınır geccedilmeyi gerektiren her tuumlrluuml sevkiyat kastedilmektedir
Nakliyatın bu Soumlzleşme huumlkuumlmlerine uygun olup olmadığına hayvan sevkeden uumllkenin
yetkili makamları karar verir Bununla birlikte hayvan goumlnderilen uumllke veya yol uumlzerindeki
uumllkeler nakliyatın soumlzleşme huumlkuumlmlerine uygunluğuna itiraz edebilir Ancak hayvanların
iyiliği iccedilin gerekmedikccedile sevkiyat durdurulmaz
Soumlzleşme taraflarından her biri grevlerin veya oumlnceden kestirilemeyen diğer
durumların uumllkelerinde bu Soumlzleşme huumlkuumlmlerinin tam uygulanmasını engellediği hacircllerde
hayvanların maruz kalacakları eziyeti oumlnlemek veya azaltmak iccedilin gerekli tedbirleri alacaktır
452 Yuumlkleme ve Taşıma Kuralları
Canlı hayvanların taşınmasında taşıma suumlresi boyunca suumlruumlcuuml ve yardımcısı dışında
bu hayvanların beslenmesi havalandırılması bakımı konularında goumlrevli bir kişinin daha
araccedilta bulundurulması gerekmektedir
Hayvanların yuumlklenmeleri ve boşaltılmaları iccedilin koumlpruuml rampa merdiven gibi uygun
gereccediller kullanılmalıdır Bunların tabanları kaymayı oumlnleyecek şekilde ve yanları koruyucu
tarzda yapılmış olmalıdır
96
Resim 416 Rampa ile yuumlkleme
Yuumlkleme boşaltma sırasında hayvanlar başlarından boynuzlarından veya
bacaklarından kaldırılmamalıdır Yuumlkleme sırasında yuumlruumlmeyen hayvanların hareket
etmesini sağlamak iccedilin şok cihazı kullanılmalıdır
Yuumlkleme ve boşaltma veteriner nezaretinde yapılmalıdır
Hayvanların taşınabilmesi iccedilin ilgili aşılarının tam olması gerekir Hayvanların araca
yuumlklenecek sayıları ve grup hacimleri belirlenmelidir
Taşınacak hayvanın cinsine goumlre hava ve yol koşullarına dikkat edilmelidir
Duraklama yerleri ve zamanı oumlnceden planlanmalıdır
Beslenme iccedilin gerekli yiyecek iccedilecekler araca ayrıca yuumlklenmelidir
Suumlt hayvanlarının suumltlerinin sağılması zamanında yapılmalıdır
Hayvanlar 9 saat yol aldıktan sonra 12 saat dinlendirilmelidir Planlanan suumlre dışında
beklenmeyen gecikmelere meydan verilmemelidir
Hamile hayvanlar doğumdan bir hafta oumlnce ve bir hafta sonrasında taşınmamalıdır
Yolculuk yapabilecek hayvanlar belirli bir suumlrelik yolculuktan sonra bir saatlik molada
dinlendirilmelidir
Yaşı ccedilok kuumlccediluumlk olan hayvanlar (Oumlrneğin bir haftadan kuumlccediluumlk kuzular) 100
kilometreden fazla taşınmamalıdır
Nakliyat sırasında hastalanan veya yaralanan hayvanlar en kısa zamanda veteriner
tarafından tedavi edilmeli veya gerekiyorsa luumlzumsuz eziyete mahal vermeyecek tarzda
oumllduumlruumllmelidir
Cinsine goumlre taşınan hayvanlara uygun ısı sağlanmalıdır Sıcaklıktaki değişiklikler
şofoumlr kabinindeki bir uyarı sistemi sayesinde anında kontrol edilmelidir
Hayvanlar suumlrekli su iccedilme olanağına sahip olmalıdır
Cinsine goumlre hayvanların taşındıkları alan geniş tutulmalıdır
97
Resim 417 Olumsuz hayvan taşıma youmlntemi
Hayvanlar taşıma sırasında bağlanmamalıdır
Hayvanların bağlanması hacirclinde kullanılan bağlar normal koşullar altında nakliyat
suumlresince kopmayacak kadar sağlam ve hayvanların beslenmelerine sulamalarına ve
gerekiyorsa yatmalarına izin verecek kadar uzun olmalıdır
Normal olarak bağlanmaları gereken buumlyuumlkbaş hayvanları nakleden taşıtlarda
bağlama imkacircnları bulunmalıdır Vasıtaların boumllmelere ayrılmalarına ihtiyaccedil duyulduğu
takdirde boumllmeler dayanıklı olmalıdır
Taşındıkları ortam yer değiştirmelerine hatta yatmalarına olanak sağlayacak
konumda olmalıdır
Resim 418 Sistemli hayvan taşımacılığı
Vasıtaların sandık kafes gibi kapların tabanları hayvanların ağırlığını taşıyabilecek
kadar sağlam olmalıdır Doumlşemenin aralıkları bulunmamalı kaymayı oumlnleyecek şekilde
yapılmış olmalı ve başka bir hal tarzı uygulanmadığı takdirde dışkıyı emecek kalınlıkta bir
madde ile kaplanmalıdır
Hayvanlar birbirleri uumlzerine yerleştirilerek kasa kafes kutu gibi taşıyıcı kaplara
veya birden fazla kat ihtiva eden vagon veya taşıtlara yuumlklendikleri takdirde aşağıda kalan
hayvanların yukarıdakilerin ifrazatından etkilenmemeleri iccedilin gerekli tedbirler alınmalıdır
98
Hayvanları taşıyan sandık kafes vs gibi taşıyıcı kaplar iccedillerinde canlı hayvan
bulunduğunu goumlsteren birer sembol ve hayvanların ayakta duruş vaziyetlerini goumlsteren birer
işaret taşımalıdır Bu kaplar kolayca temizlenebilecek ve hayvanların emniyetini sağlayacak
şekilde yapılmış bulunmalıdır Soumlz konusu sandıklar kafesler vs hayvanların muayene ve
bakımına muumlsait ve havalandırmayı engellemeyecek şekilde istif edilmiş bulunmalı nakliyat
ve yuumlkleme boşaltma sırasında daima dik durmalı ve şiddetli sarsıntılara maruz
kalmamalıdır
Hayvanların nakledildiği taşıtlara onları rahatsız edebilecek eşya yuumlklenmemelidir
Resim 419 Canlı hayvan taşıma aracı
Ccedileşitli cinsten hayvanlar aynı kamyonla nakledildiği takdirde cinslerine goumlre
ayrılmaları gerekir Doğal olarak birbirlerine duumlşman cinste hayvanların aynı sevkiyatta
nakledilmelerinden doğacak sakıncaların giderilmesi iccedilin tedbirler alınmalıdır
Değişik yaşlarda hayvanlar aynı vasıta ile nakledildikleri zaman genccedil ve yaşlı
hayvanlar ayrılmalıdır Bununla birlikte bu tedbir emzirdikleri yavruları ile seyahat eden
dişilere uygulanmaz
İthalat ve transite geccediliş formalitelerinin muumlmkuumln olduğu kadar ccedilabuk
tamamlanabilmesi iccedilin kontrol noktaları sevkiyattan imkacircn oumllccediluumlsuumlnde erken haberdar
edilmelidir Soumlz konusu formalitelerde hayvan sevkiyatına oumlncelik tanınmalıdır
AB sınırları iccedilinde uzun mesafede taşınan hayvanların sayısı yılda 175 milyon
civarındadır Taşıma koşullarının koumltuumlluumlğuuml nedeniyle bunların 2 milyonu her yıl telef
olmaktadır Komisyon tarafından guumlndeme getirilen bu kurallar dizisine uymayanlara
uygulanacak cezalar ise ehliyet ve taşıma belgelerinin iptali AB sınırları iccedilinde transit
geccedilişlerden men etme gibi oumlnlemleri iccedilermektedir
453 Yuumlkleme Ekipmanları
Yuumlklenecek malın cinsine bağlı olarak kullanılacak alet ve ekipmanların yuumlkleme
sırasındaki oumlnemi buumlyuumlktuumlr Yuumlkleme ekipmanları lojistik firmanın kendi buumlnyesinden ya da
malın yuumlkleneceği yerde muumlşteriye ait ekipmanlardan sağlanabileceği gibi oumlzel durumlarda
dışarıdan da temin edilebilir
99
4531 Transpaletler
Uumlruumlnlerin depo iccedili yerleştirilmesinde ve mal yuumlklemede uumlruumlnlerin kolaylıkla taşınması
amacıyla kullanılır Değişik tip ve boyutta transpaletler mevcuttur
Resim 420 Manuel ve akuumlluuml transpaletler
4532 Rampalar
Rampalar kamyonların ve treylerlerin yuumlklenip boşaltılmasını kolaylaştıran kamyonun
yuumlksekliğine goumlre yuumlkselip alccedilalarak ayarlanabilen duumlzeneklerdir Rampalar lojistik
firmaların depo ve terminallerinde sıkccedila kullanılan yardımcı duumlzeneklerdir İki ccedileşit rampa
vardır
Sabit rampa Yuumlklemenin yapılacağı depo giriş-ccedilıkışları gibi yuumlkleme ve
boşaltma alanlarına sabit şekilde monte edilmiş yuumlksekliği aracın yuumlksekliğine goumlre
ayarlanabilen rampalardır( Resim 236)
Resim 421 Sabit rampa sistemi
Mobil (hareketli) rampa Yuumlklemesi yapılacak aracın bulunduğu yere taşınabilen
seyyar rampalardır
100
Resim 422 Mobil (hareketli) rampa
4533 Forkliftler
Forkliftler de transpaletler gibi depo iccedili taşımalarda ve yuumlklemede kullanılır Ccedileşitli
tiplerde forklifler mevcuttur Benzinli LPGrsquo li doğalgazlı dizel motorlu ve akuumlluuml ccedileşitleri
vardır
Resim 423 Forklift
4534 Konveyoumlrler
Bantlı konveyoumlrler koli paket ve ccediluvalların yuumlkleme boşaltma ve transfer
işlemlerinde kullanılır Pratik rulolu ve seviye ayarlıdır Tekerleklidir istenen yere
taşınabilir
101
Resim 424 Bantlı Konveyoumlr
Teleskobik konveyoumlrler kamyon ve treyler gibi araccedilların iccediline malzemelerin hızlı ve kolay biccedilimde boşaltılması ve yuumlklenmesi amacıyla kullanılır Kolay kullanımı ve dizaynı sayesinde
personel sayısını en aza indirir ve maliyeti azaltır Teleskobik konveyoumlrlerin en belirgin oumlzellikleri konveyoumlr uzunluğunun ccedilalışırken değiştirilebilmesidir
Resim 425Teleskobik konveyoumlr
4535 Paletler
Yuumlkuuml birimleştirmede kullanılan standart tavalardır Yuumlkler bu tavalara istiflenir ve
ambalajlanır Boumlylelikle taşınmaya hazır hacircle getirilir Palet taşıma zincirinin hemen her
halkasında kullanılmaktadır Kullanımı alıcının deposunda başlamakta kamyonda nehir
yollarında trende limanda (antrepoda ve rıhtımda) gemide devam etmektedir
Palet birbirine bağlanmış iki palet ızgarasından oluşur Palet ızgaraları arasında forklift
ccedilatallarının girebileceği kadar accedilıklık bırakılmıştır Bu boşluk 10cmdir
Paletlerin vasfı (tahta plastik vb) ile ilgili olarak değişik uumllkelerin (sıhhi)
mevzuatlarından kaynaklanan farklılıklar olabilir Bu konuyla ilgili olarak nakliyatccedilının ve
(ilgili ithalatccedilı veveya muumlşavirlikler aracılığı ile) ihracatccedilının haberdar olması
gerekmektedir
102
Resim 426 Plastik ve ahşap paletler
4536 Vinccedil Sistemleri
Vinccediller forklift veya transpaletlerle taşınarak yuumlklenemeyen buumlyuumlk boyutlardaki
malların taşınmasında ve yuumlklenmesinde kullanılırlar
Resim 427 Teleskopik ve askılı gezer koumlpruumlluuml vinccedil
103
UYGULAMA FAALİYETİ İşlem Basamakları Oumlneriler
Bilgisayar programı
yardımıyla yuumlklenecek taşıt
iccedilin uumlccedil boyutlu bir yuumlkleme
planı oluşturunuz
Aracın en boy yuumlkseklik bilgileri ile taşınacak
olan uumlruumlnuumln ya da ambalajının oumllccediluumllerini dikkatle
karşılaştırınız
Yuumlkleme planı bilgilerini
yuumlklemeyi koordine eden depo
elemanına ulaştırınız
Depo elemanıyla birlikte forklift kullanıcısının ya
da elleccedilleme elemanlarının koordineli ccedilalışmasına
dikkat ediniz
Aracın yuumlkleme oumlncesi ve
yuumlkleme sırasındaki
denetimlerini yapınız
Aracın temiz olmasına araccedil oumlzelliklerinin
kontroluumlne ve sağlamlığına oumlzen goumlsteriniz
Uumlruumlnlerin araccedil iccediline
kurallarına uygun şekilde
yuumlklenmesini denetleyiniz
Koli ve ambalaj aralarına hava yastığı karton
strafor gibi destekleyici malzemeler konulmuş olmasına
dikkat ediniz Bozulabilir gıda maddesi
taşıyacak araccedilların yuumlkleme
oumlncesi denetimini yapınız
Isıtma-soğutma cihazına aracın sağlamlığına
elektrik aksamına araccedil kasasına ve kapılarına dikkat
ediniz
Kurallarına bağlı kalarak
bozulabilir gıda maddelerinin
yuumlklenmesini koordine ediniz
Uumlruumlnlerin ısı derecelerine bozuk malların
yuumlklenmemesine oumlzen goumlsteriniz
Yuumlkleme kurallarına
uygun şekilde hayvanların
taşıtlara yuumlklenmesini kontrol
ediniz
Yuumlkleme sırasında rampa kullanılmasına veteriner
bulunmasına ve hayvanlara eziyet edilmemesine oumlzen
goumlsteriniz
Taşıtların duraklama
yerlerini ve zamanını oumlnceden
planlayınız
Hayvanların 9 saat yol aldıktan sonra 12 saat
dinlendirilmelerine oumlzen goumlsteriniz
UYGULAMA FAALİYETİ
104
A- OBJEKTİF TESTLER (OumlLCcedilME SORULARI)
Aşağıdaki soruları dikkatlice okuyunuz ve doğru seccedileneği işaretleyiniz
1 Aşağıdakilerden hangisi yuumlkleme planı iccedilin soumlylenemez
A) Yuumlkleme planı uumlccedil kopya hacirclinde duumlzenlenir
B) Araccedil ya da konteynerin goumlruumlntuumlsuuml uumlccedil boyutlu olarak bilgisayara yansıtılır
C) Yuumlklenecek araccedil ve ambalajın en boy yuumlkseklik bilgileri karşılaştırılır
D) Plan daha sonra forklift ya da elleccedilleme elemanlarına ulaştırılır
2 Aşağıdakilerden hangisi yuumlkleme planının yararları arasında sayılamaz
A) En uygun sipariş birleştirmesi ve araccedil eşleştirmesi sağlar
B) Zamandan ve nakliye maliyetlerinden tasarruf sağlar
C) Yuumlkuumln araccedil iccedilinde en emniyetli duracağı yer belirlenmiş olur
D) Yuumlkleme planı ile aracın ne kadar yakıt harcayacağı tespit edilmiş olur
3- Aşağıdaki seccedileneklerden hangisi uumlruumlnlerin taşınmasında ortaya ccedilıkan hasarların sebebi
değildir
A) Malların birbirine ccedilarpması
B) Sarsıntı
C) Trafik koşulları
D) İstifleme
4- Aşağıdaki seccedileneklerden hangisi ambalajlı uumlruumlnlerin mekanik etkilerden korunması iccedilin
yapılması gereken bir ccedilalışma değildir
A) Yuumlklemeye oumlzen goumlsterilmesi
B) İstif sayısı ile yuumlkleme guumlvenliğinin kontrol edilmesi
C) Paletli yuumlklerde palet iccedilindeki birim sayısının azaltılması
D) İşletme iccedilinde yuumlklerin elleccedilleme yoluyla hareketinin sağlanması
5- Aşağıdakilerden hangisi lojistik firma yetkilisinin yuumlkleme yaparken dikkat etmesi
gereken kurallar arasında yer almaz
A) Bir arada dağıtımları zararlı olan uumlruumlnler aynı araca yuumlklenmemelidir
B) Ccediluval ve paketler aracın kasasına gerekli temizlik yapıldıktan sonra konulmalıdır
C) Ağır uumlruumlnler alta hafif olanlar ise uumlste konulmalıdır
D) Teneke ambalajlar arasına teması engelleyecek malzeme konulmalıdır
OumlLCcedilME VE DEĞERLENDİRME
105
6- Aşağıdakilerden hangisi frigofrik bir nakliye aracı iccedilin yapılması gereken oumlnemli
kontroller arasındadır
A) Elektrik aksamının işler durumda olması
B) Araccedil lastiklerinin hava basıncının yeterli olması
C) Egzoz muayenesinin yapılmış olması
D) Far ve sinyallerinin ccedilalışır durumda olması
7- Aşağıdakilerden hangisi bozulabilir gıda maddelerinin yuumlkleme kurallarından değildir
A) Araca yuumlklenecek malların ısı tespiti hava koşullarına goumlre yapılmalıdır
B) Muumlmkuumln olduğunca bir araca aynı cins mal yuumlklenmelidir
C) Yuumlkleme oumlncesinde uumlruumlnlerin bozuk olup olmadığı kontrol edilmelidir
D) Taşıma sırasında guumlnde en az 700 km yol gidilmelidir
8- Aşağıdakilerden hangisi canlı hayvan yuumlkleme kurallarından değildir
A) Yuumlkleme ve boşaltma veteriner goumlzetiminde yapılmalıdır
B) Araca yuumlklenecek olan hayvanların yaşları belirlenmelidir
C) Hayvanların ilgili aşılarının tam olması gerekir
D) Yiyecek ve iccedileceklerinin de araca yuumlklenmesi gerekir
Aşağıdaki cuumlmlelerde boş bırakılan yerlere doğru kelimeleri yazınız
9- Bozulabilir gıda maddelerini taşıyacak araccedilların helliphelliphellip helliphelliphellip sistemleri olmalıdır
10- Bozulabilir gıda maddelerinin yuumlklenmesinde ısı tespiti ilgili helliphelliphelliphellip bakılarak yapılır
ve soğutucu cihaz buna goumlre ayarlanır
11- Siyah zemin uumlzerine yukarıya bakan beyaz renkli iki ok işareti hellip helliphellip anlamına
gelmektedir
DEĞERLENDİRME
Cevaplarınızı cevap anahtarıyla karşılaştırınız Yanlış cevap verdiğiniz ya da
cevap verirken teredduumlt ettiğiniz sorularla ilgili konuları faaliyete geri doumlnerek tekrarlayınız
Cevaplarınızın tuumlmuuml doğru uygulama testine geccediliniz
106
Aşağıda yuumlkleme ve sevkiyat ile ilgili uygulamalarda karşınıza ccedilıkacak durumlar
sıralanmıştır Yuumlkleme ve sevkiyat ile ilgili listelenen davranışları tabloda bulunan
değerlendirme oumllccedileğine goumlre değerlendiriniz
Değerlendirme Oumllccediluumltleri Evet Hayır
1 Bilgisayar programı yardımıyla yuumlklenecek taşıt iccedilin uumlccedil
boyutlu bir yuumlkleme planı oluşturdunuz mu
2 Yuumlkleme planı bilgilerini yuumlklemeyi koordine eden depo
elemanına ulaştırdınız mı
3 Aracın yuumlkleme oumlncesi ve yuumlkleme sırasındaki
denetimlerini yaptınız mı
4 Uumlruumlnlerin araccedil iccedilerisine kurallarına uygun şekilde
yuumlklenmesini denetlediniz mi
5 Bozulabilir gıda maddesi taşıyacak araccedilların yuumlkleme
oumlncesi denetimini yaptınız mı
6 Kurallarına bağlı kalarak bozulabilir gıda maddelerinin
yuumlklenmesini koordine ettiniz mi
7 Yuumlkleme kurallarına uygun şekilde hayvanların taşıtlara
yuumlklenmesini kontrol ettiniz mi
Taşıtların duraklama yerlerini ve zamanını oumlnceden
planladınız mı
DEĞERLENDİRME
Yapılan değerlendirme sonunda ldquoHayırrdquo şeklindeki cevaplarınızı bir daha goumlzden geccediliriniz
Kendinizi yeterli goumlrmuumlyorsanız oumlğrenme faaliyetini tekrar ediniz Buumltuumln cevaplarınız
ldquoEvetrdquo ise ldquoModuumll Değerlendirmerdquo ye geccediliniz
UYGULAMALI TEST
DEĞERLENDİRME
107
MODUumlL DEĞERLENDİRME
Bu moduumll ile kazandığınız Kara yolu taşımacılık sistemi ve kara yolu eşya
taşımacılığının yasal ccedilerccedilevesi uluslararası kara yolu eşya taşımacılığının bileşenleri
yuumlkleme ve sevkiyat uygulamalarını tekrar yapınız Yaptığınız uygulamayı aşağıdaki
oumllccediluumltlere goumlre değerlendiriniz
GOumlZLENECEK DAVRANIŞLAR Evet Hayır
Kara yolu taşımacılık sistemi işlemlerini yapmak
1Kara yolu taşımacılığının genel yapısını oumlğrenebildiniz mi
2Kara yolu taşımacılığının uumllkemizdeki tarihi gelişimini
kavrayabildiniz mi
3Kara yolu taşımacılığının diğer taşımacılık tuumlrlerine goumlre
uumlstuumlnluumlklerini ve olumsuz youmlnlerini kavrayabildiniz mi
4Kara yolu eşya taşımacılığında uluslararası oumlrguumltler ve temel
goumlrevlerini kavrayabildiniz mi
5Tuumlrkiyersquonin uluslararası kara yolu eşya taşımacılığındaki ana
guumlzergacirchlarını kavrayabildiniz mi
6Tuumlrkiyersquonin taraf olduğu uluslararası kara yolu projelerini
oumlğrenebildiniz mi
7Uluslararası kara yolu taşımacılığında lojistik firmanın
sorumluluğu ve goumlrevlerini kavrayabildiniz mi
Kara yolu eşya taşımacılığının yasal ccedilerccedilevesi
1Kara yolu Taşıma Kanunursquonun amacı ve uygulama sahasını
kavrayabildiniz mi
2Kara yolu eşya taşımacılığında yetki belgesi ccedileşitlerini ve yetki
belgesi alabilme koşullarını kavrayabildiniz mi
3Kara yolu eşya taşımacılığında kullanılan taşıtları ve bunların
yasal oumlzelliklerini kavrayabildiniz mi
4CMR belgesinin oumlzelliklerini kavrayabildiniz mi
5Taşıma soumlzleşmesinin imzalanması ve uygulanması aşamalarını
kavrayabildiniz mi
6Sevk mektubunda goumlndericiye ve taşımacıya duumlşen goumlrev ve
sorumlulukları kavrayabildiniz mi
Uluslararası kara yolu eşya taşımacılığının bileşenleri işlemlerini yapmak
MODUumlL DEĞERLENDİRME
108
DEĞERLENDİRME Yapılan değerlendirme sonunda ldquoHayırrdquo şeklindeki cevapları bir daha goumlzden
geccediliriniz Buumltuumln cevaplar ldquoEvetrdquo ise bir sonraki moduumlle geccedilebilirsiniz
Oumlğretmeninizle iletişime geccediliniz
1AETR Anlaşması normlarına bağlı kalarak suumlruumlcuumllerin
kullanacakları araccedillara yaş olarak uygunluğunu denetleyebildiniz
mi
2AETR Anlaşma koşullarına goumlre suumlruumlcuumllerin dinlenme ve mola
suumlrelerine uyup uymadıklarını denetleyebil diniz mi
3Taşınacak yuumlkuumln oumlzelliğine goumlre treyler seccedilimini yapabil diniz
mi
4Boş araccedil bildirim formunu muumlşteriye goumlndererek araccedil
kapasitesine goumlre yuumlk siparişi alabildiniz mi
5Kamyonu doldurmayan parccedila yuumlkler iccedilin konsolidasyon
işlemini gerccedilekleştirebildiniz mi
6Online yuumlk teklif başvurusu ile gelen yuumlk tekliflerini
oumlzelliklerine goumlre değerlendirebil diniz mi
Yuumlkleme ve sevkiyat işlemlerini yapmak
1Bilgisayar programı yardımıyla yuumlklenecek taşıt iccedilin uumlccedil boyutlu
bir yuumlkleme planı oluşturabildiniz mi
2Yuumlkleme planı bilgilerini yuumlklemeyi koordine eden depo
elemanına ulaştırabildiniz mi
3Aracın yuumlkleme oumlncesi ve yuumlkleme sırasındaki denetimlerini
yapabildiniz mi
4Uumlruumlnlerin araccedil iccedilerisine kurallarına uygun şekilde yuumlklenmesini
denetleyebildiniz mi
5Bozulabilir gıda maddesi taşıyacak araccedilların yuumlkleme oumlncesi
denetimini yapabildiniz mi
6Kurallarına bağlı kalarak bozulabilir gıda maddelerinin
yuumlklenmesini koordine edebildiniz mi
7Yuumlkleme kurallarına uygun şekilde hayvanların taşıtlara
yuumlklenmesini kontrol edebildiniz mi
8Taşıtların duraklama yerlerini ve zamanını oumlnceden
planlayabildiniz mi
TOPLAM PUAN
109
OumlĞRENME FAALİYETİ 1 CEVAP ANAHTARI
Sorular Cevaplar
1- D
2- C
3- B
4- D
5- B
6- C
7- C
OumlĞRENME FAALİYETİ 2 CEVAP ANAHTARI
Sorular Cevaplar
1- D
2- C
3- A
4- D
5- C
6- B
7- B
RLENDİRME OumlĞRENME FAALİYETİ -3 CEVAP ANAHTARI
Sorular Cevaplar
1- A
2- A
3- C
4- B
5- D
6- D
7- B
8- C
9- A
10- 15 10
11- Ranza
12- King
13- Maliyetlerini
14- Dekonsolidasyon
CEVAP ANAHTARLARI
110
OumlĞRENME FAALİYETİ -4 CEVAP ANAHTARI
Sorular Cevaplar
1- A
2- D
3- C
4- D
5- B
6- A
7- A
8- B
9- Isıtma-Soğutma
10- Cetvellere
11- Bu youmlnde
111
KAYNAKCcedilA ERDAL Murat Metin CcedilANCI Taşımacılık Youmlnetimi UTİKAD Yayınları
İstanbul 2003
wwwutikadorgtr
wwwsifexpoorg
wwwnakliyerehberimcomtr
wwwbalnakcomtr
wwwfrigologcomtr
wwwfinaldiscomtr
wwwerbenguumlmruumlkcomtr
wwwkobifinanscomtr
wwwsifexpoorg
wwwdunyagazetesicom
wwwsdvhorozcomtr
KAYNAKCcedilA
Bu moduumll mesleki ve teknik eğitim okulkurumlarında uygulanan Ccedilerccedileve
Oumlğretim Programlarında yer alan yeterlikleri kazandırmaya youmlnelik olarak
oumlğrencilere rehberlik etmek amacıyla hazırlanmış bireysel oumlğrenme
materyalidir
Millicirc Eğitim Bakanlığınca uumlcretsiz olarak verilmiştir
PARA İLE SATILMAZ
i
ACcedilIKLAMALAR iii GİRİŞ 1
OumlĞRENME FAALİYETİndash1 3 1 KARA YOLU TAŞIMACILIK SİSTEMİ 3
11 Kara Yolu Taşımacılığının Yapısı 3 12 Kara Yolu Taşımacılığının Duumlnyadaki Gelişimi 4 13 Kara Yolu Taşımacılığının Uumllkemizdeki Gelişimi 5 14 Kara Yolu Eşya Taşımacılığının Diğer Taşımacılık Tuumlrlerine Goumlre Uumlstuumlnluumlkleri 8 15 Kara Yoluyla Uluslararası Eşya Taşımacılığının Goumlndericiye Sağladığı Faydalar 9 16 Kara Yoluyla Eşya Taşımacılığının Olumsuz Youmlnleri 10 17 Kara Yolu Eşya Taşımacılığında Uluslararası Oumlrguumltler 11
171 Birleşmiş Milletler Avrupa Ekonomik Konseyi (UNECE) 11 172 Guumlneydoğu Avrupa Ortak Girişimi (SECI) 12
173 Avrupa Ulaştırma Bakanları Konferansı (CEMTndashUBAK) 12 174 Uluslararası Kara Yolu Taşıma Birliği (IRU) 13
18 Tuumlrkiyersquonin Uluslararası Kara Yolu Eşya Taşımacılığındaki Ana Guumlzergacirchları 14 181 Kapıkule Sınır Kapısırsquondan Yapılan Taşımacılık 14 182 Ro-Ro Gemileriyle Yapılan Taşımacılık 15
19 Uumllkemizin Uluslararası Kara Yolu Projeleri 16 191 Tuumlrkiye Transit Kara Yolu (TETEK) Projesi 17
192 Avrupa Ekonomik Komisyonu (AEK) 18
193 Kuzey - Guumlney Avrupa Otoyolu (TEM) Projesi 18
194 Ekonomik İşbirliği Teşkilatı (EİT-ECO) 19 110 Uluslararası Kara Yolu Eşya Taşımacılığında Lojistik Firma (freight forwarder) 20
1101 Taşıma Organizatoumlruuml Olarak Lojistik Firma (freight forwarder) 21 1102 Kara Yolu Hizmet Soumlzleşmesi 22
UYGULAMA FAALİYETİ 25 OumlLCcedilME VE DEĞERLENDİRME 26
OumlĞRENME FAALİYETİndash2 29
2 Kara Yolu Eşya Taşımacılığının Yasal Ccedilerccedilevesi 29 21 Kara Yolu Taşıma Kanunu ve Youmlnetmeliği 29
211 Kanunun Amacı ve Uygulama Sahası 30 213 Kara Yolu Eşya Taşımacılığında Yetki Belgesi 37
215 Taşımaların Duumlzenlenmesi Kota ve Geccediliş Uumlcretleri 43 216 Suumlruumlcuumllerde Aranacak Şartlar 44
22 CMR Anlaşması (convention merchandises routier ticari mallar guumlzergacirch anlaşması)
45 221 Belgenin Oumlzellikleri 47 222 Uygulama Alanı 47 223 Taşıma Soumlzleşmesinin Akdedilmesi ve Uygulanması 48 224 Taşımacının Sorumluluğu 51
UYGULAMA FAALİYETİ 55 OumlLCcedilME VE DEĞERLENDİRME 56
İCcedilİNDEKİLER
ii
OumlĞRENME FAALİYETİ-3 59 3 Uluslararası Kara Yolu Eşya Taşımacılığının Bileşenleri 59
31 Suumlruumlcuumller 59 311 Suumlruumlcuumllerin Oumlzellikleri 60 312 Taşıt Kullanma Suumlreleri 61 313 Molalar 61 314 Dinlenme Suumlreleri 61
32 Araccedillar 63 321 Treyler 64
33 Yuumlkler 69 331 Niteliklerine Goumlre Yuumlkler 69 332 Araccedil Kapasitesine Goumlre Yuumlkler 69
333 Teslim Yerlerine Goumlre Yuumlkler 74 334 Lojistik Firma ve Yuumlk Temini 74 335 Lojistik Firma ve Teklif Tuumlrleri 77
UYGULAMA FAALİYETİ 80 4 YUumlKLEME ve SEVKİYAT 84
41 Yuumlkleme Planı 84 411 Yuumlkleme Planının Yararları 85
42 Yuumlkleme Kuralları 88 43 Yuumlklemede Sembol ve İşaretler 90
431 ldquoKırılabilirrdquo İşareti 90 432 ldquoBu Youmlnderdquo İşareti 91 433 ldquoNemden Koruyunrdquo İşareti 91
434 ldquoSıcaklık Sınırırdquo İşareti 91 44 Bozulabilir Gıda Maddelerinin Yuumlklenmesi 92
441 Yuumlkleme ve Sevkiyat Kuralları 92 45 Canlı Hayvan Yuumlklemesi ve Taşınması 94
451 Hayvanların Uluslararası Nakliyat Sırasında Korunmasına Dair Avrupa
Soumlzleşmesi 94 452 Yuumlkleme ve Taşıma Kuralları 95 453 Yuumlkleme Ekipmanları 98
UYGULAMA FAALİYETİ 103 MODUumlL DEĞERLENDİRME 107 KAYNAKCcedilA 111
iii
ACcedilIKLAMALAR
KOD 840
ALAN Ulaştırma
DALMESLEK Lojistik
MODUumlLUumlN ADI Kara yolu Taşımacılığı
MODUumlLUumlN TANIMI Kara yolu taşımacılığında taşımacılık sisteminin genel
yapısı ve uluslararası kara yolu taşımacılığının yasal
ccedilerccedilevesi taşımacılığının bileşenleri yuumlkleme ve sevkiyat
ile ilgili temel bilgi ve becerilerin kazandırıldığı oumlğrenme
materyalidir
SUumlRE 4032
OumlN KOŞUL 10 sınıfı tamamlamış olmak
YETERLİK Kara yolu taşımacılığı işlemlerini yapmak
MODUumlLUumlN AMACI
GENEL AMACcedil Bu moduumll ile ofis yuumlkleme sahası ve
depo ortamında bilgisayar faks telefon yazıcı el
terminali forklift elleccedilleme elemanları gibi donanımları
kullanarak Tuumlrk Ticaret Kanunu CMR anlaşması
Karayolu Taşıma Youmlnetmeliği Uluslar arası anlaşmalar
AETR kuralları Ulaştırma Bakanlığı normları ve Firma
standartlarına uygun şekilde kara yolu taşımacılık sistemini
oumlğrenecek uluslararası kara yolu taşımacılığının yasal
ccedilerccedilevesini uygulayabilecek kara yolu taşımacılığının
bileşenleri yuumlkleme ve sevkiyat işlemlerini
yapabileceksiniz
Amaccedillar Bu moduumll ile ofis ortamında uluslararası anlaşmalar ve
firma standartlarına goumlre bilgisayar telefon ve yazıcı gibi
donanımları kullanarak karayolu taşımacılık sistemini
oumlğrenebilecektir
Bu moduumll ile ofis ortamında CMR Karayolu Taşıma
Youmlnetmeliği TTK uluslararası anlaşmalar ve firma
standartlarına goumlre bilgisayar telefon yazıcı ve faks gibi
donanımları kullanarak karayolu taşımacılığının yasal
ccedilerccedilevesini uygulayabilecektir
Bu moduumll ile ofis yuumlkleme sahası ve depo ortamında
bilgisayar yazıcı ve faks gibi donanımları kullanarak
AETR kuralları Ulaştırma Bakanlığı normlarına uygun
şekilde Uluslararası Karayolu Eşya Taşımacılığının
bileşenleri işlemlerini yapabilecektir
Bu moduumll ile ofis yuumlkleme sahası ve depo ortamında
bilgisayar el terminali forklift elleccedilleme elemanları gibi
donanım ve araccedil gereccedilleri kullanarak Karayolları Kanunu
ve Uluslararası Anlaşmalara uygun şekilde yuumlkleme ve
sevkiyat işlemlerini yapabilecektir
ACcedilIKLAMALAR
iv
EĞİTİM OumlĞRETİM
ORTAMLARI VE
DONANIMLARI
İşletmelerin ofis ortamları ile bu ortamda bulunan
bilgisayar yazıcı faks telefon gibi donanım araccedilları
OumlLCcedilME VE
DEĞERLENDİRME
Moduumll iccedilinde yer alan her oumlğrenme faaliyetinden sonra
verilen oumllccedilme araccedilları ile kendinizi değerlendireceksiniz
Oumlğretmen moduumll sonunda oumllccedilme aracı (ccediloktan seccedilmeli test
doğru-yanlış vb) kullanarak moduumll uygulamaları ile
kazandığınız bilgi ve becerileri oumllccedilerek sizi
değerlendirecektir
1
GİRİŞ
Sevgili Oumlğrenci
Uluslararası taşımacılık faaliyetlerinde kara yolu taşımacılığı kilit rol uumlstlenmektedir
Kara yolu taşımacılığı diğer taşıma tuumlrleriyle (deniz yolu demir yolu vb) birlikte oumlzellikle
de taşımanın başlangıccedil ve teslimat aşamalarında kullanılabilmektedir Esneklik hız ve diğer
taşıma tuumlrleriyle uyum bakımından birccedilok avantaja sahiptir
Taşımacılık uumllke sınırları iccedilinde yapılabileceği gibi uluslararası da olabilir Taşınacak
nesneler eşya da yolcu da olabilir Uluslararası kara yolu eşya taşımacılığı uumllke dışından
alınan uumlruumlnlerinin nakli şeklinde uumllkenin dış satım uumlruumlnlerinin yurt dışına sevki şeklinde
veya bir uumllkeden bir başka uumllkeye transit taşımacılık şeklinde yapılabilir
Uluslararası kara yolu taşımacılığı dış ticarete konu olan fiziksel malların yurt dışına
sevk edilmesinde satılan veya satın alınan mamuluumln tamamlayıcısı ve ayrılmaz bir
parccedilasıdır Kara yolu taşımacılığı uumlruumlnuumln aktarma yapılmadan tam adrese teslim edilmesi
youmlnuumlnden diğer ulaştırma tuumlrlerine goumlre tercih sebebi olmaktadır
Kara yolu ile yapılacak eşya taşımacılığında yuumlkuumln temin edilmesi fiyat anlaşmasına
varılması yuumlke uygun araccedil temini en uygun yuumlklemenin yapılması ve buumltuumln bu işlemlerin en
kısa zamanda yerine getirilebilmesi hem muumlşteri memnuniyeti accedilısından hem de uumlruumlnlerin
guumlvenliği accedilısından oumlnem taşımaktadır
Bu moduumll sonunda edineceğiniz bilgi ve beceriler ile kara yolu taşımacılık sistemini
oumlğrenecek uluslararası kara yolu taşımacılığının yasal ccedilerccedilevesini uygulayabilecek kara
yolu taşımacılığının bileşenleri yuumlkleme ve sevkiyat işlemlerini gerccedilekleştirme becerisine
sahip olacaksınız
Kara yolu taşımacılığı
GİRİŞ
2
3
OumlĞRENME FAALİYETİndash1
Ofis ortamında uluslararası anlaşmalar ve firma standartlarına goumlre bilgisayar telefon
ve yazıcı gibi donanımları kullanarak kara yolu taşımacılık sistemini oumlğreneceksiniz
Kara yolu taşımacılığının duumlnyadaki ve uumllkemizdeki gelişimi hakkında bilgi
edininiz
Kara yolu taşımacılığının diğer taşıma tuumlrlerine goumlre uumlstuumlnluumlklerini ve olumsuz
youmlnlerini araştırınız
Kara yolu taşımacılığında yer alan uluslararası oumlrguumltler ve goumlrevleri hakkında
araştırma yapınız
Ro-Ro taşımacılığı hakkında araştırma yapınız Ro-Ro taşımacılığının kara yolu
taşımacılığıyla olan bağlantısı hakkında bilgi edininiz
Uumllkemizin uluslararası kara yolu guumlzergacirchları hakkında bilgi toplayınız
Bulabileceğiniz belge resim dergi harita vb dokuumlmanları sınıf ortamında
arkadaşlarınızla paylaşınız
Araştırma yaparken ccedilevrenizde bulunan lojistik firma veya nakliye firmaları ile
anlaşmalı olarak ccedilalışan işletmelerin ilgili servislerinden yararlanabilirsiniz Ayrıca bu
firmaların internet sitelerinden de bilgi edinebilirsiniz
1 KARA YOLU TAŞIMACILIK SİSTEMİ 11 Kara Yolu Taşımacılığının Yapısı
Kara yolu taşıma sistemleri teknoloji şebekeler (ağlar) uluslararası ve yerel kurallar
ve duumlzenlemeler bilgi ve iletişim lojistik ve hizmet anlayış ve uygulamalarından meydana
gelmektedir Bu sistemler taşıma operatoumlrleri iccedil ve dış muumlşteriler ekonomik ve sosyal
faktoumlrler ile devletin ortaya koyduğu yasal ccedilerccedileve ile suumlrekli etkileşim hacirclindedir
Kara yolu taşımacılık sektoumlruumlnde arz ve talebin etkileşiminde destek hizmetler
taşımaya olan talep guumlzergacirch veya alternatif yollar terminaller guumlmruumlkler sınırlar ara
geccediliş noktaları araccedillar işletmelerin sayısı kurallar ve duumlzenlemeler etkin rol oynamaktadır
Buna goumlre taşıma sistemleri oumlzellikle teknoloji iletişim ekonomi gibi dışsal faktoumlrlerden
yoğun olarak etkilenmektedir
Kara yolu eşya taşımacılığı uumlcret karşılığında eşyanın bir yerden diğer bir yere
taşınmasını kara yolu ile sağlayan ve taşımacı ile goumlnderici arasında bir soumlzleşme
ARAŞTIRMA
OumlĞRENME FAALİYETİndash1
AMACcedil
4
yapılmasını gerektiren bir taşıma şekli olarak tanımlanmaktadır Bu tanıma goumlre kara yolu
taşımacılığının doumlrt temel boyutu vardır
Taşınacak eşyanın var olması
Eşya taşıma işinin uumlstlenilmesi
Uumlcret karşılığı olması
Taşıma tuumlruuml olarak kara yolunun belirlenmesidir
Eşya taşıma işleri ile ilgili yasal duumlzenlemeler 10072003 tarih 4925 sayılı Kara
Taşıma Kanunu ve Tuumlrk Ticaret Kanunu (TTK) tarafından duumlzenlenmektedir Taşıma işlemi
uumlcret karşılığı yapılmalıdır Uumlcret karşılığı yapılmayan taşımacılık konusunda TTK
huumlkuumlmleri uygulanamaz
12 Kara Yolu Taşımacılığının Duumlnyadaki Gelişimi
1930 yıllarında ortaya ccedilıkan kuumlresel ekonomik bunalım ve İkinci Duumlnya Savaşı sonrası
ortaya ccedilıkan ekonomik olumsuzlukları aşan ve guumlccedillenen uumllkeler ekonomik youmlnden guumlccedilsuumlz
ve az gelişmiş uumllkelerin ekonomileri uumlzerindeki etki ve denetimlerini artırmışlardır ldquoOumlncelik
tarımrdquo telkinleri ile gelişmiş uumllkeler guumlccedilsuumlz ekonomiye sahip uumllkeleri bu youmlnde uumlretim
yapmaya youmlnlendirmişlerdir
Bunun sonucunda sanayiden uzaklaşan tarıma dayalı bir ekonomik yapı oluşturan
uumllkeler sanayileşme yolunda gelişme goumlsteren uumllkelerin dış pazarı hacircline gelmiştir
Resim 11 Kara yolu taşımacılığı
Gelişmiş uumllkelerin ekonomilerine ccedilok youmlnluuml faydalar sağlayacak olan bu durumun
gerccedilekleşmesi ve gelişmesi iccedilin her yerleşim alanına ulaşabilecek ve taşımayı
gerccedilekleştirecek en oumlnemli ulaşım sistemi kara yoluydu Kara yolu ağının kurulması ve
geliştirilmesi iccedilin ldquoOumlncelik kara yolunardquo duumlşuumlncesini hacirckim kılmıştır
5
13 Kara Yolu Taşımacılığının Uumllkemizdeki Gelişimi
Kara yolu taşımacılığının uumllkemizdeki gelişimine bakıldığında ccedilok hızlı bir seyir takip
ettiği goumlruumllmektedir
Uumllkemizin coğrafi yapısı ve sosyo-ekonomik youmlnden sahip olduğu oumlzel durum yanında
batı ile doğu arasında tabi bir koumlpruuml oluşu ve transit taşımacılığa elverişliliği eski ccedilağlardan
beri uumllkemizi kara yolu taşımacılığı alanında daima oumln plana ccedilıkarmıştır Uumllkemiz Asya
Avrupa ve Afrika kıtaları arasında olup kuzey-guumlney doğrultusunda 500 km doğu-batı
ekseninde 1500 km uzunluğunda ve yuumlzoumllccediluumlmuuml 776 000sup2 olan bir dikdoumlrtgen koumlpruuml
goumlruumlnuumlmuumlndedir
Bilindiği gibi Tuumlrkiye tarih oumlncesinden bu yana ccedilok ve ccedileşitli uygarlıkların oluştuğu
bir yerdir Guumlnuumlmuumlze dek bu oumlzelliğini koruyarak gelmiş doğu-batı arasında ldquokoumlpruumlrdquo
olmuştur Bunun bir sonucu olarak da uzak geccedilmişten bu yana değişik doğrultu ve
karakterde yol ağlarına sahip olmuştur ldquoİpek yolurdquo ldquoBaharat yolurdquo ldquoKral yolurdquo en ccedilok
bilinen tarihi yollardır Tuumlrkiye Avrupa Asya ve Afrika arasındaki oumlnemli konumundan
dolayı kendi ulaşım hatlarını ve taşıma filolarını geliştirmek iccedilin buumlyuumlk ccedilaba goumlstermiştir
Resim 12 İpek yolu
Buumltuumln duumlnyada oumlzellikle Avruparsquoda suumlratle gelişen teknoloji mal zengini batı ile petrol
zengini doğu uumllkeleri arasında buumlyuumlk ccedilapta ticari ilişkilerin doğmasına yol accedilmıştır Bu
durum uumllkemizi bu alanda oumlnemli oumllccediluumlde etkilemiş 1950rsquoli yıllara kadar yok denecek kadar
az olan modern anlayışa uygun kara yolu alt yapısı ve kara yolu taşımacılığında yeni bir
takım yatırımlar yapılmasını ve teşvik tedbirlerinin alınmasını gerekli kılmıştır
O doumlnemlerde alt yapının kolay hızlı ve ekonomik bir şekilde gerccedilekleşmesi petroluumln
ucuz ve temininin kolaylığı yanında uumllkemizde otomotiv sanayinin kurularak motorlu
araccedilların uumlretilmesi kara yolu taşımacılığının ilerlemesine neden olmuştur Ayrıca devletin
1980rsquoli yıllardan itibaren uygulamaya koymuş olduğu teşvik tedbirleri sonucu uumllkemizde
6
motorlu araccedil sayısı oumlnemli oumllccediluumlde artmış ve gerek yurt iccedili gerekse uluslararası kara yolu
taşımacılığı suumlratle gelişmiştir
1980rsquolerden itibaren uumllkemizin ihracata youmlnelik buumlyuumlme politikalarına geccedilmesiyle dış
ticaret yapısal değişime uğramış dış ticarete konu mal grupları ccedileşitlenmiş tarım ve
madencilik uumlruumlnlerinin yerini sanayi uumlruumlnleri almaya başlamış taşınan malların hacmi kısa
bir suumlre iccedilinde 10 milyar dolarlık seviyelere ulaşmıştır
Dış ticaretin yapısal değişimine bağlı olarak deniz yolu ile yapılan doumlkme yuumlk
taşımaları yuumlk cinslerinin değişimi ve sevkiyatlarda esneklik gibi avantajlar nedeniyle yerini
kara yolu eşya taşımacılığına bırakmaya başlamıştır
Resim 13 Ro-Ro bağlantılı kara yolu taşımacılığı
Tuumlrkiye-İtalya Ro-Ro hattının kurulması taşıma maliyetlerinin azalmasına seferlerin
tarifeli yapılmasıyla ihracat sevkiyatlarının planlanmasına Balkan uumllkelerinin geccediliş
uumlcretlerini tekrar goumlzden geccedilirmesi gibi birccedilok olumlu gelişmenin ortaya ccedilıkmasına neden
olmuştur 2003 yılında Batı Avrupa uumllkelerine yapılan kara yolu taşımacılığımızın yuumlzde
72rsquosi soumlz konusu Ro-Ro hatlarından yapılarak dış ticaretimize ait malların taşınmasında
stratejik bir guumlzergacirch konumuna gelmiştir Boumlylece Tuumlrk kara yolu taşımacılığı deniz yolu
entegrasyonlu Ro-Ro ve demir yolu entegrasyonlu Ro-La taşıma alternatiflerini uumlreterek
Avrupa Birliği mevzuatıyla uyumlu hacircle gelmiştir
Tuumlrkiyersquonin uluslararası kara yolu ile eşya taşımacılığı sektoumlruumlnde hizmet alanı Asya
ile Avruparsquonın bir ucundan diğerine kadar geniş bir coğrafi alana yayılmış ithalat-ihracat ve
transit taşımalardaki payı ile uumllke ekonomisine yılda ortalama 2 milyar USD navlun uumlcreti
olarak doumlviz girdisi sağlar konuma ulaşmıştır
1990 yılından itibaren duumlnyadaki gelişmelere paralel olarak ihraccedil pazarlarımız ve
uumlruumlnlerimizde oumlnemli bir artış ve ccedileşitlenme olmuştur Bu kapsamda başta Almanya olmak
uumlzere geleneksel pazarlarımız olan Batı Avrupa uumllkelerinin yanı sıra Rusya ve Tuumlrk
Cumhuriyetleri de oumlnemli bir yer kazanmıştır Soumlz konusu yapısal değişime paralel olarak
7
Bağımsız Devletler Topluluğu uumlyesi uumllkeler ile bazı Orta Asya uumllkeleri iki binli yıllardaki
hedef pazarlarımız olarak tespit edilmiştir
Soumlz konusu uumllkelere kara yoluyla ulaşım imkacircnının bulunması uumllkemiz ihracatı
accedilısından buumlyuumlk avantaj teşkil etmektedir Yabancı uumllkelere yapılan eşya taşımacılığımızın
ağırlıklı olarak kara yolundan olması artan dış taleplerin zamanında karşılanmasını
kolaylaştırmaktadır
Tuumlrkiyersquonin kıtalararası koumlpruuml konumunda olması ccedilok modlu ulaşıma elverişli
durumu Kafkasya ve Hazar Denizi ccedilevresindeki uumllkelere geccedilişi sağlayacak yeni sınır
kapılarının accedilılması ve pek ccedilok uluslararası proje ccedilerccedilevesinde yeni bağlantıların
oluşturulması yolundaki ccedilalışmalar Tuumlrkiyersquonin oumlnemini artırmakta ve aktif olarak bu
ccedilalışmalara katılımını gerekli kılmaktadır
Uluslararası kara yolu taşımacılığında uumllkemizin araccedil filosu giderek yenilenmiş ve
toplam araccedil sayımız 30000 adede ulaşmıştır Bu sayının iccedilinde 23000 aracımız Euro normlu
araccedil olarak faaliyet goumlstermeye başlamıştır
Resim 14 Euro normlu modern nakliye aracı
4925 sayılı Kara yolu Taşıma Kanunu ile uumllkemizde kara yolu taşımacılığı sektoumlruumlnde
yeni bir doumlnem başlamıştır Bu kanun ile birlikte taşımacılık sektoumlruuml iccedilinde yer alan ve
faaliyet goumlsteren tuumlm işletmeler kayıt altına alınmış ve bu işletmelere faaliyet tuumlrlerine goumlre
lisans belgeleri verilmiştir
Kara yolu taşımacılığı buguumln tuumlm duumlnyada kendine has avantajlarından dolayı en
oumlnemli taşımacılık modudur Tuumlrkiye gibi uumlccedil yanı denizlerle ccedilevrili olan İspanyada dahi
uluslararası eşya taşımacılığında kara yolunun demir yolu ve iccedil suyollarına kıyaslandığındaki
payı 921dir Bu oran İngiltere iccedilin 889 15 AB uumllkesi iccedilin ortalama 792rsquodir
Uumllkemizde 1990 yılında 76 olan kara yolu taşımacılığı 2000 yılında 89rsquoa ve 2002
yılında da 93 oranına ulaşmıştır 2005 yılında 94rsquoe ccedilıkmıştır 1990 yılında 87 milyar
ton-km olan toplam taşımacılığımız ekonominin gelişmesi ile 2000 yılında 180 milyar ton-
kmrsquoye ulaşmıştır 2006 yılında bu rakam 200 milyar ton-kmrsquoyi aşmıştır ABDrsquode kara yolu
taşımasının genel taşımacılık iccedilindeki yeri 28 dir Buumltuumln duumlnyada kara yolu taşımacılığının
oranını duumlşuumlrmeye doumlnuumlk politikalar uygulanmaktadır
8
Uumllkemizde ulaşım sektoumlruuml iccedilinde en buumlyuumlk paya sahip olan kara yolu taşımacılığının
diğer sektoumlrlere nazaran kaza riski ccedilok yuumlksek olmasına rağmen gelişme goumlstermesinin ve
taşıma taleplerinde ilk sırayı almasının temelinde taşımayı ldquoKAPIDAN KAPIYArdquo
gerccedilekleştirmesi yanında hızlı kolay konforlu ve daha ekonomik bir hizmet sunması
yatmaktadır
14 Kara Yolu Eşya Taşımacılığının Diğer Taşımacılık Tuumlrlerine
Goumlre Uumlstuumlnluumlkleri
Uluslararası kara yolu eşya taşınması ile diğer taşıma tuumlrlerine goumlre bir karşılaştırma
yapıldığında kara yolu taşımacılığının şu uumlstuumln youmlnleri bulunmaktadır
Kapıdan kapıya aktarmasız taşıma ve eşyanın yuumlkleme yeri ile boşaltma yerleri
dışında elleccedillenmemesi eşyanın yıpranmasını en aza indirmektedir Diğer taşıma tuumlrlerinde
oumlrneğin eşyanın limana veya demir yolu istasyonuna ulaşımına kadar bir yuumlkleme boşaltma
ana taşıma aracına yuumlklenme varış yeri limanı veya istasyonunda benzer elleccedillemenin
yapılması eşyaların daha fazla yıpranmasına sebep olmaktadır
Muumlşterinin istediği ve kara yolunun olduğu her noktaya taşıma seccedileneği
vermektedir
Kara yolu araccedillarının taşıma kapasitelerinin deniz demir yolu araccedillarına goumlre daha
kuumlccediluumlk olması nedeniyle taşımacılık sektoumlruumlnde daha esnek hareket imkacircnı sağlanmaktadır
Resim 15 Kara yolu araccedil taşıma kapasitesi
Tuumlrkiye gibi kara yoluyla uluslararası eşya naklinde kullanılabilecek taşıt sayısının
talebe goumlre daha fazla olduğu uumllkelerde rekabet uumlst seviyelere ulaşmakta ve boumlylelikle
muumlşteri lehine duumlşuumlk navlun fiyatlarının oluşmasına neden olmaktadır
Kara yolu eşya taşımacılığı diğer taşıma tuumlrlerine goumlre (deniz hava demir yolu
boru hattı vb) daha az yatırım maliyeti gerektirmektedir
Kara yoluyla daha duumlzenli ve sık sefer imkacircnı bulunmaktadır
Goumlndericinin kendisinin organize ettiği oumlzellikle kuumlccediluumlk ccedilaplı sevkiyatlara oranla
taşıma maliyetini azaltmaktadır
Ambalajlama ve sevkiyata hazırlamada zaman ve kaynaklardan tasarruf olanağı
sağlanmaktadır
9
15 Kara Yoluyla Uluslararası Eşya Taşımacılığının Goumlndericiye
Sağladığı Faydalar
Kısa suumlrede teslim edilmesi gereken yuumlkler iccedilin suumlratli sevkiyat yapabilmesine
youmlnelik proje bazlı ccediloumlzuumlm yolları ortaya ccedilıkarılabilir
Gelişmiş kara yolu ağlarının getirdiği hızlı ve guumlvenli hizmet alma imkacircnları
yaratılabilir
Lojistik firma veya taşıma şirketleriyle birebir ilişki iccedilinde ccedilalışma olanağının
bulunması sayesinde sevk edilecek eşyaya oumlzel muamele yapılmasını sağlayabilir
Kara yolu taşımacılık hizmetleri ile bağlantılı diğer lojistik suumlreccedillerle
zenginleştirilerek hizmette ccedileşitlilik oluşturulabilir
Tahmin edilebilen maliyetlerin kolay hesaplanması ile tasarruf sağlanabilir
Resim 16 Tasarruf
Dokuumlmantasyon işleri ile ara noktalarda yuumlkleme ve boşaltmadan taşımanın
sorunsuz yuumlruumlmesinden lojistik firma sorumlu olduğundan taşıyıcı sadece sevkiyata
goumlnderici ise muumlşteri ilişkilerine odaklanabilir
Duumlnya ticaretindeki doumlnuumlşuumlm ve yeni oluşumların etkisi yoğun bir şeklide lojistik ve
taşıma sektoumlruuml uumlzerinde goumlruumllmektedir Hemen hemen buumltuumln sektoumlrlerle doğrudan ilişkisi
olan lojistik uluslararası pazarlarda rekabet avantajının elde edilmesinde kilit rol
uumlstlenmektedir Uumlruumln veya hizmetlerin hedef pazarlara rakiplerden bir adım oumlnde olarak daha
hızlı ve daha ekonomik bir biccedilimde ulaştırılması uluslararası lojistik faaliyetlerinin oumlzuumlnuuml
teşkil etmektedir
Resim 17 Kara yolu taşımacılığı ve diğer taşıma tuumlrleri
10
Uluslararası ticaret eğilimleri lojistik sektoumlruumlnuuml daha iyi anlayabilmek ve
yorumlayabilmek iccedilin buumlyuumlk katkı sağlamaktadır Her sektoumlrde yaşanan rekabet ve koumlkluuml
değişimler beraberinde ccedilarpan etkisi yaparak lojistik alanında da etkisini goumlstermektedir
Rekabet ortamı yatırım maliyetleri hız ve esneklik accedilısından lojistik hizmetlerin
vazgeccedililmez bileşeni olan kara yolu eşya taşımacılığının diğer taşımacılık tuumlrlerine goumlre daha
fazla avantajı bulunmaktadır
16 Kara Yoluyla Eşya Taşımacılığının Olumsuz Youmlnleri
Uluslararası kara yolu eşya taşımacılığının bir kısım uumlstuumlnluumlkleri olmasına rağmen
bazı olumsuz youmlnleri de bulunmaktadır Bunlar
Numune veya benzeri nitelikte taşınacak eşyanın duumlşuumlk miktarda olması hacirclinde bu
eşyaların bir araccedil iccedilinde sevk yerlerine ayrı ayrı ulaştırılması gerekmektedir Parsiyel
malların toplanması dağıtımı zaman ve maliyet youmlnuumlnden olumsuzluk yaratmaktadır Hava
yolu parsiyel taşımalarda zaman ve maliyet youmlnuumlnden kara yoluna goumlre daha tercih
edilebilen bir taşıma tuumlruumlduumlr
Ağır ve yuumlksek hacimli eşyaların kara yolu ulaştırma mevzuatına uyumlu
olmaması taşınmalarını ccediloğunlukla imkacircnsız hacircle getirmektedir Bu tuumlr eşyaların demir yolu
veya deniz yoluyla taşınması daha verimli olmaktadır
Kara yoluyla uluslararası eşya taşımacılığında hukuki mevzuat bekleme suumlreleri
ile eşyanın hacmi ve niteliğine bağlı olarak diğer taşıma tuumlrlerine goumlre olumsuzluklar
yaratabilmektedir
Kara yoluyla yapılan taşımacılıkta ihracat ve ithalat uumllkeleri arasında yuumlkuumln transit
geccediltiği uumllkelerde uyulması gereken guumlmruumlk mevzuatları bulunmaktadır Buna karşılık deniz
ve hava yolunda ccediloğunlukla ithalatccedilı ve ihracatccedilı olarak uumllkeler arasında transit geccediliş uumllkeleri
bulunmamaktadır Kara yoluyla yapılan taşımacılıkta transit guumlmruumlkler ilave bekleme
suumlreleri oluşturmaktadır
Resim 18 Kara yolu taşımacılığında transit geccediliş
11
17 Kara Yolu Eşya Taşımacılığında Uluslararası Oumlrguumltler
Uluslararası kara yolu eşya taşımacılığında etkili olan oumlrguumltler
Birleşmiş Milletler Avrupa Ekonomik Konseyi (UNECE)
Ulaştırma Bakanları Avrupa Konferansı (CEMT-UBAK)
Uluslararası Kara yolu Taşıma Birliği (IRU)
Guumlneydoğu Avrupa Ortak Girişimi (SECI)
Uluslararası Taşıma Organizatoumlrleri Dernekleri Federasyonu (FIATA)
Kara yolu taşımacılık enduumlstrisinin bu oumlrguumltler vasıtası ile Tuumlrkiye ve yurt dışı
ulaştırma ve taşımacılık politikalarının irdelenmesi işletmelerin ve uumllkelerin dış ticarette
rekabetccedili uumlstuumlnluumlğuuml sağlamasında oumlnemli bir fonksiyonu olacaktır
171 Birleşmiş Milletler Avrupa Ekonomik Konseyi (UNECE)
Birleşmiş Milletler Avrupa Ekonomik Konseyi (UNECE) ldquoİccedil Ulaşım Komitesi Kara
Yolu Trafik Guumlvenliği Bozulabilir Maddelerin Taşınması Kombine Taşımacılık Tehlikeli
Maddelerin Taşınmasırdquo ccedilalışma gruplarından oluşmaktadır
İccedil ulaşım komitesinde yapılan goumlruumlşmeler sonrasında ccedileşitli Avrupa Birliği uumlye
uumllkelerinin katıldığı anlaşmalar aşağıdaki gibi sıralanabilir
CMRndashEşyaların Kara Yoluyla Uluslararası Eşya Taşıma Soumlzleşmesine İlişkin
Anlaşma Uumllkemizin soumlzleşmeye taraf olma proseduumlruuml tamamlanmış olup 30 Ekim 1995
tarihinden itibaren yuumlruumlrluumlğe girmiştir
Tır SoumlzleşmesindashTır Karneleri Himayesinde Uluslararası Eşya Taşınmasına Dair
Guumlmruumlk Soumlzleşmesi Uumllkemizin 1985 yılında kabul ettiği soumlzleşme halen uygulanmaktadır
Resim 19 Birleşmiş Milletler Avrupa Ekonomik Konseyi
ADRndashTehlikeli Maddelerin Kara Yoluyla Uluslararası Taşınmasına İlişkin Avrupa
Anlaşması Uumllkemizin anlaşmaya taraf olabilmesi amacıyla ccedilalışmalar başlatılmıştır
12
Karadeniz Ekonomik İşbirliği (KEİ) İslam Kalkınma Teşkilatı (İKT) gibi
uluslararası kuruluşlar iccedilinde de kara ulaştırmasına ilişkin konular Tuumlrkiye tarafından
izlenmekte ve gerekli ccedilalışmalar yapılmaktadır
172 Guumlneydoğu Avrupa Ortak Girişimi (SECI)
Guumlneydoğu Avrupa Ortak Girişimi (SECI southeast european cooperation ınititative)
11 uumllkenin katılımı ile kurulmuştur Bu girişime Birleşmiş Milletler Avrupa Ekonomik
İşbirliği ve Ulaştırma Bakanları Avrupa Konferansı (UBAK) destek vermektedir SECI
girişiminin amacı boumllge uumllkeleri arasında kara yolu eşya taşınmasına youmlnelik sınır
geccedilişlerinin kolaylaştırılması ve ticaretin artırılmasıdır Bu amaca youmlnelik ortak girişim uumlye
uumllkeler arasında 1999 yılında ldquoMutabakat Zaptırdquo yuumlruumlrluumlğe girmiştir
Resim 110 Guumlneydoğu Avrupa Ortak Girişimi (SECI)
SECI buumlnyesinde guumlndem Komitesirsquonin saptadığı oumlncelikli projeler ele alınmakta ve
uumlye uumllkelerin eşguumlduumlmuumlnde yuumlruumltuumllmektedir SECI projeleri ile ilgili olarak tesis edilen
komitelerin uumlyelerini seccedililmiş ve goumlnuumllluuml kişiler oluşturmaktadır Uumllkemiz SECIrsquonın
ccedilalışmalarına diğer uumlye uumllkeler gibi resmicirc kuruluşlarımız ve oumlzel sektoumlr temsilcilerinden
oluşturulan heyetler ile katılmaktadır
173 Avrupa Ulaştırma Bakanları Konferansı (CEMTndashUBAK)
Ulaştırma Bakanları Avrupa Konferansı (UBAK) 1953 yılında Avruparsquonın sınır
geccedilişlerinin kolaylaştırılması uumllkeler arası ulaştırma ve guumlmruumlk mevzuatının
uyumlaştırılmasının sağlanması amacıyla kurulmuştur İlk kuruluşa katılan 16 uumllke
(Almanya Avusturya Belccedilika Danimarka İspanya Fransa İngiltere Yunanistan İtalya
Luumlksemburg Norveccedil Hollanda Portekiz İsviccedilre ve Tuumlrkiye) 16 maddelik anlaşmayı
imzalayarak kuruluşu resmileştirmiştir
Kuruluşun yapmış olduğu başarılı ccedilalışmalar nedeniyle işlevi Avrupa sınırlarını da
aşarak 41 uumlye uumllke ile bazı Orta Asya ve Kuzey Afrika uumllkelerini de kapsar konuma
ulaşmıştır UBAK ccedilalışmalarını ccedilalışma grupları hacirclinde suumlrduumlrmektedir Daimi sekreterya
Parisrsquote bulunmaktadır
UBAK belgeleri geccedilerli oldukları uumllkelere goumlre doumlrde ayrılır
13
Tuumlm uumllkelerde geccedilerli UBAK belgeleri
Avusturya hariccedil tuumlm uumllkelerde geccedilerli UBAK belgeleri
Avusturya + Yunanistan hariccedil tuumlm uumllkelerde geccedilerli UBAK belgeleri
Avusturya + Yunanistan + İtalya hariccedil tuumlm uumllkelerde geccedilerli UBAK belgeleri
UBAK Belgelerinin uumlzerinde geccedilersiz olduğu uumllkenin uluslararası harf kodu bir ccedilember
iccedilinde işareti ile kaplanmış olarak yer almaktadır
Tuumlrkiyersquonin de kurucu uumlyesi olduğu konferansın ccedilalışmalarında taşımacılığın
geliştirilmesi trafik kara yolu guumlvenliği ccedilevrenin korunması gibi konular oumlncelik
taşımaktadır
174 Uluslararası Kara Yolu Taşıma Birliği (IRU)
Uluslararası Kara Yolu Taşıma Birliği (IRU International Road Transport Union)
duumlnyadaki kara yolu taşımacılığı alanında nakliye operatoumlrleri taşıma şirketlerinin sahipleri
kamyon taksi otobuumls olmak uumlzere tuumlm sektoumlruuml temsil eden bir organizasyondur 1948
yılında İtalyarsquoda kurulmuş olan bu oumlrguumltuumln buguumln 68 uumllkede 151 uumlyesi bulunmaktadır
Resim 111 Uluslararası Kara yolu Taşıma Birliği (IRU)
IRUrsquonun amacı kara yolunda ccedilevreye duyarlı emniyetli olarak mal ve insanların
taşınmasını sağlamak yuumlksek mesleki standartlara ulaşmak olarak belirtilebilir IRUrsquonun en
oumlnemli uygulamalarının başında uluslararası eşya taşınmasında TIR sisteminin
garantoumlrluumlğuumlnuuml yapması gelmektedir Oumlrguumltuumln temel amaccedilları şu şekilde belirtilebilir
Araccedilların emniyetli temiz ekonomik yakıt tuumlketimini sağlayacak girişimlerde
bulunmak
Filo youmlnetiminde araccedil bakımı ve ccedilalışma koşullarını duumlzenlemek
Kara yolunun emniyetli hacircle gelmesine yardımcı olmak
Ccedilevreye duyarlı araccedilları teşvik etmek
Uumllkeler arası resmi duumlzeyde ve uluslararası sivil toplum kuruluşları ile sıkı işbirliği
iccedilinde bulunmak
Kara yolunun daha emniyetli ve belge proseduumlruumlnuumln azaltılması iccedilin ccedilalışmak
Uumlyelerini ulusal ve uluslararası duumlzenlemeler konusunda bilgilendirmek
Uluslararası taşımacılık ve ticarette engelleri ortadan kaldırmaktır
14
Tuumlrkiyersquode kara yolu eşya taşıması ile ilgili sektoumlruuml temsil eden oumlnemli kuruluşlar
ise Ulaştırma Bakanlığı ve Guumlmruumlk Muumlsteşarlığı başta olmak uumlzere devletin tuumlm yetkili
kurumları Uluslararası Taşımacılık ve Lojistik Hizmet Uumlretenler Derneği (UTİKAD)
Uluslararası Nakliyeciler Derneği (UND) ve Ro-Ro Gemi İşletmecileri ve Kombine
Taşımacılar Derneğirsquodir (RODER)
18 Tuumlrkiyersquonin Uluslararası Kara Yolu Eşya Taşımacılığındaki
Ana Guumlzergacirchları
Tuumlrkiyersquonin dış ticaretinde en buumlyuumlk paya sahip olan Avrupa Birliği uumllkelerine
yapılmakta olan taşımacılık iccedilin iki oumlnemli guumlzergacirchı bulunmaktadır Tuumlrkiyersquonin doğu ve
guumlneyinden Kafkaslar Orta Asya ve Ortadoğu boumllgelerine yapılan kara yolu taşımacılığı
ccedileşitli belirsizlik ve yeniden yapılanmalar neticesinde gelişme goumlstermesine rağmen istenilen
seviyeden uzaktır Bu nedenle duumlzenli ve suumlrekli olarak gerccedilekleştirilen yasal ve teknik
altyapısı uluslararası standartlara ulaşmış olan iki guumlzergacirch Tuumlrkiye accedilısından son derece
stratejiktir Bunlar
Kapıkule Sınır Guumlmruumlk Kapısırsquondan yapılan kara yolu taşımacılığı
Ro-Ro gemileriyle kara yolu araccedil gereccedilleriyle İtalya uumlzerinden yapılan taşımacılık
181 Kapıkule Sınır Kapısırsquondan Yapılan Taşımacılık
Kapıkule uumlzerinden yapılan taşımacılık oumlnemli bir paya sahip olmasına rağmen transit
geccediliş uumllkeleri guumlmruumlklerindeki uzun bekleme suumlreleri geccediliş belgeleri sınırlamaları geccediliş
uumlcretleri tahditli yol ve geccediliş suumlreleri nedeniyle zaman zaman sorunlu bir guumlzergacirch hacirclini
alabilmektedir
Resim 112 Kara yolu taşımacılığında guumlzergacirchlar
Uluslararası kara yolu taşımacılığında oumlzellikle kara yolu taşıtlarının geccediliş
sınırlamalarının bulunduğu transit guumlzergacirchında bulunan uumllkelerde vagonların uumlzerinde
taşınarak varış uumllkesine sevk edilmeleri zorunlu hacircle gelmiştir Tuumlrkiye ile Avrupa Birliği
uumllkeleri arasında demir yolu aktarmalı taşımacılık bu sınırlamaların bulunduğu Avusturya
geccedilişlerinde yapılmaktadır
15
1811 Kara yolu Guumlzergacirchında Kullanılan Başlıca Hatlar
Bulgaristan - Romanya - Macaristan - Avusturya hattı
Bulgaristan - Yugoslavya - Macaristan - Avusturya hattı
Bulgaristan - Yugoslavya - Hırvatistan - Slovenya - Avusturya hattı
Bulgaristan - Yugoslavya - Hırvatistan - Slovenya - İtalya hattı
182 Ro-Ro Gemileriyle Yapılan Taşımacılık
Uluslararası kara yolu taşımacılığında geccediliş sınırlamaları transit suumlrelerinin uzun
zaman alması taşımacılığın toplam maliyetlerinin duumlşuumlruumllmesi gibi nedenlerle kara yolu
araccedillarının deniz yolu Ro-Ro gemilerine bindirilmesi bir zorunluluk hacirclini almıştır
Ro-Ro gemileri taşıma seccedileneği olan gemi tuumlruumlduumlr Taşıt gibi konteyner de taşıyabilir
Ayrıca paletli yuumlklerin de taşındığı goumlruumllmektedir
Ro-Ro gemileri aşağıdaki taşıt tuumlrlerini taşıyabilir
Şasili treyler (ccedilekicili ccedilekicisiz)
Treyler semi treyler
Diğer tekerlekli yuumlkler (kamyon vb)
Ro-Rorsquolarla gelişen kombine taşımacılık tramp veya duumlzenli hat taşımacılığındaki
limanların taşıma sistemindeki oumlnemini azaltmıştır Ro-Ro gemileri iccedilin kamyonların
ccedilıkışlarına uygun iskelelerin oluşturulması dışında hiccedilbir yuumlkleme ve boşaltma araccedil gereccedil ve
donanımına gerek duyulmaz
Resim 113 Ro-Ro taşımacılığı
Ro-Ro taşımacılığının hasarsız emniyetli ve hızlı taşıma imkacircnı sunması guumlmruumlklerde
daha az zaman kaybı ile geccediliş daha rekabetccedili taşıma uumlcretleri demektir Tuumlrkiyersquonin Ro-Ro
taşımacılığı ile alternatif konumdaki kara yolu transit taşımacılık guumlzergacirchında bulunan
uumllkelerde sıkccedila goumlruumllen ccedilalınma ve yağmaların oumlnuumlne geccedililmektedir Eşyaların uumlnite hacircline
getirilerek Ro-Ro ile kombine taşımacılık yapılması hasar riskini azaltmaktadır
Ro-Ro taşımacılığının uumlstuumlnluumlkleri şu şekilde belirtilebilir
16
Kara yolu araccedillarının Ro-Ro gemileriyle taşınması araccedilların yıpranma paylarını aza
indirir
Kara yollarının bakım ve onarımında tasarruf sağlar
Kara yolu trafik sıkışıklığı ve kaza risklerini azaltır
Belirgin doumlviz tasarrufu sağlar
Bazı hatlarda zaman kazancı sağlar
Teslimatta duumlzen ve planlama yapılmasına olanak sağlar
1821 Ro-Ro Guumlzergacirchları
İstanbul + Ccedileşme - Trieste Ro-Ro hatları
Buumlyuumlk filoya sahip nakliyecilerin ccediloğunun ağırlıklı olarak kullandıkları hatlardır Doğu
Avrupa uumllkelerindeki tonaj sınırlamalarına tabi olmaması ve araccedilların daha az km yapması
nedeni ile tercih sebebidir
Patra + Igoumenitsa - Bari + Ancona Ro-Ro hatları
Guumlney İtalya Guumlney Fransa ve İspanyarsquoya sefer yapan nakliyecilerin tercih ettikleri
ana hatlardır Maliyetlerin daha duumlşuumlk olması ve suumlre avantajı getirmesi nedeni ile tercih
sebebidir
Resim 114 Sık kullanılan Ro-Ro hatları
Haydarpaşa-Trieste Samsun-Novorossisk Trabzon-Sochi ve Zonguldak-Ukrayna
hatları ağırlıklı olmak uumlzere toplam 20rsquonin uumlzerinde Ro-Ro hattında seferler
gerccedilekleştirilmektedir
19 Uumllkemizin Uluslararası Kara Yolu Projeleri
Kara yolu taşımacılığı sektoumlruumlmuumlzuumln uluslararası ilişkilerinin yuumlruumltuumllmesi ve sorunların
ccediloumlzuumlmuuml youmlnuumlnde ccedilaba goumlsterilmesi Ulaştırma Bakanlığı Kara Ulaştırması Genel
Muumlduumlrluumlğuumlnuumln goumlrevleri arasındadır Bu amaccedilla uumllkemiz taşımacılarının yolcu ve eşya
taşıması yaptığı 48 uumllkeyle İkili Uluslararası Kara yolu Taşıma Anlaşması imzalanmış iki
17
uumllkeyle de paraf edilmiştir İmzalanan anlaşmalar ile iki uumllke arasında ve transit olarak
yapılmakta olan kara yoluyla yolcu ve eşya taşımacılığı belli duumlzenlemeler iccedilinde
gerccedilekleştirilmekte ortaya ccedilıkan sorunlar ise bu anlaşmalar ccedilerccedilevesinde
ccediloumlzuumlmlenebilmektedir
Anlaşmalar ile ikili taşımalar transit yolcu ve eşya taşımaları iccedilin kolaylıklar
getirilmektedir ayrıca
Geccediliş uumlcretleri
İkili taşımacılık transit eşya ve yolcu taşımacılığının tabi olacağı izin belgesi
proseduumlruuml
Doumlnuumlş yuumlkuuml ve uumlccediluumlncuuml uumllke taşımaları
Hangi tuumlr eşya taşımalarının izin belgesinden muaf tutulacağı
Taşıt personeli ve taşımacıların uyacağı kurallar
Taşıma faaliyetinden doğan oumldemelerin ne şekilde yapılacağı
Yolcu ve eşya taşımacılığına ilişkin guumlmruumlk ve diğer formalitelerin
kolaylaştırılması
Eşya taşımacılığında teminat konusu
Yolcular bagaj ve eşya iccedilin yaptırılacak sigorta
Karma Komisyonun kurulması ve goumlrevleri
gibi konular kapsamlı şekilde duumlzenlenmiştir
İkili anlaşmalarda yer alan ldquoKarma Komisyonrdquo her yıl toplanarak ortaya ccedilıkan
sorunların ccediloumlzuumlm yollarını goumlruumlşuumlr istatistikicirc bilgi değişimini sağlar ve takip eden yılı da
kapsayacak şekilde alınacak tedbirleri kararlaştırır
Diğer yandan birccedilok uumllkenin bir araya geldiği ve uumllkemizin de aktif olarak yer aldığı
uluslararası platformlarda uumllkemiz kara yolu taşımacılarının pazar paylarının artırılabilmesi
amacıyla gereken titiz ccedilalışmalar yapılmakta bu ccedilalışmalarda ccedilevrenin korunması trafik
guumlvenliği ve taşımacılığın serbestleştirilmesi gibi konular oumln planda tutulmaktadır
191 Tuumlrkiye Transit Kara Yolu (TETEK) Projesi
Kıtalar arasında bir geccediliş boumllgesinde yer alan Tuumlrkiye kendi ulusal gelişmesi kadar
boumllgenin birliği accedilısından da kara yolu ağının gerekliliğine inanmıştır Bu nedenle uumllkemiz
sınırlarından geccedilen yaklaşık 3200 km yolu kapsayan Tuumlrkiye Transit Kara Yolu (TETEK)
projesini gerccedilekleştirmiştir Bu proje kapsamına giren yol ağı toplam yol ağımızın 5rsquoini
teşkil etmektedir
Tuumlrkiye transit kara yolu Bulgaristan sınırında Kapıkulersquoden başlayarak İstanbul
uumlzerinden Gerede - Ankara yolu ile bir kolu Suriye sınırına diğeri Irakrsquoa devam etmekte
Geredersquoden ayrılan kuzey kolu ise Refahiye Erzincanrsquodan geccedilip İran sınırında sona
ermektedir
18
Soumlz konusu yol Avrupa ve Orta Doğu kara yolu ağını en uygun şekilde tamamladığı
gibi Avrupa uumllkelerinden Orta Doğu Batı Asya ve Kuzey Afrikarsquoya doğru trafik akışının
sağlandığı en kısa yoldur
192 Avrupa Ekonomik Komisyonu (AEK)
Tuumlrkiyersquonin de kurucu uumlyeleri arasında bulunduğu komisyonun temel amacı Avrupa
ekonomisinin yeniden yapılanması Avruparsquodaki ekonomik faaliyet duumlzeyinin yuumlkseltilmesi
Avrupa uumllkelerinin gerek birbirleriyle gerekse diğer uumllkelerle ekonomik ilişkilerinin idame
ettirilmesi ve geliştirilmesi olarak belirlenmiştir AEK huumlkuumlmetlerin teknik uzmanlarının
ortak konular uumlzerinde anlaşmaya vardığı kapsamlı stratejiler ve politikalar oluşturdukları
bir forum niteliğindedir
Uumllkemizdeki E yolları olarak bilinen Avrupa-Uluslararası yol ağı uumlyesi bulunduğumuz
Birleşmiş Milletler AEKrsquoca uumllkeleri birbirine bağlayan kara yollarının geliştirilmesini teşvik
amacıyla kullanıma konmuş bir sistemdir
Uumllkemize Avrupa sınırlarından E-80 ve E-90 numaraları ile giren iki anayol sisteme ve
amaca uygun olarak İran ve Irak sınırlarında Asya ve Ortadoğu uluslararası yol ağlarına
bağlantı sağlayacak şekilde duumlzenlenmiştir E yollarının Kafkasya ve Orta Asya uumllkelerine
uzatılması konusundaki ccedilalışmalara paralel olarak E-97 ve E-95 hatlarının oluşturulması
kabul edilmiştir
193 Kuzey - Guumlney Avrupa Otoyolu (TEM) Projesi
Tuumlrkiye ile birlikte Avusturya Bulgaristan Ccedilekoslovakya Yunanistan Macaristan
İtalya Polonya ve Yugoslavyarsquonın uumlyelikleri ile kurulan projede Doğu Avruparsquoda
gerccedilekleşen değişimler ve geccedilişler nedeniyle TEM hatlarının buumltuumlnluumlğuumlnuumln bozulması
sonucunda uumlye uumllke sayısı zaman zaman değişmiştir 1997 yılı itibariyle projeye uumlye uumllkeler
Bulgaristan Ccedilek Cumhuriyeti Guumlrcistan Hırvatistan İtalya Litvanya Macaristan Polonya
Romanya Slovakya ve Tuumlrkiyersquo dir
Resim 115 Tuumlrkiyersquodeki TEM otoyolları
Başlangıccedilta yaklaşık 10000 kmrsquolik bir otoyolu ağının tesisini oumlngoumlren TEM Projesi
kuzeyde Polonyanın Gdansk kentinden başlamakta 10 uumllke uumlzerinden geccedilerek Adriyatik
19
Ege ve Karadeniz sahillerine erişmekteydi Ancak Doğu Avrupa uumllkelerinin sosyal ve
ekonomik yapılarında son yıllarda goumlruumllen değişmelere ve bunun sonucu olarak ortaya ccedilıkan
yeni ilişkilere paralel olarak TEM Projesine doğu-batı istikametinde yeni hatlar ilave
edilerek TEM ağı yaklaşık 20149 kmrsquoye ccedilıkartılmıştır
Uumllkemiz sınırları iccedilinde kalan boumlluumlmuuml ise Kapıkule İstanbul Ankara Aşkale
guumlzergacirchını takiben Trabzonda Karadenize doğuda Guumlrbulak batıda Afyon uumlzerinden
İzmir ve Ege Denizine guumlney ve guumlneydoğuda ise Yayladağ ve Cizre hudut kapılarımıza
ulaşmaktadır Ayrıca Gerede-Samsun-Trabzon-Rize-Hopa guumlzergacirchının da TEM ağına ilave
edilmesiyle TEMin Tuumlrkiye sınırları dacirchilicircndeki yol uzunluğu 5556 km olmuştur
194 Ekonomik İşbirliği Teşkilatı (EİT-ECO)
ECO 1964 yılında kurulan Kalkınma İccedilin Boumllgesel İşbirliği Teşkilatı (RCD) nın bir
devamı olarak Tuumlrkiye İran ve Pakistan arasında imzalanan bir protokolle kurulmuştur
Teşkilatın oumlncelikli hedefleri arasında serbest bir taşımacılık sistemi yer aldığından
ulaştırma ile ilgili konular buumlyuumlk oumlnem arz etmektedir Uumlye uumllkeler arasında ekonomik ticari
ve kuumlltuumlrel işbirliğini sağlamak amacıyla kurulan teşkilat daha sonra Sovyetler Birliğinin
dağılmasıyla bağımsızlıklarını kazanan boumllgedeki bazı uumllkelerin de katılımıyla uumlye sayısını
10a ccedilıkarmıştır Buguumln itibariyle Tuumlrkiye İran Pakistan Azerbaycan Tuumlrkmenistan
Oumlzbekistan Kırgızistan Kazakistan Afganistan ve Tacikistan ECO uumlyesi uumllkelerdir Kuzey
Kıbrıs Tuumlrk Cumhuriyeti de goumlzlemci uumlye statuumlsuuml ile ECO ccedilalışmalarını izlemektedir
Tuumlrk taşımacılarının orta ve uzak Asyaya ulaşması iccedilin oumlnemli guumlzergacirchları iccedileren uumlye
uumllkeler taşımacılık konusunda ccedileşitli anlaşmaların hazırlık ccedilalışmalarını suumlrduumlrmektedir
Uumllkemiz bu ccedilalışmaların tamamına aktif olarak katılmakta ve gerekli katkıyı sağlamaktadır
Resim 116 ECO (Economic cooperation organization)
Yeni katılımlarla birlikte boumllgesel işbirliğinde roluuml ve oumlnemi artan ECO ccedilerccedilevesinde
kesintisiz bir kara yolu ulaşımı iccedilin ilave guumlzergacirchlara ihtiyaccedil duyulmuş olup bu konuda
ccedilalışmalar suumlrduumlruumllmektedir
20
110 Uluslararası Kara Yolu Eşya Taşımacılığında Lojistik Firma
(freight forwarder)
Kara yolu taşıma sistemleri oumlzellikle muumlşteri ilişkileri ile kara yolu iş
organizasyonunda oumlnemli roluuml bulunan lojistik firma tarafından yoğun olarak
etkilenmektedir Lojistik firmanın kara yolu taşımacılık sistemleri iccedilindeki etkinliğini
sağlayabilmesi iccedilin oumlnem vermesi gereken hususlar şunlardır
Taşımacılık hizmetlerinde yuumlksek kalite
Suumlratli ve tam zamanında teslimat
Seferlerde sıklık ve duumlzenlilik
Goumlndericilere esnek fiyat oumlnerileri
Resim 117 Fiyatlandırma
Lojistik Firma bu unsurlar sayesinde taşıyıcı ile birebir bağlantı kurabilir ve
muumlşterilerine uygun ccediloumlzuumlm imkacircnları yaratabilir Kara yolu eşya taşımacılığında lojistik
firmanın temel işlevi diğer taşıma tuumlrlerinde olduğu gibi taşıma organizasyonunun yerine
getirilmesidir Lojistik firma taşıma organizasyonunu yerine getirirken goumlz oumlnuumlne aldığı en
oumlnemli unsur muumlşteri odaklı hizmet anlayışıdır Hizmetin kesintisiz ve suumlrekli olarak aynı
kalitede ve duumlşuumlk maliyette verilebilmesi lojistik firmanın temel ccedilalışma prensibi
olmaktadır
Lojistik firmanın ana hizmeti muumlşterilerine kara yolu ile yapılacak taşımalarda tarifeli
seferler organize edecek şekilde yuumlk konsolidasyonu yapmasıdır Bu amaccedilla aynı guumlzergacircha
youmlnelik bulunan yuumlk talepleri hacim olarak yetersiz olsa bile hizmetin suumlrekliliğinin
sağlanması amacıyla duumlzenli olarak verilebilmelidir
Lojistik firmanın hizmet yaklaşımı duumlşuumlk hacimli yuumlklerin taşınmasında
konsolidasyon yaparak bireysel ihracatccedilı ve ithalatccedilının goumlnderilerine daha avantajlı bir
ortam oluşturmaktır
Lojistik firmaların kara yolu eşya taşımacılığı ile goumlndericiye sağlayabileceği faydalar
şu şekilde sıralanabilir
21
Lojistik firmanın bir hizmet organizasyonu olarak muumlşterilerine ihtiyaccedil duyduğu
yuumlksek esnekliği sunabilmesi
Yuumlk konsolidasyonu yapabilmenin sağladığı yeterli yuumlk bulma avantajı
Resim 118 Yuumlk konsolidasyonu
Depodan depoya guumlvenli taşıma
Duumlzenli ve sık yuumlkleme yapılabilmesi
Taşıma ve depo yerlerinin kapasitelerinin iyi kullanımına youmlnelik optimal
ccediloumlzuumlmlemeler sayesinde oumlnemli maliyet avantajı oluşturması
Taşımayı buumltuumlnuumlyle kontrol altında tutma olanağı
Sevkiyatın araccedil takip sistemiyle suumlrekli izlenebilmesi
Suumlratli teslimat imkacircnı
Kolay yuumlkleme ve boşaltma olanağı
Uygun fiyat tarifelerinin oluşturulmasıdır
1101 Taşıma Organizatoumlruuml Olarak Lojistik Firma (freight forwarder)
Kara yolu eşya taşımacılığında Lojistik Firmarsquonın taşıma organizatoumlruuml olarak başlıca
roluuml uluslararası taşımacılıkta goumlndericilerin (ihracat ve ithalatccedilılar) yuumlklerinin teslim
yerlerine en iyi koşullarda ulaştırılmasına youmlnelik faaliyetlerde bulunmasıdır
Lojistik firmanın taşıma organizatoumlruuml olarak hizmet suumlrecinin aşamaları şunlardır
Muumlşteri talebi
Hizmet tarifelendirme
Teklif verilmesi
Soumlzleşme yapılması
Hizmetin yerine getirilmesi
22
Goumlnderici ihracat ve ithalat eşyasının taşınmasını guumlvenli hızlı ve duumlşuumlk fiyatla
yapabilecek taşıma organizatoumlruuml (lojistik firma) firmalarla ilgili pazar araştırması yapabilir
Goumlnderici iccedilin lojistik firma seccediliminde oumlnemli unsurlar şunlardır
Lojistik firmanın sevk edilmesi planlanan boumllgedeki faaliyet alanı
Taşınacak malla ilgili daha oumlnceki deneyimi
Taşıma ve diğer hizmetlere ait rekabetccedili tarifeleri
Hizmet kalitesi
Firma referansları
İş deneyimleri
Firma guumlvenliği
Goumlndericinin lojistik firmadan beklentisi sadece rekabetccedili fiyatlara dayanmamakta
sevk edilecek eşyaya ait taşıma deneyimi ve taşımayı emniyetli ve tam zamanında teslim
edilmesi başta olmak uumlzere hizmet kalitesi yuumlksek bir şekilde yerine getirebilmesine bağlı
olmaktadır
Lojistik firmanın tercih edilebilir olabilmesi iccedilin pazarlama stratejileri oluşturması
gerekmektedir Pazarlama stratejilerini oluştururken lojistik firmalar muumlşterilerine sunduğu
hizmet alanını genişleterek yeni hizmet alanlarını nitelikli olarak sağlamayı ve rekabetccedili fiyat
politikaları oluşturmayı oumln planda tutmalıdır Lojistik firmanın kara yolu stratejilerinin
başarılı olabilmesi iccedilin aşağıdaki unsurlara yeterince oumlnem vermek durumundadır
Profesyonel bir işadamı bilinci ile ccedilalışmalıdır
Goumlndericinin talep ve beklentilerine dikkat edilmelidir
Goumlndericiye verdiği soumlzleri titizlikle yerine getirmelidir
Belirsizlik durumlarında mutlaka goumlnderenle bağlantıya geccedilmelidir
Maliyet ve kacircrlılık analizleri yapmalıdır
1102 Kara Yolu Hizmet Soumlzleşmesi
Taşıma organizatoumlruuml olarak lojistik firma (freight forwarder) uluslararası kara yolu
eşya taşımacılığında faaliyetlerini goumlndericilerin (ihracat veya ithalatccedilı) talimatları
ccedilerccedilevesinde yerine getirmektedir Goumlndericiler yuumlklerin taşınması veya diğer faaliyetlerin
organizasyonu iccedilin yuumlk taşıyıcılar ile (ihracatta malları teslim alacak veya ithalatta
sevkiyatları planlamak uumlzere yurt dışı acentelerle) bir hizmet soumlzleşmesi yapmaktadır
Goumlndericilerin yuumlkleri bazen tam kamyon yuumlkuuml (FCL) olabileceği gibi bazen de kamyon
yuumlkuumlnuuml dolduramayacak hacimde olabilir Kamyon yuumlkuumlnden az olduğunda lojistik firma
bireysel goumlndericilere ait yuumlkleri konsolidasyon yaparak kamyon yuumlkuuml hacmine ulaştırabilir
Goumlnderici işveren olarak taşıma organizatoumlruuml lojistik firmayla bir hizmet soumlzleşmesi
yapar Bu soumlzleşme uygulamada goumlndericinin yazılı talimatı ile olabileceği gibi bazen de
guumlvenilir muumlşterilerden ndashgoumlndericiden- soumlzluuml de alınabilir
23
Taşıma organizatoumlruuml lojistik firmanın bir taşıma firması bulup muumlşterilerden aldığı
eşyayı taşıtması gerekecektir Lojistik firma goumlnderenle yaptığı soumlzleşmenin bir benzerini
goumlnderenin istediği koşulları yerine getirebilecek bir taşımacıyla da yapabilir Lojistik firma
goumlndericinin sevk talimatına goumlre taşımayı organize ederek taşıyıcıyı youmlnlendirir
Lojistik firmanın hizmet soumlzleşmesi yaptığı muumlşterisine karşı taşıma ile ilgili
yuumlkuumlmluumlluumlklerini yerine getirebilmesi iccedilin taşıyıcı seccediliminden malların teslim edilmesine
kadar tuumlm aşamalarda taşıma suumlrecinin takip edilmesi gereklidir Lojistik firma goumlndericiyi
(muumlşteri) memnun edebilecek hizmet tarifesini oluşturmak amacıyla taşıyıcı seccediliminde
goumlndericinin kendisi iccedilin oumlnemli olan konuları aynı şekilde taşıyıcıdan da talep etmelidir
Uluslararası taşımalarda lojistik firmanın yapmış olduğu hizmet soumlzleşmesinin işlerliği
ldquoMal Teslim Alındı Makbuzu (Forwarderrsquos Certficate of Receipt FCR)rdquo duumlzenlemesiyle
kesinlik kazanmaktadır Lojistik firma tarafından goumlndericiye yani ihracatccedilı veya ithalatccedilıya
verilen FCR belgesi ile soumlz konusu malın zilyetliği lojistik firmanın uumlzerine geccedilmektedir
Resim 119 Malların teslim alınma işlemleri
24
X İhracat AŞ
Merter 235 İstanbul Tuumlrkiye
Tel 0212 125 25 27
Faks 0212 125 125 25 25
E-Posta XXcom
HİZMET SOumlZLEŞMESİ
Merter 235 İstanbul adresinde bulunan X İhracat AŞ ile Sefakoumly
Cumhuriyet Cad 17 İstanbul adresinde bulunan Hizmet Lojistik AŞ
arasında aşağıdaki şartlarda taşıma hizmet soumlzleşmesi yapılmıştır
1 Hizmet Lojistik AŞX AŞrsquonin Merter deposundan Almanya ve
Fransarsquoya sevk edilecek mamulleri taşıyacaktır Araccedillar hazır giyim
taşımasına uygun askılı araccedillar olacaktır
2 Sevkiyatlar uumlretimde bir aksama olmadıkccedila her hafta cuma guumlnuuml
yapılacaktır Hizmet Lojistik AŞ bu nedenle her cuma saat 0800rsquode depo
oumlnuumlnde uygun araccedillarını hazır edecektir
3 Hizmet Lojistik AŞ Almanya ve Fransarsquoya sevkiyatın olup olmadığı
konusunda teyidi en geccedil her hafta ccedilarşamba guumlnuumlne kadar alacaktır
4 Hizmet Lojistik AŞ uygun aracı cuma guumlnuuml oumlğleden sonra saat
1430rsquoa kadar tedarik edemediği takdirdeX AŞ başka firmadan araccedil tedarik
ederek malları sevk edecektir Navlun fiyat farkı bulunduğunda fiyat farkı ile
birlikte her araccedil iccedilin 500 Euro tutarını Hizmet Lojistik AŞ fatura edecektir
5 Taşıma uumlcreti Almanya iccedilin helliphelliphelliphellip Euro ve Fransa iccedilin helliphelliphellip
Euro olacaktır
6 Bu soumlzleşme imza tarihinden itibaren 1 yıl suumlre ile geccedilerlidir
Taraflardan biri bir ay oumlncesinden yazılı olarak anlaşmanın sona erdiğini
diğer tarafa bildirmedikccedile soumlzleşme suumlresi 1 yıl daha aynı şartlarda uzatılmış
olacaktır
7 Muumlcbir hacircller soumlzleşme kapsamı dışındadır
8 Taraflar arasındaki anlaşmazlıklar oumlncelikle iyi niyet ccedilerccedilevesinde
ccediloumlzuumlme kavuşturulacaktır Ccediloumlzuumlmsuumlzluumlk hacirclinde İstanbul Ticaret Odasırsquonın
verdiği kararlar esas alınacaktır
İş bu soumlzleşme 01012008 tarihinde X AŞ ile Hizmet Lojistik AŞ
arasında yapılmıştır
X AŞ Hizmet Lojistik AŞ
Yetkili İmza Yetkili İmza
Belge 11 Kara yolu taşımacılık hizmet soumlzleşmesi oumlrneği
25
UYGULAMA FAALİYETİ
İşlem Basamakları Oumlneriler
Kara yolu taşımacılığının genel yapısını
oumlğreniniz Kara yolu taşıma sistemleri ve bu
sistemlerin etkilendiği faktoumlrleri ayırt
ediniz
Kara yolu taşımacılığının uumllkemizdeki
tarihi gelişimini kavrayınız Kara yolu taşımacılığının
gelişiminde temel etmenlerin neler
olduğunu neden-sonuccedil ilişkisine goumlre
değerlendiriniz
Kara yolu taşımacılığının diğer
taşımacılık tuumlrlerine goumlre uumlstuumlnluumlklerini ve
olumsuz youmlnlerini kavrayınız
Olumsuz ve uumlstuumln yanları
karşılaştırarak diğer taşıma tuumlrlerine goumlre
niccedilin tercih edilmesi ya da oumlnerilmemesi
gerektiğini sebepleriyle birlikte tartışınız
Kara yolu eşya taşımacılığında
uluslararası oumlrguumltler ve temel goumlrevlerini
kavrayınız
Oumlrguumltlerin kuruluş amaccedilları uumlye
uumllkeler vb ayrıntılar ile oumlrguumltleri
karşılaştırmaya ccedilalışınız
Tuumlrkiyersquonin uluslararası kara yolu eşya
taşımacılığındaki ana guumlzergacirchlarını
kavrayınız
Ro-Ro gemileriyle yapılan
taşımacılığın diğer guumlzergacirchlara goumlre
uumlstuumln anlarını değerlendiriniz
Tuumlrkiyersquonin taraf olduğu uluslararası
kara yolu projelerini oumlğreniniz
Projelerin temel amacını ve işleyiş
durumlarını irdeleyiniz
Uluslararası kara yolu taşımacılığında
lojistik firmanın sorumluluğu ve goumlrevlerini
kavrayınız
Lojistik firmanın taşıma organizatoumlruuml
olarak hizmet suumlrecinin aşamalarını
değerlendiriniz
UYGULAMA FAALİYETİ
26
OumlLCcedilME VE DEĞERLENDİRME Aşağıdaki soruları dikkatlice okuyunuz ve doğru seccedileneği işaretleyiniz
1- Aşağıdakilerden hangisi kara yolu taşımacılığının temel boyutları arasında yer alır
A) Taşınacak eşyanın var olması
B) Eşya taşıma işinin uumlstlenilmesi
C) Uumlcret karşılığı olması
D) Hepsi
2- Aşağıdakilerden hangisi uumllkemizde kara yolu taşımacılığının gelişmesinin oumlnemli bir
nedeni olarak sayılamaz
A) 4925 sayılı Kara yolu Taşıma Kanunursquonun yuumlruumlrluumlğe girmesi
B) Uluslararası kara yolu taşımacılığında uumllkemizin araccedil filosunun yenilenmesi
C) İthal ettiğimiz uumlruumlnlerde oumlnemli bir ccedileşitlilik ve artış goumlzlenmesi
D) Tuumlrkiye-İtalya Ro-Ro hattının kurulması
3- Aşağıdakilerden hangisi kara yolu taşımacılığının diğer taşıma tuumlrlerine goumlre uumlstuumln youmlnleri
arasında yer almaz
A) Elleccedillemenin az olması nedeniyle eşyanın yıpranması en aza indirgenir
B) Rekabetin uumlst seviyede bulunması kara yolu firmalarının karını artırmaktadır
C) Kara yoluyla daha duumlzenli ve sık sefer imkacircnı bulunmaktadır
D) Ambalajlama ve sevkiyata hazırlamada zaman ve kaynaklardan tasarruf olanağı
sağlanır
4- Aşağıdakilerden hangisi uluslar arası karayolu eşya taşımacılığında etkili olan oumlrguumltler
arasında yer alır
A) Ulaştırma Bakanları Avrupa Konferansı (CEMT-UBAK)
B) Uluslararası Kara Yolu Taşıma Birliği (IRU)
C) Guumlneydoğu Avrupa Ortak Girişimi (SECI)
D) Hepsi
5- Aşağıdakilerden hangisi Tuumlrkiyersquonin karayolu guumlzergahları arasında yer almaz
A) Bulgaristan - Romanya - Macaristan - Avusturya hattı
B) Bulgaristan - Yugoslavya - Macaristan - Almanya hattı
C) Bulgaristan - Yugoslavya - Hırvatistan - Slovenya - Avusturya hattı
D) Bulgaristan - Yugoslavya - Hırvatistan - Slovenya - İtalya hattı
OumlLCcedilME VE DEĞERLENDİRME
27
6- Aşağıdakilerden hangisi uumllkemizin uluslararası karayolu projeleri arasında yer almaz
A) Ekonomik İşbirliği Teşkilatı (EİT-ECO)
B) Avrupa Ekonomik Komisyonu (AEK)
C) Doğu - Batı Avrupa Otoyolu (TEM) Projesi
D) Tuumlrkiye Transit Kara Yolu (TETEK) Projesi
7- Aşağıdakilerden hangisi Lojistik Firmarsquoların karayolu eşya taşımacılığı ile goumlndericiye
sağlayabileceği faydalar arasında yer almaz
A) Kolay yuumlkleme ve boşaltma olanağı
B) Duumlzenli ve sık yuumlkleme yapılabilmesi
C) Taşımayı teslimat aşamasında kontrol altında tutma olanağı
D) Depodan depoya guumlvenli taşıma
DEĞERLENDİRME
Cevaplarınızı cevap anahtarı ile karşılaştırınız Doğru cevap sayınızı belirleyerek
kendinizi değerlendiriniz Yanlış cevap verdiğiniz ya da cevap verirken teredduumlt yaşadığınız
sorularla ilgili konuları faaliyete geri doumlnerek tekrar inceleyiniz
Tuumlm sorulara doğru cevap verdiyseniz uygulamalı teste geccediliniz
28
KONTROL LİSTESİ
Aşağıda Karayolu Taşımacılık sistemi ile ilgili uygulamalarda karşınıza ccedilıkacak
durumlar sıralanmıştır Karayolu taşımacılık sistemi ile ilgili listelenen davranışları tabloda
bulunan değerlendirme oumllccedileğine goumlre değerlendiriniz
Değerlendirme Oumllccediluumltleri Evet Hayır
1- Kara yolu taşımacılığının genel yapısını oumlğrendiniz mi
2- Kara yolu taşımacılığının uumllkemizdeki tarihi gelişimini kavradınız
mı
3- Kara yolu taşımacılığının diğer taşımacılık tuumlrlerine goumlre
uumlstuumlnluumlklerini ve olumsuz youmlnlerini kavradınız mı
4- Kara yolu eşya taşımacılığında uluslararası oumlrguumltler ve temel
goumlrevlerini kavradınız mı
5-Tuumlrkiyersquonin uluslararası kara yolu eşya taşımacılığındaki ana
guumlzergacirchlarını kavradınız mı
6-Tuumlrkiyersquonin taraf olduğu uluslararası kara yolu projelerini oumlğrendiniz
mi
7- Uluslararası kara yolu taşımacılığında lojistik firmanın
sorumluluğunu ve goumlrevlerini kavradınız mı
DEĞERLENDİRME
Yapılan değerlendirme sonunda ldquoHayırrdquo şeklindeki cevaplarınızı bir daha goumlzden
geccediliriniz Kendinizi yeterli goumlrmuumlyorsanız oumlğrenme faaliyetini tekrar ediniz Buumltuumln
cevaplarınız ldquoEvetrdquo ise bir sonraki oumlğrenme faaliyetine geccediliniz
29
OumlĞRENME FAALİYETİndash2
Ofis ortamında CMR TTK Karayolu Taşıma Youmlnetmeliği Uluslar arası anlaşmalar
ve firma standartlarına goumlre bilgisayar telefon yazıcı ve faks gibi donanımları kullanarak
karayolu taşımacılığının yasal ccedilerccedilevesini uygulayabileceksiniz
Kara yolu eşya taşımacılığında yetki belgesi tuumlrleri ve yetki belgesi alabilme
şartları hakkında araştırma yapınız
CMR Anlaşması ve iccedileriği hakkında bilgi edininiz
Kara yolu taşımacılığı kanunu ve Youmlnetmeliği hakkında bilgi edininiz
Bulabileceğiniz belge resim dergi harita vb dokuumlmanları sınıf ortamında
arkadaşlarınızla paylaşınız
Araştırma yaparken ccedilevrenizde bulunan lojistik firmalarla veya nakliye firmaları ile
anlaşmalı olarak ccedilalışan işletmelerin ilgili servislerinden yararlanabilirsiniz Ayrıca bu
firmaların internet sitelerinden de bilgi edinebilirsiniz
2 KARA YOLU EŞYA TAŞIMACILIĞININ
YASAL CcedilERCcedilEVESİ 21 Kara Yolu Taşıma Kanunu ve Youmlnetmeliği
Tuumlrkiyersquode eşya veya yolcu taşıma hizmetleri genellikle kara yoluyla sağlanmaktadır
2003 yılı itibariyle yurt iccedili eşya taşımacılığının 92rsquosi yolcu taşımacılığının ise 96rsquosı kara
yoluyla gerccedilekleştirilmiştir Buna karşılık uluslararası eşya taşımalarında bu oranın ihraccedil
taşımalarında 163 (Avruparsquoya 776) ithal taşımalarında ise 64 (Avruparsquodan
763)rsquolerde kaldığı goumlruumllmektedir Aynı doumlnemde Tuumlrkiyersquode yolcu taşıma işiyle uğraşan
işletmelerin sayısı 567 (bunların 155rsquoi uluslararası yolcu taşımacılığıyla uğraşmakta olup 79
adedi uluslararası duumlzenli hatta sahiptir) uluslararası eşya taşımacılığını meslek edinenler ise
996 adettir Karayollarımızda toplam koltuk sayısı 402506 olan 9527 adet otobuumls (bunların
toplam 73852 adet koltuk kapasiteli 1521rsquoi uluslararası ccedilalışmaktadır) ve toplam eşya
taşıma kapasitesi 1314637 ton olan 30265 ccedilekici 34245 yarı roumlmork 2268 roumlmork
12163 tanker ve 13412 kamyon dolaşmaktadır
OumlĞRENME FAALİYETİndash2
AMACcedil
ARAŞTIRMA
30
Buumltuumln bu veriler Tuumlrk ekonomisi bakımından kara yolu taşımacılığının ne kadar
oumlnemli olduğunu ortaya koymaktadır Bununla birlikte Tuumlrkiye 19072003 tarihine kadar
kara yolu taşımacılığının oumlzellikle idaricirc boyutunu duumlzenleyen genel bir kanunu Meclisten
ccedilıkartamamıştır Taşıma hizmetleri hakkındaki duumlzenlemelerin ccediloğunluğu youmlnetmelik ve
genelge duumlzeyinde kalmıştır Mevzuatımızdaki bu yetersizliği Tuumlrkiyersquonin kara yolu
taşımacılığı hakkında milli bir politikaya sahip olmayışına dayandırmak muumlmkuumlnduumlr
Taşımacılık alanında rol oynayan ccedileşitli menfaat gruplarının bir araya gelerek muumlşterek
menfaatlerini yansıtacak bir kanun arayışına girmemeleri de eksikliğin bir diğer sebebi
olarak goumlsterilebilir
Ulaştırma Bakanlığının ccedilabaları sonucu 10072003 tarihinde 4925 sayılı Kara yolu
Taşıma Kanunu TBMMrsquode kabul edilmiş ve 19072003 tarihinde de 25173 sayılı Resmicirc
Gazetersquode ilacircn edilerek yuumlruumlrluumlğe girmiştir Kanun ldquoBaşlangıccedil Huumlkuumlmlerirdquo ldquoUluslararası
Taşımalarrdquo ldquoSorumluluk ve Sigortardquo ve ldquoCcedileşitli Huumlkuumlmlerrdquo başlıklı 4 kısımdan ve 38
maddeden ibarettir Ulaştırma Bakanlığınca Kanunun 34 maddesine dayanılarak hazırlanan
Kara yolu Taşıma Youmlnetmeliği ise 25022004 tarihinde 25384 sayılı Resmicirc Gazetersquode
yayımlanarak yuumlruumlrluumlğe girmiştir Toplam 90 maddeden oluşan bu youmlnetmelikte kanunun 34
maddesinde sayılan hususlar hakkında duumlzenlemeye gidilmiştir
211 Kanunun Amacı ve Uygulama Sahası
Kara yolu Taşıma Kanunursquonun genel amaccedilları aşağıdaki gibi sıralanabilir
Kara yolu taşımalarını uumllke ekonomisinin gerektirdiği şekilde duumlzenlemek
Taşımada duumlzeni ve guumlvenliği sağlamak
Taşımacı acente ve taşıma işleri komisyoncuları ile nakliyat ambarı ve kargo
işletmeciliği ve benzeri hizmetlerin şartlarını belirlemek
Taşıma işlerinde istihdam edilenlerin niteliklerini haklarını ve sorumluluklarını
saptamak
Kara yolu taşımalarının diğer taşıma sistemleri ile birlikte ve birbirlerini
tamamlayıcı olarak hizmet vermesini ve mevcut imkacircnların daha yararlı bir şekilde
kullanılmasını sağlamak
Tuumlrk Medeni Kanunursquonun 1 maddesine goumlre kanunlar soumlzuumlyle ve oumlzuumlyle değindiği
buumltuumln konularda uygulanacağından Kara yolu Taşıma Kanunursquonun 1 maddesinde sayılan
amaccedilların bu Kanunrsquoun oumlzuumlyle değindiği hususların belirlenmesine katkıda bulunacağı
şuumlphesizdir Benzeri bir huumlkme youmlnetmeliğin 1 maddesinde de rastlanmaktadır
Aralarındaki tek fark Kanunrsquoda sayılan amaccedillardan uumlccediluumlncuumlsuumlndeki ldquobenzeri hizmetlerrdquo
kavramının iccedili doldurulmuş ve ldquolojistik işletmeciliği taşıma işleri organizatoumlrluumlğuuml terminal
işletmeciliği oto kiralama işletmeciliği ve dağıtıcılıkrdquo hizmetlerinin şartlarını belirlemek de
youmlnetmeliğin amaccedilları iccediline sokulmuştur Oysa Kanunrsquoun 34 maddesi ccedilıkartılacak
youmlnetmelikte ldquobenzeri hizmetlerrdquo kavramına giren faaliyetleri saymak ve bunların şartlarını
tespit yetkisini Ulaştırma Bakanlığırsquona vermiş değildir Soumlz konusu maddede Bakanlığın
şartlarını belirlemeye yetkili olduğu hizmetler accedilıkccedila ldquotaşımacılık acente ve taşıma işleri
komisyonculuğu ile nakliyat ambarı ve kargo işletmeciliğirdquo olarak belirtilmiştir Bakanlık
31
youmlnetmelikte sayılan benzeri hizmetleri ancak Kanunrsquoda sayılan hizmetlerin alt kategorisi
olması şartıyla ve oumllccediluumlsuumlnde duumlzenleyebilir
Bununla birlikte Kanundan farklı olarak Youmlnetmelik kaleme alınırken AB taşıma
mevzuatı ile ve oumlzellikle ldquoKara yolu ile yapılan eşya ve yolcu taşımacıları mesleğine giriş ile
bu taşımacıların ulusal ve uluslararası taşımacılık alanında serbest yerleşim oumlzguumlrluumlklerinin
etkin kullanımını teşvik etmek uumlzere diploma sertifika ve diğer uumlnvanların karşılıklı olarak
tanınmasırdquo nı iccedileren 29 Nisan 1996 tarihli ve 9626AT sayılı ldquoKonsey Direktifirdquo ile uyumu
sağlanmaya ccedilalışılmıştır Ancak bu uyumlaştırma aşamasında Anayasa gereği kanunla
yapılması gereken duumlzenlemelerin youmlnetmelikle gerccedilekleştirildiği goumlruumllmektedir
Kanunun 2 maddesi gereğince uygulama sahasına aşağıdaki hususlar girmektedir
Kamuya accedilık kara yolunda motorlu taşıtlarla yapılan yolcu ve eşya taşımaları
ldquoTaşımardquo kavramı kanunun 3 maddesinde yolcunun taşıta bindiği veya eşyanın
taşımacıya teslim edildiği yerden varış noktasına goumltuumlruumllmesi şeklinde tanımlanmıştır Aynı
maddeye goumlre ldquovarış noktasırdquo ise yolcu bileti veya taşıma senedinde goumlsterilen yolcu veya
eşyanın goumltuumlruumllmek istendiği yerdir Aslında eşya ve yolcu taşımalarını aynı kapsamda ele
almak hatalıdır Eşya taşıması eşyanın taşımacı tarafından teselluumlm edildiği andan teslim
edildiği ana kadar ki suumlreci kapsayan bir faaliyet iken yolcu taşıması yolcunun taşıta bindiği
anda başlamakta ve taşıttan indiği anda sona ermektedir Bu itibarla taşımanın sona ermesi
iccedilin eşya veya yolcunun varış noktasına goumltuumlruumllmesi değil eşyanın bu noktada goumlnderilene
teslimi veya yolcunun taşıttan inmesi oumlnemlidir
Resim 21 Eşyanın taşınması
Kanunun amacı kara yolunda yapılan taşımaları duumlzenlemek olduğuna goumlre deniz iccedil
sular hava ve demir yolu taşımalarının kapsam dışı tutulması gerekir Karma taşıma hacirclinde
32
ise ldquonetwork prensibirdquo gereği taşıma kara yolunda (trafik iccedilin kamunun yararlanmasına accedilık
olan arazi şeridi yol otoyol koumlpruumller ve benzeri yapı ve alanlarında) cereyan ettiği suumlrece
Kanun ve Youmlnetmelik huumlkuumlmleri uygulanacaktır
Taşıma işleri işletmecileri
Kanunun 3 maddesine goumlre ldquotaşıma işleri işletmecilerirdquo taşıma işlerinde faaliyette
bulunan taşımacı acente taşıma işleri komisyoncusu ile nakliyat ambarı ve kargo
işletmecileridir
Taşımacılar
Taşıma işleri işletmecilerinden ilki taşımacılardır Kanun koyucu bu suretle Tuumlrk
Ticaret Kanunursquonun kullandığı ldquotaşıyıcırdquo kavramını değil CMRrsquonin Tuumlrkccedile tercuumlmesinde
kendisinden yararlanılan ldquotaşımacırdquo kavramını tercih etmiştir Kanunun 3 maddesine goumlre
ldquotaşımacırdquo taşımacı yetki belgesine sahip olan ve kendi nam ve hesabına taşımayı bir uumlcret
karşılığı uumlstlenen gerccedilek veya tuumlzel kişidir Tuumlrk Ticaret Kanunursquonun 762 maddesinden
farklı olarak taşımacının yetki belgesine sahip olması aranmak suretiyle Kara Yolu Taşıma
Kanunursquonun uygulama sahası daraltılmıştır
Nakliyat ambarı işletmecileri
Kanunun 3 maddesine goumlre ldquonakliyat ambarı işletmecilerirdquo bağımsız bir iş yerinin
kullanım hakkına sahip olan ve eşyayı teslim alarak kendi goumlzetim ve denetimi altında
yuumlkleme boşaltma depolama istifleme aktarma ve goumlnderilene teslim gibi hizmetleri
yerine getiren taşımayı yapan veya yaptıran ve bundan doğacak sorumluluğu uumlstlenen
kişilerdir
Resim 22 Nakliyat ambarı
Taşıma acenteleri
Taşıma işleri işletmecilerinden diğer bir grup taşıma acenteleridir Kanunun 3
maddesinde ldquotaşıma acentelerirdquonin Tuumlrk Ticaret Kanunursquonun 116 maddesindeki ldquoacenterdquo
tanımına uygun olarak ticaricirc muumlmessil ticaricirc vekil satış memuru veya muumlstahdem gibi
bağımlı bir sıfatı olmaksızın bir soumlzleşmeye dayanarak belirli bir yer veya boumllge iccedilinde daimicirc
33
surette bir veya birden fazla taşımacıyı ilgilendiren soumlzleşmelerde aracılık etmeyi ve onlar
adına taşıma soumlzleşmesi yapmayı meslek edinen kişilerden oluştuğu accedilıklanmıştır
Taşıma işleri komisyoncuları
Taşıma işleri komisyoncuları kanunun 3 maddesinde Tuumlrk Ticaret Kanunursquonun 808
maddesiyle uyum hacirclinde uumlcreti karşılığında kendi namına ve bir muumlvekkil hesabına eşya
taşıtmayı meslek edinmiş kişiler olarak tanımlanmıştır
Kargo işletmecileri
Kanun 3 maddesinde tanımlanan ldquokargo işletmelerirdquo bağımsız bir işyerinin kullanma
hakkına sahip olan ve kargoyu teslim alarak kısa suumlrede goumlnderilene ulaştırmak amacıyla
kendi goumlzetimi ve denetimi altında yuumlkleme boşaltma depolama istifleme aktarma ve
goumlnderilene teslim gibi hizmetleri yerine getiren taşımayı yapan veya yaptıran ve bundan
doğacak sorumluluğu uumlstlenen kişilerdir ldquoKargordquo ise tek parccedilada en fazla (100) yuumlz
kilogramı geccedilmeyen genellikle ambalaj ve kap iccedilerisinde olan kuumlccediluumlk boyutlu koli sandık
paket gibi parccedila eşyadır
Resim 23 Kargo
Ulaştırma Bakanlığı daha sonra ccedilıkartmış olduğu ek bir youmlnetmelikle ldquotaşıma işleri
işletmecilerirdquo nin kapsam alanına giren işletmeci sayısını artırmıştır
Lojistik işletmecileri
Youmlnetmeliğin 4 maddesinde tanımlanan ldquolojistik işletmecilerirdquo kendi nam ve hesabına
taşımacılık yapmakla beraber bağımsız bir işyerinin kullanım hakkına sahip olarak
muumlşterilerine ait eşyayı teslim aldıktan sonra kendi goumlzetim ve denetimi altında yuumlkleme
boşaltma depolama istifleme paketleme tasnif etiketleme satış veya pazarlama sipariş
planlaması dağıtım tedarik nakliye ve benzeri hizmetleri uumlstlenen gerccedilek ve tuumlzel kişilerdir
34
Lojistik işletmecisi ile nakliyat ambarı işletmecisi arasındaki en oumlnemli fark
birincisinin tasnif etiketleme satış pazarlama sipariş planlaması dağıtım tedarik gibi
doğrudan taşıma işlerinden sayılamayacak işlerle meşguliyetinin aranmasıdır
Taşıma işleri organizatoumlrleri
Taşıma işleri organizatoumlrleri de youmlnetmeliğin 4 maddesinde tanımlanmıştır Buna
goumlre Kanun bu Youmlnetmelik ve ilgili diğer mevzuatın taşımacılık sıfatı ile faaliyet
goumlsterenlere getirdikleri yuumlkuumlmluumlluumlk ve sorumluluklar ccedilerccedilevesinde taşımacı kabul edilerek
bu youmlnetmeliğe goumlre yetki belgesi almış gerccedilek ve tuumlzel kişilerin imkacircn kabiliyet ve
kapasiteleri ile gerektiğinde diğer taşıma tuumlrlerinden de yararlanarak veya bunları kullanarak
kombine taşımacılık dacirchil kendi nam ve hesabına taşıma yaptırarak taşıma faturası
duumlzenleyecek tuumlzel kişiler taşıma işleri organizatoumlrleridir
Taşıma işleri organizatoumlrleri esas itibariyle taşımacılık işini organize eden kişilerdir
Anılan kişiler goumlnderene karşı taşımayı organize ederken taşımanın tuumlm ayaklarını
uumlstlendiklerinden zaten taşımacı sayılırlar Goumlnderen ile olan ilişkisinde taşımacı olan
organizatoumlr kendisine karşı taşıma taahhuumlduumlnde bulunan fiili taşımacılara karşı goumlnderen
konumundadır
Terminal işletmecileri
Dağıtıcılar
Tek parccedilada en fazla 5 kg ağırlığındaki kargoların kısa suumlrede kapıdan
kapıya kendi nam ve hesabına dağıtımını yapacak gerccedilek ve tuumlzel kişiler Youmlnetmeliğin 4
maddesinde ldquodağıtıcırdquo olarak adlandırılmışlardır Aslında soumlz konusu kişiler Kanun
anlamında ldquokargo işletmecisirdquo iken youmlnetmelikte ayrı bir kategoriye sokulmuşlardır
Dağıtıcıları kargo işletmecilerinden ayıran tek unsur onların 100 kg yerine 5 kgrsquoı
geccedilmeyen kargoları taşımayı uumlstlenmiş olmalarıdır
35
Resim 24 Dağıtıcılar
Oto kiralama işletmecileri
Youmlnetmeliğin 4 maddesine goumlre muumlşterilerine ticaricirc amaccedilla suumlruumlcuumlluuml veya suumlruumlcuumlsuumlz
olarak 15+1 ve daha az koltuk kapasitesine sahip yolcu taşımaya mahsus taşıtları yurt iccedilinde
veveya uluslararasında olmak uumlzere yazılı bir soumlzleşmeye dayanan bir bedel karşılığı ve
belli bir suumlre iccedilin kiraya vermek şeklinde faaliyet goumlsterecek gerccedilek ve tuumlzel kişilere ldquooto
kiralama işletmecilerirdquo denir
Taşıma işlerinde ccedilalışanlar
Kapsamına girdiği hacirclde ldquotaşıma işlerinde ccedilalışanlarrdquo olarak isimlendirilen kişilerden
ne anlaşılması gerektiğine dair bir huumlkme kanunda rastlanılamamıştır Bu kişiler taşıma
işleri işletmecilerinin işletmelerinde taşıma işini goumlrmek uumlzere istihdam olunan işccedililerdir Bu
itibarla ldquotaşıma işlerinde ccedilalışanlarrdquo ibaresinin anlamı ccedilalışanların mutlaka taşıma işinde
goumlrev almasına bağlandığından Borccedillar Kanunursquonun 55 maddesindeki ldquoistihdam edilen
kişilerrdquo ve Tuumlrk Ticaret Kanunursquonun 782 maddesindeki ldquoyardımcılarırdquo kavramından daha
dardır Boumlyle bir sınırlamanın bilhassa taşımacının yuumlkuumlmluumlklerinde ve sorumluluklarında
oumlnemli sonuccedillar doğuracağı muhakkaktır
Taşımalarda yararlanılan her tuumlrluuml taşıt araccedil gereccedil yapılar ve benzerleri
Kanunda tanımlanmayan bu nevi araccedil gereccedil ve yapıların ortak oumlzelliği kendilerinden
taşımalarda yararlanılıyor olmasıdır Youmlnetmeliğin 4 maddesinde bunlardan bazılarının (oumlrn
antrepo ccedilekici depo eşyakargo terminali geccedilici depolama yeri kamyon kamyonet kargo
tasnif ve aktarma merkezi motorlu taşıt otobuumls otomobil roumlmork taşıt katarı yarı roumlmork
yolcu terminali vs) accedilıklandığı goumlruumllmektedir
36
Resim 25 Roumlmork
Kanunun 2 maddesinin II fıkrasında bazı taşıma tuumlrleri kanunun uygulama sahasının
dışına ccedilıkartılmıştır
Oumlzel otomobillerle ve bunların roumlmorklarıyla yapılan taşımalar
Genel ve katma buumltccedileli dairelerle il oumlzel idareleri belediyeler uumlniversiteler ve
kamu iktisadicirc teşebbuumlslerine ait otomobillerle yapılan taşımalar
Tuumlrk Silahlı Kuvvetlerine ait motorlu taşıt ve bunların roumlmorkları ile yapılan
taşımalar
Lastik tekerlekli traktoumlrlerle ccedilekilen roumlmorklarla yapılan taşımalar
2 maddenin III fıkrasında il sınırları iccedilindeki taşımalar ile yuumlz kilometreye kadar olan
şehirlerarası taşımaların duumlzenlenmesi il ve ilccedile trafik komisyonları ile işbirliği yapılmak
suretiyle ilgili valiliklere belediye sınırları iccedilerisindeki şehir iccedili taşımalar belediyelere bu
kanuna goumlre duumlzenlenecek youmlnetmelik esasları dacirchilicircnde bırakılabileceği duumlzenlenmiştir
Son fıkrada uluslararası anlaşmalar ile savaş hacircli sıkıyoumlnetim olağanuumlstuuml hacircl ve doğal
afet durumlarında uygulanacak huumlkuumlmler saklı tutulmuştur Boumlylece Anayasarsquonın 90
maddesi gereğince usulen yuumlruumlrluumlğe sokulan CMR gibi milletlerarası anlaşmaların uumlstuumlnluumlğuuml
kabul edilmiştir
212 Genel Taşımacılık Kuralları
Kanunun 4 maddesinde taşımacılıkta hacirckim genel kurallar sayılmıştır Buna goumlre
taşımalar
Ekonomik
Seri
Elverişli
Guumlvenli
Ccedilevreye koumltuuml etkisi en az
Kamu yararını goumlzetecek tarzda
Serbest rekabet ortamında gerccedilekleştirilmelidir
37
Youmlnetmeliğin 5 maddesinde de benzeri bir duumlzenleme bulunmaktadır Aralarındaki tek
fark youmlnetmelikte ldquogenel sağlığın fert toplum ve ccedilevre sağlığınınrdquo da taşımacılık esnasında
goumlz oumlnuumlnde bulundurulması gerekli değerler arasında sayılmasıdır ki zaten bunlar kanunun
4 maddesi kapsamına giren hususlardır Bu sebeple youmlnetmeliğin anılan huumlkmuumlnuumln
genişletici değil accedilıklayıcı tarzda kaleme alındığı soumlylenebilir
213 Kara Yolu Eşya Taşımacılığında Yetki Belgesi
Kara yoluyla uluslararası eşya taşımacılığı yapacakların yetki belgesi sahibi olması
gerekir Taşımanın şekline goumlre bu yetki belgesi aşağıdaki tuumlrlere ayrılır
C yetki belgesi Kara yoluyla uluslararası eşya taşımacılığı yapacaklara verilir
Taşımanın şekline goumlre aşağıdaki tuumlrlere ayrılır
(C1) yetki belgesi Belirli bir zaman tarifesine goumlre eşya taşıyacaklara
verilir
(C2) yetki belgesi Belirli bir zaman tarifesine uymaksızın eşya durumuna
goumlre sefer duumlzenleyerek taşıma yapacaklara verilir
(C3) yetki belgesi Ticari amaccedilla kayıt ve tescil edilmekle beraber
taşımacılık hariccedil taşıt sahibinin esas iştigal konusu ile ilgili taşımaları yapacaklara verilir
(C4) yetki belgesi Belirli bir zaman tarifesine uymaksızın ev eşyası
taşıması yapacaklara verilir
(C5) yetki belgesi Taşıt ve taşıt filosu kapasitesi aranmaksızın Tuumlrk Ticaret
Kanunursquonun 814 maddesinin 1 fıkrasına goumlre taşıma işini uumlzerine alan ve taşıma işlerini
organize eden taşıma işleri komisyoncularına (lojistik firmalara) verilir
(E) yetki belgesi Uluslararası taşımacılık yapacak kamu kuruluşlarına ve kamu
yararına ccedilalışan kuruluşlara verilir
(F) yetki belgesi Uluslararası yolcu taşımacılığı konusunda acentelik yapacaklara
verilir
(G) yetki belgesi Uluslararası eşya taşımacılığı konusunda acentelik yapacaklara
verilir
(H) yetki belgesi Uluslararası eşya taşımacılığı konusunda komisyonculuk
yapacaklara verilir
Yetki belgesi almak isteyen gerccedilek ve tuumlzel kişiler Ulaştırma Bakanlığınca verilecek
oumlrneğe uygun ldquobaşvuru formurdquo nun ilgili boumlluumlmuumlnuuml doldurarak bu formda belirtilen belgeler
ile birlikte Bakanlığa muumlracaat ederler
2131 Yetki Belgesi Alabilme Koşulları
Taşımacı olmak isteyen gerccedilek ve tuumlzel kişilerin TC uyruğunda olmaları
Gerccedilek kişi tuumlzel kişi kurucu ortakları ve tuumlzel kişiliği temsile yetkili youmlneticilerin
kaccedilakccedilılık dolandırıcılık inancı koumltuumlye kullanma ve Tuumlrk Ceza Kanunursquonun devletin
38
şahsiyetine karşı işlenen succedillarla Teroumlrle Muumlcadele Kanunu aleyhine işlenen succedillardan
huumlrriyeti bağlayıcı ceza ile huumlkuumlmluuml bulunmamaları
Tuumlzel kişilerin Tuumlrk Ticaret Kanunursquonda belirtilen tuumlzel kişilerden olmaları
Taşıma tuumlruumlne goumlre
(C1) ve (C2) yetki belgelerini veya bu belgelerden herhangi birini almak iccedilin
başvuranların kendi adına kayıt ve tescil edilmiş en az 10 adet taşıta ve 300 ton istiap
haddinde taşıt filosuna sahip olmaları
(C3) yetki belgesi almak iccedilin başvuranların kendi adına kayıt ve tescil edilmiş en
az 2 adet taşıta ve 20 ton istiap haddinde taşıt filosuna sahip olmaları (oumlzelliği olan
taşımalarda asgari iki taşıta sahip olunması kaydıyla bu 20 tonluk istiap haddi Ulaştırma
Bakanlığınca daha duumlşuumlk tutulabilir)
(C4) yetki belgesi almak iccedilin başvuranların kendi adına kayıt ve tescil edilmiş en
az 3 adet taşıta ve 30 ton istiap haddinde taşıt filosuna sahip olmaları
(E) yetki belgesi almak iccedilin başvuranların taşıt filosu kapasitesine bakılmaksızın
taşıtların kuruluş adına kayıt ve tescil edilmiş olmaları
(C5) yetki belgesi almak iccedilin başvuran lojistik firmaların (taşıma işleri
komisyoncuları) sermaye şirketi niteliğinde ve kayıtlı sermayelerinin en az 10000 YTL
olması Ulaştırma Bakanlığırsquona 200000 ABD doları tutarında kati ve suumlresiz banka teminat
mektubu vermeleri ticaret ve sanayi odalarına nakliyeci grubuna kayıtlı olmaları gerekir
Kayıtlı sermaye miktarı veveya banka mektubu tutarı Bakanlıkccedila bir katına kadar
artırılabilir
(C1) ve (C2) yetki belgesi almak iccedilin başvuranların ticaret veya sanayi odalarında
nakliyeci grubuna kayıtlı olmaları
(C3) yetki belgesi almak iccedilin başvuranların sanayi ve ticaret odalarında ilgili
meslek grubuna kayıtlı olmaları
(C4) yetki belgesi almak iccedilin başvuranların sanayi ve ticaret odalarında nakliyeci
grubuna kayıtlı olmaları
(C1) yetki belgesi almak iccedilin başvuranların ccedilalışmak istedikleri her yerleşim
biriminde en az bir tane yuumlk terminali kullanma hakkına yetki belgesinin geccedilerli olduğu
suumlrece sahip olmaları
Gerccedilek kişiler ve tuumlzel kişi youmlneticilerin Bakanlıkccedila belirlenecek kurum veya
kuruluşların accedilacağı eğitimden geccedilerek mesleki yeterlilik belgesi almaları şarttır
39
Resim 26 Kişi ve tuumlzel kişi youmlneticilerin eğitimi
2132 Acente ve Komisyonculuk Yetki Belgesi
Taşıma işleri acenteliği ve komisyonculuğu (lojistik firma) yapabilmek uumlzere Ulaştırma
Bakanlığırsquondan yetki belgesi alınması gereklidir Taşıma işleri acenteliği ve komisyonculuğu
yapmak isteyen gerccedilek ve tuumlzel kişilerin TC uyruğunda olmaları gerekir Ayrıca gerccedilek
kişi tuumlzel kişi kurucu ortakları ve tuumlzel kişiliği temsile yetkili youmlneticilerin kaccedilakccedilılık
dolandırıcılık inancı koumltuumlye kullanma ve Tuumlrk Ceza Kanunursquonun devletin şahsiyetine karşı
işlenen succedillarla Teroumlrle Muumlcadele Kanunu aleyhine işlenen succedillardan huumlrriyeti bağlayıcı
ceza ile huumlkuumlmluuml bulunmamaları gerekir Tuumlzel kişilerin Tuumlrk Ticaret Kanunursquonda belirtilen
tuumlzel kişilerden olmaları şartları aranmaktadır
(G) yetki belgesi almak iccedilin başvuranların sanayi ve ticaret odalarında acente
grubuna kayıtlı olmaları
(H) yetki belgesi almak iccedilin başvuranların sanayi ve ticaret odalarında nakliye
komisyoncusu grubuna kayıtlı olmaları
(G) ve (H) yetki belgesi almak iccedilin başvuranların yetki belgeleri suumlresince bu işe
elverişli bağımsız bir buumlroyu kullanma hakkına sahip olmaları
(G) yetki belgesi almak iccedilin başvuranların uluslararası eşya taşımacılığı yapma
hakkına sahip olan yerli veya yabancı en az bir taşımacı ile acentelik anlaşması bulunması
gerekir
40
Resim 27 Anlaşma
Taşıma işleri acenteliği ve komisyonculuğu alanındaki acentelik anlaşması ve bu
konudaki yasakları aşağıdaki gibi sıralamak muumlmkuumlnduumlr
Daha oumlnce yapılmış bir acentelik anlaşması olmaksızın bir taşımacı adına işlem
yapmak yasaktır
Acentelik anlaşmalarında ccedilalışma alanının kesin olarak belirlenmiş olması
zorunludur
(G) yetki belgesine sahip olanlar hiccedilbir zaman kendi namına uluslararası taşıma
yapamaz ve yaptıramaz
(H) yetki belgesi sahiplerinin kendi namına eşya taşıtabilmesi iccedilin bu taşımanın bir
muumlvekkil hesabına yapılması zorunludur Ancak (H) yetki belgesi sahipleri kendi nam ve
hesabına taşıma yapmaları hacirclinde taşımacı sayılacaklarından kendi nam ve hesabına taşıma
yapmak isteyenlerin bu youmlnetmelikte oumlngoumlruumllen taşımacı yetki belgelerinden birine sahip
olmaları gerekmektedir
Acentelik yetki belgesine sahip olanlar ayrıca taşımacı yetki belgesi alma şartlarını
da yerine getirdikleri takdirde isterlerse taşımacı yetki belgesini de alabilirler
Uluslararası taşımacı yetki belgesine sahip olan gerccedilek ve tuumlzel kişiler
youmlnetmelikte oumlngoumlruumllen diğer şartları yerine getirmeleri hacirclinde doğrudan kendi acente
veveya komisyonculuklarını uumlstlenmemek kaydıyla isterlerse (F) (G) ve (H) yetki
belgelerini de alabilirler
(B4) ve (C3) yetki belgesi sahipleri başkaları adına taşıma yapamayacakları gibi
(F) (G) ve (H) yetki belgesi sahipleriyle de taşıma soumlzleşmesi yapamazlar
41
Yetki belgesi alındıktan sonra yetki belgesi alan gerccedilek veya tuumlzel kişinin beyan
ettiği taşıtların kazaya uğraması el konulması satılması veya başka bir sebepten dolayı iş
goumlremez duruma gelmesi hacirclinde yetki belgesi sahibi durumu değişikliğin meydana geldiği
tarihten itibaren 60 guumln iccedilinde Bakanlığa bildirmek zorundadır Youmlnetmeliğin ilgili
maddelerindeki asgari değerin altına duumlşuumllmesi hacirclinde taşımacının bu asgari değerin altına
duumlşuumllduumlğuuml tarihten itibaren 90 guumln iccedilinde yeni taşıt veya taşıtları sağlaması gerekir
214 Taşımalarda Kullanılacak Taşıtlar
Yetki belgesi sahiplerinin yurt iccedilinde ve uluslararası taşımalarda kullanacakları buumltuumln
taşıtlar yalnız kendi adına kayıt ve tescil edilmiş oumlzmal ticari taşıtları olmalıdır
1061985 tarihli ve 3226 sayılı Finansal Kiralama Kanunu kapsamında sağlanan
taşıtlar bu Youmlnetmelikte belirtilen esaslar ccedilerccedilevesinde oumlzmal ticari taşıt olarak
değerlendirilir Bu yolla temin edilen taşıtların finansal kiralama tarihinin bitiminden
itibaren altmış guumln iccedilinde yetki belgesi sahibinin adına kayıt ve tescil edilmesi zorunludur
Bunun sağlanamaması veya finansal kiralama tarihinin uzatılmaması hacirclinde bu taşıt veya
taşıtlar yetki belgesi sahibinin taşıt belgesinden duumlşuumlluumlr
Yurt iccedili eşya ve kargo taşımalarında kullanılacak taşıtlar
Yurt iccedili eşya ve kargo taşımalarında yetki belgesinin alınabilmesi iccedilin gereken
asgari kapasiteyi sağlayacak sayıda oumlzmal ticari taşıtın ilk başvuru ve faaliyet suumlresince 19
yaşından diğer taşıtların ise 22 yaşından buumlyuumlk olmaması şarttır
Resim 28 Kara yolu taşıtı
Eşya ve kargo taşımaya mahsus her tuumlrluuml taşıt ile otomobiller taşıt belgesine
kaydedilebilir Ancak otomobiller asgari kapasite hesabında ve soumlzleşmeli taşıt kullanım
oranlarında dikkate alınmaz
Uluslararası eşya ve kargo taşımalarında kullanılacak taşıtlar
Uluslararası eşya ve kargo taşımalarında faaliyete esas olan yetki belgesinin
alınabilmesi iccedilin gereken asgari kapasiteyi sağlayacak sayıda oumlzmal ticari taşıtın ilk başvuru
ve faaliyet suumlresince 12 yaşından diğer taşıtların ise 20 yaşından buumlyuumlk olmaması şarttır
Eşya ve kargo taşımaya mahsus her tuumlrluuml taşıt ile otomobiller taşıt belgesine
kaydedilebilir
42
C2 C3 ve L2 yetki belgesi tuumlrleri iccedilin istiap haddi 35 tondan az olan taşıtlar ile
otomobiller diğer tuumlm yetki belgesi tuumlrleri iccedilin ise otomobiller asgari kapasite hesabında ve
soumlzleşmeli taşıt kullanım oranlarında dikkate alınmaz
Oto taşımaları ve oumlzelliği olan taşımalar iccedilin imal edilmiş oumlzel donanımlı taşıtlar
hariccedil istiap haddi 10 tondan az olan taşıtlara geccediliş belgesi tahsis edilmez
Taşıtlarda aranacak diğer hususlar
Taşıtın yaşı fabrikasında imal edildiği tarihten sonra gelen ilk takvim yılı esas
alınarak hesaplanır
Roumlmork ve yarı roumlmorklarda yaş şartı aranmaz
ldquoKamyon tek başına veya trafik tescil belgesinde roumlmork takabilirrdquo ifadesi varsa
roumlmorku ile birlikte ccedilekiciler ise yarı roumlmorkları ile birlikte bir birim taşıt sayılır
Ccedilekici sayısı kadar roumlmork veveya yarı roumlmorklar asgari kapasitenin
hesaplanmasında dikkate alınır
Taşıtların bu Youmlnetmeliğin oumlngoumlrduumlğuuml şartlara uygun olup-olmadığı oumlncelikle motorlu
araccedil tescil ve trafik belgelerindeki yazılı bilgilere goumlre tespit edilir Bakanlık gerek goumlrmesi
hacirclinde taşıtın fabrika imalatı varsa tadilatı ile ilgili teknik oumlzellikleri hakkında ayrıca bilgi
ve belge isteyebilir
B3 C1 D3 E1 E2 ve K2 yetki belgesi tuumlrleri iccedilin ihtiyari olmak uumlzere taşıtların
motorlu araccedil tescil ve trafik belgelerinde ticari olarak kayıt ve tescil edilmiş olmaları
zorunludur
İnsan dışındaki canlılar ile oumlzelliği olan eşyaların taşınmasında kullanılacak taşıtlarda
bu hususların motorlu araccedil tescil ve trafik belgelerinde belirtilmesi veya belgelendirilmesi
gerekir
Yetki belgesi sahiplerinin taşımalarında kullanacağı taşıtların bu youmlnetmelik ile 2918
sayılı Karayolları Trafik Kanunu ve 1871997 tarihli ve 23053 muumlkerrer sayılı Resmicirc
Gazetersquode yayımlanan Karayolları Trafik Youmlnetmeliğirsquonde belirlenen istiap haddi ağırlık
boyut ve yuumlksekliklerine uygun olması ve buna goumlre taşıma yapılması zorunludur
Eşya taşımalarında kullanılacak taşıtların kapalı kasa tenteli veya brandalı olması
şarttır Ancak accedilık olarak taşınması zorunlu olan eşyanın kara yolu trafik guumlvenliğini
tehlikeye duumlşuumlrmeyecek şekilde yuumlklenmesi ve bağlanması zorunludur
2141 Soumlzleşmeli Kullanılacak Taşıtlar
Yetki belgesi sahipleri taşıt belgelerinde kayıtlı oumlzmal ticari taşıtlarını yetki
belgesinden duumlşuumlmuumlnuuml yapmadan soumlzleşmeli taşıt olarak diğer bir yetki belgesi sahibine
kullandıramazlar
Taşıtını bir yetki belgesi sahibine soumlzleşme ile bağlayan taşıt sahipleri bu soumlzleşme
feshedilmedikccedile bir başka yetki belgesi sahibi ile soumlzleşme yapamazlar Buna aykırı
davranan taşıt sahiplerinin taşıtları bir ay suumlreyle parka ccedilekilir ve faaliyetine izin verilmez
43
Taşıt sahipleri ile yetki belgesi sahipleri arasında soumlzleşmeli taşıtlar iccedilin yapılacak
olan soumlzleşme bedellerinin guumlnuumln ekonomik şartlarına uygun olması zorunludur
Asgari soumlzleşme tutarları her yıl ocak ayı iccedilinde Bakanlıkccedila belirlenir Bu asgari
tutarlara uygun olmayan soumlzleşmeler reddedilir
Yetki belgesi sahipleri arıza kaza ve benzeri durumlarda diğer yetki belgesi
sahiplerinin taşıt belgelerinde kayıtlı oumlzmal ticari otobuumls kamyon ccedilekici yarı roumlmork ve
roumlmorklarını geccedilici olmak kaydıyla kullanabilirler Ancak bu durumu en geccedil yedi iş guumlnuuml
iccedilinde Bakanlığa yazılı olarak bildirmek zorundadırlar
Resim 29 Kaza
215 Taşımaların Duumlzenlenmesi Kota ve Geccediliş Uumlcretleri
2151 Taşımaların Duumlzenlenmesi
İkili taşımalarda uumlccediluumlncuuml uumllke ve transit taşımalarda yurt iccedili taşımaları aksatmamak
ve Tuumlrkiye uumlzerinden yapılan uluslararası taşımaları daha duumlzenli guumlvenli ve suumlratli kılmak
amacıyla gerektiğinde diğer taşıma sistemleriyle birlikte ve tamamlayıcı olmak uumlzere
altyapının fiziksel sınırları ile guumlzergacirchların belirlenmesine ilişkin mevzuat ccedilerccedilevesinde
Bakanlıkccedila kota sistemi uygulanabilir
Tuumlrkiye ile uluslararası kara yolu taşıması anlaşması olmayan uumllkelere ait taşıtlarla
Tuumlrkiyersquoye veya Tuumlrkiye uumlzerinden yapılacak taşımalarda kullanılacak her bir taşıt iccedilin
Bakanlıktan izin alınması şarttır
Yetki belgesi sahiplerinin taşımalarda kullanacakları Tuumlrk plakalı taşıtlar ile
Tuumlrkiyersquoye veveya Tuumlrkiye uumlzerinden taşıma yapacak yabancı plakalı taşıtların Karayolları
Trafik Youmlnetmeliğirsquonde oumlngoumlruumllen ağırlık ve boyutlara uygun olması şarttır
2152 Geccediliş Uumlcretleri
Kara yolunun bakımı korunması ile kara yolu ve taşımanın youmlnetimine ilişkin
giderlere katkıda bulunmak uumlzere yabancı plakalı taşıtlardan euro veya karşılığı Tuumlrkiye
Cumhuriyeti Merkez Bankasınca ilan edilen konvertıbl doumlviz veya Tuumlrk lirası olarak geccediliş
uumlcreti alınır
44
Koumlpruuml tuumlnel ve otoyol uumlcreti gibi kara yolu alt yapısının kullanılmasından alınan
uumlcret ile eşyakargo ve taşıtlar iccedilin yapılan hizmetlerin uumlcretleri bu geccediliş uumlcretlerine dacirchil
değildir
Bakanlık geccediliş uumlcretlerini tespit etmeye arttırmaya indirmeye veya kaldırmaya
yetkilidir
Bu uumlcretlerin tahakkuk ve tahsili sınır kapılarındaki Bakanlık birimine bağlı
sayman mutemetlerince veya Maliye Bakanlığırsquonca yapılır
Tuumlrkiyersquoye giriş guumlmruumlk kapılarında oumldenmesi gereken geccediliş uumlcretlerinin
oumldenmediği veya eksik oumldendiğinin tespiti hacirclinde oumldenmeyen veya eksik oumldenen uumlcretler
uumlccedil katı olarak alınır
Bu madde kapsamındaki uygulamaya youmlnelik duumlzenlemeler ile geccediliş uumlcretleri
Bakanlık tarafından hazırlanarak Resmicirc Gazetersquode yayımlanacak bir tebliğ ile yapılır
Tuumlrkiyersquonin taraf olduğu uluslararası anlaşma ve soumlzleşmelerin huumlkuumlmleri saklıdır
216 Suumlruumlcuumllerde Aranacak Şartlar
Suumlruumlcuumllerin yolcu ve eşya taşımacılığına ait taşıtlarda ccedilalışabilmesi iccedilin
Ticari taşıtın niteliğine goumlre suumlruumlcuuml belgesine sahip olmaları
Yolcu taşımacılığında en az lise veya dengi okullardan birini bitirmiş olmaları
Eşya ve kargo taşımacılığında ilkoumlğretim okullarından birini bitirmiş olmaları
Yuumlksek Oumlğretim Kurumlarının suumlruumlcuuml eğitimi veren boumlluumlmlerinden mezun olanlar
hariccedil Bakanlıkccedila belirlenecek kurum ve kuruluşların vereceği eğitimden geccedilerek suumlruumlcuuml
mesleki yeterlilik belgesi almaları
Suumlruumlcuumllerin bedeni ve psikoteknik accedilıdan sağlıklı olduklarını goumlsteren bir sağlık
raporunu yetkili sağlık kuruluşlarından her beş yılda bir almaları
Yolcu taşımacılığında ccedilalışacak otobuumls suumlruumlcuumllerinin 26 yaşından guumln almış ve 63
yaşından guumln almamış olmaları
Eşya ve kargo taşımacılığında ccedilalışacak suumlruumlcuumllerin 63 yaşından guumln almamış
olmaları
Tehlikeli madde taşımacılığı yapan suumlruumlcuumllerin ilgili mevzuatın suumlruumlcuumller iccedilin
zorunlu kıldığı eğitimi aldığını goumlsteren belgeye sahip olmaları
Uluslararası taşımalarda istihdam edilecek suumlruumlcuumllerin uyuşturucu silah insan ve
guumlmruumlk kaccedilakccedilılığı ile teroumlr succedillarından dolayı huumlrriyeti bağlayıcı ceza ile huumlkuumlmluuml
olmamaları şarttır
A3 yetki belgesi sahiplerinin suumlruumlcuumlsuumlz olarak kiraya verdikleri taşıtları kullanacak
olanların taşıtın niteliğine goumlre suumlruumlcuuml belgesine sahip olmaları gerekir Bu kişilerde bu
youmlnetmelikte suumlruumlcuumller iccedilin oumlngoumlruumllen diğer şartlar aranmaz
45
22 CMR Anlaşması (convention merchandises routier ticari
mallar guumlzergacirch anlaşması)
Kara yolu taşımacılığı ile ilgili uluslararası yasal duumlzenlemeler Birleşmiş Milletlerrsquoin
1956 yılındaki ldquoKara Yoluyla Uluslararası Eşya Taşıma Soumlzleşmesine İlişkin Anlaşmardquo (İng
convention on the contract for the ınternational carriage of goods by road-CMR) olarak
bilinen soumlzleşmesi ile yapılmıştır
CMR Anlaşması bir malın uluslararası taşımasında goumlreceği zarar ziyan kayıp ve
gecikmelerden goumlnderici taşıyıcı ve alıcı arasındaki sorumlulukları saptayan
yuumlkuumlmluumlluumlkleri belirleyen Birleşmiş Milletlerrsquoin youmlnetim ve goumlzetiminde uygulaması
sağlanan ccedilok uluslu bir anlaşmadır
Resim 210 CMR anlaşmasının geccedilerli olduğu taşıma modelleri
CMR Anlaşmasına taraf olan uumllkelerden birine veveya bu uumllkelere eşya taşınması
hacirclinde diğer uumllke konvansiyona taraf olsun veya olmasın taşıyıcının milliyetine
bakılmaksızın anlaşmada oumlngoumlruumllen ve taşıyıcıya yuumlklenen yuumlkuumlmluumlluumlkler geccedilerlidir
Tuumlrkiye CMR Anlaşmasırsquona 1993 yılında 14121993 tarih ve 21788 sayılı Resmicirc
Gazetersquode yayınlanan 3939 sayılı yasa ile taraf olmuştur Tuumlrkiyersquode kara yolu ile eşya
taşınmasına ilişkin sorumlulukları belirleyen kendi iccedil hukukuna ait iccedil duumlzenlemeler ise
10072003 tarih ve 4925 sayılı Kara yolu Taşıma Kanunu tarafından belirlenmiştir
Bu anlaşma oumlzel durumlar dışında yolun bir kısmında deniz demir yolu nehir kanal
veya hava yolu ile (yuumlk boşaltılmadan) taşındığı hacircllerde de taşımanın tuumlmuuml iccedilin uygulanır
CMR Anlaşması soumlzleşmede belirtildiği gibi yuumlkleme yeri ile teslim iccedilin belirlenen
yerin iki ayrı uumllkede olması hacirclinde yuumlklerin uumlcret karşılığında taşıt ile karadan taşınmasına
ait her tuumlrluuml soumlzleşmeyi kapsar Bu uumllkelerden en az birinin soumlzleşmeye taraf uumllke olması
zorunludur
CMR Anlaşmasırsquona goumlre taşıyıcı taşıma sırasında ortaya ccedilıkan kayıp hasar veya
gecikmelerden sorumludur Taşıyıcı ile goumlnderici arasında bir soumlzleşme yapılmış sayılır ve
tarafların sorumlulukları soumlzleşmeye konularak gelenekselleşmiş huumlkuumlmlere goumlre tayin edilir
46
Ancak bu gibi koşulların bulunmaması hacircllerinde de kara yolu taşıyıcısının sorumluluğu
yine CMR Anlaşması tarafından tayin edilir Kara yolu ile eşya taşınmasında sorumluluklar
kapsamında taşıma soumlzleşmeleri taşıyıcı goumlnderici ve alıcının sorumlulukları gibi konular
oumln plana ccedilıkmaktadır
Kara yoluyla yapılacak taşımacılıkta CMR (Convention Merchandises Routiers) 49
uumllkenin imzaladığı taşımacılık soumlzleşmesi kapsamında duumlzenlenen bir taşıma belgesidir
CMRa uumlye uumllkeler
Almanya Avusturya
Belccedilika Luumlksemburg
Fransa Hollanda
İtalya İspanya
Portekiz Danimarka
Finlandiya İngiltere Birleşik Krallığı
Yunanistan İsveccedil
İrlanda Bulgaristan
Hırvatistan Ccedilek Cumhuriyeti
Estonya Ermenistan
Guumlrcistan Macaristan
Makedonya Norveccedil
Litvanya Letonya
Moldovya Polonya
Romanya Rusya
Ukrayna Slovakya
Slovenya İsviccedilre
Tuumlrkiye Bosna-Hersek
Sırbistan Karadağ
Kazakistan İzlanda
Kırgızistan Fas
Tunus Beyaz Rusya
Tuumlrkmenistan Oumlzbekistan
Tacikistan İran
Azerbaycan
47
şeklinde sıralanabilir
Soumlz konusu belge kapsamı taşınacak eşyanın yuumlkleneceği yer ve teslim edileceği yerin
iki ayrı devlet sınırları iccedilinde olması ve en az bir tanesinin CMRa taraf uumllkelerden biri
olması zorunludur Kıymetli evrak niteliğinde değildir ve ciro kabiliyetleri yoktur Ancak
CMR soumlzleşmesinde malın muumllkiyetini goumlsteren (kıymetli evrak huumlkmuumlnde) belge
duumlzenlenmesi yalnızca CMRa taraf uumllkeler sınırları iccedilinde olması hacirclinde izin verilir
Resim 211 CMRrsquoa uumlye uumllkeler
221 Belgenin Oumlzellikleri
Navlun komisyoncusu veya taşımacılık şirketi tarafından alıcının adına duumlzenlenir
Malların belirtilen şartlarla taşınmak uumlzere iyi durumda teslim alındığını ve taşıma
soumlzleşmesinin yapıldığını goumlsteren hukuki bir delildir Ciro edilemez
CMRrsquonin uygulanabilmesi accedilısından taşımanın kara yolunda yapılması şarttır Ancak
eşyanın uumlzerine yuumlklenmiş olduğu taşıttan ayrılmadan bu taşıtla birlikte yolculuğun bir
boumlluumlmuumlnde denizde demir yolunda havada taşınmış olması taraflar arasındaki soumlzleşmenin
CMRrsquoye tabi kılınmasını engellemez
Bu belge doumlrt nuumlsha olarak duumlzenlenir goumlnderenin namına adına ve sevk makbuzu
olarak duumlzenlenir Soumlz konusu doumlrt nuumlshada goumlnderen ve taşıyıcı firma imza yetkilisi
tarafından imzalanır Senedin duumlzenlendiği uumllke hukukuna goumlre imzalar matbu olabilir ya da
imzaların yerine goumlnderenin ya da taşıyıcının muumlhuumlrleri basılabilir Birinci nuumlshası
goumlnderene verilir İkinci nuumlshası mal ile birlikte gider Uumlccediluumlncuuml nuumlshası ise taşıma firmasında
kalır CMR taşıma belgesi kanıt olarak buumlyuumlk oumlnem taşımaktadır Bu nedenle en az bir sene
saklanması uygun olacaktır
Uygulamada CMR soumlzleşmesine taraf olan uumllkeler arasında malı teslim eden ve
dolayısıyla kıymetli evrak huumlkmuumlnde kabul edilen CMR soumlzleşmeleri duumlzenlenebilmektedir
222 Uygulama Alanı
Bu anlaşma soumlzleşmede belirtildiği gibi yuumlkleme yeri ile teslim iccedilin belirlenen
yerin iki ayrı uumllkede olması hacirclinde uumlcret karşılığında yuumlklerin taşıt ile karadan taşınmasına
ait her soumlzleşmeyi kapsar Bu uumllkelerden en az birinin ldquoAkit uumllkerdquo olması zorunludur
48
Bu anlaşmanın uygulaması bakımından taşıt soumlzcuumlğuuml 19 Eyluumll 1949 tarihli Yol
Trafiği Anlaşması 4cuuml maddesinde tarif edilen motorlu taşıtlar dizi hacirclinde taşıtlar
roumlmorklar ve yarı roumlmorklar anlamına gelir
Bu anlaşma kapsamındaki taşıma devletler devlet kurumları veya devlet
kuruluşları tarafından yapıldığı hacircllerde de uygulanır
Aşağıdaki durumlarda anlaşma uygulanmaz
Uluslararası posta anlaşmaları gereğince yapılan taşımalarda
Cenaze taşımalarında
Ev eşyası taşımalarında
Akit taraflar iki veya birkaccedilı arasında yapacakları oumlzel anlaşmalarla bu anlaşma
huumlkuumlmlerini değiştirmemeyi kabul ederler Ancak anlaşmayı sınır trafiğine uygulamamak
veya tamamen kendi uumllkeleri iccedilindeki taşıma etkinliklerinde yuumlkler uumlzerinde hak iddia
etmeye yarayan sevk mektubunun kullanılmasına izin vermek gibi durumlar bunun
dışındadır
223 Taşıma Soumlzleşmesinin Akdedilmesi ve Uygulanması
Taşıma soumlzleşmesi bir sevk mektubunun duumlzenlenmesi ile gerccedilekleştirilir Bu
mektubun bulunması usule aykırı oluşu veya kaybolması bu anlaşma huumlkuumlmlerine uygun
olacak olan taşıma soumlzleşmesinin varlığı ve geccedilerliliğini etkilemez
Sevk mektubu uumlccedil nuumlsha hacirclinde duumlzenlenerek goumlnderici ve taşımacı tarafından
imzalanır Sevk mektubunun duumlzenlendiği uumllkedeki yasaları izin verdiğinde bu imzalar
matbaada basılabilir veya onların yerine goumlnderici ve taşımacının muumlhuumlrleri kullanılabilir
Birinci suret goumlndericiye verilir İkinci yuumlkle beraber gider Uumlccediluumlncuumlsuuml ise taşımacı tarafından
saklanır
Taşınacak yuumlklerin başka taşıtlara yuumlklenmesi gerekliği bunların ayrı ccedileşit yuumlkler
olduğu veya ayrı partilere boumlluumlnmesi durumunda goumlnderici veya taşımacı her ccedileşit ve parti
yuumlk iccedilin ayrı bir sevk mektubu istemek hakkına sahiptir
Sevk mektubu şu bilgileri iccedilerecektir
Sevk mektubu tarihi ve duumlzenleme yeri
Goumlndericinin adı ve adresi
Taşımacının isim ve adresi
Yuumlkuumln yuumlkleme yeri tarihi ve boşaltma iccedilin belirlenen yer
Yuumlkuumln goumlnderildiği kişinin isim ve adresi
Yuumlkuumln oumlzelliğinin tarifi ambalaj şekli ve tehlikeli yuumlkler soumlz konusu
olduğunda bunların herkesccedile anlaşılacak şekilde tarifi
Kaccedil parccedila olduğu ve bunların oumlzel marka ve sayıları
49
Yuumlkuumln bruumlt ağırlığı veya başka bir şekilde anlatılmış ise miktarı
Taşıma uumlcretleri (taşıma bedeli ek giderler guumlmruumlk resimleri ve
soumlzleşmenin akdinden teslime kadar yapılan diğer oumldemeler)
Guumlmruumlk ve diğer formaliteler iccedilin gerekli direktif
Aksine bir madde bulunmasına rağmen taşımanın bu anlaşma huumlkuumlmlerine
bağlı olduğu bildirir not
Gerekli durumlarda sevk mektubu şu bilgileri de ayrıca iccedilerecektir
Aktarmaya izin verilmediğini belirten not
Goumlndericinin oumldemeyi kabul ettiği oumldemeler
Yuumlkuumln tesliminde yapılacak oumldentilerin miktarı
Yuumlk değerinin beyanı ve tesliminde oumlzel faizi temsil eden miktar
Yuumlkuumln sigorta edilmesine dair goumlndericinin alıcıya vereceği direktif
Taşımanın tamamlanası iccedilin anlaşmaya varılmış zaman suumlresi
Taşımacıya verilen belgelerin listesi
Taraflar yarar goumlrduumlkleri diğer hususları da sevk mektubuna yazabilirler
Yuumlkuuml teslim aldığı sırada taşımacı şunları kontrol edecektir
Parccedila sayısı ve bunların uumlzerindeki marka ve numaralar bakımından sevk
mektubundaki beyanların doğruluğunu
Yuumlkuumln ve bunların goumlruumlnuumlşteki durumunu
Taşımacı bu maddenin 1 paragrafında belirtilen beyanları kontrol etmek
olanaklarından yoksun ise sevk mektubuna itiraz kayıtlarını yazacak ve bunların geccedilerli
nedenlerini de belirtecektir Aynı şekilde yuumlkuumln ve ambalajların goumlruumlnuumlşteki durumu ile
itiraz nedenlerini de accedilıklayacaktır Goumlnderici sevk mektubunda itiraz kayıtlarına bağlı
kalacağını accedilıkccedila kabul etmiş olmadıkccedila bu kayıtlar goumlndericiyi bağlamaz
Goumlnderici yuumlkuumln bruumlt ağırlığını veya bunların başka tuumlrluuml ifade edilmiş miktarlarını
kontrol etmesini taşımacıdan istemek hakkına sahiptir Ayrıca parccedilaların iccedileriğinin kontrol
edilmesini de isteyebilir Taşımacı kontrol giderlerini istemek hakkına da sahiptir
Kontrollerin sonuccedilları sevk mektubuna yazılır
Sevk mektubu taşıma soumlzleşmesinin akdini soumlzleşmelerin koşullarını ve yuumlklerin
taşımacı tarafından kabuluumlnuuml aksi kanıtlanıncaya kadar kanıt belgedir Sevk mektubunda
taşımacı tarafından beyan edilmiş itiraz kaydı yok ise karşıtı kanıtlanmadıkccedila teselluumlmde
yuumlkuumln ve ambalajlarının iyi durumda olduğu sayılarının marka ve numaralarının sevk
mektubunda yazılı olanlara uyduğu varsayılır
Goumlnderici kişilere malzemeye ve diğer yuumlklere gelecek zarar ziyan ve hasardan yuumlkuumln
kusurlu olarak ambalajlanmasından yuumlklenilecek oumldemelerden taşımacıya karşı sorumludur
50
Ancak yuumlkuumln kabuluumlnde kusur accedilık seccedilik ise ve taşımacı tarafından biliniyor ise ve bu
hususta bir itiraz beyanında bulunmamış ise bu huumlkuumlm geccedilersizdir
Malların tesliminden oumlnce tamamlanası gereken guumlmruumlk ve diğer formalitelerin yerine
getirilmesi iccedilin goumlnderici luumlzumlu belgeleri sevk mektubuna iliştirecek ya da taşımacıya
verecek ve talep ettiği diğer bilgileri kendisine sağlayacaktır
Resim 212 Guumlmruumlk işlemleri
Taşımacı bu belgelerle verilen bilgilerin doğruluğunu ve yeterliliğini incelemek
zorunda değildir Goumlnderici bu gibi belgelerin bulunmaması yetersiz olması veya usule
aykırı oluşundan doğacak zarar ziyan ve hasardan taşımacıya karşı sorumludur Ancak
taşımacının hatası veya ihmali goumlruumllen durumlar bu huumlkmuumln dışındadır
Sevk mektubunda belirtilen bu mektuba ekli veya kendilerine verilen belgelerin
kaybından veya hatalı kullanılmasından doğacak sonuccedillardan taşımacı komisyoncu gibi aynı
derecede sorumludur Ancak taşımacının oumldeyeceği tazminat yuumlkuumln kaybolması hacirclinde
oumldenecek tazminatı geccedilemez
Goumlnderici oumlzellikle taşımayı durdurmasını teslimin yapılacağı yeri değiştirmesini veya
sevk mektubunda goumlsterilen alıcıdan başkasına teslim etmesini istemek suretiyle yuumlke
tasarruf etme hakkına sahiptir
Sevk mektubunun ikinci nuumlshası alıcıya verildiği zaman goumlndericinin tasarruf hakkı
ortadan kalkar O andan itibaren taşımacı alıcının emirlerine uyacaktır
Bununla beraber goumlnderici tarafından sevk mektubuna bir not yazılmış ise sevk
mektubunun duumlzenlenmesinden sonra tasarruf hakkı alıcıya aittir
Tasarruf hakkını kullandığı sırada alıcı yuumlkuumln diğer bir kişiye teslimini emretmiş ise
bu diğer kişi başka alıcılar goumlstermek hakkına sahip değildir
Tasarruf hakkını kullanma aşağıdaki koşullara bağlıdır
Goumlnderici veya bu hakkı kullanmak isteyen alıcı taşımacıya verilen yeni talimatın
bulunduğu sevk mektubunu sunmalı ve bu talimatı yerine getirmenin gerektirdiği buumltuumln
masraf zarar ve ziyanı oumldemelidir
51
Bu talimatın yerine getirilmesi onları yerine getirecek kişinin eline geccediltiği anda
muumlmkuumln olmalı ve taşımacının normal işlerine engel olmalı ne de goumlnderilen diğer yuumlklerin
goumlnderici veya alıcılarına zarar vermelidir
Bu talimat goumlnderilen yuumlkuumln boumlluumlnmesine yol accedilmamalıdır
Yuumlkuumln teslim iccedilin belirtilen yere varışından sonra alıcı makbuz karşılığında kendisine
sevk mektubunun ikinci nuumlshasını ve yuumlkuuml teslim etmesini istemek hakkına sahiptir Yuumlkuuml
kaybolduğu saptanır veya oumlngoumlruumllen zamanın bitiminden sonra ulaşmaz ise taşıma
soumlzleşmesinden doğan hakları alıcı kendi adına taşımacıya karşı kullanmak hakkına sahiptir
Yuumlk teslim yerine varmadan oumlnce soumlzleşmeyi sevk mektubunda oumlngoumlruumllen koşullara
goumlre uygulamak herhangi bir nedenle gerccedilekleşemediğinde taşımacı yuumlke tasarruf etme
hakkına sahip olan kişiden talimat isteyecektir
Bununla beraber koşullar yuumlkuumln sevk mektubunda oumlngoumlruumllenlerden farklı bir şekilde
taşınmasına olanak sağlıyor ise ve taşımacı yuumlke tasarruf etmek hakkına sahip kişiden uygun
bir zaman iccedilinde talimat alamamış ise yuumlke tasarruf etme hakkına sahip kişinin yararlarına
en uygun goumlruumllen oumlnlemleri almakla yuumlkuumlmluumlduumlr
Yuumlkuumln teslim yerine varışından sonra koşullar bunların teslimini engellediği hacircllerde
taşımacı goumlndericiden talimat isteyecektir Eğer alıcı yuumlkuuml kabul etmezse goumlnderici sevk
mektubunun birinci nuumlshasını vermeden yuumlk uumlzerinde tasarruf etme hakkına sahiptir
Alıcı yuumlkuuml kabul etmemiş bile olsa taşımacıya goumlndericiden aksine talimat gelmedikccedile
bunların teslimini isteyebilir
Taşımacı talimat istemiyle yaptığı oumldemelerle bu talimatı yerine getirmenin
gerektirdiği oumldemeleri geri alma hakkına sahiptir Ancak bu oumldemelerin kendi kusur ve
ihmali yuumlzuumlnden yapılmamış olması gerekir
Mal ccedilabuk bozulan cinsten ise depolama oumldemeleri malın değeri ile uyumlu değilse
taşımacı yuumlke tasarruf etme hakkına sahip kişiden talimat beklemeden onları satabilir
Eğer mallar bu madde gereğince satılmış ise satıştan elde edilen para yuumlke ait
oumldemeler ccedilıktıktan sonra geriye kalan kısmı malları tasarruf etme hakkına sahip kişiye
verilir Şayet bu oumldemeler satıştan elde edilen paradan fazla ise taşımacı aradaki farkı tahsil
etme hakkına sahiptir
Satış hacirclinde takip edilecek usul malların satıldığı yerin kanun veya geleneklerine goumlre
saptanır
224 Taşımacının Sorumluluğu
Taşımacı yuumlkuuml teslim aldığı andan teslim edinceye kadar bunların kısmen veya
tamamen kaybından ve doğacak hasardan sorumludur
Eğer kayıp hasar veya gecikme istek sahibinin hatası veya ihmalinden taşımacının
hatasından değil de istek sahibinin verdiği talimattan yuumlke has bir kusurdan ya da
taşımacının oumlnlemesine olanak bulunmayan durumlardan ileri geliyorsa taşımacı sorumlu
tutulamaz
52
Taşımacı taşımayı yapmak iccedilin kullandığı kusurlu taşıttan bu taşıtı kiraladığı kişinin
veya vekilinin ya da ccedilalışanlarının hata veya ihmallerinden dolayı sorumludur
Kayıp veya hasar durumları aşağıda belirtilen koşullardan bir veya bir kaccedilının doğal
sonucu olan oumlzel risklerden doğmuş ise taşımacı sorumlu tutulamaz
Kullanılmasında anlaşmaya varılmış ve sevk mektubunda accedilıkccedila belirtmiş olduğu
uumlzere madenicirc levha ile kaplanmamış accedilık taşıtlar kullanılması
Ambalajlanmadıkları veya koumltuuml ambalajlandıkları zaman oumlzellikleri gereği fire
veren veya hasara uğrayan malların ambalajlanmaması veya hatalı ambalajlanmış olması
Yuumlkuumln goumlnderici alıcı veya bunlar adına hareket eden kişiler tarafından alınması
taşınması yuumlklenmesi yığılması veya boşaltılması
Resim 213 Yuumlkleme işlemleri
Oumlzellikle kırılma paslanma ccediluumlruumlme kuruma normal fire ya da guumlveden haşarattan
kısmen veya tamamen zarar goumlrebilecek malların oumlzelliği
Sandık ve paketlerin uumlzerindeki marka ve numaralar yetersiz veya hatalı ise
Canlı hayvan nakli
Kayıp hasar ve gecikmeye neden olan faktoumlrlerden bazıları bakımından bu maddeye
goumlre taşımacının sorumlu olmadığı hacircllerde yine maddeye goumlre sorumlu olduğu faktoumlrlerin
kayıp hasar ve gecikmeye yaptıkları katkı oranında sorumlu olacaktır
Kararlaştırılan zaman suumlresinin sona ermesini kovalayan 30 guumln iccedilinde veya
kararlaştırılan zaman suumlresi yoksa taşımacının yuumlkuuml teslim almasından sonra 60 guumln iccedilinde
yuumlkuumln teslim edilmemiş olması bunların kaybolduğuna kesin kanıt oluşturur ve bunun
uumlzerine hak sahibi yuumlkuuml kaybolmuş varsayacaktır
Kaybolan eşya karşılığında tazminatını aldıktan sonra hak sahibi yazı ile başvurarak
tazminatın oumldenmesini takip eden yıl iccedilinde mallar bulunduğu takdirde kendisine bilgi
verilmesini isteyebilir Bu başvurunun alındığı kendisine yazı ile bildirilir
53
Hak sahibi kendisine bilgi verilmesini takiben 30 guumln iccedilinde sevk mektubunda
goumlsterilen uumlcretleri oumldemesi ve ayrıca aldığı tazminatı geri oumldemesi karşılığında malın
kendisine teslim edilmesini isteyebilir
Eğer yuumlk taşıma soumlzleşmesi gereğince tahsil edilmesi gereken malın teslimindeki
oumldeme yapılmadan alıcıya teslim edilmiş ise taşımacı goumlndericiye tazminat oumldemekle
yuumlkuumlmluumlduumlr Bu tazminat goumlndericinin alıcı aleyhine dava accedilmak hakkını ortadan
kaldırmamak koşuluyla adı geccedilen oumldemenin miktarını geccedilemez
Goumlnderici taşımacıya yuumlk verdiğinde kendisine tehlikenin gerccedilek oumlzelliklerini bildirir
ve gerekiyorsa alınacak oumlnlemleri belirtir Eğer bu bilgiler sevk mektubuna yazılmamış ise
bu yuumlkuuml taşımanın oluşturduğu tehlikenin gerccedilek iccedileriğini taşımacının bildiğini başka
yollarla kanıtlamak goumlnderici veya alıcıya duumlşer
Bu anlaşmanın huumlkuumlmleri gereğince bir taşıyıcı yuumlkuumln kısmen veya tamamen
kaybından dolayı tazminat oumldemekle sorumlu tutulduğundan bu tazminatın yuumlkuumln taşınmak
uumlzere kabul edildiği yer ve zamandaki kıymetine goumlre hesaplanır
Malın kıymeti ticaret borsası fiyatına goumlre saptanır Eğer boumlyle bir fiyat yoksa geccedilerli
piyasa fiyatlarına goumlre bir tespit yapılır Eğer ne ticaret borsası fiyatı ne de geccedilerli piyasa
fiyatı mevcut değilse tespit aynı cins ve kalitedeki malların normal kıymetine goumlre yapılır
Tazminat noksan olan bruumlt ağırlığın beher kilogramı iccedilin 25 frangı geccedilemez Frank bir
gramın 1031i ağırlığında safiyeti binde 900 olan altın franktır
Yuumlkuumln taşınması dolayısıyla oumldenen taşıma uumlcreti guumlmruumlk resimleri ve diğer
oumldemelerde malın tamamen kaybedilmesi hacirclinde tamamen oumldenir Kısmen kaybolma
hacirclinde ise karşılaşılan zarar oranında oumldeme yapılır Bunlar dışında başka tazminat
oumldenmez Gecikme hacirclinde hak sahibi zarar ve ziyanın bundan ileri geldiğini kanıtlarsa
taşımacı bu zarar ve ziyan iccedilin taşıma uumlcretini geccedilmemek uumlzere tazminat oumlder
Kaybolma hasar veya kararlaştırılan zaman suumlresinin aşılması hacirclinde goumlnderici
belirlenecek bu uumlcret oumldenmesi karşılığında teslim suumlresi iccedilin oumldenecek oumlzel faizin miktarını
tayin eder ve bunu sevk mektubuna yazar
Hak sahibi oumldenecek tazminat iccedilin faiz isteyebilir Yılda 5 uumlzerinden hesap edilecek
bu faiz oumldeme isteğinin yazılı olarak taşımacıya goumlnderildiği tarihten başlar Boumlyle bir
istekte bulunmamış ise tahakkuk dava accedilıldığı tarihten itibaren yapılır
Tazminatın hesaplanmasında asıl olan unsurlar oumldemenin istendiği uumllke parası ile ifade
edilmediği zaman soumlz konusu tazminatın o uumllke parasına ccedilevrilmesi oumldemenin yapılacağı
guumln ve yerde uygulanan kura goumlre saptanır
Yuumlruumlrluumlkte olan yasaya goumlre bu anlaşmaya goumlre yapılan taşımadan oluşan zarar ziyan
veya gecikme soumlzleşme dışı bir isteme yol accediltığı hacircllerde taşımacı sorumluluğu dışında veya
oumldeyeceği tazminatı tespit ya da sınırlayan bu anlaşma huumlkuumlmlerinden yararlanabilir
Hasar taşımacının kendi koumltuuml hareketinden veya davaya bakan mahkemenin kararı ile
isteyerek koumltuuml harekete eşdeğer sayılan kusurundan ileri gelmiş ise taşımacı sorumluluğunu
54
dışlayan veya sınırlayan ya da kanıt yuumlkuumlnuuml karşı tarafa yuumlkleyen bu maddenin
huumlkuumlmlerinden yararlanamaz
Bilerek koumltuuml hareket veya kusur taşımacının vekil veya ccedilalışanları tarafından ya da
taşıma işinde kullanıldığı başka kişiler tarafından goumlrevleri sırasında işlenmiş ise aynı
huumlkuumlm uygulanır Bundan başka boumlyle bir durumda adı geccedilen vekiller ccedilalışanlar ve diğer
kişiler kişisel sorumlulukları youmlnuumlnden bu boumlluumlm huumlkuumlmlerinden yararlanamazlar
55
UYGULAMA FAALİYETİ İşlem Basamakları Oumlneriler
Kara Yolu Taşıma
Kanunursquonun amacı ve
uygulama sahasını kavrayınız
Kanunun taşıma işleri işletmecileri ve ccedilalışanları
ile ilgili unsurları değerlendiriniz
Kara yolu eşya
taşımacılığında yetki belgesi
ccedileşitlerini ve yetki belgesi
alabilme koşullarını kavrayınız
Yetki belgelerini birbirlerinden oumlzelliklerine goumlre
ayırt edebilmeye ccedilalışınız
Kara yolu eşya
taşımacılığında kullanılan
taşıtları ve bunların yasal
oumlzelliklerini kavrayınız
Kiralama yoluyla kullanılan ya da oumlz mal
araccedilların yasaya goumlre değerlendirilme şekillerini ayırt
etmeye ccedilalışınız
CMR belgesinin
oumlzelliklerini kavrayınız Hangi tuumlr taşımalarda uygulanacağına hukuki
boyutlarına dikkat ediniz Taşıma soumlzleşmesinin
imzalanması ve uygulanması
aşamalarını kavrayınız
Taşıma soumlzleşmesi accedilısından sevk mektubunun
duumlzenlenmesinin oumlnemine dikkat ediniz
Sevk mektubunda
goumlndericiye ve taşımacıya
duumlşen goumlrev ve sorumlulukları
kavrayınız
Taşımadan kaynaklanan hata ve kusurlardan
doğan zararların taraflara getirdiği sorumluluğu
değerlendiriniz
UYGULAMA FAALİYETİ
56
OumlLCcedilME VE DEĞERLENDİRME A- OBJEKTİF TESTLER (OumlLCcedilME SORULARI)
Aşağıdaki soruları dikkatlice okuyunuz ve doğru seccedileneği işaretleyiniz
1- Aşağıdakilerden hangisi Kara Yolu Taşıma Kanunursquonun genel amaccedilları arasındadır
A) Kara yolu taşımalarını uumllke ekonomisinin gerektirdiği şekilde duumlzenlemek
B) Taşımada duumlzeni ve guumlvenliği sağlamak
C) Taşımacı acente ve taşıma işleri komisyoncuları ile nakliyat ambarı ve kargo
işletmeciliği ve benzeri hizmetlerin şartlarını belirlemek
D) Hepsi
2- Aşağıdakilerden hangisi ticari fatura duumlzenlenirken yapılacak yanlış bir uygulamadır
A) Nakliyat ambarı işletmecileri C) Oto galeri işletmecileri
B) Kargo işletmecileri D) Taşıma işleri organizatoumlrleri
3- Aşağıdakilerden hangisi yetki belgesi alabilme koşulları arasında yer almaz
A) Kendi adına kayıtlı en az 4 adet taşıta ve 50 ton istiap haddinde taşıt filosuna
sahip olmak
B) Yetki iccedilin başvuranların ticaret ve sanayi odalarında nakliyeci grubuna kayıtlı
olmak
C) Bakanlıkccedila belirlenecek kurum veya kuruluşların accedilacağı eğitimden geccedilerek
mesleki yeterlilik belgesi almak
D) Yetki belgesi almak iccedilin başvuranların yetki belgeleri suumlresince bu işe elverişli
bağımsız bir buumlroyu kullanma hakkına sahip olmak
4- Aşağıdaki hangisi suumlruumlcuumllerde aranan şartlar arasında yer almaz
A) Ticari taşıtın niteliğine goumlre suumlruumlcuuml belgesine sahip olmak
B) Yolcu taşımacılığında en az lise veya dengi okullardan birini bitirmiş olmak
C) Eşya ve kargo taşımacılığında ilkoumlğretim okullarından birini bitirmiş olmak
D) Ccedilalışacak suumlruumlcuumllerin 65 yaşından guumln almamış olmak
5- CMR belgesi kaccedil nuumlsha olarak duumlzenlenir
A) 2 C) 4 B) 3 D) 5
6- Sevk mektubu kaccedil nuumlsha olarak duumlzenlenir
A) 2 C) 4 B) 3 D) 5
OumlLCcedilME VE DEĞERLENDİRME
57
7- Aşağıdakilerden hangisi taşımacının taşıma sırasında hatalı veya kusurlu sayılamayacağı
hacircller arasında yer almaz
A) Fire verebilecek malların ambalajlanmaması veya hatalı ambalajlanmış olması
B) Yuumlkuumln taşıyan tarafından yuumlklenmesi yığılması veya boşaltılması
C) Sandık veya paketlerin uumlzerindeki marka veya numaraların hatalı oluşu
D) Canlı hayvan nakli
DEĞERLENDİRME
Cevaplarınızı cevap anahtarıyla karşılaştırınız Yanlış cevap verdiğiniz ya da cevap
verirken teredduumlt ettiğiniz sorularla ilgili konuları faaliyete geri doumlnerek tekrarlayınız
Cevaplarınızın tuumlmuuml doğru ise bir sonraki uygulama testine geccediliniz
58
Aşağıda kara yolu eşya taşımacılığının yasal ccedilerccedilevesi ile ilgili uygulamalarda
karşınıza ccedilıkacak durumlar sıralanmıştır Kara yolu eşya taşımacılığının yasal ccedilerccedilevesi ile
ilgili listelenen davranışları tabloda bulunan değerlendirme oumllccedileğine goumlre değerlendiriniz
DEĞERLENDİRME
Yapılan değerlendirme sonunda ldquoHayırrdquo şeklindeki cevaplarınızı bir daha goumlzden
geccediliriniz Kendinizi yeterli goumlrmuumlyorsanız oumlğrenme faaliyetini tekrar ediniz Buumltuumln
cevaplarınız ldquoEvetrdquo ise diğer faaliyete geccediliniz
Değerlendirme Oumllccediluumltleri Evet Hayır
1- Kara Yolu Taşıma Kanunursquonun amacı ve uygulama sahasını
kavradınız mı
2- Kara yolu eşya taşımacılığında yetki belgesi ccedileşitlerini ve
yetki belgesi alabilme koşullarını kavradınız mı
3- Kara yolu eşya taşımacılığında kullanılan taşıtları ve bunların
yasal oumlzelliklerini kavradınız mı
4- CMR belgesinin oumlzelliklerini kavradınız mı
5- Taşıma soumlzleşmesinin imzalanması ve uygulanması
aşamalarını kavradınız mı
6- Sevk mektubunda goumlndericiye ve taşımacıya duumlşen goumlrev ve
sorumlulukları kavradınız mı
UYGULAMALI TEST
59
OumlĞRENME FAALİYETİ-3
Ofis yuumlkleme sahası ve depo ortamında bilgisayar yazıcı ve faks gibi donanımları
kullanarak AETR kuralları Ulaştırma Bakanlığı normlarına uygun şekilde Uluslar arası
Karayolu Eşya Taşımacılığının bileşenleri işlemlerini yapabileceksiniz
Kara yolu yuumlk ve araccedil tuumlrleri hakkında bilgi edininiz
Suumlruumlcuumllerin uluslararası kara yolu eşya taşımacılığında uyması gereken kurallar
hakkında bilgi edininiz
Konsolidasyon ve dekonsolidasyon terimlerini araştırınız
Yuumlk teklifleri ve doldurulması gereken teklif formlarını temin edip inceleyiniz
Bu araştırmaları yaparken bulabileceğiniz resim katalog dergi vb dokuumlmanları
sınıf ortamına getirerek bilgilerinizi arkadaşlarınızla paylaşınız
Araştırma yaparken ccedilevrenizde bulunan lojistik firmalardan ya da nakliye firmaları ile
kargo hizmeti veren firmalardan işletmelerin ilgili boumlluumlmlerinden ve youmlneticilerinden
yararlanabilirsiniz Ayrıca internet ortamında bu şirketlerin sitelerine girerek gerekli bilgi ve
dokuumlmanları elde edebilirsiniz
3 ULUSLARARASI KARA YOLU EŞYA
TAŞIMACILIĞININ BİLEŞENLERİ Uluslarararası kara yolu taşımacılığının fiziksel eşya akışında rol oynayan uumlccedil temel
oumlğesi bulunmaktadır Bunlar suumlruumlcuumller araccedillar ve yuumlkler olarak belirtilebilir
31 Suumlruumlcuumller
Nakliye araccedillarının suumlruumlcuumlleri farklı proseduumlr ve uygulamaların bulunduğu uluslararası
geccedilişlerde oumlnemli konulardan biridir Araccedil suumlruumlcuumllerinin ccedilalışma ve dinlenme suumlreleri
ccedilalışma koşulları ve yasal duumlzenlemeler AETR Soumlzleşmesirsquonde belirtilmektedir Avrupa
Birliğirsquonde suumlruumlcuumllerle ilgili duumlzenlemeler ise 1985 yılı ve 382085EC sayılı talimatında
belirtilmektedir Uluslararası Kara Yolu Taşımacılığı Yapan Taşıtlarda Ccedilalışan Personelin
Ccedilalışmalarına İlişkin Avrupa Anlaşmasırsquona (AETR) goumlre
OumlĞRENME FAALİYETİndash3
ARAŞTIRMA
AMACcedil
60
311 Suumlruumlcuumllerin Oumlzellikleri
Yuumlk taşımacılığı işinde ccedilalışan suumlruumlcuumllerin yaşları en az
Varsa roumlmork veya yarı roumlmorklar dacirchil olmak uumlzere muumlsaade edilen azami
ağırlığı 75 tonu aşmayan taşıtlar iccedilin 18
Diğer taşıtlar iccedilin 21 ancak ilgili kişi ldquoAkit taraflarrdquo dan biri tarafından
tanınan kara yoluyla yuumlk taşıması iccedilin kullanılacak taşıtların suumlruumlcuumlleri iccedilin accedilılan bir eğitim
kursunu bitirdiğini teyit eder bir profesyonel yeterlik sertifikasına sahipse 18rsquodir ldquoAkit
taraflarrdquo bu anlaşmaya goumlre uluslararası yuumlk taşıma işinde ccedilalışacak suumlruumlcuumllere ilişkin halen
ulusal duumlzeyde uygulanan minimum eğitim seviyeleri ve diğer koşulları birbirlerine
bildirirler
Resim 31 Suumlruumlcuumller
Yolcu taşımada ccedilalışan her suumlruumlcuuml 21 yaşında olur Aracın normal olarak uumlslendiği
yerden yarıccedilapı 50 kilometreden uzağa yolcu taşımasında ccedilalışan her suumlruumlcuuml ayrıca aşağıdaki
koşullardan birini karşılamalıdır
Muumlsaade edilen azami ağırlığı en az 35 ton olan taşıtların suumlruumlcuumlsuuml olarak en
az bir yıl yuumlk taşıma işinde ccedilalışmış olmalı
Aracın normal olarak uumlslendiği yerden yarıccedilapı 50 kilometreden fazla
uzaklığa yolcu seferi yapan araccedillarda en az bir yıl veya yetkili merciin oumlyle ccedilalışmış olmakla
gerekli deneyimi kazandığı takdirine bağlı olarak bu anlaşmanın konusunu teşkil etmeyen
diğer tuumlrden yolcu seferlerinde en az bir yıl ccedilalışmış olmalı
Kara yoluyla yolcu taşıma amaccedillı taşıtların suumlruumlcuumlleri iccedilin accedilılan bir eğitim
kursunu tamamlamış olduğunu teyit eden ldquoAkit taraflarrdquo dan biri tarafından tanınan
profesyonel yeterlik sertifikasına sahip olmalıdır
61
312 Taşıt Kullanma Suumlreleri
Guumlnluumlk dinlenme suumlresi iki adet guumlnluumlk dinlenme suumlresi ile haftalık dinlenme
suumlresi arasında kalan araccedil kullanma suumlresi guumlnluumlk taşıt kullanma suumlresi dir dokuz (9) saati
geccedilmez Bu suumlre bir hafta iccedilinde iki kez on saate ccedilıkarılabilir Bir suumlruumlcuuml altı kez guumlnluumlk taşıt
kullanma suumlresini aşmadan belirtilen haftalık bir dinlenme suumlresi kullanır Toplam taşıt
kullanma suumlresi altı guumln boyunca altı guumlnluumlk maksimum taşıt kullanma suumlresini aşmamış ise
haftalık dinlenme suumlresi altıncı guumlnuumln sonuna ertelenebilir Tarifeli seferler dışında
uluslararası yolcu taşımada altı ve altıncı ibarelerinin yerine sırasıyla on iki ve on
ikinci ibareleri kullanılır
On beş guumlnluumlk suumlrede toplam taşıt kullanma suumlresi doksan saati geccedilemez
313 Molalar
Doumlrt saat otuz dakikalık taşıt kullanma suumlresinin sonunda suumlruumlcuuml bir dinlenme
suumlresini kullanmaya başlamayacaksa en az kırk beş (45) dakikalık bir mola verir
Bu mola her biri taşıt kullanma suumlresine dağıtılmış veya 1 maddedeki huumlkme
uygun biccedilimde bu suumlrenin hemen bitiminde kullanılacak en az on beş (15) dakika
olabilecek molalar ile değiştirilebilir
Resim 32 Mola
Bu molalar boyunca suumlruumlcuuml diğer bir işle meşgul olamaz Bu madde ile ilgili
olarak bekleme suumlresi hareket hacirclindeki bir taşıtta taşıtı suumlrmeden geccedilen suumlre feribotta
yahut trende geccedilen suumlre diğer iş olarak anlaşılmaz
Accedilıklanan bu molalar guumlnluumlk dinlenme suumlresi olarak kabul edilemez
314 Dinlenme Suumlreleri
Her yirmi doumlrt saatlik suumlre iccedilinde suumlruumlcuuml kesintisiz en az on bir (11) saatlik guumlnluumlk
dinlenme suumlresi kullanır Bu suumlre bir hafta boyunca uumlccedil defadan fazla olmamalı Dinlenme
suumlresini takip eden hafta bitmeden oumlnce telafi edileceği garanti edilerek kesintisiz en az
dokuz saate indirilebilir Yukarıda belirtildiği şekliyle dinlenme suumlresi azaltılmamışsa bir
tanesi kesintisiz en az sekiz saat olacak şekilde yirmi doumlrt saatte iki veya uumlccedil kez
kullanılabilir Bu durumda dinlenmenin en az suumlresi on iki (12) saate ccedilıkarılır
Otuz saatlik suumlrede taşıt en az iki suumlruumlcuuml tarafından suumlruumlluumlyorsa her bir suumlruumlcuuml sekiz
(8) saatten az olmayan kesintisiz dinlenme suumlresi kullanır
62
Bir haftada 1 ve 2 maddelerde soumlzuuml edilen dinlenme suumlrelerinden biri haftalık
dinlenmeye eklenerek kesintisiz toplam kırk beş saate uzatılır Bu dinlenme suumlresi taşıtın
veya suumlruumlcuumlnuumln normal olarak uumlslendiği yerde geccedilirilecekse kesintisiz en az otuz altı saate
başka bir yerde kullanılacaksa kesintisiz en az yirmi doumlrt saate indirilebilir Bu indirimlerin
her biri hangi haftaya ait dinlenme suumlresi ise o haftayı takip eden uumlccediluumlncuuml hafta sona ermeden
oumlnce tek bir buumltuumln hacirclinde kullanılacak şekilde yapılan indirime eş suumlreyle telafi edilir
Bir hafta başlayıp takip eden haftaya sarkan dinlenme suumlresi haftalardan her
ikisinden birine eklenebilir
İlgili kişinin talebi uumlzerine guumlnluumlk veveya haftalık dinlenme suumlresinde yapılan
kesintileri telafi mahiyetinde kullanılan herhangi bir dinlenme en az sekiz saatlik diğer
dinlenmeyle birleştirilir ve aracın park yerinde veya suumlruumlcuumlnuumln uumls tuttuğu yerde kullanması
garanti altına alınır
Guumlnluumlk dinlenme suumlresi taşıt hareket hacirclinde değilken bir ranza ile donatılmışsa
taşıtta kullanılabilir
Resim 33 Taşıt dinlenme ranzası
Yuumlk ya da yolcu taşıma işinde ccedilalışan suumlruumlcuuml feribot veya trenle nakledilen bir
taşıta eşlik ediyorsa guumlnluumlk dinlenme suumlresi aşağıdaki koşulların sağlanmasına bağlı olarak
en fazla bir kez boumlluumlnebilir Guumlnluumlk dinlenme suumlresinin karada geccedilirilen parccedilası feribotta
veya trende geccedilirilen parccedilasından oumlnce veya sonra kullanılabilir olmalıdır Guumlnluumlk dinlenme
suumlresinin bu iki parccedilası arasında kalan suumlre muumlmkuumln olduğunca kısa tutulmalı ve guumlmruumlk
formaliteleri de yuumlkleme ve indirme işlemlerine dacirchil olmak uumlzere bu işlemlerin oumlncesi ya da
sonrasında bir saati hiccedilbir şekilde aşmamalıdır Bu dinlenme suumlrelerinin her ikisinde de
suumlruumlcuuml bir ranza (yatak) veya kuşeti kullanabilmelidir Bu şekilde boumlluumlnen guumlnluumlk dinlenme
suumlresi iki saat uzatılır
Taşıma şirketleri iccedilin tır suumlruumlcuumlleri muumlşteri ile suumlrekli yuumlz yuumlze gelmesi
nedeniyle hayaticirc derecede oumlnemlidir Suumlruumlcuumllerin kılık kıyafeti konuşması iş bilgisi ve
tecruumlbesi nakliye operasyonunun başarısını etkileyen oumlnemli unsurların başında gelmektedir
Bu nedenle suumlruumlcuumlnuumln seccedililmesi işe alınması ve uygulamanın bir parccedilası hacircline gelmesi
taşıma şirketleri iccedilin kritik bir faktoumlrduumlr Suumlruumlcuumlden beklentiler genel olarak şu başlıklar
altında toplanabilir
63
Suumlruumlcuumlnuumln duumlruumlst ve guumlvenilir olması
Araccedil kullanımında ehil olması
Guumlmruumlk işlemlerini ve dokuumlmantasyonu bilmesi
Yuumlkleme ve boşaltmalara nezaret etmesi
Duumlzenli olarak şirket merkezine yol yuumlk ve guumlmruumlk konuları başta olmak uumlzere
tuumlm konular hakkında rapor vermesi
Muumlşteri ile sağlıklı iletişim kurabilme yeteneği olması
Kıyafet ve davranışları ile şirketi temsil edebilir nitelikte olmasıdır
32 Araccedillar
CMR Anlaşmasırsquonda ldquotaşıtrdquo soumlzcuumlğuuml 19 Eyluumll 1949 tarihli Yol Trafik Anlaşması
doumlrduumlncuuml maddesinde tarif edilen motorlu taşıtlar dizi hacirclinde taşıtlar roumlmorklar ve yarı
roumlmorklar anlamına gelir
Ulaştırma Bakanlığının Eşya Taşımasına Dair Youmlnetmeliğirsquone goumlre uluslararası eşya
taşımacılığında kullanılacak taşıtlarda 15 yaşından buumlyuumlk istiap haddinin 10 tondan kuumlccediluumlk
olmaması zorunludur Taşıtın yaşı fabrikasından imal edildiği tarihten sonra gelen ilk
takvim yılı esas alınarak hesaplanır Roumlmork ve yarı roumlmorklarda yaş şartı aranmaz Ccedilekici
roumlmork veya yarı roumlmork ile birlikte bir taşıt sayılır (C3) (C4) ve (E) tuumlruuml yetki belgesi
sahibi olan taşımacıların yapacakları taşımalarda taşınan eşyanın ve taşıtın oumlzelliği dikkate
alınarak taşıtların istiap hadleri Ulaştırma Bakanlığınca daha duumlşuumlk tutulabilir
Resim 34 Kara yolu taşıma aracı
Uluslararası taşıma yapabilmek iccedilin Ulaştırma Bakanlığının istemiş olduğu (C1) ve
(C2) tuumlruuml yetki belgesi sahibi olan taşımacıların yapacakları taşımalarda taşınan eşyanın
miktarı cinsi taşıma suumlresi ve mesafesi dikkate alınarak taşıtların istiap haddi Ulaştırma
Bakanlığınca belirli bir suumlre iccedilin 5 tona kadar duumlşuumlruumllebilir yaşları da 20rsquoye kadar
yuumlkseltilebilir 17021995 tarih ve 9565976 sayılı kararına goumlre Avruparsquoya youmlnelik olmayan
yurt dışı taşımalarında kullanılacak taşıtlarda yaş sınırı aranmamaktadır
64
Uluslararası taşımadaki bu kısıtlamalar Tuumlrkiye accedilısından Avrupa Birliğirsquone ve diğer
Avrupa uumllkelerine transit geccediliş yapabilmek iccedilin minimum standartları oluşturur Aksi hacirclde
mevzuata uyulmadığından uluslararası taşımacılık engellenmektedir
321 Treyler
Treyler bir kamyon tarafından ccedilekilen ve taşıyacağı yuumlkuumln oumlzelliklerine has bir şekilde
tasarlanıp imal edilen en az bir dingilli ve ccedilekildiği kamyona ccedileki oku doumlner tabla kanca vb
adlarla tanımlanan bir bağlantı aygıtı ile bağlanan yuumlk taşıma amaccedillı kara yolu taşıt aracıdır
Resim 35 Uluslararası taşımacılıkta treyler
1970lsquoli yıllarda kara yolu taşımacılığının gelişmesiyle Tuumlrk taşımacıların filolarına
giren ilk araccedil olan Amerikan yapımı ldquodorsey trailersrdquo markalı semi-treylerlerden esinlenerek
lsquotreylerrsquo ismi ortaya ccedilıkmıştır Soumlylenişi bakımında kolay olması nedeniyle nakliye
sektoumlruumlnde yaygın olarak kabul goumlrmuumlştuumlr
Teknik olarak treyler deyince ilk akla gelen bir ccedilekicinin arkasında yuumlk taşımaya
yarayan accedilık ya da kapalı araccedillardır Treyler tehlikeli maddeler dacirchil olmak uumlzere her tuumlrluuml
yuumlkuuml bir noktadan başka bir noktaya taşımak uumlzere kullanılır
Treylerler taşıdıkları yuumlk ve kullanım alanlarına goumlre ccedilok farklı oumlzellikler goumlstermekte
ve değişik isimler almaktadır Ancak kısaca soumlylemek gerekirse kuru yuumlk taşımacılığı iccedilin
tenteli ve perdeli tip semi-treylerler kullanılırken askılı tekstil dağıtım veya hava kargo
paletlerinin kara yolu ile taşınmasında kullanılmak uumlzere imal edilmekte olan ve kutu tipi
tabir edilen aluumlminyum goumlvdeli araccedillar da mevcuttur Ayrıca rulo sac taşıması araccedil
taşıması granuumll veya sıvı madde taşıması iccedilin ayrı ayrı oumlzelliklere sahip oumlzel araccedillar da
sektoumlrde kullanılmaktadır
Uluslararası kara yolu eşya taşımacılığında kullanılan treylerler yuumlkleme hacimlerine
goumlre farklılıklar taşımaktadır Genel olarak en ccedilok kullanılan treyler ccedileşitleri şu şekilde
sınıflandırılır
Kuru yuumlk semi treyler
Optima treyler
Jumbo treyler
65
3211 Semi Treyler
İngilizcersquode ldquoSemi Traillerrdquo Fransızcarsquoda ldquoSemi Remorquerdquo olarak adlandırılan
treylerlerin Tuumlrkccedilersquode tam karşılığı bulunmamaktadır Bir motora sahip ccedilekici araccedil
tarafından ccedilekilen ve taşıyacağı yuumlkuumln oumlzelliklerine has bir şekilde tasarlanıp imal edilen en
az bir dingilli ve ccedilekildiği araca king adı verilen bir araccedilla bağlanan yuumlk taşıma amaccedillı kara
yolu taşıt aracıdır
Semi-treyler dingil lastik fren suumlspansiyon ABS vb yuumlruumlyuumlş grubu ve guumlvenlik
aygıtlarına sahip olmakla birlikte motora sahip değildir İccedil hacmi 86 m3 tuumlr Boyutları 1360
m247 m255 m (boyenyuumlkseklik) dir Kendi arasında ccedileşitlere ayrılır
Damper şasi semi - treyler
Frigofrik semi-treyler
Belli bir ısıya sahip olması gerekli olup da nakliye sonunda herhangi bir şekilde
tazeliğinden veya formundan bir şey kaybetmemesi gereken uumlruumlnlerin taşınması frigofrik
treylerler ile yapılır Uumlruumlnuumln en oumlnemli oumlzelliği sızdırmazlık ve ısı geccedilirmemesidir Bazı
markalar -18 dereceye kadar her şeyi muhafaza etme oumlzelliğine sahiptir Ccediloğunlukla gıda
sektoumlruumlne hitap eden bu treylerlere soğutucu uumlnitelerle 4 zamanlı 4 silindirli motorlar ilave
edilir
Maksima semi-treyler
Resim 36 Frigofrik semindashtreyler ve damper şasi semi-treyler
Resim 37 Maksima semi-treyler
66
Tenteli treylerler
Ulusal ve uluslararası nakliye sektoumlruumlne youmlnelik her tuumlrluuml kuru yuumlk kağıt sac
taşımacılığı yapabilen treylerlerdir Kendi iccedillerinde standart tenteli ile kayar perde ve ccedilatılı
olmak uumlzere uumlccedile ayrılır Bu tip treylerleri genelde meşrubat firmaları tercih etmektedir
Perdeli olması treylerin istenilen kısmından istenildiği kadar yuumlk boşaltması imkacircnını verir
Resim 38 Tenteli treyler
Tankerler
Tankerlerin kapasitesi ve iccedilindeki boumllmeleri markalara goumlre değişkendir 35 bin litre
bruumlt hacmi olabileceği gibi iccedilinde 2-3 hatta doumlrt boumllme olabilir Genelde muumlşterinin isteğine
goumlre oumlzel yapılır Tehlikeli madde taşımacılığı sıvı gıda uumlruumlnleri vb alanlarda kullanılır
Resim 39 Tanker
Konteyner taşıyıcılar
Konteyner bir ccedileşit değiştirilebilir yuumlkleme kabıdır Bu kapların iki yer arasında
muhtelif taşıtlar kullanılarak taşınmasına da lsquokonteyner taşımacılığırsquo denir Platform tip
uzun platform tip ve kılccedilık tip platform olarak uumlccedile ayrılır 20 30 40rsquolık ve uzun tip
platformda da 45rsquolik konteyner taşıyabilir Konteyner taşımacılığında dingiller şasinin
mukavemeti ve kilitler ccedilok oumlnemlidir
67
Resim 310 Konteyner taşıyıcı treyler
3212 Optima Treyler
Optima tuumlruuml treylerin iccedil hacmi 91 m3 tuumlr Boyutları iccedilten iccedile 1360227270 mrsquo dir
Resim 311 Optima treyler genel goumlruumlnuumlş
3213 Jumbo Treyler
Jumbo treyler deveboynu olarak adlandırılan oumln boumlluumlmuuml ile arka boşluk toplam
yuumlkleme hacmi 97 m3 tuumlr Boyutları iccedilten iccedile 394247255 m ve 999247301 mrsquo dir
Resim 312 Jumbo treyler
68
Tablo 31 Treyler oumllccediluumlleri
69
33 Yuumlkler
Kara yolu taşımacılığında yuumlkler uumlccedil farklı şekilde sınıflandırılır
Niteliklerine goumlre yuumlkler
Araccedil kapasitesine goumlre yuumlkler
Teslim yerlerine goumlre yuumlkler
331 Niteliklerine Goumlre Yuumlkler
3311 Genel Yuumlkler
Oumlzel bir hizmet veya depolama gerektirmeyen tehlikeli madde bozulabilir gıda veya
canlı hayvan sınıfına girmeyen kuru ve temiz goumlnderiye ldquoGenel Yuumlkrdquo denir
3312 Oumlzellik Taşıyan Yuumlkler
Kara yolu taşımacılığında bazı yuumlklerin taşınması oumlzellik arz etmektedir Bu uumlruumlnlerin
araccedillara yuumlklenmesi taşınması ve boşaltılması diğer sıradan yuumlk taşınmasına goumlre bir takım
ilave oumlzellikleri gerektirmektedir
Resim 313 Oumlzellik taşıyan yuumlkler
Uluslar arası kara yolu eşya taşımacılığında oumlzellik taşıyan yuumlkler şunlardır
Bozulabilir gıda maddeleri
Tehlikeli maddeler
Canlı hayvanlar
332 Araccedil Kapasitesine Goumlre Yuumlkler
Lojistik firma muumlşteriye bilgisayar ortamında Resim 113rsquote goumlruumllen ldquoBoş Araccedil
Bildirim Formunurdquo goumlndererek firmanın taşıtacağı yuumlk ccedileşidini ve buna goumlre talep ettiği araccedil
bilgilerini kendisinden ister
Lojistik firmaya gelen araccedil bildirim formu yardımıyla firma muumlşterinin yuumlkuuml
doğrultusunda en uygun araccedil seccedilimini yapacaktır Kara yolu eşya taşımacılığında yuumlkler araccedil
kapasitelerine goumlre iki ana gruba ayrılabilir Bunlar
70
Tam kamyon yuumlkuuml
Parsiyel (grupaj) yuumlkler
Resim 314 Boş araccedil bildirim formu
3321 Tam Kamyon Yuumlkuuml
FTL ( full track loading) dolu kamyon yuumlkuumlduumlr Bir muumlşteriye ait tam kamyon dolusu
yuumlkuumln genellikle tek teslim yerindeki alıcısına teslim edilmesi şeklindedir Aynı teslim yeri
olduğunda aynı kara yolu konşimentosu farklı teslim yerleri olduğunda farklı kara yolu
konşimentosu duumlzenlenmektedir
3322 Parsiyel (Grupaj) Yuumlkler
Parsiyel (grupaj) yuumlkler İngilizce bir kamyonu doldurmayan yuumlk (less than track
loading - LTL) anlamına gelmektedir Aynı taşıma guumlzergacirchı uumlzerinde bulunan farklı
goumlndericilere ait kuumlccediluumlk hacimdeki yuumlklerin birleştirilerek aynı kamyon ile sevk edilmesidir
71
a Yuumlk Konsolidasyonu
Yuumlk konsolidasyonu lojistik sektoumlruumlnuumln vazgeccedililmez temel kavramlarından biridir
Konsolidasyon lojistik terim olarak birleştirme manasında kullanılmaktadır Lojistikte taşıma
maliyetlerinin yuumlkuumln hacmi ve taşıma mesafesiyle doğrudan ilişkisi olması yuumlk
konsolidasyonu konusunu oumlnemli bir yere getirmektedir
Yuumlk konsolidasyonunun planlanabilmesi iccedilin hem mevcut hem de planlanan stok
durumla ilgili guumlvenilir gerccedilek zamanlı bilgiye ihtiyaccedil duyulmaktadır Aynı zamanda
planlanan konsolidasyonun gerccedilekleştirilebilmesi iccedilin uumlretim programı ile eş zamanlı ccedilalışma
da yapılması gereklidir
LTL veya parsiyel yuumlklerin sevkiyatında yuumlklerin bir araccedilta birleştirilmesi yuumlk
konsolidasyonunun temel başlangıccedil noktasını oluşturmaktadır Aynı youmlne giden yuumlklerin
konsolide edilip birden fazla araccedil yerine tek bir araccedilla sevk edilmesi taşıma maliyetlerini
duumlşuumlrmektedir
Resim 315 Yuumlk konsolidasyonu
Aynı youmlnuuml aynı boumllge olarak ele almak konsolidasyonu boumllgesel teslimatlarda ccedilok
sayıda ayrı ayrı kuumlccediluumlk yuumlklemeler yapmak yerine tek bir araccedilla konsolide etmek boumllgesel
teslimatlar ve elleccedilleme işlemleri iccedilin oumldenen parayı optimize ederken taşımacılık
maliyetlerini duumlşuumlrerek toplam maliyetin indirgenmesini sağlamaktadır
Bu şekilde yuumlklerin konsolide edilmesi lojistikte yeni fırsatların ortaya ccedilıkmasına
neden olmaktadır lsquoZaman Bazlı Lojistikrsquo kavramı oumln plana ccedilıkmakta stokların en aza
indirilmesi guumlvenlik stoklarının miktarının azaltılması ile muumlşteri taleplerinin
karşılanmasında yuumlk konsolidasyonu oumlnemli accedilılımları da beraberinde getirmektedir
Tedarik zincirinin tuumlmuuml ele alındığında stokların takibi talebin youmlnetilmesi suumlrecini
daha yakın şekilde yapılandırılmasıyla teslimatların aralıklarının azaltılmasına katkı
sağlanmakta sonuccedilta konsolidasyonla daha kuumlccediluumlk ve sık siparişler olarak geri doumlnmektedir
Zaman bazlı strateji kullanıldığında konsolidasyon sayesinde taşımacılık maliyetlerini
kontrol edebilmek muumlmkuumln olabilmektedir Bunun iccedilin lojistik sektoumlruumlnde ccedilalışan firmalar
dikkatini taşımacılıkta konsolidasyonun faydalarını anlayabilecek şekilde odaklaması
gerekmektedir Gecikmeleri oumlnleyebilmek iccedilin konsolidasyonlar sipariş ve depolama
suumlreccedillerinden daha oumlncelikli olarak planlanmalıdır
Lojistik sektoumlruumlnde reaktif yaklaşıma goumlre taşımacılık faaliyetleri yuumlklerin konsolide
edilebilmesi iccedilin kuumlccediluumlk siparişleri daha buumlyuumlk yuumlklemelere doumlnuumlştuumlrecek şekilde hazırlıklı
72
olmayı gerektirir Reaktif konsolidasyonun başarılabilmesi yuumlklerin zamanında hazır
olmasına lojistik hizmet verenlerin yuumlkleme planlarına ve yuumlklerin konsolide edilebilecek
coğrafi dağılımlarına bağlı olmaktadır
Proaktif yaklaşımda ise yuumlk konsolidasyonu planlaması uumlreticinin pazar ve satış
tahminine uumlretim programlarına ve stok durumuna bağlı olarak belirlenebilmektedir
Konsolidasyonun yapılabilmesinde temel zorluk ister reaktif isterse proaktif olsun
lojistik tahminlemede yaşanan zorluklardır
Resim 316 Lojistik tahminleme
Bu zorlukların aşılması lojistik hizmet alan işletmelerin maliyetlerinin azaltılması
stokların duumlşuumlruumllmesi teslimatların daha duumlzenli hacircle getirilebilmesi aynı şekilde lojistik
hizmet verenler iccedilin de işletmelerinin başarılı olabilmesi hizmet alanlar ile hizmet verenlerin
birlikte ccedilalışmasına bağlıdır
b Dekonsolidasyon
Yuumlkuumln konsolidasyonu yani sevk edilecek malların bir terminalde birleştirilmesi
terminallerin verimli ccedilalışması iccedilin bir oumln şart olmaktadır Diğer yandan terminallere gelen
malların diğer taşıma sistemlerine aktarılması veya muumlşterilere dağıtımını sağlayacak
dekonsolidasyon konusu da konsolidasyon kadar oumln plana ccedilıkmaktadır
Dekonsolidasyon hizmetleri sonucunda navlun uumlcretleri ve transit zamanlar
azaltılabilir Giderek artan trafik sıkışıklığı problemine kuumlccediluumlk ccedilapta fakat etkili ccediloumlzuumlmler
sunulabilir
Rekabetin giderek arttığı bir duumlnyada uluslararası taşımacılıkta yuumlkuuml doğru yere doğru
zamanda doğru koşullarda ve en uygun maliyette iletilebilmek en oumlnemli amaccedil hacircline
gelmiştir Bu amacı gerccedilekleştirebilmenin bir parccedilası da terminallere gelen yuumlklerin
dağıtımında dekonsolidasyon suumlrecinin idaresi olmaktadır
Dekonsolidasyon verimliliği artırmak ve ekonomi sağlamak amacıyla yuumlklerin
boumlluumlnerek kuumlccediluumlk yuumlkler hacircline getirilerek gidecekleri teslim noktalarına goumlre sevk edilmek
uumlzere dağıtım merkezleri olarak terminallerde gerekli organizasyonlara tabi tutulmasıdır
Ayrıştırılmış kuumlccediluumlk kuumlmelere boumlluumlnmuumlş farklı teslim noktaları iccedilin yuumlklerin
dekonsolidasyonunda her bir yuumlk kuumlmesinin dağıtımın optimizasyonunu sağlayacak şekilde
73
yapılandırılması gereklidir Bunun iccedilin terminallere gelen yuumlklerin muumlşterilere yuumlk teslim
guumlzergacirchlarına ve teslim zamanlarına goumlre nakliye depolama sigorta ve diğer işlemleri
planlanmalıdır
Resim 317 Dekonsolidasyon işlemleri
Guumlnuumlmuumlzde gelişmiş uumllkelerde uumlretici perakendeci arasında teslimat ilişkisinin
kurularak gelen yuumlklerin ayrıştırılıp doğrudan depo antrepo gibi ara bekleme suumlreccedilleri
atlanarak kısa suumlrede teslimatlar sağlanabilmektedir
Bu şekilde uumlreticindashperakendeci hatta son kullanıcıya doğrudan teslimatların
yapılabilmesinde terminallerin roluumlnuumln gittikccedile artmakta olduğu goumlruumllmektedir Terminaller
dekonsolidasyon yapabilecek seviyede iş anlayışlarının geliştirmeleri sayesinde rollerinin
ccedilok daha hayaticirc boyuta ulaştığı anlaşılmaktadır Dekonsolidasyon merkezi kullanmanın en
buumlyuumlk faydası goumlnderici ve alıcılar uumlzerinde olmaktadır Bunlar
Uumlreticiler ve alıcılar iccedilin daha az emniyet stokları
Talep youmlnetimine dayalı stok seviye kontrol sistemleri
Pazara ccedilok daha kısa suumlrede ulaşım
Muumlşteri hizmetlerinin gelişmesi
Esnek ve kolay karar verme suumlreccedilleri
Maliyetlerdeki oumlnemli azalmalar şeklinde sayılabilir
Dekonsolidasyon hizmetlerinin genel iş akış suumlrecine bakıldığında suumlrecin uumlreticilerin
siparişlerin alınma aşamasından başlayarak yuumlklerin terminallerde boşaltılması yuumlklerin
accedilılması yuumlklerin yeniden duumlzenlenmesi etiketleme ve diğer işlemlerin yapılması daha
sonra teslim noktalarına goumlre tekrar konsolide etme terminal iccedilinde elleccedilleme ve stok
alanlarına yerleştirme yeniden yuumlkleme ve dağıtımı kapsamaktadır Ayrıca teslimatı
yapılmış olan yuumlklerin sağlıklı olarak ulaştığına dair kayıtların alınması da bu suumlrece dacirchil
edilmektedir
Dekonsolidasyon hizmetleri sonucunda navlun uumlcretleri ve transit zamanlar
azaltılabilir Giderek artan trafik sıkışıklığı problemine kuumlccediluumlk ccedilapta fakat etkili ccediloumlzuumlmler
sunulabilir Dekonsolidasyon rekabetin hızla arttığı guumlnuumlmuumlzde taşımacılık hatlarında ve
dağıtım merkezlerinde oluşan yoğunluğun azaltılmasında oumlnemli adımlardan biri olmaktadır
74
333 Teslim Yerlerine Goumlre Yuumlkler
Kara yolu taşımacılığında yuumlkler teslim yerlerine goumlre iki gruba ayrılır Bunlar
Tek yuumlkleme ve tek teslim adresi olan yuumlkler
Birden fazla teslim adresi bulunan yuumlkler
3331 Tek Yuumlkleme ve Tek Teslim Yeri Olan Yuumlkler
Yuumlkleme ve boşaltma işlemleri tek bir adreste yapılan uluslararası yuumlklerdir Oumlrneğin
A (İstanbul-Tuumlrkiye) noktasından yuumlklenen eşyanın B (Frankfurt-Almanya) varış noktasında
teslim edilmesidir Uygulamada genellikle goumlnderici muumlşteriden ccedilıkış noktası uumlretim yeri
veya depo eşya teslim ve boşaltma noktası ise alıcı muumlşteri deposudur
Kara yolu taşımacılığında taşıyıcı olarak lojistik firma boşaltmada suumlrat ve zaman
tasarrufu sağlaması doumlnuumlş seferi planlamasının daha kolay ve guumlmruumlkleme işlemlerinin daha
suumlratli gerccedilekleşmesi nedeni ile tek bir teslim adresinde yuumlkuuml bulunan sevkiyatları tercih
etmektedir
3332 Birden Fazla Teslim Yeri Bulunan Yuumlkler
Birden fazla teslim yeri bulunan yuumlklerin sevkiyatı yurt dışındaki farklı boumllgelere
malların teslim edilmesidir Treylerin birden fazla teslim yerine taşıdığı yuumlkleri parccedilalar
hacirclinde teslim etmesi hem zaman hem de taşıma maliyetine olumsuz etkide bulunmaktadır
Planlamanın yeterince yapılamadığı kuumlccediluumlk hacimli işletmelerin tarifeli olmayan taşımalarda
kullanmak zorunda kaldığı bir youmlntem olarak goumlruumllmektedir
Resim 318 Teslim yerlerine goumlre yuumlklerin ayrılması
Uluslararası kara yolu taşımacılığında birden fazla teslim yeri bulunan yuumlk sevkiyatı
sıklıkla rastlanan bir durumdur Oumlrneğin A (İstanbul-Tuumlrkiye) ccedilıkış noktasında farklı
goumlndericilerin kuumlccediluumlk hacimli parsiyel yuumlkleri bir araccedilta toplanarak Avrupa Birliği iccedilinde
farklı B C D E ve F varış noktalarına kara yolu ile dağıtımı yapılabilmektedir
334 Lojistik Firma ve Yuumlk Temini
Kara yolu eşya taşımacılığında lojistik firmanın taşıma organizatoumlruuml olarak başlıca
roluuml taşımacılıkta goumlndericilerin yuumlklerinin teslim yerlerine en iyi koşullarda ulaştırılmasına
youmlnelik faaliyetlerde bulunmasıdır
75
Kara yolu ile yapılacak olan uluslararası taşıma suumlreci sipariş alımı ile başlar
Muumlşterinin vereceği siparişin daha oumlnce yapılmış olan hizmet soumlzleşmesine uygun olması
gerekir Alınan siparişlerin soumlzleşme şartlarına uygun olup olmadığı denetlenmelidir
Yapılan denetim sonunda siparişin soumlzleşme şartlarına uygun olmayan konuları muumlşteri ile
goumlruumlşuumllerek soumlzleşme şartlarına uygun hacircle getirilmelidir
Siparişle ilgili olarak gerccedilekleştirilecek olan sevkiyatın sorunsuz bir şekilde
yapılabilmesi iccedilin gerekli koordinasyonun sağlanması gerekir Yapılacak olan sevkiyatta
oumlnemli olan unsurlar şunlardır
Doğru mal
Doğru araccedillar
Doğru zaman
En duumlşuumlk maliyetle taşımak
En guumlvenli şekilde alıcısına ulaştırmaktır
Goumlndericinin lojistik firmadan beklentisi sadece rekabetccedili fiyatlara dayanmamakta
sevk edilecek eşyaya ait taşıma deneyimi ve taşımanın emniyetli bir şekilde yapılması ve
uumlruumlnlerin tam zamanında teslim edilmesi başta olmak uumlzere hizmet kalitesi yuumlksek bir
şekilde yerine getirebilmesine bağlı olmaktadır
Bu nedenle lojistik firmanın yuumlkuumln temin edilmesi teklif tuumlrleri yuumlklerin araccedil
tuumlrlerine ve teslim yerlerine goumlre tasnifi gibi pek ccedilok konuda planlama yapması gerekir
Lojistik firmanın yuumlk temini iccedilin başvurduğu başlıca youmlntemler
Lojistik firmanın pazarlama ccedilalışmaları sonucu kazanılan muumlşterilere ait yuumlkler
Konsolidasyonu yapmak uumlzere alt yuumlkleyicilerin aktardıkları yuumlkler
Yurt dışı acentesinin youmlnlendirdiği yuumlklerdir
Resim 319 Lojistik firmanın iletişim kanalları ile yuumlk temini
Lojistik firma tanıtım reklam promosyon ccedilalışmaları gibi pazarlama faaliyetleri
sonucu yeni muumlşteriler edinerek goumlndericilerden yeni yuumlk talepleri temin edebilir
Lojistik firmanın yuumlk temininin bir başka yolu ise alt yuumlkleyicilerden aldıkları
yuumlklerdir Lojistik firmanın en oumlnemli rekabet avantajı yuumlk konsolidasyonu yapmasıdır
Sevkiyat iccedilin yeterli yuumlk hacmine ulaşamayan lojistik firmalar yuumlklerini diğer lojistik
76
firmalara devrederek birleştirir Ayrıca yurt dışı temsilcisi veya acenteler kendilerine gelen
yuumlk siparişlerini lojistik firmalara aktarabilir
Ccedileşitli youmlntemler ile yuumlk temin eden lojistik firma farklı iletişim kanalları vasıtası ile
temin ettiği bu yuumlklerin resmi bağlantısını gerccedilekleştirir
Faks ile sipariş alımı
İnternet uumlzerinden sipariş alımı
3341 Faks ile Sipariş Alımı
Siparişin faks ile alınması durumunda hizmet talep formu (Yuumlkleme talimatı formu)
muumlşteriye oumlnceden goumlnderilmelidir Muumlşteri firma sevkiyatla ilgili buumltuumln bilgileri form
uumlzerinde doldurarak lojistik firmaya faks ile goumlndermelidir Hizmet talep formu uumlzerine
doldurulacak bilgiler doğru ve eksiksiz olmalıdır
Resim 320 Faks ile sipariş alımı
3342 İnternet Uumlzerinden Sipariş Alımı
Lojistik firmaların birccediloğunun internet sitelerinde hizmet talep formları vardır
Muumlşteriler lojistik firmanın internet sitesindeki hizmet talep formunu doldurarak da sipariş
bildirimi yapabilir
Resim 321 İnternet uumlzerinden sipariş alımı
Teknolojideki gelişmeler lojistik sektoumlruumlnde de kendini goumlstermiştir Geleneksel sipariş
alma youmlntemleri yerini internet uumlzerinden sipariş alımlarına bırakmıştır İnternet uumlzerinden
alınan siparişler her iki tarafın da zaman kazanmasına fırsat tanımaktadır Daha hızlı işlem
yapılabilmektedir
77
335 Lojistik Firma ve Teklif Tuumlrleri
Lojistik firmanın muumlşterilerine vereceği teklifler iki gruba ayrılır Bunlar
Tarifeli sevkiyat iccedilin verilen teklifler
Yuumlk bazında verilen teklifler
Resim 322 Teklif verme
3351 Tarifeli Sevkiyat İccedilin Verilen Teklifler
Tarifeli sevkiyat iccedilin verilen teklifler 3 aylık 6 aylık 1 yıllık veya daha uzun doumlnemde
suumlrekli ccedilalışma potansiyeli bulunan yuumlklere youmlnelik tekliflerdir
Tarifeli sevkiyatlar uumllkenin ihracat ve ithalat hacimlerindeki ekonomik
dalgalanmalardan etkilenmeyen uzun doumlnemli iş ve fiyat garantisi bulunan yuumlklemelerdir
Fiyatlar ve kacircrlılık genellikle yuumlk bazında verilen sevkiyatlara goumlre daha duumlşuumlk olmaktadır
Tarifeli sevkiyatlar hacim olarak genelde şu oumlzellikleri taşımaktadır
Tam kamyon yuumlkuuml (FTL) veya katlarıdır
Aynı kamyonda tek bir alıcıya youmlnelik yuumlkler bulunmaktadır
Homojen (aynı oumlzellikte) yuumlklerden oluşmaktadır
Teslim noktaları birdir ya da ccedilok az sayıdadır
Tarifeli teklif ccedilalışma biccedilimi ile goumlnderici alıcı ve lojistik firmanın karşılıklı olarak
geleceğe youmlnelik planlama yapması kolaylaşmakta faaliyetlerin gerccedilekleştirilmesine youmlnelik
stratejiler oluşturabilmektedir
3352 Yuumlk Bazında Verilen Teklifler
Yuumlk bazında verilen teklifler muumlşterilere bir defaya mahsus taşımalar iccedilin verilen
tekliflerdir Genellikle bir veya birkaccedil kamyonluk parsiyel yuumlkleri kapsayan hacimdedir
Lojistik firma yuumlk bazında gelen talepleri sevkiyat ve rekabet durumunu goumlz oumlnuumlne
alarak değerlendirmektedir Bu amaccedilla ccedilıkış yeri yuumlkuumln cinsi ambalaj tuumlruuml ile oumllccediluumllerini baz
alarak navlun fiyatlandırması yapma yoluna gitmektedir
Yuumlk bazında ccedilalışmalar toplam hacim olarak genellikle tarifeli ccedilalışmalara goumlre daha
duumlşuumlk seviyededir Geleceğe youmlnelik bir plan yapılamaması ve mevsimsel yuumlk
78
dalgalanmalarından etkilenmesi nedeniyle yuumlk bazında verilen teklifler lojistik firma iccedilin
tercih edilen ccedilalışma youmlntemi olmamaktadır
Resim 323 Kamyon yuumlkuuml
336 Lojistik Firmaya Gelen Yuumlk Taleplerinin Değerlendirilmesi
Hizmet sektoumlruumlnde faaliyet goumlsteren bir işletme olan lojistik firma muumlşteriye verdiği
tarifeli ya da tarifesiz sevkiyat tekliflerinde muumlşteri istek ve ihtiyaccedillarının neler olduğunu
accedilık bir şekilde ortaya koymalıdır
Bu nedenle muumlşterilerinden gelen taleplerin neler olduğunu ve hangi hizmetleri
kapsadığını goumlsteren yanlış anlamalara meydan vermeyecek ve gelecekteki muhtemel
belirsizlik durumunda bir ispat belgesi (karine) oumlzelliğini taşıyan lsquoYuumlk Talep Formursquo
muumlşteriye goumlnderilerek (Resim 123) talepler yazılı olarak alınmalıdır Soumlzluuml alınan yuumlk
talepleri mutlaka yazılı hacircle doumlnuumlştuumlruumllmelidir
Lojistik firma yuumlk talep formunda talep edilen hizmetlerin kapsamını incelemeli
hizmeti en iyi şekilde gerccedilekleştirecek bir teklif hazırlamalıdır Lojistik firmanın hizmet
alanı dışında bulunan konular muumlşteriye accedilık bir şekilde anlatılmalıdır Lojistik firma
muumlşteri ilişkilerinde yol goumlsterici bir rol uumlstlenmeli danışmanlık goumlrevini de yerine
getirmelidir
Lojistik firma talep formunda yer alan hizmetleri veremeyecek durumda ise bunu
accedilıkccedila muumlşteriye bildirerek muumlşterinin mallarını zamanında yerine ulaştırabilmesi iccedilin başka
bir firmaya youmlnelmesini sağlamalıdır
79
Resim 324 Yuumlk teklif başvuru formu
80
UYGULAMA FAALİYETİ
İşlem Basamakları Oumlneriler
AETR Anlaşması
normlarına bağlı kalarak
suumlruumlcuumllerin kullanacakları
araccedillara yaş olarak
uygunluğunu denetleyiniz
Denetim sırasında araccedilların toplam ağırlığına
yolcu ya da yuumlk taşıma durumuna ve gidilecek
mesafenin uzunluğuna dikkat ediniz
AETR Anlaşma
koşullarına goumlre suumlruumlcuumllerin
dinlenme ve mola suumlrelerine
uyup uymadıklarını
denetleyiniz
Denetim sırasında araccedilta kaccedil suumlruumlcuuml
bulunduğuna taşıma esnasında feribot tren vb
araccedilların kullanılıp kullanılmadığına dikkat ediniz
Taşınacak yuumlkuumln
oumlzelliğine goumlre treyler seccedilimini
yapınız
Yuumlkuumln ccedileşidi hacmi ambalaj şekli ve ağırlığı
araccedil seccediliminde dikkat etmeniz gereken unsurlar
olmalıdır
Boş araccedil bildirim
formunu muumlşteriye goumlndererek
araccedil kapasitesine goumlre yuumlk
siparişi alınız
Yuumlkleri oumlzelliklerine goumlre parsiyel yuumlk ve tam
kamyon yuumlkuuml olarak sınıflandırmaya dikkat ediniz
Kamyonu doldurmayan
parccedila yuumlkler iccedilin konsolidasyon
işlemini gerccedilekleştiriniz
Konsolidasyon işleminde yuumlklerin gideceği
yerleri ve yuumlklerin oumlzelliklerini oumln planda tutarak
yuumlkleme yapmaya dikkat ediniz
Online yuumlk teklif
başvurusu ile gelen yuumlk
tekliflerini oumlzelliklerine goumlre
değerlendiriniz
Teklifleri yuumlk bazında ve tarifeli olarak
değerlendirmeye tabi tutmaya dikkat ediniz
UYGULAMA FAALİYETİ
81
A- OBJEKTİF TESTLER (OumlLCcedilME SORULARI)
Aşağıdaki soruları dikkatlice okuyunuz ve doğru seccedileneği işaretleyiniz
1- AETR Soumlzleşmesine goumlre azami ağırlığı 75 tonu aşmayan taşıtlar iccedilin suumlruumlcuuml yaşı kaccedil
olmalıdır
E) 18 B) 19 C) 20 D) 21
2- AETR Soumlzleşmesine goumlre istisnalar hariccedil guumlnluumlk taşıt kullanma suumlresi en fazla kaccedil saat
olmalıdır
A) 9 B) 10 C) 11 D) 12
3- Suumlruumlcuuml 45 saatlik bir araccedil kullanımı sonrasında AETR Soumlzleşmesine goumlre en az kaccedil
dakika mola vermek zorundadır
A) 55 B) 35 C) 45 D) 60
4- Taşıtta en az iki suumlruumlcuuml olmak şartıyla her otuz saatlik araccedil kullanım suumlresi boyunca her
bir suumlruumlcuuml en az kaccedil saat dinlenmelidir
A) 5 B) 8 C) 6 D) 7
5- Aşağıdakilerden hangisi taşıma şirketlerinin suumlruumlcuuml seccedilerken aradığı niteliklerden biri
değildir
A) Araccedil kullanımında ehil olması
B) Guumlmruumlk işlemlerini ve dokuumlmantasyonu bilmesi
C) Yuumlkleme ve boşaltmalara nezaret etmesi
D) Muhasebe bilgisine sahip olması
6- Genellikle meşrubat firmalarının tercih ettiği aracın istenilen kısmından istenildiği kadar
yuumlk boşaltılmasına imkacircn veren treyler tuumlruuml hangisidir
A) Frigofrik treyler B) Maksima treyler C) Damper şasi treyler D) Tenteli treyler
7- Aşağıdakilerden hangisi oumlzellik taşıyan yuumlkler arasında yer almaz
A) Canlı hayvan B) Kuru yuumlkler C) Tehlikeli maddeler D) Bozulabilir gıda
8- Aşağıdakilerden hangisi dekonsolidasyon suumlreci iccedilinde yer almaz
A) Etiketleme ve diğer işlemlerin yapılması
B) Tekrar konsolide etme
C) Araccedil iccedilinde elleccedilleme
D) Stok alanlarına yerleştirme
OumlLCcedilME VE DEĞERLENDİRME
82
9- Aşağıdakilerden hangisi tarifeli sevkiyata ait bir oumlzellik değildir
A) Parsiyel kamyon yuumlklerinden oluşur
B) Aynı kamyonda tek bir alıcıya youmlnelik yuumlkler bulunmaktadır
C) Homojen (aynı oumlzellikte) yuumlklerden oluşmaktadır
D) Teslim noktaları bir veya ccedilok az sayıdadır
Aşağıdaki cuumlmlelerde boş bırakılan yerlere doğru kelimeleri yazınız
10- Ulaştırma Bakanlığının Eşya Taşımasına Dair Youmlnetmelikrsquoine goumlre uluslararası eşya
taşımacılığında kullanılacak taşıtlardan yaşının hellip yaşından buumlyuumlk istiap haddinin helliphellip
tondan kuumlccediluumlk olmaması zorunludur
11- Guumlnluumlk dinlenme suumlresi taşıt hareket hacirclinde değil ve bir helliphelliphellip ile donatılmışsa taşıtta
kullanılabilir
12- Semi treyler ccedilekildiği araca helliphellip adı verilen bir bağlantı aracıyla bağlanan kara yolu
yuumlk taşıtıdır
13- Aynı youmlne giden yuumlklerin konsolide edilip birden fazla araccedil yerine tek bir araccedilla sevk
edilmesi taşıma helliphelliphelliphelliphellip duumlşuumlrmektedir
14- yuumlklerin boumlluumlnerek kuumlccediluumlk yuumlkler hacircline getirilerek gidecekleri teslim
noktalarına goumlre sevk edilmek uumlzere terminallerde gerekli organizasyonlara tabi tutulmasıdır
DEĞERLENDİRME
Cevaplarınızı cevap anahtarıyla karşılaştırınız Yanlış cevap verdiğiniz ya da
cevap verirken teredduumlt ettiğiniz sorularla ilgili konuları faaliyete geri doumlnerek tekrarlayınız
Cevaplarınızın tuumlmuuml doğru ise bir sonraki uygulama testine geccediliniz
83
Aşağıda uluslararası kara yolu eşya taşımacılığının bileşenleri ile ilgili
uygulamalarda karşınıza ccedilıkacak durumlar sıralanmıştır Uluslararası kara yolu eşya
taşımacılığının bileşenleri ile ilgili listelenen davranışları tabloda bulunan
değerlendirme oumllccedileğine goumlre değerlendiriniz
DEĞERLENDİRME
Yapılan değerlendirme sonunda ldquoHayırrdquo şeklindeki cevaplarınızı bir daha goumlzden
geccediliriniz Kendinizi yeterli goumlrmuumlyorsanız oumlğrenme faaliyetini tekrar ediniz Buumltuumln
cevaplarınız ldquoEvetrdquo ise bir sonraki oumlğrenme faaliyetine geccediliniz
Değerlendirme Oumllccediluumltleri Evet Hayır
1 AETR Anlaşması normlarına bağlı kalarak suumlruumlcuumllerin
kullanacakları araccedillara yaş olarak uygunluğunu denetlediniz mi
2 AETR Anlaşma koşullarına goumlre suumlruumlcuumllerin dinlenme ve
mola suumlrelerine uyup uymadıklarını denetlediniz mi
3 Taşınacak yuumlkuumln oumlzelliğine goumlre treyler seccedilimini yaptınız
mı
4 Boş araccedil bildirim formunu muumlşteriye goumlndererek araccedil
kapasitesine goumlre yuumlk siparişi aldınız mı
5 Kamyonu doldurmayan parccedila yuumlkler iccedilin konsolidasyon
işlemini gerccedilekleştirdiniz mi
Online yuumlk teklif başvurusu ile gelen yuumlk tekliflerini
oumlzelliklerine goumlre değerlendirdiniz mi
UYGULAMA FAALİYETİ
84
Ofis yuumlkleme sahası ve depo ortamında bilgisayar el terminali forklift elleccedilleme
elemanları gibi donanım ve araccedil gereccedilleri kullanarak Karayolları Kanunu ve uluslar arası
anlaşmalara uygun şekilde yuumlkleme ve sevkiyat işlemlerini yapabileceksiniz
Araccedil yuumlkleme planı uygulamasının yararlarını araştırınız
Yuumlkleme planı ccedilıkarılarak araccedil yuumlklemesi yapan bir nakliye şirketi veya lojistik
firmaya giderek uygulama hakkında bilgi alınız
Yuumlkleme sırasında meydana gelebilecek uumlruumln hasarlarında lojistik firmanın nasıl
bir uygulama yaptığı konusunda bilgi toplayınız
Canlı hayvan taşımacılığında yuumlkleme işleminin nasıl gerccedilekleştirildiğini ve hangi
kurallara uyulduğunu araştırınız
Bozulabilir gıda maddelerinin yuumlklenmesi ve uyulması gereken kurallar hakkında
bilgi toplayınız
Bu araştırmaları yaparken bulabileceğiniz resim katalog dergi vb dokuumlmanları sınıf
ortamına getirerek bilgilerinizi arkadaşlarınızla paylaşınız
Araştırma yaparken ccedilevrenizde bulunan lojistik firmalardan ya da nakliye firmaları ile
kargo hizmeti veren firmalardan işletmelerin ilgili boumlluumlmlerinden ve youmlneticilerinden
yararlanabilirsiniz Ayrıca internet ortamında nakliye işi ile ilgilenen işletmelerin sitelerine
girerek gerekli bilgi ve dokuumlmanları elde edebilirsiniz
4 YUumlKLEME VE SEVKİYAT 41 Yuumlkleme Planı
Lojistik firmaların buumlyuumlk depolarında nakliye araccedillarına yuumlkleme yapılmadan oumlnce
sevk edilecek uumlruumlnlerin hangi araccedillara hangi sıra ile yuumlkleneceğinin planlanması ve bu
planların talimat hacircline getirilerek yuumlkleme ve elleccedilleme elemanlarına bildirilmesi gerekir
Araccedillara yuumlkleme yapılmadan oumlnce yuumlkleme ile ilgili bir plan ccedilıkarılması gerekir Bu
plan satış siparişlerine goumlre araccedilkonteyner yuumlklemesinin en uygun şekilde
gerccedilekleştirilmesini sağlayacaktır
Yuumlkleme planı gelişmiş depo organizasyonlarında aracın ya da konteynerin goumlruumlntuumlsuuml
uumlccedil boyutlu olarak bilgisayar ekranına yansıtılarak yapılır Yuumlklenecek aracın en boy
yuumlkseklik gibi bilgileri taşınacak olan uumlruumlnuumln ya da ambalajının oumllccediluumlleri ile karşılaştırılarak
en uygun yuumlkleme planı ortaya ccedilıkarılır
OumlĞRENME FAALİYETİndash4
ARAŞTIRMA
AMACcedil
85
Bilgisayar yardımıyla oluşturulan yuumlkleme planı bilgileri yuumlklemeyi koordine eden
depo elemanına ulaştırılarak forklift kullanıcısının ya da elleccedilleme elemanlarının yuumlkleme
planına uygun olarak yuumlkleme yapması sağlanmış olur
Resim 41 Konteyner ya da roumlmork yuumlkleme planı
Yuumlkleme planında bulunması gereken unsurlar şunlardır
Uumlruumlne ve ambalajına ait bilgiler (en boy yuumlkseklik ağırlık vb)
Uumlruumlnuumln yapısal oumlzelliği (katı sıvı vb
Araca ait bilgiler (en boy yuumlkseklik aks sayısı istihap haddi vb)
Uumlruumlnuumln ve ambalajının ccedilevrilebilme oumlzelliği
Uumlzerine başka bir uumlruumlnuumln konulma izni
Sevkiyat sırasında muumlşteritedarikccedili oumlnceliği
Palet ve kutu maliyetleri
Resim 42 Tır dorsesi yuumlkleme planı
411 Yuumlkleme Planının Yararları
Yapılan yuumlkleme planına ile bir kamyonu ya da yuumlkleme aracını oluşturmayan
siparişlerin maliyeti en aza indirecek şekilde bir başka uygun siparişle birleştirilmesi
sağlanacaktır Bu durumda maliyet oumllccediluumltleri goumlz oumlnuumlnde bulundurularak en uygun sipariş
birleştirmeleri ve ilgili araccedil eşleştirmeleri yapılarak sevkiyat hazır hacircle getirilecektir
86
Resim 43 Ambalaj ve yuumlkuumln yapısına goumlre yuumlkleme planı
Yuumlkleme planı ile uumlruumlnlerin araca yuumlklenmesi sırasında muumlşteri adresi ve teslim yerleri
dikkate alınarak yuumlkleme yapılacaktır Buna goumlre ilk teslim adresinden son teslim adresine
doğru araccedil yuumlklenerek boşaltma sırasında uumlruumlnuumln hasar goumlrmemesi sağlanacak ve zamandan
tasarruf edilerek nakliye maliyetleri azaltılmış olacaktır
Yuumlk taşıyacak olan araccedilların taşıdıkları yuumlkle birlikte guumlvenli seyredebilmeleri iccedilin
sağlam bir dorse yapısına sahip olmaları gerekir Resim 44rsquote goumlruumllduumlğuuml gibi araccedilların oumln
duvarları taşınan faydalı yuumlk ağırlığının 80rsquoine denk gelen bir guumlccedille oumlne doğru hareket
ederek ccedilarpmasını karşılayacak sağlamlıkta olmalıdır Aracın yan duvar ve panelleri ise
taşınan faydalı yuumlk ağırlığının 50rsquosine denk gelen bir guumlccedille yanlara ccedilarpmasını
karşılayacak sağlamlıkta yapılmalıdır
Resim 44 Kuvvetlerin youmlnler doğrultusunda dağılımı
Yuumlk taşıma amaccedillı araccedilların taban yuumlzeylerinin kaymaz malzeme ile kaplanması
yuumlkuumln araccedil hareket hacirclinde iken daha sabit bir konumda taşınmasını sağlayan bir başka
oumlnemli faktoumlrduumlr
Araccedillar taşınması amaccedillanan oumlzel yuumlklerin oumlzellikleri doğrultusunda tasarlanmalı ve
oumlzel yuumlkuumln gerektirdiği guumlvenlik sistemine sahip bir şekilde imal edilmelidir Yuumlkleme planı
sayesinde araccedillara yuumlklenecek yuumlklerin oumlzellikleri hacim ve boyutları oumlnceden tespit
edilerek araccedil iccedilinde en emniyetli hangi noktada duracağı ve alınacak oumlnlemler grafikler
yardımıyla belirlenebilmektedir
87
Kamyonlar roumlmorklar ve yarı roumlmorklar yuumlklenirken izin verilen maksimum aks
ağırlıklarını aşmamaya oumlzen goumlsterilmelidir Bir başka oumlnemli nokta ise youmlnlendirici aksa
duumlşen minimum gerekli yuumlk miktarından daha az bir yuumlkuumln gelmesini oumlnlemektir Zira
youmlnlendirici aksın guumlvenli bir youmlnlendirme işlevi iccedilin belli bir yuumlkuumln altında bulunması
şarttır
Yuumlkuumln araccedilların sahip olduğu dingillerin her birine izin verilen minimum ve
maksimum miktarlarda dağılmasının hem guumlvenlik accedilısından hem de ekonomik bir taşıma
performansı accedilısından buumlyuumlk yararları vardır Bu nedenle Resim 45rsquote goumlruumllen yuumlk dağılım
planları her aracın sahip olduğu teknik oumlzellikler ve oumllccediluumller doğrultusunda hazırlanmalı
yuumlklemeler ise bu planlar doğrultusunda yapılmalıdır
Resim 45 Yuumlk ağırlık dağılım planı
Genel yuumlklerin taşınmasında birtakım kurallara uyulması gerekir Uumlruumlnlerin
taşınmasında ortaya ccedilıkan ezilme kırılma deformasyon gibi etkilenmeler başlıca uumlccedil
faktoumlrden kaynaklanmaktadır Bunlar
Malların birbirine ccedilarpması
Sarsıntı (titreşim)
İstiflemedir
Ccedilarpma ve sarsıntıyı ortaya ccedilıkaran zararın boyutu yol ve taşıtın niteliği ile istiflemeye
bağlı olarak değişir Oumlzellikle doumlkme yuumlk taşımacılığında yığın yuumlksekliği ne kadar fazla
olursa zedelenme oranı o derece artmaktadır
Ambalajlı uumlruumlnlerin mekanik etkilerden korunması veya ortaya ccedilıkan zararların en az
seviyede tutulması iccedilin uumlzerinde durulması gereken hususlar şunlardır
Ambalajların kara yolu taşımasına uygun olması
Yuumlklemeye oumlzen goumlsterilmesi
İstif sayısı ile yuumlkleme guumlvenliğinin kontrol edilmesi
Paletli yuumlklerde palet iccedilindeki birim sayısının azaltılması
Yuumlklemeye kadar elleccedillemelerin en aza indirilmesi muumlmkuumlnse işletme iccedilinde
taşımanın bant veya konteynerle yapılması gerekir
88
Resim 46 Bant yardımıyla yuumlkleme
42 Yuumlkleme Kuralları
Taşıma sırasında hasarın oluşmaması iccedilin yuumlklemeler lojistik firma yetkilisi
nezaretinde yapılır Lojistik firma yetkilileri yuumlkleme yaparken şu konulara dikkat etmelidir
Yuumlklenecek eşyanın doğru araca yuumlklenmesine muumlşteriye sevk edilene kadar depo
iccedilinde oumlzenle korunmasına ve etiketlendirilmesine dikkat edilmelidir
Bir arada bulunması sakıncalı olan uumlruumlnler aynı araca yuumlklenmemelidir
Yırtılmış veya hasar goumlrmuumlş ccediluval kacircğıt torba paket vb eşyalar iccedilin gerekli
durumlarda ambalaj değişikliğine gidilmeli veya hasarlı yerler onarılmalıdır
Ccediluval ve paketler doğrudan aracın kasası ile temas etmemeli altlarına teması
engelleyecek cisimler konulmalı veya paletle yuumlkleme yapılmalıdır
Paketler tek sıra hacirclinde aracın tabanına yuumlklendikten sonra uumlzerine başka bir
yuumlkleme yapılacak ise yuumlkleme yapılmadan oumlnce tabandaki paketlerin uumlzerine kontrplak
veya strafor konulmalı ve bundan sonra yuumlkleme yapılmalıdır
Muumlmkuumln olduğunca ağır ambalajlı uumlruumlnler alt sıralara hafif olanlar ise uumlste gelecek
şekilde yuumlkleme yapılmalıdır
Plastik ambalajlar ile ahşap ambalajlar uumlruumlnuumln muumlsaade edilen istif hadlerine goumlre
uumlst uumlste konmalıdır
Eşyaların yuumlklenmesinde ambalaj ağızlarının yukarıya gelmesine oumlzenle dikkat
edilmelidir
Aracı yuumlklemeden oumlnce isim ve miktar kontrolleri diğer tuumlm eşya ccedileşitlerinde
olduğu gibi yuumlkleme sorumlusu tarafından yapılmalıdır
89
Resim 47 Lojistik firma deposundan araccedillara yuumlkleme yapılması
Teneke ambalajların yuumlklenmesinde sıralar arasına karton kontrplak veya strafor
konulmalı ambalajların birbirine temas etmesi oumlnlenmelidir
Soğuktan etkilenebilecek eşyalar kış aylarında araccedil kasasının orta kısmına
yuumlklenerek soğuğun etkisi en aza indirilmelidir
Uumlruumlnlerin araccedil ya da konteyner iccediline yerleştirilmesi sırasında yuumlkleme planına bağlı
kalınmasına oumlzen goumlsterilmelidir
Uumlruumlnler ağırlık ve hacimlerine goumlre araccedil iccediline eşit oumllccediluumllerde yerleştirilmeli boumlylece
aracın daha guumlvenli ve daha suumlratli seyretmesi sağlanmalıdır
Bazı eşyalar muumlşteri talepleri goumlz oumlnuumlne alınarak paletli olarak sevk edilmelidir
Sevkiyat rotasına goumlre oumlncelikli olarak muumlşterilere teslimi yapılacak uumlruumlnlerin
yuumlkleme sırasında oumln boumlluumlmlere yerleştirilmesine dikkat edilmelidir
Sevkiyatı yapılacak uumlruumlnlerin ambalajlarının temizliğine etiketlerinin doğru ve
yapışmış olmasına titizlikle dikkat edilmelidir
Uumlruumlnlerin uumlstlerinin kapatılacağı brandanın temiz olmasına ve yırtık delik gibi uumlruumlne
zarar verebilecek kusurunun olmamasına dikkat edilmelidir
Aracın eşyanın yuumlklenmesine uygunluğu kontrol edilmelidir Treyler iccedilinde toz
ıslaklık tavanında delik ve yırtık olmamalıdır Uygun olmayan araccedillar uygun olanları ile
değiştirilmeli veya aksaklıkları giderilmelidir
Kolili veya paletli yuumlklerde malların suumlrtuumlnmesini ve ccedilarpmasını oumlnlemek amacıyla
koli ve palet araları tel ahşap malzeme veya kartonla sıkıştırılmalıdır
Araccedil hacminden daha az miktardaki yuumlkler iccedilin hava yastıkları kullanılmalıdır
Lojistik firma yuumlklemenin uygunluğunu denetlemeli aksaklıkları duumlzelttirmelidir
Yuumlkleme kalifiye elemanlar tarafından gerccedilekleştirilmelidir
90
Resim 48 Paletli yuumlkleme
Araccedil iccedili istiflemeye oumlzen goumlsterilmeli taşıma sırasında duumlşme ccedilarpma ve
suumlrtuumlnmeden kaynaklanan bir hasarın olmaması iccedilin oumlnlemler alınmalıdır
Aracın muumlhuumlrlemesi yuumlklemeden sonra goumlnderici ve lojistik firma tarafından
yapılmalıdır
43 Yuumlklemede Sembol ve İşaretler
Nakliye araccedillarına yuumlklenecek olan uumlruumlnlerin yapısal oumlzelliklerine goumlre ambalajlarının
uumlzerine yapıştırılacak semboller farklılık goumlsterir Bu semboller uumlruumlnlerin hangi şartlarda
muhafaza edileceğini ne şekilde yuumlkleneceğini yuumlkleme ve boşaltma sırasında uyulması
gereken youmlntem ve kuralları da belirler
Ambalajlamada kullanılan işaretleme ldquoUluslararası Standartlar Oumlrguumltuumlrdquo tarafından
(ınternational standarts organization ISO) belirlenerek ISO 780 olarak yayınlanmış daha
sonra revize edilerek ISO 7000 olarak kabul edilmiştir
431 ldquoKırılabilirrdquo İşareti
Aslında tuumlm uumlruumlnler taşınma esnasında hasar goumlrebilir Ambalajın kullanım amacı da
uumlruumlnleri bu hasarlara karşı korumaktır Bu yuumlzden bir ambalaj 75 cm yuumlkseklikten sert bir
zemine duumlştuumlğuumlnde uğrayacağı şoka karşı uumlruumlnuuml koruyucu nitelikte olmalıdır Kırılabilir
işareti cam uumlruumlnlerde hassas elektronik ve tıbbi cihazların ambalajlarında kullanılmalıdır
Resim 49 Kırılabilir işareti
91
432 ldquoBu Youmlnderdquo İşareti
ldquoBu tarafı yukarıya gelsinrdquo şeklinde de yorumlanabilir İki ok işaretinden oluşan bu
sembol ambalajın dikey olarak hangi youmlnde konulacağını goumlsterir Ambalajın karşılıklı
olarak her iki tarafına yapıştırılır
Resim 410 Bu youmlnde işareti
433 ldquoNemden Koruyunrdquo İşareti
Yuumlkleme taşıma boşaltma ve depolama sırasında suyla teması sakıncalı olan ıslanma
durumunda zarara uğrayabilecek uumlruumlnleri ifade eder Siyah zemin uumlzerine beyaz accedilık
şemsiye ile goumlsterilir
Resim 411 Nemden koruyun işareti
434 ldquoSıcaklık Sınırırdquo İşareti
Sıcaklıkla ilgili bu sembol nispeten yenidir Taze uumlruumlnlerin kalitesinin muhafaza
edilmesi iccedilin gerekli sıcaklık derecesini goumlsterir Maksimum ve minimum ısı derecesi
termometre resminin iki yanına basılmalıdır
Resim 412 Sıcaklık sınırı işareti
92
44 Bozulabilir Gıda Maddelerinin Yuumlklenmesi
Yaş sebze ve meyveler hayvansal uumlruumlnler su uumlruumlnleri gibi ccedilabuk bozulabilir uumlruumlnlerin
uumlretimlerinden başlanarak tuumlketimlerine kadar soğuk ortamlarda muhafaza edilmeleri
gerekmektedir Bu uumlruumlnler genel olarak donma derecelerinin uumlstuumlnde bir soğutma sistemi ile
muhafaza edilmelidir Bu sebeple ccedileşitli soğutma youmlntemleri uygulanarak uumlruumlnlerin
kalitesini bozmadan hijyenik ortamlarda korunması yuumlklenmesi ve taşınması gerekmektedir
Bozulabilir gıda maddelerinin yuumlklenmesinde uumlruumlnlerin sıcak ve soğuktan
etkilenmemesi bozulmaması ve uygun koşullarda sevk edilmesi iccedilin gerekli teknik koşullar
sağlanmalıdır Bu nedenle yuumlkleme işleminin daha kısa zamanda ve daha titiz bir şekilde
yapılması gerekir Ayrıca taşımayı yapacak araccedilların ısıtma-soğutma sistemleri olmalıdır
Resim 413 Frigofrik nakliye aracı
Isıtma-soğutma cihazının sağlam bakımlı ve işler durumda olması soğutucu gazına
dikkat edilmesi aracın kayışlarının elektrik aksamının ve gaz borularının kontrol edilmesi
gereklidir Araccedil kasasının dışarıdan hava alıp almadığı kontrol edilmeli yan duvarlar taban
ve tavandan hava sirkuumllasyonu sağlanmalı ve buna goumlre yuumlkleme yapılmalı arka kapıları
hava almayacak şekilde oumlrtuumllmelidir
441 Yuumlkleme ve Sevkiyat Kuralları
Muumlmkuumln olduğu takdirde her bir araca aynı cins mal yuumlklenmesine dikkat
edilmelidir
Muumlmkuumln değil ise ccedileşitli fakat aynı ısı derecesi isteyen malların aynı araca
yuumlklenmesi sağlanmalıdır
Bir araca birbirini bozacak mallar yuumlklenmemelidir
Araca yuumlklenecek mal iccedilin ısı tespitinin bunlara ilişkin cetvellere bakılarak yapılması
ve soğutucu cihazının buna goumlre ayarlanması gerekir
Taşınacak mal bir soğuk hava deposundan alınmışsa ve depoda hangi derecede
saklanmış ise araccedilta da aynı ısı derecesinde saklanması sağlanmalıdır
Gerek dışarıdan gerekse bir soğuk hava deposundan alınan malın bozuk olup
olmadığının oumlnceden kontroluumlnuumln yapılması gerekir
93
Bozulabilir maddelerden bazıları gereken ısı derecesinde muhafaza edilseler bile
belli bir zaman sonunda vasıflarını kaybeder Bu nedenle bozulabilen maddelerin bir an oumlnce
alıcısına teslim edilmesi oumlnemlidir Bunun iccedilin guumlnde yaklaşık 700 km yol gidilmesi gerekir
Resim 414 Frigofrik nakliye aracının yuumlklenmesi
Soumlz konusu mesafenin gidilebilmesi aracın arıza yapmaması ile muumlmkuumlnduumlr Bunun
iccedilin aracın bakımının yanı sıra lastiklerinin de yeni olması gerekir
Araccedil herhangi bir sebeple yolda arıza veya gecikme yaparsa durum suumlruumlcuuml
tarafından vakit geccedilirmeksizin firması kanalıyla goumlndericisine ve alıcısına bildirilmelidir Bu
bildiride konu tuumlm accedilıklığı ile alıcı ve yuumlkleyici firmaya iletilmeli gizlenmemelidir
Arıza motor aksamında ise araccedil bir bakım yerine soğutma cihazında ise en yakın
soğuk hava cihaz bakımı yerine goumltuumlruumllmelidir
Tablo 41 Frigofrik araccedil tuumlrlerine goumlre yuumlkleme kapasiteleri
Eğer mal bozulacak cinsten ise mutlaka firmaya haber vererek ve onayını alarak bir
başka soğuk havalı araca aktarma yapılmalı ve yola devam edilmelidir
94
Buumltuumln tedbirlere rağmen araccedilta meydana gelen arızanın giderilmesi uzun suumlrecek ve
bu muumlddet iccedilinde malların bozulması tehlikesi varsa bu takdirde firmaya haber vererek
durum bildirilmelidir
Arıza yalnızca soğutma cihazında ise ve taşınan mal sebze gibi bozulması daha guumlccedil
maddelerden meydana geliyorsa aracın oumln ve arka havalandırma kapakları accedilılarak yola
devam edilmelidir
Alınan buumltuumln tedbirlere rağmen taşınan mal bozulur veya hasar goumlruumlr ise suumlruumlcuuml hiccedil
zaman kaybetmeden durumu bir taraftan firmasına bildirirken diğer taraftan malı sigorta
eden şirketten bir goumlzlemci istemeli hasar miktar ve nispeti ile hasarın taşımadan meydana
gelip gelmediğini tespit ettirmelidir
45 Canlı Hayvan Yuumlklemesi ve Taşınması
Uluslararası taşımacılıkta taşınan eşyalardan biri de canlı hayvanlardır Canlı hayvan
taşımacılığı ile uğraşanlar hayvanları bir yerden bir yere naklederken herhangi bir araccedilla
değil bu işe uygun taşıma araccedillarıyla yapmalı ve uzun mesafeli taşımalar iccedilin istasyonlar
inşa etmelidir Ayrıca bu konu ile ilgili deneyimli ve uzman kişileri goumlrevlendirmelidir
Canlı hayvan taşımacılığı diğer uumlruumln taşımalarına goumlre ccedilok daha fazla proseduumlre tabidir
Hayvanların sıradan taşıma araccedilları ile nakliye edilmesi yuumlksek uumlcretler oumldenmesine ve
hayvanların sağlığının tehlikeye girmesine sebep olmaktadır Bu tuumlr taşıma sistemlerinde iki
ccedileşit kayıp soumlz konusu olabilir
Hayvanların oumllmeleri veya yaralanmaları sonucu oluşan kayıplar
Bu şekildeki kayıplar genellikle hatalı yuumlkleme sonucu hayvanların birbirlerini
ezmelerinden kaynaklanır Bu tuumlr kayıpları ortadan kaldırmak iccedilin nakliye aracı iccedilinde
taşınacak hayvanlara rahat hareket edebilecekleri alan bırakılmalıdır
Yol firesi
Yol firesi nakliye sırasında meydana gelen canlı ağırlık kaybıdır Yol firesi mesafeye
ve dolayısıyla da nakliye suumlresine bağlı olarak değişir Yol firesi 24 saatlik nakliye suumlresinde
2-4 24-36 saatlik nakliye suumlresinde 35-55 kadardır
451 Hayvanların Uluslararası Nakliyat Sırasında Korunmasına Dair Avrupa
Soumlzleşmesi
Hayvanların nakliye koşulları guumln geccediltikccedile daha ccedilok oumlnem kazanmaktadır Guumlnuumlmuumlzde
Avrupa Birliği uumlye uumllkelerinde ccediliftlik hayvanlarının taşınması ile ilgili cezai yaptırımlar ve
duumlzenlemeler yuumlruumlrluumlğe girmiştir Hayvanların en fazla seyahat edebilecekleri suumlre taşıma
kabininde hayvan başına duumlşen alan kabinin havalandırılması sıcaklık nem ve ışık
değerleri indirme ve bindirme ekipmanları sulama donanımlarının tuumlmuuml bu duumlzenlemelere
tabidir
95
Resim 415 Canlı hayvanlar
Avrupa Konseyine uumlye olan ve bu soumlzleşmeyi imzalayan devletler hayvanlara iyi
muamele edilmesinin uluslararası hayvan nakliyatı gerekleri ile bağdaştırılabileceğine
inanarak nakliyat sırasında hayvanları muumlmkuumln olduğu kadar eziyetten korumak arzusuyla
bu soumlzleşmeyi duumlzenlemişlerdir
Soumlzleşme taraflarından her biri bu soumlzleşmenin uluslararası hayvan nakliyatını
duumlzenleyen huumlkuumlmlerini uygulayacaklardır Bu soumlzleşmedeki ldquoUluslararası nakliyatrdquo
tabirinden sınır trafiği hariccedil sınır geccedilmeyi gerektiren her tuumlrluuml sevkiyat kastedilmektedir
Nakliyatın bu Soumlzleşme huumlkuumlmlerine uygun olup olmadığına hayvan sevkeden uumllkenin
yetkili makamları karar verir Bununla birlikte hayvan goumlnderilen uumllke veya yol uumlzerindeki
uumllkeler nakliyatın soumlzleşme huumlkuumlmlerine uygunluğuna itiraz edebilir Ancak hayvanların
iyiliği iccedilin gerekmedikccedile sevkiyat durdurulmaz
Soumlzleşme taraflarından her biri grevlerin veya oumlnceden kestirilemeyen diğer
durumların uumllkelerinde bu Soumlzleşme huumlkuumlmlerinin tam uygulanmasını engellediği hacircllerde
hayvanların maruz kalacakları eziyeti oumlnlemek veya azaltmak iccedilin gerekli tedbirleri alacaktır
452 Yuumlkleme ve Taşıma Kuralları
Canlı hayvanların taşınmasında taşıma suumlresi boyunca suumlruumlcuuml ve yardımcısı dışında
bu hayvanların beslenmesi havalandırılması bakımı konularında goumlrevli bir kişinin daha
araccedilta bulundurulması gerekmektedir
Hayvanların yuumlklenmeleri ve boşaltılmaları iccedilin koumlpruuml rampa merdiven gibi uygun
gereccediller kullanılmalıdır Bunların tabanları kaymayı oumlnleyecek şekilde ve yanları koruyucu
tarzda yapılmış olmalıdır
96
Resim 416 Rampa ile yuumlkleme
Yuumlkleme boşaltma sırasında hayvanlar başlarından boynuzlarından veya
bacaklarından kaldırılmamalıdır Yuumlkleme sırasında yuumlruumlmeyen hayvanların hareket
etmesini sağlamak iccedilin şok cihazı kullanılmalıdır
Yuumlkleme ve boşaltma veteriner nezaretinde yapılmalıdır
Hayvanların taşınabilmesi iccedilin ilgili aşılarının tam olması gerekir Hayvanların araca
yuumlklenecek sayıları ve grup hacimleri belirlenmelidir
Taşınacak hayvanın cinsine goumlre hava ve yol koşullarına dikkat edilmelidir
Duraklama yerleri ve zamanı oumlnceden planlanmalıdır
Beslenme iccedilin gerekli yiyecek iccedilecekler araca ayrıca yuumlklenmelidir
Suumlt hayvanlarının suumltlerinin sağılması zamanında yapılmalıdır
Hayvanlar 9 saat yol aldıktan sonra 12 saat dinlendirilmelidir Planlanan suumlre dışında
beklenmeyen gecikmelere meydan verilmemelidir
Hamile hayvanlar doğumdan bir hafta oumlnce ve bir hafta sonrasında taşınmamalıdır
Yolculuk yapabilecek hayvanlar belirli bir suumlrelik yolculuktan sonra bir saatlik molada
dinlendirilmelidir
Yaşı ccedilok kuumlccediluumlk olan hayvanlar (Oumlrneğin bir haftadan kuumlccediluumlk kuzular) 100
kilometreden fazla taşınmamalıdır
Nakliyat sırasında hastalanan veya yaralanan hayvanlar en kısa zamanda veteriner
tarafından tedavi edilmeli veya gerekiyorsa luumlzumsuz eziyete mahal vermeyecek tarzda
oumllduumlruumllmelidir
Cinsine goumlre taşınan hayvanlara uygun ısı sağlanmalıdır Sıcaklıktaki değişiklikler
şofoumlr kabinindeki bir uyarı sistemi sayesinde anında kontrol edilmelidir
Hayvanlar suumlrekli su iccedilme olanağına sahip olmalıdır
Cinsine goumlre hayvanların taşındıkları alan geniş tutulmalıdır
97
Resim 417 Olumsuz hayvan taşıma youmlntemi
Hayvanlar taşıma sırasında bağlanmamalıdır
Hayvanların bağlanması hacirclinde kullanılan bağlar normal koşullar altında nakliyat
suumlresince kopmayacak kadar sağlam ve hayvanların beslenmelerine sulamalarına ve
gerekiyorsa yatmalarına izin verecek kadar uzun olmalıdır
Normal olarak bağlanmaları gereken buumlyuumlkbaş hayvanları nakleden taşıtlarda
bağlama imkacircnları bulunmalıdır Vasıtaların boumllmelere ayrılmalarına ihtiyaccedil duyulduğu
takdirde boumllmeler dayanıklı olmalıdır
Taşındıkları ortam yer değiştirmelerine hatta yatmalarına olanak sağlayacak
konumda olmalıdır
Resim 418 Sistemli hayvan taşımacılığı
Vasıtaların sandık kafes gibi kapların tabanları hayvanların ağırlığını taşıyabilecek
kadar sağlam olmalıdır Doumlşemenin aralıkları bulunmamalı kaymayı oumlnleyecek şekilde
yapılmış olmalı ve başka bir hal tarzı uygulanmadığı takdirde dışkıyı emecek kalınlıkta bir
madde ile kaplanmalıdır
Hayvanlar birbirleri uumlzerine yerleştirilerek kasa kafes kutu gibi taşıyıcı kaplara
veya birden fazla kat ihtiva eden vagon veya taşıtlara yuumlklendikleri takdirde aşağıda kalan
hayvanların yukarıdakilerin ifrazatından etkilenmemeleri iccedilin gerekli tedbirler alınmalıdır
98
Hayvanları taşıyan sandık kafes vs gibi taşıyıcı kaplar iccedillerinde canlı hayvan
bulunduğunu goumlsteren birer sembol ve hayvanların ayakta duruş vaziyetlerini goumlsteren birer
işaret taşımalıdır Bu kaplar kolayca temizlenebilecek ve hayvanların emniyetini sağlayacak
şekilde yapılmış bulunmalıdır Soumlz konusu sandıklar kafesler vs hayvanların muayene ve
bakımına muumlsait ve havalandırmayı engellemeyecek şekilde istif edilmiş bulunmalı nakliyat
ve yuumlkleme boşaltma sırasında daima dik durmalı ve şiddetli sarsıntılara maruz
kalmamalıdır
Hayvanların nakledildiği taşıtlara onları rahatsız edebilecek eşya yuumlklenmemelidir
Resim 419 Canlı hayvan taşıma aracı
Ccedileşitli cinsten hayvanlar aynı kamyonla nakledildiği takdirde cinslerine goumlre
ayrılmaları gerekir Doğal olarak birbirlerine duumlşman cinste hayvanların aynı sevkiyatta
nakledilmelerinden doğacak sakıncaların giderilmesi iccedilin tedbirler alınmalıdır
Değişik yaşlarda hayvanlar aynı vasıta ile nakledildikleri zaman genccedil ve yaşlı
hayvanlar ayrılmalıdır Bununla birlikte bu tedbir emzirdikleri yavruları ile seyahat eden
dişilere uygulanmaz
İthalat ve transite geccediliş formalitelerinin muumlmkuumln olduğu kadar ccedilabuk
tamamlanabilmesi iccedilin kontrol noktaları sevkiyattan imkacircn oumllccediluumlsuumlnde erken haberdar
edilmelidir Soumlz konusu formalitelerde hayvan sevkiyatına oumlncelik tanınmalıdır
AB sınırları iccedilinde uzun mesafede taşınan hayvanların sayısı yılda 175 milyon
civarındadır Taşıma koşullarının koumltuumlluumlğuuml nedeniyle bunların 2 milyonu her yıl telef
olmaktadır Komisyon tarafından guumlndeme getirilen bu kurallar dizisine uymayanlara
uygulanacak cezalar ise ehliyet ve taşıma belgelerinin iptali AB sınırları iccedilinde transit
geccedilişlerden men etme gibi oumlnlemleri iccedilermektedir
453 Yuumlkleme Ekipmanları
Yuumlklenecek malın cinsine bağlı olarak kullanılacak alet ve ekipmanların yuumlkleme
sırasındaki oumlnemi buumlyuumlktuumlr Yuumlkleme ekipmanları lojistik firmanın kendi buumlnyesinden ya da
malın yuumlkleneceği yerde muumlşteriye ait ekipmanlardan sağlanabileceği gibi oumlzel durumlarda
dışarıdan da temin edilebilir
99
4531 Transpaletler
Uumlruumlnlerin depo iccedili yerleştirilmesinde ve mal yuumlklemede uumlruumlnlerin kolaylıkla taşınması
amacıyla kullanılır Değişik tip ve boyutta transpaletler mevcuttur
Resim 420 Manuel ve akuumlluuml transpaletler
4532 Rampalar
Rampalar kamyonların ve treylerlerin yuumlklenip boşaltılmasını kolaylaştıran kamyonun
yuumlksekliğine goumlre yuumlkselip alccedilalarak ayarlanabilen duumlzeneklerdir Rampalar lojistik
firmaların depo ve terminallerinde sıkccedila kullanılan yardımcı duumlzeneklerdir İki ccedileşit rampa
vardır
Sabit rampa Yuumlklemenin yapılacağı depo giriş-ccedilıkışları gibi yuumlkleme ve
boşaltma alanlarına sabit şekilde monte edilmiş yuumlksekliği aracın yuumlksekliğine goumlre
ayarlanabilen rampalardır( Resim 236)
Resim 421 Sabit rampa sistemi
Mobil (hareketli) rampa Yuumlklemesi yapılacak aracın bulunduğu yere taşınabilen
seyyar rampalardır
100
Resim 422 Mobil (hareketli) rampa
4533 Forkliftler
Forkliftler de transpaletler gibi depo iccedili taşımalarda ve yuumlklemede kullanılır Ccedileşitli
tiplerde forklifler mevcuttur Benzinli LPGrsquo li doğalgazlı dizel motorlu ve akuumlluuml ccedileşitleri
vardır
Resim 423 Forklift
4534 Konveyoumlrler
Bantlı konveyoumlrler koli paket ve ccediluvalların yuumlkleme boşaltma ve transfer
işlemlerinde kullanılır Pratik rulolu ve seviye ayarlıdır Tekerleklidir istenen yere
taşınabilir
101
Resim 424 Bantlı Konveyoumlr
Teleskobik konveyoumlrler kamyon ve treyler gibi araccedilların iccediline malzemelerin hızlı ve kolay biccedilimde boşaltılması ve yuumlklenmesi amacıyla kullanılır Kolay kullanımı ve dizaynı sayesinde
personel sayısını en aza indirir ve maliyeti azaltır Teleskobik konveyoumlrlerin en belirgin oumlzellikleri konveyoumlr uzunluğunun ccedilalışırken değiştirilebilmesidir
Resim 425Teleskobik konveyoumlr
4535 Paletler
Yuumlkuuml birimleştirmede kullanılan standart tavalardır Yuumlkler bu tavalara istiflenir ve
ambalajlanır Boumlylelikle taşınmaya hazır hacircle getirilir Palet taşıma zincirinin hemen her
halkasında kullanılmaktadır Kullanımı alıcının deposunda başlamakta kamyonda nehir
yollarında trende limanda (antrepoda ve rıhtımda) gemide devam etmektedir
Palet birbirine bağlanmış iki palet ızgarasından oluşur Palet ızgaraları arasında forklift
ccedilatallarının girebileceği kadar accedilıklık bırakılmıştır Bu boşluk 10cmdir
Paletlerin vasfı (tahta plastik vb) ile ilgili olarak değişik uumllkelerin (sıhhi)
mevzuatlarından kaynaklanan farklılıklar olabilir Bu konuyla ilgili olarak nakliyatccedilının ve
(ilgili ithalatccedilı veveya muumlşavirlikler aracılığı ile) ihracatccedilının haberdar olması
gerekmektedir
102
Resim 426 Plastik ve ahşap paletler
4536 Vinccedil Sistemleri
Vinccediller forklift veya transpaletlerle taşınarak yuumlklenemeyen buumlyuumlk boyutlardaki
malların taşınmasında ve yuumlklenmesinde kullanılırlar
Resim 427 Teleskopik ve askılı gezer koumlpruumlluuml vinccedil
103
UYGULAMA FAALİYETİ İşlem Basamakları Oumlneriler
Bilgisayar programı
yardımıyla yuumlklenecek taşıt
iccedilin uumlccedil boyutlu bir yuumlkleme
planı oluşturunuz
Aracın en boy yuumlkseklik bilgileri ile taşınacak
olan uumlruumlnuumln ya da ambalajının oumllccediluumllerini dikkatle
karşılaştırınız
Yuumlkleme planı bilgilerini
yuumlklemeyi koordine eden depo
elemanına ulaştırınız
Depo elemanıyla birlikte forklift kullanıcısının ya
da elleccedilleme elemanlarının koordineli ccedilalışmasına
dikkat ediniz
Aracın yuumlkleme oumlncesi ve
yuumlkleme sırasındaki
denetimlerini yapınız
Aracın temiz olmasına araccedil oumlzelliklerinin
kontroluumlne ve sağlamlığına oumlzen goumlsteriniz
Uumlruumlnlerin araccedil iccediline
kurallarına uygun şekilde
yuumlklenmesini denetleyiniz
Koli ve ambalaj aralarına hava yastığı karton
strafor gibi destekleyici malzemeler konulmuş olmasına
dikkat ediniz Bozulabilir gıda maddesi
taşıyacak araccedilların yuumlkleme
oumlncesi denetimini yapınız
Isıtma-soğutma cihazına aracın sağlamlığına
elektrik aksamına araccedil kasasına ve kapılarına dikkat
ediniz
Kurallarına bağlı kalarak
bozulabilir gıda maddelerinin
yuumlklenmesini koordine ediniz
Uumlruumlnlerin ısı derecelerine bozuk malların
yuumlklenmemesine oumlzen goumlsteriniz
Yuumlkleme kurallarına
uygun şekilde hayvanların
taşıtlara yuumlklenmesini kontrol
ediniz
Yuumlkleme sırasında rampa kullanılmasına veteriner
bulunmasına ve hayvanlara eziyet edilmemesine oumlzen
goumlsteriniz
Taşıtların duraklama
yerlerini ve zamanını oumlnceden
planlayınız
Hayvanların 9 saat yol aldıktan sonra 12 saat
dinlendirilmelerine oumlzen goumlsteriniz
UYGULAMA FAALİYETİ
104
A- OBJEKTİF TESTLER (OumlLCcedilME SORULARI)
Aşağıdaki soruları dikkatlice okuyunuz ve doğru seccedileneği işaretleyiniz
1 Aşağıdakilerden hangisi yuumlkleme planı iccedilin soumlylenemez
A) Yuumlkleme planı uumlccedil kopya hacirclinde duumlzenlenir
B) Araccedil ya da konteynerin goumlruumlntuumlsuuml uumlccedil boyutlu olarak bilgisayara yansıtılır
C) Yuumlklenecek araccedil ve ambalajın en boy yuumlkseklik bilgileri karşılaştırılır
D) Plan daha sonra forklift ya da elleccedilleme elemanlarına ulaştırılır
2 Aşağıdakilerden hangisi yuumlkleme planının yararları arasında sayılamaz
A) En uygun sipariş birleştirmesi ve araccedil eşleştirmesi sağlar
B) Zamandan ve nakliye maliyetlerinden tasarruf sağlar
C) Yuumlkuumln araccedil iccedilinde en emniyetli duracağı yer belirlenmiş olur
D) Yuumlkleme planı ile aracın ne kadar yakıt harcayacağı tespit edilmiş olur
3- Aşağıdaki seccedileneklerden hangisi uumlruumlnlerin taşınmasında ortaya ccedilıkan hasarların sebebi
değildir
A) Malların birbirine ccedilarpması
B) Sarsıntı
C) Trafik koşulları
D) İstifleme
4- Aşağıdaki seccedileneklerden hangisi ambalajlı uumlruumlnlerin mekanik etkilerden korunması iccedilin
yapılması gereken bir ccedilalışma değildir
A) Yuumlklemeye oumlzen goumlsterilmesi
B) İstif sayısı ile yuumlkleme guumlvenliğinin kontrol edilmesi
C) Paletli yuumlklerde palet iccedilindeki birim sayısının azaltılması
D) İşletme iccedilinde yuumlklerin elleccedilleme yoluyla hareketinin sağlanması
5- Aşağıdakilerden hangisi lojistik firma yetkilisinin yuumlkleme yaparken dikkat etmesi
gereken kurallar arasında yer almaz
A) Bir arada dağıtımları zararlı olan uumlruumlnler aynı araca yuumlklenmemelidir
B) Ccediluval ve paketler aracın kasasına gerekli temizlik yapıldıktan sonra konulmalıdır
C) Ağır uumlruumlnler alta hafif olanlar ise uumlste konulmalıdır
D) Teneke ambalajlar arasına teması engelleyecek malzeme konulmalıdır
OumlLCcedilME VE DEĞERLENDİRME
105
6- Aşağıdakilerden hangisi frigofrik bir nakliye aracı iccedilin yapılması gereken oumlnemli
kontroller arasındadır
A) Elektrik aksamının işler durumda olması
B) Araccedil lastiklerinin hava basıncının yeterli olması
C) Egzoz muayenesinin yapılmış olması
D) Far ve sinyallerinin ccedilalışır durumda olması
7- Aşağıdakilerden hangisi bozulabilir gıda maddelerinin yuumlkleme kurallarından değildir
A) Araca yuumlklenecek malların ısı tespiti hava koşullarına goumlre yapılmalıdır
B) Muumlmkuumln olduğunca bir araca aynı cins mal yuumlklenmelidir
C) Yuumlkleme oumlncesinde uumlruumlnlerin bozuk olup olmadığı kontrol edilmelidir
D) Taşıma sırasında guumlnde en az 700 km yol gidilmelidir
8- Aşağıdakilerden hangisi canlı hayvan yuumlkleme kurallarından değildir
A) Yuumlkleme ve boşaltma veteriner goumlzetiminde yapılmalıdır
B) Araca yuumlklenecek olan hayvanların yaşları belirlenmelidir
C) Hayvanların ilgili aşılarının tam olması gerekir
D) Yiyecek ve iccedileceklerinin de araca yuumlklenmesi gerekir
Aşağıdaki cuumlmlelerde boş bırakılan yerlere doğru kelimeleri yazınız
9- Bozulabilir gıda maddelerini taşıyacak araccedilların helliphelliphellip helliphelliphellip sistemleri olmalıdır
10- Bozulabilir gıda maddelerinin yuumlklenmesinde ısı tespiti ilgili helliphelliphelliphellip bakılarak yapılır
ve soğutucu cihaz buna goumlre ayarlanır
11- Siyah zemin uumlzerine yukarıya bakan beyaz renkli iki ok işareti hellip helliphellip anlamına
gelmektedir
DEĞERLENDİRME
Cevaplarınızı cevap anahtarıyla karşılaştırınız Yanlış cevap verdiğiniz ya da
cevap verirken teredduumlt ettiğiniz sorularla ilgili konuları faaliyete geri doumlnerek tekrarlayınız
Cevaplarınızın tuumlmuuml doğru uygulama testine geccediliniz
106
Aşağıda yuumlkleme ve sevkiyat ile ilgili uygulamalarda karşınıza ccedilıkacak durumlar
sıralanmıştır Yuumlkleme ve sevkiyat ile ilgili listelenen davranışları tabloda bulunan
değerlendirme oumllccedileğine goumlre değerlendiriniz
Değerlendirme Oumllccediluumltleri Evet Hayır
1 Bilgisayar programı yardımıyla yuumlklenecek taşıt iccedilin uumlccedil
boyutlu bir yuumlkleme planı oluşturdunuz mu
2 Yuumlkleme planı bilgilerini yuumlklemeyi koordine eden depo
elemanına ulaştırdınız mı
3 Aracın yuumlkleme oumlncesi ve yuumlkleme sırasındaki
denetimlerini yaptınız mı
4 Uumlruumlnlerin araccedil iccedilerisine kurallarına uygun şekilde
yuumlklenmesini denetlediniz mi
5 Bozulabilir gıda maddesi taşıyacak araccedilların yuumlkleme
oumlncesi denetimini yaptınız mı
6 Kurallarına bağlı kalarak bozulabilir gıda maddelerinin
yuumlklenmesini koordine ettiniz mi
7 Yuumlkleme kurallarına uygun şekilde hayvanların taşıtlara
yuumlklenmesini kontrol ettiniz mi
Taşıtların duraklama yerlerini ve zamanını oumlnceden
planladınız mı
DEĞERLENDİRME
Yapılan değerlendirme sonunda ldquoHayırrdquo şeklindeki cevaplarınızı bir daha goumlzden geccediliriniz
Kendinizi yeterli goumlrmuumlyorsanız oumlğrenme faaliyetini tekrar ediniz Buumltuumln cevaplarınız
ldquoEvetrdquo ise ldquoModuumll Değerlendirmerdquo ye geccediliniz
UYGULAMALI TEST
DEĞERLENDİRME
107
MODUumlL DEĞERLENDİRME
Bu moduumll ile kazandığınız Kara yolu taşımacılık sistemi ve kara yolu eşya
taşımacılığının yasal ccedilerccedilevesi uluslararası kara yolu eşya taşımacılığının bileşenleri
yuumlkleme ve sevkiyat uygulamalarını tekrar yapınız Yaptığınız uygulamayı aşağıdaki
oumllccediluumltlere goumlre değerlendiriniz
GOumlZLENECEK DAVRANIŞLAR Evet Hayır
Kara yolu taşımacılık sistemi işlemlerini yapmak
1Kara yolu taşımacılığının genel yapısını oumlğrenebildiniz mi
2Kara yolu taşımacılığının uumllkemizdeki tarihi gelişimini
kavrayabildiniz mi
3Kara yolu taşımacılığının diğer taşımacılık tuumlrlerine goumlre
uumlstuumlnluumlklerini ve olumsuz youmlnlerini kavrayabildiniz mi
4Kara yolu eşya taşımacılığında uluslararası oumlrguumltler ve temel
goumlrevlerini kavrayabildiniz mi
5Tuumlrkiyersquonin uluslararası kara yolu eşya taşımacılığındaki ana
guumlzergacirchlarını kavrayabildiniz mi
6Tuumlrkiyersquonin taraf olduğu uluslararası kara yolu projelerini
oumlğrenebildiniz mi
7Uluslararası kara yolu taşımacılığında lojistik firmanın
sorumluluğu ve goumlrevlerini kavrayabildiniz mi
Kara yolu eşya taşımacılığının yasal ccedilerccedilevesi
1Kara yolu Taşıma Kanunursquonun amacı ve uygulama sahasını
kavrayabildiniz mi
2Kara yolu eşya taşımacılığında yetki belgesi ccedileşitlerini ve yetki
belgesi alabilme koşullarını kavrayabildiniz mi
3Kara yolu eşya taşımacılığında kullanılan taşıtları ve bunların
yasal oumlzelliklerini kavrayabildiniz mi
4CMR belgesinin oumlzelliklerini kavrayabildiniz mi
5Taşıma soumlzleşmesinin imzalanması ve uygulanması aşamalarını
kavrayabildiniz mi
6Sevk mektubunda goumlndericiye ve taşımacıya duumlşen goumlrev ve
sorumlulukları kavrayabildiniz mi
Uluslararası kara yolu eşya taşımacılığının bileşenleri işlemlerini yapmak
MODUumlL DEĞERLENDİRME
108
DEĞERLENDİRME Yapılan değerlendirme sonunda ldquoHayırrdquo şeklindeki cevapları bir daha goumlzden
geccediliriniz Buumltuumln cevaplar ldquoEvetrdquo ise bir sonraki moduumlle geccedilebilirsiniz
Oumlğretmeninizle iletişime geccediliniz
1AETR Anlaşması normlarına bağlı kalarak suumlruumlcuumllerin
kullanacakları araccedillara yaş olarak uygunluğunu denetleyebildiniz
mi
2AETR Anlaşma koşullarına goumlre suumlruumlcuumllerin dinlenme ve mola
suumlrelerine uyup uymadıklarını denetleyebil diniz mi
3Taşınacak yuumlkuumln oumlzelliğine goumlre treyler seccedilimini yapabil diniz
mi
4Boş araccedil bildirim formunu muumlşteriye goumlndererek araccedil
kapasitesine goumlre yuumlk siparişi alabildiniz mi
5Kamyonu doldurmayan parccedila yuumlkler iccedilin konsolidasyon
işlemini gerccedilekleştirebildiniz mi
6Online yuumlk teklif başvurusu ile gelen yuumlk tekliflerini
oumlzelliklerine goumlre değerlendirebil diniz mi
Yuumlkleme ve sevkiyat işlemlerini yapmak
1Bilgisayar programı yardımıyla yuumlklenecek taşıt iccedilin uumlccedil boyutlu
bir yuumlkleme planı oluşturabildiniz mi
2Yuumlkleme planı bilgilerini yuumlklemeyi koordine eden depo
elemanına ulaştırabildiniz mi
3Aracın yuumlkleme oumlncesi ve yuumlkleme sırasındaki denetimlerini
yapabildiniz mi
4Uumlruumlnlerin araccedil iccedilerisine kurallarına uygun şekilde yuumlklenmesini
denetleyebildiniz mi
5Bozulabilir gıda maddesi taşıyacak araccedilların yuumlkleme oumlncesi
denetimini yapabildiniz mi
6Kurallarına bağlı kalarak bozulabilir gıda maddelerinin
yuumlklenmesini koordine edebildiniz mi
7Yuumlkleme kurallarına uygun şekilde hayvanların taşıtlara
yuumlklenmesini kontrol edebildiniz mi
8Taşıtların duraklama yerlerini ve zamanını oumlnceden
planlayabildiniz mi
TOPLAM PUAN
109
OumlĞRENME FAALİYETİ 1 CEVAP ANAHTARI
Sorular Cevaplar
1- D
2- C
3- B
4- D
5- B
6- C
7- C
OumlĞRENME FAALİYETİ 2 CEVAP ANAHTARI
Sorular Cevaplar
1- D
2- C
3- A
4- D
5- C
6- B
7- B
RLENDİRME OumlĞRENME FAALİYETİ -3 CEVAP ANAHTARI
Sorular Cevaplar
1- A
2- A
3- C
4- B
5- D
6- D
7- B
8- C
9- A
10- 15 10
11- Ranza
12- King
13- Maliyetlerini
14- Dekonsolidasyon
CEVAP ANAHTARLARI
110
OumlĞRENME FAALİYETİ -4 CEVAP ANAHTARI
Sorular Cevaplar
1- A
2- D
3- C
4- D
5- B
6- A
7- A
8- B
9- Isıtma-Soğutma
10- Cetvellere
11- Bu youmlnde
111
KAYNAKCcedilA ERDAL Murat Metin CcedilANCI Taşımacılık Youmlnetimi UTİKAD Yayınları
İstanbul 2003
wwwutikadorgtr
wwwsifexpoorg
wwwnakliyerehberimcomtr
wwwbalnakcomtr
wwwfrigologcomtr
wwwfinaldiscomtr
wwwerbenguumlmruumlkcomtr
wwwkobifinanscomtr
wwwsifexpoorg
wwwdunyagazetesicom
wwwsdvhorozcomtr
KAYNAKCcedilA
i
ACcedilIKLAMALAR iii GİRİŞ 1
OumlĞRENME FAALİYETİndash1 3 1 KARA YOLU TAŞIMACILIK SİSTEMİ 3
11 Kara Yolu Taşımacılığının Yapısı 3 12 Kara Yolu Taşımacılığının Duumlnyadaki Gelişimi 4 13 Kara Yolu Taşımacılığının Uumllkemizdeki Gelişimi 5 14 Kara Yolu Eşya Taşımacılığının Diğer Taşımacılık Tuumlrlerine Goumlre Uumlstuumlnluumlkleri 8 15 Kara Yoluyla Uluslararası Eşya Taşımacılığının Goumlndericiye Sağladığı Faydalar 9 16 Kara Yoluyla Eşya Taşımacılığının Olumsuz Youmlnleri 10 17 Kara Yolu Eşya Taşımacılığında Uluslararası Oumlrguumltler 11
171 Birleşmiş Milletler Avrupa Ekonomik Konseyi (UNECE) 11 172 Guumlneydoğu Avrupa Ortak Girişimi (SECI) 12
173 Avrupa Ulaştırma Bakanları Konferansı (CEMTndashUBAK) 12 174 Uluslararası Kara Yolu Taşıma Birliği (IRU) 13
18 Tuumlrkiyersquonin Uluslararası Kara Yolu Eşya Taşımacılığındaki Ana Guumlzergacirchları 14 181 Kapıkule Sınır Kapısırsquondan Yapılan Taşımacılık 14 182 Ro-Ro Gemileriyle Yapılan Taşımacılık 15
19 Uumllkemizin Uluslararası Kara Yolu Projeleri 16 191 Tuumlrkiye Transit Kara Yolu (TETEK) Projesi 17
192 Avrupa Ekonomik Komisyonu (AEK) 18
193 Kuzey - Guumlney Avrupa Otoyolu (TEM) Projesi 18
194 Ekonomik İşbirliği Teşkilatı (EİT-ECO) 19 110 Uluslararası Kara Yolu Eşya Taşımacılığında Lojistik Firma (freight forwarder) 20
1101 Taşıma Organizatoumlruuml Olarak Lojistik Firma (freight forwarder) 21 1102 Kara Yolu Hizmet Soumlzleşmesi 22
UYGULAMA FAALİYETİ 25 OumlLCcedilME VE DEĞERLENDİRME 26
OumlĞRENME FAALİYETİndash2 29
2 Kara Yolu Eşya Taşımacılığının Yasal Ccedilerccedilevesi 29 21 Kara Yolu Taşıma Kanunu ve Youmlnetmeliği 29
211 Kanunun Amacı ve Uygulama Sahası 30 213 Kara Yolu Eşya Taşımacılığında Yetki Belgesi 37
215 Taşımaların Duumlzenlenmesi Kota ve Geccediliş Uumlcretleri 43 216 Suumlruumlcuumllerde Aranacak Şartlar 44
22 CMR Anlaşması (convention merchandises routier ticari mallar guumlzergacirch anlaşması)
45 221 Belgenin Oumlzellikleri 47 222 Uygulama Alanı 47 223 Taşıma Soumlzleşmesinin Akdedilmesi ve Uygulanması 48 224 Taşımacının Sorumluluğu 51
UYGULAMA FAALİYETİ 55 OumlLCcedilME VE DEĞERLENDİRME 56
İCcedilİNDEKİLER
ii
OumlĞRENME FAALİYETİ-3 59 3 Uluslararası Kara Yolu Eşya Taşımacılığının Bileşenleri 59
31 Suumlruumlcuumller 59 311 Suumlruumlcuumllerin Oumlzellikleri 60 312 Taşıt Kullanma Suumlreleri 61 313 Molalar 61 314 Dinlenme Suumlreleri 61
32 Araccedillar 63 321 Treyler 64
33 Yuumlkler 69 331 Niteliklerine Goumlre Yuumlkler 69 332 Araccedil Kapasitesine Goumlre Yuumlkler 69
333 Teslim Yerlerine Goumlre Yuumlkler 74 334 Lojistik Firma ve Yuumlk Temini 74 335 Lojistik Firma ve Teklif Tuumlrleri 77
UYGULAMA FAALİYETİ 80 4 YUumlKLEME ve SEVKİYAT 84
41 Yuumlkleme Planı 84 411 Yuumlkleme Planının Yararları 85
42 Yuumlkleme Kuralları 88 43 Yuumlklemede Sembol ve İşaretler 90
431 ldquoKırılabilirrdquo İşareti 90 432 ldquoBu Youmlnderdquo İşareti 91 433 ldquoNemden Koruyunrdquo İşareti 91
434 ldquoSıcaklık Sınırırdquo İşareti 91 44 Bozulabilir Gıda Maddelerinin Yuumlklenmesi 92
441 Yuumlkleme ve Sevkiyat Kuralları 92 45 Canlı Hayvan Yuumlklemesi ve Taşınması 94
451 Hayvanların Uluslararası Nakliyat Sırasında Korunmasına Dair Avrupa
Soumlzleşmesi 94 452 Yuumlkleme ve Taşıma Kuralları 95 453 Yuumlkleme Ekipmanları 98
UYGULAMA FAALİYETİ 103 MODUumlL DEĞERLENDİRME 107 KAYNAKCcedilA 111
iii
ACcedilIKLAMALAR
KOD 840
ALAN Ulaştırma
DALMESLEK Lojistik
MODUumlLUumlN ADI Kara yolu Taşımacılığı
MODUumlLUumlN TANIMI Kara yolu taşımacılığında taşımacılık sisteminin genel
yapısı ve uluslararası kara yolu taşımacılığının yasal
ccedilerccedilevesi taşımacılığının bileşenleri yuumlkleme ve sevkiyat
ile ilgili temel bilgi ve becerilerin kazandırıldığı oumlğrenme
materyalidir
SUumlRE 4032
OumlN KOŞUL 10 sınıfı tamamlamış olmak
YETERLİK Kara yolu taşımacılığı işlemlerini yapmak
MODUumlLUumlN AMACI
GENEL AMACcedil Bu moduumll ile ofis yuumlkleme sahası ve
depo ortamında bilgisayar faks telefon yazıcı el
terminali forklift elleccedilleme elemanları gibi donanımları
kullanarak Tuumlrk Ticaret Kanunu CMR anlaşması
Karayolu Taşıma Youmlnetmeliği Uluslar arası anlaşmalar
AETR kuralları Ulaştırma Bakanlığı normları ve Firma
standartlarına uygun şekilde kara yolu taşımacılık sistemini
oumlğrenecek uluslararası kara yolu taşımacılığının yasal
ccedilerccedilevesini uygulayabilecek kara yolu taşımacılığının
bileşenleri yuumlkleme ve sevkiyat işlemlerini
yapabileceksiniz
Amaccedillar Bu moduumll ile ofis ortamında uluslararası anlaşmalar ve
firma standartlarına goumlre bilgisayar telefon ve yazıcı gibi
donanımları kullanarak karayolu taşımacılık sistemini
oumlğrenebilecektir
Bu moduumll ile ofis ortamında CMR Karayolu Taşıma
Youmlnetmeliği TTK uluslararası anlaşmalar ve firma
standartlarına goumlre bilgisayar telefon yazıcı ve faks gibi
donanımları kullanarak karayolu taşımacılığının yasal
ccedilerccedilevesini uygulayabilecektir
Bu moduumll ile ofis yuumlkleme sahası ve depo ortamında
bilgisayar yazıcı ve faks gibi donanımları kullanarak
AETR kuralları Ulaştırma Bakanlığı normlarına uygun
şekilde Uluslararası Karayolu Eşya Taşımacılığının
bileşenleri işlemlerini yapabilecektir
Bu moduumll ile ofis yuumlkleme sahası ve depo ortamında
bilgisayar el terminali forklift elleccedilleme elemanları gibi
donanım ve araccedil gereccedilleri kullanarak Karayolları Kanunu
ve Uluslararası Anlaşmalara uygun şekilde yuumlkleme ve
sevkiyat işlemlerini yapabilecektir
ACcedilIKLAMALAR
iv
EĞİTİM OumlĞRETİM
ORTAMLARI VE
DONANIMLARI
İşletmelerin ofis ortamları ile bu ortamda bulunan
bilgisayar yazıcı faks telefon gibi donanım araccedilları
OumlLCcedilME VE
DEĞERLENDİRME
Moduumll iccedilinde yer alan her oumlğrenme faaliyetinden sonra
verilen oumllccedilme araccedilları ile kendinizi değerlendireceksiniz
Oumlğretmen moduumll sonunda oumllccedilme aracı (ccediloktan seccedilmeli test
doğru-yanlış vb) kullanarak moduumll uygulamaları ile
kazandığınız bilgi ve becerileri oumllccedilerek sizi
değerlendirecektir
1
GİRİŞ
Sevgili Oumlğrenci
Uluslararası taşımacılık faaliyetlerinde kara yolu taşımacılığı kilit rol uumlstlenmektedir
Kara yolu taşımacılığı diğer taşıma tuumlrleriyle (deniz yolu demir yolu vb) birlikte oumlzellikle
de taşımanın başlangıccedil ve teslimat aşamalarında kullanılabilmektedir Esneklik hız ve diğer
taşıma tuumlrleriyle uyum bakımından birccedilok avantaja sahiptir
Taşımacılık uumllke sınırları iccedilinde yapılabileceği gibi uluslararası da olabilir Taşınacak
nesneler eşya da yolcu da olabilir Uluslararası kara yolu eşya taşımacılığı uumllke dışından
alınan uumlruumlnlerinin nakli şeklinde uumllkenin dış satım uumlruumlnlerinin yurt dışına sevki şeklinde
veya bir uumllkeden bir başka uumllkeye transit taşımacılık şeklinde yapılabilir
Uluslararası kara yolu taşımacılığı dış ticarete konu olan fiziksel malların yurt dışına
sevk edilmesinde satılan veya satın alınan mamuluumln tamamlayıcısı ve ayrılmaz bir
parccedilasıdır Kara yolu taşımacılığı uumlruumlnuumln aktarma yapılmadan tam adrese teslim edilmesi
youmlnuumlnden diğer ulaştırma tuumlrlerine goumlre tercih sebebi olmaktadır
Kara yolu ile yapılacak eşya taşımacılığında yuumlkuumln temin edilmesi fiyat anlaşmasına
varılması yuumlke uygun araccedil temini en uygun yuumlklemenin yapılması ve buumltuumln bu işlemlerin en
kısa zamanda yerine getirilebilmesi hem muumlşteri memnuniyeti accedilısından hem de uumlruumlnlerin
guumlvenliği accedilısından oumlnem taşımaktadır
Bu moduumll sonunda edineceğiniz bilgi ve beceriler ile kara yolu taşımacılık sistemini
oumlğrenecek uluslararası kara yolu taşımacılığının yasal ccedilerccedilevesini uygulayabilecek kara
yolu taşımacılığının bileşenleri yuumlkleme ve sevkiyat işlemlerini gerccedilekleştirme becerisine
sahip olacaksınız
Kara yolu taşımacılığı
GİRİŞ
2
3
OumlĞRENME FAALİYETİndash1
Ofis ortamında uluslararası anlaşmalar ve firma standartlarına goumlre bilgisayar telefon
ve yazıcı gibi donanımları kullanarak kara yolu taşımacılık sistemini oumlğreneceksiniz
Kara yolu taşımacılığının duumlnyadaki ve uumllkemizdeki gelişimi hakkında bilgi
edininiz
Kara yolu taşımacılığının diğer taşıma tuumlrlerine goumlre uumlstuumlnluumlklerini ve olumsuz
youmlnlerini araştırınız
Kara yolu taşımacılığında yer alan uluslararası oumlrguumltler ve goumlrevleri hakkında
araştırma yapınız
Ro-Ro taşımacılığı hakkında araştırma yapınız Ro-Ro taşımacılığının kara yolu
taşımacılığıyla olan bağlantısı hakkında bilgi edininiz
Uumllkemizin uluslararası kara yolu guumlzergacirchları hakkında bilgi toplayınız
Bulabileceğiniz belge resim dergi harita vb dokuumlmanları sınıf ortamında
arkadaşlarınızla paylaşınız
Araştırma yaparken ccedilevrenizde bulunan lojistik firma veya nakliye firmaları ile
anlaşmalı olarak ccedilalışan işletmelerin ilgili servislerinden yararlanabilirsiniz Ayrıca bu
firmaların internet sitelerinden de bilgi edinebilirsiniz
1 KARA YOLU TAŞIMACILIK SİSTEMİ 11 Kara Yolu Taşımacılığının Yapısı
Kara yolu taşıma sistemleri teknoloji şebekeler (ağlar) uluslararası ve yerel kurallar
ve duumlzenlemeler bilgi ve iletişim lojistik ve hizmet anlayış ve uygulamalarından meydana
gelmektedir Bu sistemler taşıma operatoumlrleri iccedil ve dış muumlşteriler ekonomik ve sosyal
faktoumlrler ile devletin ortaya koyduğu yasal ccedilerccedileve ile suumlrekli etkileşim hacirclindedir
Kara yolu taşımacılık sektoumlruumlnde arz ve talebin etkileşiminde destek hizmetler
taşımaya olan talep guumlzergacirch veya alternatif yollar terminaller guumlmruumlkler sınırlar ara
geccediliş noktaları araccedillar işletmelerin sayısı kurallar ve duumlzenlemeler etkin rol oynamaktadır
Buna goumlre taşıma sistemleri oumlzellikle teknoloji iletişim ekonomi gibi dışsal faktoumlrlerden
yoğun olarak etkilenmektedir
Kara yolu eşya taşımacılığı uumlcret karşılığında eşyanın bir yerden diğer bir yere
taşınmasını kara yolu ile sağlayan ve taşımacı ile goumlnderici arasında bir soumlzleşme
ARAŞTIRMA
OumlĞRENME FAALİYETİndash1
AMACcedil
4
yapılmasını gerektiren bir taşıma şekli olarak tanımlanmaktadır Bu tanıma goumlre kara yolu
taşımacılığının doumlrt temel boyutu vardır
Taşınacak eşyanın var olması
Eşya taşıma işinin uumlstlenilmesi
Uumlcret karşılığı olması
Taşıma tuumlruuml olarak kara yolunun belirlenmesidir
Eşya taşıma işleri ile ilgili yasal duumlzenlemeler 10072003 tarih 4925 sayılı Kara
Taşıma Kanunu ve Tuumlrk Ticaret Kanunu (TTK) tarafından duumlzenlenmektedir Taşıma işlemi
uumlcret karşılığı yapılmalıdır Uumlcret karşılığı yapılmayan taşımacılık konusunda TTK
huumlkuumlmleri uygulanamaz
12 Kara Yolu Taşımacılığının Duumlnyadaki Gelişimi
1930 yıllarında ortaya ccedilıkan kuumlresel ekonomik bunalım ve İkinci Duumlnya Savaşı sonrası
ortaya ccedilıkan ekonomik olumsuzlukları aşan ve guumlccedillenen uumllkeler ekonomik youmlnden guumlccedilsuumlz
ve az gelişmiş uumllkelerin ekonomileri uumlzerindeki etki ve denetimlerini artırmışlardır ldquoOumlncelik
tarımrdquo telkinleri ile gelişmiş uumllkeler guumlccedilsuumlz ekonomiye sahip uumllkeleri bu youmlnde uumlretim
yapmaya youmlnlendirmişlerdir
Bunun sonucunda sanayiden uzaklaşan tarıma dayalı bir ekonomik yapı oluşturan
uumllkeler sanayileşme yolunda gelişme goumlsteren uumllkelerin dış pazarı hacircline gelmiştir
Resim 11 Kara yolu taşımacılığı
Gelişmiş uumllkelerin ekonomilerine ccedilok youmlnluuml faydalar sağlayacak olan bu durumun
gerccedilekleşmesi ve gelişmesi iccedilin her yerleşim alanına ulaşabilecek ve taşımayı
gerccedilekleştirecek en oumlnemli ulaşım sistemi kara yoluydu Kara yolu ağının kurulması ve
geliştirilmesi iccedilin ldquoOumlncelik kara yolunardquo duumlşuumlncesini hacirckim kılmıştır
5
13 Kara Yolu Taşımacılığının Uumllkemizdeki Gelişimi
Kara yolu taşımacılığının uumllkemizdeki gelişimine bakıldığında ccedilok hızlı bir seyir takip
ettiği goumlruumllmektedir
Uumllkemizin coğrafi yapısı ve sosyo-ekonomik youmlnden sahip olduğu oumlzel durum yanında
batı ile doğu arasında tabi bir koumlpruuml oluşu ve transit taşımacılığa elverişliliği eski ccedilağlardan
beri uumllkemizi kara yolu taşımacılığı alanında daima oumln plana ccedilıkarmıştır Uumllkemiz Asya
Avrupa ve Afrika kıtaları arasında olup kuzey-guumlney doğrultusunda 500 km doğu-batı
ekseninde 1500 km uzunluğunda ve yuumlzoumllccediluumlmuuml 776 000sup2 olan bir dikdoumlrtgen koumlpruuml
goumlruumlnuumlmuumlndedir
Bilindiği gibi Tuumlrkiye tarih oumlncesinden bu yana ccedilok ve ccedileşitli uygarlıkların oluştuğu
bir yerdir Guumlnuumlmuumlze dek bu oumlzelliğini koruyarak gelmiş doğu-batı arasında ldquokoumlpruumlrdquo
olmuştur Bunun bir sonucu olarak da uzak geccedilmişten bu yana değişik doğrultu ve
karakterde yol ağlarına sahip olmuştur ldquoİpek yolurdquo ldquoBaharat yolurdquo ldquoKral yolurdquo en ccedilok
bilinen tarihi yollardır Tuumlrkiye Avrupa Asya ve Afrika arasındaki oumlnemli konumundan
dolayı kendi ulaşım hatlarını ve taşıma filolarını geliştirmek iccedilin buumlyuumlk ccedilaba goumlstermiştir
Resim 12 İpek yolu
Buumltuumln duumlnyada oumlzellikle Avruparsquoda suumlratle gelişen teknoloji mal zengini batı ile petrol
zengini doğu uumllkeleri arasında buumlyuumlk ccedilapta ticari ilişkilerin doğmasına yol accedilmıştır Bu
durum uumllkemizi bu alanda oumlnemli oumllccediluumlde etkilemiş 1950rsquoli yıllara kadar yok denecek kadar
az olan modern anlayışa uygun kara yolu alt yapısı ve kara yolu taşımacılığında yeni bir
takım yatırımlar yapılmasını ve teşvik tedbirlerinin alınmasını gerekli kılmıştır
O doumlnemlerde alt yapının kolay hızlı ve ekonomik bir şekilde gerccedilekleşmesi petroluumln
ucuz ve temininin kolaylığı yanında uumllkemizde otomotiv sanayinin kurularak motorlu
araccedilların uumlretilmesi kara yolu taşımacılığının ilerlemesine neden olmuştur Ayrıca devletin
1980rsquoli yıllardan itibaren uygulamaya koymuş olduğu teşvik tedbirleri sonucu uumllkemizde
6
motorlu araccedil sayısı oumlnemli oumllccediluumlde artmış ve gerek yurt iccedili gerekse uluslararası kara yolu
taşımacılığı suumlratle gelişmiştir
1980rsquolerden itibaren uumllkemizin ihracata youmlnelik buumlyuumlme politikalarına geccedilmesiyle dış
ticaret yapısal değişime uğramış dış ticarete konu mal grupları ccedileşitlenmiş tarım ve
madencilik uumlruumlnlerinin yerini sanayi uumlruumlnleri almaya başlamış taşınan malların hacmi kısa
bir suumlre iccedilinde 10 milyar dolarlık seviyelere ulaşmıştır
Dış ticaretin yapısal değişimine bağlı olarak deniz yolu ile yapılan doumlkme yuumlk
taşımaları yuumlk cinslerinin değişimi ve sevkiyatlarda esneklik gibi avantajlar nedeniyle yerini
kara yolu eşya taşımacılığına bırakmaya başlamıştır
Resim 13 Ro-Ro bağlantılı kara yolu taşımacılığı
Tuumlrkiye-İtalya Ro-Ro hattının kurulması taşıma maliyetlerinin azalmasına seferlerin
tarifeli yapılmasıyla ihracat sevkiyatlarının planlanmasına Balkan uumllkelerinin geccediliş
uumlcretlerini tekrar goumlzden geccedilirmesi gibi birccedilok olumlu gelişmenin ortaya ccedilıkmasına neden
olmuştur 2003 yılında Batı Avrupa uumllkelerine yapılan kara yolu taşımacılığımızın yuumlzde
72rsquosi soumlz konusu Ro-Ro hatlarından yapılarak dış ticaretimize ait malların taşınmasında
stratejik bir guumlzergacirch konumuna gelmiştir Boumlylece Tuumlrk kara yolu taşımacılığı deniz yolu
entegrasyonlu Ro-Ro ve demir yolu entegrasyonlu Ro-La taşıma alternatiflerini uumlreterek
Avrupa Birliği mevzuatıyla uyumlu hacircle gelmiştir
Tuumlrkiyersquonin uluslararası kara yolu ile eşya taşımacılığı sektoumlruumlnde hizmet alanı Asya
ile Avruparsquonın bir ucundan diğerine kadar geniş bir coğrafi alana yayılmış ithalat-ihracat ve
transit taşımalardaki payı ile uumllke ekonomisine yılda ortalama 2 milyar USD navlun uumlcreti
olarak doumlviz girdisi sağlar konuma ulaşmıştır
1990 yılından itibaren duumlnyadaki gelişmelere paralel olarak ihraccedil pazarlarımız ve
uumlruumlnlerimizde oumlnemli bir artış ve ccedileşitlenme olmuştur Bu kapsamda başta Almanya olmak
uumlzere geleneksel pazarlarımız olan Batı Avrupa uumllkelerinin yanı sıra Rusya ve Tuumlrk
Cumhuriyetleri de oumlnemli bir yer kazanmıştır Soumlz konusu yapısal değişime paralel olarak
7
Bağımsız Devletler Topluluğu uumlyesi uumllkeler ile bazı Orta Asya uumllkeleri iki binli yıllardaki
hedef pazarlarımız olarak tespit edilmiştir
Soumlz konusu uumllkelere kara yoluyla ulaşım imkacircnının bulunması uumllkemiz ihracatı
accedilısından buumlyuumlk avantaj teşkil etmektedir Yabancı uumllkelere yapılan eşya taşımacılığımızın
ağırlıklı olarak kara yolundan olması artan dış taleplerin zamanında karşılanmasını
kolaylaştırmaktadır
Tuumlrkiyersquonin kıtalararası koumlpruuml konumunda olması ccedilok modlu ulaşıma elverişli
durumu Kafkasya ve Hazar Denizi ccedilevresindeki uumllkelere geccedilişi sağlayacak yeni sınır
kapılarının accedilılması ve pek ccedilok uluslararası proje ccedilerccedilevesinde yeni bağlantıların
oluşturulması yolundaki ccedilalışmalar Tuumlrkiyersquonin oumlnemini artırmakta ve aktif olarak bu
ccedilalışmalara katılımını gerekli kılmaktadır
Uluslararası kara yolu taşımacılığında uumllkemizin araccedil filosu giderek yenilenmiş ve
toplam araccedil sayımız 30000 adede ulaşmıştır Bu sayının iccedilinde 23000 aracımız Euro normlu
araccedil olarak faaliyet goumlstermeye başlamıştır
Resim 14 Euro normlu modern nakliye aracı
4925 sayılı Kara yolu Taşıma Kanunu ile uumllkemizde kara yolu taşımacılığı sektoumlruumlnde
yeni bir doumlnem başlamıştır Bu kanun ile birlikte taşımacılık sektoumlruuml iccedilinde yer alan ve
faaliyet goumlsteren tuumlm işletmeler kayıt altına alınmış ve bu işletmelere faaliyet tuumlrlerine goumlre
lisans belgeleri verilmiştir
Kara yolu taşımacılığı buguumln tuumlm duumlnyada kendine has avantajlarından dolayı en
oumlnemli taşımacılık modudur Tuumlrkiye gibi uumlccedil yanı denizlerle ccedilevrili olan İspanyada dahi
uluslararası eşya taşımacılığında kara yolunun demir yolu ve iccedil suyollarına kıyaslandığındaki
payı 921dir Bu oran İngiltere iccedilin 889 15 AB uumllkesi iccedilin ortalama 792rsquodir
Uumllkemizde 1990 yılında 76 olan kara yolu taşımacılığı 2000 yılında 89rsquoa ve 2002
yılında da 93 oranına ulaşmıştır 2005 yılında 94rsquoe ccedilıkmıştır 1990 yılında 87 milyar
ton-km olan toplam taşımacılığımız ekonominin gelişmesi ile 2000 yılında 180 milyar ton-
kmrsquoye ulaşmıştır 2006 yılında bu rakam 200 milyar ton-kmrsquoyi aşmıştır ABDrsquode kara yolu
taşımasının genel taşımacılık iccedilindeki yeri 28 dir Buumltuumln duumlnyada kara yolu taşımacılığının
oranını duumlşuumlrmeye doumlnuumlk politikalar uygulanmaktadır
8
Uumllkemizde ulaşım sektoumlruuml iccedilinde en buumlyuumlk paya sahip olan kara yolu taşımacılığının
diğer sektoumlrlere nazaran kaza riski ccedilok yuumlksek olmasına rağmen gelişme goumlstermesinin ve
taşıma taleplerinde ilk sırayı almasının temelinde taşımayı ldquoKAPIDAN KAPIYArdquo
gerccedilekleştirmesi yanında hızlı kolay konforlu ve daha ekonomik bir hizmet sunması
yatmaktadır
14 Kara Yolu Eşya Taşımacılığının Diğer Taşımacılık Tuumlrlerine
Goumlre Uumlstuumlnluumlkleri
Uluslararası kara yolu eşya taşınması ile diğer taşıma tuumlrlerine goumlre bir karşılaştırma
yapıldığında kara yolu taşımacılığının şu uumlstuumln youmlnleri bulunmaktadır
Kapıdan kapıya aktarmasız taşıma ve eşyanın yuumlkleme yeri ile boşaltma yerleri
dışında elleccedillenmemesi eşyanın yıpranmasını en aza indirmektedir Diğer taşıma tuumlrlerinde
oumlrneğin eşyanın limana veya demir yolu istasyonuna ulaşımına kadar bir yuumlkleme boşaltma
ana taşıma aracına yuumlklenme varış yeri limanı veya istasyonunda benzer elleccedillemenin
yapılması eşyaların daha fazla yıpranmasına sebep olmaktadır
Muumlşterinin istediği ve kara yolunun olduğu her noktaya taşıma seccedileneği
vermektedir
Kara yolu araccedillarının taşıma kapasitelerinin deniz demir yolu araccedillarına goumlre daha
kuumlccediluumlk olması nedeniyle taşımacılık sektoumlruumlnde daha esnek hareket imkacircnı sağlanmaktadır
Resim 15 Kara yolu araccedil taşıma kapasitesi
Tuumlrkiye gibi kara yoluyla uluslararası eşya naklinde kullanılabilecek taşıt sayısının
talebe goumlre daha fazla olduğu uumllkelerde rekabet uumlst seviyelere ulaşmakta ve boumlylelikle
muumlşteri lehine duumlşuumlk navlun fiyatlarının oluşmasına neden olmaktadır
Kara yolu eşya taşımacılığı diğer taşıma tuumlrlerine goumlre (deniz hava demir yolu
boru hattı vb) daha az yatırım maliyeti gerektirmektedir
Kara yoluyla daha duumlzenli ve sık sefer imkacircnı bulunmaktadır
Goumlndericinin kendisinin organize ettiği oumlzellikle kuumlccediluumlk ccedilaplı sevkiyatlara oranla
taşıma maliyetini azaltmaktadır
Ambalajlama ve sevkiyata hazırlamada zaman ve kaynaklardan tasarruf olanağı
sağlanmaktadır
9
15 Kara Yoluyla Uluslararası Eşya Taşımacılığının Goumlndericiye
Sağladığı Faydalar
Kısa suumlrede teslim edilmesi gereken yuumlkler iccedilin suumlratli sevkiyat yapabilmesine
youmlnelik proje bazlı ccediloumlzuumlm yolları ortaya ccedilıkarılabilir
Gelişmiş kara yolu ağlarının getirdiği hızlı ve guumlvenli hizmet alma imkacircnları
yaratılabilir
Lojistik firma veya taşıma şirketleriyle birebir ilişki iccedilinde ccedilalışma olanağının
bulunması sayesinde sevk edilecek eşyaya oumlzel muamele yapılmasını sağlayabilir
Kara yolu taşımacılık hizmetleri ile bağlantılı diğer lojistik suumlreccedillerle
zenginleştirilerek hizmette ccedileşitlilik oluşturulabilir
Tahmin edilebilen maliyetlerin kolay hesaplanması ile tasarruf sağlanabilir
Resim 16 Tasarruf
Dokuumlmantasyon işleri ile ara noktalarda yuumlkleme ve boşaltmadan taşımanın
sorunsuz yuumlruumlmesinden lojistik firma sorumlu olduğundan taşıyıcı sadece sevkiyata
goumlnderici ise muumlşteri ilişkilerine odaklanabilir
Duumlnya ticaretindeki doumlnuumlşuumlm ve yeni oluşumların etkisi yoğun bir şeklide lojistik ve
taşıma sektoumlruuml uumlzerinde goumlruumllmektedir Hemen hemen buumltuumln sektoumlrlerle doğrudan ilişkisi
olan lojistik uluslararası pazarlarda rekabet avantajının elde edilmesinde kilit rol
uumlstlenmektedir Uumlruumln veya hizmetlerin hedef pazarlara rakiplerden bir adım oumlnde olarak daha
hızlı ve daha ekonomik bir biccedilimde ulaştırılması uluslararası lojistik faaliyetlerinin oumlzuumlnuuml
teşkil etmektedir
Resim 17 Kara yolu taşımacılığı ve diğer taşıma tuumlrleri
10
Uluslararası ticaret eğilimleri lojistik sektoumlruumlnuuml daha iyi anlayabilmek ve
yorumlayabilmek iccedilin buumlyuumlk katkı sağlamaktadır Her sektoumlrde yaşanan rekabet ve koumlkluuml
değişimler beraberinde ccedilarpan etkisi yaparak lojistik alanında da etkisini goumlstermektedir
Rekabet ortamı yatırım maliyetleri hız ve esneklik accedilısından lojistik hizmetlerin
vazgeccedililmez bileşeni olan kara yolu eşya taşımacılığının diğer taşımacılık tuumlrlerine goumlre daha
fazla avantajı bulunmaktadır
16 Kara Yoluyla Eşya Taşımacılığının Olumsuz Youmlnleri
Uluslararası kara yolu eşya taşımacılığının bir kısım uumlstuumlnluumlkleri olmasına rağmen
bazı olumsuz youmlnleri de bulunmaktadır Bunlar
Numune veya benzeri nitelikte taşınacak eşyanın duumlşuumlk miktarda olması hacirclinde bu
eşyaların bir araccedil iccedilinde sevk yerlerine ayrı ayrı ulaştırılması gerekmektedir Parsiyel
malların toplanması dağıtımı zaman ve maliyet youmlnuumlnden olumsuzluk yaratmaktadır Hava
yolu parsiyel taşımalarda zaman ve maliyet youmlnuumlnden kara yoluna goumlre daha tercih
edilebilen bir taşıma tuumlruumlduumlr
Ağır ve yuumlksek hacimli eşyaların kara yolu ulaştırma mevzuatına uyumlu
olmaması taşınmalarını ccediloğunlukla imkacircnsız hacircle getirmektedir Bu tuumlr eşyaların demir yolu
veya deniz yoluyla taşınması daha verimli olmaktadır
Kara yoluyla uluslararası eşya taşımacılığında hukuki mevzuat bekleme suumlreleri
ile eşyanın hacmi ve niteliğine bağlı olarak diğer taşıma tuumlrlerine goumlre olumsuzluklar
yaratabilmektedir
Kara yoluyla yapılan taşımacılıkta ihracat ve ithalat uumllkeleri arasında yuumlkuumln transit
geccediltiği uumllkelerde uyulması gereken guumlmruumlk mevzuatları bulunmaktadır Buna karşılık deniz
ve hava yolunda ccediloğunlukla ithalatccedilı ve ihracatccedilı olarak uumllkeler arasında transit geccediliş uumllkeleri
bulunmamaktadır Kara yoluyla yapılan taşımacılıkta transit guumlmruumlkler ilave bekleme
suumlreleri oluşturmaktadır
Resim 18 Kara yolu taşımacılığında transit geccediliş
11
17 Kara Yolu Eşya Taşımacılığında Uluslararası Oumlrguumltler
Uluslararası kara yolu eşya taşımacılığında etkili olan oumlrguumltler
Birleşmiş Milletler Avrupa Ekonomik Konseyi (UNECE)
Ulaştırma Bakanları Avrupa Konferansı (CEMT-UBAK)
Uluslararası Kara yolu Taşıma Birliği (IRU)
Guumlneydoğu Avrupa Ortak Girişimi (SECI)
Uluslararası Taşıma Organizatoumlrleri Dernekleri Federasyonu (FIATA)
Kara yolu taşımacılık enduumlstrisinin bu oumlrguumltler vasıtası ile Tuumlrkiye ve yurt dışı
ulaştırma ve taşımacılık politikalarının irdelenmesi işletmelerin ve uumllkelerin dış ticarette
rekabetccedili uumlstuumlnluumlğuuml sağlamasında oumlnemli bir fonksiyonu olacaktır
171 Birleşmiş Milletler Avrupa Ekonomik Konseyi (UNECE)
Birleşmiş Milletler Avrupa Ekonomik Konseyi (UNECE) ldquoİccedil Ulaşım Komitesi Kara
Yolu Trafik Guumlvenliği Bozulabilir Maddelerin Taşınması Kombine Taşımacılık Tehlikeli
Maddelerin Taşınmasırdquo ccedilalışma gruplarından oluşmaktadır
İccedil ulaşım komitesinde yapılan goumlruumlşmeler sonrasında ccedileşitli Avrupa Birliği uumlye
uumllkelerinin katıldığı anlaşmalar aşağıdaki gibi sıralanabilir
CMRndashEşyaların Kara Yoluyla Uluslararası Eşya Taşıma Soumlzleşmesine İlişkin
Anlaşma Uumllkemizin soumlzleşmeye taraf olma proseduumlruuml tamamlanmış olup 30 Ekim 1995
tarihinden itibaren yuumlruumlrluumlğe girmiştir
Tır SoumlzleşmesindashTır Karneleri Himayesinde Uluslararası Eşya Taşınmasına Dair
Guumlmruumlk Soumlzleşmesi Uumllkemizin 1985 yılında kabul ettiği soumlzleşme halen uygulanmaktadır
Resim 19 Birleşmiş Milletler Avrupa Ekonomik Konseyi
ADRndashTehlikeli Maddelerin Kara Yoluyla Uluslararası Taşınmasına İlişkin Avrupa
Anlaşması Uumllkemizin anlaşmaya taraf olabilmesi amacıyla ccedilalışmalar başlatılmıştır
12
Karadeniz Ekonomik İşbirliği (KEİ) İslam Kalkınma Teşkilatı (İKT) gibi
uluslararası kuruluşlar iccedilinde de kara ulaştırmasına ilişkin konular Tuumlrkiye tarafından
izlenmekte ve gerekli ccedilalışmalar yapılmaktadır
172 Guumlneydoğu Avrupa Ortak Girişimi (SECI)
Guumlneydoğu Avrupa Ortak Girişimi (SECI southeast european cooperation ınititative)
11 uumllkenin katılımı ile kurulmuştur Bu girişime Birleşmiş Milletler Avrupa Ekonomik
İşbirliği ve Ulaştırma Bakanları Avrupa Konferansı (UBAK) destek vermektedir SECI
girişiminin amacı boumllge uumllkeleri arasında kara yolu eşya taşınmasına youmlnelik sınır
geccedilişlerinin kolaylaştırılması ve ticaretin artırılmasıdır Bu amaca youmlnelik ortak girişim uumlye
uumllkeler arasında 1999 yılında ldquoMutabakat Zaptırdquo yuumlruumlrluumlğe girmiştir
Resim 110 Guumlneydoğu Avrupa Ortak Girişimi (SECI)
SECI buumlnyesinde guumlndem Komitesirsquonin saptadığı oumlncelikli projeler ele alınmakta ve
uumlye uumllkelerin eşguumlduumlmuumlnde yuumlruumltuumllmektedir SECI projeleri ile ilgili olarak tesis edilen
komitelerin uumlyelerini seccedililmiş ve goumlnuumllluuml kişiler oluşturmaktadır Uumllkemiz SECIrsquonın
ccedilalışmalarına diğer uumlye uumllkeler gibi resmicirc kuruluşlarımız ve oumlzel sektoumlr temsilcilerinden
oluşturulan heyetler ile katılmaktadır
173 Avrupa Ulaştırma Bakanları Konferansı (CEMTndashUBAK)
Ulaştırma Bakanları Avrupa Konferansı (UBAK) 1953 yılında Avruparsquonın sınır
geccedilişlerinin kolaylaştırılması uumllkeler arası ulaştırma ve guumlmruumlk mevzuatının
uyumlaştırılmasının sağlanması amacıyla kurulmuştur İlk kuruluşa katılan 16 uumllke
(Almanya Avusturya Belccedilika Danimarka İspanya Fransa İngiltere Yunanistan İtalya
Luumlksemburg Norveccedil Hollanda Portekiz İsviccedilre ve Tuumlrkiye) 16 maddelik anlaşmayı
imzalayarak kuruluşu resmileştirmiştir
Kuruluşun yapmış olduğu başarılı ccedilalışmalar nedeniyle işlevi Avrupa sınırlarını da
aşarak 41 uumlye uumllke ile bazı Orta Asya ve Kuzey Afrika uumllkelerini de kapsar konuma
ulaşmıştır UBAK ccedilalışmalarını ccedilalışma grupları hacirclinde suumlrduumlrmektedir Daimi sekreterya
Parisrsquote bulunmaktadır
UBAK belgeleri geccedilerli oldukları uumllkelere goumlre doumlrde ayrılır
13
Tuumlm uumllkelerde geccedilerli UBAK belgeleri
Avusturya hariccedil tuumlm uumllkelerde geccedilerli UBAK belgeleri
Avusturya + Yunanistan hariccedil tuumlm uumllkelerde geccedilerli UBAK belgeleri
Avusturya + Yunanistan + İtalya hariccedil tuumlm uumllkelerde geccedilerli UBAK belgeleri
UBAK Belgelerinin uumlzerinde geccedilersiz olduğu uumllkenin uluslararası harf kodu bir ccedilember
iccedilinde işareti ile kaplanmış olarak yer almaktadır
Tuumlrkiyersquonin de kurucu uumlyesi olduğu konferansın ccedilalışmalarında taşımacılığın
geliştirilmesi trafik kara yolu guumlvenliği ccedilevrenin korunması gibi konular oumlncelik
taşımaktadır
174 Uluslararası Kara Yolu Taşıma Birliği (IRU)
Uluslararası Kara Yolu Taşıma Birliği (IRU International Road Transport Union)
duumlnyadaki kara yolu taşımacılığı alanında nakliye operatoumlrleri taşıma şirketlerinin sahipleri
kamyon taksi otobuumls olmak uumlzere tuumlm sektoumlruuml temsil eden bir organizasyondur 1948
yılında İtalyarsquoda kurulmuş olan bu oumlrguumltuumln buguumln 68 uumllkede 151 uumlyesi bulunmaktadır
Resim 111 Uluslararası Kara yolu Taşıma Birliği (IRU)
IRUrsquonun amacı kara yolunda ccedilevreye duyarlı emniyetli olarak mal ve insanların
taşınmasını sağlamak yuumlksek mesleki standartlara ulaşmak olarak belirtilebilir IRUrsquonun en
oumlnemli uygulamalarının başında uluslararası eşya taşınmasında TIR sisteminin
garantoumlrluumlğuumlnuuml yapması gelmektedir Oumlrguumltuumln temel amaccedilları şu şekilde belirtilebilir
Araccedilların emniyetli temiz ekonomik yakıt tuumlketimini sağlayacak girişimlerde
bulunmak
Filo youmlnetiminde araccedil bakımı ve ccedilalışma koşullarını duumlzenlemek
Kara yolunun emniyetli hacircle gelmesine yardımcı olmak
Ccedilevreye duyarlı araccedilları teşvik etmek
Uumllkeler arası resmi duumlzeyde ve uluslararası sivil toplum kuruluşları ile sıkı işbirliği
iccedilinde bulunmak
Kara yolunun daha emniyetli ve belge proseduumlruumlnuumln azaltılması iccedilin ccedilalışmak
Uumlyelerini ulusal ve uluslararası duumlzenlemeler konusunda bilgilendirmek
Uluslararası taşımacılık ve ticarette engelleri ortadan kaldırmaktır
14
Tuumlrkiyersquode kara yolu eşya taşıması ile ilgili sektoumlruuml temsil eden oumlnemli kuruluşlar
ise Ulaştırma Bakanlığı ve Guumlmruumlk Muumlsteşarlığı başta olmak uumlzere devletin tuumlm yetkili
kurumları Uluslararası Taşımacılık ve Lojistik Hizmet Uumlretenler Derneği (UTİKAD)
Uluslararası Nakliyeciler Derneği (UND) ve Ro-Ro Gemi İşletmecileri ve Kombine
Taşımacılar Derneğirsquodir (RODER)
18 Tuumlrkiyersquonin Uluslararası Kara Yolu Eşya Taşımacılığındaki
Ana Guumlzergacirchları
Tuumlrkiyersquonin dış ticaretinde en buumlyuumlk paya sahip olan Avrupa Birliği uumllkelerine
yapılmakta olan taşımacılık iccedilin iki oumlnemli guumlzergacirchı bulunmaktadır Tuumlrkiyersquonin doğu ve
guumlneyinden Kafkaslar Orta Asya ve Ortadoğu boumllgelerine yapılan kara yolu taşımacılığı
ccedileşitli belirsizlik ve yeniden yapılanmalar neticesinde gelişme goumlstermesine rağmen istenilen
seviyeden uzaktır Bu nedenle duumlzenli ve suumlrekli olarak gerccedilekleştirilen yasal ve teknik
altyapısı uluslararası standartlara ulaşmış olan iki guumlzergacirch Tuumlrkiye accedilısından son derece
stratejiktir Bunlar
Kapıkule Sınır Guumlmruumlk Kapısırsquondan yapılan kara yolu taşımacılığı
Ro-Ro gemileriyle kara yolu araccedil gereccedilleriyle İtalya uumlzerinden yapılan taşımacılık
181 Kapıkule Sınır Kapısırsquondan Yapılan Taşımacılık
Kapıkule uumlzerinden yapılan taşımacılık oumlnemli bir paya sahip olmasına rağmen transit
geccediliş uumllkeleri guumlmruumlklerindeki uzun bekleme suumlreleri geccediliş belgeleri sınırlamaları geccediliş
uumlcretleri tahditli yol ve geccediliş suumlreleri nedeniyle zaman zaman sorunlu bir guumlzergacirch hacirclini
alabilmektedir
Resim 112 Kara yolu taşımacılığında guumlzergacirchlar
Uluslararası kara yolu taşımacılığında oumlzellikle kara yolu taşıtlarının geccediliş
sınırlamalarının bulunduğu transit guumlzergacirchında bulunan uumllkelerde vagonların uumlzerinde
taşınarak varış uumllkesine sevk edilmeleri zorunlu hacircle gelmiştir Tuumlrkiye ile Avrupa Birliği
uumllkeleri arasında demir yolu aktarmalı taşımacılık bu sınırlamaların bulunduğu Avusturya
geccedilişlerinde yapılmaktadır
15
1811 Kara yolu Guumlzergacirchında Kullanılan Başlıca Hatlar
Bulgaristan - Romanya - Macaristan - Avusturya hattı
Bulgaristan - Yugoslavya - Macaristan - Avusturya hattı
Bulgaristan - Yugoslavya - Hırvatistan - Slovenya - Avusturya hattı
Bulgaristan - Yugoslavya - Hırvatistan - Slovenya - İtalya hattı
182 Ro-Ro Gemileriyle Yapılan Taşımacılık
Uluslararası kara yolu taşımacılığında geccediliş sınırlamaları transit suumlrelerinin uzun
zaman alması taşımacılığın toplam maliyetlerinin duumlşuumlruumllmesi gibi nedenlerle kara yolu
araccedillarının deniz yolu Ro-Ro gemilerine bindirilmesi bir zorunluluk hacirclini almıştır
Ro-Ro gemileri taşıma seccedileneği olan gemi tuumlruumlduumlr Taşıt gibi konteyner de taşıyabilir
Ayrıca paletli yuumlklerin de taşındığı goumlruumllmektedir
Ro-Ro gemileri aşağıdaki taşıt tuumlrlerini taşıyabilir
Şasili treyler (ccedilekicili ccedilekicisiz)
Treyler semi treyler
Diğer tekerlekli yuumlkler (kamyon vb)
Ro-Rorsquolarla gelişen kombine taşımacılık tramp veya duumlzenli hat taşımacılığındaki
limanların taşıma sistemindeki oumlnemini azaltmıştır Ro-Ro gemileri iccedilin kamyonların
ccedilıkışlarına uygun iskelelerin oluşturulması dışında hiccedilbir yuumlkleme ve boşaltma araccedil gereccedil ve
donanımına gerek duyulmaz
Resim 113 Ro-Ro taşımacılığı
Ro-Ro taşımacılığının hasarsız emniyetli ve hızlı taşıma imkacircnı sunması guumlmruumlklerde
daha az zaman kaybı ile geccediliş daha rekabetccedili taşıma uumlcretleri demektir Tuumlrkiyersquonin Ro-Ro
taşımacılığı ile alternatif konumdaki kara yolu transit taşımacılık guumlzergacirchında bulunan
uumllkelerde sıkccedila goumlruumllen ccedilalınma ve yağmaların oumlnuumlne geccedililmektedir Eşyaların uumlnite hacircline
getirilerek Ro-Ro ile kombine taşımacılık yapılması hasar riskini azaltmaktadır
Ro-Ro taşımacılığının uumlstuumlnluumlkleri şu şekilde belirtilebilir
16
Kara yolu araccedillarının Ro-Ro gemileriyle taşınması araccedilların yıpranma paylarını aza
indirir
Kara yollarının bakım ve onarımında tasarruf sağlar
Kara yolu trafik sıkışıklığı ve kaza risklerini azaltır
Belirgin doumlviz tasarrufu sağlar
Bazı hatlarda zaman kazancı sağlar
Teslimatta duumlzen ve planlama yapılmasına olanak sağlar
1821 Ro-Ro Guumlzergacirchları
İstanbul + Ccedileşme - Trieste Ro-Ro hatları
Buumlyuumlk filoya sahip nakliyecilerin ccediloğunun ağırlıklı olarak kullandıkları hatlardır Doğu
Avrupa uumllkelerindeki tonaj sınırlamalarına tabi olmaması ve araccedilların daha az km yapması
nedeni ile tercih sebebidir
Patra + Igoumenitsa - Bari + Ancona Ro-Ro hatları
Guumlney İtalya Guumlney Fransa ve İspanyarsquoya sefer yapan nakliyecilerin tercih ettikleri
ana hatlardır Maliyetlerin daha duumlşuumlk olması ve suumlre avantajı getirmesi nedeni ile tercih
sebebidir
Resim 114 Sık kullanılan Ro-Ro hatları
Haydarpaşa-Trieste Samsun-Novorossisk Trabzon-Sochi ve Zonguldak-Ukrayna
hatları ağırlıklı olmak uumlzere toplam 20rsquonin uumlzerinde Ro-Ro hattında seferler
gerccedilekleştirilmektedir
19 Uumllkemizin Uluslararası Kara Yolu Projeleri
Kara yolu taşımacılığı sektoumlruumlmuumlzuumln uluslararası ilişkilerinin yuumlruumltuumllmesi ve sorunların
ccediloumlzuumlmuuml youmlnuumlnde ccedilaba goumlsterilmesi Ulaştırma Bakanlığı Kara Ulaştırması Genel
Muumlduumlrluumlğuumlnuumln goumlrevleri arasındadır Bu amaccedilla uumllkemiz taşımacılarının yolcu ve eşya
taşıması yaptığı 48 uumllkeyle İkili Uluslararası Kara yolu Taşıma Anlaşması imzalanmış iki
17
uumllkeyle de paraf edilmiştir İmzalanan anlaşmalar ile iki uumllke arasında ve transit olarak
yapılmakta olan kara yoluyla yolcu ve eşya taşımacılığı belli duumlzenlemeler iccedilinde
gerccedilekleştirilmekte ortaya ccedilıkan sorunlar ise bu anlaşmalar ccedilerccedilevesinde
ccediloumlzuumlmlenebilmektedir
Anlaşmalar ile ikili taşımalar transit yolcu ve eşya taşımaları iccedilin kolaylıklar
getirilmektedir ayrıca
Geccediliş uumlcretleri
İkili taşımacılık transit eşya ve yolcu taşımacılığının tabi olacağı izin belgesi
proseduumlruuml
Doumlnuumlş yuumlkuuml ve uumlccediluumlncuuml uumllke taşımaları
Hangi tuumlr eşya taşımalarının izin belgesinden muaf tutulacağı
Taşıt personeli ve taşımacıların uyacağı kurallar
Taşıma faaliyetinden doğan oumldemelerin ne şekilde yapılacağı
Yolcu ve eşya taşımacılığına ilişkin guumlmruumlk ve diğer formalitelerin
kolaylaştırılması
Eşya taşımacılığında teminat konusu
Yolcular bagaj ve eşya iccedilin yaptırılacak sigorta
Karma Komisyonun kurulması ve goumlrevleri
gibi konular kapsamlı şekilde duumlzenlenmiştir
İkili anlaşmalarda yer alan ldquoKarma Komisyonrdquo her yıl toplanarak ortaya ccedilıkan
sorunların ccediloumlzuumlm yollarını goumlruumlşuumlr istatistikicirc bilgi değişimini sağlar ve takip eden yılı da
kapsayacak şekilde alınacak tedbirleri kararlaştırır
Diğer yandan birccedilok uumllkenin bir araya geldiği ve uumllkemizin de aktif olarak yer aldığı
uluslararası platformlarda uumllkemiz kara yolu taşımacılarının pazar paylarının artırılabilmesi
amacıyla gereken titiz ccedilalışmalar yapılmakta bu ccedilalışmalarda ccedilevrenin korunması trafik
guumlvenliği ve taşımacılığın serbestleştirilmesi gibi konular oumln planda tutulmaktadır
191 Tuumlrkiye Transit Kara Yolu (TETEK) Projesi
Kıtalar arasında bir geccediliş boumllgesinde yer alan Tuumlrkiye kendi ulusal gelişmesi kadar
boumllgenin birliği accedilısından da kara yolu ağının gerekliliğine inanmıştır Bu nedenle uumllkemiz
sınırlarından geccedilen yaklaşık 3200 km yolu kapsayan Tuumlrkiye Transit Kara Yolu (TETEK)
projesini gerccedilekleştirmiştir Bu proje kapsamına giren yol ağı toplam yol ağımızın 5rsquoini
teşkil etmektedir
Tuumlrkiye transit kara yolu Bulgaristan sınırında Kapıkulersquoden başlayarak İstanbul
uumlzerinden Gerede - Ankara yolu ile bir kolu Suriye sınırına diğeri Irakrsquoa devam etmekte
Geredersquoden ayrılan kuzey kolu ise Refahiye Erzincanrsquodan geccedilip İran sınırında sona
ermektedir
18
Soumlz konusu yol Avrupa ve Orta Doğu kara yolu ağını en uygun şekilde tamamladığı
gibi Avrupa uumllkelerinden Orta Doğu Batı Asya ve Kuzey Afrikarsquoya doğru trafik akışının
sağlandığı en kısa yoldur
192 Avrupa Ekonomik Komisyonu (AEK)
Tuumlrkiyersquonin de kurucu uumlyeleri arasında bulunduğu komisyonun temel amacı Avrupa
ekonomisinin yeniden yapılanması Avruparsquodaki ekonomik faaliyet duumlzeyinin yuumlkseltilmesi
Avrupa uumllkelerinin gerek birbirleriyle gerekse diğer uumllkelerle ekonomik ilişkilerinin idame
ettirilmesi ve geliştirilmesi olarak belirlenmiştir AEK huumlkuumlmetlerin teknik uzmanlarının
ortak konular uumlzerinde anlaşmaya vardığı kapsamlı stratejiler ve politikalar oluşturdukları
bir forum niteliğindedir
Uumllkemizdeki E yolları olarak bilinen Avrupa-Uluslararası yol ağı uumlyesi bulunduğumuz
Birleşmiş Milletler AEKrsquoca uumllkeleri birbirine bağlayan kara yollarının geliştirilmesini teşvik
amacıyla kullanıma konmuş bir sistemdir
Uumllkemize Avrupa sınırlarından E-80 ve E-90 numaraları ile giren iki anayol sisteme ve
amaca uygun olarak İran ve Irak sınırlarında Asya ve Ortadoğu uluslararası yol ağlarına
bağlantı sağlayacak şekilde duumlzenlenmiştir E yollarının Kafkasya ve Orta Asya uumllkelerine
uzatılması konusundaki ccedilalışmalara paralel olarak E-97 ve E-95 hatlarının oluşturulması
kabul edilmiştir
193 Kuzey - Guumlney Avrupa Otoyolu (TEM) Projesi
Tuumlrkiye ile birlikte Avusturya Bulgaristan Ccedilekoslovakya Yunanistan Macaristan
İtalya Polonya ve Yugoslavyarsquonın uumlyelikleri ile kurulan projede Doğu Avruparsquoda
gerccedilekleşen değişimler ve geccedilişler nedeniyle TEM hatlarının buumltuumlnluumlğuumlnuumln bozulması
sonucunda uumlye uumllke sayısı zaman zaman değişmiştir 1997 yılı itibariyle projeye uumlye uumllkeler
Bulgaristan Ccedilek Cumhuriyeti Guumlrcistan Hırvatistan İtalya Litvanya Macaristan Polonya
Romanya Slovakya ve Tuumlrkiyersquo dir
Resim 115 Tuumlrkiyersquodeki TEM otoyolları
Başlangıccedilta yaklaşık 10000 kmrsquolik bir otoyolu ağının tesisini oumlngoumlren TEM Projesi
kuzeyde Polonyanın Gdansk kentinden başlamakta 10 uumllke uumlzerinden geccedilerek Adriyatik
19
Ege ve Karadeniz sahillerine erişmekteydi Ancak Doğu Avrupa uumllkelerinin sosyal ve
ekonomik yapılarında son yıllarda goumlruumllen değişmelere ve bunun sonucu olarak ortaya ccedilıkan
yeni ilişkilere paralel olarak TEM Projesine doğu-batı istikametinde yeni hatlar ilave
edilerek TEM ağı yaklaşık 20149 kmrsquoye ccedilıkartılmıştır
Uumllkemiz sınırları iccedilinde kalan boumlluumlmuuml ise Kapıkule İstanbul Ankara Aşkale
guumlzergacirchını takiben Trabzonda Karadenize doğuda Guumlrbulak batıda Afyon uumlzerinden
İzmir ve Ege Denizine guumlney ve guumlneydoğuda ise Yayladağ ve Cizre hudut kapılarımıza
ulaşmaktadır Ayrıca Gerede-Samsun-Trabzon-Rize-Hopa guumlzergacirchının da TEM ağına ilave
edilmesiyle TEMin Tuumlrkiye sınırları dacirchilicircndeki yol uzunluğu 5556 km olmuştur
194 Ekonomik İşbirliği Teşkilatı (EİT-ECO)
ECO 1964 yılında kurulan Kalkınma İccedilin Boumllgesel İşbirliği Teşkilatı (RCD) nın bir
devamı olarak Tuumlrkiye İran ve Pakistan arasında imzalanan bir protokolle kurulmuştur
Teşkilatın oumlncelikli hedefleri arasında serbest bir taşımacılık sistemi yer aldığından
ulaştırma ile ilgili konular buumlyuumlk oumlnem arz etmektedir Uumlye uumllkeler arasında ekonomik ticari
ve kuumlltuumlrel işbirliğini sağlamak amacıyla kurulan teşkilat daha sonra Sovyetler Birliğinin
dağılmasıyla bağımsızlıklarını kazanan boumllgedeki bazı uumllkelerin de katılımıyla uumlye sayısını
10a ccedilıkarmıştır Buguumln itibariyle Tuumlrkiye İran Pakistan Azerbaycan Tuumlrkmenistan
Oumlzbekistan Kırgızistan Kazakistan Afganistan ve Tacikistan ECO uumlyesi uumllkelerdir Kuzey
Kıbrıs Tuumlrk Cumhuriyeti de goumlzlemci uumlye statuumlsuuml ile ECO ccedilalışmalarını izlemektedir
Tuumlrk taşımacılarının orta ve uzak Asyaya ulaşması iccedilin oumlnemli guumlzergacirchları iccedileren uumlye
uumllkeler taşımacılık konusunda ccedileşitli anlaşmaların hazırlık ccedilalışmalarını suumlrduumlrmektedir
Uumllkemiz bu ccedilalışmaların tamamına aktif olarak katılmakta ve gerekli katkıyı sağlamaktadır
Resim 116 ECO (Economic cooperation organization)
Yeni katılımlarla birlikte boumllgesel işbirliğinde roluuml ve oumlnemi artan ECO ccedilerccedilevesinde
kesintisiz bir kara yolu ulaşımı iccedilin ilave guumlzergacirchlara ihtiyaccedil duyulmuş olup bu konuda
ccedilalışmalar suumlrduumlruumllmektedir
20
110 Uluslararası Kara Yolu Eşya Taşımacılığında Lojistik Firma
(freight forwarder)
Kara yolu taşıma sistemleri oumlzellikle muumlşteri ilişkileri ile kara yolu iş
organizasyonunda oumlnemli roluuml bulunan lojistik firma tarafından yoğun olarak
etkilenmektedir Lojistik firmanın kara yolu taşımacılık sistemleri iccedilindeki etkinliğini
sağlayabilmesi iccedilin oumlnem vermesi gereken hususlar şunlardır
Taşımacılık hizmetlerinde yuumlksek kalite
Suumlratli ve tam zamanında teslimat
Seferlerde sıklık ve duumlzenlilik
Goumlndericilere esnek fiyat oumlnerileri
Resim 117 Fiyatlandırma
Lojistik Firma bu unsurlar sayesinde taşıyıcı ile birebir bağlantı kurabilir ve
muumlşterilerine uygun ccediloumlzuumlm imkacircnları yaratabilir Kara yolu eşya taşımacılığında lojistik
firmanın temel işlevi diğer taşıma tuumlrlerinde olduğu gibi taşıma organizasyonunun yerine
getirilmesidir Lojistik firma taşıma organizasyonunu yerine getirirken goumlz oumlnuumlne aldığı en
oumlnemli unsur muumlşteri odaklı hizmet anlayışıdır Hizmetin kesintisiz ve suumlrekli olarak aynı
kalitede ve duumlşuumlk maliyette verilebilmesi lojistik firmanın temel ccedilalışma prensibi
olmaktadır
Lojistik firmanın ana hizmeti muumlşterilerine kara yolu ile yapılacak taşımalarda tarifeli
seferler organize edecek şekilde yuumlk konsolidasyonu yapmasıdır Bu amaccedilla aynı guumlzergacircha
youmlnelik bulunan yuumlk talepleri hacim olarak yetersiz olsa bile hizmetin suumlrekliliğinin
sağlanması amacıyla duumlzenli olarak verilebilmelidir
Lojistik firmanın hizmet yaklaşımı duumlşuumlk hacimli yuumlklerin taşınmasında
konsolidasyon yaparak bireysel ihracatccedilı ve ithalatccedilının goumlnderilerine daha avantajlı bir
ortam oluşturmaktır
Lojistik firmaların kara yolu eşya taşımacılığı ile goumlndericiye sağlayabileceği faydalar
şu şekilde sıralanabilir
21
Lojistik firmanın bir hizmet organizasyonu olarak muumlşterilerine ihtiyaccedil duyduğu
yuumlksek esnekliği sunabilmesi
Yuumlk konsolidasyonu yapabilmenin sağladığı yeterli yuumlk bulma avantajı
Resim 118 Yuumlk konsolidasyonu
Depodan depoya guumlvenli taşıma
Duumlzenli ve sık yuumlkleme yapılabilmesi
Taşıma ve depo yerlerinin kapasitelerinin iyi kullanımına youmlnelik optimal
ccediloumlzuumlmlemeler sayesinde oumlnemli maliyet avantajı oluşturması
Taşımayı buumltuumlnuumlyle kontrol altında tutma olanağı
Sevkiyatın araccedil takip sistemiyle suumlrekli izlenebilmesi
Suumlratli teslimat imkacircnı
Kolay yuumlkleme ve boşaltma olanağı
Uygun fiyat tarifelerinin oluşturulmasıdır
1101 Taşıma Organizatoumlruuml Olarak Lojistik Firma (freight forwarder)
Kara yolu eşya taşımacılığında Lojistik Firmarsquonın taşıma organizatoumlruuml olarak başlıca
roluuml uluslararası taşımacılıkta goumlndericilerin (ihracat ve ithalatccedilılar) yuumlklerinin teslim
yerlerine en iyi koşullarda ulaştırılmasına youmlnelik faaliyetlerde bulunmasıdır
Lojistik firmanın taşıma organizatoumlruuml olarak hizmet suumlrecinin aşamaları şunlardır
Muumlşteri talebi
Hizmet tarifelendirme
Teklif verilmesi
Soumlzleşme yapılması
Hizmetin yerine getirilmesi
22
Goumlnderici ihracat ve ithalat eşyasının taşınmasını guumlvenli hızlı ve duumlşuumlk fiyatla
yapabilecek taşıma organizatoumlruuml (lojistik firma) firmalarla ilgili pazar araştırması yapabilir
Goumlnderici iccedilin lojistik firma seccediliminde oumlnemli unsurlar şunlardır
Lojistik firmanın sevk edilmesi planlanan boumllgedeki faaliyet alanı
Taşınacak malla ilgili daha oumlnceki deneyimi
Taşıma ve diğer hizmetlere ait rekabetccedili tarifeleri
Hizmet kalitesi
Firma referansları
İş deneyimleri
Firma guumlvenliği
Goumlndericinin lojistik firmadan beklentisi sadece rekabetccedili fiyatlara dayanmamakta
sevk edilecek eşyaya ait taşıma deneyimi ve taşımayı emniyetli ve tam zamanında teslim
edilmesi başta olmak uumlzere hizmet kalitesi yuumlksek bir şekilde yerine getirebilmesine bağlı
olmaktadır
Lojistik firmanın tercih edilebilir olabilmesi iccedilin pazarlama stratejileri oluşturması
gerekmektedir Pazarlama stratejilerini oluştururken lojistik firmalar muumlşterilerine sunduğu
hizmet alanını genişleterek yeni hizmet alanlarını nitelikli olarak sağlamayı ve rekabetccedili fiyat
politikaları oluşturmayı oumln planda tutmalıdır Lojistik firmanın kara yolu stratejilerinin
başarılı olabilmesi iccedilin aşağıdaki unsurlara yeterince oumlnem vermek durumundadır
Profesyonel bir işadamı bilinci ile ccedilalışmalıdır
Goumlndericinin talep ve beklentilerine dikkat edilmelidir
Goumlndericiye verdiği soumlzleri titizlikle yerine getirmelidir
Belirsizlik durumlarında mutlaka goumlnderenle bağlantıya geccedilmelidir
Maliyet ve kacircrlılık analizleri yapmalıdır
1102 Kara Yolu Hizmet Soumlzleşmesi
Taşıma organizatoumlruuml olarak lojistik firma (freight forwarder) uluslararası kara yolu
eşya taşımacılığında faaliyetlerini goumlndericilerin (ihracat veya ithalatccedilı) talimatları
ccedilerccedilevesinde yerine getirmektedir Goumlndericiler yuumlklerin taşınması veya diğer faaliyetlerin
organizasyonu iccedilin yuumlk taşıyıcılar ile (ihracatta malları teslim alacak veya ithalatta
sevkiyatları planlamak uumlzere yurt dışı acentelerle) bir hizmet soumlzleşmesi yapmaktadır
Goumlndericilerin yuumlkleri bazen tam kamyon yuumlkuuml (FCL) olabileceği gibi bazen de kamyon
yuumlkuumlnuuml dolduramayacak hacimde olabilir Kamyon yuumlkuumlnden az olduğunda lojistik firma
bireysel goumlndericilere ait yuumlkleri konsolidasyon yaparak kamyon yuumlkuuml hacmine ulaştırabilir
Goumlnderici işveren olarak taşıma organizatoumlruuml lojistik firmayla bir hizmet soumlzleşmesi
yapar Bu soumlzleşme uygulamada goumlndericinin yazılı talimatı ile olabileceği gibi bazen de
guumlvenilir muumlşterilerden ndashgoumlndericiden- soumlzluuml de alınabilir
23
Taşıma organizatoumlruuml lojistik firmanın bir taşıma firması bulup muumlşterilerden aldığı
eşyayı taşıtması gerekecektir Lojistik firma goumlnderenle yaptığı soumlzleşmenin bir benzerini
goumlnderenin istediği koşulları yerine getirebilecek bir taşımacıyla da yapabilir Lojistik firma
goumlndericinin sevk talimatına goumlre taşımayı organize ederek taşıyıcıyı youmlnlendirir
Lojistik firmanın hizmet soumlzleşmesi yaptığı muumlşterisine karşı taşıma ile ilgili
yuumlkuumlmluumlluumlklerini yerine getirebilmesi iccedilin taşıyıcı seccediliminden malların teslim edilmesine
kadar tuumlm aşamalarda taşıma suumlrecinin takip edilmesi gereklidir Lojistik firma goumlndericiyi
(muumlşteri) memnun edebilecek hizmet tarifesini oluşturmak amacıyla taşıyıcı seccediliminde
goumlndericinin kendisi iccedilin oumlnemli olan konuları aynı şekilde taşıyıcıdan da talep etmelidir
Uluslararası taşımalarda lojistik firmanın yapmış olduğu hizmet soumlzleşmesinin işlerliği
ldquoMal Teslim Alındı Makbuzu (Forwarderrsquos Certficate of Receipt FCR)rdquo duumlzenlemesiyle
kesinlik kazanmaktadır Lojistik firma tarafından goumlndericiye yani ihracatccedilı veya ithalatccedilıya
verilen FCR belgesi ile soumlz konusu malın zilyetliği lojistik firmanın uumlzerine geccedilmektedir
Resim 119 Malların teslim alınma işlemleri
24
X İhracat AŞ
Merter 235 İstanbul Tuumlrkiye
Tel 0212 125 25 27
Faks 0212 125 125 25 25
E-Posta XXcom
HİZMET SOumlZLEŞMESİ
Merter 235 İstanbul adresinde bulunan X İhracat AŞ ile Sefakoumly
Cumhuriyet Cad 17 İstanbul adresinde bulunan Hizmet Lojistik AŞ
arasında aşağıdaki şartlarda taşıma hizmet soumlzleşmesi yapılmıştır
1 Hizmet Lojistik AŞX AŞrsquonin Merter deposundan Almanya ve
Fransarsquoya sevk edilecek mamulleri taşıyacaktır Araccedillar hazır giyim
taşımasına uygun askılı araccedillar olacaktır
2 Sevkiyatlar uumlretimde bir aksama olmadıkccedila her hafta cuma guumlnuuml
yapılacaktır Hizmet Lojistik AŞ bu nedenle her cuma saat 0800rsquode depo
oumlnuumlnde uygun araccedillarını hazır edecektir
3 Hizmet Lojistik AŞ Almanya ve Fransarsquoya sevkiyatın olup olmadığı
konusunda teyidi en geccedil her hafta ccedilarşamba guumlnuumlne kadar alacaktır
4 Hizmet Lojistik AŞ uygun aracı cuma guumlnuuml oumlğleden sonra saat
1430rsquoa kadar tedarik edemediği takdirdeX AŞ başka firmadan araccedil tedarik
ederek malları sevk edecektir Navlun fiyat farkı bulunduğunda fiyat farkı ile
birlikte her araccedil iccedilin 500 Euro tutarını Hizmet Lojistik AŞ fatura edecektir
5 Taşıma uumlcreti Almanya iccedilin helliphelliphelliphellip Euro ve Fransa iccedilin helliphelliphellip
Euro olacaktır
6 Bu soumlzleşme imza tarihinden itibaren 1 yıl suumlre ile geccedilerlidir
Taraflardan biri bir ay oumlncesinden yazılı olarak anlaşmanın sona erdiğini
diğer tarafa bildirmedikccedile soumlzleşme suumlresi 1 yıl daha aynı şartlarda uzatılmış
olacaktır
7 Muumlcbir hacircller soumlzleşme kapsamı dışındadır
8 Taraflar arasındaki anlaşmazlıklar oumlncelikle iyi niyet ccedilerccedilevesinde
ccediloumlzuumlme kavuşturulacaktır Ccediloumlzuumlmsuumlzluumlk hacirclinde İstanbul Ticaret Odasırsquonın
verdiği kararlar esas alınacaktır
İş bu soumlzleşme 01012008 tarihinde X AŞ ile Hizmet Lojistik AŞ
arasında yapılmıştır
X AŞ Hizmet Lojistik AŞ
Yetkili İmza Yetkili İmza
Belge 11 Kara yolu taşımacılık hizmet soumlzleşmesi oumlrneği
25
UYGULAMA FAALİYETİ
İşlem Basamakları Oumlneriler
Kara yolu taşımacılığının genel yapısını
oumlğreniniz Kara yolu taşıma sistemleri ve bu
sistemlerin etkilendiği faktoumlrleri ayırt
ediniz
Kara yolu taşımacılığının uumllkemizdeki
tarihi gelişimini kavrayınız Kara yolu taşımacılığının
gelişiminde temel etmenlerin neler
olduğunu neden-sonuccedil ilişkisine goumlre
değerlendiriniz
Kara yolu taşımacılığının diğer
taşımacılık tuumlrlerine goumlre uumlstuumlnluumlklerini ve
olumsuz youmlnlerini kavrayınız
Olumsuz ve uumlstuumln yanları
karşılaştırarak diğer taşıma tuumlrlerine goumlre
niccedilin tercih edilmesi ya da oumlnerilmemesi
gerektiğini sebepleriyle birlikte tartışınız
Kara yolu eşya taşımacılığında
uluslararası oumlrguumltler ve temel goumlrevlerini
kavrayınız
Oumlrguumltlerin kuruluş amaccedilları uumlye
uumllkeler vb ayrıntılar ile oumlrguumltleri
karşılaştırmaya ccedilalışınız
Tuumlrkiyersquonin uluslararası kara yolu eşya
taşımacılığındaki ana guumlzergacirchlarını
kavrayınız
Ro-Ro gemileriyle yapılan
taşımacılığın diğer guumlzergacirchlara goumlre
uumlstuumln anlarını değerlendiriniz
Tuumlrkiyersquonin taraf olduğu uluslararası
kara yolu projelerini oumlğreniniz
Projelerin temel amacını ve işleyiş
durumlarını irdeleyiniz
Uluslararası kara yolu taşımacılığında
lojistik firmanın sorumluluğu ve goumlrevlerini
kavrayınız
Lojistik firmanın taşıma organizatoumlruuml
olarak hizmet suumlrecinin aşamalarını
değerlendiriniz
UYGULAMA FAALİYETİ
26
OumlLCcedilME VE DEĞERLENDİRME Aşağıdaki soruları dikkatlice okuyunuz ve doğru seccedileneği işaretleyiniz
1- Aşağıdakilerden hangisi kara yolu taşımacılığının temel boyutları arasında yer alır
A) Taşınacak eşyanın var olması
B) Eşya taşıma işinin uumlstlenilmesi
C) Uumlcret karşılığı olması
D) Hepsi
2- Aşağıdakilerden hangisi uumllkemizde kara yolu taşımacılığının gelişmesinin oumlnemli bir
nedeni olarak sayılamaz
A) 4925 sayılı Kara yolu Taşıma Kanunursquonun yuumlruumlrluumlğe girmesi
B) Uluslararası kara yolu taşımacılığında uumllkemizin araccedil filosunun yenilenmesi
C) İthal ettiğimiz uumlruumlnlerde oumlnemli bir ccedileşitlilik ve artış goumlzlenmesi
D) Tuumlrkiye-İtalya Ro-Ro hattının kurulması
3- Aşağıdakilerden hangisi kara yolu taşımacılığının diğer taşıma tuumlrlerine goumlre uumlstuumln youmlnleri
arasında yer almaz
A) Elleccedillemenin az olması nedeniyle eşyanın yıpranması en aza indirgenir
B) Rekabetin uumlst seviyede bulunması kara yolu firmalarının karını artırmaktadır
C) Kara yoluyla daha duumlzenli ve sık sefer imkacircnı bulunmaktadır
D) Ambalajlama ve sevkiyata hazırlamada zaman ve kaynaklardan tasarruf olanağı
sağlanır
4- Aşağıdakilerden hangisi uluslar arası karayolu eşya taşımacılığında etkili olan oumlrguumltler
arasında yer alır
A) Ulaştırma Bakanları Avrupa Konferansı (CEMT-UBAK)
B) Uluslararası Kara Yolu Taşıma Birliği (IRU)
C) Guumlneydoğu Avrupa Ortak Girişimi (SECI)
D) Hepsi
5- Aşağıdakilerden hangisi Tuumlrkiyersquonin karayolu guumlzergahları arasında yer almaz
A) Bulgaristan - Romanya - Macaristan - Avusturya hattı
B) Bulgaristan - Yugoslavya - Macaristan - Almanya hattı
C) Bulgaristan - Yugoslavya - Hırvatistan - Slovenya - Avusturya hattı
D) Bulgaristan - Yugoslavya - Hırvatistan - Slovenya - İtalya hattı
OumlLCcedilME VE DEĞERLENDİRME
27
6- Aşağıdakilerden hangisi uumllkemizin uluslararası karayolu projeleri arasında yer almaz
A) Ekonomik İşbirliği Teşkilatı (EİT-ECO)
B) Avrupa Ekonomik Komisyonu (AEK)
C) Doğu - Batı Avrupa Otoyolu (TEM) Projesi
D) Tuumlrkiye Transit Kara Yolu (TETEK) Projesi
7- Aşağıdakilerden hangisi Lojistik Firmarsquoların karayolu eşya taşımacılığı ile goumlndericiye
sağlayabileceği faydalar arasında yer almaz
A) Kolay yuumlkleme ve boşaltma olanağı
B) Duumlzenli ve sık yuumlkleme yapılabilmesi
C) Taşımayı teslimat aşamasında kontrol altında tutma olanağı
D) Depodan depoya guumlvenli taşıma
DEĞERLENDİRME
Cevaplarınızı cevap anahtarı ile karşılaştırınız Doğru cevap sayınızı belirleyerek
kendinizi değerlendiriniz Yanlış cevap verdiğiniz ya da cevap verirken teredduumlt yaşadığınız
sorularla ilgili konuları faaliyete geri doumlnerek tekrar inceleyiniz
Tuumlm sorulara doğru cevap verdiyseniz uygulamalı teste geccediliniz
28
KONTROL LİSTESİ
Aşağıda Karayolu Taşımacılık sistemi ile ilgili uygulamalarda karşınıza ccedilıkacak
durumlar sıralanmıştır Karayolu taşımacılık sistemi ile ilgili listelenen davranışları tabloda
bulunan değerlendirme oumllccedileğine goumlre değerlendiriniz
Değerlendirme Oumllccediluumltleri Evet Hayır
1- Kara yolu taşımacılığının genel yapısını oumlğrendiniz mi
2- Kara yolu taşımacılığının uumllkemizdeki tarihi gelişimini kavradınız
mı
3- Kara yolu taşımacılığının diğer taşımacılık tuumlrlerine goumlre
uumlstuumlnluumlklerini ve olumsuz youmlnlerini kavradınız mı
4- Kara yolu eşya taşımacılığında uluslararası oumlrguumltler ve temel
goumlrevlerini kavradınız mı
5-Tuumlrkiyersquonin uluslararası kara yolu eşya taşımacılığındaki ana
guumlzergacirchlarını kavradınız mı
6-Tuumlrkiyersquonin taraf olduğu uluslararası kara yolu projelerini oumlğrendiniz
mi
7- Uluslararası kara yolu taşımacılığında lojistik firmanın
sorumluluğunu ve goumlrevlerini kavradınız mı
DEĞERLENDİRME
Yapılan değerlendirme sonunda ldquoHayırrdquo şeklindeki cevaplarınızı bir daha goumlzden
geccediliriniz Kendinizi yeterli goumlrmuumlyorsanız oumlğrenme faaliyetini tekrar ediniz Buumltuumln
cevaplarınız ldquoEvetrdquo ise bir sonraki oumlğrenme faaliyetine geccediliniz
29
OumlĞRENME FAALİYETİndash2
Ofis ortamında CMR TTK Karayolu Taşıma Youmlnetmeliği Uluslar arası anlaşmalar
ve firma standartlarına goumlre bilgisayar telefon yazıcı ve faks gibi donanımları kullanarak
karayolu taşımacılığının yasal ccedilerccedilevesini uygulayabileceksiniz
Kara yolu eşya taşımacılığında yetki belgesi tuumlrleri ve yetki belgesi alabilme
şartları hakkında araştırma yapınız
CMR Anlaşması ve iccedileriği hakkında bilgi edininiz
Kara yolu taşımacılığı kanunu ve Youmlnetmeliği hakkında bilgi edininiz
Bulabileceğiniz belge resim dergi harita vb dokuumlmanları sınıf ortamında
arkadaşlarınızla paylaşınız
Araştırma yaparken ccedilevrenizde bulunan lojistik firmalarla veya nakliye firmaları ile
anlaşmalı olarak ccedilalışan işletmelerin ilgili servislerinden yararlanabilirsiniz Ayrıca bu
firmaların internet sitelerinden de bilgi edinebilirsiniz
2 KARA YOLU EŞYA TAŞIMACILIĞININ
YASAL CcedilERCcedilEVESİ 21 Kara Yolu Taşıma Kanunu ve Youmlnetmeliği
Tuumlrkiyersquode eşya veya yolcu taşıma hizmetleri genellikle kara yoluyla sağlanmaktadır
2003 yılı itibariyle yurt iccedili eşya taşımacılığının 92rsquosi yolcu taşımacılığının ise 96rsquosı kara
yoluyla gerccedilekleştirilmiştir Buna karşılık uluslararası eşya taşımalarında bu oranın ihraccedil
taşımalarında 163 (Avruparsquoya 776) ithal taşımalarında ise 64 (Avruparsquodan
763)rsquolerde kaldığı goumlruumllmektedir Aynı doumlnemde Tuumlrkiyersquode yolcu taşıma işiyle uğraşan
işletmelerin sayısı 567 (bunların 155rsquoi uluslararası yolcu taşımacılığıyla uğraşmakta olup 79
adedi uluslararası duumlzenli hatta sahiptir) uluslararası eşya taşımacılığını meslek edinenler ise
996 adettir Karayollarımızda toplam koltuk sayısı 402506 olan 9527 adet otobuumls (bunların
toplam 73852 adet koltuk kapasiteli 1521rsquoi uluslararası ccedilalışmaktadır) ve toplam eşya
taşıma kapasitesi 1314637 ton olan 30265 ccedilekici 34245 yarı roumlmork 2268 roumlmork
12163 tanker ve 13412 kamyon dolaşmaktadır
OumlĞRENME FAALİYETİndash2
AMACcedil
ARAŞTIRMA
30
Buumltuumln bu veriler Tuumlrk ekonomisi bakımından kara yolu taşımacılığının ne kadar
oumlnemli olduğunu ortaya koymaktadır Bununla birlikte Tuumlrkiye 19072003 tarihine kadar
kara yolu taşımacılığının oumlzellikle idaricirc boyutunu duumlzenleyen genel bir kanunu Meclisten
ccedilıkartamamıştır Taşıma hizmetleri hakkındaki duumlzenlemelerin ccediloğunluğu youmlnetmelik ve
genelge duumlzeyinde kalmıştır Mevzuatımızdaki bu yetersizliği Tuumlrkiyersquonin kara yolu
taşımacılığı hakkında milli bir politikaya sahip olmayışına dayandırmak muumlmkuumlnduumlr
Taşımacılık alanında rol oynayan ccedileşitli menfaat gruplarının bir araya gelerek muumlşterek
menfaatlerini yansıtacak bir kanun arayışına girmemeleri de eksikliğin bir diğer sebebi
olarak goumlsterilebilir
Ulaştırma Bakanlığının ccedilabaları sonucu 10072003 tarihinde 4925 sayılı Kara yolu
Taşıma Kanunu TBMMrsquode kabul edilmiş ve 19072003 tarihinde de 25173 sayılı Resmicirc
Gazetersquode ilacircn edilerek yuumlruumlrluumlğe girmiştir Kanun ldquoBaşlangıccedil Huumlkuumlmlerirdquo ldquoUluslararası
Taşımalarrdquo ldquoSorumluluk ve Sigortardquo ve ldquoCcedileşitli Huumlkuumlmlerrdquo başlıklı 4 kısımdan ve 38
maddeden ibarettir Ulaştırma Bakanlığınca Kanunun 34 maddesine dayanılarak hazırlanan
Kara yolu Taşıma Youmlnetmeliği ise 25022004 tarihinde 25384 sayılı Resmicirc Gazetersquode
yayımlanarak yuumlruumlrluumlğe girmiştir Toplam 90 maddeden oluşan bu youmlnetmelikte kanunun 34
maddesinde sayılan hususlar hakkında duumlzenlemeye gidilmiştir
211 Kanunun Amacı ve Uygulama Sahası
Kara yolu Taşıma Kanunursquonun genel amaccedilları aşağıdaki gibi sıralanabilir
Kara yolu taşımalarını uumllke ekonomisinin gerektirdiği şekilde duumlzenlemek
Taşımada duumlzeni ve guumlvenliği sağlamak
Taşımacı acente ve taşıma işleri komisyoncuları ile nakliyat ambarı ve kargo
işletmeciliği ve benzeri hizmetlerin şartlarını belirlemek
Taşıma işlerinde istihdam edilenlerin niteliklerini haklarını ve sorumluluklarını
saptamak
Kara yolu taşımalarının diğer taşıma sistemleri ile birlikte ve birbirlerini
tamamlayıcı olarak hizmet vermesini ve mevcut imkacircnların daha yararlı bir şekilde
kullanılmasını sağlamak
Tuumlrk Medeni Kanunursquonun 1 maddesine goumlre kanunlar soumlzuumlyle ve oumlzuumlyle değindiği
buumltuumln konularda uygulanacağından Kara yolu Taşıma Kanunursquonun 1 maddesinde sayılan
amaccedilların bu Kanunrsquoun oumlzuumlyle değindiği hususların belirlenmesine katkıda bulunacağı
şuumlphesizdir Benzeri bir huumlkme youmlnetmeliğin 1 maddesinde de rastlanmaktadır
Aralarındaki tek fark Kanunrsquoda sayılan amaccedillardan uumlccediluumlncuumlsuumlndeki ldquobenzeri hizmetlerrdquo
kavramının iccedili doldurulmuş ve ldquolojistik işletmeciliği taşıma işleri organizatoumlrluumlğuuml terminal
işletmeciliği oto kiralama işletmeciliği ve dağıtıcılıkrdquo hizmetlerinin şartlarını belirlemek de
youmlnetmeliğin amaccedilları iccediline sokulmuştur Oysa Kanunrsquoun 34 maddesi ccedilıkartılacak
youmlnetmelikte ldquobenzeri hizmetlerrdquo kavramına giren faaliyetleri saymak ve bunların şartlarını
tespit yetkisini Ulaştırma Bakanlığırsquona vermiş değildir Soumlz konusu maddede Bakanlığın
şartlarını belirlemeye yetkili olduğu hizmetler accedilıkccedila ldquotaşımacılık acente ve taşıma işleri
komisyonculuğu ile nakliyat ambarı ve kargo işletmeciliğirdquo olarak belirtilmiştir Bakanlık
31
youmlnetmelikte sayılan benzeri hizmetleri ancak Kanunrsquoda sayılan hizmetlerin alt kategorisi
olması şartıyla ve oumllccediluumlsuumlnde duumlzenleyebilir
Bununla birlikte Kanundan farklı olarak Youmlnetmelik kaleme alınırken AB taşıma
mevzuatı ile ve oumlzellikle ldquoKara yolu ile yapılan eşya ve yolcu taşımacıları mesleğine giriş ile
bu taşımacıların ulusal ve uluslararası taşımacılık alanında serbest yerleşim oumlzguumlrluumlklerinin
etkin kullanımını teşvik etmek uumlzere diploma sertifika ve diğer uumlnvanların karşılıklı olarak
tanınmasırdquo nı iccedileren 29 Nisan 1996 tarihli ve 9626AT sayılı ldquoKonsey Direktifirdquo ile uyumu
sağlanmaya ccedilalışılmıştır Ancak bu uyumlaştırma aşamasında Anayasa gereği kanunla
yapılması gereken duumlzenlemelerin youmlnetmelikle gerccedilekleştirildiği goumlruumllmektedir
Kanunun 2 maddesi gereğince uygulama sahasına aşağıdaki hususlar girmektedir
Kamuya accedilık kara yolunda motorlu taşıtlarla yapılan yolcu ve eşya taşımaları
ldquoTaşımardquo kavramı kanunun 3 maddesinde yolcunun taşıta bindiği veya eşyanın
taşımacıya teslim edildiği yerden varış noktasına goumltuumlruumllmesi şeklinde tanımlanmıştır Aynı
maddeye goumlre ldquovarış noktasırdquo ise yolcu bileti veya taşıma senedinde goumlsterilen yolcu veya
eşyanın goumltuumlruumllmek istendiği yerdir Aslında eşya ve yolcu taşımalarını aynı kapsamda ele
almak hatalıdır Eşya taşıması eşyanın taşımacı tarafından teselluumlm edildiği andan teslim
edildiği ana kadar ki suumlreci kapsayan bir faaliyet iken yolcu taşıması yolcunun taşıta bindiği
anda başlamakta ve taşıttan indiği anda sona ermektedir Bu itibarla taşımanın sona ermesi
iccedilin eşya veya yolcunun varış noktasına goumltuumlruumllmesi değil eşyanın bu noktada goumlnderilene
teslimi veya yolcunun taşıttan inmesi oumlnemlidir
Resim 21 Eşyanın taşınması
Kanunun amacı kara yolunda yapılan taşımaları duumlzenlemek olduğuna goumlre deniz iccedil
sular hava ve demir yolu taşımalarının kapsam dışı tutulması gerekir Karma taşıma hacirclinde
32
ise ldquonetwork prensibirdquo gereği taşıma kara yolunda (trafik iccedilin kamunun yararlanmasına accedilık
olan arazi şeridi yol otoyol koumlpruumller ve benzeri yapı ve alanlarında) cereyan ettiği suumlrece
Kanun ve Youmlnetmelik huumlkuumlmleri uygulanacaktır
Taşıma işleri işletmecileri
Kanunun 3 maddesine goumlre ldquotaşıma işleri işletmecilerirdquo taşıma işlerinde faaliyette
bulunan taşımacı acente taşıma işleri komisyoncusu ile nakliyat ambarı ve kargo
işletmecileridir
Taşımacılar
Taşıma işleri işletmecilerinden ilki taşımacılardır Kanun koyucu bu suretle Tuumlrk
Ticaret Kanunursquonun kullandığı ldquotaşıyıcırdquo kavramını değil CMRrsquonin Tuumlrkccedile tercuumlmesinde
kendisinden yararlanılan ldquotaşımacırdquo kavramını tercih etmiştir Kanunun 3 maddesine goumlre
ldquotaşımacırdquo taşımacı yetki belgesine sahip olan ve kendi nam ve hesabına taşımayı bir uumlcret
karşılığı uumlstlenen gerccedilek veya tuumlzel kişidir Tuumlrk Ticaret Kanunursquonun 762 maddesinden
farklı olarak taşımacının yetki belgesine sahip olması aranmak suretiyle Kara Yolu Taşıma
Kanunursquonun uygulama sahası daraltılmıştır
Nakliyat ambarı işletmecileri
Kanunun 3 maddesine goumlre ldquonakliyat ambarı işletmecilerirdquo bağımsız bir iş yerinin
kullanım hakkına sahip olan ve eşyayı teslim alarak kendi goumlzetim ve denetimi altında
yuumlkleme boşaltma depolama istifleme aktarma ve goumlnderilene teslim gibi hizmetleri
yerine getiren taşımayı yapan veya yaptıran ve bundan doğacak sorumluluğu uumlstlenen
kişilerdir
Resim 22 Nakliyat ambarı
Taşıma acenteleri
Taşıma işleri işletmecilerinden diğer bir grup taşıma acenteleridir Kanunun 3
maddesinde ldquotaşıma acentelerirdquonin Tuumlrk Ticaret Kanunursquonun 116 maddesindeki ldquoacenterdquo
tanımına uygun olarak ticaricirc muumlmessil ticaricirc vekil satış memuru veya muumlstahdem gibi
bağımlı bir sıfatı olmaksızın bir soumlzleşmeye dayanarak belirli bir yer veya boumllge iccedilinde daimicirc
33
surette bir veya birden fazla taşımacıyı ilgilendiren soumlzleşmelerde aracılık etmeyi ve onlar
adına taşıma soumlzleşmesi yapmayı meslek edinen kişilerden oluştuğu accedilıklanmıştır
Taşıma işleri komisyoncuları
Taşıma işleri komisyoncuları kanunun 3 maddesinde Tuumlrk Ticaret Kanunursquonun 808
maddesiyle uyum hacirclinde uumlcreti karşılığında kendi namına ve bir muumlvekkil hesabına eşya
taşıtmayı meslek edinmiş kişiler olarak tanımlanmıştır
Kargo işletmecileri
Kanun 3 maddesinde tanımlanan ldquokargo işletmelerirdquo bağımsız bir işyerinin kullanma
hakkına sahip olan ve kargoyu teslim alarak kısa suumlrede goumlnderilene ulaştırmak amacıyla
kendi goumlzetimi ve denetimi altında yuumlkleme boşaltma depolama istifleme aktarma ve
goumlnderilene teslim gibi hizmetleri yerine getiren taşımayı yapan veya yaptıran ve bundan
doğacak sorumluluğu uumlstlenen kişilerdir ldquoKargordquo ise tek parccedilada en fazla (100) yuumlz
kilogramı geccedilmeyen genellikle ambalaj ve kap iccedilerisinde olan kuumlccediluumlk boyutlu koli sandık
paket gibi parccedila eşyadır
Resim 23 Kargo
Ulaştırma Bakanlığı daha sonra ccedilıkartmış olduğu ek bir youmlnetmelikle ldquotaşıma işleri
işletmecilerirdquo nin kapsam alanına giren işletmeci sayısını artırmıştır
Lojistik işletmecileri
Youmlnetmeliğin 4 maddesinde tanımlanan ldquolojistik işletmecilerirdquo kendi nam ve hesabına
taşımacılık yapmakla beraber bağımsız bir işyerinin kullanım hakkına sahip olarak
muumlşterilerine ait eşyayı teslim aldıktan sonra kendi goumlzetim ve denetimi altında yuumlkleme
boşaltma depolama istifleme paketleme tasnif etiketleme satış veya pazarlama sipariş
planlaması dağıtım tedarik nakliye ve benzeri hizmetleri uumlstlenen gerccedilek ve tuumlzel kişilerdir
34
Lojistik işletmecisi ile nakliyat ambarı işletmecisi arasındaki en oumlnemli fark
birincisinin tasnif etiketleme satış pazarlama sipariş planlaması dağıtım tedarik gibi
doğrudan taşıma işlerinden sayılamayacak işlerle meşguliyetinin aranmasıdır
Taşıma işleri organizatoumlrleri
Taşıma işleri organizatoumlrleri de youmlnetmeliğin 4 maddesinde tanımlanmıştır Buna
goumlre Kanun bu Youmlnetmelik ve ilgili diğer mevzuatın taşımacılık sıfatı ile faaliyet
goumlsterenlere getirdikleri yuumlkuumlmluumlluumlk ve sorumluluklar ccedilerccedilevesinde taşımacı kabul edilerek
bu youmlnetmeliğe goumlre yetki belgesi almış gerccedilek ve tuumlzel kişilerin imkacircn kabiliyet ve
kapasiteleri ile gerektiğinde diğer taşıma tuumlrlerinden de yararlanarak veya bunları kullanarak
kombine taşımacılık dacirchil kendi nam ve hesabına taşıma yaptırarak taşıma faturası
duumlzenleyecek tuumlzel kişiler taşıma işleri organizatoumlrleridir
Taşıma işleri organizatoumlrleri esas itibariyle taşımacılık işini organize eden kişilerdir
Anılan kişiler goumlnderene karşı taşımayı organize ederken taşımanın tuumlm ayaklarını
uumlstlendiklerinden zaten taşımacı sayılırlar Goumlnderen ile olan ilişkisinde taşımacı olan
organizatoumlr kendisine karşı taşıma taahhuumlduumlnde bulunan fiili taşımacılara karşı goumlnderen
konumundadır
Terminal işletmecileri
Dağıtıcılar
Tek parccedilada en fazla 5 kg ağırlığındaki kargoların kısa suumlrede kapıdan
kapıya kendi nam ve hesabına dağıtımını yapacak gerccedilek ve tuumlzel kişiler Youmlnetmeliğin 4
maddesinde ldquodağıtıcırdquo olarak adlandırılmışlardır Aslında soumlz konusu kişiler Kanun
anlamında ldquokargo işletmecisirdquo iken youmlnetmelikte ayrı bir kategoriye sokulmuşlardır
Dağıtıcıları kargo işletmecilerinden ayıran tek unsur onların 100 kg yerine 5 kgrsquoı
geccedilmeyen kargoları taşımayı uumlstlenmiş olmalarıdır
35
Resim 24 Dağıtıcılar
Oto kiralama işletmecileri
Youmlnetmeliğin 4 maddesine goumlre muumlşterilerine ticaricirc amaccedilla suumlruumlcuumlluuml veya suumlruumlcuumlsuumlz
olarak 15+1 ve daha az koltuk kapasitesine sahip yolcu taşımaya mahsus taşıtları yurt iccedilinde
veveya uluslararasında olmak uumlzere yazılı bir soumlzleşmeye dayanan bir bedel karşılığı ve
belli bir suumlre iccedilin kiraya vermek şeklinde faaliyet goumlsterecek gerccedilek ve tuumlzel kişilere ldquooto
kiralama işletmecilerirdquo denir
Taşıma işlerinde ccedilalışanlar
Kapsamına girdiği hacirclde ldquotaşıma işlerinde ccedilalışanlarrdquo olarak isimlendirilen kişilerden
ne anlaşılması gerektiğine dair bir huumlkme kanunda rastlanılamamıştır Bu kişiler taşıma
işleri işletmecilerinin işletmelerinde taşıma işini goumlrmek uumlzere istihdam olunan işccedililerdir Bu
itibarla ldquotaşıma işlerinde ccedilalışanlarrdquo ibaresinin anlamı ccedilalışanların mutlaka taşıma işinde
goumlrev almasına bağlandığından Borccedillar Kanunursquonun 55 maddesindeki ldquoistihdam edilen
kişilerrdquo ve Tuumlrk Ticaret Kanunursquonun 782 maddesindeki ldquoyardımcılarırdquo kavramından daha
dardır Boumlyle bir sınırlamanın bilhassa taşımacının yuumlkuumlmluumlklerinde ve sorumluluklarında
oumlnemli sonuccedillar doğuracağı muhakkaktır
Taşımalarda yararlanılan her tuumlrluuml taşıt araccedil gereccedil yapılar ve benzerleri
Kanunda tanımlanmayan bu nevi araccedil gereccedil ve yapıların ortak oumlzelliği kendilerinden
taşımalarda yararlanılıyor olmasıdır Youmlnetmeliğin 4 maddesinde bunlardan bazılarının (oumlrn
antrepo ccedilekici depo eşyakargo terminali geccedilici depolama yeri kamyon kamyonet kargo
tasnif ve aktarma merkezi motorlu taşıt otobuumls otomobil roumlmork taşıt katarı yarı roumlmork
yolcu terminali vs) accedilıklandığı goumlruumllmektedir
36
Resim 25 Roumlmork
Kanunun 2 maddesinin II fıkrasında bazı taşıma tuumlrleri kanunun uygulama sahasının
dışına ccedilıkartılmıştır
Oumlzel otomobillerle ve bunların roumlmorklarıyla yapılan taşımalar
Genel ve katma buumltccedileli dairelerle il oumlzel idareleri belediyeler uumlniversiteler ve
kamu iktisadicirc teşebbuumlslerine ait otomobillerle yapılan taşımalar
Tuumlrk Silahlı Kuvvetlerine ait motorlu taşıt ve bunların roumlmorkları ile yapılan
taşımalar
Lastik tekerlekli traktoumlrlerle ccedilekilen roumlmorklarla yapılan taşımalar
2 maddenin III fıkrasında il sınırları iccedilindeki taşımalar ile yuumlz kilometreye kadar olan
şehirlerarası taşımaların duumlzenlenmesi il ve ilccedile trafik komisyonları ile işbirliği yapılmak
suretiyle ilgili valiliklere belediye sınırları iccedilerisindeki şehir iccedili taşımalar belediyelere bu
kanuna goumlre duumlzenlenecek youmlnetmelik esasları dacirchilicircnde bırakılabileceği duumlzenlenmiştir
Son fıkrada uluslararası anlaşmalar ile savaş hacircli sıkıyoumlnetim olağanuumlstuuml hacircl ve doğal
afet durumlarında uygulanacak huumlkuumlmler saklı tutulmuştur Boumlylece Anayasarsquonın 90
maddesi gereğince usulen yuumlruumlrluumlğe sokulan CMR gibi milletlerarası anlaşmaların uumlstuumlnluumlğuuml
kabul edilmiştir
212 Genel Taşımacılık Kuralları
Kanunun 4 maddesinde taşımacılıkta hacirckim genel kurallar sayılmıştır Buna goumlre
taşımalar
Ekonomik
Seri
Elverişli
Guumlvenli
Ccedilevreye koumltuuml etkisi en az
Kamu yararını goumlzetecek tarzda
Serbest rekabet ortamında gerccedilekleştirilmelidir
37
Youmlnetmeliğin 5 maddesinde de benzeri bir duumlzenleme bulunmaktadır Aralarındaki tek
fark youmlnetmelikte ldquogenel sağlığın fert toplum ve ccedilevre sağlığınınrdquo da taşımacılık esnasında
goumlz oumlnuumlnde bulundurulması gerekli değerler arasında sayılmasıdır ki zaten bunlar kanunun
4 maddesi kapsamına giren hususlardır Bu sebeple youmlnetmeliğin anılan huumlkmuumlnuumln
genişletici değil accedilıklayıcı tarzda kaleme alındığı soumlylenebilir
213 Kara Yolu Eşya Taşımacılığında Yetki Belgesi
Kara yoluyla uluslararası eşya taşımacılığı yapacakların yetki belgesi sahibi olması
gerekir Taşımanın şekline goumlre bu yetki belgesi aşağıdaki tuumlrlere ayrılır
C yetki belgesi Kara yoluyla uluslararası eşya taşımacılığı yapacaklara verilir
Taşımanın şekline goumlre aşağıdaki tuumlrlere ayrılır
(C1) yetki belgesi Belirli bir zaman tarifesine goumlre eşya taşıyacaklara
verilir
(C2) yetki belgesi Belirli bir zaman tarifesine uymaksızın eşya durumuna
goumlre sefer duumlzenleyerek taşıma yapacaklara verilir
(C3) yetki belgesi Ticari amaccedilla kayıt ve tescil edilmekle beraber
taşımacılık hariccedil taşıt sahibinin esas iştigal konusu ile ilgili taşımaları yapacaklara verilir
(C4) yetki belgesi Belirli bir zaman tarifesine uymaksızın ev eşyası
taşıması yapacaklara verilir
(C5) yetki belgesi Taşıt ve taşıt filosu kapasitesi aranmaksızın Tuumlrk Ticaret
Kanunursquonun 814 maddesinin 1 fıkrasına goumlre taşıma işini uumlzerine alan ve taşıma işlerini
organize eden taşıma işleri komisyoncularına (lojistik firmalara) verilir
(E) yetki belgesi Uluslararası taşımacılık yapacak kamu kuruluşlarına ve kamu
yararına ccedilalışan kuruluşlara verilir
(F) yetki belgesi Uluslararası yolcu taşımacılığı konusunda acentelik yapacaklara
verilir
(G) yetki belgesi Uluslararası eşya taşımacılığı konusunda acentelik yapacaklara
verilir
(H) yetki belgesi Uluslararası eşya taşımacılığı konusunda komisyonculuk
yapacaklara verilir
Yetki belgesi almak isteyen gerccedilek ve tuumlzel kişiler Ulaştırma Bakanlığınca verilecek
oumlrneğe uygun ldquobaşvuru formurdquo nun ilgili boumlluumlmuumlnuuml doldurarak bu formda belirtilen belgeler
ile birlikte Bakanlığa muumlracaat ederler
2131 Yetki Belgesi Alabilme Koşulları
Taşımacı olmak isteyen gerccedilek ve tuumlzel kişilerin TC uyruğunda olmaları
Gerccedilek kişi tuumlzel kişi kurucu ortakları ve tuumlzel kişiliği temsile yetkili youmlneticilerin
kaccedilakccedilılık dolandırıcılık inancı koumltuumlye kullanma ve Tuumlrk Ceza Kanunursquonun devletin
38
şahsiyetine karşı işlenen succedillarla Teroumlrle Muumlcadele Kanunu aleyhine işlenen succedillardan
huumlrriyeti bağlayıcı ceza ile huumlkuumlmluuml bulunmamaları
Tuumlzel kişilerin Tuumlrk Ticaret Kanunursquonda belirtilen tuumlzel kişilerden olmaları
Taşıma tuumlruumlne goumlre
(C1) ve (C2) yetki belgelerini veya bu belgelerden herhangi birini almak iccedilin
başvuranların kendi adına kayıt ve tescil edilmiş en az 10 adet taşıta ve 300 ton istiap
haddinde taşıt filosuna sahip olmaları
(C3) yetki belgesi almak iccedilin başvuranların kendi adına kayıt ve tescil edilmiş en
az 2 adet taşıta ve 20 ton istiap haddinde taşıt filosuna sahip olmaları (oumlzelliği olan
taşımalarda asgari iki taşıta sahip olunması kaydıyla bu 20 tonluk istiap haddi Ulaştırma
Bakanlığınca daha duumlşuumlk tutulabilir)
(C4) yetki belgesi almak iccedilin başvuranların kendi adına kayıt ve tescil edilmiş en
az 3 adet taşıta ve 30 ton istiap haddinde taşıt filosuna sahip olmaları
(E) yetki belgesi almak iccedilin başvuranların taşıt filosu kapasitesine bakılmaksızın
taşıtların kuruluş adına kayıt ve tescil edilmiş olmaları
(C5) yetki belgesi almak iccedilin başvuran lojistik firmaların (taşıma işleri
komisyoncuları) sermaye şirketi niteliğinde ve kayıtlı sermayelerinin en az 10000 YTL
olması Ulaştırma Bakanlığırsquona 200000 ABD doları tutarında kati ve suumlresiz banka teminat
mektubu vermeleri ticaret ve sanayi odalarına nakliyeci grubuna kayıtlı olmaları gerekir
Kayıtlı sermaye miktarı veveya banka mektubu tutarı Bakanlıkccedila bir katına kadar
artırılabilir
(C1) ve (C2) yetki belgesi almak iccedilin başvuranların ticaret veya sanayi odalarında
nakliyeci grubuna kayıtlı olmaları
(C3) yetki belgesi almak iccedilin başvuranların sanayi ve ticaret odalarında ilgili
meslek grubuna kayıtlı olmaları
(C4) yetki belgesi almak iccedilin başvuranların sanayi ve ticaret odalarında nakliyeci
grubuna kayıtlı olmaları
(C1) yetki belgesi almak iccedilin başvuranların ccedilalışmak istedikleri her yerleşim
biriminde en az bir tane yuumlk terminali kullanma hakkına yetki belgesinin geccedilerli olduğu
suumlrece sahip olmaları
Gerccedilek kişiler ve tuumlzel kişi youmlneticilerin Bakanlıkccedila belirlenecek kurum veya
kuruluşların accedilacağı eğitimden geccedilerek mesleki yeterlilik belgesi almaları şarttır
39
Resim 26 Kişi ve tuumlzel kişi youmlneticilerin eğitimi
2132 Acente ve Komisyonculuk Yetki Belgesi
Taşıma işleri acenteliği ve komisyonculuğu (lojistik firma) yapabilmek uumlzere Ulaştırma
Bakanlığırsquondan yetki belgesi alınması gereklidir Taşıma işleri acenteliği ve komisyonculuğu
yapmak isteyen gerccedilek ve tuumlzel kişilerin TC uyruğunda olmaları gerekir Ayrıca gerccedilek
kişi tuumlzel kişi kurucu ortakları ve tuumlzel kişiliği temsile yetkili youmlneticilerin kaccedilakccedilılık
dolandırıcılık inancı koumltuumlye kullanma ve Tuumlrk Ceza Kanunursquonun devletin şahsiyetine karşı
işlenen succedillarla Teroumlrle Muumlcadele Kanunu aleyhine işlenen succedillardan huumlrriyeti bağlayıcı
ceza ile huumlkuumlmluuml bulunmamaları gerekir Tuumlzel kişilerin Tuumlrk Ticaret Kanunursquonda belirtilen
tuumlzel kişilerden olmaları şartları aranmaktadır
(G) yetki belgesi almak iccedilin başvuranların sanayi ve ticaret odalarında acente
grubuna kayıtlı olmaları
(H) yetki belgesi almak iccedilin başvuranların sanayi ve ticaret odalarında nakliye
komisyoncusu grubuna kayıtlı olmaları
(G) ve (H) yetki belgesi almak iccedilin başvuranların yetki belgeleri suumlresince bu işe
elverişli bağımsız bir buumlroyu kullanma hakkına sahip olmaları
(G) yetki belgesi almak iccedilin başvuranların uluslararası eşya taşımacılığı yapma
hakkına sahip olan yerli veya yabancı en az bir taşımacı ile acentelik anlaşması bulunması
gerekir
40
Resim 27 Anlaşma
Taşıma işleri acenteliği ve komisyonculuğu alanındaki acentelik anlaşması ve bu
konudaki yasakları aşağıdaki gibi sıralamak muumlmkuumlnduumlr
Daha oumlnce yapılmış bir acentelik anlaşması olmaksızın bir taşımacı adına işlem
yapmak yasaktır
Acentelik anlaşmalarında ccedilalışma alanının kesin olarak belirlenmiş olması
zorunludur
(G) yetki belgesine sahip olanlar hiccedilbir zaman kendi namına uluslararası taşıma
yapamaz ve yaptıramaz
(H) yetki belgesi sahiplerinin kendi namına eşya taşıtabilmesi iccedilin bu taşımanın bir
muumlvekkil hesabına yapılması zorunludur Ancak (H) yetki belgesi sahipleri kendi nam ve
hesabına taşıma yapmaları hacirclinde taşımacı sayılacaklarından kendi nam ve hesabına taşıma
yapmak isteyenlerin bu youmlnetmelikte oumlngoumlruumllen taşımacı yetki belgelerinden birine sahip
olmaları gerekmektedir
Acentelik yetki belgesine sahip olanlar ayrıca taşımacı yetki belgesi alma şartlarını
da yerine getirdikleri takdirde isterlerse taşımacı yetki belgesini de alabilirler
Uluslararası taşımacı yetki belgesine sahip olan gerccedilek ve tuumlzel kişiler
youmlnetmelikte oumlngoumlruumllen diğer şartları yerine getirmeleri hacirclinde doğrudan kendi acente
veveya komisyonculuklarını uumlstlenmemek kaydıyla isterlerse (F) (G) ve (H) yetki
belgelerini de alabilirler
(B4) ve (C3) yetki belgesi sahipleri başkaları adına taşıma yapamayacakları gibi
(F) (G) ve (H) yetki belgesi sahipleriyle de taşıma soumlzleşmesi yapamazlar
41
Yetki belgesi alındıktan sonra yetki belgesi alan gerccedilek veya tuumlzel kişinin beyan
ettiği taşıtların kazaya uğraması el konulması satılması veya başka bir sebepten dolayı iş
goumlremez duruma gelmesi hacirclinde yetki belgesi sahibi durumu değişikliğin meydana geldiği
tarihten itibaren 60 guumln iccedilinde Bakanlığa bildirmek zorundadır Youmlnetmeliğin ilgili
maddelerindeki asgari değerin altına duumlşuumllmesi hacirclinde taşımacının bu asgari değerin altına
duumlşuumllduumlğuuml tarihten itibaren 90 guumln iccedilinde yeni taşıt veya taşıtları sağlaması gerekir
214 Taşımalarda Kullanılacak Taşıtlar
Yetki belgesi sahiplerinin yurt iccedilinde ve uluslararası taşımalarda kullanacakları buumltuumln
taşıtlar yalnız kendi adına kayıt ve tescil edilmiş oumlzmal ticari taşıtları olmalıdır
1061985 tarihli ve 3226 sayılı Finansal Kiralama Kanunu kapsamında sağlanan
taşıtlar bu Youmlnetmelikte belirtilen esaslar ccedilerccedilevesinde oumlzmal ticari taşıt olarak
değerlendirilir Bu yolla temin edilen taşıtların finansal kiralama tarihinin bitiminden
itibaren altmış guumln iccedilinde yetki belgesi sahibinin adına kayıt ve tescil edilmesi zorunludur
Bunun sağlanamaması veya finansal kiralama tarihinin uzatılmaması hacirclinde bu taşıt veya
taşıtlar yetki belgesi sahibinin taşıt belgesinden duumlşuumlluumlr
Yurt iccedili eşya ve kargo taşımalarında kullanılacak taşıtlar
Yurt iccedili eşya ve kargo taşımalarında yetki belgesinin alınabilmesi iccedilin gereken
asgari kapasiteyi sağlayacak sayıda oumlzmal ticari taşıtın ilk başvuru ve faaliyet suumlresince 19
yaşından diğer taşıtların ise 22 yaşından buumlyuumlk olmaması şarttır
Resim 28 Kara yolu taşıtı
Eşya ve kargo taşımaya mahsus her tuumlrluuml taşıt ile otomobiller taşıt belgesine
kaydedilebilir Ancak otomobiller asgari kapasite hesabında ve soumlzleşmeli taşıt kullanım
oranlarında dikkate alınmaz
Uluslararası eşya ve kargo taşımalarında kullanılacak taşıtlar
Uluslararası eşya ve kargo taşımalarında faaliyete esas olan yetki belgesinin
alınabilmesi iccedilin gereken asgari kapasiteyi sağlayacak sayıda oumlzmal ticari taşıtın ilk başvuru
ve faaliyet suumlresince 12 yaşından diğer taşıtların ise 20 yaşından buumlyuumlk olmaması şarttır
Eşya ve kargo taşımaya mahsus her tuumlrluuml taşıt ile otomobiller taşıt belgesine
kaydedilebilir
42
C2 C3 ve L2 yetki belgesi tuumlrleri iccedilin istiap haddi 35 tondan az olan taşıtlar ile
otomobiller diğer tuumlm yetki belgesi tuumlrleri iccedilin ise otomobiller asgari kapasite hesabında ve
soumlzleşmeli taşıt kullanım oranlarında dikkate alınmaz
Oto taşımaları ve oumlzelliği olan taşımalar iccedilin imal edilmiş oumlzel donanımlı taşıtlar
hariccedil istiap haddi 10 tondan az olan taşıtlara geccediliş belgesi tahsis edilmez
Taşıtlarda aranacak diğer hususlar
Taşıtın yaşı fabrikasında imal edildiği tarihten sonra gelen ilk takvim yılı esas
alınarak hesaplanır
Roumlmork ve yarı roumlmorklarda yaş şartı aranmaz
ldquoKamyon tek başına veya trafik tescil belgesinde roumlmork takabilirrdquo ifadesi varsa
roumlmorku ile birlikte ccedilekiciler ise yarı roumlmorkları ile birlikte bir birim taşıt sayılır
Ccedilekici sayısı kadar roumlmork veveya yarı roumlmorklar asgari kapasitenin
hesaplanmasında dikkate alınır
Taşıtların bu Youmlnetmeliğin oumlngoumlrduumlğuuml şartlara uygun olup-olmadığı oumlncelikle motorlu
araccedil tescil ve trafik belgelerindeki yazılı bilgilere goumlre tespit edilir Bakanlık gerek goumlrmesi
hacirclinde taşıtın fabrika imalatı varsa tadilatı ile ilgili teknik oumlzellikleri hakkında ayrıca bilgi
ve belge isteyebilir
B3 C1 D3 E1 E2 ve K2 yetki belgesi tuumlrleri iccedilin ihtiyari olmak uumlzere taşıtların
motorlu araccedil tescil ve trafik belgelerinde ticari olarak kayıt ve tescil edilmiş olmaları
zorunludur
İnsan dışındaki canlılar ile oumlzelliği olan eşyaların taşınmasında kullanılacak taşıtlarda
bu hususların motorlu araccedil tescil ve trafik belgelerinde belirtilmesi veya belgelendirilmesi
gerekir
Yetki belgesi sahiplerinin taşımalarında kullanacağı taşıtların bu youmlnetmelik ile 2918
sayılı Karayolları Trafik Kanunu ve 1871997 tarihli ve 23053 muumlkerrer sayılı Resmicirc
Gazetersquode yayımlanan Karayolları Trafik Youmlnetmeliğirsquonde belirlenen istiap haddi ağırlık
boyut ve yuumlksekliklerine uygun olması ve buna goumlre taşıma yapılması zorunludur
Eşya taşımalarında kullanılacak taşıtların kapalı kasa tenteli veya brandalı olması
şarttır Ancak accedilık olarak taşınması zorunlu olan eşyanın kara yolu trafik guumlvenliğini
tehlikeye duumlşuumlrmeyecek şekilde yuumlklenmesi ve bağlanması zorunludur
2141 Soumlzleşmeli Kullanılacak Taşıtlar
Yetki belgesi sahipleri taşıt belgelerinde kayıtlı oumlzmal ticari taşıtlarını yetki
belgesinden duumlşuumlmuumlnuuml yapmadan soumlzleşmeli taşıt olarak diğer bir yetki belgesi sahibine
kullandıramazlar
Taşıtını bir yetki belgesi sahibine soumlzleşme ile bağlayan taşıt sahipleri bu soumlzleşme
feshedilmedikccedile bir başka yetki belgesi sahibi ile soumlzleşme yapamazlar Buna aykırı
davranan taşıt sahiplerinin taşıtları bir ay suumlreyle parka ccedilekilir ve faaliyetine izin verilmez
43
Taşıt sahipleri ile yetki belgesi sahipleri arasında soumlzleşmeli taşıtlar iccedilin yapılacak
olan soumlzleşme bedellerinin guumlnuumln ekonomik şartlarına uygun olması zorunludur
Asgari soumlzleşme tutarları her yıl ocak ayı iccedilinde Bakanlıkccedila belirlenir Bu asgari
tutarlara uygun olmayan soumlzleşmeler reddedilir
Yetki belgesi sahipleri arıza kaza ve benzeri durumlarda diğer yetki belgesi
sahiplerinin taşıt belgelerinde kayıtlı oumlzmal ticari otobuumls kamyon ccedilekici yarı roumlmork ve
roumlmorklarını geccedilici olmak kaydıyla kullanabilirler Ancak bu durumu en geccedil yedi iş guumlnuuml
iccedilinde Bakanlığa yazılı olarak bildirmek zorundadırlar
Resim 29 Kaza
215 Taşımaların Duumlzenlenmesi Kota ve Geccediliş Uumlcretleri
2151 Taşımaların Duumlzenlenmesi
İkili taşımalarda uumlccediluumlncuuml uumllke ve transit taşımalarda yurt iccedili taşımaları aksatmamak
ve Tuumlrkiye uumlzerinden yapılan uluslararası taşımaları daha duumlzenli guumlvenli ve suumlratli kılmak
amacıyla gerektiğinde diğer taşıma sistemleriyle birlikte ve tamamlayıcı olmak uumlzere
altyapının fiziksel sınırları ile guumlzergacirchların belirlenmesine ilişkin mevzuat ccedilerccedilevesinde
Bakanlıkccedila kota sistemi uygulanabilir
Tuumlrkiye ile uluslararası kara yolu taşıması anlaşması olmayan uumllkelere ait taşıtlarla
Tuumlrkiyersquoye veya Tuumlrkiye uumlzerinden yapılacak taşımalarda kullanılacak her bir taşıt iccedilin
Bakanlıktan izin alınması şarttır
Yetki belgesi sahiplerinin taşımalarda kullanacakları Tuumlrk plakalı taşıtlar ile
Tuumlrkiyersquoye veveya Tuumlrkiye uumlzerinden taşıma yapacak yabancı plakalı taşıtların Karayolları
Trafik Youmlnetmeliğirsquonde oumlngoumlruumllen ağırlık ve boyutlara uygun olması şarttır
2152 Geccediliş Uumlcretleri
Kara yolunun bakımı korunması ile kara yolu ve taşımanın youmlnetimine ilişkin
giderlere katkıda bulunmak uumlzere yabancı plakalı taşıtlardan euro veya karşılığı Tuumlrkiye
Cumhuriyeti Merkez Bankasınca ilan edilen konvertıbl doumlviz veya Tuumlrk lirası olarak geccediliş
uumlcreti alınır
44
Koumlpruuml tuumlnel ve otoyol uumlcreti gibi kara yolu alt yapısının kullanılmasından alınan
uumlcret ile eşyakargo ve taşıtlar iccedilin yapılan hizmetlerin uumlcretleri bu geccediliş uumlcretlerine dacirchil
değildir
Bakanlık geccediliş uumlcretlerini tespit etmeye arttırmaya indirmeye veya kaldırmaya
yetkilidir
Bu uumlcretlerin tahakkuk ve tahsili sınır kapılarındaki Bakanlık birimine bağlı
sayman mutemetlerince veya Maliye Bakanlığırsquonca yapılır
Tuumlrkiyersquoye giriş guumlmruumlk kapılarında oumldenmesi gereken geccediliş uumlcretlerinin
oumldenmediği veya eksik oumldendiğinin tespiti hacirclinde oumldenmeyen veya eksik oumldenen uumlcretler
uumlccedil katı olarak alınır
Bu madde kapsamındaki uygulamaya youmlnelik duumlzenlemeler ile geccediliş uumlcretleri
Bakanlık tarafından hazırlanarak Resmicirc Gazetersquode yayımlanacak bir tebliğ ile yapılır
Tuumlrkiyersquonin taraf olduğu uluslararası anlaşma ve soumlzleşmelerin huumlkuumlmleri saklıdır
216 Suumlruumlcuumllerde Aranacak Şartlar
Suumlruumlcuumllerin yolcu ve eşya taşımacılığına ait taşıtlarda ccedilalışabilmesi iccedilin
Ticari taşıtın niteliğine goumlre suumlruumlcuuml belgesine sahip olmaları
Yolcu taşımacılığında en az lise veya dengi okullardan birini bitirmiş olmaları
Eşya ve kargo taşımacılığında ilkoumlğretim okullarından birini bitirmiş olmaları
Yuumlksek Oumlğretim Kurumlarının suumlruumlcuuml eğitimi veren boumlluumlmlerinden mezun olanlar
hariccedil Bakanlıkccedila belirlenecek kurum ve kuruluşların vereceği eğitimden geccedilerek suumlruumlcuuml
mesleki yeterlilik belgesi almaları
Suumlruumlcuumllerin bedeni ve psikoteknik accedilıdan sağlıklı olduklarını goumlsteren bir sağlık
raporunu yetkili sağlık kuruluşlarından her beş yılda bir almaları
Yolcu taşımacılığında ccedilalışacak otobuumls suumlruumlcuumllerinin 26 yaşından guumln almış ve 63
yaşından guumln almamış olmaları
Eşya ve kargo taşımacılığında ccedilalışacak suumlruumlcuumllerin 63 yaşından guumln almamış
olmaları
Tehlikeli madde taşımacılığı yapan suumlruumlcuumllerin ilgili mevzuatın suumlruumlcuumller iccedilin
zorunlu kıldığı eğitimi aldığını goumlsteren belgeye sahip olmaları
Uluslararası taşımalarda istihdam edilecek suumlruumlcuumllerin uyuşturucu silah insan ve
guumlmruumlk kaccedilakccedilılığı ile teroumlr succedillarından dolayı huumlrriyeti bağlayıcı ceza ile huumlkuumlmluuml
olmamaları şarttır
A3 yetki belgesi sahiplerinin suumlruumlcuumlsuumlz olarak kiraya verdikleri taşıtları kullanacak
olanların taşıtın niteliğine goumlre suumlruumlcuuml belgesine sahip olmaları gerekir Bu kişilerde bu
youmlnetmelikte suumlruumlcuumller iccedilin oumlngoumlruumllen diğer şartlar aranmaz
45
22 CMR Anlaşması (convention merchandises routier ticari
mallar guumlzergacirch anlaşması)
Kara yolu taşımacılığı ile ilgili uluslararası yasal duumlzenlemeler Birleşmiş Milletlerrsquoin
1956 yılındaki ldquoKara Yoluyla Uluslararası Eşya Taşıma Soumlzleşmesine İlişkin Anlaşmardquo (İng
convention on the contract for the ınternational carriage of goods by road-CMR) olarak
bilinen soumlzleşmesi ile yapılmıştır
CMR Anlaşması bir malın uluslararası taşımasında goumlreceği zarar ziyan kayıp ve
gecikmelerden goumlnderici taşıyıcı ve alıcı arasındaki sorumlulukları saptayan
yuumlkuumlmluumlluumlkleri belirleyen Birleşmiş Milletlerrsquoin youmlnetim ve goumlzetiminde uygulaması
sağlanan ccedilok uluslu bir anlaşmadır
Resim 210 CMR anlaşmasının geccedilerli olduğu taşıma modelleri
CMR Anlaşmasına taraf olan uumllkelerden birine veveya bu uumllkelere eşya taşınması
hacirclinde diğer uumllke konvansiyona taraf olsun veya olmasın taşıyıcının milliyetine
bakılmaksızın anlaşmada oumlngoumlruumllen ve taşıyıcıya yuumlklenen yuumlkuumlmluumlluumlkler geccedilerlidir
Tuumlrkiye CMR Anlaşmasırsquona 1993 yılında 14121993 tarih ve 21788 sayılı Resmicirc
Gazetersquode yayınlanan 3939 sayılı yasa ile taraf olmuştur Tuumlrkiyersquode kara yolu ile eşya
taşınmasına ilişkin sorumlulukları belirleyen kendi iccedil hukukuna ait iccedil duumlzenlemeler ise
10072003 tarih ve 4925 sayılı Kara yolu Taşıma Kanunu tarafından belirlenmiştir
Bu anlaşma oumlzel durumlar dışında yolun bir kısmında deniz demir yolu nehir kanal
veya hava yolu ile (yuumlk boşaltılmadan) taşındığı hacircllerde de taşımanın tuumlmuuml iccedilin uygulanır
CMR Anlaşması soumlzleşmede belirtildiği gibi yuumlkleme yeri ile teslim iccedilin belirlenen
yerin iki ayrı uumllkede olması hacirclinde yuumlklerin uumlcret karşılığında taşıt ile karadan taşınmasına
ait her tuumlrluuml soumlzleşmeyi kapsar Bu uumllkelerden en az birinin soumlzleşmeye taraf uumllke olması
zorunludur
CMR Anlaşmasırsquona goumlre taşıyıcı taşıma sırasında ortaya ccedilıkan kayıp hasar veya
gecikmelerden sorumludur Taşıyıcı ile goumlnderici arasında bir soumlzleşme yapılmış sayılır ve
tarafların sorumlulukları soumlzleşmeye konularak gelenekselleşmiş huumlkuumlmlere goumlre tayin edilir
46
Ancak bu gibi koşulların bulunmaması hacircllerinde de kara yolu taşıyıcısının sorumluluğu
yine CMR Anlaşması tarafından tayin edilir Kara yolu ile eşya taşınmasında sorumluluklar
kapsamında taşıma soumlzleşmeleri taşıyıcı goumlnderici ve alıcının sorumlulukları gibi konular
oumln plana ccedilıkmaktadır
Kara yoluyla yapılacak taşımacılıkta CMR (Convention Merchandises Routiers) 49
uumllkenin imzaladığı taşımacılık soumlzleşmesi kapsamında duumlzenlenen bir taşıma belgesidir
CMRa uumlye uumllkeler
Almanya Avusturya
Belccedilika Luumlksemburg
Fransa Hollanda
İtalya İspanya
Portekiz Danimarka
Finlandiya İngiltere Birleşik Krallığı
Yunanistan İsveccedil
İrlanda Bulgaristan
Hırvatistan Ccedilek Cumhuriyeti
Estonya Ermenistan
Guumlrcistan Macaristan
Makedonya Norveccedil
Litvanya Letonya
Moldovya Polonya
Romanya Rusya
Ukrayna Slovakya
Slovenya İsviccedilre
Tuumlrkiye Bosna-Hersek
Sırbistan Karadağ
Kazakistan İzlanda
Kırgızistan Fas
Tunus Beyaz Rusya
Tuumlrkmenistan Oumlzbekistan
Tacikistan İran
Azerbaycan
47
şeklinde sıralanabilir
Soumlz konusu belge kapsamı taşınacak eşyanın yuumlkleneceği yer ve teslim edileceği yerin
iki ayrı devlet sınırları iccedilinde olması ve en az bir tanesinin CMRa taraf uumllkelerden biri
olması zorunludur Kıymetli evrak niteliğinde değildir ve ciro kabiliyetleri yoktur Ancak
CMR soumlzleşmesinde malın muumllkiyetini goumlsteren (kıymetli evrak huumlkmuumlnde) belge
duumlzenlenmesi yalnızca CMRa taraf uumllkeler sınırları iccedilinde olması hacirclinde izin verilir
Resim 211 CMRrsquoa uumlye uumllkeler
221 Belgenin Oumlzellikleri
Navlun komisyoncusu veya taşımacılık şirketi tarafından alıcının adına duumlzenlenir
Malların belirtilen şartlarla taşınmak uumlzere iyi durumda teslim alındığını ve taşıma
soumlzleşmesinin yapıldığını goumlsteren hukuki bir delildir Ciro edilemez
CMRrsquonin uygulanabilmesi accedilısından taşımanın kara yolunda yapılması şarttır Ancak
eşyanın uumlzerine yuumlklenmiş olduğu taşıttan ayrılmadan bu taşıtla birlikte yolculuğun bir
boumlluumlmuumlnde denizde demir yolunda havada taşınmış olması taraflar arasındaki soumlzleşmenin
CMRrsquoye tabi kılınmasını engellemez
Bu belge doumlrt nuumlsha olarak duumlzenlenir goumlnderenin namına adına ve sevk makbuzu
olarak duumlzenlenir Soumlz konusu doumlrt nuumlshada goumlnderen ve taşıyıcı firma imza yetkilisi
tarafından imzalanır Senedin duumlzenlendiği uumllke hukukuna goumlre imzalar matbu olabilir ya da
imzaların yerine goumlnderenin ya da taşıyıcının muumlhuumlrleri basılabilir Birinci nuumlshası
goumlnderene verilir İkinci nuumlshası mal ile birlikte gider Uumlccediluumlncuuml nuumlshası ise taşıma firmasında
kalır CMR taşıma belgesi kanıt olarak buumlyuumlk oumlnem taşımaktadır Bu nedenle en az bir sene
saklanması uygun olacaktır
Uygulamada CMR soumlzleşmesine taraf olan uumllkeler arasında malı teslim eden ve
dolayısıyla kıymetli evrak huumlkmuumlnde kabul edilen CMR soumlzleşmeleri duumlzenlenebilmektedir
222 Uygulama Alanı
Bu anlaşma soumlzleşmede belirtildiği gibi yuumlkleme yeri ile teslim iccedilin belirlenen
yerin iki ayrı uumllkede olması hacirclinde uumlcret karşılığında yuumlklerin taşıt ile karadan taşınmasına
ait her soumlzleşmeyi kapsar Bu uumllkelerden en az birinin ldquoAkit uumllkerdquo olması zorunludur
48
Bu anlaşmanın uygulaması bakımından taşıt soumlzcuumlğuuml 19 Eyluumll 1949 tarihli Yol
Trafiği Anlaşması 4cuuml maddesinde tarif edilen motorlu taşıtlar dizi hacirclinde taşıtlar
roumlmorklar ve yarı roumlmorklar anlamına gelir
Bu anlaşma kapsamındaki taşıma devletler devlet kurumları veya devlet
kuruluşları tarafından yapıldığı hacircllerde de uygulanır
Aşağıdaki durumlarda anlaşma uygulanmaz
Uluslararası posta anlaşmaları gereğince yapılan taşımalarda
Cenaze taşımalarında
Ev eşyası taşımalarında
Akit taraflar iki veya birkaccedilı arasında yapacakları oumlzel anlaşmalarla bu anlaşma
huumlkuumlmlerini değiştirmemeyi kabul ederler Ancak anlaşmayı sınır trafiğine uygulamamak
veya tamamen kendi uumllkeleri iccedilindeki taşıma etkinliklerinde yuumlkler uumlzerinde hak iddia
etmeye yarayan sevk mektubunun kullanılmasına izin vermek gibi durumlar bunun
dışındadır
223 Taşıma Soumlzleşmesinin Akdedilmesi ve Uygulanması
Taşıma soumlzleşmesi bir sevk mektubunun duumlzenlenmesi ile gerccedilekleştirilir Bu
mektubun bulunması usule aykırı oluşu veya kaybolması bu anlaşma huumlkuumlmlerine uygun
olacak olan taşıma soumlzleşmesinin varlığı ve geccedilerliliğini etkilemez
Sevk mektubu uumlccedil nuumlsha hacirclinde duumlzenlenerek goumlnderici ve taşımacı tarafından
imzalanır Sevk mektubunun duumlzenlendiği uumllkedeki yasaları izin verdiğinde bu imzalar
matbaada basılabilir veya onların yerine goumlnderici ve taşımacının muumlhuumlrleri kullanılabilir
Birinci suret goumlndericiye verilir İkinci yuumlkle beraber gider Uumlccediluumlncuumlsuuml ise taşımacı tarafından
saklanır
Taşınacak yuumlklerin başka taşıtlara yuumlklenmesi gerekliği bunların ayrı ccedileşit yuumlkler
olduğu veya ayrı partilere boumlluumlnmesi durumunda goumlnderici veya taşımacı her ccedileşit ve parti
yuumlk iccedilin ayrı bir sevk mektubu istemek hakkına sahiptir
Sevk mektubu şu bilgileri iccedilerecektir
Sevk mektubu tarihi ve duumlzenleme yeri
Goumlndericinin adı ve adresi
Taşımacının isim ve adresi
Yuumlkuumln yuumlkleme yeri tarihi ve boşaltma iccedilin belirlenen yer
Yuumlkuumln goumlnderildiği kişinin isim ve adresi
Yuumlkuumln oumlzelliğinin tarifi ambalaj şekli ve tehlikeli yuumlkler soumlz konusu
olduğunda bunların herkesccedile anlaşılacak şekilde tarifi
Kaccedil parccedila olduğu ve bunların oumlzel marka ve sayıları
49
Yuumlkuumln bruumlt ağırlığı veya başka bir şekilde anlatılmış ise miktarı
Taşıma uumlcretleri (taşıma bedeli ek giderler guumlmruumlk resimleri ve
soumlzleşmenin akdinden teslime kadar yapılan diğer oumldemeler)
Guumlmruumlk ve diğer formaliteler iccedilin gerekli direktif
Aksine bir madde bulunmasına rağmen taşımanın bu anlaşma huumlkuumlmlerine
bağlı olduğu bildirir not
Gerekli durumlarda sevk mektubu şu bilgileri de ayrıca iccedilerecektir
Aktarmaya izin verilmediğini belirten not
Goumlndericinin oumldemeyi kabul ettiği oumldemeler
Yuumlkuumln tesliminde yapılacak oumldentilerin miktarı
Yuumlk değerinin beyanı ve tesliminde oumlzel faizi temsil eden miktar
Yuumlkuumln sigorta edilmesine dair goumlndericinin alıcıya vereceği direktif
Taşımanın tamamlanası iccedilin anlaşmaya varılmış zaman suumlresi
Taşımacıya verilen belgelerin listesi
Taraflar yarar goumlrduumlkleri diğer hususları da sevk mektubuna yazabilirler
Yuumlkuuml teslim aldığı sırada taşımacı şunları kontrol edecektir
Parccedila sayısı ve bunların uumlzerindeki marka ve numaralar bakımından sevk
mektubundaki beyanların doğruluğunu
Yuumlkuumln ve bunların goumlruumlnuumlşteki durumunu
Taşımacı bu maddenin 1 paragrafında belirtilen beyanları kontrol etmek
olanaklarından yoksun ise sevk mektubuna itiraz kayıtlarını yazacak ve bunların geccedilerli
nedenlerini de belirtecektir Aynı şekilde yuumlkuumln ve ambalajların goumlruumlnuumlşteki durumu ile
itiraz nedenlerini de accedilıklayacaktır Goumlnderici sevk mektubunda itiraz kayıtlarına bağlı
kalacağını accedilıkccedila kabul etmiş olmadıkccedila bu kayıtlar goumlndericiyi bağlamaz
Goumlnderici yuumlkuumln bruumlt ağırlığını veya bunların başka tuumlrluuml ifade edilmiş miktarlarını
kontrol etmesini taşımacıdan istemek hakkına sahiptir Ayrıca parccedilaların iccedileriğinin kontrol
edilmesini de isteyebilir Taşımacı kontrol giderlerini istemek hakkına da sahiptir
Kontrollerin sonuccedilları sevk mektubuna yazılır
Sevk mektubu taşıma soumlzleşmesinin akdini soumlzleşmelerin koşullarını ve yuumlklerin
taşımacı tarafından kabuluumlnuuml aksi kanıtlanıncaya kadar kanıt belgedir Sevk mektubunda
taşımacı tarafından beyan edilmiş itiraz kaydı yok ise karşıtı kanıtlanmadıkccedila teselluumlmde
yuumlkuumln ve ambalajlarının iyi durumda olduğu sayılarının marka ve numaralarının sevk
mektubunda yazılı olanlara uyduğu varsayılır
Goumlnderici kişilere malzemeye ve diğer yuumlklere gelecek zarar ziyan ve hasardan yuumlkuumln
kusurlu olarak ambalajlanmasından yuumlklenilecek oumldemelerden taşımacıya karşı sorumludur
50
Ancak yuumlkuumln kabuluumlnde kusur accedilık seccedilik ise ve taşımacı tarafından biliniyor ise ve bu
hususta bir itiraz beyanında bulunmamış ise bu huumlkuumlm geccedilersizdir
Malların tesliminden oumlnce tamamlanası gereken guumlmruumlk ve diğer formalitelerin yerine
getirilmesi iccedilin goumlnderici luumlzumlu belgeleri sevk mektubuna iliştirecek ya da taşımacıya
verecek ve talep ettiği diğer bilgileri kendisine sağlayacaktır
Resim 212 Guumlmruumlk işlemleri
Taşımacı bu belgelerle verilen bilgilerin doğruluğunu ve yeterliliğini incelemek
zorunda değildir Goumlnderici bu gibi belgelerin bulunmaması yetersiz olması veya usule
aykırı oluşundan doğacak zarar ziyan ve hasardan taşımacıya karşı sorumludur Ancak
taşımacının hatası veya ihmali goumlruumllen durumlar bu huumlkmuumln dışındadır
Sevk mektubunda belirtilen bu mektuba ekli veya kendilerine verilen belgelerin
kaybından veya hatalı kullanılmasından doğacak sonuccedillardan taşımacı komisyoncu gibi aynı
derecede sorumludur Ancak taşımacının oumldeyeceği tazminat yuumlkuumln kaybolması hacirclinde
oumldenecek tazminatı geccedilemez
Goumlnderici oumlzellikle taşımayı durdurmasını teslimin yapılacağı yeri değiştirmesini veya
sevk mektubunda goumlsterilen alıcıdan başkasına teslim etmesini istemek suretiyle yuumlke
tasarruf etme hakkına sahiptir
Sevk mektubunun ikinci nuumlshası alıcıya verildiği zaman goumlndericinin tasarruf hakkı
ortadan kalkar O andan itibaren taşımacı alıcının emirlerine uyacaktır
Bununla beraber goumlnderici tarafından sevk mektubuna bir not yazılmış ise sevk
mektubunun duumlzenlenmesinden sonra tasarruf hakkı alıcıya aittir
Tasarruf hakkını kullandığı sırada alıcı yuumlkuumln diğer bir kişiye teslimini emretmiş ise
bu diğer kişi başka alıcılar goumlstermek hakkına sahip değildir
Tasarruf hakkını kullanma aşağıdaki koşullara bağlıdır
Goumlnderici veya bu hakkı kullanmak isteyen alıcı taşımacıya verilen yeni talimatın
bulunduğu sevk mektubunu sunmalı ve bu talimatı yerine getirmenin gerektirdiği buumltuumln
masraf zarar ve ziyanı oumldemelidir
51
Bu talimatın yerine getirilmesi onları yerine getirecek kişinin eline geccediltiği anda
muumlmkuumln olmalı ve taşımacının normal işlerine engel olmalı ne de goumlnderilen diğer yuumlklerin
goumlnderici veya alıcılarına zarar vermelidir
Bu talimat goumlnderilen yuumlkuumln boumlluumlnmesine yol accedilmamalıdır
Yuumlkuumln teslim iccedilin belirtilen yere varışından sonra alıcı makbuz karşılığında kendisine
sevk mektubunun ikinci nuumlshasını ve yuumlkuuml teslim etmesini istemek hakkına sahiptir Yuumlkuuml
kaybolduğu saptanır veya oumlngoumlruumllen zamanın bitiminden sonra ulaşmaz ise taşıma
soumlzleşmesinden doğan hakları alıcı kendi adına taşımacıya karşı kullanmak hakkına sahiptir
Yuumlk teslim yerine varmadan oumlnce soumlzleşmeyi sevk mektubunda oumlngoumlruumllen koşullara
goumlre uygulamak herhangi bir nedenle gerccedilekleşemediğinde taşımacı yuumlke tasarruf etme
hakkına sahip olan kişiden talimat isteyecektir
Bununla beraber koşullar yuumlkuumln sevk mektubunda oumlngoumlruumllenlerden farklı bir şekilde
taşınmasına olanak sağlıyor ise ve taşımacı yuumlke tasarruf etmek hakkına sahip kişiden uygun
bir zaman iccedilinde talimat alamamış ise yuumlke tasarruf etme hakkına sahip kişinin yararlarına
en uygun goumlruumllen oumlnlemleri almakla yuumlkuumlmluumlduumlr
Yuumlkuumln teslim yerine varışından sonra koşullar bunların teslimini engellediği hacircllerde
taşımacı goumlndericiden talimat isteyecektir Eğer alıcı yuumlkuuml kabul etmezse goumlnderici sevk
mektubunun birinci nuumlshasını vermeden yuumlk uumlzerinde tasarruf etme hakkına sahiptir
Alıcı yuumlkuuml kabul etmemiş bile olsa taşımacıya goumlndericiden aksine talimat gelmedikccedile
bunların teslimini isteyebilir
Taşımacı talimat istemiyle yaptığı oumldemelerle bu talimatı yerine getirmenin
gerektirdiği oumldemeleri geri alma hakkına sahiptir Ancak bu oumldemelerin kendi kusur ve
ihmali yuumlzuumlnden yapılmamış olması gerekir
Mal ccedilabuk bozulan cinsten ise depolama oumldemeleri malın değeri ile uyumlu değilse
taşımacı yuumlke tasarruf etme hakkına sahip kişiden talimat beklemeden onları satabilir
Eğer mallar bu madde gereğince satılmış ise satıştan elde edilen para yuumlke ait
oumldemeler ccedilıktıktan sonra geriye kalan kısmı malları tasarruf etme hakkına sahip kişiye
verilir Şayet bu oumldemeler satıştan elde edilen paradan fazla ise taşımacı aradaki farkı tahsil
etme hakkına sahiptir
Satış hacirclinde takip edilecek usul malların satıldığı yerin kanun veya geleneklerine goumlre
saptanır
224 Taşımacının Sorumluluğu
Taşımacı yuumlkuuml teslim aldığı andan teslim edinceye kadar bunların kısmen veya
tamamen kaybından ve doğacak hasardan sorumludur
Eğer kayıp hasar veya gecikme istek sahibinin hatası veya ihmalinden taşımacının
hatasından değil de istek sahibinin verdiği talimattan yuumlke has bir kusurdan ya da
taşımacının oumlnlemesine olanak bulunmayan durumlardan ileri geliyorsa taşımacı sorumlu
tutulamaz
52
Taşımacı taşımayı yapmak iccedilin kullandığı kusurlu taşıttan bu taşıtı kiraladığı kişinin
veya vekilinin ya da ccedilalışanlarının hata veya ihmallerinden dolayı sorumludur
Kayıp veya hasar durumları aşağıda belirtilen koşullardan bir veya bir kaccedilının doğal
sonucu olan oumlzel risklerden doğmuş ise taşımacı sorumlu tutulamaz
Kullanılmasında anlaşmaya varılmış ve sevk mektubunda accedilıkccedila belirtmiş olduğu
uumlzere madenicirc levha ile kaplanmamış accedilık taşıtlar kullanılması
Ambalajlanmadıkları veya koumltuuml ambalajlandıkları zaman oumlzellikleri gereği fire
veren veya hasara uğrayan malların ambalajlanmaması veya hatalı ambalajlanmış olması
Yuumlkuumln goumlnderici alıcı veya bunlar adına hareket eden kişiler tarafından alınması
taşınması yuumlklenmesi yığılması veya boşaltılması
Resim 213 Yuumlkleme işlemleri
Oumlzellikle kırılma paslanma ccediluumlruumlme kuruma normal fire ya da guumlveden haşarattan
kısmen veya tamamen zarar goumlrebilecek malların oumlzelliği
Sandık ve paketlerin uumlzerindeki marka ve numaralar yetersiz veya hatalı ise
Canlı hayvan nakli
Kayıp hasar ve gecikmeye neden olan faktoumlrlerden bazıları bakımından bu maddeye
goumlre taşımacının sorumlu olmadığı hacircllerde yine maddeye goumlre sorumlu olduğu faktoumlrlerin
kayıp hasar ve gecikmeye yaptıkları katkı oranında sorumlu olacaktır
Kararlaştırılan zaman suumlresinin sona ermesini kovalayan 30 guumln iccedilinde veya
kararlaştırılan zaman suumlresi yoksa taşımacının yuumlkuuml teslim almasından sonra 60 guumln iccedilinde
yuumlkuumln teslim edilmemiş olması bunların kaybolduğuna kesin kanıt oluşturur ve bunun
uumlzerine hak sahibi yuumlkuuml kaybolmuş varsayacaktır
Kaybolan eşya karşılığında tazminatını aldıktan sonra hak sahibi yazı ile başvurarak
tazminatın oumldenmesini takip eden yıl iccedilinde mallar bulunduğu takdirde kendisine bilgi
verilmesini isteyebilir Bu başvurunun alındığı kendisine yazı ile bildirilir
53
Hak sahibi kendisine bilgi verilmesini takiben 30 guumln iccedilinde sevk mektubunda
goumlsterilen uumlcretleri oumldemesi ve ayrıca aldığı tazminatı geri oumldemesi karşılığında malın
kendisine teslim edilmesini isteyebilir
Eğer yuumlk taşıma soumlzleşmesi gereğince tahsil edilmesi gereken malın teslimindeki
oumldeme yapılmadan alıcıya teslim edilmiş ise taşımacı goumlndericiye tazminat oumldemekle
yuumlkuumlmluumlduumlr Bu tazminat goumlndericinin alıcı aleyhine dava accedilmak hakkını ortadan
kaldırmamak koşuluyla adı geccedilen oumldemenin miktarını geccedilemez
Goumlnderici taşımacıya yuumlk verdiğinde kendisine tehlikenin gerccedilek oumlzelliklerini bildirir
ve gerekiyorsa alınacak oumlnlemleri belirtir Eğer bu bilgiler sevk mektubuna yazılmamış ise
bu yuumlkuuml taşımanın oluşturduğu tehlikenin gerccedilek iccedileriğini taşımacının bildiğini başka
yollarla kanıtlamak goumlnderici veya alıcıya duumlşer
Bu anlaşmanın huumlkuumlmleri gereğince bir taşıyıcı yuumlkuumln kısmen veya tamamen
kaybından dolayı tazminat oumldemekle sorumlu tutulduğundan bu tazminatın yuumlkuumln taşınmak
uumlzere kabul edildiği yer ve zamandaki kıymetine goumlre hesaplanır
Malın kıymeti ticaret borsası fiyatına goumlre saptanır Eğer boumlyle bir fiyat yoksa geccedilerli
piyasa fiyatlarına goumlre bir tespit yapılır Eğer ne ticaret borsası fiyatı ne de geccedilerli piyasa
fiyatı mevcut değilse tespit aynı cins ve kalitedeki malların normal kıymetine goumlre yapılır
Tazminat noksan olan bruumlt ağırlığın beher kilogramı iccedilin 25 frangı geccedilemez Frank bir
gramın 1031i ağırlığında safiyeti binde 900 olan altın franktır
Yuumlkuumln taşınması dolayısıyla oumldenen taşıma uumlcreti guumlmruumlk resimleri ve diğer
oumldemelerde malın tamamen kaybedilmesi hacirclinde tamamen oumldenir Kısmen kaybolma
hacirclinde ise karşılaşılan zarar oranında oumldeme yapılır Bunlar dışında başka tazminat
oumldenmez Gecikme hacirclinde hak sahibi zarar ve ziyanın bundan ileri geldiğini kanıtlarsa
taşımacı bu zarar ve ziyan iccedilin taşıma uumlcretini geccedilmemek uumlzere tazminat oumlder
Kaybolma hasar veya kararlaştırılan zaman suumlresinin aşılması hacirclinde goumlnderici
belirlenecek bu uumlcret oumldenmesi karşılığında teslim suumlresi iccedilin oumldenecek oumlzel faizin miktarını
tayin eder ve bunu sevk mektubuna yazar
Hak sahibi oumldenecek tazminat iccedilin faiz isteyebilir Yılda 5 uumlzerinden hesap edilecek
bu faiz oumldeme isteğinin yazılı olarak taşımacıya goumlnderildiği tarihten başlar Boumlyle bir
istekte bulunmamış ise tahakkuk dava accedilıldığı tarihten itibaren yapılır
Tazminatın hesaplanmasında asıl olan unsurlar oumldemenin istendiği uumllke parası ile ifade
edilmediği zaman soumlz konusu tazminatın o uumllke parasına ccedilevrilmesi oumldemenin yapılacağı
guumln ve yerde uygulanan kura goumlre saptanır
Yuumlruumlrluumlkte olan yasaya goumlre bu anlaşmaya goumlre yapılan taşımadan oluşan zarar ziyan
veya gecikme soumlzleşme dışı bir isteme yol accediltığı hacircllerde taşımacı sorumluluğu dışında veya
oumldeyeceği tazminatı tespit ya da sınırlayan bu anlaşma huumlkuumlmlerinden yararlanabilir
Hasar taşımacının kendi koumltuuml hareketinden veya davaya bakan mahkemenin kararı ile
isteyerek koumltuuml harekete eşdeğer sayılan kusurundan ileri gelmiş ise taşımacı sorumluluğunu
54
dışlayan veya sınırlayan ya da kanıt yuumlkuumlnuuml karşı tarafa yuumlkleyen bu maddenin
huumlkuumlmlerinden yararlanamaz
Bilerek koumltuuml hareket veya kusur taşımacının vekil veya ccedilalışanları tarafından ya da
taşıma işinde kullanıldığı başka kişiler tarafından goumlrevleri sırasında işlenmiş ise aynı
huumlkuumlm uygulanır Bundan başka boumlyle bir durumda adı geccedilen vekiller ccedilalışanlar ve diğer
kişiler kişisel sorumlulukları youmlnuumlnden bu boumlluumlm huumlkuumlmlerinden yararlanamazlar
55
UYGULAMA FAALİYETİ İşlem Basamakları Oumlneriler
Kara Yolu Taşıma
Kanunursquonun amacı ve
uygulama sahasını kavrayınız
Kanunun taşıma işleri işletmecileri ve ccedilalışanları
ile ilgili unsurları değerlendiriniz
Kara yolu eşya
taşımacılığında yetki belgesi
ccedileşitlerini ve yetki belgesi
alabilme koşullarını kavrayınız
Yetki belgelerini birbirlerinden oumlzelliklerine goumlre
ayırt edebilmeye ccedilalışınız
Kara yolu eşya
taşımacılığında kullanılan
taşıtları ve bunların yasal
oumlzelliklerini kavrayınız
Kiralama yoluyla kullanılan ya da oumlz mal
araccedilların yasaya goumlre değerlendirilme şekillerini ayırt
etmeye ccedilalışınız
CMR belgesinin
oumlzelliklerini kavrayınız Hangi tuumlr taşımalarda uygulanacağına hukuki
boyutlarına dikkat ediniz Taşıma soumlzleşmesinin
imzalanması ve uygulanması
aşamalarını kavrayınız
Taşıma soumlzleşmesi accedilısından sevk mektubunun
duumlzenlenmesinin oumlnemine dikkat ediniz
Sevk mektubunda
goumlndericiye ve taşımacıya
duumlşen goumlrev ve sorumlulukları
kavrayınız
Taşımadan kaynaklanan hata ve kusurlardan
doğan zararların taraflara getirdiği sorumluluğu
değerlendiriniz
UYGULAMA FAALİYETİ
56
OumlLCcedilME VE DEĞERLENDİRME A- OBJEKTİF TESTLER (OumlLCcedilME SORULARI)
Aşağıdaki soruları dikkatlice okuyunuz ve doğru seccedileneği işaretleyiniz
1- Aşağıdakilerden hangisi Kara Yolu Taşıma Kanunursquonun genel amaccedilları arasındadır
A) Kara yolu taşımalarını uumllke ekonomisinin gerektirdiği şekilde duumlzenlemek
B) Taşımada duumlzeni ve guumlvenliği sağlamak
C) Taşımacı acente ve taşıma işleri komisyoncuları ile nakliyat ambarı ve kargo
işletmeciliği ve benzeri hizmetlerin şartlarını belirlemek
D) Hepsi
2- Aşağıdakilerden hangisi ticari fatura duumlzenlenirken yapılacak yanlış bir uygulamadır
A) Nakliyat ambarı işletmecileri C) Oto galeri işletmecileri
B) Kargo işletmecileri D) Taşıma işleri organizatoumlrleri
3- Aşağıdakilerden hangisi yetki belgesi alabilme koşulları arasında yer almaz
A) Kendi adına kayıtlı en az 4 adet taşıta ve 50 ton istiap haddinde taşıt filosuna
sahip olmak
B) Yetki iccedilin başvuranların ticaret ve sanayi odalarında nakliyeci grubuna kayıtlı
olmak
C) Bakanlıkccedila belirlenecek kurum veya kuruluşların accedilacağı eğitimden geccedilerek
mesleki yeterlilik belgesi almak
D) Yetki belgesi almak iccedilin başvuranların yetki belgeleri suumlresince bu işe elverişli
bağımsız bir buumlroyu kullanma hakkına sahip olmak
4- Aşağıdaki hangisi suumlruumlcuumllerde aranan şartlar arasında yer almaz
A) Ticari taşıtın niteliğine goumlre suumlruumlcuuml belgesine sahip olmak
B) Yolcu taşımacılığında en az lise veya dengi okullardan birini bitirmiş olmak
C) Eşya ve kargo taşımacılığında ilkoumlğretim okullarından birini bitirmiş olmak
D) Ccedilalışacak suumlruumlcuumllerin 65 yaşından guumln almamış olmak
5- CMR belgesi kaccedil nuumlsha olarak duumlzenlenir
A) 2 C) 4 B) 3 D) 5
6- Sevk mektubu kaccedil nuumlsha olarak duumlzenlenir
A) 2 C) 4 B) 3 D) 5
OumlLCcedilME VE DEĞERLENDİRME
57
7- Aşağıdakilerden hangisi taşımacının taşıma sırasında hatalı veya kusurlu sayılamayacağı
hacircller arasında yer almaz
A) Fire verebilecek malların ambalajlanmaması veya hatalı ambalajlanmış olması
B) Yuumlkuumln taşıyan tarafından yuumlklenmesi yığılması veya boşaltılması
C) Sandık veya paketlerin uumlzerindeki marka veya numaraların hatalı oluşu
D) Canlı hayvan nakli
DEĞERLENDİRME
Cevaplarınızı cevap anahtarıyla karşılaştırınız Yanlış cevap verdiğiniz ya da cevap
verirken teredduumlt ettiğiniz sorularla ilgili konuları faaliyete geri doumlnerek tekrarlayınız
Cevaplarınızın tuumlmuuml doğru ise bir sonraki uygulama testine geccediliniz
58
Aşağıda kara yolu eşya taşımacılığının yasal ccedilerccedilevesi ile ilgili uygulamalarda
karşınıza ccedilıkacak durumlar sıralanmıştır Kara yolu eşya taşımacılığının yasal ccedilerccedilevesi ile
ilgili listelenen davranışları tabloda bulunan değerlendirme oumllccedileğine goumlre değerlendiriniz
DEĞERLENDİRME
Yapılan değerlendirme sonunda ldquoHayırrdquo şeklindeki cevaplarınızı bir daha goumlzden
geccediliriniz Kendinizi yeterli goumlrmuumlyorsanız oumlğrenme faaliyetini tekrar ediniz Buumltuumln
cevaplarınız ldquoEvetrdquo ise diğer faaliyete geccediliniz
Değerlendirme Oumllccediluumltleri Evet Hayır
1- Kara Yolu Taşıma Kanunursquonun amacı ve uygulama sahasını
kavradınız mı
2- Kara yolu eşya taşımacılığında yetki belgesi ccedileşitlerini ve
yetki belgesi alabilme koşullarını kavradınız mı
3- Kara yolu eşya taşımacılığında kullanılan taşıtları ve bunların
yasal oumlzelliklerini kavradınız mı
4- CMR belgesinin oumlzelliklerini kavradınız mı
5- Taşıma soumlzleşmesinin imzalanması ve uygulanması
aşamalarını kavradınız mı
6- Sevk mektubunda goumlndericiye ve taşımacıya duumlşen goumlrev ve
sorumlulukları kavradınız mı
UYGULAMALI TEST
59
OumlĞRENME FAALİYETİ-3
Ofis yuumlkleme sahası ve depo ortamında bilgisayar yazıcı ve faks gibi donanımları
kullanarak AETR kuralları Ulaştırma Bakanlığı normlarına uygun şekilde Uluslar arası
Karayolu Eşya Taşımacılığının bileşenleri işlemlerini yapabileceksiniz
Kara yolu yuumlk ve araccedil tuumlrleri hakkında bilgi edininiz
Suumlruumlcuumllerin uluslararası kara yolu eşya taşımacılığında uyması gereken kurallar
hakkında bilgi edininiz
Konsolidasyon ve dekonsolidasyon terimlerini araştırınız
Yuumlk teklifleri ve doldurulması gereken teklif formlarını temin edip inceleyiniz
Bu araştırmaları yaparken bulabileceğiniz resim katalog dergi vb dokuumlmanları
sınıf ortamına getirerek bilgilerinizi arkadaşlarınızla paylaşınız
Araştırma yaparken ccedilevrenizde bulunan lojistik firmalardan ya da nakliye firmaları ile
kargo hizmeti veren firmalardan işletmelerin ilgili boumlluumlmlerinden ve youmlneticilerinden
yararlanabilirsiniz Ayrıca internet ortamında bu şirketlerin sitelerine girerek gerekli bilgi ve
dokuumlmanları elde edebilirsiniz
3 ULUSLARARASI KARA YOLU EŞYA
TAŞIMACILIĞININ BİLEŞENLERİ Uluslarararası kara yolu taşımacılığının fiziksel eşya akışında rol oynayan uumlccedil temel
oumlğesi bulunmaktadır Bunlar suumlruumlcuumller araccedillar ve yuumlkler olarak belirtilebilir
31 Suumlruumlcuumller
Nakliye araccedillarının suumlruumlcuumlleri farklı proseduumlr ve uygulamaların bulunduğu uluslararası
geccedilişlerde oumlnemli konulardan biridir Araccedil suumlruumlcuumllerinin ccedilalışma ve dinlenme suumlreleri
ccedilalışma koşulları ve yasal duumlzenlemeler AETR Soumlzleşmesirsquonde belirtilmektedir Avrupa
Birliğirsquonde suumlruumlcuumllerle ilgili duumlzenlemeler ise 1985 yılı ve 382085EC sayılı talimatında
belirtilmektedir Uluslararası Kara Yolu Taşımacılığı Yapan Taşıtlarda Ccedilalışan Personelin
Ccedilalışmalarına İlişkin Avrupa Anlaşmasırsquona (AETR) goumlre
OumlĞRENME FAALİYETİndash3
ARAŞTIRMA
AMACcedil
60
311 Suumlruumlcuumllerin Oumlzellikleri
Yuumlk taşımacılığı işinde ccedilalışan suumlruumlcuumllerin yaşları en az
Varsa roumlmork veya yarı roumlmorklar dacirchil olmak uumlzere muumlsaade edilen azami
ağırlığı 75 tonu aşmayan taşıtlar iccedilin 18
Diğer taşıtlar iccedilin 21 ancak ilgili kişi ldquoAkit taraflarrdquo dan biri tarafından
tanınan kara yoluyla yuumlk taşıması iccedilin kullanılacak taşıtların suumlruumlcuumlleri iccedilin accedilılan bir eğitim
kursunu bitirdiğini teyit eder bir profesyonel yeterlik sertifikasına sahipse 18rsquodir ldquoAkit
taraflarrdquo bu anlaşmaya goumlre uluslararası yuumlk taşıma işinde ccedilalışacak suumlruumlcuumllere ilişkin halen
ulusal duumlzeyde uygulanan minimum eğitim seviyeleri ve diğer koşulları birbirlerine
bildirirler
Resim 31 Suumlruumlcuumller
Yolcu taşımada ccedilalışan her suumlruumlcuuml 21 yaşında olur Aracın normal olarak uumlslendiği
yerden yarıccedilapı 50 kilometreden uzağa yolcu taşımasında ccedilalışan her suumlruumlcuuml ayrıca aşağıdaki
koşullardan birini karşılamalıdır
Muumlsaade edilen azami ağırlığı en az 35 ton olan taşıtların suumlruumlcuumlsuuml olarak en
az bir yıl yuumlk taşıma işinde ccedilalışmış olmalı
Aracın normal olarak uumlslendiği yerden yarıccedilapı 50 kilometreden fazla
uzaklığa yolcu seferi yapan araccedillarda en az bir yıl veya yetkili merciin oumlyle ccedilalışmış olmakla
gerekli deneyimi kazandığı takdirine bağlı olarak bu anlaşmanın konusunu teşkil etmeyen
diğer tuumlrden yolcu seferlerinde en az bir yıl ccedilalışmış olmalı
Kara yoluyla yolcu taşıma amaccedillı taşıtların suumlruumlcuumlleri iccedilin accedilılan bir eğitim
kursunu tamamlamış olduğunu teyit eden ldquoAkit taraflarrdquo dan biri tarafından tanınan
profesyonel yeterlik sertifikasına sahip olmalıdır
61
312 Taşıt Kullanma Suumlreleri
Guumlnluumlk dinlenme suumlresi iki adet guumlnluumlk dinlenme suumlresi ile haftalık dinlenme
suumlresi arasında kalan araccedil kullanma suumlresi guumlnluumlk taşıt kullanma suumlresi dir dokuz (9) saati
geccedilmez Bu suumlre bir hafta iccedilinde iki kez on saate ccedilıkarılabilir Bir suumlruumlcuuml altı kez guumlnluumlk taşıt
kullanma suumlresini aşmadan belirtilen haftalık bir dinlenme suumlresi kullanır Toplam taşıt
kullanma suumlresi altı guumln boyunca altı guumlnluumlk maksimum taşıt kullanma suumlresini aşmamış ise
haftalık dinlenme suumlresi altıncı guumlnuumln sonuna ertelenebilir Tarifeli seferler dışında
uluslararası yolcu taşımada altı ve altıncı ibarelerinin yerine sırasıyla on iki ve on
ikinci ibareleri kullanılır
On beş guumlnluumlk suumlrede toplam taşıt kullanma suumlresi doksan saati geccedilemez
313 Molalar
Doumlrt saat otuz dakikalık taşıt kullanma suumlresinin sonunda suumlruumlcuuml bir dinlenme
suumlresini kullanmaya başlamayacaksa en az kırk beş (45) dakikalık bir mola verir
Bu mola her biri taşıt kullanma suumlresine dağıtılmış veya 1 maddedeki huumlkme
uygun biccedilimde bu suumlrenin hemen bitiminde kullanılacak en az on beş (15) dakika
olabilecek molalar ile değiştirilebilir
Resim 32 Mola
Bu molalar boyunca suumlruumlcuuml diğer bir işle meşgul olamaz Bu madde ile ilgili
olarak bekleme suumlresi hareket hacirclindeki bir taşıtta taşıtı suumlrmeden geccedilen suumlre feribotta
yahut trende geccedilen suumlre diğer iş olarak anlaşılmaz
Accedilıklanan bu molalar guumlnluumlk dinlenme suumlresi olarak kabul edilemez
314 Dinlenme Suumlreleri
Her yirmi doumlrt saatlik suumlre iccedilinde suumlruumlcuuml kesintisiz en az on bir (11) saatlik guumlnluumlk
dinlenme suumlresi kullanır Bu suumlre bir hafta boyunca uumlccedil defadan fazla olmamalı Dinlenme
suumlresini takip eden hafta bitmeden oumlnce telafi edileceği garanti edilerek kesintisiz en az
dokuz saate indirilebilir Yukarıda belirtildiği şekliyle dinlenme suumlresi azaltılmamışsa bir
tanesi kesintisiz en az sekiz saat olacak şekilde yirmi doumlrt saatte iki veya uumlccedil kez
kullanılabilir Bu durumda dinlenmenin en az suumlresi on iki (12) saate ccedilıkarılır
Otuz saatlik suumlrede taşıt en az iki suumlruumlcuuml tarafından suumlruumlluumlyorsa her bir suumlruumlcuuml sekiz
(8) saatten az olmayan kesintisiz dinlenme suumlresi kullanır
62
Bir haftada 1 ve 2 maddelerde soumlzuuml edilen dinlenme suumlrelerinden biri haftalık
dinlenmeye eklenerek kesintisiz toplam kırk beş saate uzatılır Bu dinlenme suumlresi taşıtın
veya suumlruumlcuumlnuumln normal olarak uumlslendiği yerde geccedilirilecekse kesintisiz en az otuz altı saate
başka bir yerde kullanılacaksa kesintisiz en az yirmi doumlrt saate indirilebilir Bu indirimlerin
her biri hangi haftaya ait dinlenme suumlresi ise o haftayı takip eden uumlccediluumlncuuml hafta sona ermeden
oumlnce tek bir buumltuumln hacirclinde kullanılacak şekilde yapılan indirime eş suumlreyle telafi edilir
Bir hafta başlayıp takip eden haftaya sarkan dinlenme suumlresi haftalardan her
ikisinden birine eklenebilir
İlgili kişinin talebi uumlzerine guumlnluumlk veveya haftalık dinlenme suumlresinde yapılan
kesintileri telafi mahiyetinde kullanılan herhangi bir dinlenme en az sekiz saatlik diğer
dinlenmeyle birleştirilir ve aracın park yerinde veya suumlruumlcuumlnuumln uumls tuttuğu yerde kullanması
garanti altına alınır
Guumlnluumlk dinlenme suumlresi taşıt hareket hacirclinde değilken bir ranza ile donatılmışsa
taşıtta kullanılabilir
Resim 33 Taşıt dinlenme ranzası
Yuumlk ya da yolcu taşıma işinde ccedilalışan suumlruumlcuuml feribot veya trenle nakledilen bir
taşıta eşlik ediyorsa guumlnluumlk dinlenme suumlresi aşağıdaki koşulların sağlanmasına bağlı olarak
en fazla bir kez boumlluumlnebilir Guumlnluumlk dinlenme suumlresinin karada geccedilirilen parccedilası feribotta
veya trende geccedilirilen parccedilasından oumlnce veya sonra kullanılabilir olmalıdır Guumlnluumlk dinlenme
suumlresinin bu iki parccedilası arasında kalan suumlre muumlmkuumln olduğunca kısa tutulmalı ve guumlmruumlk
formaliteleri de yuumlkleme ve indirme işlemlerine dacirchil olmak uumlzere bu işlemlerin oumlncesi ya da
sonrasında bir saati hiccedilbir şekilde aşmamalıdır Bu dinlenme suumlrelerinin her ikisinde de
suumlruumlcuuml bir ranza (yatak) veya kuşeti kullanabilmelidir Bu şekilde boumlluumlnen guumlnluumlk dinlenme
suumlresi iki saat uzatılır
Taşıma şirketleri iccedilin tır suumlruumlcuumlleri muumlşteri ile suumlrekli yuumlz yuumlze gelmesi
nedeniyle hayaticirc derecede oumlnemlidir Suumlruumlcuumllerin kılık kıyafeti konuşması iş bilgisi ve
tecruumlbesi nakliye operasyonunun başarısını etkileyen oumlnemli unsurların başında gelmektedir
Bu nedenle suumlruumlcuumlnuumln seccedililmesi işe alınması ve uygulamanın bir parccedilası hacircline gelmesi
taşıma şirketleri iccedilin kritik bir faktoumlrduumlr Suumlruumlcuumlden beklentiler genel olarak şu başlıklar
altında toplanabilir
63
Suumlruumlcuumlnuumln duumlruumlst ve guumlvenilir olması
Araccedil kullanımında ehil olması
Guumlmruumlk işlemlerini ve dokuumlmantasyonu bilmesi
Yuumlkleme ve boşaltmalara nezaret etmesi
Duumlzenli olarak şirket merkezine yol yuumlk ve guumlmruumlk konuları başta olmak uumlzere
tuumlm konular hakkında rapor vermesi
Muumlşteri ile sağlıklı iletişim kurabilme yeteneği olması
Kıyafet ve davranışları ile şirketi temsil edebilir nitelikte olmasıdır
32 Araccedillar
CMR Anlaşmasırsquonda ldquotaşıtrdquo soumlzcuumlğuuml 19 Eyluumll 1949 tarihli Yol Trafik Anlaşması
doumlrduumlncuuml maddesinde tarif edilen motorlu taşıtlar dizi hacirclinde taşıtlar roumlmorklar ve yarı
roumlmorklar anlamına gelir
Ulaştırma Bakanlığının Eşya Taşımasına Dair Youmlnetmeliğirsquone goumlre uluslararası eşya
taşımacılığında kullanılacak taşıtlarda 15 yaşından buumlyuumlk istiap haddinin 10 tondan kuumlccediluumlk
olmaması zorunludur Taşıtın yaşı fabrikasından imal edildiği tarihten sonra gelen ilk
takvim yılı esas alınarak hesaplanır Roumlmork ve yarı roumlmorklarda yaş şartı aranmaz Ccedilekici
roumlmork veya yarı roumlmork ile birlikte bir taşıt sayılır (C3) (C4) ve (E) tuumlruuml yetki belgesi
sahibi olan taşımacıların yapacakları taşımalarda taşınan eşyanın ve taşıtın oumlzelliği dikkate
alınarak taşıtların istiap hadleri Ulaştırma Bakanlığınca daha duumlşuumlk tutulabilir
Resim 34 Kara yolu taşıma aracı
Uluslararası taşıma yapabilmek iccedilin Ulaştırma Bakanlığının istemiş olduğu (C1) ve
(C2) tuumlruuml yetki belgesi sahibi olan taşımacıların yapacakları taşımalarda taşınan eşyanın
miktarı cinsi taşıma suumlresi ve mesafesi dikkate alınarak taşıtların istiap haddi Ulaştırma
Bakanlığınca belirli bir suumlre iccedilin 5 tona kadar duumlşuumlruumllebilir yaşları da 20rsquoye kadar
yuumlkseltilebilir 17021995 tarih ve 9565976 sayılı kararına goumlre Avruparsquoya youmlnelik olmayan
yurt dışı taşımalarında kullanılacak taşıtlarda yaş sınırı aranmamaktadır
64
Uluslararası taşımadaki bu kısıtlamalar Tuumlrkiye accedilısından Avrupa Birliğirsquone ve diğer
Avrupa uumllkelerine transit geccediliş yapabilmek iccedilin minimum standartları oluşturur Aksi hacirclde
mevzuata uyulmadığından uluslararası taşımacılık engellenmektedir
321 Treyler
Treyler bir kamyon tarafından ccedilekilen ve taşıyacağı yuumlkuumln oumlzelliklerine has bir şekilde
tasarlanıp imal edilen en az bir dingilli ve ccedilekildiği kamyona ccedileki oku doumlner tabla kanca vb
adlarla tanımlanan bir bağlantı aygıtı ile bağlanan yuumlk taşıma amaccedillı kara yolu taşıt aracıdır
Resim 35 Uluslararası taşımacılıkta treyler
1970lsquoli yıllarda kara yolu taşımacılığının gelişmesiyle Tuumlrk taşımacıların filolarına
giren ilk araccedil olan Amerikan yapımı ldquodorsey trailersrdquo markalı semi-treylerlerden esinlenerek
lsquotreylerrsquo ismi ortaya ccedilıkmıştır Soumlylenişi bakımında kolay olması nedeniyle nakliye
sektoumlruumlnde yaygın olarak kabul goumlrmuumlştuumlr
Teknik olarak treyler deyince ilk akla gelen bir ccedilekicinin arkasında yuumlk taşımaya
yarayan accedilık ya da kapalı araccedillardır Treyler tehlikeli maddeler dacirchil olmak uumlzere her tuumlrluuml
yuumlkuuml bir noktadan başka bir noktaya taşımak uumlzere kullanılır
Treylerler taşıdıkları yuumlk ve kullanım alanlarına goumlre ccedilok farklı oumlzellikler goumlstermekte
ve değişik isimler almaktadır Ancak kısaca soumlylemek gerekirse kuru yuumlk taşımacılığı iccedilin
tenteli ve perdeli tip semi-treylerler kullanılırken askılı tekstil dağıtım veya hava kargo
paletlerinin kara yolu ile taşınmasında kullanılmak uumlzere imal edilmekte olan ve kutu tipi
tabir edilen aluumlminyum goumlvdeli araccedillar da mevcuttur Ayrıca rulo sac taşıması araccedil
taşıması granuumll veya sıvı madde taşıması iccedilin ayrı ayrı oumlzelliklere sahip oumlzel araccedillar da
sektoumlrde kullanılmaktadır
Uluslararası kara yolu eşya taşımacılığında kullanılan treylerler yuumlkleme hacimlerine
goumlre farklılıklar taşımaktadır Genel olarak en ccedilok kullanılan treyler ccedileşitleri şu şekilde
sınıflandırılır
Kuru yuumlk semi treyler
Optima treyler
Jumbo treyler
65
3211 Semi Treyler
İngilizcersquode ldquoSemi Traillerrdquo Fransızcarsquoda ldquoSemi Remorquerdquo olarak adlandırılan
treylerlerin Tuumlrkccedilersquode tam karşılığı bulunmamaktadır Bir motora sahip ccedilekici araccedil
tarafından ccedilekilen ve taşıyacağı yuumlkuumln oumlzelliklerine has bir şekilde tasarlanıp imal edilen en
az bir dingilli ve ccedilekildiği araca king adı verilen bir araccedilla bağlanan yuumlk taşıma amaccedillı kara
yolu taşıt aracıdır
Semi-treyler dingil lastik fren suumlspansiyon ABS vb yuumlruumlyuumlş grubu ve guumlvenlik
aygıtlarına sahip olmakla birlikte motora sahip değildir İccedil hacmi 86 m3 tuumlr Boyutları 1360
m247 m255 m (boyenyuumlkseklik) dir Kendi arasında ccedileşitlere ayrılır
Damper şasi semi - treyler
Frigofrik semi-treyler
Belli bir ısıya sahip olması gerekli olup da nakliye sonunda herhangi bir şekilde
tazeliğinden veya formundan bir şey kaybetmemesi gereken uumlruumlnlerin taşınması frigofrik
treylerler ile yapılır Uumlruumlnuumln en oumlnemli oumlzelliği sızdırmazlık ve ısı geccedilirmemesidir Bazı
markalar -18 dereceye kadar her şeyi muhafaza etme oumlzelliğine sahiptir Ccediloğunlukla gıda
sektoumlruumlne hitap eden bu treylerlere soğutucu uumlnitelerle 4 zamanlı 4 silindirli motorlar ilave
edilir
Maksima semi-treyler
Resim 36 Frigofrik semindashtreyler ve damper şasi semi-treyler
Resim 37 Maksima semi-treyler
66
Tenteli treylerler
Ulusal ve uluslararası nakliye sektoumlruumlne youmlnelik her tuumlrluuml kuru yuumlk kağıt sac
taşımacılığı yapabilen treylerlerdir Kendi iccedillerinde standart tenteli ile kayar perde ve ccedilatılı
olmak uumlzere uumlccedile ayrılır Bu tip treylerleri genelde meşrubat firmaları tercih etmektedir
Perdeli olması treylerin istenilen kısmından istenildiği kadar yuumlk boşaltması imkacircnını verir
Resim 38 Tenteli treyler
Tankerler
Tankerlerin kapasitesi ve iccedilindeki boumllmeleri markalara goumlre değişkendir 35 bin litre
bruumlt hacmi olabileceği gibi iccedilinde 2-3 hatta doumlrt boumllme olabilir Genelde muumlşterinin isteğine
goumlre oumlzel yapılır Tehlikeli madde taşımacılığı sıvı gıda uumlruumlnleri vb alanlarda kullanılır
Resim 39 Tanker
Konteyner taşıyıcılar
Konteyner bir ccedileşit değiştirilebilir yuumlkleme kabıdır Bu kapların iki yer arasında
muhtelif taşıtlar kullanılarak taşınmasına da lsquokonteyner taşımacılığırsquo denir Platform tip
uzun platform tip ve kılccedilık tip platform olarak uumlccedile ayrılır 20 30 40rsquolık ve uzun tip
platformda da 45rsquolik konteyner taşıyabilir Konteyner taşımacılığında dingiller şasinin
mukavemeti ve kilitler ccedilok oumlnemlidir
67
Resim 310 Konteyner taşıyıcı treyler
3212 Optima Treyler
Optima tuumlruuml treylerin iccedil hacmi 91 m3 tuumlr Boyutları iccedilten iccedile 1360227270 mrsquo dir
Resim 311 Optima treyler genel goumlruumlnuumlş
3213 Jumbo Treyler
Jumbo treyler deveboynu olarak adlandırılan oumln boumlluumlmuuml ile arka boşluk toplam
yuumlkleme hacmi 97 m3 tuumlr Boyutları iccedilten iccedile 394247255 m ve 999247301 mrsquo dir
Resim 312 Jumbo treyler
68
Tablo 31 Treyler oumllccediluumlleri
69
33 Yuumlkler
Kara yolu taşımacılığında yuumlkler uumlccedil farklı şekilde sınıflandırılır
Niteliklerine goumlre yuumlkler
Araccedil kapasitesine goumlre yuumlkler
Teslim yerlerine goumlre yuumlkler
331 Niteliklerine Goumlre Yuumlkler
3311 Genel Yuumlkler
Oumlzel bir hizmet veya depolama gerektirmeyen tehlikeli madde bozulabilir gıda veya
canlı hayvan sınıfına girmeyen kuru ve temiz goumlnderiye ldquoGenel Yuumlkrdquo denir
3312 Oumlzellik Taşıyan Yuumlkler
Kara yolu taşımacılığında bazı yuumlklerin taşınması oumlzellik arz etmektedir Bu uumlruumlnlerin
araccedillara yuumlklenmesi taşınması ve boşaltılması diğer sıradan yuumlk taşınmasına goumlre bir takım
ilave oumlzellikleri gerektirmektedir
Resim 313 Oumlzellik taşıyan yuumlkler
Uluslar arası kara yolu eşya taşımacılığında oumlzellik taşıyan yuumlkler şunlardır
Bozulabilir gıda maddeleri
Tehlikeli maddeler
Canlı hayvanlar
332 Araccedil Kapasitesine Goumlre Yuumlkler
Lojistik firma muumlşteriye bilgisayar ortamında Resim 113rsquote goumlruumllen ldquoBoş Araccedil
Bildirim Formunurdquo goumlndererek firmanın taşıtacağı yuumlk ccedileşidini ve buna goumlre talep ettiği araccedil
bilgilerini kendisinden ister
Lojistik firmaya gelen araccedil bildirim formu yardımıyla firma muumlşterinin yuumlkuuml
doğrultusunda en uygun araccedil seccedilimini yapacaktır Kara yolu eşya taşımacılığında yuumlkler araccedil
kapasitelerine goumlre iki ana gruba ayrılabilir Bunlar
70
Tam kamyon yuumlkuuml
Parsiyel (grupaj) yuumlkler
Resim 314 Boş araccedil bildirim formu
3321 Tam Kamyon Yuumlkuuml
FTL ( full track loading) dolu kamyon yuumlkuumlduumlr Bir muumlşteriye ait tam kamyon dolusu
yuumlkuumln genellikle tek teslim yerindeki alıcısına teslim edilmesi şeklindedir Aynı teslim yeri
olduğunda aynı kara yolu konşimentosu farklı teslim yerleri olduğunda farklı kara yolu
konşimentosu duumlzenlenmektedir
3322 Parsiyel (Grupaj) Yuumlkler
Parsiyel (grupaj) yuumlkler İngilizce bir kamyonu doldurmayan yuumlk (less than track
loading - LTL) anlamına gelmektedir Aynı taşıma guumlzergacirchı uumlzerinde bulunan farklı
goumlndericilere ait kuumlccediluumlk hacimdeki yuumlklerin birleştirilerek aynı kamyon ile sevk edilmesidir
71
a Yuumlk Konsolidasyonu
Yuumlk konsolidasyonu lojistik sektoumlruumlnuumln vazgeccedililmez temel kavramlarından biridir
Konsolidasyon lojistik terim olarak birleştirme manasında kullanılmaktadır Lojistikte taşıma
maliyetlerinin yuumlkuumln hacmi ve taşıma mesafesiyle doğrudan ilişkisi olması yuumlk
konsolidasyonu konusunu oumlnemli bir yere getirmektedir
Yuumlk konsolidasyonunun planlanabilmesi iccedilin hem mevcut hem de planlanan stok
durumla ilgili guumlvenilir gerccedilek zamanlı bilgiye ihtiyaccedil duyulmaktadır Aynı zamanda
planlanan konsolidasyonun gerccedilekleştirilebilmesi iccedilin uumlretim programı ile eş zamanlı ccedilalışma
da yapılması gereklidir
LTL veya parsiyel yuumlklerin sevkiyatında yuumlklerin bir araccedilta birleştirilmesi yuumlk
konsolidasyonunun temel başlangıccedil noktasını oluşturmaktadır Aynı youmlne giden yuumlklerin
konsolide edilip birden fazla araccedil yerine tek bir araccedilla sevk edilmesi taşıma maliyetlerini
duumlşuumlrmektedir
Resim 315 Yuumlk konsolidasyonu
Aynı youmlnuuml aynı boumllge olarak ele almak konsolidasyonu boumllgesel teslimatlarda ccedilok
sayıda ayrı ayrı kuumlccediluumlk yuumlklemeler yapmak yerine tek bir araccedilla konsolide etmek boumllgesel
teslimatlar ve elleccedilleme işlemleri iccedilin oumldenen parayı optimize ederken taşımacılık
maliyetlerini duumlşuumlrerek toplam maliyetin indirgenmesini sağlamaktadır
Bu şekilde yuumlklerin konsolide edilmesi lojistikte yeni fırsatların ortaya ccedilıkmasına
neden olmaktadır lsquoZaman Bazlı Lojistikrsquo kavramı oumln plana ccedilıkmakta stokların en aza
indirilmesi guumlvenlik stoklarının miktarının azaltılması ile muumlşteri taleplerinin
karşılanmasında yuumlk konsolidasyonu oumlnemli accedilılımları da beraberinde getirmektedir
Tedarik zincirinin tuumlmuuml ele alındığında stokların takibi talebin youmlnetilmesi suumlrecini
daha yakın şekilde yapılandırılmasıyla teslimatların aralıklarının azaltılmasına katkı
sağlanmakta sonuccedilta konsolidasyonla daha kuumlccediluumlk ve sık siparişler olarak geri doumlnmektedir
Zaman bazlı strateji kullanıldığında konsolidasyon sayesinde taşımacılık maliyetlerini
kontrol edebilmek muumlmkuumln olabilmektedir Bunun iccedilin lojistik sektoumlruumlnde ccedilalışan firmalar
dikkatini taşımacılıkta konsolidasyonun faydalarını anlayabilecek şekilde odaklaması
gerekmektedir Gecikmeleri oumlnleyebilmek iccedilin konsolidasyonlar sipariş ve depolama
suumlreccedillerinden daha oumlncelikli olarak planlanmalıdır
Lojistik sektoumlruumlnde reaktif yaklaşıma goumlre taşımacılık faaliyetleri yuumlklerin konsolide
edilebilmesi iccedilin kuumlccediluumlk siparişleri daha buumlyuumlk yuumlklemelere doumlnuumlştuumlrecek şekilde hazırlıklı
72
olmayı gerektirir Reaktif konsolidasyonun başarılabilmesi yuumlklerin zamanında hazır
olmasına lojistik hizmet verenlerin yuumlkleme planlarına ve yuumlklerin konsolide edilebilecek
coğrafi dağılımlarına bağlı olmaktadır
Proaktif yaklaşımda ise yuumlk konsolidasyonu planlaması uumlreticinin pazar ve satış
tahminine uumlretim programlarına ve stok durumuna bağlı olarak belirlenebilmektedir
Konsolidasyonun yapılabilmesinde temel zorluk ister reaktif isterse proaktif olsun
lojistik tahminlemede yaşanan zorluklardır
Resim 316 Lojistik tahminleme
Bu zorlukların aşılması lojistik hizmet alan işletmelerin maliyetlerinin azaltılması
stokların duumlşuumlruumllmesi teslimatların daha duumlzenli hacircle getirilebilmesi aynı şekilde lojistik
hizmet verenler iccedilin de işletmelerinin başarılı olabilmesi hizmet alanlar ile hizmet verenlerin
birlikte ccedilalışmasına bağlıdır
b Dekonsolidasyon
Yuumlkuumln konsolidasyonu yani sevk edilecek malların bir terminalde birleştirilmesi
terminallerin verimli ccedilalışması iccedilin bir oumln şart olmaktadır Diğer yandan terminallere gelen
malların diğer taşıma sistemlerine aktarılması veya muumlşterilere dağıtımını sağlayacak
dekonsolidasyon konusu da konsolidasyon kadar oumln plana ccedilıkmaktadır
Dekonsolidasyon hizmetleri sonucunda navlun uumlcretleri ve transit zamanlar
azaltılabilir Giderek artan trafik sıkışıklığı problemine kuumlccediluumlk ccedilapta fakat etkili ccediloumlzuumlmler
sunulabilir
Rekabetin giderek arttığı bir duumlnyada uluslararası taşımacılıkta yuumlkuuml doğru yere doğru
zamanda doğru koşullarda ve en uygun maliyette iletilebilmek en oumlnemli amaccedil hacircline
gelmiştir Bu amacı gerccedilekleştirebilmenin bir parccedilası da terminallere gelen yuumlklerin
dağıtımında dekonsolidasyon suumlrecinin idaresi olmaktadır
Dekonsolidasyon verimliliği artırmak ve ekonomi sağlamak amacıyla yuumlklerin
boumlluumlnerek kuumlccediluumlk yuumlkler hacircline getirilerek gidecekleri teslim noktalarına goumlre sevk edilmek
uumlzere dağıtım merkezleri olarak terminallerde gerekli organizasyonlara tabi tutulmasıdır
Ayrıştırılmış kuumlccediluumlk kuumlmelere boumlluumlnmuumlş farklı teslim noktaları iccedilin yuumlklerin
dekonsolidasyonunda her bir yuumlk kuumlmesinin dağıtımın optimizasyonunu sağlayacak şekilde
73
yapılandırılması gereklidir Bunun iccedilin terminallere gelen yuumlklerin muumlşterilere yuumlk teslim
guumlzergacirchlarına ve teslim zamanlarına goumlre nakliye depolama sigorta ve diğer işlemleri
planlanmalıdır
Resim 317 Dekonsolidasyon işlemleri
Guumlnuumlmuumlzde gelişmiş uumllkelerde uumlretici perakendeci arasında teslimat ilişkisinin
kurularak gelen yuumlklerin ayrıştırılıp doğrudan depo antrepo gibi ara bekleme suumlreccedilleri
atlanarak kısa suumlrede teslimatlar sağlanabilmektedir
Bu şekilde uumlreticindashperakendeci hatta son kullanıcıya doğrudan teslimatların
yapılabilmesinde terminallerin roluumlnuumln gittikccedile artmakta olduğu goumlruumllmektedir Terminaller
dekonsolidasyon yapabilecek seviyede iş anlayışlarının geliştirmeleri sayesinde rollerinin
ccedilok daha hayaticirc boyuta ulaştığı anlaşılmaktadır Dekonsolidasyon merkezi kullanmanın en
buumlyuumlk faydası goumlnderici ve alıcılar uumlzerinde olmaktadır Bunlar
Uumlreticiler ve alıcılar iccedilin daha az emniyet stokları
Talep youmlnetimine dayalı stok seviye kontrol sistemleri
Pazara ccedilok daha kısa suumlrede ulaşım
Muumlşteri hizmetlerinin gelişmesi
Esnek ve kolay karar verme suumlreccedilleri
Maliyetlerdeki oumlnemli azalmalar şeklinde sayılabilir
Dekonsolidasyon hizmetlerinin genel iş akış suumlrecine bakıldığında suumlrecin uumlreticilerin
siparişlerin alınma aşamasından başlayarak yuumlklerin terminallerde boşaltılması yuumlklerin
accedilılması yuumlklerin yeniden duumlzenlenmesi etiketleme ve diğer işlemlerin yapılması daha
sonra teslim noktalarına goumlre tekrar konsolide etme terminal iccedilinde elleccedilleme ve stok
alanlarına yerleştirme yeniden yuumlkleme ve dağıtımı kapsamaktadır Ayrıca teslimatı
yapılmış olan yuumlklerin sağlıklı olarak ulaştığına dair kayıtların alınması da bu suumlrece dacirchil
edilmektedir
Dekonsolidasyon hizmetleri sonucunda navlun uumlcretleri ve transit zamanlar
azaltılabilir Giderek artan trafik sıkışıklığı problemine kuumlccediluumlk ccedilapta fakat etkili ccediloumlzuumlmler
sunulabilir Dekonsolidasyon rekabetin hızla arttığı guumlnuumlmuumlzde taşımacılık hatlarında ve
dağıtım merkezlerinde oluşan yoğunluğun azaltılmasında oumlnemli adımlardan biri olmaktadır
74
333 Teslim Yerlerine Goumlre Yuumlkler
Kara yolu taşımacılığında yuumlkler teslim yerlerine goumlre iki gruba ayrılır Bunlar
Tek yuumlkleme ve tek teslim adresi olan yuumlkler
Birden fazla teslim adresi bulunan yuumlkler
3331 Tek Yuumlkleme ve Tek Teslim Yeri Olan Yuumlkler
Yuumlkleme ve boşaltma işlemleri tek bir adreste yapılan uluslararası yuumlklerdir Oumlrneğin
A (İstanbul-Tuumlrkiye) noktasından yuumlklenen eşyanın B (Frankfurt-Almanya) varış noktasında
teslim edilmesidir Uygulamada genellikle goumlnderici muumlşteriden ccedilıkış noktası uumlretim yeri
veya depo eşya teslim ve boşaltma noktası ise alıcı muumlşteri deposudur
Kara yolu taşımacılığında taşıyıcı olarak lojistik firma boşaltmada suumlrat ve zaman
tasarrufu sağlaması doumlnuumlş seferi planlamasının daha kolay ve guumlmruumlkleme işlemlerinin daha
suumlratli gerccedilekleşmesi nedeni ile tek bir teslim adresinde yuumlkuuml bulunan sevkiyatları tercih
etmektedir
3332 Birden Fazla Teslim Yeri Bulunan Yuumlkler
Birden fazla teslim yeri bulunan yuumlklerin sevkiyatı yurt dışındaki farklı boumllgelere
malların teslim edilmesidir Treylerin birden fazla teslim yerine taşıdığı yuumlkleri parccedilalar
hacirclinde teslim etmesi hem zaman hem de taşıma maliyetine olumsuz etkide bulunmaktadır
Planlamanın yeterince yapılamadığı kuumlccediluumlk hacimli işletmelerin tarifeli olmayan taşımalarda
kullanmak zorunda kaldığı bir youmlntem olarak goumlruumllmektedir
Resim 318 Teslim yerlerine goumlre yuumlklerin ayrılması
Uluslararası kara yolu taşımacılığında birden fazla teslim yeri bulunan yuumlk sevkiyatı
sıklıkla rastlanan bir durumdur Oumlrneğin A (İstanbul-Tuumlrkiye) ccedilıkış noktasında farklı
goumlndericilerin kuumlccediluumlk hacimli parsiyel yuumlkleri bir araccedilta toplanarak Avrupa Birliği iccedilinde
farklı B C D E ve F varış noktalarına kara yolu ile dağıtımı yapılabilmektedir
334 Lojistik Firma ve Yuumlk Temini
Kara yolu eşya taşımacılığında lojistik firmanın taşıma organizatoumlruuml olarak başlıca
roluuml taşımacılıkta goumlndericilerin yuumlklerinin teslim yerlerine en iyi koşullarda ulaştırılmasına
youmlnelik faaliyetlerde bulunmasıdır
75
Kara yolu ile yapılacak olan uluslararası taşıma suumlreci sipariş alımı ile başlar
Muumlşterinin vereceği siparişin daha oumlnce yapılmış olan hizmet soumlzleşmesine uygun olması
gerekir Alınan siparişlerin soumlzleşme şartlarına uygun olup olmadığı denetlenmelidir
Yapılan denetim sonunda siparişin soumlzleşme şartlarına uygun olmayan konuları muumlşteri ile
goumlruumlşuumllerek soumlzleşme şartlarına uygun hacircle getirilmelidir
Siparişle ilgili olarak gerccedilekleştirilecek olan sevkiyatın sorunsuz bir şekilde
yapılabilmesi iccedilin gerekli koordinasyonun sağlanması gerekir Yapılacak olan sevkiyatta
oumlnemli olan unsurlar şunlardır
Doğru mal
Doğru araccedillar
Doğru zaman
En duumlşuumlk maliyetle taşımak
En guumlvenli şekilde alıcısına ulaştırmaktır
Goumlndericinin lojistik firmadan beklentisi sadece rekabetccedili fiyatlara dayanmamakta
sevk edilecek eşyaya ait taşıma deneyimi ve taşımanın emniyetli bir şekilde yapılması ve
uumlruumlnlerin tam zamanında teslim edilmesi başta olmak uumlzere hizmet kalitesi yuumlksek bir
şekilde yerine getirebilmesine bağlı olmaktadır
Bu nedenle lojistik firmanın yuumlkuumln temin edilmesi teklif tuumlrleri yuumlklerin araccedil
tuumlrlerine ve teslim yerlerine goumlre tasnifi gibi pek ccedilok konuda planlama yapması gerekir
Lojistik firmanın yuumlk temini iccedilin başvurduğu başlıca youmlntemler
Lojistik firmanın pazarlama ccedilalışmaları sonucu kazanılan muumlşterilere ait yuumlkler
Konsolidasyonu yapmak uumlzere alt yuumlkleyicilerin aktardıkları yuumlkler
Yurt dışı acentesinin youmlnlendirdiği yuumlklerdir
Resim 319 Lojistik firmanın iletişim kanalları ile yuumlk temini
Lojistik firma tanıtım reklam promosyon ccedilalışmaları gibi pazarlama faaliyetleri
sonucu yeni muumlşteriler edinerek goumlndericilerden yeni yuumlk talepleri temin edebilir
Lojistik firmanın yuumlk temininin bir başka yolu ise alt yuumlkleyicilerden aldıkları
yuumlklerdir Lojistik firmanın en oumlnemli rekabet avantajı yuumlk konsolidasyonu yapmasıdır
Sevkiyat iccedilin yeterli yuumlk hacmine ulaşamayan lojistik firmalar yuumlklerini diğer lojistik
76
firmalara devrederek birleştirir Ayrıca yurt dışı temsilcisi veya acenteler kendilerine gelen
yuumlk siparişlerini lojistik firmalara aktarabilir
Ccedileşitli youmlntemler ile yuumlk temin eden lojistik firma farklı iletişim kanalları vasıtası ile
temin ettiği bu yuumlklerin resmi bağlantısını gerccedilekleştirir
Faks ile sipariş alımı
İnternet uumlzerinden sipariş alımı
3341 Faks ile Sipariş Alımı
Siparişin faks ile alınması durumunda hizmet talep formu (Yuumlkleme talimatı formu)
muumlşteriye oumlnceden goumlnderilmelidir Muumlşteri firma sevkiyatla ilgili buumltuumln bilgileri form
uumlzerinde doldurarak lojistik firmaya faks ile goumlndermelidir Hizmet talep formu uumlzerine
doldurulacak bilgiler doğru ve eksiksiz olmalıdır
Resim 320 Faks ile sipariş alımı
3342 İnternet Uumlzerinden Sipariş Alımı
Lojistik firmaların birccediloğunun internet sitelerinde hizmet talep formları vardır
Muumlşteriler lojistik firmanın internet sitesindeki hizmet talep formunu doldurarak da sipariş
bildirimi yapabilir
Resim 321 İnternet uumlzerinden sipariş alımı
Teknolojideki gelişmeler lojistik sektoumlruumlnde de kendini goumlstermiştir Geleneksel sipariş
alma youmlntemleri yerini internet uumlzerinden sipariş alımlarına bırakmıştır İnternet uumlzerinden
alınan siparişler her iki tarafın da zaman kazanmasına fırsat tanımaktadır Daha hızlı işlem
yapılabilmektedir
77
335 Lojistik Firma ve Teklif Tuumlrleri
Lojistik firmanın muumlşterilerine vereceği teklifler iki gruba ayrılır Bunlar
Tarifeli sevkiyat iccedilin verilen teklifler
Yuumlk bazında verilen teklifler
Resim 322 Teklif verme
3351 Tarifeli Sevkiyat İccedilin Verilen Teklifler
Tarifeli sevkiyat iccedilin verilen teklifler 3 aylık 6 aylık 1 yıllık veya daha uzun doumlnemde
suumlrekli ccedilalışma potansiyeli bulunan yuumlklere youmlnelik tekliflerdir
Tarifeli sevkiyatlar uumllkenin ihracat ve ithalat hacimlerindeki ekonomik
dalgalanmalardan etkilenmeyen uzun doumlnemli iş ve fiyat garantisi bulunan yuumlklemelerdir
Fiyatlar ve kacircrlılık genellikle yuumlk bazında verilen sevkiyatlara goumlre daha duumlşuumlk olmaktadır
Tarifeli sevkiyatlar hacim olarak genelde şu oumlzellikleri taşımaktadır
Tam kamyon yuumlkuuml (FTL) veya katlarıdır
Aynı kamyonda tek bir alıcıya youmlnelik yuumlkler bulunmaktadır
Homojen (aynı oumlzellikte) yuumlklerden oluşmaktadır
Teslim noktaları birdir ya da ccedilok az sayıdadır
Tarifeli teklif ccedilalışma biccedilimi ile goumlnderici alıcı ve lojistik firmanın karşılıklı olarak
geleceğe youmlnelik planlama yapması kolaylaşmakta faaliyetlerin gerccedilekleştirilmesine youmlnelik
stratejiler oluşturabilmektedir
3352 Yuumlk Bazında Verilen Teklifler
Yuumlk bazında verilen teklifler muumlşterilere bir defaya mahsus taşımalar iccedilin verilen
tekliflerdir Genellikle bir veya birkaccedil kamyonluk parsiyel yuumlkleri kapsayan hacimdedir
Lojistik firma yuumlk bazında gelen talepleri sevkiyat ve rekabet durumunu goumlz oumlnuumlne
alarak değerlendirmektedir Bu amaccedilla ccedilıkış yeri yuumlkuumln cinsi ambalaj tuumlruuml ile oumllccediluumllerini baz
alarak navlun fiyatlandırması yapma yoluna gitmektedir
Yuumlk bazında ccedilalışmalar toplam hacim olarak genellikle tarifeli ccedilalışmalara goumlre daha
duumlşuumlk seviyededir Geleceğe youmlnelik bir plan yapılamaması ve mevsimsel yuumlk
78
dalgalanmalarından etkilenmesi nedeniyle yuumlk bazında verilen teklifler lojistik firma iccedilin
tercih edilen ccedilalışma youmlntemi olmamaktadır
Resim 323 Kamyon yuumlkuuml
336 Lojistik Firmaya Gelen Yuumlk Taleplerinin Değerlendirilmesi
Hizmet sektoumlruumlnde faaliyet goumlsteren bir işletme olan lojistik firma muumlşteriye verdiği
tarifeli ya da tarifesiz sevkiyat tekliflerinde muumlşteri istek ve ihtiyaccedillarının neler olduğunu
accedilık bir şekilde ortaya koymalıdır
Bu nedenle muumlşterilerinden gelen taleplerin neler olduğunu ve hangi hizmetleri
kapsadığını goumlsteren yanlış anlamalara meydan vermeyecek ve gelecekteki muhtemel
belirsizlik durumunda bir ispat belgesi (karine) oumlzelliğini taşıyan lsquoYuumlk Talep Formursquo
muumlşteriye goumlnderilerek (Resim 123) talepler yazılı olarak alınmalıdır Soumlzluuml alınan yuumlk
talepleri mutlaka yazılı hacircle doumlnuumlştuumlruumllmelidir
Lojistik firma yuumlk talep formunda talep edilen hizmetlerin kapsamını incelemeli
hizmeti en iyi şekilde gerccedilekleştirecek bir teklif hazırlamalıdır Lojistik firmanın hizmet
alanı dışında bulunan konular muumlşteriye accedilık bir şekilde anlatılmalıdır Lojistik firma
muumlşteri ilişkilerinde yol goumlsterici bir rol uumlstlenmeli danışmanlık goumlrevini de yerine
getirmelidir
Lojistik firma talep formunda yer alan hizmetleri veremeyecek durumda ise bunu
accedilıkccedila muumlşteriye bildirerek muumlşterinin mallarını zamanında yerine ulaştırabilmesi iccedilin başka
bir firmaya youmlnelmesini sağlamalıdır
79
Resim 324 Yuumlk teklif başvuru formu
80
UYGULAMA FAALİYETİ
İşlem Basamakları Oumlneriler
AETR Anlaşması
normlarına bağlı kalarak
suumlruumlcuumllerin kullanacakları
araccedillara yaş olarak
uygunluğunu denetleyiniz
Denetim sırasında araccedilların toplam ağırlığına
yolcu ya da yuumlk taşıma durumuna ve gidilecek
mesafenin uzunluğuna dikkat ediniz
AETR Anlaşma
koşullarına goumlre suumlruumlcuumllerin
dinlenme ve mola suumlrelerine
uyup uymadıklarını
denetleyiniz
Denetim sırasında araccedilta kaccedil suumlruumlcuuml
bulunduğuna taşıma esnasında feribot tren vb
araccedilların kullanılıp kullanılmadığına dikkat ediniz
Taşınacak yuumlkuumln
oumlzelliğine goumlre treyler seccedilimini
yapınız
Yuumlkuumln ccedileşidi hacmi ambalaj şekli ve ağırlığı
araccedil seccediliminde dikkat etmeniz gereken unsurlar
olmalıdır
Boş araccedil bildirim
formunu muumlşteriye goumlndererek
araccedil kapasitesine goumlre yuumlk
siparişi alınız
Yuumlkleri oumlzelliklerine goumlre parsiyel yuumlk ve tam
kamyon yuumlkuuml olarak sınıflandırmaya dikkat ediniz
Kamyonu doldurmayan
parccedila yuumlkler iccedilin konsolidasyon
işlemini gerccedilekleştiriniz
Konsolidasyon işleminde yuumlklerin gideceği
yerleri ve yuumlklerin oumlzelliklerini oumln planda tutarak
yuumlkleme yapmaya dikkat ediniz
Online yuumlk teklif
başvurusu ile gelen yuumlk
tekliflerini oumlzelliklerine goumlre
değerlendiriniz
Teklifleri yuumlk bazında ve tarifeli olarak
değerlendirmeye tabi tutmaya dikkat ediniz
UYGULAMA FAALİYETİ
81
A- OBJEKTİF TESTLER (OumlLCcedilME SORULARI)
Aşağıdaki soruları dikkatlice okuyunuz ve doğru seccedileneği işaretleyiniz
1- AETR Soumlzleşmesine goumlre azami ağırlığı 75 tonu aşmayan taşıtlar iccedilin suumlruumlcuuml yaşı kaccedil
olmalıdır
E) 18 B) 19 C) 20 D) 21
2- AETR Soumlzleşmesine goumlre istisnalar hariccedil guumlnluumlk taşıt kullanma suumlresi en fazla kaccedil saat
olmalıdır
A) 9 B) 10 C) 11 D) 12
3- Suumlruumlcuuml 45 saatlik bir araccedil kullanımı sonrasında AETR Soumlzleşmesine goumlre en az kaccedil
dakika mola vermek zorundadır
A) 55 B) 35 C) 45 D) 60
4- Taşıtta en az iki suumlruumlcuuml olmak şartıyla her otuz saatlik araccedil kullanım suumlresi boyunca her
bir suumlruumlcuuml en az kaccedil saat dinlenmelidir
A) 5 B) 8 C) 6 D) 7
5- Aşağıdakilerden hangisi taşıma şirketlerinin suumlruumlcuuml seccedilerken aradığı niteliklerden biri
değildir
A) Araccedil kullanımında ehil olması
B) Guumlmruumlk işlemlerini ve dokuumlmantasyonu bilmesi
C) Yuumlkleme ve boşaltmalara nezaret etmesi
D) Muhasebe bilgisine sahip olması
6- Genellikle meşrubat firmalarının tercih ettiği aracın istenilen kısmından istenildiği kadar
yuumlk boşaltılmasına imkacircn veren treyler tuumlruuml hangisidir
A) Frigofrik treyler B) Maksima treyler C) Damper şasi treyler D) Tenteli treyler
7- Aşağıdakilerden hangisi oumlzellik taşıyan yuumlkler arasında yer almaz
A) Canlı hayvan B) Kuru yuumlkler C) Tehlikeli maddeler D) Bozulabilir gıda
8- Aşağıdakilerden hangisi dekonsolidasyon suumlreci iccedilinde yer almaz
A) Etiketleme ve diğer işlemlerin yapılması
B) Tekrar konsolide etme
C) Araccedil iccedilinde elleccedilleme
D) Stok alanlarına yerleştirme
OumlLCcedilME VE DEĞERLENDİRME
82
9- Aşağıdakilerden hangisi tarifeli sevkiyata ait bir oumlzellik değildir
A) Parsiyel kamyon yuumlklerinden oluşur
B) Aynı kamyonda tek bir alıcıya youmlnelik yuumlkler bulunmaktadır
C) Homojen (aynı oumlzellikte) yuumlklerden oluşmaktadır
D) Teslim noktaları bir veya ccedilok az sayıdadır
Aşağıdaki cuumlmlelerde boş bırakılan yerlere doğru kelimeleri yazınız
10- Ulaştırma Bakanlığının Eşya Taşımasına Dair Youmlnetmelikrsquoine goumlre uluslararası eşya
taşımacılığında kullanılacak taşıtlardan yaşının hellip yaşından buumlyuumlk istiap haddinin helliphellip
tondan kuumlccediluumlk olmaması zorunludur
11- Guumlnluumlk dinlenme suumlresi taşıt hareket hacirclinde değil ve bir helliphelliphellip ile donatılmışsa taşıtta
kullanılabilir
12- Semi treyler ccedilekildiği araca helliphellip adı verilen bir bağlantı aracıyla bağlanan kara yolu
yuumlk taşıtıdır
13- Aynı youmlne giden yuumlklerin konsolide edilip birden fazla araccedil yerine tek bir araccedilla sevk
edilmesi taşıma helliphelliphelliphelliphellip duumlşuumlrmektedir
14- yuumlklerin boumlluumlnerek kuumlccediluumlk yuumlkler hacircline getirilerek gidecekleri teslim
noktalarına goumlre sevk edilmek uumlzere terminallerde gerekli organizasyonlara tabi tutulmasıdır
DEĞERLENDİRME
Cevaplarınızı cevap anahtarıyla karşılaştırınız Yanlış cevap verdiğiniz ya da
cevap verirken teredduumlt ettiğiniz sorularla ilgili konuları faaliyete geri doumlnerek tekrarlayınız
Cevaplarınızın tuumlmuuml doğru ise bir sonraki uygulama testine geccediliniz
83
Aşağıda uluslararası kara yolu eşya taşımacılığının bileşenleri ile ilgili
uygulamalarda karşınıza ccedilıkacak durumlar sıralanmıştır Uluslararası kara yolu eşya
taşımacılığının bileşenleri ile ilgili listelenen davranışları tabloda bulunan
değerlendirme oumllccedileğine goumlre değerlendiriniz
DEĞERLENDİRME
Yapılan değerlendirme sonunda ldquoHayırrdquo şeklindeki cevaplarınızı bir daha goumlzden
geccediliriniz Kendinizi yeterli goumlrmuumlyorsanız oumlğrenme faaliyetini tekrar ediniz Buumltuumln
cevaplarınız ldquoEvetrdquo ise bir sonraki oumlğrenme faaliyetine geccediliniz
Değerlendirme Oumllccediluumltleri Evet Hayır
1 AETR Anlaşması normlarına bağlı kalarak suumlruumlcuumllerin
kullanacakları araccedillara yaş olarak uygunluğunu denetlediniz mi
2 AETR Anlaşma koşullarına goumlre suumlruumlcuumllerin dinlenme ve
mola suumlrelerine uyup uymadıklarını denetlediniz mi
3 Taşınacak yuumlkuumln oumlzelliğine goumlre treyler seccedilimini yaptınız
mı
4 Boş araccedil bildirim formunu muumlşteriye goumlndererek araccedil
kapasitesine goumlre yuumlk siparişi aldınız mı
5 Kamyonu doldurmayan parccedila yuumlkler iccedilin konsolidasyon
işlemini gerccedilekleştirdiniz mi
Online yuumlk teklif başvurusu ile gelen yuumlk tekliflerini
oumlzelliklerine goumlre değerlendirdiniz mi
UYGULAMA FAALİYETİ
84
Ofis yuumlkleme sahası ve depo ortamında bilgisayar el terminali forklift elleccedilleme
elemanları gibi donanım ve araccedil gereccedilleri kullanarak Karayolları Kanunu ve uluslar arası
anlaşmalara uygun şekilde yuumlkleme ve sevkiyat işlemlerini yapabileceksiniz
Araccedil yuumlkleme planı uygulamasının yararlarını araştırınız
Yuumlkleme planı ccedilıkarılarak araccedil yuumlklemesi yapan bir nakliye şirketi veya lojistik
firmaya giderek uygulama hakkında bilgi alınız
Yuumlkleme sırasında meydana gelebilecek uumlruumln hasarlarında lojistik firmanın nasıl
bir uygulama yaptığı konusunda bilgi toplayınız
Canlı hayvan taşımacılığında yuumlkleme işleminin nasıl gerccedilekleştirildiğini ve hangi
kurallara uyulduğunu araştırınız
Bozulabilir gıda maddelerinin yuumlklenmesi ve uyulması gereken kurallar hakkında
bilgi toplayınız
Bu araştırmaları yaparken bulabileceğiniz resim katalog dergi vb dokuumlmanları sınıf
ortamına getirerek bilgilerinizi arkadaşlarınızla paylaşınız
Araştırma yaparken ccedilevrenizde bulunan lojistik firmalardan ya da nakliye firmaları ile
kargo hizmeti veren firmalardan işletmelerin ilgili boumlluumlmlerinden ve youmlneticilerinden
yararlanabilirsiniz Ayrıca internet ortamında nakliye işi ile ilgilenen işletmelerin sitelerine
girerek gerekli bilgi ve dokuumlmanları elde edebilirsiniz
4 YUumlKLEME VE SEVKİYAT 41 Yuumlkleme Planı
Lojistik firmaların buumlyuumlk depolarında nakliye araccedillarına yuumlkleme yapılmadan oumlnce
sevk edilecek uumlruumlnlerin hangi araccedillara hangi sıra ile yuumlkleneceğinin planlanması ve bu
planların talimat hacircline getirilerek yuumlkleme ve elleccedilleme elemanlarına bildirilmesi gerekir
Araccedillara yuumlkleme yapılmadan oumlnce yuumlkleme ile ilgili bir plan ccedilıkarılması gerekir Bu
plan satış siparişlerine goumlre araccedilkonteyner yuumlklemesinin en uygun şekilde
gerccedilekleştirilmesini sağlayacaktır
Yuumlkleme planı gelişmiş depo organizasyonlarında aracın ya da konteynerin goumlruumlntuumlsuuml
uumlccedil boyutlu olarak bilgisayar ekranına yansıtılarak yapılır Yuumlklenecek aracın en boy
yuumlkseklik gibi bilgileri taşınacak olan uumlruumlnuumln ya da ambalajının oumllccediluumlleri ile karşılaştırılarak
en uygun yuumlkleme planı ortaya ccedilıkarılır
OumlĞRENME FAALİYETİndash4
ARAŞTIRMA
AMACcedil
85
Bilgisayar yardımıyla oluşturulan yuumlkleme planı bilgileri yuumlklemeyi koordine eden
depo elemanına ulaştırılarak forklift kullanıcısının ya da elleccedilleme elemanlarının yuumlkleme
planına uygun olarak yuumlkleme yapması sağlanmış olur
Resim 41 Konteyner ya da roumlmork yuumlkleme planı
Yuumlkleme planında bulunması gereken unsurlar şunlardır
Uumlruumlne ve ambalajına ait bilgiler (en boy yuumlkseklik ağırlık vb)
Uumlruumlnuumln yapısal oumlzelliği (katı sıvı vb
Araca ait bilgiler (en boy yuumlkseklik aks sayısı istihap haddi vb)
Uumlruumlnuumln ve ambalajının ccedilevrilebilme oumlzelliği
Uumlzerine başka bir uumlruumlnuumln konulma izni
Sevkiyat sırasında muumlşteritedarikccedili oumlnceliği
Palet ve kutu maliyetleri
Resim 42 Tır dorsesi yuumlkleme planı
411 Yuumlkleme Planının Yararları
Yapılan yuumlkleme planına ile bir kamyonu ya da yuumlkleme aracını oluşturmayan
siparişlerin maliyeti en aza indirecek şekilde bir başka uygun siparişle birleştirilmesi
sağlanacaktır Bu durumda maliyet oumllccediluumltleri goumlz oumlnuumlnde bulundurularak en uygun sipariş
birleştirmeleri ve ilgili araccedil eşleştirmeleri yapılarak sevkiyat hazır hacircle getirilecektir
86
Resim 43 Ambalaj ve yuumlkuumln yapısına goumlre yuumlkleme planı
Yuumlkleme planı ile uumlruumlnlerin araca yuumlklenmesi sırasında muumlşteri adresi ve teslim yerleri
dikkate alınarak yuumlkleme yapılacaktır Buna goumlre ilk teslim adresinden son teslim adresine
doğru araccedil yuumlklenerek boşaltma sırasında uumlruumlnuumln hasar goumlrmemesi sağlanacak ve zamandan
tasarruf edilerek nakliye maliyetleri azaltılmış olacaktır
Yuumlk taşıyacak olan araccedilların taşıdıkları yuumlkle birlikte guumlvenli seyredebilmeleri iccedilin
sağlam bir dorse yapısına sahip olmaları gerekir Resim 44rsquote goumlruumllduumlğuuml gibi araccedilların oumln
duvarları taşınan faydalı yuumlk ağırlığının 80rsquoine denk gelen bir guumlccedille oumlne doğru hareket
ederek ccedilarpmasını karşılayacak sağlamlıkta olmalıdır Aracın yan duvar ve panelleri ise
taşınan faydalı yuumlk ağırlığının 50rsquosine denk gelen bir guumlccedille yanlara ccedilarpmasını
karşılayacak sağlamlıkta yapılmalıdır
Resim 44 Kuvvetlerin youmlnler doğrultusunda dağılımı
Yuumlk taşıma amaccedillı araccedilların taban yuumlzeylerinin kaymaz malzeme ile kaplanması
yuumlkuumln araccedil hareket hacirclinde iken daha sabit bir konumda taşınmasını sağlayan bir başka
oumlnemli faktoumlrduumlr
Araccedillar taşınması amaccedillanan oumlzel yuumlklerin oumlzellikleri doğrultusunda tasarlanmalı ve
oumlzel yuumlkuumln gerektirdiği guumlvenlik sistemine sahip bir şekilde imal edilmelidir Yuumlkleme planı
sayesinde araccedillara yuumlklenecek yuumlklerin oumlzellikleri hacim ve boyutları oumlnceden tespit
edilerek araccedil iccedilinde en emniyetli hangi noktada duracağı ve alınacak oumlnlemler grafikler
yardımıyla belirlenebilmektedir
87
Kamyonlar roumlmorklar ve yarı roumlmorklar yuumlklenirken izin verilen maksimum aks
ağırlıklarını aşmamaya oumlzen goumlsterilmelidir Bir başka oumlnemli nokta ise youmlnlendirici aksa
duumlşen minimum gerekli yuumlk miktarından daha az bir yuumlkuumln gelmesini oumlnlemektir Zira
youmlnlendirici aksın guumlvenli bir youmlnlendirme işlevi iccedilin belli bir yuumlkuumln altında bulunması
şarttır
Yuumlkuumln araccedilların sahip olduğu dingillerin her birine izin verilen minimum ve
maksimum miktarlarda dağılmasının hem guumlvenlik accedilısından hem de ekonomik bir taşıma
performansı accedilısından buumlyuumlk yararları vardır Bu nedenle Resim 45rsquote goumlruumllen yuumlk dağılım
planları her aracın sahip olduğu teknik oumlzellikler ve oumllccediluumller doğrultusunda hazırlanmalı
yuumlklemeler ise bu planlar doğrultusunda yapılmalıdır
Resim 45 Yuumlk ağırlık dağılım planı
Genel yuumlklerin taşınmasında birtakım kurallara uyulması gerekir Uumlruumlnlerin
taşınmasında ortaya ccedilıkan ezilme kırılma deformasyon gibi etkilenmeler başlıca uumlccedil
faktoumlrden kaynaklanmaktadır Bunlar
Malların birbirine ccedilarpması
Sarsıntı (titreşim)
İstiflemedir
Ccedilarpma ve sarsıntıyı ortaya ccedilıkaran zararın boyutu yol ve taşıtın niteliği ile istiflemeye
bağlı olarak değişir Oumlzellikle doumlkme yuumlk taşımacılığında yığın yuumlksekliği ne kadar fazla
olursa zedelenme oranı o derece artmaktadır
Ambalajlı uumlruumlnlerin mekanik etkilerden korunması veya ortaya ccedilıkan zararların en az
seviyede tutulması iccedilin uumlzerinde durulması gereken hususlar şunlardır
Ambalajların kara yolu taşımasına uygun olması
Yuumlklemeye oumlzen goumlsterilmesi
İstif sayısı ile yuumlkleme guumlvenliğinin kontrol edilmesi
Paletli yuumlklerde palet iccedilindeki birim sayısının azaltılması
Yuumlklemeye kadar elleccedillemelerin en aza indirilmesi muumlmkuumlnse işletme iccedilinde
taşımanın bant veya konteynerle yapılması gerekir
88
Resim 46 Bant yardımıyla yuumlkleme
42 Yuumlkleme Kuralları
Taşıma sırasında hasarın oluşmaması iccedilin yuumlklemeler lojistik firma yetkilisi
nezaretinde yapılır Lojistik firma yetkilileri yuumlkleme yaparken şu konulara dikkat etmelidir
Yuumlklenecek eşyanın doğru araca yuumlklenmesine muumlşteriye sevk edilene kadar depo
iccedilinde oumlzenle korunmasına ve etiketlendirilmesine dikkat edilmelidir
Bir arada bulunması sakıncalı olan uumlruumlnler aynı araca yuumlklenmemelidir
Yırtılmış veya hasar goumlrmuumlş ccediluval kacircğıt torba paket vb eşyalar iccedilin gerekli
durumlarda ambalaj değişikliğine gidilmeli veya hasarlı yerler onarılmalıdır
Ccediluval ve paketler doğrudan aracın kasası ile temas etmemeli altlarına teması
engelleyecek cisimler konulmalı veya paletle yuumlkleme yapılmalıdır
Paketler tek sıra hacirclinde aracın tabanına yuumlklendikten sonra uumlzerine başka bir
yuumlkleme yapılacak ise yuumlkleme yapılmadan oumlnce tabandaki paketlerin uumlzerine kontrplak
veya strafor konulmalı ve bundan sonra yuumlkleme yapılmalıdır
Muumlmkuumln olduğunca ağır ambalajlı uumlruumlnler alt sıralara hafif olanlar ise uumlste gelecek
şekilde yuumlkleme yapılmalıdır
Plastik ambalajlar ile ahşap ambalajlar uumlruumlnuumln muumlsaade edilen istif hadlerine goumlre
uumlst uumlste konmalıdır
Eşyaların yuumlklenmesinde ambalaj ağızlarının yukarıya gelmesine oumlzenle dikkat
edilmelidir
Aracı yuumlklemeden oumlnce isim ve miktar kontrolleri diğer tuumlm eşya ccedileşitlerinde
olduğu gibi yuumlkleme sorumlusu tarafından yapılmalıdır
89
Resim 47 Lojistik firma deposundan araccedillara yuumlkleme yapılması
Teneke ambalajların yuumlklenmesinde sıralar arasına karton kontrplak veya strafor
konulmalı ambalajların birbirine temas etmesi oumlnlenmelidir
Soğuktan etkilenebilecek eşyalar kış aylarında araccedil kasasının orta kısmına
yuumlklenerek soğuğun etkisi en aza indirilmelidir
Uumlruumlnlerin araccedil ya da konteyner iccediline yerleştirilmesi sırasında yuumlkleme planına bağlı
kalınmasına oumlzen goumlsterilmelidir
Uumlruumlnler ağırlık ve hacimlerine goumlre araccedil iccediline eşit oumllccediluumllerde yerleştirilmeli boumlylece
aracın daha guumlvenli ve daha suumlratli seyretmesi sağlanmalıdır
Bazı eşyalar muumlşteri talepleri goumlz oumlnuumlne alınarak paletli olarak sevk edilmelidir
Sevkiyat rotasına goumlre oumlncelikli olarak muumlşterilere teslimi yapılacak uumlruumlnlerin
yuumlkleme sırasında oumln boumlluumlmlere yerleştirilmesine dikkat edilmelidir
Sevkiyatı yapılacak uumlruumlnlerin ambalajlarının temizliğine etiketlerinin doğru ve
yapışmış olmasına titizlikle dikkat edilmelidir
Uumlruumlnlerin uumlstlerinin kapatılacağı brandanın temiz olmasına ve yırtık delik gibi uumlruumlne
zarar verebilecek kusurunun olmamasına dikkat edilmelidir
Aracın eşyanın yuumlklenmesine uygunluğu kontrol edilmelidir Treyler iccedilinde toz
ıslaklık tavanında delik ve yırtık olmamalıdır Uygun olmayan araccedillar uygun olanları ile
değiştirilmeli veya aksaklıkları giderilmelidir
Kolili veya paletli yuumlklerde malların suumlrtuumlnmesini ve ccedilarpmasını oumlnlemek amacıyla
koli ve palet araları tel ahşap malzeme veya kartonla sıkıştırılmalıdır
Araccedil hacminden daha az miktardaki yuumlkler iccedilin hava yastıkları kullanılmalıdır
Lojistik firma yuumlklemenin uygunluğunu denetlemeli aksaklıkları duumlzelttirmelidir
Yuumlkleme kalifiye elemanlar tarafından gerccedilekleştirilmelidir
90
Resim 48 Paletli yuumlkleme
Araccedil iccedili istiflemeye oumlzen goumlsterilmeli taşıma sırasında duumlşme ccedilarpma ve
suumlrtuumlnmeden kaynaklanan bir hasarın olmaması iccedilin oumlnlemler alınmalıdır
Aracın muumlhuumlrlemesi yuumlklemeden sonra goumlnderici ve lojistik firma tarafından
yapılmalıdır
43 Yuumlklemede Sembol ve İşaretler
Nakliye araccedillarına yuumlklenecek olan uumlruumlnlerin yapısal oumlzelliklerine goumlre ambalajlarının
uumlzerine yapıştırılacak semboller farklılık goumlsterir Bu semboller uumlruumlnlerin hangi şartlarda
muhafaza edileceğini ne şekilde yuumlkleneceğini yuumlkleme ve boşaltma sırasında uyulması
gereken youmlntem ve kuralları da belirler
Ambalajlamada kullanılan işaretleme ldquoUluslararası Standartlar Oumlrguumltuumlrdquo tarafından
(ınternational standarts organization ISO) belirlenerek ISO 780 olarak yayınlanmış daha
sonra revize edilerek ISO 7000 olarak kabul edilmiştir
431 ldquoKırılabilirrdquo İşareti
Aslında tuumlm uumlruumlnler taşınma esnasında hasar goumlrebilir Ambalajın kullanım amacı da
uumlruumlnleri bu hasarlara karşı korumaktır Bu yuumlzden bir ambalaj 75 cm yuumlkseklikten sert bir
zemine duumlştuumlğuumlnde uğrayacağı şoka karşı uumlruumlnuuml koruyucu nitelikte olmalıdır Kırılabilir
işareti cam uumlruumlnlerde hassas elektronik ve tıbbi cihazların ambalajlarında kullanılmalıdır
Resim 49 Kırılabilir işareti
91
432 ldquoBu Youmlnderdquo İşareti
ldquoBu tarafı yukarıya gelsinrdquo şeklinde de yorumlanabilir İki ok işaretinden oluşan bu
sembol ambalajın dikey olarak hangi youmlnde konulacağını goumlsterir Ambalajın karşılıklı
olarak her iki tarafına yapıştırılır
Resim 410 Bu youmlnde işareti
433 ldquoNemden Koruyunrdquo İşareti
Yuumlkleme taşıma boşaltma ve depolama sırasında suyla teması sakıncalı olan ıslanma
durumunda zarara uğrayabilecek uumlruumlnleri ifade eder Siyah zemin uumlzerine beyaz accedilık
şemsiye ile goumlsterilir
Resim 411 Nemden koruyun işareti
434 ldquoSıcaklık Sınırırdquo İşareti
Sıcaklıkla ilgili bu sembol nispeten yenidir Taze uumlruumlnlerin kalitesinin muhafaza
edilmesi iccedilin gerekli sıcaklık derecesini goumlsterir Maksimum ve minimum ısı derecesi
termometre resminin iki yanına basılmalıdır
Resim 412 Sıcaklık sınırı işareti
92
44 Bozulabilir Gıda Maddelerinin Yuumlklenmesi
Yaş sebze ve meyveler hayvansal uumlruumlnler su uumlruumlnleri gibi ccedilabuk bozulabilir uumlruumlnlerin
uumlretimlerinden başlanarak tuumlketimlerine kadar soğuk ortamlarda muhafaza edilmeleri
gerekmektedir Bu uumlruumlnler genel olarak donma derecelerinin uumlstuumlnde bir soğutma sistemi ile
muhafaza edilmelidir Bu sebeple ccedileşitli soğutma youmlntemleri uygulanarak uumlruumlnlerin
kalitesini bozmadan hijyenik ortamlarda korunması yuumlklenmesi ve taşınması gerekmektedir
Bozulabilir gıda maddelerinin yuumlklenmesinde uumlruumlnlerin sıcak ve soğuktan
etkilenmemesi bozulmaması ve uygun koşullarda sevk edilmesi iccedilin gerekli teknik koşullar
sağlanmalıdır Bu nedenle yuumlkleme işleminin daha kısa zamanda ve daha titiz bir şekilde
yapılması gerekir Ayrıca taşımayı yapacak araccedilların ısıtma-soğutma sistemleri olmalıdır
Resim 413 Frigofrik nakliye aracı
Isıtma-soğutma cihazının sağlam bakımlı ve işler durumda olması soğutucu gazına
dikkat edilmesi aracın kayışlarının elektrik aksamının ve gaz borularının kontrol edilmesi
gereklidir Araccedil kasasının dışarıdan hava alıp almadığı kontrol edilmeli yan duvarlar taban
ve tavandan hava sirkuumllasyonu sağlanmalı ve buna goumlre yuumlkleme yapılmalı arka kapıları
hava almayacak şekilde oumlrtuumllmelidir
441 Yuumlkleme ve Sevkiyat Kuralları
Muumlmkuumln olduğu takdirde her bir araca aynı cins mal yuumlklenmesine dikkat
edilmelidir
Muumlmkuumln değil ise ccedileşitli fakat aynı ısı derecesi isteyen malların aynı araca
yuumlklenmesi sağlanmalıdır
Bir araca birbirini bozacak mallar yuumlklenmemelidir
Araca yuumlklenecek mal iccedilin ısı tespitinin bunlara ilişkin cetvellere bakılarak yapılması
ve soğutucu cihazının buna goumlre ayarlanması gerekir
Taşınacak mal bir soğuk hava deposundan alınmışsa ve depoda hangi derecede
saklanmış ise araccedilta da aynı ısı derecesinde saklanması sağlanmalıdır
Gerek dışarıdan gerekse bir soğuk hava deposundan alınan malın bozuk olup
olmadığının oumlnceden kontroluumlnuumln yapılması gerekir
93
Bozulabilir maddelerden bazıları gereken ısı derecesinde muhafaza edilseler bile
belli bir zaman sonunda vasıflarını kaybeder Bu nedenle bozulabilen maddelerin bir an oumlnce
alıcısına teslim edilmesi oumlnemlidir Bunun iccedilin guumlnde yaklaşık 700 km yol gidilmesi gerekir
Resim 414 Frigofrik nakliye aracının yuumlklenmesi
Soumlz konusu mesafenin gidilebilmesi aracın arıza yapmaması ile muumlmkuumlnduumlr Bunun
iccedilin aracın bakımının yanı sıra lastiklerinin de yeni olması gerekir
Araccedil herhangi bir sebeple yolda arıza veya gecikme yaparsa durum suumlruumlcuuml
tarafından vakit geccedilirmeksizin firması kanalıyla goumlndericisine ve alıcısına bildirilmelidir Bu
bildiride konu tuumlm accedilıklığı ile alıcı ve yuumlkleyici firmaya iletilmeli gizlenmemelidir
Arıza motor aksamında ise araccedil bir bakım yerine soğutma cihazında ise en yakın
soğuk hava cihaz bakımı yerine goumltuumlruumllmelidir
Tablo 41 Frigofrik araccedil tuumlrlerine goumlre yuumlkleme kapasiteleri
Eğer mal bozulacak cinsten ise mutlaka firmaya haber vererek ve onayını alarak bir
başka soğuk havalı araca aktarma yapılmalı ve yola devam edilmelidir
94
Buumltuumln tedbirlere rağmen araccedilta meydana gelen arızanın giderilmesi uzun suumlrecek ve
bu muumlddet iccedilinde malların bozulması tehlikesi varsa bu takdirde firmaya haber vererek
durum bildirilmelidir
Arıza yalnızca soğutma cihazında ise ve taşınan mal sebze gibi bozulması daha guumlccedil
maddelerden meydana geliyorsa aracın oumln ve arka havalandırma kapakları accedilılarak yola
devam edilmelidir
Alınan buumltuumln tedbirlere rağmen taşınan mal bozulur veya hasar goumlruumlr ise suumlruumlcuuml hiccedil
zaman kaybetmeden durumu bir taraftan firmasına bildirirken diğer taraftan malı sigorta
eden şirketten bir goumlzlemci istemeli hasar miktar ve nispeti ile hasarın taşımadan meydana
gelip gelmediğini tespit ettirmelidir
45 Canlı Hayvan Yuumlklemesi ve Taşınması
Uluslararası taşımacılıkta taşınan eşyalardan biri de canlı hayvanlardır Canlı hayvan
taşımacılığı ile uğraşanlar hayvanları bir yerden bir yere naklederken herhangi bir araccedilla
değil bu işe uygun taşıma araccedillarıyla yapmalı ve uzun mesafeli taşımalar iccedilin istasyonlar
inşa etmelidir Ayrıca bu konu ile ilgili deneyimli ve uzman kişileri goumlrevlendirmelidir
Canlı hayvan taşımacılığı diğer uumlruumln taşımalarına goumlre ccedilok daha fazla proseduumlre tabidir
Hayvanların sıradan taşıma araccedilları ile nakliye edilmesi yuumlksek uumlcretler oumldenmesine ve
hayvanların sağlığının tehlikeye girmesine sebep olmaktadır Bu tuumlr taşıma sistemlerinde iki
ccedileşit kayıp soumlz konusu olabilir
Hayvanların oumllmeleri veya yaralanmaları sonucu oluşan kayıplar
Bu şekildeki kayıplar genellikle hatalı yuumlkleme sonucu hayvanların birbirlerini
ezmelerinden kaynaklanır Bu tuumlr kayıpları ortadan kaldırmak iccedilin nakliye aracı iccedilinde
taşınacak hayvanlara rahat hareket edebilecekleri alan bırakılmalıdır
Yol firesi
Yol firesi nakliye sırasında meydana gelen canlı ağırlık kaybıdır Yol firesi mesafeye
ve dolayısıyla da nakliye suumlresine bağlı olarak değişir Yol firesi 24 saatlik nakliye suumlresinde
2-4 24-36 saatlik nakliye suumlresinde 35-55 kadardır
451 Hayvanların Uluslararası Nakliyat Sırasında Korunmasına Dair Avrupa
Soumlzleşmesi
Hayvanların nakliye koşulları guumln geccediltikccedile daha ccedilok oumlnem kazanmaktadır Guumlnuumlmuumlzde
Avrupa Birliği uumlye uumllkelerinde ccediliftlik hayvanlarının taşınması ile ilgili cezai yaptırımlar ve
duumlzenlemeler yuumlruumlrluumlğe girmiştir Hayvanların en fazla seyahat edebilecekleri suumlre taşıma
kabininde hayvan başına duumlşen alan kabinin havalandırılması sıcaklık nem ve ışık
değerleri indirme ve bindirme ekipmanları sulama donanımlarının tuumlmuuml bu duumlzenlemelere
tabidir
95
Resim 415 Canlı hayvanlar
Avrupa Konseyine uumlye olan ve bu soumlzleşmeyi imzalayan devletler hayvanlara iyi
muamele edilmesinin uluslararası hayvan nakliyatı gerekleri ile bağdaştırılabileceğine
inanarak nakliyat sırasında hayvanları muumlmkuumln olduğu kadar eziyetten korumak arzusuyla
bu soumlzleşmeyi duumlzenlemişlerdir
Soumlzleşme taraflarından her biri bu soumlzleşmenin uluslararası hayvan nakliyatını
duumlzenleyen huumlkuumlmlerini uygulayacaklardır Bu soumlzleşmedeki ldquoUluslararası nakliyatrdquo
tabirinden sınır trafiği hariccedil sınır geccedilmeyi gerektiren her tuumlrluuml sevkiyat kastedilmektedir
Nakliyatın bu Soumlzleşme huumlkuumlmlerine uygun olup olmadığına hayvan sevkeden uumllkenin
yetkili makamları karar verir Bununla birlikte hayvan goumlnderilen uumllke veya yol uumlzerindeki
uumllkeler nakliyatın soumlzleşme huumlkuumlmlerine uygunluğuna itiraz edebilir Ancak hayvanların
iyiliği iccedilin gerekmedikccedile sevkiyat durdurulmaz
Soumlzleşme taraflarından her biri grevlerin veya oumlnceden kestirilemeyen diğer
durumların uumllkelerinde bu Soumlzleşme huumlkuumlmlerinin tam uygulanmasını engellediği hacircllerde
hayvanların maruz kalacakları eziyeti oumlnlemek veya azaltmak iccedilin gerekli tedbirleri alacaktır
452 Yuumlkleme ve Taşıma Kuralları
Canlı hayvanların taşınmasında taşıma suumlresi boyunca suumlruumlcuuml ve yardımcısı dışında
bu hayvanların beslenmesi havalandırılması bakımı konularında goumlrevli bir kişinin daha
araccedilta bulundurulması gerekmektedir
Hayvanların yuumlklenmeleri ve boşaltılmaları iccedilin koumlpruuml rampa merdiven gibi uygun
gereccediller kullanılmalıdır Bunların tabanları kaymayı oumlnleyecek şekilde ve yanları koruyucu
tarzda yapılmış olmalıdır
96
Resim 416 Rampa ile yuumlkleme
Yuumlkleme boşaltma sırasında hayvanlar başlarından boynuzlarından veya
bacaklarından kaldırılmamalıdır Yuumlkleme sırasında yuumlruumlmeyen hayvanların hareket
etmesini sağlamak iccedilin şok cihazı kullanılmalıdır
Yuumlkleme ve boşaltma veteriner nezaretinde yapılmalıdır
Hayvanların taşınabilmesi iccedilin ilgili aşılarının tam olması gerekir Hayvanların araca
yuumlklenecek sayıları ve grup hacimleri belirlenmelidir
Taşınacak hayvanın cinsine goumlre hava ve yol koşullarına dikkat edilmelidir
Duraklama yerleri ve zamanı oumlnceden planlanmalıdır
Beslenme iccedilin gerekli yiyecek iccedilecekler araca ayrıca yuumlklenmelidir
Suumlt hayvanlarının suumltlerinin sağılması zamanında yapılmalıdır
Hayvanlar 9 saat yol aldıktan sonra 12 saat dinlendirilmelidir Planlanan suumlre dışında
beklenmeyen gecikmelere meydan verilmemelidir
Hamile hayvanlar doğumdan bir hafta oumlnce ve bir hafta sonrasında taşınmamalıdır
Yolculuk yapabilecek hayvanlar belirli bir suumlrelik yolculuktan sonra bir saatlik molada
dinlendirilmelidir
Yaşı ccedilok kuumlccediluumlk olan hayvanlar (Oumlrneğin bir haftadan kuumlccediluumlk kuzular) 100
kilometreden fazla taşınmamalıdır
Nakliyat sırasında hastalanan veya yaralanan hayvanlar en kısa zamanda veteriner
tarafından tedavi edilmeli veya gerekiyorsa luumlzumsuz eziyete mahal vermeyecek tarzda
oumllduumlruumllmelidir
Cinsine goumlre taşınan hayvanlara uygun ısı sağlanmalıdır Sıcaklıktaki değişiklikler
şofoumlr kabinindeki bir uyarı sistemi sayesinde anında kontrol edilmelidir
Hayvanlar suumlrekli su iccedilme olanağına sahip olmalıdır
Cinsine goumlre hayvanların taşındıkları alan geniş tutulmalıdır
97
Resim 417 Olumsuz hayvan taşıma youmlntemi
Hayvanlar taşıma sırasında bağlanmamalıdır
Hayvanların bağlanması hacirclinde kullanılan bağlar normal koşullar altında nakliyat
suumlresince kopmayacak kadar sağlam ve hayvanların beslenmelerine sulamalarına ve
gerekiyorsa yatmalarına izin verecek kadar uzun olmalıdır
Normal olarak bağlanmaları gereken buumlyuumlkbaş hayvanları nakleden taşıtlarda
bağlama imkacircnları bulunmalıdır Vasıtaların boumllmelere ayrılmalarına ihtiyaccedil duyulduğu
takdirde boumllmeler dayanıklı olmalıdır
Taşındıkları ortam yer değiştirmelerine hatta yatmalarına olanak sağlayacak
konumda olmalıdır
Resim 418 Sistemli hayvan taşımacılığı
Vasıtaların sandık kafes gibi kapların tabanları hayvanların ağırlığını taşıyabilecek
kadar sağlam olmalıdır Doumlşemenin aralıkları bulunmamalı kaymayı oumlnleyecek şekilde
yapılmış olmalı ve başka bir hal tarzı uygulanmadığı takdirde dışkıyı emecek kalınlıkta bir
madde ile kaplanmalıdır
Hayvanlar birbirleri uumlzerine yerleştirilerek kasa kafes kutu gibi taşıyıcı kaplara
veya birden fazla kat ihtiva eden vagon veya taşıtlara yuumlklendikleri takdirde aşağıda kalan
hayvanların yukarıdakilerin ifrazatından etkilenmemeleri iccedilin gerekli tedbirler alınmalıdır
98
Hayvanları taşıyan sandık kafes vs gibi taşıyıcı kaplar iccedillerinde canlı hayvan
bulunduğunu goumlsteren birer sembol ve hayvanların ayakta duruş vaziyetlerini goumlsteren birer
işaret taşımalıdır Bu kaplar kolayca temizlenebilecek ve hayvanların emniyetini sağlayacak
şekilde yapılmış bulunmalıdır Soumlz konusu sandıklar kafesler vs hayvanların muayene ve
bakımına muumlsait ve havalandırmayı engellemeyecek şekilde istif edilmiş bulunmalı nakliyat
ve yuumlkleme boşaltma sırasında daima dik durmalı ve şiddetli sarsıntılara maruz
kalmamalıdır
Hayvanların nakledildiği taşıtlara onları rahatsız edebilecek eşya yuumlklenmemelidir
Resim 419 Canlı hayvan taşıma aracı
Ccedileşitli cinsten hayvanlar aynı kamyonla nakledildiği takdirde cinslerine goumlre
ayrılmaları gerekir Doğal olarak birbirlerine duumlşman cinste hayvanların aynı sevkiyatta
nakledilmelerinden doğacak sakıncaların giderilmesi iccedilin tedbirler alınmalıdır
Değişik yaşlarda hayvanlar aynı vasıta ile nakledildikleri zaman genccedil ve yaşlı
hayvanlar ayrılmalıdır Bununla birlikte bu tedbir emzirdikleri yavruları ile seyahat eden
dişilere uygulanmaz
İthalat ve transite geccediliş formalitelerinin muumlmkuumln olduğu kadar ccedilabuk
tamamlanabilmesi iccedilin kontrol noktaları sevkiyattan imkacircn oumllccediluumlsuumlnde erken haberdar
edilmelidir Soumlz konusu formalitelerde hayvan sevkiyatına oumlncelik tanınmalıdır
AB sınırları iccedilinde uzun mesafede taşınan hayvanların sayısı yılda 175 milyon
civarındadır Taşıma koşullarının koumltuumlluumlğuuml nedeniyle bunların 2 milyonu her yıl telef
olmaktadır Komisyon tarafından guumlndeme getirilen bu kurallar dizisine uymayanlara
uygulanacak cezalar ise ehliyet ve taşıma belgelerinin iptali AB sınırları iccedilinde transit
geccedilişlerden men etme gibi oumlnlemleri iccedilermektedir
453 Yuumlkleme Ekipmanları
Yuumlklenecek malın cinsine bağlı olarak kullanılacak alet ve ekipmanların yuumlkleme
sırasındaki oumlnemi buumlyuumlktuumlr Yuumlkleme ekipmanları lojistik firmanın kendi buumlnyesinden ya da
malın yuumlkleneceği yerde muumlşteriye ait ekipmanlardan sağlanabileceği gibi oumlzel durumlarda
dışarıdan da temin edilebilir
99
4531 Transpaletler
Uumlruumlnlerin depo iccedili yerleştirilmesinde ve mal yuumlklemede uumlruumlnlerin kolaylıkla taşınması
amacıyla kullanılır Değişik tip ve boyutta transpaletler mevcuttur
Resim 420 Manuel ve akuumlluuml transpaletler
4532 Rampalar
Rampalar kamyonların ve treylerlerin yuumlklenip boşaltılmasını kolaylaştıran kamyonun
yuumlksekliğine goumlre yuumlkselip alccedilalarak ayarlanabilen duumlzeneklerdir Rampalar lojistik
firmaların depo ve terminallerinde sıkccedila kullanılan yardımcı duumlzeneklerdir İki ccedileşit rampa
vardır
Sabit rampa Yuumlklemenin yapılacağı depo giriş-ccedilıkışları gibi yuumlkleme ve
boşaltma alanlarına sabit şekilde monte edilmiş yuumlksekliği aracın yuumlksekliğine goumlre
ayarlanabilen rampalardır( Resim 236)
Resim 421 Sabit rampa sistemi
Mobil (hareketli) rampa Yuumlklemesi yapılacak aracın bulunduğu yere taşınabilen
seyyar rampalardır
100
Resim 422 Mobil (hareketli) rampa
4533 Forkliftler
Forkliftler de transpaletler gibi depo iccedili taşımalarda ve yuumlklemede kullanılır Ccedileşitli
tiplerde forklifler mevcuttur Benzinli LPGrsquo li doğalgazlı dizel motorlu ve akuumlluuml ccedileşitleri
vardır
Resim 423 Forklift
4534 Konveyoumlrler
Bantlı konveyoumlrler koli paket ve ccediluvalların yuumlkleme boşaltma ve transfer
işlemlerinde kullanılır Pratik rulolu ve seviye ayarlıdır Tekerleklidir istenen yere
taşınabilir
101
Resim 424 Bantlı Konveyoumlr
Teleskobik konveyoumlrler kamyon ve treyler gibi araccedilların iccediline malzemelerin hızlı ve kolay biccedilimde boşaltılması ve yuumlklenmesi amacıyla kullanılır Kolay kullanımı ve dizaynı sayesinde
personel sayısını en aza indirir ve maliyeti azaltır Teleskobik konveyoumlrlerin en belirgin oumlzellikleri konveyoumlr uzunluğunun ccedilalışırken değiştirilebilmesidir
Resim 425Teleskobik konveyoumlr
4535 Paletler
Yuumlkuuml birimleştirmede kullanılan standart tavalardır Yuumlkler bu tavalara istiflenir ve
ambalajlanır Boumlylelikle taşınmaya hazır hacircle getirilir Palet taşıma zincirinin hemen her
halkasında kullanılmaktadır Kullanımı alıcının deposunda başlamakta kamyonda nehir
yollarında trende limanda (antrepoda ve rıhtımda) gemide devam etmektedir
Palet birbirine bağlanmış iki palet ızgarasından oluşur Palet ızgaraları arasında forklift
ccedilatallarının girebileceği kadar accedilıklık bırakılmıştır Bu boşluk 10cmdir
Paletlerin vasfı (tahta plastik vb) ile ilgili olarak değişik uumllkelerin (sıhhi)
mevzuatlarından kaynaklanan farklılıklar olabilir Bu konuyla ilgili olarak nakliyatccedilının ve
(ilgili ithalatccedilı veveya muumlşavirlikler aracılığı ile) ihracatccedilının haberdar olması
gerekmektedir
102
Resim 426 Plastik ve ahşap paletler
4536 Vinccedil Sistemleri
Vinccediller forklift veya transpaletlerle taşınarak yuumlklenemeyen buumlyuumlk boyutlardaki
malların taşınmasında ve yuumlklenmesinde kullanılırlar
Resim 427 Teleskopik ve askılı gezer koumlpruumlluuml vinccedil
103
UYGULAMA FAALİYETİ İşlem Basamakları Oumlneriler
Bilgisayar programı
yardımıyla yuumlklenecek taşıt
iccedilin uumlccedil boyutlu bir yuumlkleme
planı oluşturunuz
Aracın en boy yuumlkseklik bilgileri ile taşınacak
olan uumlruumlnuumln ya da ambalajının oumllccediluumllerini dikkatle
karşılaştırınız
Yuumlkleme planı bilgilerini
yuumlklemeyi koordine eden depo
elemanına ulaştırınız
Depo elemanıyla birlikte forklift kullanıcısının ya
da elleccedilleme elemanlarının koordineli ccedilalışmasına
dikkat ediniz
Aracın yuumlkleme oumlncesi ve
yuumlkleme sırasındaki
denetimlerini yapınız
Aracın temiz olmasına araccedil oumlzelliklerinin
kontroluumlne ve sağlamlığına oumlzen goumlsteriniz
Uumlruumlnlerin araccedil iccediline
kurallarına uygun şekilde
yuumlklenmesini denetleyiniz
Koli ve ambalaj aralarına hava yastığı karton
strafor gibi destekleyici malzemeler konulmuş olmasına
dikkat ediniz Bozulabilir gıda maddesi
taşıyacak araccedilların yuumlkleme
oumlncesi denetimini yapınız
Isıtma-soğutma cihazına aracın sağlamlığına
elektrik aksamına araccedil kasasına ve kapılarına dikkat
ediniz
Kurallarına bağlı kalarak
bozulabilir gıda maddelerinin
yuumlklenmesini koordine ediniz
Uumlruumlnlerin ısı derecelerine bozuk malların
yuumlklenmemesine oumlzen goumlsteriniz
Yuumlkleme kurallarına
uygun şekilde hayvanların
taşıtlara yuumlklenmesini kontrol
ediniz
Yuumlkleme sırasında rampa kullanılmasına veteriner
bulunmasına ve hayvanlara eziyet edilmemesine oumlzen
goumlsteriniz
Taşıtların duraklama
yerlerini ve zamanını oumlnceden
planlayınız
Hayvanların 9 saat yol aldıktan sonra 12 saat
dinlendirilmelerine oumlzen goumlsteriniz
UYGULAMA FAALİYETİ
104
A- OBJEKTİF TESTLER (OumlLCcedilME SORULARI)
Aşağıdaki soruları dikkatlice okuyunuz ve doğru seccedileneği işaretleyiniz
1 Aşağıdakilerden hangisi yuumlkleme planı iccedilin soumlylenemez
A) Yuumlkleme planı uumlccedil kopya hacirclinde duumlzenlenir
B) Araccedil ya da konteynerin goumlruumlntuumlsuuml uumlccedil boyutlu olarak bilgisayara yansıtılır
C) Yuumlklenecek araccedil ve ambalajın en boy yuumlkseklik bilgileri karşılaştırılır
D) Plan daha sonra forklift ya da elleccedilleme elemanlarına ulaştırılır
2 Aşağıdakilerden hangisi yuumlkleme planının yararları arasında sayılamaz
A) En uygun sipariş birleştirmesi ve araccedil eşleştirmesi sağlar
B) Zamandan ve nakliye maliyetlerinden tasarruf sağlar
C) Yuumlkuumln araccedil iccedilinde en emniyetli duracağı yer belirlenmiş olur
D) Yuumlkleme planı ile aracın ne kadar yakıt harcayacağı tespit edilmiş olur
3- Aşağıdaki seccedileneklerden hangisi uumlruumlnlerin taşınmasında ortaya ccedilıkan hasarların sebebi
değildir
A) Malların birbirine ccedilarpması
B) Sarsıntı
C) Trafik koşulları
D) İstifleme
4- Aşağıdaki seccedileneklerden hangisi ambalajlı uumlruumlnlerin mekanik etkilerden korunması iccedilin
yapılması gereken bir ccedilalışma değildir
A) Yuumlklemeye oumlzen goumlsterilmesi
B) İstif sayısı ile yuumlkleme guumlvenliğinin kontrol edilmesi
C) Paletli yuumlklerde palet iccedilindeki birim sayısının azaltılması
D) İşletme iccedilinde yuumlklerin elleccedilleme yoluyla hareketinin sağlanması
5- Aşağıdakilerden hangisi lojistik firma yetkilisinin yuumlkleme yaparken dikkat etmesi
gereken kurallar arasında yer almaz
A) Bir arada dağıtımları zararlı olan uumlruumlnler aynı araca yuumlklenmemelidir
B) Ccediluval ve paketler aracın kasasına gerekli temizlik yapıldıktan sonra konulmalıdır
C) Ağır uumlruumlnler alta hafif olanlar ise uumlste konulmalıdır
D) Teneke ambalajlar arasına teması engelleyecek malzeme konulmalıdır
OumlLCcedilME VE DEĞERLENDİRME
105
6- Aşağıdakilerden hangisi frigofrik bir nakliye aracı iccedilin yapılması gereken oumlnemli
kontroller arasındadır
A) Elektrik aksamının işler durumda olması
B) Araccedil lastiklerinin hava basıncının yeterli olması
C) Egzoz muayenesinin yapılmış olması
D) Far ve sinyallerinin ccedilalışır durumda olması
7- Aşağıdakilerden hangisi bozulabilir gıda maddelerinin yuumlkleme kurallarından değildir
A) Araca yuumlklenecek malların ısı tespiti hava koşullarına goumlre yapılmalıdır
B) Muumlmkuumln olduğunca bir araca aynı cins mal yuumlklenmelidir
C) Yuumlkleme oumlncesinde uumlruumlnlerin bozuk olup olmadığı kontrol edilmelidir
D) Taşıma sırasında guumlnde en az 700 km yol gidilmelidir
8- Aşağıdakilerden hangisi canlı hayvan yuumlkleme kurallarından değildir
A) Yuumlkleme ve boşaltma veteriner goumlzetiminde yapılmalıdır
B) Araca yuumlklenecek olan hayvanların yaşları belirlenmelidir
C) Hayvanların ilgili aşılarının tam olması gerekir
D) Yiyecek ve iccedileceklerinin de araca yuumlklenmesi gerekir
Aşağıdaki cuumlmlelerde boş bırakılan yerlere doğru kelimeleri yazınız
9- Bozulabilir gıda maddelerini taşıyacak araccedilların helliphelliphellip helliphelliphellip sistemleri olmalıdır
10- Bozulabilir gıda maddelerinin yuumlklenmesinde ısı tespiti ilgili helliphelliphelliphellip bakılarak yapılır
ve soğutucu cihaz buna goumlre ayarlanır
11- Siyah zemin uumlzerine yukarıya bakan beyaz renkli iki ok işareti hellip helliphellip anlamına
gelmektedir
DEĞERLENDİRME
Cevaplarınızı cevap anahtarıyla karşılaştırınız Yanlış cevap verdiğiniz ya da
cevap verirken teredduumlt ettiğiniz sorularla ilgili konuları faaliyete geri doumlnerek tekrarlayınız
Cevaplarınızın tuumlmuuml doğru uygulama testine geccediliniz
106
Aşağıda yuumlkleme ve sevkiyat ile ilgili uygulamalarda karşınıza ccedilıkacak durumlar
sıralanmıştır Yuumlkleme ve sevkiyat ile ilgili listelenen davranışları tabloda bulunan
değerlendirme oumllccedileğine goumlre değerlendiriniz
Değerlendirme Oumllccediluumltleri Evet Hayır
1 Bilgisayar programı yardımıyla yuumlklenecek taşıt iccedilin uumlccedil
boyutlu bir yuumlkleme planı oluşturdunuz mu
2 Yuumlkleme planı bilgilerini yuumlklemeyi koordine eden depo
elemanına ulaştırdınız mı
3 Aracın yuumlkleme oumlncesi ve yuumlkleme sırasındaki
denetimlerini yaptınız mı
4 Uumlruumlnlerin araccedil iccedilerisine kurallarına uygun şekilde
yuumlklenmesini denetlediniz mi
5 Bozulabilir gıda maddesi taşıyacak araccedilların yuumlkleme
oumlncesi denetimini yaptınız mı
6 Kurallarına bağlı kalarak bozulabilir gıda maddelerinin
yuumlklenmesini koordine ettiniz mi
7 Yuumlkleme kurallarına uygun şekilde hayvanların taşıtlara
yuumlklenmesini kontrol ettiniz mi
Taşıtların duraklama yerlerini ve zamanını oumlnceden
planladınız mı
DEĞERLENDİRME
Yapılan değerlendirme sonunda ldquoHayırrdquo şeklindeki cevaplarınızı bir daha goumlzden geccediliriniz
Kendinizi yeterli goumlrmuumlyorsanız oumlğrenme faaliyetini tekrar ediniz Buumltuumln cevaplarınız
ldquoEvetrdquo ise ldquoModuumll Değerlendirmerdquo ye geccediliniz
UYGULAMALI TEST
DEĞERLENDİRME
107
MODUumlL DEĞERLENDİRME
Bu moduumll ile kazandığınız Kara yolu taşımacılık sistemi ve kara yolu eşya
taşımacılığının yasal ccedilerccedilevesi uluslararası kara yolu eşya taşımacılığının bileşenleri
yuumlkleme ve sevkiyat uygulamalarını tekrar yapınız Yaptığınız uygulamayı aşağıdaki
oumllccediluumltlere goumlre değerlendiriniz
GOumlZLENECEK DAVRANIŞLAR Evet Hayır
Kara yolu taşımacılık sistemi işlemlerini yapmak
1Kara yolu taşımacılığının genel yapısını oumlğrenebildiniz mi
2Kara yolu taşımacılığının uumllkemizdeki tarihi gelişimini
kavrayabildiniz mi
3Kara yolu taşımacılığının diğer taşımacılık tuumlrlerine goumlre
uumlstuumlnluumlklerini ve olumsuz youmlnlerini kavrayabildiniz mi
4Kara yolu eşya taşımacılığında uluslararası oumlrguumltler ve temel
goumlrevlerini kavrayabildiniz mi
5Tuumlrkiyersquonin uluslararası kara yolu eşya taşımacılığındaki ana
guumlzergacirchlarını kavrayabildiniz mi
6Tuumlrkiyersquonin taraf olduğu uluslararası kara yolu projelerini
oumlğrenebildiniz mi
7Uluslararası kara yolu taşımacılığında lojistik firmanın
sorumluluğu ve goumlrevlerini kavrayabildiniz mi
Kara yolu eşya taşımacılığının yasal ccedilerccedilevesi
1Kara yolu Taşıma Kanunursquonun amacı ve uygulama sahasını
kavrayabildiniz mi
2Kara yolu eşya taşımacılığında yetki belgesi ccedileşitlerini ve yetki
belgesi alabilme koşullarını kavrayabildiniz mi
3Kara yolu eşya taşımacılığında kullanılan taşıtları ve bunların
yasal oumlzelliklerini kavrayabildiniz mi
4CMR belgesinin oumlzelliklerini kavrayabildiniz mi
5Taşıma soumlzleşmesinin imzalanması ve uygulanması aşamalarını
kavrayabildiniz mi
6Sevk mektubunda goumlndericiye ve taşımacıya duumlşen goumlrev ve
sorumlulukları kavrayabildiniz mi
Uluslararası kara yolu eşya taşımacılığının bileşenleri işlemlerini yapmak
MODUumlL DEĞERLENDİRME
108
DEĞERLENDİRME Yapılan değerlendirme sonunda ldquoHayırrdquo şeklindeki cevapları bir daha goumlzden
geccediliriniz Buumltuumln cevaplar ldquoEvetrdquo ise bir sonraki moduumlle geccedilebilirsiniz
Oumlğretmeninizle iletişime geccediliniz
1AETR Anlaşması normlarına bağlı kalarak suumlruumlcuumllerin
kullanacakları araccedillara yaş olarak uygunluğunu denetleyebildiniz
mi
2AETR Anlaşma koşullarına goumlre suumlruumlcuumllerin dinlenme ve mola
suumlrelerine uyup uymadıklarını denetleyebil diniz mi
3Taşınacak yuumlkuumln oumlzelliğine goumlre treyler seccedilimini yapabil diniz
mi
4Boş araccedil bildirim formunu muumlşteriye goumlndererek araccedil
kapasitesine goumlre yuumlk siparişi alabildiniz mi
5Kamyonu doldurmayan parccedila yuumlkler iccedilin konsolidasyon
işlemini gerccedilekleştirebildiniz mi
6Online yuumlk teklif başvurusu ile gelen yuumlk tekliflerini
oumlzelliklerine goumlre değerlendirebil diniz mi
Yuumlkleme ve sevkiyat işlemlerini yapmak
1Bilgisayar programı yardımıyla yuumlklenecek taşıt iccedilin uumlccedil boyutlu
bir yuumlkleme planı oluşturabildiniz mi
2Yuumlkleme planı bilgilerini yuumlklemeyi koordine eden depo
elemanına ulaştırabildiniz mi
3Aracın yuumlkleme oumlncesi ve yuumlkleme sırasındaki denetimlerini
yapabildiniz mi
4Uumlruumlnlerin araccedil iccedilerisine kurallarına uygun şekilde yuumlklenmesini
denetleyebildiniz mi
5Bozulabilir gıda maddesi taşıyacak araccedilların yuumlkleme oumlncesi
denetimini yapabildiniz mi
6Kurallarına bağlı kalarak bozulabilir gıda maddelerinin
yuumlklenmesini koordine edebildiniz mi
7Yuumlkleme kurallarına uygun şekilde hayvanların taşıtlara
yuumlklenmesini kontrol edebildiniz mi
8Taşıtların duraklama yerlerini ve zamanını oumlnceden
planlayabildiniz mi
TOPLAM PUAN
109
OumlĞRENME FAALİYETİ 1 CEVAP ANAHTARI
Sorular Cevaplar
1- D
2- C
3- B
4- D
5- B
6- C
7- C
OumlĞRENME FAALİYETİ 2 CEVAP ANAHTARI
Sorular Cevaplar
1- D
2- C
3- A
4- D
5- C
6- B
7- B
RLENDİRME OumlĞRENME FAALİYETİ -3 CEVAP ANAHTARI
Sorular Cevaplar
1- A
2- A
3- C
4- B
5- D
6- D
7- B
8- C
9- A
10- 15 10
11- Ranza
12- King
13- Maliyetlerini
14- Dekonsolidasyon
CEVAP ANAHTARLARI
110
OumlĞRENME FAALİYETİ -4 CEVAP ANAHTARI
Sorular Cevaplar
1- A
2- D
3- C
4- D
5- B
6- A
7- A
8- B
9- Isıtma-Soğutma
10- Cetvellere
11- Bu youmlnde
111
KAYNAKCcedilA ERDAL Murat Metin CcedilANCI Taşımacılık Youmlnetimi UTİKAD Yayınları
İstanbul 2003
wwwutikadorgtr
wwwsifexpoorg
wwwnakliyerehberimcomtr
wwwbalnakcomtr
wwwfrigologcomtr
wwwfinaldiscomtr
wwwerbenguumlmruumlkcomtr
wwwkobifinanscomtr
wwwsifexpoorg
wwwdunyagazetesicom
wwwsdvhorozcomtr
KAYNAKCcedilA
ii
OumlĞRENME FAALİYETİ-3 59 3 Uluslararası Kara Yolu Eşya Taşımacılığının Bileşenleri 59
31 Suumlruumlcuumller 59 311 Suumlruumlcuumllerin Oumlzellikleri 60 312 Taşıt Kullanma Suumlreleri 61 313 Molalar 61 314 Dinlenme Suumlreleri 61
32 Araccedillar 63 321 Treyler 64
33 Yuumlkler 69 331 Niteliklerine Goumlre Yuumlkler 69 332 Araccedil Kapasitesine Goumlre Yuumlkler 69
333 Teslim Yerlerine Goumlre Yuumlkler 74 334 Lojistik Firma ve Yuumlk Temini 74 335 Lojistik Firma ve Teklif Tuumlrleri 77
UYGULAMA FAALİYETİ 80 4 YUumlKLEME ve SEVKİYAT 84
41 Yuumlkleme Planı 84 411 Yuumlkleme Planının Yararları 85
42 Yuumlkleme Kuralları 88 43 Yuumlklemede Sembol ve İşaretler 90
431 ldquoKırılabilirrdquo İşareti 90 432 ldquoBu Youmlnderdquo İşareti 91 433 ldquoNemden Koruyunrdquo İşareti 91
434 ldquoSıcaklık Sınırırdquo İşareti 91 44 Bozulabilir Gıda Maddelerinin Yuumlklenmesi 92
441 Yuumlkleme ve Sevkiyat Kuralları 92 45 Canlı Hayvan Yuumlklemesi ve Taşınması 94
451 Hayvanların Uluslararası Nakliyat Sırasında Korunmasına Dair Avrupa
Soumlzleşmesi 94 452 Yuumlkleme ve Taşıma Kuralları 95 453 Yuumlkleme Ekipmanları 98
UYGULAMA FAALİYETİ 103 MODUumlL DEĞERLENDİRME 107 KAYNAKCcedilA 111
iii
ACcedilIKLAMALAR
KOD 840
ALAN Ulaştırma
DALMESLEK Lojistik
MODUumlLUumlN ADI Kara yolu Taşımacılığı
MODUumlLUumlN TANIMI Kara yolu taşımacılığında taşımacılık sisteminin genel
yapısı ve uluslararası kara yolu taşımacılığının yasal
ccedilerccedilevesi taşımacılığının bileşenleri yuumlkleme ve sevkiyat
ile ilgili temel bilgi ve becerilerin kazandırıldığı oumlğrenme
materyalidir
SUumlRE 4032
OumlN KOŞUL 10 sınıfı tamamlamış olmak
YETERLİK Kara yolu taşımacılığı işlemlerini yapmak
MODUumlLUumlN AMACI
GENEL AMACcedil Bu moduumll ile ofis yuumlkleme sahası ve
depo ortamında bilgisayar faks telefon yazıcı el
terminali forklift elleccedilleme elemanları gibi donanımları
kullanarak Tuumlrk Ticaret Kanunu CMR anlaşması
Karayolu Taşıma Youmlnetmeliği Uluslar arası anlaşmalar
AETR kuralları Ulaştırma Bakanlığı normları ve Firma
standartlarına uygun şekilde kara yolu taşımacılık sistemini
oumlğrenecek uluslararası kara yolu taşımacılığının yasal
ccedilerccedilevesini uygulayabilecek kara yolu taşımacılığının
bileşenleri yuumlkleme ve sevkiyat işlemlerini
yapabileceksiniz
Amaccedillar Bu moduumll ile ofis ortamında uluslararası anlaşmalar ve
firma standartlarına goumlre bilgisayar telefon ve yazıcı gibi
donanımları kullanarak karayolu taşımacılık sistemini
oumlğrenebilecektir
Bu moduumll ile ofis ortamında CMR Karayolu Taşıma
Youmlnetmeliği TTK uluslararası anlaşmalar ve firma
standartlarına goumlre bilgisayar telefon yazıcı ve faks gibi
donanımları kullanarak karayolu taşımacılığının yasal
ccedilerccedilevesini uygulayabilecektir
Bu moduumll ile ofis yuumlkleme sahası ve depo ortamında
bilgisayar yazıcı ve faks gibi donanımları kullanarak
AETR kuralları Ulaştırma Bakanlığı normlarına uygun
şekilde Uluslararası Karayolu Eşya Taşımacılığının
bileşenleri işlemlerini yapabilecektir
Bu moduumll ile ofis yuumlkleme sahası ve depo ortamında
bilgisayar el terminali forklift elleccedilleme elemanları gibi
donanım ve araccedil gereccedilleri kullanarak Karayolları Kanunu
ve Uluslararası Anlaşmalara uygun şekilde yuumlkleme ve
sevkiyat işlemlerini yapabilecektir
ACcedilIKLAMALAR
iv
EĞİTİM OumlĞRETİM
ORTAMLARI VE
DONANIMLARI
İşletmelerin ofis ortamları ile bu ortamda bulunan
bilgisayar yazıcı faks telefon gibi donanım araccedilları
OumlLCcedilME VE
DEĞERLENDİRME
Moduumll iccedilinde yer alan her oumlğrenme faaliyetinden sonra
verilen oumllccedilme araccedilları ile kendinizi değerlendireceksiniz
Oumlğretmen moduumll sonunda oumllccedilme aracı (ccediloktan seccedilmeli test
doğru-yanlış vb) kullanarak moduumll uygulamaları ile
kazandığınız bilgi ve becerileri oumllccedilerek sizi
değerlendirecektir
1
GİRİŞ
Sevgili Oumlğrenci
Uluslararası taşımacılık faaliyetlerinde kara yolu taşımacılığı kilit rol uumlstlenmektedir
Kara yolu taşımacılığı diğer taşıma tuumlrleriyle (deniz yolu demir yolu vb) birlikte oumlzellikle
de taşımanın başlangıccedil ve teslimat aşamalarında kullanılabilmektedir Esneklik hız ve diğer
taşıma tuumlrleriyle uyum bakımından birccedilok avantaja sahiptir
Taşımacılık uumllke sınırları iccedilinde yapılabileceği gibi uluslararası da olabilir Taşınacak
nesneler eşya da yolcu da olabilir Uluslararası kara yolu eşya taşımacılığı uumllke dışından
alınan uumlruumlnlerinin nakli şeklinde uumllkenin dış satım uumlruumlnlerinin yurt dışına sevki şeklinde
veya bir uumllkeden bir başka uumllkeye transit taşımacılık şeklinde yapılabilir
Uluslararası kara yolu taşımacılığı dış ticarete konu olan fiziksel malların yurt dışına
sevk edilmesinde satılan veya satın alınan mamuluumln tamamlayıcısı ve ayrılmaz bir
parccedilasıdır Kara yolu taşımacılığı uumlruumlnuumln aktarma yapılmadan tam adrese teslim edilmesi
youmlnuumlnden diğer ulaştırma tuumlrlerine goumlre tercih sebebi olmaktadır
Kara yolu ile yapılacak eşya taşımacılığında yuumlkuumln temin edilmesi fiyat anlaşmasına
varılması yuumlke uygun araccedil temini en uygun yuumlklemenin yapılması ve buumltuumln bu işlemlerin en
kısa zamanda yerine getirilebilmesi hem muumlşteri memnuniyeti accedilısından hem de uumlruumlnlerin
guumlvenliği accedilısından oumlnem taşımaktadır
Bu moduumll sonunda edineceğiniz bilgi ve beceriler ile kara yolu taşımacılık sistemini
oumlğrenecek uluslararası kara yolu taşımacılığının yasal ccedilerccedilevesini uygulayabilecek kara
yolu taşımacılığının bileşenleri yuumlkleme ve sevkiyat işlemlerini gerccedilekleştirme becerisine
sahip olacaksınız
Kara yolu taşımacılığı
GİRİŞ
2
3
OumlĞRENME FAALİYETİndash1
Ofis ortamında uluslararası anlaşmalar ve firma standartlarına goumlre bilgisayar telefon
ve yazıcı gibi donanımları kullanarak kara yolu taşımacılık sistemini oumlğreneceksiniz
Kara yolu taşımacılığının duumlnyadaki ve uumllkemizdeki gelişimi hakkında bilgi
edininiz
Kara yolu taşımacılığının diğer taşıma tuumlrlerine goumlre uumlstuumlnluumlklerini ve olumsuz
youmlnlerini araştırınız
Kara yolu taşımacılığında yer alan uluslararası oumlrguumltler ve goumlrevleri hakkında
araştırma yapınız
Ro-Ro taşımacılığı hakkında araştırma yapınız Ro-Ro taşımacılığının kara yolu
taşımacılığıyla olan bağlantısı hakkında bilgi edininiz
Uumllkemizin uluslararası kara yolu guumlzergacirchları hakkında bilgi toplayınız
Bulabileceğiniz belge resim dergi harita vb dokuumlmanları sınıf ortamında
arkadaşlarınızla paylaşınız
Araştırma yaparken ccedilevrenizde bulunan lojistik firma veya nakliye firmaları ile
anlaşmalı olarak ccedilalışan işletmelerin ilgili servislerinden yararlanabilirsiniz Ayrıca bu
firmaların internet sitelerinden de bilgi edinebilirsiniz
1 KARA YOLU TAŞIMACILIK SİSTEMİ 11 Kara Yolu Taşımacılığının Yapısı
Kara yolu taşıma sistemleri teknoloji şebekeler (ağlar) uluslararası ve yerel kurallar
ve duumlzenlemeler bilgi ve iletişim lojistik ve hizmet anlayış ve uygulamalarından meydana
gelmektedir Bu sistemler taşıma operatoumlrleri iccedil ve dış muumlşteriler ekonomik ve sosyal
faktoumlrler ile devletin ortaya koyduğu yasal ccedilerccedileve ile suumlrekli etkileşim hacirclindedir
Kara yolu taşımacılık sektoumlruumlnde arz ve talebin etkileşiminde destek hizmetler
taşımaya olan talep guumlzergacirch veya alternatif yollar terminaller guumlmruumlkler sınırlar ara
geccediliş noktaları araccedillar işletmelerin sayısı kurallar ve duumlzenlemeler etkin rol oynamaktadır
Buna goumlre taşıma sistemleri oumlzellikle teknoloji iletişim ekonomi gibi dışsal faktoumlrlerden
yoğun olarak etkilenmektedir
Kara yolu eşya taşımacılığı uumlcret karşılığında eşyanın bir yerden diğer bir yere
taşınmasını kara yolu ile sağlayan ve taşımacı ile goumlnderici arasında bir soumlzleşme
ARAŞTIRMA
OumlĞRENME FAALİYETİndash1
AMACcedil
4
yapılmasını gerektiren bir taşıma şekli olarak tanımlanmaktadır Bu tanıma goumlre kara yolu
taşımacılığının doumlrt temel boyutu vardır
Taşınacak eşyanın var olması
Eşya taşıma işinin uumlstlenilmesi
Uumlcret karşılığı olması
Taşıma tuumlruuml olarak kara yolunun belirlenmesidir
Eşya taşıma işleri ile ilgili yasal duumlzenlemeler 10072003 tarih 4925 sayılı Kara
Taşıma Kanunu ve Tuumlrk Ticaret Kanunu (TTK) tarafından duumlzenlenmektedir Taşıma işlemi
uumlcret karşılığı yapılmalıdır Uumlcret karşılığı yapılmayan taşımacılık konusunda TTK
huumlkuumlmleri uygulanamaz
12 Kara Yolu Taşımacılığının Duumlnyadaki Gelişimi
1930 yıllarında ortaya ccedilıkan kuumlresel ekonomik bunalım ve İkinci Duumlnya Savaşı sonrası
ortaya ccedilıkan ekonomik olumsuzlukları aşan ve guumlccedillenen uumllkeler ekonomik youmlnden guumlccedilsuumlz
ve az gelişmiş uumllkelerin ekonomileri uumlzerindeki etki ve denetimlerini artırmışlardır ldquoOumlncelik
tarımrdquo telkinleri ile gelişmiş uumllkeler guumlccedilsuumlz ekonomiye sahip uumllkeleri bu youmlnde uumlretim
yapmaya youmlnlendirmişlerdir
Bunun sonucunda sanayiden uzaklaşan tarıma dayalı bir ekonomik yapı oluşturan
uumllkeler sanayileşme yolunda gelişme goumlsteren uumllkelerin dış pazarı hacircline gelmiştir
Resim 11 Kara yolu taşımacılığı
Gelişmiş uumllkelerin ekonomilerine ccedilok youmlnluuml faydalar sağlayacak olan bu durumun
gerccedilekleşmesi ve gelişmesi iccedilin her yerleşim alanına ulaşabilecek ve taşımayı
gerccedilekleştirecek en oumlnemli ulaşım sistemi kara yoluydu Kara yolu ağının kurulması ve
geliştirilmesi iccedilin ldquoOumlncelik kara yolunardquo duumlşuumlncesini hacirckim kılmıştır
5
13 Kara Yolu Taşımacılığının Uumllkemizdeki Gelişimi
Kara yolu taşımacılığının uumllkemizdeki gelişimine bakıldığında ccedilok hızlı bir seyir takip
ettiği goumlruumllmektedir
Uumllkemizin coğrafi yapısı ve sosyo-ekonomik youmlnden sahip olduğu oumlzel durum yanında
batı ile doğu arasında tabi bir koumlpruuml oluşu ve transit taşımacılığa elverişliliği eski ccedilağlardan
beri uumllkemizi kara yolu taşımacılığı alanında daima oumln plana ccedilıkarmıştır Uumllkemiz Asya
Avrupa ve Afrika kıtaları arasında olup kuzey-guumlney doğrultusunda 500 km doğu-batı
ekseninde 1500 km uzunluğunda ve yuumlzoumllccediluumlmuuml 776 000sup2 olan bir dikdoumlrtgen koumlpruuml
goumlruumlnuumlmuumlndedir
Bilindiği gibi Tuumlrkiye tarih oumlncesinden bu yana ccedilok ve ccedileşitli uygarlıkların oluştuğu
bir yerdir Guumlnuumlmuumlze dek bu oumlzelliğini koruyarak gelmiş doğu-batı arasında ldquokoumlpruumlrdquo
olmuştur Bunun bir sonucu olarak da uzak geccedilmişten bu yana değişik doğrultu ve
karakterde yol ağlarına sahip olmuştur ldquoİpek yolurdquo ldquoBaharat yolurdquo ldquoKral yolurdquo en ccedilok
bilinen tarihi yollardır Tuumlrkiye Avrupa Asya ve Afrika arasındaki oumlnemli konumundan
dolayı kendi ulaşım hatlarını ve taşıma filolarını geliştirmek iccedilin buumlyuumlk ccedilaba goumlstermiştir
Resim 12 İpek yolu
Buumltuumln duumlnyada oumlzellikle Avruparsquoda suumlratle gelişen teknoloji mal zengini batı ile petrol
zengini doğu uumllkeleri arasında buumlyuumlk ccedilapta ticari ilişkilerin doğmasına yol accedilmıştır Bu
durum uumllkemizi bu alanda oumlnemli oumllccediluumlde etkilemiş 1950rsquoli yıllara kadar yok denecek kadar
az olan modern anlayışa uygun kara yolu alt yapısı ve kara yolu taşımacılığında yeni bir
takım yatırımlar yapılmasını ve teşvik tedbirlerinin alınmasını gerekli kılmıştır
O doumlnemlerde alt yapının kolay hızlı ve ekonomik bir şekilde gerccedilekleşmesi petroluumln
ucuz ve temininin kolaylığı yanında uumllkemizde otomotiv sanayinin kurularak motorlu
araccedilların uumlretilmesi kara yolu taşımacılığının ilerlemesine neden olmuştur Ayrıca devletin
1980rsquoli yıllardan itibaren uygulamaya koymuş olduğu teşvik tedbirleri sonucu uumllkemizde
6
motorlu araccedil sayısı oumlnemli oumllccediluumlde artmış ve gerek yurt iccedili gerekse uluslararası kara yolu
taşımacılığı suumlratle gelişmiştir
1980rsquolerden itibaren uumllkemizin ihracata youmlnelik buumlyuumlme politikalarına geccedilmesiyle dış
ticaret yapısal değişime uğramış dış ticarete konu mal grupları ccedileşitlenmiş tarım ve
madencilik uumlruumlnlerinin yerini sanayi uumlruumlnleri almaya başlamış taşınan malların hacmi kısa
bir suumlre iccedilinde 10 milyar dolarlık seviyelere ulaşmıştır
Dış ticaretin yapısal değişimine bağlı olarak deniz yolu ile yapılan doumlkme yuumlk
taşımaları yuumlk cinslerinin değişimi ve sevkiyatlarda esneklik gibi avantajlar nedeniyle yerini
kara yolu eşya taşımacılığına bırakmaya başlamıştır
Resim 13 Ro-Ro bağlantılı kara yolu taşımacılığı
Tuumlrkiye-İtalya Ro-Ro hattının kurulması taşıma maliyetlerinin azalmasına seferlerin
tarifeli yapılmasıyla ihracat sevkiyatlarının planlanmasına Balkan uumllkelerinin geccediliş
uumlcretlerini tekrar goumlzden geccedilirmesi gibi birccedilok olumlu gelişmenin ortaya ccedilıkmasına neden
olmuştur 2003 yılında Batı Avrupa uumllkelerine yapılan kara yolu taşımacılığımızın yuumlzde
72rsquosi soumlz konusu Ro-Ro hatlarından yapılarak dış ticaretimize ait malların taşınmasında
stratejik bir guumlzergacirch konumuna gelmiştir Boumlylece Tuumlrk kara yolu taşımacılığı deniz yolu
entegrasyonlu Ro-Ro ve demir yolu entegrasyonlu Ro-La taşıma alternatiflerini uumlreterek
Avrupa Birliği mevzuatıyla uyumlu hacircle gelmiştir
Tuumlrkiyersquonin uluslararası kara yolu ile eşya taşımacılığı sektoumlruumlnde hizmet alanı Asya
ile Avruparsquonın bir ucundan diğerine kadar geniş bir coğrafi alana yayılmış ithalat-ihracat ve
transit taşımalardaki payı ile uumllke ekonomisine yılda ortalama 2 milyar USD navlun uumlcreti
olarak doumlviz girdisi sağlar konuma ulaşmıştır
1990 yılından itibaren duumlnyadaki gelişmelere paralel olarak ihraccedil pazarlarımız ve
uumlruumlnlerimizde oumlnemli bir artış ve ccedileşitlenme olmuştur Bu kapsamda başta Almanya olmak
uumlzere geleneksel pazarlarımız olan Batı Avrupa uumllkelerinin yanı sıra Rusya ve Tuumlrk
Cumhuriyetleri de oumlnemli bir yer kazanmıştır Soumlz konusu yapısal değişime paralel olarak
7
Bağımsız Devletler Topluluğu uumlyesi uumllkeler ile bazı Orta Asya uumllkeleri iki binli yıllardaki
hedef pazarlarımız olarak tespit edilmiştir
Soumlz konusu uumllkelere kara yoluyla ulaşım imkacircnının bulunması uumllkemiz ihracatı
accedilısından buumlyuumlk avantaj teşkil etmektedir Yabancı uumllkelere yapılan eşya taşımacılığımızın
ağırlıklı olarak kara yolundan olması artan dış taleplerin zamanında karşılanmasını
kolaylaştırmaktadır
Tuumlrkiyersquonin kıtalararası koumlpruuml konumunda olması ccedilok modlu ulaşıma elverişli
durumu Kafkasya ve Hazar Denizi ccedilevresindeki uumllkelere geccedilişi sağlayacak yeni sınır
kapılarının accedilılması ve pek ccedilok uluslararası proje ccedilerccedilevesinde yeni bağlantıların
oluşturulması yolundaki ccedilalışmalar Tuumlrkiyersquonin oumlnemini artırmakta ve aktif olarak bu
ccedilalışmalara katılımını gerekli kılmaktadır
Uluslararası kara yolu taşımacılığında uumllkemizin araccedil filosu giderek yenilenmiş ve
toplam araccedil sayımız 30000 adede ulaşmıştır Bu sayının iccedilinde 23000 aracımız Euro normlu
araccedil olarak faaliyet goumlstermeye başlamıştır
Resim 14 Euro normlu modern nakliye aracı
4925 sayılı Kara yolu Taşıma Kanunu ile uumllkemizde kara yolu taşımacılığı sektoumlruumlnde
yeni bir doumlnem başlamıştır Bu kanun ile birlikte taşımacılık sektoumlruuml iccedilinde yer alan ve
faaliyet goumlsteren tuumlm işletmeler kayıt altına alınmış ve bu işletmelere faaliyet tuumlrlerine goumlre
lisans belgeleri verilmiştir
Kara yolu taşımacılığı buguumln tuumlm duumlnyada kendine has avantajlarından dolayı en
oumlnemli taşımacılık modudur Tuumlrkiye gibi uumlccedil yanı denizlerle ccedilevrili olan İspanyada dahi
uluslararası eşya taşımacılığında kara yolunun demir yolu ve iccedil suyollarına kıyaslandığındaki
payı 921dir Bu oran İngiltere iccedilin 889 15 AB uumllkesi iccedilin ortalama 792rsquodir
Uumllkemizde 1990 yılında 76 olan kara yolu taşımacılığı 2000 yılında 89rsquoa ve 2002
yılında da 93 oranına ulaşmıştır 2005 yılında 94rsquoe ccedilıkmıştır 1990 yılında 87 milyar
ton-km olan toplam taşımacılığımız ekonominin gelişmesi ile 2000 yılında 180 milyar ton-
kmrsquoye ulaşmıştır 2006 yılında bu rakam 200 milyar ton-kmrsquoyi aşmıştır ABDrsquode kara yolu
taşımasının genel taşımacılık iccedilindeki yeri 28 dir Buumltuumln duumlnyada kara yolu taşımacılığının
oranını duumlşuumlrmeye doumlnuumlk politikalar uygulanmaktadır
8
Uumllkemizde ulaşım sektoumlruuml iccedilinde en buumlyuumlk paya sahip olan kara yolu taşımacılığının
diğer sektoumlrlere nazaran kaza riski ccedilok yuumlksek olmasına rağmen gelişme goumlstermesinin ve
taşıma taleplerinde ilk sırayı almasının temelinde taşımayı ldquoKAPIDAN KAPIYArdquo
gerccedilekleştirmesi yanında hızlı kolay konforlu ve daha ekonomik bir hizmet sunması
yatmaktadır
14 Kara Yolu Eşya Taşımacılığının Diğer Taşımacılık Tuumlrlerine
Goumlre Uumlstuumlnluumlkleri
Uluslararası kara yolu eşya taşınması ile diğer taşıma tuumlrlerine goumlre bir karşılaştırma
yapıldığında kara yolu taşımacılığının şu uumlstuumln youmlnleri bulunmaktadır
Kapıdan kapıya aktarmasız taşıma ve eşyanın yuumlkleme yeri ile boşaltma yerleri
dışında elleccedillenmemesi eşyanın yıpranmasını en aza indirmektedir Diğer taşıma tuumlrlerinde
oumlrneğin eşyanın limana veya demir yolu istasyonuna ulaşımına kadar bir yuumlkleme boşaltma
ana taşıma aracına yuumlklenme varış yeri limanı veya istasyonunda benzer elleccedillemenin
yapılması eşyaların daha fazla yıpranmasına sebep olmaktadır
Muumlşterinin istediği ve kara yolunun olduğu her noktaya taşıma seccedileneği
vermektedir
Kara yolu araccedillarının taşıma kapasitelerinin deniz demir yolu araccedillarına goumlre daha
kuumlccediluumlk olması nedeniyle taşımacılık sektoumlruumlnde daha esnek hareket imkacircnı sağlanmaktadır
Resim 15 Kara yolu araccedil taşıma kapasitesi
Tuumlrkiye gibi kara yoluyla uluslararası eşya naklinde kullanılabilecek taşıt sayısının
talebe goumlre daha fazla olduğu uumllkelerde rekabet uumlst seviyelere ulaşmakta ve boumlylelikle
muumlşteri lehine duumlşuumlk navlun fiyatlarının oluşmasına neden olmaktadır
Kara yolu eşya taşımacılığı diğer taşıma tuumlrlerine goumlre (deniz hava demir yolu
boru hattı vb) daha az yatırım maliyeti gerektirmektedir
Kara yoluyla daha duumlzenli ve sık sefer imkacircnı bulunmaktadır
Goumlndericinin kendisinin organize ettiği oumlzellikle kuumlccediluumlk ccedilaplı sevkiyatlara oranla
taşıma maliyetini azaltmaktadır
Ambalajlama ve sevkiyata hazırlamada zaman ve kaynaklardan tasarruf olanağı
sağlanmaktadır
9
15 Kara Yoluyla Uluslararası Eşya Taşımacılığının Goumlndericiye
Sağladığı Faydalar
Kısa suumlrede teslim edilmesi gereken yuumlkler iccedilin suumlratli sevkiyat yapabilmesine
youmlnelik proje bazlı ccediloumlzuumlm yolları ortaya ccedilıkarılabilir
Gelişmiş kara yolu ağlarının getirdiği hızlı ve guumlvenli hizmet alma imkacircnları
yaratılabilir
Lojistik firma veya taşıma şirketleriyle birebir ilişki iccedilinde ccedilalışma olanağının
bulunması sayesinde sevk edilecek eşyaya oumlzel muamele yapılmasını sağlayabilir
Kara yolu taşımacılık hizmetleri ile bağlantılı diğer lojistik suumlreccedillerle
zenginleştirilerek hizmette ccedileşitlilik oluşturulabilir
Tahmin edilebilen maliyetlerin kolay hesaplanması ile tasarruf sağlanabilir
Resim 16 Tasarruf
Dokuumlmantasyon işleri ile ara noktalarda yuumlkleme ve boşaltmadan taşımanın
sorunsuz yuumlruumlmesinden lojistik firma sorumlu olduğundan taşıyıcı sadece sevkiyata
goumlnderici ise muumlşteri ilişkilerine odaklanabilir
Duumlnya ticaretindeki doumlnuumlşuumlm ve yeni oluşumların etkisi yoğun bir şeklide lojistik ve
taşıma sektoumlruuml uumlzerinde goumlruumllmektedir Hemen hemen buumltuumln sektoumlrlerle doğrudan ilişkisi
olan lojistik uluslararası pazarlarda rekabet avantajının elde edilmesinde kilit rol
uumlstlenmektedir Uumlruumln veya hizmetlerin hedef pazarlara rakiplerden bir adım oumlnde olarak daha
hızlı ve daha ekonomik bir biccedilimde ulaştırılması uluslararası lojistik faaliyetlerinin oumlzuumlnuuml
teşkil etmektedir
Resim 17 Kara yolu taşımacılığı ve diğer taşıma tuumlrleri
10
Uluslararası ticaret eğilimleri lojistik sektoumlruumlnuuml daha iyi anlayabilmek ve
yorumlayabilmek iccedilin buumlyuumlk katkı sağlamaktadır Her sektoumlrde yaşanan rekabet ve koumlkluuml
değişimler beraberinde ccedilarpan etkisi yaparak lojistik alanında da etkisini goumlstermektedir
Rekabet ortamı yatırım maliyetleri hız ve esneklik accedilısından lojistik hizmetlerin
vazgeccedililmez bileşeni olan kara yolu eşya taşımacılığının diğer taşımacılık tuumlrlerine goumlre daha
fazla avantajı bulunmaktadır
16 Kara Yoluyla Eşya Taşımacılığının Olumsuz Youmlnleri
Uluslararası kara yolu eşya taşımacılığının bir kısım uumlstuumlnluumlkleri olmasına rağmen
bazı olumsuz youmlnleri de bulunmaktadır Bunlar
Numune veya benzeri nitelikte taşınacak eşyanın duumlşuumlk miktarda olması hacirclinde bu
eşyaların bir araccedil iccedilinde sevk yerlerine ayrı ayrı ulaştırılması gerekmektedir Parsiyel
malların toplanması dağıtımı zaman ve maliyet youmlnuumlnden olumsuzluk yaratmaktadır Hava
yolu parsiyel taşımalarda zaman ve maliyet youmlnuumlnden kara yoluna goumlre daha tercih
edilebilen bir taşıma tuumlruumlduumlr
Ağır ve yuumlksek hacimli eşyaların kara yolu ulaştırma mevzuatına uyumlu
olmaması taşınmalarını ccediloğunlukla imkacircnsız hacircle getirmektedir Bu tuumlr eşyaların demir yolu
veya deniz yoluyla taşınması daha verimli olmaktadır
Kara yoluyla uluslararası eşya taşımacılığında hukuki mevzuat bekleme suumlreleri
ile eşyanın hacmi ve niteliğine bağlı olarak diğer taşıma tuumlrlerine goumlre olumsuzluklar
yaratabilmektedir
Kara yoluyla yapılan taşımacılıkta ihracat ve ithalat uumllkeleri arasında yuumlkuumln transit
geccediltiği uumllkelerde uyulması gereken guumlmruumlk mevzuatları bulunmaktadır Buna karşılık deniz
ve hava yolunda ccediloğunlukla ithalatccedilı ve ihracatccedilı olarak uumllkeler arasında transit geccediliş uumllkeleri
bulunmamaktadır Kara yoluyla yapılan taşımacılıkta transit guumlmruumlkler ilave bekleme
suumlreleri oluşturmaktadır
Resim 18 Kara yolu taşımacılığında transit geccediliş
11
17 Kara Yolu Eşya Taşımacılığında Uluslararası Oumlrguumltler
Uluslararası kara yolu eşya taşımacılığında etkili olan oumlrguumltler
Birleşmiş Milletler Avrupa Ekonomik Konseyi (UNECE)
Ulaştırma Bakanları Avrupa Konferansı (CEMT-UBAK)
Uluslararası Kara yolu Taşıma Birliği (IRU)
Guumlneydoğu Avrupa Ortak Girişimi (SECI)
Uluslararası Taşıma Organizatoumlrleri Dernekleri Federasyonu (FIATA)
Kara yolu taşımacılık enduumlstrisinin bu oumlrguumltler vasıtası ile Tuumlrkiye ve yurt dışı
ulaştırma ve taşımacılık politikalarının irdelenmesi işletmelerin ve uumllkelerin dış ticarette
rekabetccedili uumlstuumlnluumlğuuml sağlamasında oumlnemli bir fonksiyonu olacaktır
171 Birleşmiş Milletler Avrupa Ekonomik Konseyi (UNECE)
Birleşmiş Milletler Avrupa Ekonomik Konseyi (UNECE) ldquoİccedil Ulaşım Komitesi Kara
Yolu Trafik Guumlvenliği Bozulabilir Maddelerin Taşınması Kombine Taşımacılık Tehlikeli
Maddelerin Taşınmasırdquo ccedilalışma gruplarından oluşmaktadır
İccedil ulaşım komitesinde yapılan goumlruumlşmeler sonrasında ccedileşitli Avrupa Birliği uumlye
uumllkelerinin katıldığı anlaşmalar aşağıdaki gibi sıralanabilir
CMRndashEşyaların Kara Yoluyla Uluslararası Eşya Taşıma Soumlzleşmesine İlişkin
Anlaşma Uumllkemizin soumlzleşmeye taraf olma proseduumlruuml tamamlanmış olup 30 Ekim 1995
tarihinden itibaren yuumlruumlrluumlğe girmiştir
Tır SoumlzleşmesindashTır Karneleri Himayesinde Uluslararası Eşya Taşınmasına Dair
Guumlmruumlk Soumlzleşmesi Uumllkemizin 1985 yılında kabul ettiği soumlzleşme halen uygulanmaktadır
Resim 19 Birleşmiş Milletler Avrupa Ekonomik Konseyi
ADRndashTehlikeli Maddelerin Kara Yoluyla Uluslararası Taşınmasına İlişkin Avrupa
Anlaşması Uumllkemizin anlaşmaya taraf olabilmesi amacıyla ccedilalışmalar başlatılmıştır
12
Karadeniz Ekonomik İşbirliği (KEİ) İslam Kalkınma Teşkilatı (İKT) gibi
uluslararası kuruluşlar iccedilinde de kara ulaştırmasına ilişkin konular Tuumlrkiye tarafından
izlenmekte ve gerekli ccedilalışmalar yapılmaktadır
172 Guumlneydoğu Avrupa Ortak Girişimi (SECI)
Guumlneydoğu Avrupa Ortak Girişimi (SECI southeast european cooperation ınititative)
11 uumllkenin katılımı ile kurulmuştur Bu girişime Birleşmiş Milletler Avrupa Ekonomik
İşbirliği ve Ulaştırma Bakanları Avrupa Konferansı (UBAK) destek vermektedir SECI
girişiminin amacı boumllge uumllkeleri arasında kara yolu eşya taşınmasına youmlnelik sınır
geccedilişlerinin kolaylaştırılması ve ticaretin artırılmasıdır Bu amaca youmlnelik ortak girişim uumlye
uumllkeler arasında 1999 yılında ldquoMutabakat Zaptırdquo yuumlruumlrluumlğe girmiştir
Resim 110 Guumlneydoğu Avrupa Ortak Girişimi (SECI)
SECI buumlnyesinde guumlndem Komitesirsquonin saptadığı oumlncelikli projeler ele alınmakta ve
uumlye uumllkelerin eşguumlduumlmuumlnde yuumlruumltuumllmektedir SECI projeleri ile ilgili olarak tesis edilen
komitelerin uumlyelerini seccedililmiş ve goumlnuumllluuml kişiler oluşturmaktadır Uumllkemiz SECIrsquonın
ccedilalışmalarına diğer uumlye uumllkeler gibi resmicirc kuruluşlarımız ve oumlzel sektoumlr temsilcilerinden
oluşturulan heyetler ile katılmaktadır
173 Avrupa Ulaştırma Bakanları Konferansı (CEMTndashUBAK)
Ulaştırma Bakanları Avrupa Konferansı (UBAK) 1953 yılında Avruparsquonın sınır
geccedilişlerinin kolaylaştırılması uumllkeler arası ulaştırma ve guumlmruumlk mevzuatının
uyumlaştırılmasının sağlanması amacıyla kurulmuştur İlk kuruluşa katılan 16 uumllke
(Almanya Avusturya Belccedilika Danimarka İspanya Fransa İngiltere Yunanistan İtalya
Luumlksemburg Norveccedil Hollanda Portekiz İsviccedilre ve Tuumlrkiye) 16 maddelik anlaşmayı
imzalayarak kuruluşu resmileştirmiştir
Kuruluşun yapmış olduğu başarılı ccedilalışmalar nedeniyle işlevi Avrupa sınırlarını da
aşarak 41 uumlye uumllke ile bazı Orta Asya ve Kuzey Afrika uumllkelerini de kapsar konuma
ulaşmıştır UBAK ccedilalışmalarını ccedilalışma grupları hacirclinde suumlrduumlrmektedir Daimi sekreterya
Parisrsquote bulunmaktadır
UBAK belgeleri geccedilerli oldukları uumllkelere goumlre doumlrde ayrılır
13
Tuumlm uumllkelerde geccedilerli UBAK belgeleri
Avusturya hariccedil tuumlm uumllkelerde geccedilerli UBAK belgeleri
Avusturya + Yunanistan hariccedil tuumlm uumllkelerde geccedilerli UBAK belgeleri
Avusturya + Yunanistan + İtalya hariccedil tuumlm uumllkelerde geccedilerli UBAK belgeleri
UBAK Belgelerinin uumlzerinde geccedilersiz olduğu uumllkenin uluslararası harf kodu bir ccedilember
iccedilinde işareti ile kaplanmış olarak yer almaktadır
Tuumlrkiyersquonin de kurucu uumlyesi olduğu konferansın ccedilalışmalarında taşımacılığın
geliştirilmesi trafik kara yolu guumlvenliği ccedilevrenin korunması gibi konular oumlncelik
taşımaktadır
174 Uluslararası Kara Yolu Taşıma Birliği (IRU)
Uluslararası Kara Yolu Taşıma Birliği (IRU International Road Transport Union)
duumlnyadaki kara yolu taşımacılığı alanında nakliye operatoumlrleri taşıma şirketlerinin sahipleri
kamyon taksi otobuumls olmak uumlzere tuumlm sektoumlruuml temsil eden bir organizasyondur 1948
yılında İtalyarsquoda kurulmuş olan bu oumlrguumltuumln buguumln 68 uumllkede 151 uumlyesi bulunmaktadır
Resim 111 Uluslararası Kara yolu Taşıma Birliği (IRU)
IRUrsquonun amacı kara yolunda ccedilevreye duyarlı emniyetli olarak mal ve insanların
taşınmasını sağlamak yuumlksek mesleki standartlara ulaşmak olarak belirtilebilir IRUrsquonun en
oumlnemli uygulamalarının başında uluslararası eşya taşınmasında TIR sisteminin
garantoumlrluumlğuumlnuuml yapması gelmektedir Oumlrguumltuumln temel amaccedilları şu şekilde belirtilebilir
Araccedilların emniyetli temiz ekonomik yakıt tuumlketimini sağlayacak girişimlerde
bulunmak
Filo youmlnetiminde araccedil bakımı ve ccedilalışma koşullarını duumlzenlemek
Kara yolunun emniyetli hacircle gelmesine yardımcı olmak
Ccedilevreye duyarlı araccedilları teşvik etmek
Uumllkeler arası resmi duumlzeyde ve uluslararası sivil toplum kuruluşları ile sıkı işbirliği
iccedilinde bulunmak
Kara yolunun daha emniyetli ve belge proseduumlruumlnuumln azaltılması iccedilin ccedilalışmak
Uumlyelerini ulusal ve uluslararası duumlzenlemeler konusunda bilgilendirmek
Uluslararası taşımacılık ve ticarette engelleri ortadan kaldırmaktır
14
Tuumlrkiyersquode kara yolu eşya taşıması ile ilgili sektoumlruuml temsil eden oumlnemli kuruluşlar
ise Ulaştırma Bakanlığı ve Guumlmruumlk Muumlsteşarlığı başta olmak uumlzere devletin tuumlm yetkili
kurumları Uluslararası Taşımacılık ve Lojistik Hizmet Uumlretenler Derneği (UTİKAD)
Uluslararası Nakliyeciler Derneği (UND) ve Ro-Ro Gemi İşletmecileri ve Kombine
Taşımacılar Derneğirsquodir (RODER)
18 Tuumlrkiyersquonin Uluslararası Kara Yolu Eşya Taşımacılığındaki
Ana Guumlzergacirchları
Tuumlrkiyersquonin dış ticaretinde en buumlyuumlk paya sahip olan Avrupa Birliği uumllkelerine
yapılmakta olan taşımacılık iccedilin iki oumlnemli guumlzergacirchı bulunmaktadır Tuumlrkiyersquonin doğu ve
guumlneyinden Kafkaslar Orta Asya ve Ortadoğu boumllgelerine yapılan kara yolu taşımacılığı
ccedileşitli belirsizlik ve yeniden yapılanmalar neticesinde gelişme goumlstermesine rağmen istenilen
seviyeden uzaktır Bu nedenle duumlzenli ve suumlrekli olarak gerccedilekleştirilen yasal ve teknik
altyapısı uluslararası standartlara ulaşmış olan iki guumlzergacirch Tuumlrkiye accedilısından son derece
stratejiktir Bunlar
Kapıkule Sınır Guumlmruumlk Kapısırsquondan yapılan kara yolu taşımacılığı
Ro-Ro gemileriyle kara yolu araccedil gereccedilleriyle İtalya uumlzerinden yapılan taşımacılık
181 Kapıkule Sınır Kapısırsquondan Yapılan Taşımacılık
Kapıkule uumlzerinden yapılan taşımacılık oumlnemli bir paya sahip olmasına rağmen transit
geccediliş uumllkeleri guumlmruumlklerindeki uzun bekleme suumlreleri geccediliş belgeleri sınırlamaları geccediliş
uumlcretleri tahditli yol ve geccediliş suumlreleri nedeniyle zaman zaman sorunlu bir guumlzergacirch hacirclini
alabilmektedir
Resim 112 Kara yolu taşımacılığında guumlzergacirchlar
Uluslararası kara yolu taşımacılığında oumlzellikle kara yolu taşıtlarının geccediliş
sınırlamalarının bulunduğu transit guumlzergacirchında bulunan uumllkelerde vagonların uumlzerinde
taşınarak varış uumllkesine sevk edilmeleri zorunlu hacircle gelmiştir Tuumlrkiye ile Avrupa Birliği
uumllkeleri arasında demir yolu aktarmalı taşımacılık bu sınırlamaların bulunduğu Avusturya
geccedilişlerinde yapılmaktadır
15
1811 Kara yolu Guumlzergacirchında Kullanılan Başlıca Hatlar
Bulgaristan - Romanya - Macaristan - Avusturya hattı
Bulgaristan - Yugoslavya - Macaristan - Avusturya hattı
Bulgaristan - Yugoslavya - Hırvatistan - Slovenya - Avusturya hattı
Bulgaristan - Yugoslavya - Hırvatistan - Slovenya - İtalya hattı
182 Ro-Ro Gemileriyle Yapılan Taşımacılık
Uluslararası kara yolu taşımacılığında geccediliş sınırlamaları transit suumlrelerinin uzun
zaman alması taşımacılığın toplam maliyetlerinin duumlşuumlruumllmesi gibi nedenlerle kara yolu
araccedillarının deniz yolu Ro-Ro gemilerine bindirilmesi bir zorunluluk hacirclini almıştır
Ro-Ro gemileri taşıma seccedileneği olan gemi tuumlruumlduumlr Taşıt gibi konteyner de taşıyabilir
Ayrıca paletli yuumlklerin de taşındığı goumlruumllmektedir
Ro-Ro gemileri aşağıdaki taşıt tuumlrlerini taşıyabilir
Şasili treyler (ccedilekicili ccedilekicisiz)
Treyler semi treyler
Diğer tekerlekli yuumlkler (kamyon vb)
Ro-Rorsquolarla gelişen kombine taşımacılık tramp veya duumlzenli hat taşımacılığındaki
limanların taşıma sistemindeki oumlnemini azaltmıştır Ro-Ro gemileri iccedilin kamyonların
ccedilıkışlarına uygun iskelelerin oluşturulması dışında hiccedilbir yuumlkleme ve boşaltma araccedil gereccedil ve
donanımına gerek duyulmaz
Resim 113 Ro-Ro taşımacılığı
Ro-Ro taşımacılığının hasarsız emniyetli ve hızlı taşıma imkacircnı sunması guumlmruumlklerde
daha az zaman kaybı ile geccediliş daha rekabetccedili taşıma uumlcretleri demektir Tuumlrkiyersquonin Ro-Ro
taşımacılığı ile alternatif konumdaki kara yolu transit taşımacılık guumlzergacirchında bulunan
uumllkelerde sıkccedila goumlruumllen ccedilalınma ve yağmaların oumlnuumlne geccedililmektedir Eşyaların uumlnite hacircline
getirilerek Ro-Ro ile kombine taşımacılık yapılması hasar riskini azaltmaktadır
Ro-Ro taşımacılığının uumlstuumlnluumlkleri şu şekilde belirtilebilir
16
Kara yolu araccedillarının Ro-Ro gemileriyle taşınması araccedilların yıpranma paylarını aza
indirir
Kara yollarının bakım ve onarımında tasarruf sağlar
Kara yolu trafik sıkışıklığı ve kaza risklerini azaltır
Belirgin doumlviz tasarrufu sağlar
Bazı hatlarda zaman kazancı sağlar
Teslimatta duumlzen ve planlama yapılmasına olanak sağlar
1821 Ro-Ro Guumlzergacirchları
İstanbul + Ccedileşme - Trieste Ro-Ro hatları
Buumlyuumlk filoya sahip nakliyecilerin ccediloğunun ağırlıklı olarak kullandıkları hatlardır Doğu
Avrupa uumllkelerindeki tonaj sınırlamalarına tabi olmaması ve araccedilların daha az km yapması
nedeni ile tercih sebebidir
Patra + Igoumenitsa - Bari + Ancona Ro-Ro hatları
Guumlney İtalya Guumlney Fransa ve İspanyarsquoya sefer yapan nakliyecilerin tercih ettikleri
ana hatlardır Maliyetlerin daha duumlşuumlk olması ve suumlre avantajı getirmesi nedeni ile tercih
sebebidir
Resim 114 Sık kullanılan Ro-Ro hatları
Haydarpaşa-Trieste Samsun-Novorossisk Trabzon-Sochi ve Zonguldak-Ukrayna
hatları ağırlıklı olmak uumlzere toplam 20rsquonin uumlzerinde Ro-Ro hattında seferler
gerccedilekleştirilmektedir
19 Uumllkemizin Uluslararası Kara Yolu Projeleri
Kara yolu taşımacılığı sektoumlruumlmuumlzuumln uluslararası ilişkilerinin yuumlruumltuumllmesi ve sorunların
ccediloumlzuumlmuuml youmlnuumlnde ccedilaba goumlsterilmesi Ulaştırma Bakanlığı Kara Ulaştırması Genel
Muumlduumlrluumlğuumlnuumln goumlrevleri arasındadır Bu amaccedilla uumllkemiz taşımacılarının yolcu ve eşya
taşıması yaptığı 48 uumllkeyle İkili Uluslararası Kara yolu Taşıma Anlaşması imzalanmış iki
17
uumllkeyle de paraf edilmiştir İmzalanan anlaşmalar ile iki uumllke arasında ve transit olarak
yapılmakta olan kara yoluyla yolcu ve eşya taşımacılığı belli duumlzenlemeler iccedilinde
gerccedilekleştirilmekte ortaya ccedilıkan sorunlar ise bu anlaşmalar ccedilerccedilevesinde
ccediloumlzuumlmlenebilmektedir
Anlaşmalar ile ikili taşımalar transit yolcu ve eşya taşımaları iccedilin kolaylıklar
getirilmektedir ayrıca
Geccediliş uumlcretleri
İkili taşımacılık transit eşya ve yolcu taşımacılığının tabi olacağı izin belgesi
proseduumlruuml
Doumlnuumlş yuumlkuuml ve uumlccediluumlncuuml uumllke taşımaları
Hangi tuumlr eşya taşımalarının izin belgesinden muaf tutulacağı
Taşıt personeli ve taşımacıların uyacağı kurallar
Taşıma faaliyetinden doğan oumldemelerin ne şekilde yapılacağı
Yolcu ve eşya taşımacılığına ilişkin guumlmruumlk ve diğer formalitelerin
kolaylaştırılması
Eşya taşımacılığında teminat konusu
Yolcular bagaj ve eşya iccedilin yaptırılacak sigorta
Karma Komisyonun kurulması ve goumlrevleri
gibi konular kapsamlı şekilde duumlzenlenmiştir
İkili anlaşmalarda yer alan ldquoKarma Komisyonrdquo her yıl toplanarak ortaya ccedilıkan
sorunların ccediloumlzuumlm yollarını goumlruumlşuumlr istatistikicirc bilgi değişimini sağlar ve takip eden yılı da
kapsayacak şekilde alınacak tedbirleri kararlaştırır
Diğer yandan birccedilok uumllkenin bir araya geldiği ve uumllkemizin de aktif olarak yer aldığı
uluslararası platformlarda uumllkemiz kara yolu taşımacılarının pazar paylarının artırılabilmesi
amacıyla gereken titiz ccedilalışmalar yapılmakta bu ccedilalışmalarda ccedilevrenin korunması trafik
guumlvenliği ve taşımacılığın serbestleştirilmesi gibi konular oumln planda tutulmaktadır
191 Tuumlrkiye Transit Kara Yolu (TETEK) Projesi
Kıtalar arasında bir geccediliş boumllgesinde yer alan Tuumlrkiye kendi ulusal gelişmesi kadar
boumllgenin birliği accedilısından da kara yolu ağının gerekliliğine inanmıştır Bu nedenle uumllkemiz
sınırlarından geccedilen yaklaşık 3200 km yolu kapsayan Tuumlrkiye Transit Kara Yolu (TETEK)
projesini gerccedilekleştirmiştir Bu proje kapsamına giren yol ağı toplam yol ağımızın 5rsquoini
teşkil etmektedir
Tuumlrkiye transit kara yolu Bulgaristan sınırında Kapıkulersquoden başlayarak İstanbul
uumlzerinden Gerede - Ankara yolu ile bir kolu Suriye sınırına diğeri Irakrsquoa devam etmekte
Geredersquoden ayrılan kuzey kolu ise Refahiye Erzincanrsquodan geccedilip İran sınırında sona
ermektedir
18
Soumlz konusu yol Avrupa ve Orta Doğu kara yolu ağını en uygun şekilde tamamladığı
gibi Avrupa uumllkelerinden Orta Doğu Batı Asya ve Kuzey Afrikarsquoya doğru trafik akışının
sağlandığı en kısa yoldur
192 Avrupa Ekonomik Komisyonu (AEK)
Tuumlrkiyersquonin de kurucu uumlyeleri arasında bulunduğu komisyonun temel amacı Avrupa
ekonomisinin yeniden yapılanması Avruparsquodaki ekonomik faaliyet duumlzeyinin yuumlkseltilmesi
Avrupa uumllkelerinin gerek birbirleriyle gerekse diğer uumllkelerle ekonomik ilişkilerinin idame
ettirilmesi ve geliştirilmesi olarak belirlenmiştir AEK huumlkuumlmetlerin teknik uzmanlarının
ortak konular uumlzerinde anlaşmaya vardığı kapsamlı stratejiler ve politikalar oluşturdukları
bir forum niteliğindedir
Uumllkemizdeki E yolları olarak bilinen Avrupa-Uluslararası yol ağı uumlyesi bulunduğumuz
Birleşmiş Milletler AEKrsquoca uumllkeleri birbirine bağlayan kara yollarının geliştirilmesini teşvik
amacıyla kullanıma konmuş bir sistemdir
Uumllkemize Avrupa sınırlarından E-80 ve E-90 numaraları ile giren iki anayol sisteme ve
amaca uygun olarak İran ve Irak sınırlarında Asya ve Ortadoğu uluslararası yol ağlarına
bağlantı sağlayacak şekilde duumlzenlenmiştir E yollarının Kafkasya ve Orta Asya uumllkelerine
uzatılması konusundaki ccedilalışmalara paralel olarak E-97 ve E-95 hatlarının oluşturulması
kabul edilmiştir
193 Kuzey - Guumlney Avrupa Otoyolu (TEM) Projesi
Tuumlrkiye ile birlikte Avusturya Bulgaristan Ccedilekoslovakya Yunanistan Macaristan
İtalya Polonya ve Yugoslavyarsquonın uumlyelikleri ile kurulan projede Doğu Avruparsquoda
gerccedilekleşen değişimler ve geccedilişler nedeniyle TEM hatlarının buumltuumlnluumlğuumlnuumln bozulması
sonucunda uumlye uumllke sayısı zaman zaman değişmiştir 1997 yılı itibariyle projeye uumlye uumllkeler
Bulgaristan Ccedilek Cumhuriyeti Guumlrcistan Hırvatistan İtalya Litvanya Macaristan Polonya
Romanya Slovakya ve Tuumlrkiyersquo dir
Resim 115 Tuumlrkiyersquodeki TEM otoyolları
Başlangıccedilta yaklaşık 10000 kmrsquolik bir otoyolu ağının tesisini oumlngoumlren TEM Projesi
kuzeyde Polonyanın Gdansk kentinden başlamakta 10 uumllke uumlzerinden geccedilerek Adriyatik
19
Ege ve Karadeniz sahillerine erişmekteydi Ancak Doğu Avrupa uumllkelerinin sosyal ve
ekonomik yapılarında son yıllarda goumlruumllen değişmelere ve bunun sonucu olarak ortaya ccedilıkan
yeni ilişkilere paralel olarak TEM Projesine doğu-batı istikametinde yeni hatlar ilave
edilerek TEM ağı yaklaşık 20149 kmrsquoye ccedilıkartılmıştır
Uumllkemiz sınırları iccedilinde kalan boumlluumlmuuml ise Kapıkule İstanbul Ankara Aşkale
guumlzergacirchını takiben Trabzonda Karadenize doğuda Guumlrbulak batıda Afyon uumlzerinden
İzmir ve Ege Denizine guumlney ve guumlneydoğuda ise Yayladağ ve Cizre hudut kapılarımıza
ulaşmaktadır Ayrıca Gerede-Samsun-Trabzon-Rize-Hopa guumlzergacirchının da TEM ağına ilave
edilmesiyle TEMin Tuumlrkiye sınırları dacirchilicircndeki yol uzunluğu 5556 km olmuştur
194 Ekonomik İşbirliği Teşkilatı (EİT-ECO)
ECO 1964 yılında kurulan Kalkınma İccedilin Boumllgesel İşbirliği Teşkilatı (RCD) nın bir
devamı olarak Tuumlrkiye İran ve Pakistan arasında imzalanan bir protokolle kurulmuştur
Teşkilatın oumlncelikli hedefleri arasında serbest bir taşımacılık sistemi yer aldığından
ulaştırma ile ilgili konular buumlyuumlk oumlnem arz etmektedir Uumlye uumllkeler arasında ekonomik ticari
ve kuumlltuumlrel işbirliğini sağlamak amacıyla kurulan teşkilat daha sonra Sovyetler Birliğinin
dağılmasıyla bağımsızlıklarını kazanan boumllgedeki bazı uumllkelerin de katılımıyla uumlye sayısını
10a ccedilıkarmıştır Buguumln itibariyle Tuumlrkiye İran Pakistan Azerbaycan Tuumlrkmenistan
Oumlzbekistan Kırgızistan Kazakistan Afganistan ve Tacikistan ECO uumlyesi uumllkelerdir Kuzey
Kıbrıs Tuumlrk Cumhuriyeti de goumlzlemci uumlye statuumlsuuml ile ECO ccedilalışmalarını izlemektedir
Tuumlrk taşımacılarının orta ve uzak Asyaya ulaşması iccedilin oumlnemli guumlzergacirchları iccedileren uumlye
uumllkeler taşımacılık konusunda ccedileşitli anlaşmaların hazırlık ccedilalışmalarını suumlrduumlrmektedir
Uumllkemiz bu ccedilalışmaların tamamına aktif olarak katılmakta ve gerekli katkıyı sağlamaktadır
Resim 116 ECO (Economic cooperation organization)
Yeni katılımlarla birlikte boumllgesel işbirliğinde roluuml ve oumlnemi artan ECO ccedilerccedilevesinde
kesintisiz bir kara yolu ulaşımı iccedilin ilave guumlzergacirchlara ihtiyaccedil duyulmuş olup bu konuda
ccedilalışmalar suumlrduumlruumllmektedir
20
110 Uluslararası Kara Yolu Eşya Taşımacılığında Lojistik Firma
(freight forwarder)
Kara yolu taşıma sistemleri oumlzellikle muumlşteri ilişkileri ile kara yolu iş
organizasyonunda oumlnemli roluuml bulunan lojistik firma tarafından yoğun olarak
etkilenmektedir Lojistik firmanın kara yolu taşımacılık sistemleri iccedilindeki etkinliğini
sağlayabilmesi iccedilin oumlnem vermesi gereken hususlar şunlardır
Taşımacılık hizmetlerinde yuumlksek kalite
Suumlratli ve tam zamanında teslimat
Seferlerde sıklık ve duumlzenlilik
Goumlndericilere esnek fiyat oumlnerileri
Resim 117 Fiyatlandırma
Lojistik Firma bu unsurlar sayesinde taşıyıcı ile birebir bağlantı kurabilir ve
muumlşterilerine uygun ccediloumlzuumlm imkacircnları yaratabilir Kara yolu eşya taşımacılığında lojistik
firmanın temel işlevi diğer taşıma tuumlrlerinde olduğu gibi taşıma organizasyonunun yerine
getirilmesidir Lojistik firma taşıma organizasyonunu yerine getirirken goumlz oumlnuumlne aldığı en
oumlnemli unsur muumlşteri odaklı hizmet anlayışıdır Hizmetin kesintisiz ve suumlrekli olarak aynı
kalitede ve duumlşuumlk maliyette verilebilmesi lojistik firmanın temel ccedilalışma prensibi
olmaktadır
Lojistik firmanın ana hizmeti muumlşterilerine kara yolu ile yapılacak taşımalarda tarifeli
seferler organize edecek şekilde yuumlk konsolidasyonu yapmasıdır Bu amaccedilla aynı guumlzergacircha
youmlnelik bulunan yuumlk talepleri hacim olarak yetersiz olsa bile hizmetin suumlrekliliğinin
sağlanması amacıyla duumlzenli olarak verilebilmelidir
Lojistik firmanın hizmet yaklaşımı duumlşuumlk hacimli yuumlklerin taşınmasında
konsolidasyon yaparak bireysel ihracatccedilı ve ithalatccedilının goumlnderilerine daha avantajlı bir
ortam oluşturmaktır
Lojistik firmaların kara yolu eşya taşımacılığı ile goumlndericiye sağlayabileceği faydalar
şu şekilde sıralanabilir
21
Lojistik firmanın bir hizmet organizasyonu olarak muumlşterilerine ihtiyaccedil duyduğu
yuumlksek esnekliği sunabilmesi
Yuumlk konsolidasyonu yapabilmenin sağladığı yeterli yuumlk bulma avantajı
Resim 118 Yuumlk konsolidasyonu
Depodan depoya guumlvenli taşıma
Duumlzenli ve sık yuumlkleme yapılabilmesi
Taşıma ve depo yerlerinin kapasitelerinin iyi kullanımına youmlnelik optimal
ccediloumlzuumlmlemeler sayesinde oumlnemli maliyet avantajı oluşturması
Taşımayı buumltuumlnuumlyle kontrol altında tutma olanağı
Sevkiyatın araccedil takip sistemiyle suumlrekli izlenebilmesi
Suumlratli teslimat imkacircnı
Kolay yuumlkleme ve boşaltma olanağı
Uygun fiyat tarifelerinin oluşturulmasıdır
1101 Taşıma Organizatoumlruuml Olarak Lojistik Firma (freight forwarder)
Kara yolu eşya taşımacılığında Lojistik Firmarsquonın taşıma organizatoumlruuml olarak başlıca
roluuml uluslararası taşımacılıkta goumlndericilerin (ihracat ve ithalatccedilılar) yuumlklerinin teslim
yerlerine en iyi koşullarda ulaştırılmasına youmlnelik faaliyetlerde bulunmasıdır
Lojistik firmanın taşıma organizatoumlruuml olarak hizmet suumlrecinin aşamaları şunlardır
Muumlşteri talebi
Hizmet tarifelendirme
Teklif verilmesi
Soumlzleşme yapılması
Hizmetin yerine getirilmesi
22
Goumlnderici ihracat ve ithalat eşyasının taşınmasını guumlvenli hızlı ve duumlşuumlk fiyatla
yapabilecek taşıma organizatoumlruuml (lojistik firma) firmalarla ilgili pazar araştırması yapabilir
Goumlnderici iccedilin lojistik firma seccediliminde oumlnemli unsurlar şunlardır
Lojistik firmanın sevk edilmesi planlanan boumllgedeki faaliyet alanı
Taşınacak malla ilgili daha oumlnceki deneyimi
Taşıma ve diğer hizmetlere ait rekabetccedili tarifeleri
Hizmet kalitesi
Firma referansları
İş deneyimleri
Firma guumlvenliği
Goumlndericinin lojistik firmadan beklentisi sadece rekabetccedili fiyatlara dayanmamakta
sevk edilecek eşyaya ait taşıma deneyimi ve taşımayı emniyetli ve tam zamanında teslim
edilmesi başta olmak uumlzere hizmet kalitesi yuumlksek bir şekilde yerine getirebilmesine bağlı
olmaktadır
Lojistik firmanın tercih edilebilir olabilmesi iccedilin pazarlama stratejileri oluşturması
gerekmektedir Pazarlama stratejilerini oluştururken lojistik firmalar muumlşterilerine sunduğu
hizmet alanını genişleterek yeni hizmet alanlarını nitelikli olarak sağlamayı ve rekabetccedili fiyat
politikaları oluşturmayı oumln planda tutmalıdır Lojistik firmanın kara yolu stratejilerinin
başarılı olabilmesi iccedilin aşağıdaki unsurlara yeterince oumlnem vermek durumundadır
Profesyonel bir işadamı bilinci ile ccedilalışmalıdır
Goumlndericinin talep ve beklentilerine dikkat edilmelidir
Goumlndericiye verdiği soumlzleri titizlikle yerine getirmelidir
Belirsizlik durumlarında mutlaka goumlnderenle bağlantıya geccedilmelidir
Maliyet ve kacircrlılık analizleri yapmalıdır
1102 Kara Yolu Hizmet Soumlzleşmesi
Taşıma organizatoumlruuml olarak lojistik firma (freight forwarder) uluslararası kara yolu
eşya taşımacılığında faaliyetlerini goumlndericilerin (ihracat veya ithalatccedilı) talimatları
ccedilerccedilevesinde yerine getirmektedir Goumlndericiler yuumlklerin taşınması veya diğer faaliyetlerin
organizasyonu iccedilin yuumlk taşıyıcılar ile (ihracatta malları teslim alacak veya ithalatta
sevkiyatları planlamak uumlzere yurt dışı acentelerle) bir hizmet soumlzleşmesi yapmaktadır
Goumlndericilerin yuumlkleri bazen tam kamyon yuumlkuuml (FCL) olabileceği gibi bazen de kamyon
yuumlkuumlnuuml dolduramayacak hacimde olabilir Kamyon yuumlkuumlnden az olduğunda lojistik firma
bireysel goumlndericilere ait yuumlkleri konsolidasyon yaparak kamyon yuumlkuuml hacmine ulaştırabilir
Goumlnderici işveren olarak taşıma organizatoumlruuml lojistik firmayla bir hizmet soumlzleşmesi
yapar Bu soumlzleşme uygulamada goumlndericinin yazılı talimatı ile olabileceği gibi bazen de
guumlvenilir muumlşterilerden ndashgoumlndericiden- soumlzluuml de alınabilir
23
Taşıma organizatoumlruuml lojistik firmanın bir taşıma firması bulup muumlşterilerden aldığı
eşyayı taşıtması gerekecektir Lojistik firma goumlnderenle yaptığı soumlzleşmenin bir benzerini
goumlnderenin istediği koşulları yerine getirebilecek bir taşımacıyla da yapabilir Lojistik firma
goumlndericinin sevk talimatına goumlre taşımayı organize ederek taşıyıcıyı youmlnlendirir
Lojistik firmanın hizmet soumlzleşmesi yaptığı muumlşterisine karşı taşıma ile ilgili
yuumlkuumlmluumlluumlklerini yerine getirebilmesi iccedilin taşıyıcı seccediliminden malların teslim edilmesine
kadar tuumlm aşamalarda taşıma suumlrecinin takip edilmesi gereklidir Lojistik firma goumlndericiyi
(muumlşteri) memnun edebilecek hizmet tarifesini oluşturmak amacıyla taşıyıcı seccediliminde
goumlndericinin kendisi iccedilin oumlnemli olan konuları aynı şekilde taşıyıcıdan da talep etmelidir
Uluslararası taşımalarda lojistik firmanın yapmış olduğu hizmet soumlzleşmesinin işlerliği
ldquoMal Teslim Alındı Makbuzu (Forwarderrsquos Certficate of Receipt FCR)rdquo duumlzenlemesiyle
kesinlik kazanmaktadır Lojistik firma tarafından goumlndericiye yani ihracatccedilı veya ithalatccedilıya
verilen FCR belgesi ile soumlz konusu malın zilyetliği lojistik firmanın uumlzerine geccedilmektedir
Resim 119 Malların teslim alınma işlemleri
24
X İhracat AŞ
Merter 235 İstanbul Tuumlrkiye
Tel 0212 125 25 27
Faks 0212 125 125 25 25
E-Posta XXcom
HİZMET SOumlZLEŞMESİ
Merter 235 İstanbul adresinde bulunan X İhracat AŞ ile Sefakoumly
Cumhuriyet Cad 17 İstanbul adresinde bulunan Hizmet Lojistik AŞ
arasında aşağıdaki şartlarda taşıma hizmet soumlzleşmesi yapılmıştır
1 Hizmet Lojistik AŞX AŞrsquonin Merter deposundan Almanya ve
Fransarsquoya sevk edilecek mamulleri taşıyacaktır Araccedillar hazır giyim
taşımasına uygun askılı araccedillar olacaktır
2 Sevkiyatlar uumlretimde bir aksama olmadıkccedila her hafta cuma guumlnuuml
yapılacaktır Hizmet Lojistik AŞ bu nedenle her cuma saat 0800rsquode depo
oumlnuumlnde uygun araccedillarını hazır edecektir
3 Hizmet Lojistik AŞ Almanya ve Fransarsquoya sevkiyatın olup olmadığı
konusunda teyidi en geccedil her hafta ccedilarşamba guumlnuumlne kadar alacaktır
4 Hizmet Lojistik AŞ uygun aracı cuma guumlnuuml oumlğleden sonra saat
1430rsquoa kadar tedarik edemediği takdirdeX AŞ başka firmadan araccedil tedarik
ederek malları sevk edecektir Navlun fiyat farkı bulunduğunda fiyat farkı ile
birlikte her araccedil iccedilin 500 Euro tutarını Hizmet Lojistik AŞ fatura edecektir
5 Taşıma uumlcreti Almanya iccedilin helliphelliphelliphellip Euro ve Fransa iccedilin helliphelliphellip
Euro olacaktır
6 Bu soumlzleşme imza tarihinden itibaren 1 yıl suumlre ile geccedilerlidir
Taraflardan biri bir ay oumlncesinden yazılı olarak anlaşmanın sona erdiğini
diğer tarafa bildirmedikccedile soumlzleşme suumlresi 1 yıl daha aynı şartlarda uzatılmış
olacaktır
7 Muumlcbir hacircller soumlzleşme kapsamı dışındadır
8 Taraflar arasındaki anlaşmazlıklar oumlncelikle iyi niyet ccedilerccedilevesinde
ccediloumlzuumlme kavuşturulacaktır Ccediloumlzuumlmsuumlzluumlk hacirclinde İstanbul Ticaret Odasırsquonın
verdiği kararlar esas alınacaktır
İş bu soumlzleşme 01012008 tarihinde X AŞ ile Hizmet Lojistik AŞ
arasında yapılmıştır
X AŞ Hizmet Lojistik AŞ
Yetkili İmza Yetkili İmza
Belge 11 Kara yolu taşımacılık hizmet soumlzleşmesi oumlrneği
25
UYGULAMA FAALİYETİ
İşlem Basamakları Oumlneriler
Kara yolu taşımacılığının genel yapısını
oumlğreniniz Kara yolu taşıma sistemleri ve bu
sistemlerin etkilendiği faktoumlrleri ayırt
ediniz
Kara yolu taşımacılığının uumllkemizdeki
tarihi gelişimini kavrayınız Kara yolu taşımacılığının
gelişiminde temel etmenlerin neler
olduğunu neden-sonuccedil ilişkisine goumlre
değerlendiriniz
Kara yolu taşımacılığının diğer
taşımacılık tuumlrlerine goumlre uumlstuumlnluumlklerini ve
olumsuz youmlnlerini kavrayınız
Olumsuz ve uumlstuumln yanları
karşılaştırarak diğer taşıma tuumlrlerine goumlre
niccedilin tercih edilmesi ya da oumlnerilmemesi
gerektiğini sebepleriyle birlikte tartışınız
Kara yolu eşya taşımacılığında
uluslararası oumlrguumltler ve temel goumlrevlerini
kavrayınız
Oumlrguumltlerin kuruluş amaccedilları uumlye
uumllkeler vb ayrıntılar ile oumlrguumltleri
karşılaştırmaya ccedilalışınız
Tuumlrkiyersquonin uluslararası kara yolu eşya
taşımacılığındaki ana guumlzergacirchlarını
kavrayınız
Ro-Ro gemileriyle yapılan
taşımacılığın diğer guumlzergacirchlara goumlre
uumlstuumln anlarını değerlendiriniz
Tuumlrkiyersquonin taraf olduğu uluslararası
kara yolu projelerini oumlğreniniz
Projelerin temel amacını ve işleyiş
durumlarını irdeleyiniz
Uluslararası kara yolu taşımacılığında
lojistik firmanın sorumluluğu ve goumlrevlerini
kavrayınız
Lojistik firmanın taşıma organizatoumlruuml
olarak hizmet suumlrecinin aşamalarını
değerlendiriniz
UYGULAMA FAALİYETİ
26
OumlLCcedilME VE DEĞERLENDİRME Aşağıdaki soruları dikkatlice okuyunuz ve doğru seccedileneği işaretleyiniz
1- Aşağıdakilerden hangisi kara yolu taşımacılığının temel boyutları arasında yer alır
A) Taşınacak eşyanın var olması
B) Eşya taşıma işinin uumlstlenilmesi
C) Uumlcret karşılığı olması
D) Hepsi
2- Aşağıdakilerden hangisi uumllkemizde kara yolu taşımacılığının gelişmesinin oumlnemli bir
nedeni olarak sayılamaz
A) 4925 sayılı Kara yolu Taşıma Kanunursquonun yuumlruumlrluumlğe girmesi
B) Uluslararası kara yolu taşımacılığında uumllkemizin araccedil filosunun yenilenmesi
C) İthal ettiğimiz uumlruumlnlerde oumlnemli bir ccedileşitlilik ve artış goumlzlenmesi
D) Tuumlrkiye-İtalya Ro-Ro hattının kurulması
3- Aşağıdakilerden hangisi kara yolu taşımacılığının diğer taşıma tuumlrlerine goumlre uumlstuumln youmlnleri
arasında yer almaz
A) Elleccedillemenin az olması nedeniyle eşyanın yıpranması en aza indirgenir
B) Rekabetin uumlst seviyede bulunması kara yolu firmalarının karını artırmaktadır
C) Kara yoluyla daha duumlzenli ve sık sefer imkacircnı bulunmaktadır
D) Ambalajlama ve sevkiyata hazırlamada zaman ve kaynaklardan tasarruf olanağı
sağlanır
4- Aşağıdakilerden hangisi uluslar arası karayolu eşya taşımacılığında etkili olan oumlrguumltler
arasında yer alır
A) Ulaştırma Bakanları Avrupa Konferansı (CEMT-UBAK)
B) Uluslararası Kara Yolu Taşıma Birliği (IRU)
C) Guumlneydoğu Avrupa Ortak Girişimi (SECI)
D) Hepsi
5- Aşağıdakilerden hangisi Tuumlrkiyersquonin karayolu guumlzergahları arasında yer almaz
A) Bulgaristan - Romanya - Macaristan - Avusturya hattı
B) Bulgaristan - Yugoslavya - Macaristan - Almanya hattı
C) Bulgaristan - Yugoslavya - Hırvatistan - Slovenya - Avusturya hattı
D) Bulgaristan - Yugoslavya - Hırvatistan - Slovenya - İtalya hattı
OumlLCcedilME VE DEĞERLENDİRME
27
6- Aşağıdakilerden hangisi uumllkemizin uluslararası karayolu projeleri arasında yer almaz
A) Ekonomik İşbirliği Teşkilatı (EİT-ECO)
B) Avrupa Ekonomik Komisyonu (AEK)
C) Doğu - Batı Avrupa Otoyolu (TEM) Projesi
D) Tuumlrkiye Transit Kara Yolu (TETEK) Projesi
7- Aşağıdakilerden hangisi Lojistik Firmarsquoların karayolu eşya taşımacılığı ile goumlndericiye
sağlayabileceği faydalar arasında yer almaz
A) Kolay yuumlkleme ve boşaltma olanağı
B) Duumlzenli ve sık yuumlkleme yapılabilmesi
C) Taşımayı teslimat aşamasında kontrol altında tutma olanağı
D) Depodan depoya guumlvenli taşıma
DEĞERLENDİRME
Cevaplarınızı cevap anahtarı ile karşılaştırınız Doğru cevap sayınızı belirleyerek
kendinizi değerlendiriniz Yanlış cevap verdiğiniz ya da cevap verirken teredduumlt yaşadığınız
sorularla ilgili konuları faaliyete geri doumlnerek tekrar inceleyiniz
Tuumlm sorulara doğru cevap verdiyseniz uygulamalı teste geccediliniz
28
KONTROL LİSTESİ
Aşağıda Karayolu Taşımacılık sistemi ile ilgili uygulamalarda karşınıza ccedilıkacak
durumlar sıralanmıştır Karayolu taşımacılık sistemi ile ilgili listelenen davranışları tabloda
bulunan değerlendirme oumllccedileğine goumlre değerlendiriniz
Değerlendirme Oumllccediluumltleri Evet Hayır
1- Kara yolu taşımacılığının genel yapısını oumlğrendiniz mi
2- Kara yolu taşımacılığının uumllkemizdeki tarihi gelişimini kavradınız
mı
3- Kara yolu taşımacılığının diğer taşımacılık tuumlrlerine goumlre
uumlstuumlnluumlklerini ve olumsuz youmlnlerini kavradınız mı
4- Kara yolu eşya taşımacılığında uluslararası oumlrguumltler ve temel
goumlrevlerini kavradınız mı
5-Tuumlrkiyersquonin uluslararası kara yolu eşya taşımacılığındaki ana
guumlzergacirchlarını kavradınız mı
6-Tuumlrkiyersquonin taraf olduğu uluslararası kara yolu projelerini oumlğrendiniz
mi
7- Uluslararası kara yolu taşımacılığında lojistik firmanın
sorumluluğunu ve goumlrevlerini kavradınız mı
DEĞERLENDİRME
Yapılan değerlendirme sonunda ldquoHayırrdquo şeklindeki cevaplarınızı bir daha goumlzden
geccediliriniz Kendinizi yeterli goumlrmuumlyorsanız oumlğrenme faaliyetini tekrar ediniz Buumltuumln
cevaplarınız ldquoEvetrdquo ise bir sonraki oumlğrenme faaliyetine geccediliniz
29
OumlĞRENME FAALİYETİndash2
Ofis ortamında CMR TTK Karayolu Taşıma Youmlnetmeliği Uluslar arası anlaşmalar
ve firma standartlarına goumlre bilgisayar telefon yazıcı ve faks gibi donanımları kullanarak
karayolu taşımacılığının yasal ccedilerccedilevesini uygulayabileceksiniz
Kara yolu eşya taşımacılığında yetki belgesi tuumlrleri ve yetki belgesi alabilme
şartları hakkında araştırma yapınız
CMR Anlaşması ve iccedileriği hakkında bilgi edininiz
Kara yolu taşımacılığı kanunu ve Youmlnetmeliği hakkında bilgi edininiz
Bulabileceğiniz belge resim dergi harita vb dokuumlmanları sınıf ortamında
arkadaşlarınızla paylaşınız
Araştırma yaparken ccedilevrenizde bulunan lojistik firmalarla veya nakliye firmaları ile
anlaşmalı olarak ccedilalışan işletmelerin ilgili servislerinden yararlanabilirsiniz Ayrıca bu
firmaların internet sitelerinden de bilgi edinebilirsiniz
2 KARA YOLU EŞYA TAŞIMACILIĞININ
YASAL CcedilERCcedilEVESİ 21 Kara Yolu Taşıma Kanunu ve Youmlnetmeliği
Tuumlrkiyersquode eşya veya yolcu taşıma hizmetleri genellikle kara yoluyla sağlanmaktadır
2003 yılı itibariyle yurt iccedili eşya taşımacılığının 92rsquosi yolcu taşımacılığının ise 96rsquosı kara
yoluyla gerccedilekleştirilmiştir Buna karşılık uluslararası eşya taşımalarında bu oranın ihraccedil
taşımalarında 163 (Avruparsquoya 776) ithal taşımalarında ise 64 (Avruparsquodan
763)rsquolerde kaldığı goumlruumllmektedir Aynı doumlnemde Tuumlrkiyersquode yolcu taşıma işiyle uğraşan
işletmelerin sayısı 567 (bunların 155rsquoi uluslararası yolcu taşımacılığıyla uğraşmakta olup 79
adedi uluslararası duumlzenli hatta sahiptir) uluslararası eşya taşımacılığını meslek edinenler ise
996 adettir Karayollarımızda toplam koltuk sayısı 402506 olan 9527 adet otobuumls (bunların
toplam 73852 adet koltuk kapasiteli 1521rsquoi uluslararası ccedilalışmaktadır) ve toplam eşya
taşıma kapasitesi 1314637 ton olan 30265 ccedilekici 34245 yarı roumlmork 2268 roumlmork
12163 tanker ve 13412 kamyon dolaşmaktadır
OumlĞRENME FAALİYETİndash2
AMACcedil
ARAŞTIRMA
30
Buumltuumln bu veriler Tuumlrk ekonomisi bakımından kara yolu taşımacılığının ne kadar
oumlnemli olduğunu ortaya koymaktadır Bununla birlikte Tuumlrkiye 19072003 tarihine kadar
kara yolu taşımacılığının oumlzellikle idaricirc boyutunu duumlzenleyen genel bir kanunu Meclisten
ccedilıkartamamıştır Taşıma hizmetleri hakkındaki duumlzenlemelerin ccediloğunluğu youmlnetmelik ve
genelge duumlzeyinde kalmıştır Mevzuatımızdaki bu yetersizliği Tuumlrkiyersquonin kara yolu
taşımacılığı hakkında milli bir politikaya sahip olmayışına dayandırmak muumlmkuumlnduumlr
Taşımacılık alanında rol oynayan ccedileşitli menfaat gruplarının bir araya gelerek muumlşterek
menfaatlerini yansıtacak bir kanun arayışına girmemeleri de eksikliğin bir diğer sebebi
olarak goumlsterilebilir
Ulaştırma Bakanlığının ccedilabaları sonucu 10072003 tarihinde 4925 sayılı Kara yolu
Taşıma Kanunu TBMMrsquode kabul edilmiş ve 19072003 tarihinde de 25173 sayılı Resmicirc
Gazetersquode ilacircn edilerek yuumlruumlrluumlğe girmiştir Kanun ldquoBaşlangıccedil Huumlkuumlmlerirdquo ldquoUluslararası
Taşımalarrdquo ldquoSorumluluk ve Sigortardquo ve ldquoCcedileşitli Huumlkuumlmlerrdquo başlıklı 4 kısımdan ve 38
maddeden ibarettir Ulaştırma Bakanlığınca Kanunun 34 maddesine dayanılarak hazırlanan
Kara yolu Taşıma Youmlnetmeliği ise 25022004 tarihinde 25384 sayılı Resmicirc Gazetersquode
yayımlanarak yuumlruumlrluumlğe girmiştir Toplam 90 maddeden oluşan bu youmlnetmelikte kanunun 34
maddesinde sayılan hususlar hakkında duumlzenlemeye gidilmiştir
211 Kanunun Amacı ve Uygulama Sahası
Kara yolu Taşıma Kanunursquonun genel amaccedilları aşağıdaki gibi sıralanabilir
Kara yolu taşımalarını uumllke ekonomisinin gerektirdiği şekilde duumlzenlemek
Taşımada duumlzeni ve guumlvenliği sağlamak
Taşımacı acente ve taşıma işleri komisyoncuları ile nakliyat ambarı ve kargo
işletmeciliği ve benzeri hizmetlerin şartlarını belirlemek
Taşıma işlerinde istihdam edilenlerin niteliklerini haklarını ve sorumluluklarını
saptamak
Kara yolu taşımalarının diğer taşıma sistemleri ile birlikte ve birbirlerini
tamamlayıcı olarak hizmet vermesini ve mevcut imkacircnların daha yararlı bir şekilde
kullanılmasını sağlamak
Tuumlrk Medeni Kanunursquonun 1 maddesine goumlre kanunlar soumlzuumlyle ve oumlzuumlyle değindiği
buumltuumln konularda uygulanacağından Kara yolu Taşıma Kanunursquonun 1 maddesinde sayılan
amaccedilların bu Kanunrsquoun oumlzuumlyle değindiği hususların belirlenmesine katkıda bulunacağı
şuumlphesizdir Benzeri bir huumlkme youmlnetmeliğin 1 maddesinde de rastlanmaktadır
Aralarındaki tek fark Kanunrsquoda sayılan amaccedillardan uumlccediluumlncuumlsuumlndeki ldquobenzeri hizmetlerrdquo
kavramının iccedili doldurulmuş ve ldquolojistik işletmeciliği taşıma işleri organizatoumlrluumlğuuml terminal
işletmeciliği oto kiralama işletmeciliği ve dağıtıcılıkrdquo hizmetlerinin şartlarını belirlemek de
youmlnetmeliğin amaccedilları iccediline sokulmuştur Oysa Kanunrsquoun 34 maddesi ccedilıkartılacak
youmlnetmelikte ldquobenzeri hizmetlerrdquo kavramına giren faaliyetleri saymak ve bunların şartlarını
tespit yetkisini Ulaştırma Bakanlığırsquona vermiş değildir Soumlz konusu maddede Bakanlığın
şartlarını belirlemeye yetkili olduğu hizmetler accedilıkccedila ldquotaşımacılık acente ve taşıma işleri
komisyonculuğu ile nakliyat ambarı ve kargo işletmeciliğirdquo olarak belirtilmiştir Bakanlık
31
youmlnetmelikte sayılan benzeri hizmetleri ancak Kanunrsquoda sayılan hizmetlerin alt kategorisi
olması şartıyla ve oumllccediluumlsuumlnde duumlzenleyebilir
Bununla birlikte Kanundan farklı olarak Youmlnetmelik kaleme alınırken AB taşıma
mevzuatı ile ve oumlzellikle ldquoKara yolu ile yapılan eşya ve yolcu taşımacıları mesleğine giriş ile
bu taşımacıların ulusal ve uluslararası taşımacılık alanında serbest yerleşim oumlzguumlrluumlklerinin
etkin kullanımını teşvik etmek uumlzere diploma sertifika ve diğer uumlnvanların karşılıklı olarak
tanınmasırdquo nı iccedileren 29 Nisan 1996 tarihli ve 9626AT sayılı ldquoKonsey Direktifirdquo ile uyumu
sağlanmaya ccedilalışılmıştır Ancak bu uyumlaştırma aşamasında Anayasa gereği kanunla
yapılması gereken duumlzenlemelerin youmlnetmelikle gerccedilekleştirildiği goumlruumllmektedir
Kanunun 2 maddesi gereğince uygulama sahasına aşağıdaki hususlar girmektedir
Kamuya accedilık kara yolunda motorlu taşıtlarla yapılan yolcu ve eşya taşımaları
ldquoTaşımardquo kavramı kanunun 3 maddesinde yolcunun taşıta bindiği veya eşyanın
taşımacıya teslim edildiği yerden varış noktasına goumltuumlruumllmesi şeklinde tanımlanmıştır Aynı
maddeye goumlre ldquovarış noktasırdquo ise yolcu bileti veya taşıma senedinde goumlsterilen yolcu veya
eşyanın goumltuumlruumllmek istendiği yerdir Aslında eşya ve yolcu taşımalarını aynı kapsamda ele
almak hatalıdır Eşya taşıması eşyanın taşımacı tarafından teselluumlm edildiği andan teslim
edildiği ana kadar ki suumlreci kapsayan bir faaliyet iken yolcu taşıması yolcunun taşıta bindiği
anda başlamakta ve taşıttan indiği anda sona ermektedir Bu itibarla taşımanın sona ermesi
iccedilin eşya veya yolcunun varış noktasına goumltuumlruumllmesi değil eşyanın bu noktada goumlnderilene
teslimi veya yolcunun taşıttan inmesi oumlnemlidir
Resim 21 Eşyanın taşınması
Kanunun amacı kara yolunda yapılan taşımaları duumlzenlemek olduğuna goumlre deniz iccedil
sular hava ve demir yolu taşımalarının kapsam dışı tutulması gerekir Karma taşıma hacirclinde
32
ise ldquonetwork prensibirdquo gereği taşıma kara yolunda (trafik iccedilin kamunun yararlanmasına accedilık
olan arazi şeridi yol otoyol koumlpruumller ve benzeri yapı ve alanlarında) cereyan ettiği suumlrece
Kanun ve Youmlnetmelik huumlkuumlmleri uygulanacaktır
Taşıma işleri işletmecileri
Kanunun 3 maddesine goumlre ldquotaşıma işleri işletmecilerirdquo taşıma işlerinde faaliyette
bulunan taşımacı acente taşıma işleri komisyoncusu ile nakliyat ambarı ve kargo
işletmecileridir
Taşımacılar
Taşıma işleri işletmecilerinden ilki taşımacılardır Kanun koyucu bu suretle Tuumlrk
Ticaret Kanunursquonun kullandığı ldquotaşıyıcırdquo kavramını değil CMRrsquonin Tuumlrkccedile tercuumlmesinde
kendisinden yararlanılan ldquotaşımacırdquo kavramını tercih etmiştir Kanunun 3 maddesine goumlre
ldquotaşımacırdquo taşımacı yetki belgesine sahip olan ve kendi nam ve hesabına taşımayı bir uumlcret
karşılığı uumlstlenen gerccedilek veya tuumlzel kişidir Tuumlrk Ticaret Kanunursquonun 762 maddesinden
farklı olarak taşımacının yetki belgesine sahip olması aranmak suretiyle Kara Yolu Taşıma
Kanunursquonun uygulama sahası daraltılmıştır
Nakliyat ambarı işletmecileri
Kanunun 3 maddesine goumlre ldquonakliyat ambarı işletmecilerirdquo bağımsız bir iş yerinin
kullanım hakkına sahip olan ve eşyayı teslim alarak kendi goumlzetim ve denetimi altında
yuumlkleme boşaltma depolama istifleme aktarma ve goumlnderilene teslim gibi hizmetleri
yerine getiren taşımayı yapan veya yaptıran ve bundan doğacak sorumluluğu uumlstlenen
kişilerdir
Resim 22 Nakliyat ambarı
Taşıma acenteleri
Taşıma işleri işletmecilerinden diğer bir grup taşıma acenteleridir Kanunun 3
maddesinde ldquotaşıma acentelerirdquonin Tuumlrk Ticaret Kanunursquonun 116 maddesindeki ldquoacenterdquo
tanımına uygun olarak ticaricirc muumlmessil ticaricirc vekil satış memuru veya muumlstahdem gibi
bağımlı bir sıfatı olmaksızın bir soumlzleşmeye dayanarak belirli bir yer veya boumllge iccedilinde daimicirc
33
surette bir veya birden fazla taşımacıyı ilgilendiren soumlzleşmelerde aracılık etmeyi ve onlar
adına taşıma soumlzleşmesi yapmayı meslek edinen kişilerden oluştuğu accedilıklanmıştır
Taşıma işleri komisyoncuları
Taşıma işleri komisyoncuları kanunun 3 maddesinde Tuumlrk Ticaret Kanunursquonun 808
maddesiyle uyum hacirclinde uumlcreti karşılığında kendi namına ve bir muumlvekkil hesabına eşya
taşıtmayı meslek edinmiş kişiler olarak tanımlanmıştır
Kargo işletmecileri
Kanun 3 maddesinde tanımlanan ldquokargo işletmelerirdquo bağımsız bir işyerinin kullanma
hakkına sahip olan ve kargoyu teslim alarak kısa suumlrede goumlnderilene ulaştırmak amacıyla
kendi goumlzetimi ve denetimi altında yuumlkleme boşaltma depolama istifleme aktarma ve
goumlnderilene teslim gibi hizmetleri yerine getiren taşımayı yapan veya yaptıran ve bundan
doğacak sorumluluğu uumlstlenen kişilerdir ldquoKargordquo ise tek parccedilada en fazla (100) yuumlz
kilogramı geccedilmeyen genellikle ambalaj ve kap iccedilerisinde olan kuumlccediluumlk boyutlu koli sandık
paket gibi parccedila eşyadır
Resim 23 Kargo
Ulaştırma Bakanlığı daha sonra ccedilıkartmış olduğu ek bir youmlnetmelikle ldquotaşıma işleri
işletmecilerirdquo nin kapsam alanına giren işletmeci sayısını artırmıştır
Lojistik işletmecileri
Youmlnetmeliğin 4 maddesinde tanımlanan ldquolojistik işletmecilerirdquo kendi nam ve hesabına
taşımacılık yapmakla beraber bağımsız bir işyerinin kullanım hakkına sahip olarak
muumlşterilerine ait eşyayı teslim aldıktan sonra kendi goumlzetim ve denetimi altında yuumlkleme
boşaltma depolama istifleme paketleme tasnif etiketleme satış veya pazarlama sipariş
planlaması dağıtım tedarik nakliye ve benzeri hizmetleri uumlstlenen gerccedilek ve tuumlzel kişilerdir
34
Lojistik işletmecisi ile nakliyat ambarı işletmecisi arasındaki en oumlnemli fark
birincisinin tasnif etiketleme satış pazarlama sipariş planlaması dağıtım tedarik gibi
doğrudan taşıma işlerinden sayılamayacak işlerle meşguliyetinin aranmasıdır
Taşıma işleri organizatoumlrleri
Taşıma işleri organizatoumlrleri de youmlnetmeliğin 4 maddesinde tanımlanmıştır Buna
goumlre Kanun bu Youmlnetmelik ve ilgili diğer mevzuatın taşımacılık sıfatı ile faaliyet
goumlsterenlere getirdikleri yuumlkuumlmluumlluumlk ve sorumluluklar ccedilerccedilevesinde taşımacı kabul edilerek
bu youmlnetmeliğe goumlre yetki belgesi almış gerccedilek ve tuumlzel kişilerin imkacircn kabiliyet ve
kapasiteleri ile gerektiğinde diğer taşıma tuumlrlerinden de yararlanarak veya bunları kullanarak
kombine taşımacılık dacirchil kendi nam ve hesabına taşıma yaptırarak taşıma faturası
duumlzenleyecek tuumlzel kişiler taşıma işleri organizatoumlrleridir
Taşıma işleri organizatoumlrleri esas itibariyle taşımacılık işini organize eden kişilerdir
Anılan kişiler goumlnderene karşı taşımayı organize ederken taşımanın tuumlm ayaklarını
uumlstlendiklerinden zaten taşımacı sayılırlar Goumlnderen ile olan ilişkisinde taşımacı olan
organizatoumlr kendisine karşı taşıma taahhuumlduumlnde bulunan fiili taşımacılara karşı goumlnderen
konumundadır
Terminal işletmecileri
Dağıtıcılar
Tek parccedilada en fazla 5 kg ağırlığındaki kargoların kısa suumlrede kapıdan
kapıya kendi nam ve hesabına dağıtımını yapacak gerccedilek ve tuumlzel kişiler Youmlnetmeliğin 4
maddesinde ldquodağıtıcırdquo olarak adlandırılmışlardır Aslında soumlz konusu kişiler Kanun
anlamında ldquokargo işletmecisirdquo iken youmlnetmelikte ayrı bir kategoriye sokulmuşlardır
Dağıtıcıları kargo işletmecilerinden ayıran tek unsur onların 100 kg yerine 5 kgrsquoı
geccedilmeyen kargoları taşımayı uumlstlenmiş olmalarıdır
35
Resim 24 Dağıtıcılar
Oto kiralama işletmecileri
Youmlnetmeliğin 4 maddesine goumlre muumlşterilerine ticaricirc amaccedilla suumlruumlcuumlluuml veya suumlruumlcuumlsuumlz
olarak 15+1 ve daha az koltuk kapasitesine sahip yolcu taşımaya mahsus taşıtları yurt iccedilinde
veveya uluslararasında olmak uumlzere yazılı bir soumlzleşmeye dayanan bir bedel karşılığı ve
belli bir suumlre iccedilin kiraya vermek şeklinde faaliyet goumlsterecek gerccedilek ve tuumlzel kişilere ldquooto
kiralama işletmecilerirdquo denir
Taşıma işlerinde ccedilalışanlar
Kapsamına girdiği hacirclde ldquotaşıma işlerinde ccedilalışanlarrdquo olarak isimlendirilen kişilerden
ne anlaşılması gerektiğine dair bir huumlkme kanunda rastlanılamamıştır Bu kişiler taşıma
işleri işletmecilerinin işletmelerinde taşıma işini goumlrmek uumlzere istihdam olunan işccedililerdir Bu
itibarla ldquotaşıma işlerinde ccedilalışanlarrdquo ibaresinin anlamı ccedilalışanların mutlaka taşıma işinde
goumlrev almasına bağlandığından Borccedillar Kanunursquonun 55 maddesindeki ldquoistihdam edilen
kişilerrdquo ve Tuumlrk Ticaret Kanunursquonun 782 maddesindeki ldquoyardımcılarırdquo kavramından daha
dardır Boumlyle bir sınırlamanın bilhassa taşımacının yuumlkuumlmluumlklerinde ve sorumluluklarında
oumlnemli sonuccedillar doğuracağı muhakkaktır
Taşımalarda yararlanılan her tuumlrluuml taşıt araccedil gereccedil yapılar ve benzerleri
Kanunda tanımlanmayan bu nevi araccedil gereccedil ve yapıların ortak oumlzelliği kendilerinden
taşımalarda yararlanılıyor olmasıdır Youmlnetmeliğin 4 maddesinde bunlardan bazılarının (oumlrn
antrepo ccedilekici depo eşyakargo terminali geccedilici depolama yeri kamyon kamyonet kargo
tasnif ve aktarma merkezi motorlu taşıt otobuumls otomobil roumlmork taşıt katarı yarı roumlmork
yolcu terminali vs) accedilıklandığı goumlruumllmektedir
36
Resim 25 Roumlmork
Kanunun 2 maddesinin II fıkrasında bazı taşıma tuumlrleri kanunun uygulama sahasının
dışına ccedilıkartılmıştır
Oumlzel otomobillerle ve bunların roumlmorklarıyla yapılan taşımalar
Genel ve katma buumltccedileli dairelerle il oumlzel idareleri belediyeler uumlniversiteler ve
kamu iktisadicirc teşebbuumlslerine ait otomobillerle yapılan taşımalar
Tuumlrk Silahlı Kuvvetlerine ait motorlu taşıt ve bunların roumlmorkları ile yapılan
taşımalar
Lastik tekerlekli traktoumlrlerle ccedilekilen roumlmorklarla yapılan taşımalar
2 maddenin III fıkrasında il sınırları iccedilindeki taşımalar ile yuumlz kilometreye kadar olan
şehirlerarası taşımaların duumlzenlenmesi il ve ilccedile trafik komisyonları ile işbirliği yapılmak
suretiyle ilgili valiliklere belediye sınırları iccedilerisindeki şehir iccedili taşımalar belediyelere bu
kanuna goumlre duumlzenlenecek youmlnetmelik esasları dacirchilicircnde bırakılabileceği duumlzenlenmiştir
Son fıkrada uluslararası anlaşmalar ile savaş hacircli sıkıyoumlnetim olağanuumlstuuml hacircl ve doğal
afet durumlarında uygulanacak huumlkuumlmler saklı tutulmuştur Boumlylece Anayasarsquonın 90
maddesi gereğince usulen yuumlruumlrluumlğe sokulan CMR gibi milletlerarası anlaşmaların uumlstuumlnluumlğuuml
kabul edilmiştir
212 Genel Taşımacılık Kuralları
Kanunun 4 maddesinde taşımacılıkta hacirckim genel kurallar sayılmıştır Buna goumlre
taşımalar
Ekonomik
Seri
Elverişli
Guumlvenli
Ccedilevreye koumltuuml etkisi en az
Kamu yararını goumlzetecek tarzda
Serbest rekabet ortamında gerccedilekleştirilmelidir
37
Youmlnetmeliğin 5 maddesinde de benzeri bir duumlzenleme bulunmaktadır Aralarındaki tek
fark youmlnetmelikte ldquogenel sağlığın fert toplum ve ccedilevre sağlığınınrdquo da taşımacılık esnasında
goumlz oumlnuumlnde bulundurulması gerekli değerler arasında sayılmasıdır ki zaten bunlar kanunun
4 maddesi kapsamına giren hususlardır Bu sebeple youmlnetmeliğin anılan huumlkmuumlnuumln
genişletici değil accedilıklayıcı tarzda kaleme alındığı soumlylenebilir
213 Kara Yolu Eşya Taşımacılığında Yetki Belgesi
Kara yoluyla uluslararası eşya taşımacılığı yapacakların yetki belgesi sahibi olması
gerekir Taşımanın şekline goumlre bu yetki belgesi aşağıdaki tuumlrlere ayrılır
C yetki belgesi Kara yoluyla uluslararası eşya taşımacılığı yapacaklara verilir
Taşımanın şekline goumlre aşağıdaki tuumlrlere ayrılır
(C1) yetki belgesi Belirli bir zaman tarifesine goumlre eşya taşıyacaklara
verilir
(C2) yetki belgesi Belirli bir zaman tarifesine uymaksızın eşya durumuna
goumlre sefer duumlzenleyerek taşıma yapacaklara verilir
(C3) yetki belgesi Ticari amaccedilla kayıt ve tescil edilmekle beraber
taşımacılık hariccedil taşıt sahibinin esas iştigal konusu ile ilgili taşımaları yapacaklara verilir
(C4) yetki belgesi Belirli bir zaman tarifesine uymaksızın ev eşyası
taşıması yapacaklara verilir
(C5) yetki belgesi Taşıt ve taşıt filosu kapasitesi aranmaksızın Tuumlrk Ticaret
Kanunursquonun 814 maddesinin 1 fıkrasına goumlre taşıma işini uumlzerine alan ve taşıma işlerini
organize eden taşıma işleri komisyoncularına (lojistik firmalara) verilir
(E) yetki belgesi Uluslararası taşımacılık yapacak kamu kuruluşlarına ve kamu
yararına ccedilalışan kuruluşlara verilir
(F) yetki belgesi Uluslararası yolcu taşımacılığı konusunda acentelik yapacaklara
verilir
(G) yetki belgesi Uluslararası eşya taşımacılığı konusunda acentelik yapacaklara
verilir
(H) yetki belgesi Uluslararası eşya taşımacılığı konusunda komisyonculuk
yapacaklara verilir
Yetki belgesi almak isteyen gerccedilek ve tuumlzel kişiler Ulaştırma Bakanlığınca verilecek
oumlrneğe uygun ldquobaşvuru formurdquo nun ilgili boumlluumlmuumlnuuml doldurarak bu formda belirtilen belgeler
ile birlikte Bakanlığa muumlracaat ederler
2131 Yetki Belgesi Alabilme Koşulları
Taşımacı olmak isteyen gerccedilek ve tuumlzel kişilerin TC uyruğunda olmaları
Gerccedilek kişi tuumlzel kişi kurucu ortakları ve tuumlzel kişiliği temsile yetkili youmlneticilerin
kaccedilakccedilılık dolandırıcılık inancı koumltuumlye kullanma ve Tuumlrk Ceza Kanunursquonun devletin
38
şahsiyetine karşı işlenen succedillarla Teroumlrle Muumlcadele Kanunu aleyhine işlenen succedillardan
huumlrriyeti bağlayıcı ceza ile huumlkuumlmluuml bulunmamaları
Tuumlzel kişilerin Tuumlrk Ticaret Kanunursquonda belirtilen tuumlzel kişilerden olmaları
Taşıma tuumlruumlne goumlre
(C1) ve (C2) yetki belgelerini veya bu belgelerden herhangi birini almak iccedilin
başvuranların kendi adına kayıt ve tescil edilmiş en az 10 adet taşıta ve 300 ton istiap
haddinde taşıt filosuna sahip olmaları
(C3) yetki belgesi almak iccedilin başvuranların kendi adına kayıt ve tescil edilmiş en
az 2 adet taşıta ve 20 ton istiap haddinde taşıt filosuna sahip olmaları (oumlzelliği olan
taşımalarda asgari iki taşıta sahip olunması kaydıyla bu 20 tonluk istiap haddi Ulaştırma
Bakanlığınca daha duumlşuumlk tutulabilir)
(C4) yetki belgesi almak iccedilin başvuranların kendi adına kayıt ve tescil edilmiş en
az 3 adet taşıta ve 30 ton istiap haddinde taşıt filosuna sahip olmaları
(E) yetki belgesi almak iccedilin başvuranların taşıt filosu kapasitesine bakılmaksızın
taşıtların kuruluş adına kayıt ve tescil edilmiş olmaları
(C5) yetki belgesi almak iccedilin başvuran lojistik firmaların (taşıma işleri
komisyoncuları) sermaye şirketi niteliğinde ve kayıtlı sermayelerinin en az 10000 YTL
olması Ulaştırma Bakanlığırsquona 200000 ABD doları tutarında kati ve suumlresiz banka teminat
mektubu vermeleri ticaret ve sanayi odalarına nakliyeci grubuna kayıtlı olmaları gerekir
Kayıtlı sermaye miktarı veveya banka mektubu tutarı Bakanlıkccedila bir katına kadar
artırılabilir
(C1) ve (C2) yetki belgesi almak iccedilin başvuranların ticaret veya sanayi odalarında
nakliyeci grubuna kayıtlı olmaları
(C3) yetki belgesi almak iccedilin başvuranların sanayi ve ticaret odalarında ilgili
meslek grubuna kayıtlı olmaları
(C4) yetki belgesi almak iccedilin başvuranların sanayi ve ticaret odalarında nakliyeci
grubuna kayıtlı olmaları
(C1) yetki belgesi almak iccedilin başvuranların ccedilalışmak istedikleri her yerleşim
biriminde en az bir tane yuumlk terminali kullanma hakkına yetki belgesinin geccedilerli olduğu
suumlrece sahip olmaları
Gerccedilek kişiler ve tuumlzel kişi youmlneticilerin Bakanlıkccedila belirlenecek kurum veya
kuruluşların accedilacağı eğitimden geccedilerek mesleki yeterlilik belgesi almaları şarttır
39
Resim 26 Kişi ve tuumlzel kişi youmlneticilerin eğitimi
2132 Acente ve Komisyonculuk Yetki Belgesi
Taşıma işleri acenteliği ve komisyonculuğu (lojistik firma) yapabilmek uumlzere Ulaştırma
Bakanlığırsquondan yetki belgesi alınması gereklidir Taşıma işleri acenteliği ve komisyonculuğu
yapmak isteyen gerccedilek ve tuumlzel kişilerin TC uyruğunda olmaları gerekir Ayrıca gerccedilek
kişi tuumlzel kişi kurucu ortakları ve tuumlzel kişiliği temsile yetkili youmlneticilerin kaccedilakccedilılık
dolandırıcılık inancı koumltuumlye kullanma ve Tuumlrk Ceza Kanunursquonun devletin şahsiyetine karşı
işlenen succedillarla Teroumlrle Muumlcadele Kanunu aleyhine işlenen succedillardan huumlrriyeti bağlayıcı
ceza ile huumlkuumlmluuml bulunmamaları gerekir Tuumlzel kişilerin Tuumlrk Ticaret Kanunursquonda belirtilen
tuumlzel kişilerden olmaları şartları aranmaktadır
(G) yetki belgesi almak iccedilin başvuranların sanayi ve ticaret odalarında acente
grubuna kayıtlı olmaları
(H) yetki belgesi almak iccedilin başvuranların sanayi ve ticaret odalarında nakliye
komisyoncusu grubuna kayıtlı olmaları
(G) ve (H) yetki belgesi almak iccedilin başvuranların yetki belgeleri suumlresince bu işe
elverişli bağımsız bir buumlroyu kullanma hakkına sahip olmaları
(G) yetki belgesi almak iccedilin başvuranların uluslararası eşya taşımacılığı yapma
hakkına sahip olan yerli veya yabancı en az bir taşımacı ile acentelik anlaşması bulunması
gerekir
40
Resim 27 Anlaşma
Taşıma işleri acenteliği ve komisyonculuğu alanındaki acentelik anlaşması ve bu
konudaki yasakları aşağıdaki gibi sıralamak muumlmkuumlnduumlr
Daha oumlnce yapılmış bir acentelik anlaşması olmaksızın bir taşımacı adına işlem
yapmak yasaktır
Acentelik anlaşmalarında ccedilalışma alanının kesin olarak belirlenmiş olması
zorunludur
(G) yetki belgesine sahip olanlar hiccedilbir zaman kendi namına uluslararası taşıma
yapamaz ve yaptıramaz
(H) yetki belgesi sahiplerinin kendi namına eşya taşıtabilmesi iccedilin bu taşımanın bir
muumlvekkil hesabına yapılması zorunludur Ancak (H) yetki belgesi sahipleri kendi nam ve
hesabına taşıma yapmaları hacirclinde taşımacı sayılacaklarından kendi nam ve hesabına taşıma
yapmak isteyenlerin bu youmlnetmelikte oumlngoumlruumllen taşımacı yetki belgelerinden birine sahip
olmaları gerekmektedir
Acentelik yetki belgesine sahip olanlar ayrıca taşımacı yetki belgesi alma şartlarını
da yerine getirdikleri takdirde isterlerse taşımacı yetki belgesini de alabilirler
Uluslararası taşımacı yetki belgesine sahip olan gerccedilek ve tuumlzel kişiler
youmlnetmelikte oumlngoumlruumllen diğer şartları yerine getirmeleri hacirclinde doğrudan kendi acente
veveya komisyonculuklarını uumlstlenmemek kaydıyla isterlerse (F) (G) ve (H) yetki
belgelerini de alabilirler
(B4) ve (C3) yetki belgesi sahipleri başkaları adına taşıma yapamayacakları gibi
(F) (G) ve (H) yetki belgesi sahipleriyle de taşıma soumlzleşmesi yapamazlar
41
Yetki belgesi alındıktan sonra yetki belgesi alan gerccedilek veya tuumlzel kişinin beyan
ettiği taşıtların kazaya uğraması el konulması satılması veya başka bir sebepten dolayı iş
goumlremez duruma gelmesi hacirclinde yetki belgesi sahibi durumu değişikliğin meydana geldiği
tarihten itibaren 60 guumln iccedilinde Bakanlığa bildirmek zorundadır Youmlnetmeliğin ilgili
maddelerindeki asgari değerin altına duumlşuumllmesi hacirclinde taşımacının bu asgari değerin altına
duumlşuumllduumlğuuml tarihten itibaren 90 guumln iccedilinde yeni taşıt veya taşıtları sağlaması gerekir
214 Taşımalarda Kullanılacak Taşıtlar
Yetki belgesi sahiplerinin yurt iccedilinde ve uluslararası taşımalarda kullanacakları buumltuumln
taşıtlar yalnız kendi adına kayıt ve tescil edilmiş oumlzmal ticari taşıtları olmalıdır
1061985 tarihli ve 3226 sayılı Finansal Kiralama Kanunu kapsamında sağlanan
taşıtlar bu Youmlnetmelikte belirtilen esaslar ccedilerccedilevesinde oumlzmal ticari taşıt olarak
değerlendirilir Bu yolla temin edilen taşıtların finansal kiralama tarihinin bitiminden
itibaren altmış guumln iccedilinde yetki belgesi sahibinin adına kayıt ve tescil edilmesi zorunludur
Bunun sağlanamaması veya finansal kiralama tarihinin uzatılmaması hacirclinde bu taşıt veya
taşıtlar yetki belgesi sahibinin taşıt belgesinden duumlşuumlluumlr
Yurt iccedili eşya ve kargo taşımalarında kullanılacak taşıtlar
Yurt iccedili eşya ve kargo taşımalarında yetki belgesinin alınabilmesi iccedilin gereken
asgari kapasiteyi sağlayacak sayıda oumlzmal ticari taşıtın ilk başvuru ve faaliyet suumlresince 19
yaşından diğer taşıtların ise 22 yaşından buumlyuumlk olmaması şarttır
Resim 28 Kara yolu taşıtı
Eşya ve kargo taşımaya mahsus her tuumlrluuml taşıt ile otomobiller taşıt belgesine
kaydedilebilir Ancak otomobiller asgari kapasite hesabında ve soumlzleşmeli taşıt kullanım
oranlarında dikkate alınmaz
Uluslararası eşya ve kargo taşımalarında kullanılacak taşıtlar
Uluslararası eşya ve kargo taşımalarında faaliyete esas olan yetki belgesinin
alınabilmesi iccedilin gereken asgari kapasiteyi sağlayacak sayıda oumlzmal ticari taşıtın ilk başvuru
ve faaliyet suumlresince 12 yaşından diğer taşıtların ise 20 yaşından buumlyuumlk olmaması şarttır
Eşya ve kargo taşımaya mahsus her tuumlrluuml taşıt ile otomobiller taşıt belgesine
kaydedilebilir
42
C2 C3 ve L2 yetki belgesi tuumlrleri iccedilin istiap haddi 35 tondan az olan taşıtlar ile
otomobiller diğer tuumlm yetki belgesi tuumlrleri iccedilin ise otomobiller asgari kapasite hesabında ve
soumlzleşmeli taşıt kullanım oranlarında dikkate alınmaz
Oto taşımaları ve oumlzelliği olan taşımalar iccedilin imal edilmiş oumlzel donanımlı taşıtlar
hariccedil istiap haddi 10 tondan az olan taşıtlara geccediliş belgesi tahsis edilmez
Taşıtlarda aranacak diğer hususlar
Taşıtın yaşı fabrikasında imal edildiği tarihten sonra gelen ilk takvim yılı esas
alınarak hesaplanır
Roumlmork ve yarı roumlmorklarda yaş şartı aranmaz
ldquoKamyon tek başına veya trafik tescil belgesinde roumlmork takabilirrdquo ifadesi varsa
roumlmorku ile birlikte ccedilekiciler ise yarı roumlmorkları ile birlikte bir birim taşıt sayılır
Ccedilekici sayısı kadar roumlmork veveya yarı roumlmorklar asgari kapasitenin
hesaplanmasında dikkate alınır
Taşıtların bu Youmlnetmeliğin oumlngoumlrduumlğuuml şartlara uygun olup-olmadığı oumlncelikle motorlu
araccedil tescil ve trafik belgelerindeki yazılı bilgilere goumlre tespit edilir Bakanlık gerek goumlrmesi
hacirclinde taşıtın fabrika imalatı varsa tadilatı ile ilgili teknik oumlzellikleri hakkında ayrıca bilgi
ve belge isteyebilir
B3 C1 D3 E1 E2 ve K2 yetki belgesi tuumlrleri iccedilin ihtiyari olmak uumlzere taşıtların
motorlu araccedil tescil ve trafik belgelerinde ticari olarak kayıt ve tescil edilmiş olmaları
zorunludur
İnsan dışındaki canlılar ile oumlzelliği olan eşyaların taşınmasında kullanılacak taşıtlarda
bu hususların motorlu araccedil tescil ve trafik belgelerinde belirtilmesi veya belgelendirilmesi
gerekir
Yetki belgesi sahiplerinin taşımalarında kullanacağı taşıtların bu youmlnetmelik ile 2918
sayılı Karayolları Trafik Kanunu ve 1871997 tarihli ve 23053 muumlkerrer sayılı Resmicirc
Gazetersquode yayımlanan Karayolları Trafik Youmlnetmeliğirsquonde belirlenen istiap haddi ağırlık
boyut ve yuumlksekliklerine uygun olması ve buna goumlre taşıma yapılması zorunludur
Eşya taşımalarında kullanılacak taşıtların kapalı kasa tenteli veya brandalı olması
şarttır Ancak accedilık olarak taşınması zorunlu olan eşyanın kara yolu trafik guumlvenliğini
tehlikeye duumlşuumlrmeyecek şekilde yuumlklenmesi ve bağlanması zorunludur
2141 Soumlzleşmeli Kullanılacak Taşıtlar
Yetki belgesi sahipleri taşıt belgelerinde kayıtlı oumlzmal ticari taşıtlarını yetki
belgesinden duumlşuumlmuumlnuuml yapmadan soumlzleşmeli taşıt olarak diğer bir yetki belgesi sahibine
kullandıramazlar
Taşıtını bir yetki belgesi sahibine soumlzleşme ile bağlayan taşıt sahipleri bu soumlzleşme
feshedilmedikccedile bir başka yetki belgesi sahibi ile soumlzleşme yapamazlar Buna aykırı
davranan taşıt sahiplerinin taşıtları bir ay suumlreyle parka ccedilekilir ve faaliyetine izin verilmez
43
Taşıt sahipleri ile yetki belgesi sahipleri arasında soumlzleşmeli taşıtlar iccedilin yapılacak
olan soumlzleşme bedellerinin guumlnuumln ekonomik şartlarına uygun olması zorunludur
Asgari soumlzleşme tutarları her yıl ocak ayı iccedilinde Bakanlıkccedila belirlenir Bu asgari
tutarlara uygun olmayan soumlzleşmeler reddedilir
Yetki belgesi sahipleri arıza kaza ve benzeri durumlarda diğer yetki belgesi
sahiplerinin taşıt belgelerinde kayıtlı oumlzmal ticari otobuumls kamyon ccedilekici yarı roumlmork ve
roumlmorklarını geccedilici olmak kaydıyla kullanabilirler Ancak bu durumu en geccedil yedi iş guumlnuuml
iccedilinde Bakanlığa yazılı olarak bildirmek zorundadırlar
Resim 29 Kaza
215 Taşımaların Duumlzenlenmesi Kota ve Geccediliş Uumlcretleri
2151 Taşımaların Duumlzenlenmesi
İkili taşımalarda uumlccediluumlncuuml uumllke ve transit taşımalarda yurt iccedili taşımaları aksatmamak
ve Tuumlrkiye uumlzerinden yapılan uluslararası taşımaları daha duumlzenli guumlvenli ve suumlratli kılmak
amacıyla gerektiğinde diğer taşıma sistemleriyle birlikte ve tamamlayıcı olmak uumlzere
altyapının fiziksel sınırları ile guumlzergacirchların belirlenmesine ilişkin mevzuat ccedilerccedilevesinde
Bakanlıkccedila kota sistemi uygulanabilir
Tuumlrkiye ile uluslararası kara yolu taşıması anlaşması olmayan uumllkelere ait taşıtlarla
Tuumlrkiyersquoye veya Tuumlrkiye uumlzerinden yapılacak taşımalarda kullanılacak her bir taşıt iccedilin
Bakanlıktan izin alınması şarttır
Yetki belgesi sahiplerinin taşımalarda kullanacakları Tuumlrk plakalı taşıtlar ile
Tuumlrkiyersquoye veveya Tuumlrkiye uumlzerinden taşıma yapacak yabancı plakalı taşıtların Karayolları
Trafik Youmlnetmeliğirsquonde oumlngoumlruumllen ağırlık ve boyutlara uygun olması şarttır
2152 Geccediliş Uumlcretleri
Kara yolunun bakımı korunması ile kara yolu ve taşımanın youmlnetimine ilişkin
giderlere katkıda bulunmak uumlzere yabancı plakalı taşıtlardan euro veya karşılığı Tuumlrkiye
Cumhuriyeti Merkez Bankasınca ilan edilen konvertıbl doumlviz veya Tuumlrk lirası olarak geccediliş
uumlcreti alınır
44
Koumlpruuml tuumlnel ve otoyol uumlcreti gibi kara yolu alt yapısının kullanılmasından alınan
uumlcret ile eşyakargo ve taşıtlar iccedilin yapılan hizmetlerin uumlcretleri bu geccediliş uumlcretlerine dacirchil
değildir
Bakanlık geccediliş uumlcretlerini tespit etmeye arttırmaya indirmeye veya kaldırmaya
yetkilidir
Bu uumlcretlerin tahakkuk ve tahsili sınır kapılarındaki Bakanlık birimine bağlı
sayman mutemetlerince veya Maliye Bakanlığırsquonca yapılır
Tuumlrkiyersquoye giriş guumlmruumlk kapılarında oumldenmesi gereken geccediliş uumlcretlerinin
oumldenmediği veya eksik oumldendiğinin tespiti hacirclinde oumldenmeyen veya eksik oumldenen uumlcretler
uumlccedil katı olarak alınır
Bu madde kapsamındaki uygulamaya youmlnelik duumlzenlemeler ile geccediliş uumlcretleri
Bakanlık tarafından hazırlanarak Resmicirc Gazetersquode yayımlanacak bir tebliğ ile yapılır
Tuumlrkiyersquonin taraf olduğu uluslararası anlaşma ve soumlzleşmelerin huumlkuumlmleri saklıdır
216 Suumlruumlcuumllerde Aranacak Şartlar
Suumlruumlcuumllerin yolcu ve eşya taşımacılığına ait taşıtlarda ccedilalışabilmesi iccedilin
Ticari taşıtın niteliğine goumlre suumlruumlcuuml belgesine sahip olmaları
Yolcu taşımacılığında en az lise veya dengi okullardan birini bitirmiş olmaları
Eşya ve kargo taşımacılığında ilkoumlğretim okullarından birini bitirmiş olmaları
Yuumlksek Oumlğretim Kurumlarının suumlruumlcuuml eğitimi veren boumlluumlmlerinden mezun olanlar
hariccedil Bakanlıkccedila belirlenecek kurum ve kuruluşların vereceği eğitimden geccedilerek suumlruumlcuuml
mesleki yeterlilik belgesi almaları
Suumlruumlcuumllerin bedeni ve psikoteknik accedilıdan sağlıklı olduklarını goumlsteren bir sağlık
raporunu yetkili sağlık kuruluşlarından her beş yılda bir almaları
Yolcu taşımacılığında ccedilalışacak otobuumls suumlruumlcuumllerinin 26 yaşından guumln almış ve 63
yaşından guumln almamış olmaları
Eşya ve kargo taşımacılığında ccedilalışacak suumlruumlcuumllerin 63 yaşından guumln almamış
olmaları
Tehlikeli madde taşımacılığı yapan suumlruumlcuumllerin ilgili mevzuatın suumlruumlcuumller iccedilin
zorunlu kıldığı eğitimi aldığını goumlsteren belgeye sahip olmaları
Uluslararası taşımalarda istihdam edilecek suumlruumlcuumllerin uyuşturucu silah insan ve
guumlmruumlk kaccedilakccedilılığı ile teroumlr succedillarından dolayı huumlrriyeti bağlayıcı ceza ile huumlkuumlmluuml
olmamaları şarttır
A3 yetki belgesi sahiplerinin suumlruumlcuumlsuumlz olarak kiraya verdikleri taşıtları kullanacak
olanların taşıtın niteliğine goumlre suumlruumlcuuml belgesine sahip olmaları gerekir Bu kişilerde bu
youmlnetmelikte suumlruumlcuumller iccedilin oumlngoumlruumllen diğer şartlar aranmaz
45
22 CMR Anlaşması (convention merchandises routier ticari
mallar guumlzergacirch anlaşması)
Kara yolu taşımacılığı ile ilgili uluslararası yasal duumlzenlemeler Birleşmiş Milletlerrsquoin
1956 yılındaki ldquoKara Yoluyla Uluslararası Eşya Taşıma Soumlzleşmesine İlişkin Anlaşmardquo (İng
convention on the contract for the ınternational carriage of goods by road-CMR) olarak
bilinen soumlzleşmesi ile yapılmıştır
CMR Anlaşması bir malın uluslararası taşımasında goumlreceği zarar ziyan kayıp ve
gecikmelerden goumlnderici taşıyıcı ve alıcı arasındaki sorumlulukları saptayan
yuumlkuumlmluumlluumlkleri belirleyen Birleşmiş Milletlerrsquoin youmlnetim ve goumlzetiminde uygulaması
sağlanan ccedilok uluslu bir anlaşmadır
Resim 210 CMR anlaşmasının geccedilerli olduğu taşıma modelleri
CMR Anlaşmasına taraf olan uumllkelerden birine veveya bu uumllkelere eşya taşınması
hacirclinde diğer uumllke konvansiyona taraf olsun veya olmasın taşıyıcının milliyetine
bakılmaksızın anlaşmada oumlngoumlruumllen ve taşıyıcıya yuumlklenen yuumlkuumlmluumlluumlkler geccedilerlidir
Tuumlrkiye CMR Anlaşmasırsquona 1993 yılında 14121993 tarih ve 21788 sayılı Resmicirc
Gazetersquode yayınlanan 3939 sayılı yasa ile taraf olmuştur Tuumlrkiyersquode kara yolu ile eşya
taşınmasına ilişkin sorumlulukları belirleyen kendi iccedil hukukuna ait iccedil duumlzenlemeler ise
10072003 tarih ve 4925 sayılı Kara yolu Taşıma Kanunu tarafından belirlenmiştir
Bu anlaşma oumlzel durumlar dışında yolun bir kısmında deniz demir yolu nehir kanal
veya hava yolu ile (yuumlk boşaltılmadan) taşındığı hacircllerde de taşımanın tuumlmuuml iccedilin uygulanır
CMR Anlaşması soumlzleşmede belirtildiği gibi yuumlkleme yeri ile teslim iccedilin belirlenen
yerin iki ayrı uumllkede olması hacirclinde yuumlklerin uumlcret karşılığında taşıt ile karadan taşınmasına
ait her tuumlrluuml soumlzleşmeyi kapsar Bu uumllkelerden en az birinin soumlzleşmeye taraf uumllke olması
zorunludur
CMR Anlaşmasırsquona goumlre taşıyıcı taşıma sırasında ortaya ccedilıkan kayıp hasar veya
gecikmelerden sorumludur Taşıyıcı ile goumlnderici arasında bir soumlzleşme yapılmış sayılır ve
tarafların sorumlulukları soumlzleşmeye konularak gelenekselleşmiş huumlkuumlmlere goumlre tayin edilir
46
Ancak bu gibi koşulların bulunmaması hacircllerinde de kara yolu taşıyıcısının sorumluluğu
yine CMR Anlaşması tarafından tayin edilir Kara yolu ile eşya taşınmasında sorumluluklar
kapsamında taşıma soumlzleşmeleri taşıyıcı goumlnderici ve alıcının sorumlulukları gibi konular
oumln plana ccedilıkmaktadır
Kara yoluyla yapılacak taşımacılıkta CMR (Convention Merchandises Routiers) 49
uumllkenin imzaladığı taşımacılık soumlzleşmesi kapsamında duumlzenlenen bir taşıma belgesidir
CMRa uumlye uumllkeler
Almanya Avusturya
Belccedilika Luumlksemburg
Fransa Hollanda
İtalya İspanya
Portekiz Danimarka
Finlandiya İngiltere Birleşik Krallığı
Yunanistan İsveccedil
İrlanda Bulgaristan
Hırvatistan Ccedilek Cumhuriyeti
Estonya Ermenistan
Guumlrcistan Macaristan
Makedonya Norveccedil
Litvanya Letonya
Moldovya Polonya
Romanya Rusya
Ukrayna Slovakya
Slovenya İsviccedilre
Tuumlrkiye Bosna-Hersek
Sırbistan Karadağ
Kazakistan İzlanda
Kırgızistan Fas
Tunus Beyaz Rusya
Tuumlrkmenistan Oumlzbekistan
Tacikistan İran
Azerbaycan
47
şeklinde sıralanabilir
Soumlz konusu belge kapsamı taşınacak eşyanın yuumlkleneceği yer ve teslim edileceği yerin
iki ayrı devlet sınırları iccedilinde olması ve en az bir tanesinin CMRa taraf uumllkelerden biri
olması zorunludur Kıymetli evrak niteliğinde değildir ve ciro kabiliyetleri yoktur Ancak
CMR soumlzleşmesinde malın muumllkiyetini goumlsteren (kıymetli evrak huumlkmuumlnde) belge
duumlzenlenmesi yalnızca CMRa taraf uumllkeler sınırları iccedilinde olması hacirclinde izin verilir
Resim 211 CMRrsquoa uumlye uumllkeler
221 Belgenin Oumlzellikleri
Navlun komisyoncusu veya taşımacılık şirketi tarafından alıcının adına duumlzenlenir
Malların belirtilen şartlarla taşınmak uumlzere iyi durumda teslim alındığını ve taşıma
soumlzleşmesinin yapıldığını goumlsteren hukuki bir delildir Ciro edilemez
CMRrsquonin uygulanabilmesi accedilısından taşımanın kara yolunda yapılması şarttır Ancak
eşyanın uumlzerine yuumlklenmiş olduğu taşıttan ayrılmadan bu taşıtla birlikte yolculuğun bir
boumlluumlmuumlnde denizde demir yolunda havada taşınmış olması taraflar arasındaki soumlzleşmenin
CMRrsquoye tabi kılınmasını engellemez
Bu belge doumlrt nuumlsha olarak duumlzenlenir goumlnderenin namına adına ve sevk makbuzu
olarak duumlzenlenir Soumlz konusu doumlrt nuumlshada goumlnderen ve taşıyıcı firma imza yetkilisi
tarafından imzalanır Senedin duumlzenlendiği uumllke hukukuna goumlre imzalar matbu olabilir ya da
imzaların yerine goumlnderenin ya da taşıyıcının muumlhuumlrleri basılabilir Birinci nuumlshası
goumlnderene verilir İkinci nuumlshası mal ile birlikte gider Uumlccediluumlncuuml nuumlshası ise taşıma firmasında
kalır CMR taşıma belgesi kanıt olarak buumlyuumlk oumlnem taşımaktadır Bu nedenle en az bir sene
saklanması uygun olacaktır
Uygulamada CMR soumlzleşmesine taraf olan uumllkeler arasında malı teslim eden ve
dolayısıyla kıymetli evrak huumlkmuumlnde kabul edilen CMR soumlzleşmeleri duumlzenlenebilmektedir
222 Uygulama Alanı
Bu anlaşma soumlzleşmede belirtildiği gibi yuumlkleme yeri ile teslim iccedilin belirlenen
yerin iki ayrı uumllkede olması hacirclinde uumlcret karşılığında yuumlklerin taşıt ile karadan taşınmasına
ait her soumlzleşmeyi kapsar Bu uumllkelerden en az birinin ldquoAkit uumllkerdquo olması zorunludur
48
Bu anlaşmanın uygulaması bakımından taşıt soumlzcuumlğuuml 19 Eyluumll 1949 tarihli Yol
Trafiği Anlaşması 4cuuml maddesinde tarif edilen motorlu taşıtlar dizi hacirclinde taşıtlar
roumlmorklar ve yarı roumlmorklar anlamına gelir
Bu anlaşma kapsamındaki taşıma devletler devlet kurumları veya devlet
kuruluşları tarafından yapıldığı hacircllerde de uygulanır
Aşağıdaki durumlarda anlaşma uygulanmaz
Uluslararası posta anlaşmaları gereğince yapılan taşımalarda
Cenaze taşımalarında
Ev eşyası taşımalarında
Akit taraflar iki veya birkaccedilı arasında yapacakları oumlzel anlaşmalarla bu anlaşma
huumlkuumlmlerini değiştirmemeyi kabul ederler Ancak anlaşmayı sınır trafiğine uygulamamak
veya tamamen kendi uumllkeleri iccedilindeki taşıma etkinliklerinde yuumlkler uumlzerinde hak iddia
etmeye yarayan sevk mektubunun kullanılmasına izin vermek gibi durumlar bunun
dışındadır
223 Taşıma Soumlzleşmesinin Akdedilmesi ve Uygulanması
Taşıma soumlzleşmesi bir sevk mektubunun duumlzenlenmesi ile gerccedilekleştirilir Bu
mektubun bulunması usule aykırı oluşu veya kaybolması bu anlaşma huumlkuumlmlerine uygun
olacak olan taşıma soumlzleşmesinin varlığı ve geccedilerliliğini etkilemez
Sevk mektubu uumlccedil nuumlsha hacirclinde duumlzenlenerek goumlnderici ve taşımacı tarafından
imzalanır Sevk mektubunun duumlzenlendiği uumllkedeki yasaları izin verdiğinde bu imzalar
matbaada basılabilir veya onların yerine goumlnderici ve taşımacının muumlhuumlrleri kullanılabilir
Birinci suret goumlndericiye verilir İkinci yuumlkle beraber gider Uumlccediluumlncuumlsuuml ise taşımacı tarafından
saklanır
Taşınacak yuumlklerin başka taşıtlara yuumlklenmesi gerekliği bunların ayrı ccedileşit yuumlkler
olduğu veya ayrı partilere boumlluumlnmesi durumunda goumlnderici veya taşımacı her ccedileşit ve parti
yuumlk iccedilin ayrı bir sevk mektubu istemek hakkına sahiptir
Sevk mektubu şu bilgileri iccedilerecektir
Sevk mektubu tarihi ve duumlzenleme yeri
Goumlndericinin adı ve adresi
Taşımacının isim ve adresi
Yuumlkuumln yuumlkleme yeri tarihi ve boşaltma iccedilin belirlenen yer
Yuumlkuumln goumlnderildiği kişinin isim ve adresi
Yuumlkuumln oumlzelliğinin tarifi ambalaj şekli ve tehlikeli yuumlkler soumlz konusu
olduğunda bunların herkesccedile anlaşılacak şekilde tarifi
Kaccedil parccedila olduğu ve bunların oumlzel marka ve sayıları
49
Yuumlkuumln bruumlt ağırlığı veya başka bir şekilde anlatılmış ise miktarı
Taşıma uumlcretleri (taşıma bedeli ek giderler guumlmruumlk resimleri ve
soumlzleşmenin akdinden teslime kadar yapılan diğer oumldemeler)
Guumlmruumlk ve diğer formaliteler iccedilin gerekli direktif
Aksine bir madde bulunmasına rağmen taşımanın bu anlaşma huumlkuumlmlerine
bağlı olduğu bildirir not
Gerekli durumlarda sevk mektubu şu bilgileri de ayrıca iccedilerecektir
Aktarmaya izin verilmediğini belirten not
Goumlndericinin oumldemeyi kabul ettiği oumldemeler
Yuumlkuumln tesliminde yapılacak oumldentilerin miktarı
Yuumlk değerinin beyanı ve tesliminde oumlzel faizi temsil eden miktar
Yuumlkuumln sigorta edilmesine dair goumlndericinin alıcıya vereceği direktif
Taşımanın tamamlanası iccedilin anlaşmaya varılmış zaman suumlresi
Taşımacıya verilen belgelerin listesi
Taraflar yarar goumlrduumlkleri diğer hususları da sevk mektubuna yazabilirler
Yuumlkuuml teslim aldığı sırada taşımacı şunları kontrol edecektir
Parccedila sayısı ve bunların uumlzerindeki marka ve numaralar bakımından sevk
mektubundaki beyanların doğruluğunu
Yuumlkuumln ve bunların goumlruumlnuumlşteki durumunu
Taşımacı bu maddenin 1 paragrafında belirtilen beyanları kontrol etmek
olanaklarından yoksun ise sevk mektubuna itiraz kayıtlarını yazacak ve bunların geccedilerli
nedenlerini de belirtecektir Aynı şekilde yuumlkuumln ve ambalajların goumlruumlnuumlşteki durumu ile
itiraz nedenlerini de accedilıklayacaktır Goumlnderici sevk mektubunda itiraz kayıtlarına bağlı
kalacağını accedilıkccedila kabul etmiş olmadıkccedila bu kayıtlar goumlndericiyi bağlamaz
Goumlnderici yuumlkuumln bruumlt ağırlığını veya bunların başka tuumlrluuml ifade edilmiş miktarlarını
kontrol etmesini taşımacıdan istemek hakkına sahiptir Ayrıca parccedilaların iccedileriğinin kontrol
edilmesini de isteyebilir Taşımacı kontrol giderlerini istemek hakkına da sahiptir
Kontrollerin sonuccedilları sevk mektubuna yazılır
Sevk mektubu taşıma soumlzleşmesinin akdini soumlzleşmelerin koşullarını ve yuumlklerin
taşımacı tarafından kabuluumlnuuml aksi kanıtlanıncaya kadar kanıt belgedir Sevk mektubunda
taşımacı tarafından beyan edilmiş itiraz kaydı yok ise karşıtı kanıtlanmadıkccedila teselluumlmde
yuumlkuumln ve ambalajlarının iyi durumda olduğu sayılarının marka ve numaralarının sevk
mektubunda yazılı olanlara uyduğu varsayılır
Goumlnderici kişilere malzemeye ve diğer yuumlklere gelecek zarar ziyan ve hasardan yuumlkuumln
kusurlu olarak ambalajlanmasından yuumlklenilecek oumldemelerden taşımacıya karşı sorumludur
50
Ancak yuumlkuumln kabuluumlnde kusur accedilık seccedilik ise ve taşımacı tarafından biliniyor ise ve bu
hususta bir itiraz beyanında bulunmamış ise bu huumlkuumlm geccedilersizdir
Malların tesliminden oumlnce tamamlanası gereken guumlmruumlk ve diğer formalitelerin yerine
getirilmesi iccedilin goumlnderici luumlzumlu belgeleri sevk mektubuna iliştirecek ya da taşımacıya
verecek ve talep ettiği diğer bilgileri kendisine sağlayacaktır
Resim 212 Guumlmruumlk işlemleri
Taşımacı bu belgelerle verilen bilgilerin doğruluğunu ve yeterliliğini incelemek
zorunda değildir Goumlnderici bu gibi belgelerin bulunmaması yetersiz olması veya usule
aykırı oluşundan doğacak zarar ziyan ve hasardan taşımacıya karşı sorumludur Ancak
taşımacının hatası veya ihmali goumlruumllen durumlar bu huumlkmuumln dışındadır
Sevk mektubunda belirtilen bu mektuba ekli veya kendilerine verilen belgelerin
kaybından veya hatalı kullanılmasından doğacak sonuccedillardan taşımacı komisyoncu gibi aynı
derecede sorumludur Ancak taşımacının oumldeyeceği tazminat yuumlkuumln kaybolması hacirclinde
oumldenecek tazminatı geccedilemez
Goumlnderici oumlzellikle taşımayı durdurmasını teslimin yapılacağı yeri değiştirmesini veya
sevk mektubunda goumlsterilen alıcıdan başkasına teslim etmesini istemek suretiyle yuumlke
tasarruf etme hakkına sahiptir
Sevk mektubunun ikinci nuumlshası alıcıya verildiği zaman goumlndericinin tasarruf hakkı
ortadan kalkar O andan itibaren taşımacı alıcının emirlerine uyacaktır
Bununla beraber goumlnderici tarafından sevk mektubuna bir not yazılmış ise sevk
mektubunun duumlzenlenmesinden sonra tasarruf hakkı alıcıya aittir
Tasarruf hakkını kullandığı sırada alıcı yuumlkuumln diğer bir kişiye teslimini emretmiş ise
bu diğer kişi başka alıcılar goumlstermek hakkına sahip değildir
Tasarruf hakkını kullanma aşağıdaki koşullara bağlıdır
Goumlnderici veya bu hakkı kullanmak isteyen alıcı taşımacıya verilen yeni talimatın
bulunduğu sevk mektubunu sunmalı ve bu talimatı yerine getirmenin gerektirdiği buumltuumln
masraf zarar ve ziyanı oumldemelidir
51
Bu talimatın yerine getirilmesi onları yerine getirecek kişinin eline geccediltiği anda
muumlmkuumln olmalı ve taşımacının normal işlerine engel olmalı ne de goumlnderilen diğer yuumlklerin
goumlnderici veya alıcılarına zarar vermelidir
Bu talimat goumlnderilen yuumlkuumln boumlluumlnmesine yol accedilmamalıdır
Yuumlkuumln teslim iccedilin belirtilen yere varışından sonra alıcı makbuz karşılığında kendisine
sevk mektubunun ikinci nuumlshasını ve yuumlkuuml teslim etmesini istemek hakkına sahiptir Yuumlkuuml
kaybolduğu saptanır veya oumlngoumlruumllen zamanın bitiminden sonra ulaşmaz ise taşıma
soumlzleşmesinden doğan hakları alıcı kendi adına taşımacıya karşı kullanmak hakkına sahiptir
Yuumlk teslim yerine varmadan oumlnce soumlzleşmeyi sevk mektubunda oumlngoumlruumllen koşullara
goumlre uygulamak herhangi bir nedenle gerccedilekleşemediğinde taşımacı yuumlke tasarruf etme
hakkına sahip olan kişiden talimat isteyecektir
Bununla beraber koşullar yuumlkuumln sevk mektubunda oumlngoumlruumllenlerden farklı bir şekilde
taşınmasına olanak sağlıyor ise ve taşımacı yuumlke tasarruf etmek hakkına sahip kişiden uygun
bir zaman iccedilinde talimat alamamış ise yuumlke tasarruf etme hakkına sahip kişinin yararlarına
en uygun goumlruumllen oumlnlemleri almakla yuumlkuumlmluumlduumlr
Yuumlkuumln teslim yerine varışından sonra koşullar bunların teslimini engellediği hacircllerde
taşımacı goumlndericiden talimat isteyecektir Eğer alıcı yuumlkuuml kabul etmezse goumlnderici sevk
mektubunun birinci nuumlshasını vermeden yuumlk uumlzerinde tasarruf etme hakkına sahiptir
Alıcı yuumlkuuml kabul etmemiş bile olsa taşımacıya goumlndericiden aksine talimat gelmedikccedile
bunların teslimini isteyebilir
Taşımacı talimat istemiyle yaptığı oumldemelerle bu talimatı yerine getirmenin
gerektirdiği oumldemeleri geri alma hakkına sahiptir Ancak bu oumldemelerin kendi kusur ve
ihmali yuumlzuumlnden yapılmamış olması gerekir
Mal ccedilabuk bozulan cinsten ise depolama oumldemeleri malın değeri ile uyumlu değilse
taşımacı yuumlke tasarruf etme hakkına sahip kişiden talimat beklemeden onları satabilir
Eğer mallar bu madde gereğince satılmış ise satıştan elde edilen para yuumlke ait
oumldemeler ccedilıktıktan sonra geriye kalan kısmı malları tasarruf etme hakkına sahip kişiye
verilir Şayet bu oumldemeler satıştan elde edilen paradan fazla ise taşımacı aradaki farkı tahsil
etme hakkına sahiptir
Satış hacirclinde takip edilecek usul malların satıldığı yerin kanun veya geleneklerine goumlre
saptanır
224 Taşımacının Sorumluluğu
Taşımacı yuumlkuuml teslim aldığı andan teslim edinceye kadar bunların kısmen veya
tamamen kaybından ve doğacak hasardan sorumludur
Eğer kayıp hasar veya gecikme istek sahibinin hatası veya ihmalinden taşımacının
hatasından değil de istek sahibinin verdiği talimattan yuumlke has bir kusurdan ya da
taşımacının oumlnlemesine olanak bulunmayan durumlardan ileri geliyorsa taşımacı sorumlu
tutulamaz
52
Taşımacı taşımayı yapmak iccedilin kullandığı kusurlu taşıttan bu taşıtı kiraladığı kişinin
veya vekilinin ya da ccedilalışanlarının hata veya ihmallerinden dolayı sorumludur
Kayıp veya hasar durumları aşağıda belirtilen koşullardan bir veya bir kaccedilının doğal
sonucu olan oumlzel risklerden doğmuş ise taşımacı sorumlu tutulamaz
Kullanılmasında anlaşmaya varılmış ve sevk mektubunda accedilıkccedila belirtmiş olduğu
uumlzere madenicirc levha ile kaplanmamış accedilık taşıtlar kullanılması
Ambalajlanmadıkları veya koumltuuml ambalajlandıkları zaman oumlzellikleri gereği fire
veren veya hasara uğrayan malların ambalajlanmaması veya hatalı ambalajlanmış olması
Yuumlkuumln goumlnderici alıcı veya bunlar adına hareket eden kişiler tarafından alınması
taşınması yuumlklenmesi yığılması veya boşaltılması
Resim 213 Yuumlkleme işlemleri
Oumlzellikle kırılma paslanma ccediluumlruumlme kuruma normal fire ya da guumlveden haşarattan
kısmen veya tamamen zarar goumlrebilecek malların oumlzelliği
Sandık ve paketlerin uumlzerindeki marka ve numaralar yetersiz veya hatalı ise
Canlı hayvan nakli
Kayıp hasar ve gecikmeye neden olan faktoumlrlerden bazıları bakımından bu maddeye
goumlre taşımacının sorumlu olmadığı hacircllerde yine maddeye goumlre sorumlu olduğu faktoumlrlerin
kayıp hasar ve gecikmeye yaptıkları katkı oranında sorumlu olacaktır
Kararlaştırılan zaman suumlresinin sona ermesini kovalayan 30 guumln iccedilinde veya
kararlaştırılan zaman suumlresi yoksa taşımacının yuumlkuuml teslim almasından sonra 60 guumln iccedilinde
yuumlkuumln teslim edilmemiş olması bunların kaybolduğuna kesin kanıt oluşturur ve bunun
uumlzerine hak sahibi yuumlkuuml kaybolmuş varsayacaktır
Kaybolan eşya karşılığında tazminatını aldıktan sonra hak sahibi yazı ile başvurarak
tazminatın oumldenmesini takip eden yıl iccedilinde mallar bulunduğu takdirde kendisine bilgi
verilmesini isteyebilir Bu başvurunun alındığı kendisine yazı ile bildirilir
53
Hak sahibi kendisine bilgi verilmesini takiben 30 guumln iccedilinde sevk mektubunda
goumlsterilen uumlcretleri oumldemesi ve ayrıca aldığı tazminatı geri oumldemesi karşılığında malın
kendisine teslim edilmesini isteyebilir
Eğer yuumlk taşıma soumlzleşmesi gereğince tahsil edilmesi gereken malın teslimindeki
oumldeme yapılmadan alıcıya teslim edilmiş ise taşımacı goumlndericiye tazminat oumldemekle
yuumlkuumlmluumlduumlr Bu tazminat goumlndericinin alıcı aleyhine dava accedilmak hakkını ortadan
kaldırmamak koşuluyla adı geccedilen oumldemenin miktarını geccedilemez
Goumlnderici taşımacıya yuumlk verdiğinde kendisine tehlikenin gerccedilek oumlzelliklerini bildirir
ve gerekiyorsa alınacak oumlnlemleri belirtir Eğer bu bilgiler sevk mektubuna yazılmamış ise
bu yuumlkuuml taşımanın oluşturduğu tehlikenin gerccedilek iccedileriğini taşımacının bildiğini başka
yollarla kanıtlamak goumlnderici veya alıcıya duumlşer
Bu anlaşmanın huumlkuumlmleri gereğince bir taşıyıcı yuumlkuumln kısmen veya tamamen
kaybından dolayı tazminat oumldemekle sorumlu tutulduğundan bu tazminatın yuumlkuumln taşınmak
uumlzere kabul edildiği yer ve zamandaki kıymetine goumlre hesaplanır
Malın kıymeti ticaret borsası fiyatına goumlre saptanır Eğer boumlyle bir fiyat yoksa geccedilerli
piyasa fiyatlarına goumlre bir tespit yapılır Eğer ne ticaret borsası fiyatı ne de geccedilerli piyasa
fiyatı mevcut değilse tespit aynı cins ve kalitedeki malların normal kıymetine goumlre yapılır
Tazminat noksan olan bruumlt ağırlığın beher kilogramı iccedilin 25 frangı geccedilemez Frank bir
gramın 1031i ağırlığında safiyeti binde 900 olan altın franktır
Yuumlkuumln taşınması dolayısıyla oumldenen taşıma uumlcreti guumlmruumlk resimleri ve diğer
oumldemelerde malın tamamen kaybedilmesi hacirclinde tamamen oumldenir Kısmen kaybolma
hacirclinde ise karşılaşılan zarar oranında oumldeme yapılır Bunlar dışında başka tazminat
oumldenmez Gecikme hacirclinde hak sahibi zarar ve ziyanın bundan ileri geldiğini kanıtlarsa
taşımacı bu zarar ve ziyan iccedilin taşıma uumlcretini geccedilmemek uumlzere tazminat oumlder
Kaybolma hasar veya kararlaştırılan zaman suumlresinin aşılması hacirclinde goumlnderici
belirlenecek bu uumlcret oumldenmesi karşılığında teslim suumlresi iccedilin oumldenecek oumlzel faizin miktarını
tayin eder ve bunu sevk mektubuna yazar
Hak sahibi oumldenecek tazminat iccedilin faiz isteyebilir Yılda 5 uumlzerinden hesap edilecek
bu faiz oumldeme isteğinin yazılı olarak taşımacıya goumlnderildiği tarihten başlar Boumlyle bir
istekte bulunmamış ise tahakkuk dava accedilıldığı tarihten itibaren yapılır
Tazminatın hesaplanmasında asıl olan unsurlar oumldemenin istendiği uumllke parası ile ifade
edilmediği zaman soumlz konusu tazminatın o uumllke parasına ccedilevrilmesi oumldemenin yapılacağı
guumln ve yerde uygulanan kura goumlre saptanır
Yuumlruumlrluumlkte olan yasaya goumlre bu anlaşmaya goumlre yapılan taşımadan oluşan zarar ziyan
veya gecikme soumlzleşme dışı bir isteme yol accediltığı hacircllerde taşımacı sorumluluğu dışında veya
oumldeyeceği tazminatı tespit ya da sınırlayan bu anlaşma huumlkuumlmlerinden yararlanabilir
Hasar taşımacının kendi koumltuuml hareketinden veya davaya bakan mahkemenin kararı ile
isteyerek koumltuuml harekete eşdeğer sayılan kusurundan ileri gelmiş ise taşımacı sorumluluğunu
54
dışlayan veya sınırlayan ya da kanıt yuumlkuumlnuuml karşı tarafa yuumlkleyen bu maddenin
huumlkuumlmlerinden yararlanamaz
Bilerek koumltuuml hareket veya kusur taşımacının vekil veya ccedilalışanları tarafından ya da
taşıma işinde kullanıldığı başka kişiler tarafından goumlrevleri sırasında işlenmiş ise aynı
huumlkuumlm uygulanır Bundan başka boumlyle bir durumda adı geccedilen vekiller ccedilalışanlar ve diğer
kişiler kişisel sorumlulukları youmlnuumlnden bu boumlluumlm huumlkuumlmlerinden yararlanamazlar
55
UYGULAMA FAALİYETİ İşlem Basamakları Oumlneriler
Kara Yolu Taşıma
Kanunursquonun amacı ve
uygulama sahasını kavrayınız
Kanunun taşıma işleri işletmecileri ve ccedilalışanları
ile ilgili unsurları değerlendiriniz
Kara yolu eşya
taşımacılığında yetki belgesi
ccedileşitlerini ve yetki belgesi
alabilme koşullarını kavrayınız
Yetki belgelerini birbirlerinden oumlzelliklerine goumlre
ayırt edebilmeye ccedilalışınız
Kara yolu eşya
taşımacılığında kullanılan
taşıtları ve bunların yasal
oumlzelliklerini kavrayınız
Kiralama yoluyla kullanılan ya da oumlz mal
araccedilların yasaya goumlre değerlendirilme şekillerini ayırt
etmeye ccedilalışınız
CMR belgesinin
oumlzelliklerini kavrayınız Hangi tuumlr taşımalarda uygulanacağına hukuki
boyutlarına dikkat ediniz Taşıma soumlzleşmesinin
imzalanması ve uygulanması
aşamalarını kavrayınız
Taşıma soumlzleşmesi accedilısından sevk mektubunun
duumlzenlenmesinin oumlnemine dikkat ediniz
Sevk mektubunda
goumlndericiye ve taşımacıya
duumlşen goumlrev ve sorumlulukları
kavrayınız
Taşımadan kaynaklanan hata ve kusurlardan
doğan zararların taraflara getirdiği sorumluluğu
değerlendiriniz
UYGULAMA FAALİYETİ
56
OumlLCcedilME VE DEĞERLENDİRME A- OBJEKTİF TESTLER (OumlLCcedilME SORULARI)
Aşağıdaki soruları dikkatlice okuyunuz ve doğru seccedileneği işaretleyiniz
1- Aşağıdakilerden hangisi Kara Yolu Taşıma Kanunursquonun genel amaccedilları arasındadır
A) Kara yolu taşımalarını uumllke ekonomisinin gerektirdiği şekilde duumlzenlemek
B) Taşımada duumlzeni ve guumlvenliği sağlamak
C) Taşımacı acente ve taşıma işleri komisyoncuları ile nakliyat ambarı ve kargo
işletmeciliği ve benzeri hizmetlerin şartlarını belirlemek
D) Hepsi
2- Aşağıdakilerden hangisi ticari fatura duumlzenlenirken yapılacak yanlış bir uygulamadır
A) Nakliyat ambarı işletmecileri C) Oto galeri işletmecileri
B) Kargo işletmecileri D) Taşıma işleri organizatoumlrleri
3- Aşağıdakilerden hangisi yetki belgesi alabilme koşulları arasında yer almaz
A) Kendi adına kayıtlı en az 4 adet taşıta ve 50 ton istiap haddinde taşıt filosuna
sahip olmak
B) Yetki iccedilin başvuranların ticaret ve sanayi odalarında nakliyeci grubuna kayıtlı
olmak
C) Bakanlıkccedila belirlenecek kurum veya kuruluşların accedilacağı eğitimden geccedilerek
mesleki yeterlilik belgesi almak
D) Yetki belgesi almak iccedilin başvuranların yetki belgeleri suumlresince bu işe elverişli
bağımsız bir buumlroyu kullanma hakkına sahip olmak
4- Aşağıdaki hangisi suumlruumlcuumllerde aranan şartlar arasında yer almaz
A) Ticari taşıtın niteliğine goumlre suumlruumlcuuml belgesine sahip olmak
B) Yolcu taşımacılığında en az lise veya dengi okullardan birini bitirmiş olmak
C) Eşya ve kargo taşımacılığında ilkoumlğretim okullarından birini bitirmiş olmak
D) Ccedilalışacak suumlruumlcuumllerin 65 yaşından guumln almamış olmak
5- CMR belgesi kaccedil nuumlsha olarak duumlzenlenir
A) 2 C) 4 B) 3 D) 5
6- Sevk mektubu kaccedil nuumlsha olarak duumlzenlenir
A) 2 C) 4 B) 3 D) 5
OumlLCcedilME VE DEĞERLENDİRME
57
7- Aşağıdakilerden hangisi taşımacının taşıma sırasında hatalı veya kusurlu sayılamayacağı
hacircller arasında yer almaz
A) Fire verebilecek malların ambalajlanmaması veya hatalı ambalajlanmış olması
B) Yuumlkuumln taşıyan tarafından yuumlklenmesi yığılması veya boşaltılması
C) Sandık veya paketlerin uumlzerindeki marka veya numaraların hatalı oluşu
D) Canlı hayvan nakli
DEĞERLENDİRME
Cevaplarınızı cevap anahtarıyla karşılaştırınız Yanlış cevap verdiğiniz ya da cevap
verirken teredduumlt ettiğiniz sorularla ilgili konuları faaliyete geri doumlnerek tekrarlayınız
Cevaplarınızın tuumlmuuml doğru ise bir sonraki uygulama testine geccediliniz
58
Aşağıda kara yolu eşya taşımacılığının yasal ccedilerccedilevesi ile ilgili uygulamalarda
karşınıza ccedilıkacak durumlar sıralanmıştır Kara yolu eşya taşımacılığının yasal ccedilerccedilevesi ile
ilgili listelenen davranışları tabloda bulunan değerlendirme oumllccedileğine goumlre değerlendiriniz
DEĞERLENDİRME
Yapılan değerlendirme sonunda ldquoHayırrdquo şeklindeki cevaplarınızı bir daha goumlzden
geccediliriniz Kendinizi yeterli goumlrmuumlyorsanız oumlğrenme faaliyetini tekrar ediniz Buumltuumln
cevaplarınız ldquoEvetrdquo ise diğer faaliyete geccediliniz
Değerlendirme Oumllccediluumltleri Evet Hayır
1- Kara Yolu Taşıma Kanunursquonun amacı ve uygulama sahasını
kavradınız mı
2- Kara yolu eşya taşımacılığında yetki belgesi ccedileşitlerini ve
yetki belgesi alabilme koşullarını kavradınız mı
3- Kara yolu eşya taşımacılığında kullanılan taşıtları ve bunların
yasal oumlzelliklerini kavradınız mı
4- CMR belgesinin oumlzelliklerini kavradınız mı
5- Taşıma soumlzleşmesinin imzalanması ve uygulanması
aşamalarını kavradınız mı
6- Sevk mektubunda goumlndericiye ve taşımacıya duumlşen goumlrev ve
sorumlulukları kavradınız mı
UYGULAMALI TEST
59
OumlĞRENME FAALİYETİ-3
Ofis yuumlkleme sahası ve depo ortamında bilgisayar yazıcı ve faks gibi donanımları
kullanarak AETR kuralları Ulaştırma Bakanlığı normlarına uygun şekilde Uluslar arası
Karayolu Eşya Taşımacılığının bileşenleri işlemlerini yapabileceksiniz
Kara yolu yuumlk ve araccedil tuumlrleri hakkında bilgi edininiz
Suumlruumlcuumllerin uluslararası kara yolu eşya taşımacılığında uyması gereken kurallar
hakkında bilgi edininiz
Konsolidasyon ve dekonsolidasyon terimlerini araştırınız
Yuumlk teklifleri ve doldurulması gereken teklif formlarını temin edip inceleyiniz
Bu araştırmaları yaparken bulabileceğiniz resim katalog dergi vb dokuumlmanları
sınıf ortamına getirerek bilgilerinizi arkadaşlarınızla paylaşınız
Araştırma yaparken ccedilevrenizde bulunan lojistik firmalardan ya da nakliye firmaları ile
kargo hizmeti veren firmalardan işletmelerin ilgili boumlluumlmlerinden ve youmlneticilerinden
yararlanabilirsiniz Ayrıca internet ortamında bu şirketlerin sitelerine girerek gerekli bilgi ve
dokuumlmanları elde edebilirsiniz
3 ULUSLARARASI KARA YOLU EŞYA
TAŞIMACILIĞININ BİLEŞENLERİ Uluslarararası kara yolu taşımacılığının fiziksel eşya akışında rol oynayan uumlccedil temel
oumlğesi bulunmaktadır Bunlar suumlruumlcuumller araccedillar ve yuumlkler olarak belirtilebilir
31 Suumlruumlcuumller
Nakliye araccedillarının suumlruumlcuumlleri farklı proseduumlr ve uygulamaların bulunduğu uluslararası
geccedilişlerde oumlnemli konulardan biridir Araccedil suumlruumlcuumllerinin ccedilalışma ve dinlenme suumlreleri
ccedilalışma koşulları ve yasal duumlzenlemeler AETR Soumlzleşmesirsquonde belirtilmektedir Avrupa
Birliğirsquonde suumlruumlcuumllerle ilgili duumlzenlemeler ise 1985 yılı ve 382085EC sayılı talimatında
belirtilmektedir Uluslararası Kara Yolu Taşımacılığı Yapan Taşıtlarda Ccedilalışan Personelin
Ccedilalışmalarına İlişkin Avrupa Anlaşmasırsquona (AETR) goumlre
OumlĞRENME FAALİYETİndash3
ARAŞTIRMA
AMACcedil
60
311 Suumlruumlcuumllerin Oumlzellikleri
Yuumlk taşımacılığı işinde ccedilalışan suumlruumlcuumllerin yaşları en az
Varsa roumlmork veya yarı roumlmorklar dacirchil olmak uumlzere muumlsaade edilen azami
ağırlığı 75 tonu aşmayan taşıtlar iccedilin 18
Diğer taşıtlar iccedilin 21 ancak ilgili kişi ldquoAkit taraflarrdquo dan biri tarafından
tanınan kara yoluyla yuumlk taşıması iccedilin kullanılacak taşıtların suumlruumlcuumlleri iccedilin accedilılan bir eğitim
kursunu bitirdiğini teyit eder bir profesyonel yeterlik sertifikasına sahipse 18rsquodir ldquoAkit
taraflarrdquo bu anlaşmaya goumlre uluslararası yuumlk taşıma işinde ccedilalışacak suumlruumlcuumllere ilişkin halen
ulusal duumlzeyde uygulanan minimum eğitim seviyeleri ve diğer koşulları birbirlerine
bildirirler
Resim 31 Suumlruumlcuumller
Yolcu taşımada ccedilalışan her suumlruumlcuuml 21 yaşında olur Aracın normal olarak uumlslendiği
yerden yarıccedilapı 50 kilometreden uzağa yolcu taşımasında ccedilalışan her suumlruumlcuuml ayrıca aşağıdaki
koşullardan birini karşılamalıdır
Muumlsaade edilen azami ağırlığı en az 35 ton olan taşıtların suumlruumlcuumlsuuml olarak en
az bir yıl yuumlk taşıma işinde ccedilalışmış olmalı
Aracın normal olarak uumlslendiği yerden yarıccedilapı 50 kilometreden fazla
uzaklığa yolcu seferi yapan araccedillarda en az bir yıl veya yetkili merciin oumlyle ccedilalışmış olmakla
gerekli deneyimi kazandığı takdirine bağlı olarak bu anlaşmanın konusunu teşkil etmeyen
diğer tuumlrden yolcu seferlerinde en az bir yıl ccedilalışmış olmalı
Kara yoluyla yolcu taşıma amaccedillı taşıtların suumlruumlcuumlleri iccedilin accedilılan bir eğitim
kursunu tamamlamış olduğunu teyit eden ldquoAkit taraflarrdquo dan biri tarafından tanınan
profesyonel yeterlik sertifikasına sahip olmalıdır
61
312 Taşıt Kullanma Suumlreleri
Guumlnluumlk dinlenme suumlresi iki adet guumlnluumlk dinlenme suumlresi ile haftalık dinlenme
suumlresi arasında kalan araccedil kullanma suumlresi guumlnluumlk taşıt kullanma suumlresi dir dokuz (9) saati
geccedilmez Bu suumlre bir hafta iccedilinde iki kez on saate ccedilıkarılabilir Bir suumlruumlcuuml altı kez guumlnluumlk taşıt
kullanma suumlresini aşmadan belirtilen haftalık bir dinlenme suumlresi kullanır Toplam taşıt
kullanma suumlresi altı guumln boyunca altı guumlnluumlk maksimum taşıt kullanma suumlresini aşmamış ise
haftalık dinlenme suumlresi altıncı guumlnuumln sonuna ertelenebilir Tarifeli seferler dışında
uluslararası yolcu taşımada altı ve altıncı ibarelerinin yerine sırasıyla on iki ve on
ikinci ibareleri kullanılır
On beş guumlnluumlk suumlrede toplam taşıt kullanma suumlresi doksan saati geccedilemez
313 Molalar
Doumlrt saat otuz dakikalık taşıt kullanma suumlresinin sonunda suumlruumlcuuml bir dinlenme
suumlresini kullanmaya başlamayacaksa en az kırk beş (45) dakikalık bir mola verir
Bu mola her biri taşıt kullanma suumlresine dağıtılmış veya 1 maddedeki huumlkme
uygun biccedilimde bu suumlrenin hemen bitiminde kullanılacak en az on beş (15) dakika
olabilecek molalar ile değiştirilebilir
Resim 32 Mola
Bu molalar boyunca suumlruumlcuuml diğer bir işle meşgul olamaz Bu madde ile ilgili
olarak bekleme suumlresi hareket hacirclindeki bir taşıtta taşıtı suumlrmeden geccedilen suumlre feribotta
yahut trende geccedilen suumlre diğer iş olarak anlaşılmaz
Accedilıklanan bu molalar guumlnluumlk dinlenme suumlresi olarak kabul edilemez
314 Dinlenme Suumlreleri
Her yirmi doumlrt saatlik suumlre iccedilinde suumlruumlcuuml kesintisiz en az on bir (11) saatlik guumlnluumlk
dinlenme suumlresi kullanır Bu suumlre bir hafta boyunca uumlccedil defadan fazla olmamalı Dinlenme
suumlresini takip eden hafta bitmeden oumlnce telafi edileceği garanti edilerek kesintisiz en az
dokuz saate indirilebilir Yukarıda belirtildiği şekliyle dinlenme suumlresi azaltılmamışsa bir
tanesi kesintisiz en az sekiz saat olacak şekilde yirmi doumlrt saatte iki veya uumlccedil kez
kullanılabilir Bu durumda dinlenmenin en az suumlresi on iki (12) saate ccedilıkarılır
Otuz saatlik suumlrede taşıt en az iki suumlruumlcuuml tarafından suumlruumlluumlyorsa her bir suumlruumlcuuml sekiz
(8) saatten az olmayan kesintisiz dinlenme suumlresi kullanır
62
Bir haftada 1 ve 2 maddelerde soumlzuuml edilen dinlenme suumlrelerinden biri haftalık
dinlenmeye eklenerek kesintisiz toplam kırk beş saate uzatılır Bu dinlenme suumlresi taşıtın
veya suumlruumlcuumlnuumln normal olarak uumlslendiği yerde geccedilirilecekse kesintisiz en az otuz altı saate
başka bir yerde kullanılacaksa kesintisiz en az yirmi doumlrt saate indirilebilir Bu indirimlerin
her biri hangi haftaya ait dinlenme suumlresi ise o haftayı takip eden uumlccediluumlncuuml hafta sona ermeden
oumlnce tek bir buumltuumln hacirclinde kullanılacak şekilde yapılan indirime eş suumlreyle telafi edilir
Bir hafta başlayıp takip eden haftaya sarkan dinlenme suumlresi haftalardan her
ikisinden birine eklenebilir
İlgili kişinin talebi uumlzerine guumlnluumlk veveya haftalık dinlenme suumlresinde yapılan
kesintileri telafi mahiyetinde kullanılan herhangi bir dinlenme en az sekiz saatlik diğer
dinlenmeyle birleştirilir ve aracın park yerinde veya suumlruumlcuumlnuumln uumls tuttuğu yerde kullanması
garanti altına alınır
Guumlnluumlk dinlenme suumlresi taşıt hareket hacirclinde değilken bir ranza ile donatılmışsa
taşıtta kullanılabilir
Resim 33 Taşıt dinlenme ranzası
Yuumlk ya da yolcu taşıma işinde ccedilalışan suumlruumlcuuml feribot veya trenle nakledilen bir
taşıta eşlik ediyorsa guumlnluumlk dinlenme suumlresi aşağıdaki koşulların sağlanmasına bağlı olarak
en fazla bir kez boumlluumlnebilir Guumlnluumlk dinlenme suumlresinin karada geccedilirilen parccedilası feribotta
veya trende geccedilirilen parccedilasından oumlnce veya sonra kullanılabilir olmalıdır Guumlnluumlk dinlenme
suumlresinin bu iki parccedilası arasında kalan suumlre muumlmkuumln olduğunca kısa tutulmalı ve guumlmruumlk
formaliteleri de yuumlkleme ve indirme işlemlerine dacirchil olmak uumlzere bu işlemlerin oumlncesi ya da
sonrasında bir saati hiccedilbir şekilde aşmamalıdır Bu dinlenme suumlrelerinin her ikisinde de
suumlruumlcuuml bir ranza (yatak) veya kuşeti kullanabilmelidir Bu şekilde boumlluumlnen guumlnluumlk dinlenme
suumlresi iki saat uzatılır
Taşıma şirketleri iccedilin tır suumlruumlcuumlleri muumlşteri ile suumlrekli yuumlz yuumlze gelmesi
nedeniyle hayaticirc derecede oumlnemlidir Suumlruumlcuumllerin kılık kıyafeti konuşması iş bilgisi ve
tecruumlbesi nakliye operasyonunun başarısını etkileyen oumlnemli unsurların başında gelmektedir
Bu nedenle suumlruumlcuumlnuumln seccedililmesi işe alınması ve uygulamanın bir parccedilası hacircline gelmesi
taşıma şirketleri iccedilin kritik bir faktoumlrduumlr Suumlruumlcuumlden beklentiler genel olarak şu başlıklar
altında toplanabilir
63
Suumlruumlcuumlnuumln duumlruumlst ve guumlvenilir olması
Araccedil kullanımında ehil olması
Guumlmruumlk işlemlerini ve dokuumlmantasyonu bilmesi
Yuumlkleme ve boşaltmalara nezaret etmesi
Duumlzenli olarak şirket merkezine yol yuumlk ve guumlmruumlk konuları başta olmak uumlzere
tuumlm konular hakkında rapor vermesi
Muumlşteri ile sağlıklı iletişim kurabilme yeteneği olması
Kıyafet ve davranışları ile şirketi temsil edebilir nitelikte olmasıdır
32 Araccedillar
CMR Anlaşmasırsquonda ldquotaşıtrdquo soumlzcuumlğuuml 19 Eyluumll 1949 tarihli Yol Trafik Anlaşması
doumlrduumlncuuml maddesinde tarif edilen motorlu taşıtlar dizi hacirclinde taşıtlar roumlmorklar ve yarı
roumlmorklar anlamına gelir
Ulaştırma Bakanlığının Eşya Taşımasına Dair Youmlnetmeliğirsquone goumlre uluslararası eşya
taşımacılığında kullanılacak taşıtlarda 15 yaşından buumlyuumlk istiap haddinin 10 tondan kuumlccediluumlk
olmaması zorunludur Taşıtın yaşı fabrikasından imal edildiği tarihten sonra gelen ilk
takvim yılı esas alınarak hesaplanır Roumlmork ve yarı roumlmorklarda yaş şartı aranmaz Ccedilekici
roumlmork veya yarı roumlmork ile birlikte bir taşıt sayılır (C3) (C4) ve (E) tuumlruuml yetki belgesi
sahibi olan taşımacıların yapacakları taşımalarda taşınan eşyanın ve taşıtın oumlzelliği dikkate
alınarak taşıtların istiap hadleri Ulaştırma Bakanlığınca daha duumlşuumlk tutulabilir
Resim 34 Kara yolu taşıma aracı
Uluslararası taşıma yapabilmek iccedilin Ulaştırma Bakanlığının istemiş olduğu (C1) ve
(C2) tuumlruuml yetki belgesi sahibi olan taşımacıların yapacakları taşımalarda taşınan eşyanın
miktarı cinsi taşıma suumlresi ve mesafesi dikkate alınarak taşıtların istiap haddi Ulaştırma
Bakanlığınca belirli bir suumlre iccedilin 5 tona kadar duumlşuumlruumllebilir yaşları da 20rsquoye kadar
yuumlkseltilebilir 17021995 tarih ve 9565976 sayılı kararına goumlre Avruparsquoya youmlnelik olmayan
yurt dışı taşımalarında kullanılacak taşıtlarda yaş sınırı aranmamaktadır
64
Uluslararası taşımadaki bu kısıtlamalar Tuumlrkiye accedilısından Avrupa Birliğirsquone ve diğer
Avrupa uumllkelerine transit geccediliş yapabilmek iccedilin minimum standartları oluşturur Aksi hacirclde
mevzuata uyulmadığından uluslararası taşımacılık engellenmektedir
321 Treyler
Treyler bir kamyon tarafından ccedilekilen ve taşıyacağı yuumlkuumln oumlzelliklerine has bir şekilde
tasarlanıp imal edilen en az bir dingilli ve ccedilekildiği kamyona ccedileki oku doumlner tabla kanca vb
adlarla tanımlanan bir bağlantı aygıtı ile bağlanan yuumlk taşıma amaccedillı kara yolu taşıt aracıdır
Resim 35 Uluslararası taşımacılıkta treyler
1970lsquoli yıllarda kara yolu taşımacılığının gelişmesiyle Tuumlrk taşımacıların filolarına
giren ilk araccedil olan Amerikan yapımı ldquodorsey trailersrdquo markalı semi-treylerlerden esinlenerek
lsquotreylerrsquo ismi ortaya ccedilıkmıştır Soumlylenişi bakımında kolay olması nedeniyle nakliye
sektoumlruumlnde yaygın olarak kabul goumlrmuumlştuumlr
Teknik olarak treyler deyince ilk akla gelen bir ccedilekicinin arkasında yuumlk taşımaya
yarayan accedilık ya da kapalı araccedillardır Treyler tehlikeli maddeler dacirchil olmak uumlzere her tuumlrluuml
yuumlkuuml bir noktadan başka bir noktaya taşımak uumlzere kullanılır
Treylerler taşıdıkları yuumlk ve kullanım alanlarına goumlre ccedilok farklı oumlzellikler goumlstermekte
ve değişik isimler almaktadır Ancak kısaca soumlylemek gerekirse kuru yuumlk taşımacılığı iccedilin
tenteli ve perdeli tip semi-treylerler kullanılırken askılı tekstil dağıtım veya hava kargo
paletlerinin kara yolu ile taşınmasında kullanılmak uumlzere imal edilmekte olan ve kutu tipi
tabir edilen aluumlminyum goumlvdeli araccedillar da mevcuttur Ayrıca rulo sac taşıması araccedil
taşıması granuumll veya sıvı madde taşıması iccedilin ayrı ayrı oumlzelliklere sahip oumlzel araccedillar da
sektoumlrde kullanılmaktadır
Uluslararası kara yolu eşya taşımacılığında kullanılan treylerler yuumlkleme hacimlerine
goumlre farklılıklar taşımaktadır Genel olarak en ccedilok kullanılan treyler ccedileşitleri şu şekilde
sınıflandırılır
Kuru yuumlk semi treyler
Optima treyler
Jumbo treyler
65
3211 Semi Treyler
İngilizcersquode ldquoSemi Traillerrdquo Fransızcarsquoda ldquoSemi Remorquerdquo olarak adlandırılan
treylerlerin Tuumlrkccedilersquode tam karşılığı bulunmamaktadır Bir motora sahip ccedilekici araccedil
tarafından ccedilekilen ve taşıyacağı yuumlkuumln oumlzelliklerine has bir şekilde tasarlanıp imal edilen en
az bir dingilli ve ccedilekildiği araca king adı verilen bir araccedilla bağlanan yuumlk taşıma amaccedillı kara
yolu taşıt aracıdır
Semi-treyler dingil lastik fren suumlspansiyon ABS vb yuumlruumlyuumlş grubu ve guumlvenlik
aygıtlarına sahip olmakla birlikte motora sahip değildir İccedil hacmi 86 m3 tuumlr Boyutları 1360
m247 m255 m (boyenyuumlkseklik) dir Kendi arasında ccedileşitlere ayrılır
Damper şasi semi - treyler
Frigofrik semi-treyler
Belli bir ısıya sahip olması gerekli olup da nakliye sonunda herhangi bir şekilde
tazeliğinden veya formundan bir şey kaybetmemesi gereken uumlruumlnlerin taşınması frigofrik
treylerler ile yapılır Uumlruumlnuumln en oumlnemli oumlzelliği sızdırmazlık ve ısı geccedilirmemesidir Bazı
markalar -18 dereceye kadar her şeyi muhafaza etme oumlzelliğine sahiptir Ccediloğunlukla gıda
sektoumlruumlne hitap eden bu treylerlere soğutucu uumlnitelerle 4 zamanlı 4 silindirli motorlar ilave
edilir
Maksima semi-treyler
Resim 36 Frigofrik semindashtreyler ve damper şasi semi-treyler
Resim 37 Maksima semi-treyler
66
Tenteli treylerler
Ulusal ve uluslararası nakliye sektoumlruumlne youmlnelik her tuumlrluuml kuru yuumlk kağıt sac
taşımacılığı yapabilen treylerlerdir Kendi iccedillerinde standart tenteli ile kayar perde ve ccedilatılı
olmak uumlzere uumlccedile ayrılır Bu tip treylerleri genelde meşrubat firmaları tercih etmektedir
Perdeli olması treylerin istenilen kısmından istenildiği kadar yuumlk boşaltması imkacircnını verir
Resim 38 Tenteli treyler
Tankerler
Tankerlerin kapasitesi ve iccedilindeki boumllmeleri markalara goumlre değişkendir 35 bin litre
bruumlt hacmi olabileceği gibi iccedilinde 2-3 hatta doumlrt boumllme olabilir Genelde muumlşterinin isteğine
goumlre oumlzel yapılır Tehlikeli madde taşımacılığı sıvı gıda uumlruumlnleri vb alanlarda kullanılır
Resim 39 Tanker
Konteyner taşıyıcılar
Konteyner bir ccedileşit değiştirilebilir yuumlkleme kabıdır Bu kapların iki yer arasında
muhtelif taşıtlar kullanılarak taşınmasına da lsquokonteyner taşımacılığırsquo denir Platform tip
uzun platform tip ve kılccedilık tip platform olarak uumlccedile ayrılır 20 30 40rsquolık ve uzun tip
platformda da 45rsquolik konteyner taşıyabilir Konteyner taşımacılığında dingiller şasinin
mukavemeti ve kilitler ccedilok oumlnemlidir
67
Resim 310 Konteyner taşıyıcı treyler
3212 Optima Treyler
Optima tuumlruuml treylerin iccedil hacmi 91 m3 tuumlr Boyutları iccedilten iccedile 1360227270 mrsquo dir
Resim 311 Optima treyler genel goumlruumlnuumlş
3213 Jumbo Treyler
Jumbo treyler deveboynu olarak adlandırılan oumln boumlluumlmuuml ile arka boşluk toplam
yuumlkleme hacmi 97 m3 tuumlr Boyutları iccedilten iccedile 394247255 m ve 999247301 mrsquo dir
Resim 312 Jumbo treyler
68
Tablo 31 Treyler oumllccediluumlleri
69
33 Yuumlkler
Kara yolu taşımacılığında yuumlkler uumlccedil farklı şekilde sınıflandırılır
Niteliklerine goumlre yuumlkler
Araccedil kapasitesine goumlre yuumlkler
Teslim yerlerine goumlre yuumlkler
331 Niteliklerine Goumlre Yuumlkler
3311 Genel Yuumlkler
Oumlzel bir hizmet veya depolama gerektirmeyen tehlikeli madde bozulabilir gıda veya
canlı hayvan sınıfına girmeyen kuru ve temiz goumlnderiye ldquoGenel Yuumlkrdquo denir
3312 Oumlzellik Taşıyan Yuumlkler
Kara yolu taşımacılığında bazı yuumlklerin taşınması oumlzellik arz etmektedir Bu uumlruumlnlerin
araccedillara yuumlklenmesi taşınması ve boşaltılması diğer sıradan yuumlk taşınmasına goumlre bir takım
ilave oumlzellikleri gerektirmektedir
Resim 313 Oumlzellik taşıyan yuumlkler
Uluslar arası kara yolu eşya taşımacılığında oumlzellik taşıyan yuumlkler şunlardır
Bozulabilir gıda maddeleri
Tehlikeli maddeler
Canlı hayvanlar
332 Araccedil Kapasitesine Goumlre Yuumlkler
Lojistik firma muumlşteriye bilgisayar ortamında Resim 113rsquote goumlruumllen ldquoBoş Araccedil
Bildirim Formunurdquo goumlndererek firmanın taşıtacağı yuumlk ccedileşidini ve buna goumlre talep ettiği araccedil
bilgilerini kendisinden ister
Lojistik firmaya gelen araccedil bildirim formu yardımıyla firma muumlşterinin yuumlkuuml
doğrultusunda en uygun araccedil seccedilimini yapacaktır Kara yolu eşya taşımacılığında yuumlkler araccedil
kapasitelerine goumlre iki ana gruba ayrılabilir Bunlar
70
Tam kamyon yuumlkuuml
Parsiyel (grupaj) yuumlkler
Resim 314 Boş araccedil bildirim formu
3321 Tam Kamyon Yuumlkuuml
FTL ( full track loading) dolu kamyon yuumlkuumlduumlr Bir muumlşteriye ait tam kamyon dolusu
yuumlkuumln genellikle tek teslim yerindeki alıcısına teslim edilmesi şeklindedir Aynı teslim yeri
olduğunda aynı kara yolu konşimentosu farklı teslim yerleri olduğunda farklı kara yolu
konşimentosu duumlzenlenmektedir
3322 Parsiyel (Grupaj) Yuumlkler
Parsiyel (grupaj) yuumlkler İngilizce bir kamyonu doldurmayan yuumlk (less than track
loading - LTL) anlamına gelmektedir Aynı taşıma guumlzergacirchı uumlzerinde bulunan farklı
goumlndericilere ait kuumlccediluumlk hacimdeki yuumlklerin birleştirilerek aynı kamyon ile sevk edilmesidir
71
a Yuumlk Konsolidasyonu
Yuumlk konsolidasyonu lojistik sektoumlruumlnuumln vazgeccedililmez temel kavramlarından biridir
Konsolidasyon lojistik terim olarak birleştirme manasında kullanılmaktadır Lojistikte taşıma
maliyetlerinin yuumlkuumln hacmi ve taşıma mesafesiyle doğrudan ilişkisi olması yuumlk
konsolidasyonu konusunu oumlnemli bir yere getirmektedir
Yuumlk konsolidasyonunun planlanabilmesi iccedilin hem mevcut hem de planlanan stok
durumla ilgili guumlvenilir gerccedilek zamanlı bilgiye ihtiyaccedil duyulmaktadır Aynı zamanda
planlanan konsolidasyonun gerccedilekleştirilebilmesi iccedilin uumlretim programı ile eş zamanlı ccedilalışma
da yapılması gereklidir
LTL veya parsiyel yuumlklerin sevkiyatında yuumlklerin bir araccedilta birleştirilmesi yuumlk
konsolidasyonunun temel başlangıccedil noktasını oluşturmaktadır Aynı youmlne giden yuumlklerin
konsolide edilip birden fazla araccedil yerine tek bir araccedilla sevk edilmesi taşıma maliyetlerini
duumlşuumlrmektedir
Resim 315 Yuumlk konsolidasyonu
Aynı youmlnuuml aynı boumllge olarak ele almak konsolidasyonu boumllgesel teslimatlarda ccedilok
sayıda ayrı ayrı kuumlccediluumlk yuumlklemeler yapmak yerine tek bir araccedilla konsolide etmek boumllgesel
teslimatlar ve elleccedilleme işlemleri iccedilin oumldenen parayı optimize ederken taşımacılık
maliyetlerini duumlşuumlrerek toplam maliyetin indirgenmesini sağlamaktadır
Bu şekilde yuumlklerin konsolide edilmesi lojistikte yeni fırsatların ortaya ccedilıkmasına
neden olmaktadır lsquoZaman Bazlı Lojistikrsquo kavramı oumln plana ccedilıkmakta stokların en aza
indirilmesi guumlvenlik stoklarının miktarının azaltılması ile muumlşteri taleplerinin
karşılanmasında yuumlk konsolidasyonu oumlnemli accedilılımları da beraberinde getirmektedir
Tedarik zincirinin tuumlmuuml ele alındığında stokların takibi talebin youmlnetilmesi suumlrecini
daha yakın şekilde yapılandırılmasıyla teslimatların aralıklarının azaltılmasına katkı
sağlanmakta sonuccedilta konsolidasyonla daha kuumlccediluumlk ve sık siparişler olarak geri doumlnmektedir
Zaman bazlı strateji kullanıldığında konsolidasyon sayesinde taşımacılık maliyetlerini
kontrol edebilmek muumlmkuumln olabilmektedir Bunun iccedilin lojistik sektoumlruumlnde ccedilalışan firmalar
dikkatini taşımacılıkta konsolidasyonun faydalarını anlayabilecek şekilde odaklaması
gerekmektedir Gecikmeleri oumlnleyebilmek iccedilin konsolidasyonlar sipariş ve depolama
suumlreccedillerinden daha oumlncelikli olarak planlanmalıdır
Lojistik sektoumlruumlnde reaktif yaklaşıma goumlre taşımacılık faaliyetleri yuumlklerin konsolide
edilebilmesi iccedilin kuumlccediluumlk siparişleri daha buumlyuumlk yuumlklemelere doumlnuumlştuumlrecek şekilde hazırlıklı
72
olmayı gerektirir Reaktif konsolidasyonun başarılabilmesi yuumlklerin zamanında hazır
olmasına lojistik hizmet verenlerin yuumlkleme planlarına ve yuumlklerin konsolide edilebilecek
coğrafi dağılımlarına bağlı olmaktadır
Proaktif yaklaşımda ise yuumlk konsolidasyonu planlaması uumlreticinin pazar ve satış
tahminine uumlretim programlarına ve stok durumuna bağlı olarak belirlenebilmektedir
Konsolidasyonun yapılabilmesinde temel zorluk ister reaktif isterse proaktif olsun
lojistik tahminlemede yaşanan zorluklardır
Resim 316 Lojistik tahminleme
Bu zorlukların aşılması lojistik hizmet alan işletmelerin maliyetlerinin azaltılması
stokların duumlşuumlruumllmesi teslimatların daha duumlzenli hacircle getirilebilmesi aynı şekilde lojistik
hizmet verenler iccedilin de işletmelerinin başarılı olabilmesi hizmet alanlar ile hizmet verenlerin
birlikte ccedilalışmasına bağlıdır
b Dekonsolidasyon
Yuumlkuumln konsolidasyonu yani sevk edilecek malların bir terminalde birleştirilmesi
terminallerin verimli ccedilalışması iccedilin bir oumln şart olmaktadır Diğer yandan terminallere gelen
malların diğer taşıma sistemlerine aktarılması veya muumlşterilere dağıtımını sağlayacak
dekonsolidasyon konusu da konsolidasyon kadar oumln plana ccedilıkmaktadır
Dekonsolidasyon hizmetleri sonucunda navlun uumlcretleri ve transit zamanlar
azaltılabilir Giderek artan trafik sıkışıklığı problemine kuumlccediluumlk ccedilapta fakat etkili ccediloumlzuumlmler
sunulabilir
Rekabetin giderek arttığı bir duumlnyada uluslararası taşımacılıkta yuumlkuuml doğru yere doğru
zamanda doğru koşullarda ve en uygun maliyette iletilebilmek en oumlnemli amaccedil hacircline
gelmiştir Bu amacı gerccedilekleştirebilmenin bir parccedilası da terminallere gelen yuumlklerin
dağıtımında dekonsolidasyon suumlrecinin idaresi olmaktadır
Dekonsolidasyon verimliliği artırmak ve ekonomi sağlamak amacıyla yuumlklerin
boumlluumlnerek kuumlccediluumlk yuumlkler hacircline getirilerek gidecekleri teslim noktalarına goumlre sevk edilmek
uumlzere dağıtım merkezleri olarak terminallerde gerekli organizasyonlara tabi tutulmasıdır
Ayrıştırılmış kuumlccediluumlk kuumlmelere boumlluumlnmuumlş farklı teslim noktaları iccedilin yuumlklerin
dekonsolidasyonunda her bir yuumlk kuumlmesinin dağıtımın optimizasyonunu sağlayacak şekilde
73
yapılandırılması gereklidir Bunun iccedilin terminallere gelen yuumlklerin muumlşterilere yuumlk teslim
guumlzergacirchlarına ve teslim zamanlarına goumlre nakliye depolama sigorta ve diğer işlemleri
planlanmalıdır
Resim 317 Dekonsolidasyon işlemleri
Guumlnuumlmuumlzde gelişmiş uumllkelerde uumlretici perakendeci arasında teslimat ilişkisinin
kurularak gelen yuumlklerin ayrıştırılıp doğrudan depo antrepo gibi ara bekleme suumlreccedilleri
atlanarak kısa suumlrede teslimatlar sağlanabilmektedir
Bu şekilde uumlreticindashperakendeci hatta son kullanıcıya doğrudan teslimatların
yapılabilmesinde terminallerin roluumlnuumln gittikccedile artmakta olduğu goumlruumllmektedir Terminaller
dekonsolidasyon yapabilecek seviyede iş anlayışlarının geliştirmeleri sayesinde rollerinin
ccedilok daha hayaticirc boyuta ulaştığı anlaşılmaktadır Dekonsolidasyon merkezi kullanmanın en
buumlyuumlk faydası goumlnderici ve alıcılar uumlzerinde olmaktadır Bunlar
Uumlreticiler ve alıcılar iccedilin daha az emniyet stokları
Talep youmlnetimine dayalı stok seviye kontrol sistemleri
Pazara ccedilok daha kısa suumlrede ulaşım
Muumlşteri hizmetlerinin gelişmesi
Esnek ve kolay karar verme suumlreccedilleri
Maliyetlerdeki oumlnemli azalmalar şeklinde sayılabilir
Dekonsolidasyon hizmetlerinin genel iş akış suumlrecine bakıldığında suumlrecin uumlreticilerin
siparişlerin alınma aşamasından başlayarak yuumlklerin terminallerde boşaltılması yuumlklerin
accedilılması yuumlklerin yeniden duumlzenlenmesi etiketleme ve diğer işlemlerin yapılması daha
sonra teslim noktalarına goumlre tekrar konsolide etme terminal iccedilinde elleccedilleme ve stok
alanlarına yerleştirme yeniden yuumlkleme ve dağıtımı kapsamaktadır Ayrıca teslimatı
yapılmış olan yuumlklerin sağlıklı olarak ulaştığına dair kayıtların alınması da bu suumlrece dacirchil
edilmektedir
Dekonsolidasyon hizmetleri sonucunda navlun uumlcretleri ve transit zamanlar
azaltılabilir Giderek artan trafik sıkışıklığı problemine kuumlccediluumlk ccedilapta fakat etkili ccediloumlzuumlmler
sunulabilir Dekonsolidasyon rekabetin hızla arttığı guumlnuumlmuumlzde taşımacılık hatlarında ve
dağıtım merkezlerinde oluşan yoğunluğun azaltılmasında oumlnemli adımlardan biri olmaktadır
74
333 Teslim Yerlerine Goumlre Yuumlkler
Kara yolu taşımacılığında yuumlkler teslim yerlerine goumlre iki gruba ayrılır Bunlar
Tek yuumlkleme ve tek teslim adresi olan yuumlkler
Birden fazla teslim adresi bulunan yuumlkler
3331 Tek Yuumlkleme ve Tek Teslim Yeri Olan Yuumlkler
Yuumlkleme ve boşaltma işlemleri tek bir adreste yapılan uluslararası yuumlklerdir Oumlrneğin
A (İstanbul-Tuumlrkiye) noktasından yuumlklenen eşyanın B (Frankfurt-Almanya) varış noktasında
teslim edilmesidir Uygulamada genellikle goumlnderici muumlşteriden ccedilıkış noktası uumlretim yeri
veya depo eşya teslim ve boşaltma noktası ise alıcı muumlşteri deposudur
Kara yolu taşımacılığında taşıyıcı olarak lojistik firma boşaltmada suumlrat ve zaman
tasarrufu sağlaması doumlnuumlş seferi planlamasının daha kolay ve guumlmruumlkleme işlemlerinin daha
suumlratli gerccedilekleşmesi nedeni ile tek bir teslim adresinde yuumlkuuml bulunan sevkiyatları tercih
etmektedir
3332 Birden Fazla Teslim Yeri Bulunan Yuumlkler
Birden fazla teslim yeri bulunan yuumlklerin sevkiyatı yurt dışındaki farklı boumllgelere
malların teslim edilmesidir Treylerin birden fazla teslim yerine taşıdığı yuumlkleri parccedilalar
hacirclinde teslim etmesi hem zaman hem de taşıma maliyetine olumsuz etkide bulunmaktadır
Planlamanın yeterince yapılamadığı kuumlccediluumlk hacimli işletmelerin tarifeli olmayan taşımalarda
kullanmak zorunda kaldığı bir youmlntem olarak goumlruumllmektedir
Resim 318 Teslim yerlerine goumlre yuumlklerin ayrılması
Uluslararası kara yolu taşımacılığında birden fazla teslim yeri bulunan yuumlk sevkiyatı
sıklıkla rastlanan bir durumdur Oumlrneğin A (İstanbul-Tuumlrkiye) ccedilıkış noktasında farklı
goumlndericilerin kuumlccediluumlk hacimli parsiyel yuumlkleri bir araccedilta toplanarak Avrupa Birliği iccedilinde
farklı B C D E ve F varış noktalarına kara yolu ile dağıtımı yapılabilmektedir
334 Lojistik Firma ve Yuumlk Temini
Kara yolu eşya taşımacılığında lojistik firmanın taşıma organizatoumlruuml olarak başlıca
roluuml taşımacılıkta goumlndericilerin yuumlklerinin teslim yerlerine en iyi koşullarda ulaştırılmasına
youmlnelik faaliyetlerde bulunmasıdır
75
Kara yolu ile yapılacak olan uluslararası taşıma suumlreci sipariş alımı ile başlar
Muumlşterinin vereceği siparişin daha oumlnce yapılmış olan hizmet soumlzleşmesine uygun olması
gerekir Alınan siparişlerin soumlzleşme şartlarına uygun olup olmadığı denetlenmelidir
Yapılan denetim sonunda siparişin soumlzleşme şartlarına uygun olmayan konuları muumlşteri ile
goumlruumlşuumllerek soumlzleşme şartlarına uygun hacircle getirilmelidir
Siparişle ilgili olarak gerccedilekleştirilecek olan sevkiyatın sorunsuz bir şekilde
yapılabilmesi iccedilin gerekli koordinasyonun sağlanması gerekir Yapılacak olan sevkiyatta
oumlnemli olan unsurlar şunlardır
Doğru mal
Doğru araccedillar
Doğru zaman
En duumlşuumlk maliyetle taşımak
En guumlvenli şekilde alıcısına ulaştırmaktır
Goumlndericinin lojistik firmadan beklentisi sadece rekabetccedili fiyatlara dayanmamakta
sevk edilecek eşyaya ait taşıma deneyimi ve taşımanın emniyetli bir şekilde yapılması ve
uumlruumlnlerin tam zamanında teslim edilmesi başta olmak uumlzere hizmet kalitesi yuumlksek bir
şekilde yerine getirebilmesine bağlı olmaktadır
Bu nedenle lojistik firmanın yuumlkuumln temin edilmesi teklif tuumlrleri yuumlklerin araccedil
tuumlrlerine ve teslim yerlerine goumlre tasnifi gibi pek ccedilok konuda planlama yapması gerekir
Lojistik firmanın yuumlk temini iccedilin başvurduğu başlıca youmlntemler
Lojistik firmanın pazarlama ccedilalışmaları sonucu kazanılan muumlşterilere ait yuumlkler
Konsolidasyonu yapmak uumlzere alt yuumlkleyicilerin aktardıkları yuumlkler
Yurt dışı acentesinin youmlnlendirdiği yuumlklerdir
Resim 319 Lojistik firmanın iletişim kanalları ile yuumlk temini
Lojistik firma tanıtım reklam promosyon ccedilalışmaları gibi pazarlama faaliyetleri
sonucu yeni muumlşteriler edinerek goumlndericilerden yeni yuumlk talepleri temin edebilir
Lojistik firmanın yuumlk temininin bir başka yolu ise alt yuumlkleyicilerden aldıkları
yuumlklerdir Lojistik firmanın en oumlnemli rekabet avantajı yuumlk konsolidasyonu yapmasıdır
Sevkiyat iccedilin yeterli yuumlk hacmine ulaşamayan lojistik firmalar yuumlklerini diğer lojistik
76
firmalara devrederek birleştirir Ayrıca yurt dışı temsilcisi veya acenteler kendilerine gelen
yuumlk siparişlerini lojistik firmalara aktarabilir
Ccedileşitli youmlntemler ile yuumlk temin eden lojistik firma farklı iletişim kanalları vasıtası ile
temin ettiği bu yuumlklerin resmi bağlantısını gerccedilekleştirir
Faks ile sipariş alımı
İnternet uumlzerinden sipariş alımı
3341 Faks ile Sipariş Alımı
Siparişin faks ile alınması durumunda hizmet talep formu (Yuumlkleme talimatı formu)
muumlşteriye oumlnceden goumlnderilmelidir Muumlşteri firma sevkiyatla ilgili buumltuumln bilgileri form
uumlzerinde doldurarak lojistik firmaya faks ile goumlndermelidir Hizmet talep formu uumlzerine
doldurulacak bilgiler doğru ve eksiksiz olmalıdır
Resim 320 Faks ile sipariş alımı
3342 İnternet Uumlzerinden Sipariş Alımı
Lojistik firmaların birccediloğunun internet sitelerinde hizmet talep formları vardır
Muumlşteriler lojistik firmanın internet sitesindeki hizmet talep formunu doldurarak da sipariş
bildirimi yapabilir
Resim 321 İnternet uumlzerinden sipariş alımı
Teknolojideki gelişmeler lojistik sektoumlruumlnde de kendini goumlstermiştir Geleneksel sipariş
alma youmlntemleri yerini internet uumlzerinden sipariş alımlarına bırakmıştır İnternet uumlzerinden
alınan siparişler her iki tarafın da zaman kazanmasına fırsat tanımaktadır Daha hızlı işlem
yapılabilmektedir
77
335 Lojistik Firma ve Teklif Tuumlrleri
Lojistik firmanın muumlşterilerine vereceği teklifler iki gruba ayrılır Bunlar
Tarifeli sevkiyat iccedilin verilen teklifler
Yuumlk bazında verilen teklifler
Resim 322 Teklif verme
3351 Tarifeli Sevkiyat İccedilin Verilen Teklifler
Tarifeli sevkiyat iccedilin verilen teklifler 3 aylık 6 aylık 1 yıllık veya daha uzun doumlnemde
suumlrekli ccedilalışma potansiyeli bulunan yuumlklere youmlnelik tekliflerdir
Tarifeli sevkiyatlar uumllkenin ihracat ve ithalat hacimlerindeki ekonomik
dalgalanmalardan etkilenmeyen uzun doumlnemli iş ve fiyat garantisi bulunan yuumlklemelerdir
Fiyatlar ve kacircrlılık genellikle yuumlk bazında verilen sevkiyatlara goumlre daha duumlşuumlk olmaktadır
Tarifeli sevkiyatlar hacim olarak genelde şu oumlzellikleri taşımaktadır
Tam kamyon yuumlkuuml (FTL) veya katlarıdır
Aynı kamyonda tek bir alıcıya youmlnelik yuumlkler bulunmaktadır
Homojen (aynı oumlzellikte) yuumlklerden oluşmaktadır
Teslim noktaları birdir ya da ccedilok az sayıdadır
Tarifeli teklif ccedilalışma biccedilimi ile goumlnderici alıcı ve lojistik firmanın karşılıklı olarak
geleceğe youmlnelik planlama yapması kolaylaşmakta faaliyetlerin gerccedilekleştirilmesine youmlnelik
stratejiler oluşturabilmektedir
3352 Yuumlk Bazında Verilen Teklifler
Yuumlk bazında verilen teklifler muumlşterilere bir defaya mahsus taşımalar iccedilin verilen
tekliflerdir Genellikle bir veya birkaccedil kamyonluk parsiyel yuumlkleri kapsayan hacimdedir
Lojistik firma yuumlk bazında gelen talepleri sevkiyat ve rekabet durumunu goumlz oumlnuumlne
alarak değerlendirmektedir Bu amaccedilla ccedilıkış yeri yuumlkuumln cinsi ambalaj tuumlruuml ile oumllccediluumllerini baz
alarak navlun fiyatlandırması yapma yoluna gitmektedir
Yuumlk bazında ccedilalışmalar toplam hacim olarak genellikle tarifeli ccedilalışmalara goumlre daha
duumlşuumlk seviyededir Geleceğe youmlnelik bir plan yapılamaması ve mevsimsel yuumlk
78
dalgalanmalarından etkilenmesi nedeniyle yuumlk bazında verilen teklifler lojistik firma iccedilin
tercih edilen ccedilalışma youmlntemi olmamaktadır
Resim 323 Kamyon yuumlkuuml
336 Lojistik Firmaya Gelen Yuumlk Taleplerinin Değerlendirilmesi
Hizmet sektoumlruumlnde faaliyet goumlsteren bir işletme olan lojistik firma muumlşteriye verdiği
tarifeli ya da tarifesiz sevkiyat tekliflerinde muumlşteri istek ve ihtiyaccedillarının neler olduğunu
accedilık bir şekilde ortaya koymalıdır
Bu nedenle muumlşterilerinden gelen taleplerin neler olduğunu ve hangi hizmetleri
kapsadığını goumlsteren yanlış anlamalara meydan vermeyecek ve gelecekteki muhtemel
belirsizlik durumunda bir ispat belgesi (karine) oumlzelliğini taşıyan lsquoYuumlk Talep Formursquo
muumlşteriye goumlnderilerek (Resim 123) talepler yazılı olarak alınmalıdır Soumlzluuml alınan yuumlk
talepleri mutlaka yazılı hacircle doumlnuumlştuumlruumllmelidir
Lojistik firma yuumlk talep formunda talep edilen hizmetlerin kapsamını incelemeli
hizmeti en iyi şekilde gerccedilekleştirecek bir teklif hazırlamalıdır Lojistik firmanın hizmet
alanı dışında bulunan konular muumlşteriye accedilık bir şekilde anlatılmalıdır Lojistik firma
muumlşteri ilişkilerinde yol goumlsterici bir rol uumlstlenmeli danışmanlık goumlrevini de yerine
getirmelidir
Lojistik firma talep formunda yer alan hizmetleri veremeyecek durumda ise bunu
accedilıkccedila muumlşteriye bildirerek muumlşterinin mallarını zamanında yerine ulaştırabilmesi iccedilin başka
bir firmaya youmlnelmesini sağlamalıdır
79
Resim 324 Yuumlk teklif başvuru formu
80
UYGULAMA FAALİYETİ
İşlem Basamakları Oumlneriler
AETR Anlaşması
normlarına bağlı kalarak
suumlruumlcuumllerin kullanacakları
araccedillara yaş olarak
uygunluğunu denetleyiniz
Denetim sırasında araccedilların toplam ağırlığına
yolcu ya da yuumlk taşıma durumuna ve gidilecek
mesafenin uzunluğuna dikkat ediniz
AETR Anlaşma
koşullarına goumlre suumlruumlcuumllerin
dinlenme ve mola suumlrelerine
uyup uymadıklarını
denetleyiniz
Denetim sırasında araccedilta kaccedil suumlruumlcuuml
bulunduğuna taşıma esnasında feribot tren vb
araccedilların kullanılıp kullanılmadığına dikkat ediniz
Taşınacak yuumlkuumln
oumlzelliğine goumlre treyler seccedilimini
yapınız
Yuumlkuumln ccedileşidi hacmi ambalaj şekli ve ağırlığı
araccedil seccediliminde dikkat etmeniz gereken unsurlar
olmalıdır
Boş araccedil bildirim
formunu muumlşteriye goumlndererek
araccedil kapasitesine goumlre yuumlk
siparişi alınız
Yuumlkleri oumlzelliklerine goumlre parsiyel yuumlk ve tam
kamyon yuumlkuuml olarak sınıflandırmaya dikkat ediniz
Kamyonu doldurmayan
parccedila yuumlkler iccedilin konsolidasyon
işlemini gerccedilekleştiriniz
Konsolidasyon işleminde yuumlklerin gideceği
yerleri ve yuumlklerin oumlzelliklerini oumln planda tutarak
yuumlkleme yapmaya dikkat ediniz
Online yuumlk teklif
başvurusu ile gelen yuumlk
tekliflerini oumlzelliklerine goumlre
değerlendiriniz
Teklifleri yuumlk bazında ve tarifeli olarak
değerlendirmeye tabi tutmaya dikkat ediniz
UYGULAMA FAALİYETİ
81
A- OBJEKTİF TESTLER (OumlLCcedilME SORULARI)
Aşağıdaki soruları dikkatlice okuyunuz ve doğru seccedileneği işaretleyiniz
1- AETR Soumlzleşmesine goumlre azami ağırlığı 75 tonu aşmayan taşıtlar iccedilin suumlruumlcuuml yaşı kaccedil
olmalıdır
E) 18 B) 19 C) 20 D) 21
2- AETR Soumlzleşmesine goumlre istisnalar hariccedil guumlnluumlk taşıt kullanma suumlresi en fazla kaccedil saat
olmalıdır
A) 9 B) 10 C) 11 D) 12
3- Suumlruumlcuuml 45 saatlik bir araccedil kullanımı sonrasında AETR Soumlzleşmesine goumlre en az kaccedil
dakika mola vermek zorundadır
A) 55 B) 35 C) 45 D) 60
4- Taşıtta en az iki suumlruumlcuuml olmak şartıyla her otuz saatlik araccedil kullanım suumlresi boyunca her
bir suumlruumlcuuml en az kaccedil saat dinlenmelidir
A) 5 B) 8 C) 6 D) 7
5- Aşağıdakilerden hangisi taşıma şirketlerinin suumlruumlcuuml seccedilerken aradığı niteliklerden biri
değildir
A) Araccedil kullanımında ehil olması
B) Guumlmruumlk işlemlerini ve dokuumlmantasyonu bilmesi
C) Yuumlkleme ve boşaltmalara nezaret etmesi
D) Muhasebe bilgisine sahip olması
6- Genellikle meşrubat firmalarının tercih ettiği aracın istenilen kısmından istenildiği kadar
yuumlk boşaltılmasına imkacircn veren treyler tuumlruuml hangisidir
A) Frigofrik treyler B) Maksima treyler C) Damper şasi treyler D) Tenteli treyler
7- Aşağıdakilerden hangisi oumlzellik taşıyan yuumlkler arasında yer almaz
A) Canlı hayvan B) Kuru yuumlkler C) Tehlikeli maddeler D) Bozulabilir gıda
8- Aşağıdakilerden hangisi dekonsolidasyon suumlreci iccedilinde yer almaz
A) Etiketleme ve diğer işlemlerin yapılması
B) Tekrar konsolide etme
C) Araccedil iccedilinde elleccedilleme
D) Stok alanlarına yerleştirme
OumlLCcedilME VE DEĞERLENDİRME
82
9- Aşağıdakilerden hangisi tarifeli sevkiyata ait bir oumlzellik değildir
A) Parsiyel kamyon yuumlklerinden oluşur
B) Aynı kamyonda tek bir alıcıya youmlnelik yuumlkler bulunmaktadır
C) Homojen (aynı oumlzellikte) yuumlklerden oluşmaktadır
D) Teslim noktaları bir veya ccedilok az sayıdadır
Aşağıdaki cuumlmlelerde boş bırakılan yerlere doğru kelimeleri yazınız
10- Ulaştırma Bakanlığının Eşya Taşımasına Dair Youmlnetmelikrsquoine goumlre uluslararası eşya
taşımacılığında kullanılacak taşıtlardan yaşının hellip yaşından buumlyuumlk istiap haddinin helliphellip
tondan kuumlccediluumlk olmaması zorunludur
11- Guumlnluumlk dinlenme suumlresi taşıt hareket hacirclinde değil ve bir helliphelliphellip ile donatılmışsa taşıtta
kullanılabilir
12- Semi treyler ccedilekildiği araca helliphellip adı verilen bir bağlantı aracıyla bağlanan kara yolu
yuumlk taşıtıdır
13- Aynı youmlne giden yuumlklerin konsolide edilip birden fazla araccedil yerine tek bir araccedilla sevk
edilmesi taşıma helliphelliphelliphelliphellip duumlşuumlrmektedir
14- yuumlklerin boumlluumlnerek kuumlccediluumlk yuumlkler hacircline getirilerek gidecekleri teslim
noktalarına goumlre sevk edilmek uumlzere terminallerde gerekli organizasyonlara tabi tutulmasıdır
DEĞERLENDİRME
Cevaplarınızı cevap anahtarıyla karşılaştırınız Yanlış cevap verdiğiniz ya da
cevap verirken teredduumlt ettiğiniz sorularla ilgili konuları faaliyete geri doumlnerek tekrarlayınız
Cevaplarınızın tuumlmuuml doğru ise bir sonraki uygulama testine geccediliniz
83
Aşağıda uluslararası kara yolu eşya taşımacılığının bileşenleri ile ilgili
uygulamalarda karşınıza ccedilıkacak durumlar sıralanmıştır Uluslararası kara yolu eşya
taşımacılığının bileşenleri ile ilgili listelenen davranışları tabloda bulunan
değerlendirme oumllccedileğine goumlre değerlendiriniz
DEĞERLENDİRME
Yapılan değerlendirme sonunda ldquoHayırrdquo şeklindeki cevaplarınızı bir daha goumlzden
geccediliriniz Kendinizi yeterli goumlrmuumlyorsanız oumlğrenme faaliyetini tekrar ediniz Buumltuumln
cevaplarınız ldquoEvetrdquo ise bir sonraki oumlğrenme faaliyetine geccediliniz
Değerlendirme Oumllccediluumltleri Evet Hayır
1 AETR Anlaşması normlarına bağlı kalarak suumlruumlcuumllerin
kullanacakları araccedillara yaş olarak uygunluğunu denetlediniz mi
2 AETR Anlaşma koşullarına goumlre suumlruumlcuumllerin dinlenme ve
mola suumlrelerine uyup uymadıklarını denetlediniz mi
3 Taşınacak yuumlkuumln oumlzelliğine goumlre treyler seccedilimini yaptınız
mı
4 Boş araccedil bildirim formunu muumlşteriye goumlndererek araccedil
kapasitesine goumlre yuumlk siparişi aldınız mı
5 Kamyonu doldurmayan parccedila yuumlkler iccedilin konsolidasyon
işlemini gerccedilekleştirdiniz mi
Online yuumlk teklif başvurusu ile gelen yuumlk tekliflerini
oumlzelliklerine goumlre değerlendirdiniz mi
UYGULAMA FAALİYETİ
84
Ofis yuumlkleme sahası ve depo ortamında bilgisayar el terminali forklift elleccedilleme
elemanları gibi donanım ve araccedil gereccedilleri kullanarak Karayolları Kanunu ve uluslar arası
anlaşmalara uygun şekilde yuumlkleme ve sevkiyat işlemlerini yapabileceksiniz
Araccedil yuumlkleme planı uygulamasının yararlarını araştırınız
Yuumlkleme planı ccedilıkarılarak araccedil yuumlklemesi yapan bir nakliye şirketi veya lojistik
firmaya giderek uygulama hakkında bilgi alınız
Yuumlkleme sırasında meydana gelebilecek uumlruumln hasarlarında lojistik firmanın nasıl
bir uygulama yaptığı konusunda bilgi toplayınız
Canlı hayvan taşımacılığında yuumlkleme işleminin nasıl gerccedilekleştirildiğini ve hangi
kurallara uyulduğunu araştırınız
Bozulabilir gıda maddelerinin yuumlklenmesi ve uyulması gereken kurallar hakkında
bilgi toplayınız
Bu araştırmaları yaparken bulabileceğiniz resim katalog dergi vb dokuumlmanları sınıf
ortamına getirerek bilgilerinizi arkadaşlarınızla paylaşınız
Araştırma yaparken ccedilevrenizde bulunan lojistik firmalardan ya da nakliye firmaları ile
kargo hizmeti veren firmalardan işletmelerin ilgili boumlluumlmlerinden ve youmlneticilerinden
yararlanabilirsiniz Ayrıca internet ortamında nakliye işi ile ilgilenen işletmelerin sitelerine
girerek gerekli bilgi ve dokuumlmanları elde edebilirsiniz
4 YUumlKLEME VE SEVKİYAT 41 Yuumlkleme Planı
Lojistik firmaların buumlyuumlk depolarında nakliye araccedillarına yuumlkleme yapılmadan oumlnce
sevk edilecek uumlruumlnlerin hangi araccedillara hangi sıra ile yuumlkleneceğinin planlanması ve bu
planların talimat hacircline getirilerek yuumlkleme ve elleccedilleme elemanlarına bildirilmesi gerekir
Araccedillara yuumlkleme yapılmadan oumlnce yuumlkleme ile ilgili bir plan ccedilıkarılması gerekir Bu
plan satış siparişlerine goumlre araccedilkonteyner yuumlklemesinin en uygun şekilde
gerccedilekleştirilmesini sağlayacaktır
Yuumlkleme planı gelişmiş depo organizasyonlarında aracın ya da konteynerin goumlruumlntuumlsuuml
uumlccedil boyutlu olarak bilgisayar ekranına yansıtılarak yapılır Yuumlklenecek aracın en boy
yuumlkseklik gibi bilgileri taşınacak olan uumlruumlnuumln ya da ambalajının oumllccediluumlleri ile karşılaştırılarak
en uygun yuumlkleme planı ortaya ccedilıkarılır
OumlĞRENME FAALİYETİndash4
ARAŞTIRMA
AMACcedil
85
Bilgisayar yardımıyla oluşturulan yuumlkleme planı bilgileri yuumlklemeyi koordine eden
depo elemanına ulaştırılarak forklift kullanıcısının ya da elleccedilleme elemanlarının yuumlkleme
planına uygun olarak yuumlkleme yapması sağlanmış olur
Resim 41 Konteyner ya da roumlmork yuumlkleme planı
Yuumlkleme planında bulunması gereken unsurlar şunlardır
Uumlruumlne ve ambalajına ait bilgiler (en boy yuumlkseklik ağırlık vb)
Uumlruumlnuumln yapısal oumlzelliği (katı sıvı vb
Araca ait bilgiler (en boy yuumlkseklik aks sayısı istihap haddi vb)
Uumlruumlnuumln ve ambalajının ccedilevrilebilme oumlzelliği
Uumlzerine başka bir uumlruumlnuumln konulma izni
Sevkiyat sırasında muumlşteritedarikccedili oumlnceliği
Palet ve kutu maliyetleri
Resim 42 Tır dorsesi yuumlkleme planı
411 Yuumlkleme Planının Yararları
Yapılan yuumlkleme planına ile bir kamyonu ya da yuumlkleme aracını oluşturmayan
siparişlerin maliyeti en aza indirecek şekilde bir başka uygun siparişle birleştirilmesi
sağlanacaktır Bu durumda maliyet oumllccediluumltleri goumlz oumlnuumlnde bulundurularak en uygun sipariş
birleştirmeleri ve ilgili araccedil eşleştirmeleri yapılarak sevkiyat hazır hacircle getirilecektir
86
Resim 43 Ambalaj ve yuumlkuumln yapısına goumlre yuumlkleme planı
Yuumlkleme planı ile uumlruumlnlerin araca yuumlklenmesi sırasında muumlşteri adresi ve teslim yerleri
dikkate alınarak yuumlkleme yapılacaktır Buna goumlre ilk teslim adresinden son teslim adresine
doğru araccedil yuumlklenerek boşaltma sırasında uumlruumlnuumln hasar goumlrmemesi sağlanacak ve zamandan
tasarruf edilerek nakliye maliyetleri azaltılmış olacaktır
Yuumlk taşıyacak olan araccedilların taşıdıkları yuumlkle birlikte guumlvenli seyredebilmeleri iccedilin
sağlam bir dorse yapısına sahip olmaları gerekir Resim 44rsquote goumlruumllduumlğuuml gibi araccedilların oumln
duvarları taşınan faydalı yuumlk ağırlığının 80rsquoine denk gelen bir guumlccedille oumlne doğru hareket
ederek ccedilarpmasını karşılayacak sağlamlıkta olmalıdır Aracın yan duvar ve panelleri ise
taşınan faydalı yuumlk ağırlığının 50rsquosine denk gelen bir guumlccedille yanlara ccedilarpmasını
karşılayacak sağlamlıkta yapılmalıdır
Resim 44 Kuvvetlerin youmlnler doğrultusunda dağılımı
Yuumlk taşıma amaccedillı araccedilların taban yuumlzeylerinin kaymaz malzeme ile kaplanması
yuumlkuumln araccedil hareket hacirclinde iken daha sabit bir konumda taşınmasını sağlayan bir başka
oumlnemli faktoumlrduumlr
Araccedillar taşınması amaccedillanan oumlzel yuumlklerin oumlzellikleri doğrultusunda tasarlanmalı ve
oumlzel yuumlkuumln gerektirdiği guumlvenlik sistemine sahip bir şekilde imal edilmelidir Yuumlkleme planı
sayesinde araccedillara yuumlklenecek yuumlklerin oumlzellikleri hacim ve boyutları oumlnceden tespit
edilerek araccedil iccedilinde en emniyetli hangi noktada duracağı ve alınacak oumlnlemler grafikler
yardımıyla belirlenebilmektedir
87
Kamyonlar roumlmorklar ve yarı roumlmorklar yuumlklenirken izin verilen maksimum aks
ağırlıklarını aşmamaya oumlzen goumlsterilmelidir Bir başka oumlnemli nokta ise youmlnlendirici aksa
duumlşen minimum gerekli yuumlk miktarından daha az bir yuumlkuumln gelmesini oumlnlemektir Zira
youmlnlendirici aksın guumlvenli bir youmlnlendirme işlevi iccedilin belli bir yuumlkuumln altında bulunması
şarttır
Yuumlkuumln araccedilların sahip olduğu dingillerin her birine izin verilen minimum ve
maksimum miktarlarda dağılmasının hem guumlvenlik accedilısından hem de ekonomik bir taşıma
performansı accedilısından buumlyuumlk yararları vardır Bu nedenle Resim 45rsquote goumlruumllen yuumlk dağılım
planları her aracın sahip olduğu teknik oumlzellikler ve oumllccediluumller doğrultusunda hazırlanmalı
yuumlklemeler ise bu planlar doğrultusunda yapılmalıdır
Resim 45 Yuumlk ağırlık dağılım planı
Genel yuumlklerin taşınmasında birtakım kurallara uyulması gerekir Uumlruumlnlerin
taşınmasında ortaya ccedilıkan ezilme kırılma deformasyon gibi etkilenmeler başlıca uumlccedil
faktoumlrden kaynaklanmaktadır Bunlar
Malların birbirine ccedilarpması
Sarsıntı (titreşim)
İstiflemedir
Ccedilarpma ve sarsıntıyı ortaya ccedilıkaran zararın boyutu yol ve taşıtın niteliği ile istiflemeye
bağlı olarak değişir Oumlzellikle doumlkme yuumlk taşımacılığında yığın yuumlksekliği ne kadar fazla
olursa zedelenme oranı o derece artmaktadır
Ambalajlı uumlruumlnlerin mekanik etkilerden korunması veya ortaya ccedilıkan zararların en az
seviyede tutulması iccedilin uumlzerinde durulması gereken hususlar şunlardır
Ambalajların kara yolu taşımasına uygun olması
Yuumlklemeye oumlzen goumlsterilmesi
İstif sayısı ile yuumlkleme guumlvenliğinin kontrol edilmesi
Paletli yuumlklerde palet iccedilindeki birim sayısının azaltılması
Yuumlklemeye kadar elleccedillemelerin en aza indirilmesi muumlmkuumlnse işletme iccedilinde
taşımanın bant veya konteynerle yapılması gerekir
88
Resim 46 Bant yardımıyla yuumlkleme
42 Yuumlkleme Kuralları
Taşıma sırasında hasarın oluşmaması iccedilin yuumlklemeler lojistik firma yetkilisi
nezaretinde yapılır Lojistik firma yetkilileri yuumlkleme yaparken şu konulara dikkat etmelidir
Yuumlklenecek eşyanın doğru araca yuumlklenmesine muumlşteriye sevk edilene kadar depo
iccedilinde oumlzenle korunmasına ve etiketlendirilmesine dikkat edilmelidir
Bir arada bulunması sakıncalı olan uumlruumlnler aynı araca yuumlklenmemelidir
Yırtılmış veya hasar goumlrmuumlş ccediluval kacircğıt torba paket vb eşyalar iccedilin gerekli
durumlarda ambalaj değişikliğine gidilmeli veya hasarlı yerler onarılmalıdır
Ccediluval ve paketler doğrudan aracın kasası ile temas etmemeli altlarına teması
engelleyecek cisimler konulmalı veya paletle yuumlkleme yapılmalıdır
Paketler tek sıra hacirclinde aracın tabanına yuumlklendikten sonra uumlzerine başka bir
yuumlkleme yapılacak ise yuumlkleme yapılmadan oumlnce tabandaki paketlerin uumlzerine kontrplak
veya strafor konulmalı ve bundan sonra yuumlkleme yapılmalıdır
Muumlmkuumln olduğunca ağır ambalajlı uumlruumlnler alt sıralara hafif olanlar ise uumlste gelecek
şekilde yuumlkleme yapılmalıdır
Plastik ambalajlar ile ahşap ambalajlar uumlruumlnuumln muumlsaade edilen istif hadlerine goumlre
uumlst uumlste konmalıdır
Eşyaların yuumlklenmesinde ambalaj ağızlarının yukarıya gelmesine oumlzenle dikkat
edilmelidir
Aracı yuumlklemeden oumlnce isim ve miktar kontrolleri diğer tuumlm eşya ccedileşitlerinde
olduğu gibi yuumlkleme sorumlusu tarafından yapılmalıdır
89
Resim 47 Lojistik firma deposundan araccedillara yuumlkleme yapılması
Teneke ambalajların yuumlklenmesinde sıralar arasına karton kontrplak veya strafor
konulmalı ambalajların birbirine temas etmesi oumlnlenmelidir
Soğuktan etkilenebilecek eşyalar kış aylarında araccedil kasasının orta kısmına
yuumlklenerek soğuğun etkisi en aza indirilmelidir
Uumlruumlnlerin araccedil ya da konteyner iccediline yerleştirilmesi sırasında yuumlkleme planına bağlı
kalınmasına oumlzen goumlsterilmelidir
Uumlruumlnler ağırlık ve hacimlerine goumlre araccedil iccediline eşit oumllccediluumllerde yerleştirilmeli boumlylece
aracın daha guumlvenli ve daha suumlratli seyretmesi sağlanmalıdır
Bazı eşyalar muumlşteri talepleri goumlz oumlnuumlne alınarak paletli olarak sevk edilmelidir
Sevkiyat rotasına goumlre oumlncelikli olarak muumlşterilere teslimi yapılacak uumlruumlnlerin
yuumlkleme sırasında oumln boumlluumlmlere yerleştirilmesine dikkat edilmelidir
Sevkiyatı yapılacak uumlruumlnlerin ambalajlarının temizliğine etiketlerinin doğru ve
yapışmış olmasına titizlikle dikkat edilmelidir
Uumlruumlnlerin uumlstlerinin kapatılacağı brandanın temiz olmasına ve yırtık delik gibi uumlruumlne
zarar verebilecek kusurunun olmamasına dikkat edilmelidir
Aracın eşyanın yuumlklenmesine uygunluğu kontrol edilmelidir Treyler iccedilinde toz
ıslaklık tavanında delik ve yırtık olmamalıdır Uygun olmayan araccedillar uygun olanları ile
değiştirilmeli veya aksaklıkları giderilmelidir
Kolili veya paletli yuumlklerde malların suumlrtuumlnmesini ve ccedilarpmasını oumlnlemek amacıyla
koli ve palet araları tel ahşap malzeme veya kartonla sıkıştırılmalıdır
Araccedil hacminden daha az miktardaki yuumlkler iccedilin hava yastıkları kullanılmalıdır
Lojistik firma yuumlklemenin uygunluğunu denetlemeli aksaklıkları duumlzelttirmelidir
Yuumlkleme kalifiye elemanlar tarafından gerccedilekleştirilmelidir
90
Resim 48 Paletli yuumlkleme
Araccedil iccedili istiflemeye oumlzen goumlsterilmeli taşıma sırasında duumlşme ccedilarpma ve
suumlrtuumlnmeden kaynaklanan bir hasarın olmaması iccedilin oumlnlemler alınmalıdır
Aracın muumlhuumlrlemesi yuumlklemeden sonra goumlnderici ve lojistik firma tarafından
yapılmalıdır
43 Yuumlklemede Sembol ve İşaretler
Nakliye araccedillarına yuumlklenecek olan uumlruumlnlerin yapısal oumlzelliklerine goumlre ambalajlarının
uumlzerine yapıştırılacak semboller farklılık goumlsterir Bu semboller uumlruumlnlerin hangi şartlarda
muhafaza edileceğini ne şekilde yuumlkleneceğini yuumlkleme ve boşaltma sırasında uyulması
gereken youmlntem ve kuralları da belirler
Ambalajlamada kullanılan işaretleme ldquoUluslararası Standartlar Oumlrguumltuumlrdquo tarafından
(ınternational standarts organization ISO) belirlenerek ISO 780 olarak yayınlanmış daha
sonra revize edilerek ISO 7000 olarak kabul edilmiştir
431 ldquoKırılabilirrdquo İşareti
Aslında tuumlm uumlruumlnler taşınma esnasında hasar goumlrebilir Ambalajın kullanım amacı da
uumlruumlnleri bu hasarlara karşı korumaktır Bu yuumlzden bir ambalaj 75 cm yuumlkseklikten sert bir
zemine duumlştuumlğuumlnde uğrayacağı şoka karşı uumlruumlnuuml koruyucu nitelikte olmalıdır Kırılabilir
işareti cam uumlruumlnlerde hassas elektronik ve tıbbi cihazların ambalajlarında kullanılmalıdır
Resim 49 Kırılabilir işareti
91
432 ldquoBu Youmlnderdquo İşareti
ldquoBu tarafı yukarıya gelsinrdquo şeklinde de yorumlanabilir İki ok işaretinden oluşan bu
sembol ambalajın dikey olarak hangi youmlnde konulacağını goumlsterir Ambalajın karşılıklı
olarak her iki tarafına yapıştırılır
Resim 410 Bu youmlnde işareti
433 ldquoNemden Koruyunrdquo İşareti
Yuumlkleme taşıma boşaltma ve depolama sırasında suyla teması sakıncalı olan ıslanma
durumunda zarara uğrayabilecek uumlruumlnleri ifade eder Siyah zemin uumlzerine beyaz accedilık
şemsiye ile goumlsterilir
Resim 411 Nemden koruyun işareti
434 ldquoSıcaklık Sınırırdquo İşareti
Sıcaklıkla ilgili bu sembol nispeten yenidir Taze uumlruumlnlerin kalitesinin muhafaza
edilmesi iccedilin gerekli sıcaklık derecesini goumlsterir Maksimum ve minimum ısı derecesi
termometre resminin iki yanına basılmalıdır
Resim 412 Sıcaklık sınırı işareti
92
44 Bozulabilir Gıda Maddelerinin Yuumlklenmesi
Yaş sebze ve meyveler hayvansal uumlruumlnler su uumlruumlnleri gibi ccedilabuk bozulabilir uumlruumlnlerin
uumlretimlerinden başlanarak tuumlketimlerine kadar soğuk ortamlarda muhafaza edilmeleri
gerekmektedir Bu uumlruumlnler genel olarak donma derecelerinin uumlstuumlnde bir soğutma sistemi ile
muhafaza edilmelidir Bu sebeple ccedileşitli soğutma youmlntemleri uygulanarak uumlruumlnlerin
kalitesini bozmadan hijyenik ortamlarda korunması yuumlklenmesi ve taşınması gerekmektedir
Bozulabilir gıda maddelerinin yuumlklenmesinde uumlruumlnlerin sıcak ve soğuktan
etkilenmemesi bozulmaması ve uygun koşullarda sevk edilmesi iccedilin gerekli teknik koşullar
sağlanmalıdır Bu nedenle yuumlkleme işleminin daha kısa zamanda ve daha titiz bir şekilde
yapılması gerekir Ayrıca taşımayı yapacak araccedilların ısıtma-soğutma sistemleri olmalıdır
Resim 413 Frigofrik nakliye aracı
Isıtma-soğutma cihazının sağlam bakımlı ve işler durumda olması soğutucu gazına
dikkat edilmesi aracın kayışlarının elektrik aksamının ve gaz borularının kontrol edilmesi
gereklidir Araccedil kasasının dışarıdan hava alıp almadığı kontrol edilmeli yan duvarlar taban
ve tavandan hava sirkuumllasyonu sağlanmalı ve buna goumlre yuumlkleme yapılmalı arka kapıları
hava almayacak şekilde oumlrtuumllmelidir
441 Yuumlkleme ve Sevkiyat Kuralları
Muumlmkuumln olduğu takdirde her bir araca aynı cins mal yuumlklenmesine dikkat
edilmelidir
Muumlmkuumln değil ise ccedileşitli fakat aynı ısı derecesi isteyen malların aynı araca
yuumlklenmesi sağlanmalıdır
Bir araca birbirini bozacak mallar yuumlklenmemelidir
Araca yuumlklenecek mal iccedilin ısı tespitinin bunlara ilişkin cetvellere bakılarak yapılması
ve soğutucu cihazının buna goumlre ayarlanması gerekir
Taşınacak mal bir soğuk hava deposundan alınmışsa ve depoda hangi derecede
saklanmış ise araccedilta da aynı ısı derecesinde saklanması sağlanmalıdır
Gerek dışarıdan gerekse bir soğuk hava deposundan alınan malın bozuk olup
olmadığının oumlnceden kontroluumlnuumln yapılması gerekir
93
Bozulabilir maddelerden bazıları gereken ısı derecesinde muhafaza edilseler bile
belli bir zaman sonunda vasıflarını kaybeder Bu nedenle bozulabilen maddelerin bir an oumlnce
alıcısına teslim edilmesi oumlnemlidir Bunun iccedilin guumlnde yaklaşık 700 km yol gidilmesi gerekir
Resim 414 Frigofrik nakliye aracının yuumlklenmesi
Soumlz konusu mesafenin gidilebilmesi aracın arıza yapmaması ile muumlmkuumlnduumlr Bunun
iccedilin aracın bakımının yanı sıra lastiklerinin de yeni olması gerekir
Araccedil herhangi bir sebeple yolda arıza veya gecikme yaparsa durum suumlruumlcuuml
tarafından vakit geccedilirmeksizin firması kanalıyla goumlndericisine ve alıcısına bildirilmelidir Bu
bildiride konu tuumlm accedilıklığı ile alıcı ve yuumlkleyici firmaya iletilmeli gizlenmemelidir
Arıza motor aksamında ise araccedil bir bakım yerine soğutma cihazında ise en yakın
soğuk hava cihaz bakımı yerine goumltuumlruumllmelidir
Tablo 41 Frigofrik araccedil tuumlrlerine goumlre yuumlkleme kapasiteleri
Eğer mal bozulacak cinsten ise mutlaka firmaya haber vererek ve onayını alarak bir
başka soğuk havalı araca aktarma yapılmalı ve yola devam edilmelidir
94
Buumltuumln tedbirlere rağmen araccedilta meydana gelen arızanın giderilmesi uzun suumlrecek ve
bu muumlddet iccedilinde malların bozulması tehlikesi varsa bu takdirde firmaya haber vererek
durum bildirilmelidir
Arıza yalnızca soğutma cihazında ise ve taşınan mal sebze gibi bozulması daha guumlccedil
maddelerden meydana geliyorsa aracın oumln ve arka havalandırma kapakları accedilılarak yola
devam edilmelidir
Alınan buumltuumln tedbirlere rağmen taşınan mal bozulur veya hasar goumlruumlr ise suumlruumlcuuml hiccedil
zaman kaybetmeden durumu bir taraftan firmasına bildirirken diğer taraftan malı sigorta
eden şirketten bir goumlzlemci istemeli hasar miktar ve nispeti ile hasarın taşımadan meydana
gelip gelmediğini tespit ettirmelidir
45 Canlı Hayvan Yuumlklemesi ve Taşınması
Uluslararası taşımacılıkta taşınan eşyalardan biri de canlı hayvanlardır Canlı hayvan
taşımacılığı ile uğraşanlar hayvanları bir yerden bir yere naklederken herhangi bir araccedilla
değil bu işe uygun taşıma araccedillarıyla yapmalı ve uzun mesafeli taşımalar iccedilin istasyonlar
inşa etmelidir Ayrıca bu konu ile ilgili deneyimli ve uzman kişileri goumlrevlendirmelidir
Canlı hayvan taşımacılığı diğer uumlruumln taşımalarına goumlre ccedilok daha fazla proseduumlre tabidir
Hayvanların sıradan taşıma araccedilları ile nakliye edilmesi yuumlksek uumlcretler oumldenmesine ve
hayvanların sağlığının tehlikeye girmesine sebep olmaktadır Bu tuumlr taşıma sistemlerinde iki
ccedileşit kayıp soumlz konusu olabilir
Hayvanların oumllmeleri veya yaralanmaları sonucu oluşan kayıplar
Bu şekildeki kayıplar genellikle hatalı yuumlkleme sonucu hayvanların birbirlerini
ezmelerinden kaynaklanır Bu tuumlr kayıpları ortadan kaldırmak iccedilin nakliye aracı iccedilinde
taşınacak hayvanlara rahat hareket edebilecekleri alan bırakılmalıdır
Yol firesi
Yol firesi nakliye sırasında meydana gelen canlı ağırlık kaybıdır Yol firesi mesafeye
ve dolayısıyla da nakliye suumlresine bağlı olarak değişir Yol firesi 24 saatlik nakliye suumlresinde
2-4 24-36 saatlik nakliye suumlresinde 35-55 kadardır
451 Hayvanların Uluslararası Nakliyat Sırasında Korunmasına Dair Avrupa
Soumlzleşmesi
Hayvanların nakliye koşulları guumln geccediltikccedile daha ccedilok oumlnem kazanmaktadır Guumlnuumlmuumlzde
Avrupa Birliği uumlye uumllkelerinde ccediliftlik hayvanlarının taşınması ile ilgili cezai yaptırımlar ve
duumlzenlemeler yuumlruumlrluumlğe girmiştir Hayvanların en fazla seyahat edebilecekleri suumlre taşıma
kabininde hayvan başına duumlşen alan kabinin havalandırılması sıcaklık nem ve ışık
değerleri indirme ve bindirme ekipmanları sulama donanımlarının tuumlmuuml bu duumlzenlemelere
tabidir
95
Resim 415 Canlı hayvanlar
Avrupa Konseyine uumlye olan ve bu soumlzleşmeyi imzalayan devletler hayvanlara iyi
muamele edilmesinin uluslararası hayvan nakliyatı gerekleri ile bağdaştırılabileceğine
inanarak nakliyat sırasında hayvanları muumlmkuumln olduğu kadar eziyetten korumak arzusuyla
bu soumlzleşmeyi duumlzenlemişlerdir
Soumlzleşme taraflarından her biri bu soumlzleşmenin uluslararası hayvan nakliyatını
duumlzenleyen huumlkuumlmlerini uygulayacaklardır Bu soumlzleşmedeki ldquoUluslararası nakliyatrdquo
tabirinden sınır trafiği hariccedil sınır geccedilmeyi gerektiren her tuumlrluuml sevkiyat kastedilmektedir
Nakliyatın bu Soumlzleşme huumlkuumlmlerine uygun olup olmadığına hayvan sevkeden uumllkenin
yetkili makamları karar verir Bununla birlikte hayvan goumlnderilen uumllke veya yol uumlzerindeki
uumllkeler nakliyatın soumlzleşme huumlkuumlmlerine uygunluğuna itiraz edebilir Ancak hayvanların
iyiliği iccedilin gerekmedikccedile sevkiyat durdurulmaz
Soumlzleşme taraflarından her biri grevlerin veya oumlnceden kestirilemeyen diğer
durumların uumllkelerinde bu Soumlzleşme huumlkuumlmlerinin tam uygulanmasını engellediği hacircllerde
hayvanların maruz kalacakları eziyeti oumlnlemek veya azaltmak iccedilin gerekli tedbirleri alacaktır
452 Yuumlkleme ve Taşıma Kuralları
Canlı hayvanların taşınmasında taşıma suumlresi boyunca suumlruumlcuuml ve yardımcısı dışında
bu hayvanların beslenmesi havalandırılması bakımı konularında goumlrevli bir kişinin daha
araccedilta bulundurulması gerekmektedir
Hayvanların yuumlklenmeleri ve boşaltılmaları iccedilin koumlpruuml rampa merdiven gibi uygun
gereccediller kullanılmalıdır Bunların tabanları kaymayı oumlnleyecek şekilde ve yanları koruyucu
tarzda yapılmış olmalıdır
96
Resim 416 Rampa ile yuumlkleme
Yuumlkleme boşaltma sırasında hayvanlar başlarından boynuzlarından veya
bacaklarından kaldırılmamalıdır Yuumlkleme sırasında yuumlruumlmeyen hayvanların hareket
etmesini sağlamak iccedilin şok cihazı kullanılmalıdır
Yuumlkleme ve boşaltma veteriner nezaretinde yapılmalıdır
Hayvanların taşınabilmesi iccedilin ilgili aşılarının tam olması gerekir Hayvanların araca
yuumlklenecek sayıları ve grup hacimleri belirlenmelidir
Taşınacak hayvanın cinsine goumlre hava ve yol koşullarına dikkat edilmelidir
Duraklama yerleri ve zamanı oumlnceden planlanmalıdır
Beslenme iccedilin gerekli yiyecek iccedilecekler araca ayrıca yuumlklenmelidir
Suumlt hayvanlarının suumltlerinin sağılması zamanında yapılmalıdır
Hayvanlar 9 saat yol aldıktan sonra 12 saat dinlendirilmelidir Planlanan suumlre dışında
beklenmeyen gecikmelere meydan verilmemelidir
Hamile hayvanlar doğumdan bir hafta oumlnce ve bir hafta sonrasında taşınmamalıdır
Yolculuk yapabilecek hayvanlar belirli bir suumlrelik yolculuktan sonra bir saatlik molada
dinlendirilmelidir
Yaşı ccedilok kuumlccediluumlk olan hayvanlar (Oumlrneğin bir haftadan kuumlccediluumlk kuzular) 100
kilometreden fazla taşınmamalıdır
Nakliyat sırasında hastalanan veya yaralanan hayvanlar en kısa zamanda veteriner
tarafından tedavi edilmeli veya gerekiyorsa luumlzumsuz eziyete mahal vermeyecek tarzda
oumllduumlruumllmelidir
Cinsine goumlre taşınan hayvanlara uygun ısı sağlanmalıdır Sıcaklıktaki değişiklikler
şofoumlr kabinindeki bir uyarı sistemi sayesinde anında kontrol edilmelidir
Hayvanlar suumlrekli su iccedilme olanağına sahip olmalıdır
Cinsine goumlre hayvanların taşındıkları alan geniş tutulmalıdır
97
Resim 417 Olumsuz hayvan taşıma youmlntemi
Hayvanlar taşıma sırasında bağlanmamalıdır
Hayvanların bağlanması hacirclinde kullanılan bağlar normal koşullar altında nakliyat
suumlresince kopmayacak kadar sağlam ve hayvanların beslenmelerine sulamalarına ve
gerekiyorsa yatmalarına izin verecek kadar uzun olmalıdır
Normal olarak bağlanmaları gereken buumlyuumlkbaş hayvanları nakleden taşıtlarda
bağlama imkacircnları bulunmalıdır Vasıtaların boumllmelere ayrılmalarına ihtiyaccedil duyulduğu
takdirde boumllmeler dayanıklı olmalıdır
Taşındıkları ortam yer değiştirmelerine hatta yatmalarına olanak sağlayacak
konumda olmalıdır
Resim 418 Sistemli hayvan taşımacılığı
Vasıtaların sandık kafes gibi kapların tabanları hayvanların ağırlığını taşıyabilecek
kadar sağlam olmalıdır Doumlşemenin aralıkları bulunmamalı kaymayı oumlnleyecek şekilde
yapılmış olmalı ve başka bir hal tarzı uygulanmadığı takdirde dışkıyı emecek kalınlıkta bir
madde ile kaplanmalıdır
Hayvanlar birbirleri uumlzerine yerleştirilerek kasa kafes kutu gibi taşıyıcı kaplara
veya birden fazla kat ihtiva eden vagon veya taşıtlara yuumlklendikleri takdirde aşağıda kalan
hayvanların yukarıdakilerin ifrazatından etkilenmemeleri iccedilin gerekli tedbirler alınmalıdır
98
Hayvanları taşıyan sandık kafes vs gibi taşıyıcı kaplar iccedillerinde canlı hayvan
bulunduğunu goumlsteren birer sembol ve hayvanların ayakta duruş vaziyetlerini goumlsteren birer
işaret taşımalıdır Bu kaplar kolayca temizlenebilecek ve hayvanların emniyetini sağlayacak
şekilde yapılmış bulunmalıdır Soumlz konusu sandıklar kafesler vs hayvanların muayene ve
bakımına muumlsait ve havalandırmayı engellemeyecek şekilde istif edilmiş bulunmalı nakliyat
ve yuumlkleme boşaltma sırasında daima dik durmalı ve şiddetli sarsıntılara maruz
kalmamalıdır
Hayvanların nakledildiği taşıtlara onları rahatsız edebilecek eşya yuumlklenmemelidir
Resim 419 Canlı hayvan taşıma aracı
Ccedileşitli cinsten hayvanlar aynı kamyonla nakledildiği takdirde cinslerine goumlre
ayrılmaları gerekir Doğal olarak birbirlerine duumlşman cinste hayvanların aynı sevkiyatta
nakledilmelerinden doğacak sakıncaların giderilmesi iccedilin tedbirler alınmalıdır
Değişik yaşlarda hayvanlar aynı vasıta ile nakledildikleri zaman genccedil ve yaşlı
hayvanlar ayrılmalıdır Bununla birlikte bu tedbir emzirdikleri yavruları ile seyahat eden
dişilere uygulanmaz
İthalat ve transite geccediliş formalitelerinin muumlmkuumln olduğu kadar ccedilabuk
tamamlanabilmesi iccedilin kontrol noktaları sevkiyattan imkacircn oumllccediluumlsuumlnde erken haberdar
edilmelidir Soumlz konusu formalitelerde hayvan sevkiyatına oumlncelik tanınmalıdır
AB sınırları iccedilinde uzun mesafede taşınan hayvanların sayısı yılda 175 milyon
civarındadır Taşıma koşullarının koumltuumlluumlğuuml nedeniyle bunların 2 milyonu her yıl telef
olmaktadır Komisyon tarafından guumlndeme getirilen bu kurallar dizisine uymayanlara
uygulanacak cezalar ise ehliyet ve taşıma belgelerinin iptali AB sınırları iccedilinde transit
geccedilişlerden men etme gibi oumlnlemleri iccedilermektedir
453 Yuumlkleme Ekipmanları
Yuumlklenecek malın cinsine bağlı olarak kullanılacak alet ve ekipmanların yuumlkleme
sırasındaki oumlnemi buumlyuumlktuumlr Yuumlkleme ekipmanları lojistik firmanın kendi buumlnyesinden ya da
malın yuumlkleneceği yerde muumlşteriye ait ekipmanlardan sağlanabileceği gibi oumlzel durumlarda
dışarıdan da temin edilebilir
99
4531 Transpaletler
Uumlruumlnlerin depo iccedili yerleştirilmesinde ve mal yuumlklemede uumlruumlnlerin kolaylıkla taşınması
amacıyla kullanılır Değişik tip ve boyutta transpaletler mevcuttur
Resim 420 Manuel ve akuumlluuml transpaletler
4532 Rampalar
Rampalar kamyonların ve treylerlerin yuumlklenip boşaltılmasını kolaylaştıran kamyonun
yuumlksekliğine goumlre yuumlkselip alccedilalarak ayarlanabilen duumlzeneklerdir Rampalar lojistik
firmaların depo ve terminallerinde sıkccedila kullanılan yardımcı duumlzeneklerdir İki ccedileşit rampa
vardır
Sabit rampa Yuumlklemenin yapılacağı depo giriş-ccedilıkışları gibi yuumlkleme ve
boşaltma alanlarına sabit şekilde monte edilmiş yuumlksekliği aracın yuumlksekliğine goumlre
ayarlanabilen rampalardır( Resim 236)
Resim 421 Sabit rampa sistemi
Mobil (hareketli) rampa Yuumlklemesi yapılacak aracın bulunduğu yere taşınabilen
seyyar rampalardır
100
Resim 422 Mobil (hareketli) rampa
4533 Forkliftler
Forkliftler de transpaletler gibi depo iccedili taşımalarda ve yuumlklemede kullanılır Ccedileşitli
tiplerde forklifler mevcuttur Benzinli LPGrsquo li doğalgazlı dizel motorlu ve akuumlluuml ccedileşitleri
vardır
Resim 423 Forklift
4534 Konveyoumlrler
Bantlı konveyoumlrler koli paket ve ccediluvalların yuumlkleme boşaltma ve transfer
işlemlerinde kullanılır Pratik rulolu ve seviye ayarlıdır Tekerleklidir istenen yere
taşınabilir
101
Resim 424 Bantlı Konveyoumlr
Teleskobik konveyoumlrler kamyon ve treyler gibi araccedilların iccediline malzemelerin hızlı ve kolay biccedilimde boşaltılması ve yuumlklenmesi amacıyla kullanılır Kolay kullanımı ve dizaynı sayesinde
personel sayısını en aza indirir ve maliyeti azaltır Teleskobik konveyoumlrlerin en belirgin oumlzellikleri konveyoumlr uzunluğunun ccedilalışırken değiştirilebilmesidir
Resim 425Teleskobik konveyoumlr
4535 Paletler
Yuumlkuuml birimleştirmede kullanılan standart tavalardır Yuumlkler bu tavalara istiflenir ve
ambalajlanır Boumlylelikle taşınmaya hazır hacircle getirilir Palet taşıma zincirinin hemen her
halkasında kullanılmaktadır Kullanımı alıcının deposunda başlamakta kamyonda nehir
yollarında trende limanda (antrepoda ve rıhtımda) gemide devam etmektedir
Palet birbirine bağlanmış iki palet ızgarasından oluşur Palet ızgaraları arasında forklift
ccedilatallarının girebileceği kadar accedilıklık bırakılmıştır Bu boşluk 10cmdir
Paletlerin vasfı (tahta plastik vb) ile ilgili olarak değişik uumllkelerin (sıhhi)
mevzuatlarından kaynaklanan farklılıklar olabilir Bu konuyla ilgili olarak nakliyatccedilının ve
(ilgili ithalatccedilı veveya muumlşavirlikler aracılığı ile) ihracatccedilının haberdar olması
gerekmektedir
102
Resim 426 Plastik ve ahşap paletler
4536 Vinccedil Sistemleri
Vinccediller forklift veya transpaletlerle taşınarak yuumlklenemeyen buumlyuumlk boyutlardaki
malların taşınmasında ve yuumlklenmesinde kullanılırlar
Resim 427 Teleskopik ve askılı gezer koumlpruumlluuml vinccedil
103
UYGULAMA FAALİYETİ İşlem Basamakları Oumlneriler
Bilgisayar programı
yardımıyla yuumlklenecek taşıt
iccedilin uumlccedil boyutlu bir yuumlkleme
planı oluşturunuz
Aracın en boy yuumlkseklik bilgileri ile taşınacak
olan uumlruumlnuumln ya da ambalajının oumllccediluumllerini dikkatle
karşılaştırınız
Yuumlkleme planı bilgilerini
yuumlklemeyi koordine eden depo
elemanına ulaştırınız
Depo elemanıyla birlikte forklift kullanıcısının ya
da elleccedilleme elemanlarının koordineli ccedilalışmasına
dikkat ediniz
Aracın yuumlkleme oumlncesi ve
yuumlkleme sırasındaki
denetimlerini yapınız
Aracın temiz olmasına araccedil oumlzelliklerinin
kontroluumlne ve sağlamlığına oumlzen goumlsteriniz
Uumlruumlnlerin araccedil iccediline
kurallarına uygun şekilde
yuumlklenmesini denetleyiniz
Koli ve ambalaj aralarına hava yastığı karton
strafor gibi destekleyici malzemeler konulmuş olmasına
dikkat ediniz Bozulabilir gıda maddesi
taşıyacak araccedilların yuumlkleme
oumlncesi denetimini yapınız
Isıtma-soğutma cihazına aracın sağlamlığına
elektrik aksamına araccedil kasasına ve kapılarına dikkat
ediniz
Kurallarına bağlı kalarak
bozulabilir gıda maddelerinin
yuumlklenmesini koordine ediniz
Uumlruumlnlerin ısı derecelerine bozuk malların
yuumlklenmemesine oumlzen goumlsteriniz
Yuumlkleme kurallarına
uygun şekilde hayvanların
taşıtlara yuumlklenmesini kontrol
ediniz
Yuumlkleme sırasında rampa kullanılmasına veteriner
bulunmasına ve hayvanlara eziyet edilmemesine oumlzen
goumlsteriniz
Taşıtların duraklama
yerlerini ve zamanını oumlnceden
planlayınız
Hayvanların 9 saat yol aldıktan sonra 12 saat
dinlendirilmelerine oumlzen goumlsteriniz
UYGULAMA FAALİYETİ
104
A- OBJEKTİF TESTLER (OumlLCcedilME SORULARI)
Aşağıdaki soruları dikkatlice okuyunuz ve doğru seccedileneği işaretleyiniz
1 Aşağıdakilerden hangisi yuumlkleme planı iccedilin soumlylenemez
A) Yuumlkleme planı uumlccedil kopya hacirclinde duumlzenlenir
B) Araccedil ya da konteynerin goumlruumlntuumlsuuml uumlccedil boyutlu olarak bilgisayara yansıtılır
C) Yuumlklenecek araccedil ve ambalajın en boy yuumlkseklik bilgileri karşılaştırılır
D) Plan daha sonra forklift ya da elleccedilleme elemanlarına ulaştırılır
2 Aşağıdakilerden hangisi yuumlkleme planının yararları arasında sayılamaz
A) En uygun sipariş birleştirmesi ve araccedil eşleştirmesi sağlar
B) Zamandan ve nakliye maliyetlerinden tasarruf sağlar
C) Yuumlkuumln araccedil iccedilinde en emniyetli duracağı yer belirlenmiş olur
D) Yuumlkleme planı ile aracın ne kadar yakıt harcayacağı tespit edilmiş olur
3- Aşağıdaki seccedileneklerden hangisi uumlruumlnlerin taşınmasında ortaya ccedilıkan hasarların sebebi
değildir
A) Malların birbirine ccedilarpması
B) Sarsıntı
C) Trafik koşulları
D) İstifleme
4- Aşağıdaki seccedileneklerden hangisi ambalajlı uumlruumlnlerin mekanik etkilerden korunması iccedilin
yapılması gereken bir ccedilalışma değildir
A) Yuumlklemeye oumlzen goumlsterilmesi
B) İstif sayısı ile yuumlkleme guumlvenliğinin kontrol edilmesi
C) Paletli yuumlklerde palet iccedilindeki birim sayısının azaltılması
D) İşletme iccedilinde yuumlklerin elleccedilleme yoluyla hareketinin sağlanması
5- Aşağıdakilerden hangisi lojistik firma yetkilisinin yuumlkleme yaparken dikkat etmesi
gereken kurallar arasında yer almaz
A) Bir arada dağıtımları zararlı olan uumlruumlnler aynı araca yuumlklenmemelidir
B) Ccediluval ve paketler aracın kasasına gerekli temizlik yapıldıktan sonra konulmalıdır
C) Ağır uumlruumlnler alta hafif olanlar ise uumlste konulmalıdır
D) Teneke ambalajlar arasına teması engelleyecek malzeme konulmalıdır
OumlLCcedilME VE DEĞERLENDİRME
105
6- Aşağıdakilerden hangisi frigofrik bir nakliye aracı iccedilin yapılması gereken oumlnemli
kontroller arasındadır
A) Elektrik aksamının işler durumda olması
B) Araccedil lastiklerinin hava basıncının yeterli olması
C) Egzoz muayenesinin yapılmış olması
D) Far ve sinyallerinin ccedilalışır durumda olması
7- Aşağıdakilerden hangisi bozulabilir gıda maddelerinin yuumlkleme kurallarından değildir
A) Araca yuumlklenecek malların ısı tespiti hava koşullarına goumlre yapılmalıdır
B) Muumlmkuumln olduğunca bir araca aynı cins mal yuumlklenmelidir
C) Yuumlkleme oumlncesinde uumlruumlnlerin bozuk olup olmadığı kontrol edilmelidir
D) Taşıma sırasında guumlnde en az 700 km yol gidilmelidir
8- Aşağıdakilerden hangisi canlı hayvan yuumlkleme kurallarından değildir
A) Yuumlkleme ve boşaltma veteriner goumlzetiminde yapılmalıdır
B) Araca yuumlklenecek olan hayvanların yaşları belirlenmelidir
C) Hayvanların ilgili aşılarının tam olması gerekir
D) Yiyecek ve iccedileceklerinin de araca yuumlklenmesi gerekir
Aşağıdaki cuumlmlelerde boş bırakılan yerlere doğru kelimeleri yazınız
9- Bozulabilir gıda maddelerini taşıyacak araccedilların helliphelliphellip helliphelliphellip sistemleri olmalıdır
10- Bozulabilir gıda maddelerinin yuumlklenmesinde ısı tespiti ilgili helliphelliphelliphellip bakılarak yapılır
ve soğutucu cihaz buna goumlre ayarlanır
11- Siyah zemin uumlzerine yukarıya bakan beyaz renkli iki ok işareti hellip helliphellip anlamına
gelmektedir
DEĞERLENDİRME
Cevaplarınızı cevap anahtarıyla karşılaştırınız Yanlış cevap verdiğiniz ya da
cevap verirken teredduumlt ettiğiniz sorularla ilgili konuları faaliyete geri doumlnerek tekrarlayınız
Cevaplarınızın tuumlmuuml doğru uygulama testine geccediliniz
106
Aşağıda yuumlkleme ve sevkiyat ile ilgili uygulamalarda karşınıza ccedilıkacak durumlar
sıralanmıştır Yuumlkleme ve sevkiyat ile ilgili listelenen davranışları tabloda bulunan
değerlendirme oumllccedileğine goumlre değerlendiriniz
Değerlendirme Oumllccediluumltleri Evet Hayır
1 Bilgisayar programı yardımıyla yuumlklenecek taşıt iccedilin uumlccedil
boyutlu bir yuumlkleme planı oluşturdunuz mu
2 Yuumlkleme planı bilgilerini yuumlklemeyi koordine eden depo
elemanına ulaştırdınız mı
3 Aracın yuumlkleme oumlncesi ve yuumlkleme sırasındaki
denetimlerini yaptınız mı
4 Uumlruumlnlerin araccedil iccedilerisine kurallarına uygun şekilde
yuumlklenmesini denetlediniz mi
5 Bozulabilir gıda maddesi taşıyacak araccedilların yuumlkleme
oumlncesi denetimini yaptınız mı
6 Kurallarına bağlı kalarak bozulabilir gıda maddelerinin
yuumlklenmesini koordine ettiniz mi
7 Yuumlkleme kurallarına uygun şekilde hayvanların taşıtlara
yuumlklenmesini kontrol ettiniz mi
Taşıtların duraklama yerlerini ve zamanını oumlnceden
planladınız mı
DEĞERLENDİRME
Yapılan değerlendirme sonunda ldquoHayırrdquo şeklindeki cevaplarınızı bir daha goumlzden geccediliriniz
Kendinizi yeterli goumlrmuumlyorsanız oumlğrenme faaliyetini tekrar ediniz Buumltuumln cevaplarınız
ldquoEvetrdquo ise ldquoModuumll Değerlendirmerdquo ye geccediliniz
UYGULAMALI TEST
DEĞERLENDİRME
107
MODUumlL DEĞERLENDİRME
Bu moduumll ile kazandığınız Kara yolu taşımacılık sistemi ve kara yolu eşya
taşımacılığının yasal ccedilerccedilevesi uluslararası kara yolu eşya taşımacılığının bileşenleri
yuumlkleme ve sevkiyat uygulamalarını tekrar yapınız Yaptığınız uygulamayı aşağıdaki
oumllccediluumltlere goumlre değerlendiriniz
GOumlZLENECEK DAVRANIŞLAR Evet Hayır
Kara yolu taşımacılık sistemi işlemlerini yapmak
1Kara yolu taşımacılığının genel yapısını oumlğrenebildiniz mi
2Kara yolu taşımacılığının uumllkemizdeki tarihi gelişimini
kavrayabildiniz mi
3Kara yolu taşımacılığının diğer taşımacılık tuumlrlerine goumlre
uumlstuumlnluumlklerini ve olumsuz youmlnlerini kavrayabildiniz mi
4Kara yolu eşya taşımacılığında uluslararası oumlrguumltler ve temel
goumlrevlerini kavrayabildiniz mi
5Tuumlrkiyersquonin uluslararası kara yolu eşya taşımacılığındaki ana
guumlzergacirchlarını kavrayabildiniz mi
6Tuumlrkiyersquonin taraf olduğu uluslararası kara yolu projelerini
oumlğrenebildiniz mi
7Uluslararası kara yolu taşımacılığında lojistik firmanın
sorumluluğu ve goumlrevlerini kavrayabildiniz mi
Kara yolu eşya taşımacılığının yasal ccedilerccedilevesi
1Kara yolu Taşıma Kanunursquonun amacı ve uygulama sahasını
kavrayabildiniz mi
2Kara yolu eşya taşımacılığında yetki belgesi ccedileşitlerini ve yetki
belgesi alabilme koşullarını kavrayabildiniz mi
3Kara yolu eşya taşımacılığında kullanılan taşıtları ve bunların
yasal oumlzelliklerini kavrayabildiniz mi
4CMR belgesinin oumlzelliklerini kavrayabildiniz mi
5Taşıma soumlzleşmesinin imzalanması ve uygulanması aşamalarını
kavrayabildiniz mi
6Sevk mektubunda goumlndericiye ve taşımacıya duumlşen goumlrev ve
sorumlulukları kavrayabildiniz mi
Uluslararası kara yolu eşya taşımacılığının bileşenleri işlemlerini yapmak
MODUumlL DEĞERLENDİRME
108
DEĞERLENDİRME Yapılan değerlendirme sonunda ldquoHayırrdquo şeklindeki cevapları bir daha goumlzden
geccediliriniz Buumltuumln cevaplar ldquoEvetrdquo ise bir sonraki moduumlle geccedilebilirsiniz
Oumlğretmeninizle iletişime geccediliniz
1AETR Anlaşması normlarına bağlı kalarak suumlruumlcuumllerin
kullanacakları araccedillara yaş olarak uygunluğunu denetleyebildiniz
mi
2AETR Anlaşma koşullarına goumlre suumlruumlcuumllerin dinlenme ve mola
suumlrelerine uyup uymadıklarını denetleyebil diniz mi
3Taşınacak yuumlkuumln oumlzelliğine goumlre treyler seccedilimini yapabil diniz
mi
4Boş araccedil bildirim formunu muumlşteriye goumlndererek araccedil
kapasitesine goumlre yuumlk siparişi alabildiniz mi
5Kamyonu doldurmayan parccedila yuumlkler iccedilin konsolidasyon
işlemini gerccedilekleştirebildiniz mi
6Online yuumlk teklif başvurusu ile gelen yuumlk tekliflerini
oumlzelliklerine goumlre değerlendirebil diniz mi
Yuumlkleme ve sevkiyat işlemlerini yapmak
1Bilgisayar programı yardımıyla yuumlklenecek taşıt iccedilin uumlccedil boyutlu
bir yuumlkleme planı oluşturabildiniz mi
2Yuumlkleme planı bilgilerini yuumlklemeyi koordine eden depo
elemanına ulaştırabildiniz mi
3Aracın yuumlkleme oumlncesi ve yuumlkleme sırasındaki denetimlerini
yapabildiniz mi
4Uumlruumlnlerin araccedil iccedilerisine kurallarına uygun şekilde yuumlklenmesini
denetleyebildiniz mi
5Bozulabilir gıda maddesi taşıyacak araccedilların yuumlkleme oumlncesi
denetimini yapabildiniz mi
6Kurallarına bağlı kalarak bozulabilir gıda maddelerinin
yuumlklenmesini koordine edebildiniz mi
7Yuumlkleme kurallarına uygun şekilde hayvanların taşıtlara
yuumlklenmesini kontrol edebildiniz mi
8Taşıtların duraklama yerlerini ve zamanını oumlnceden
planlayabildiniz mi
TOPLAM PUAN
109
OumlĞRENME FAALİYETİ 1 CEVAP ANAHTARI
Sorular Cevaplar
1- D
2- C
3- B
4- D
5- B
6- C
7- C
OumlĞRENME FAALİYETİ 2 CEVAP ANAHTARI
Sorular Cevaplar
1- D
2- C
3- A
4- D
5- C
6- B
7- B
RLENDİRME OumlĞRENME FAALİYETİ -3 CEVAP ANAHTARI
Sorular Cevaplar
1- A
2- A
3- C
4- B
5- D
6- D
7- B
8- C
9- A
10- 15 10
11- Ranza
12- King
13- Maliyetlerini
14- Dekonsolidasyon
CEVAP ANAHTARLARI
110
OumlĞRENME FAALİYETİ -4 CEVAP ANAHTARI
Sorular Cevaplar
1- A
2- D
3- C
4- D
5- B
6- A
7- A
8- B
9- Isıtma-Soğutma
10- Cetvellere
11- Bu youmlnde
111
KAYNAKCcedilA ERDAL Murat Metin CcedilANCI Taşımacılık Youmlnetimi UTİKAD Yayınları
İstanbul 2003
wwwutikadorgtr
wwwsifexpoorg
wwwnakliyerehberimcomtr
wwwbalnakcomtr
wwwfrigologcomtr
wwwfinaldiscomtr
wwwerbenguumlmruumlkcomtr
wwwkobifinanscomtr
wwwsifexpoorg
wwwdunyagazetesicom
wwwsdvhorozcomtr
KAYNAKCcedilA
iii
ACcedilIKLAMALAR
KOD 840
ALAN Ulaştırma
DALMESLEK Lojistik
MODUumlLUumlN ADI Kara yolu Taşımacılığı
MODUumlLUumlN TANIMI Kara yolu taşımacılığında taşımacılık sisteminin genel
yapısı ve uluslararası kara yolu taşımacılığının yasal
ccedilerccedilevesi taşımacılığının bileşenleri yuumlkleme ve sevkiyat
ile ilgili temel bilgi ve becerilerin kazandırıldığı oumlğrenme
materyalidir
SUumlRE 4032
OumlN KOŞUL 10 sınıfı tamamlamış olmak
YETERLİK Kara yolu taşımacılığı işlemlerini yapmak
MODUumlLUumlN AMACI
GENEL AMACcedil Bu moduumll ile ofis yuumlkleme sahası ve
depo ortamında bilgisayar faks telefon yazıcı el
terminali forklift elleccedilleme elemanları gibi donanımları
kullanarak Tuumlrk Ticaret Kanunu CMR anlaşması
Karayolu Taşıma Youmlnetmeliği Uluslar arası anlaşmalar
AETR kuralları Ulaştırma Bakanlığı normları ve Firma
standartlarına uygun şekilde kara yolu taşımacılık sistemini
oumlğrenecek uluslararası kara yolu taşımacılığının yasal
ccedilerccedilevesini uygulayabilecek kara yolu taşımacılığının
bileşenleri yuumlkleme ve sevkiyat işlemlerini
yapabileceksiniz
Amaccedillar Bu moduumll ile ofis ortamında uluslararası anlaşmalar ve
firma standartlarına goumlre bilgisayar telefon ve yazıcı gibi
donanımları kullanarak karayolu taşımacılık sistemini
oumlğrenebilecektir
Bu moduumll ile ofis ortamında CMR Karayolu Taşıma
Youmlnetmeliği TTK uluslararası anlaşmalar ve firma
standartlarına goumlre bilgisayar telefon yazıcı ve faks gibi
donanımları kullanarak karayolu taşımacılığının yasal
ccedilerccedilevesini uygulayabilecektir
Bu moduumll ile ofis yuumlkleme sahası ve depo ortamında
bilgisayar yazıcı ve faks gibi donanımları kullanarak
AETR kuralları Ulaştırma Bakanlığı normlarına uygun
şekilde Uluslararası Karayolu Eşya Taşımacılığının
bileşenleri işlemlerini yapabilecektir
Bu moduumll ile ofis yuumlkleme sahası ve depo ortamında
bilgisayar el terminali forklift elleccedilleme elemanları gibi
donanım ve araccedil gereccedilleri kullanarak Karayolları Kanunu
ve Uluslararası Anlaşmalara uygun şekilde yuumlkleme ve
sevkiyat işlemlerini yapabilecektir
ACcedilIKLAMALAR
iv
EĞİTİM OumlĞRETİM
ORTAMLARI VE
DONANIMLARI
İşletmelerin ofis ortamları ile bu ortamda bulunan
bilgisayar yazıcı faks telefon gibi donanım araccedilları
OumlLCcedilME VE
DEĞERLENDİRME
Moduumll iccedilinde yer alan her oumlğrenme faaliyetinden sonra
verilen oumllccedilme araccedilları ile kendinizi değerlendireceksiniz
Oumlğretmen moduumll sonunda oumllccedilme aracı (ccediloktan seccedilmeli test
doğru-yanlış vb) kullanarak moduumll uygulamaları ile
kazandığınız bilgi ve becerileri oumllccedilerek sizi
değerlendirecektir
1
GİRİŞ
Sevgili Oumlğrenci
Uluslararası taşımacılık faaliyetlerinde kara yolu taşımacılığı kilit rol uumlstlenmektedir
Kara yolu taşımacılığı diğer taşıma tuumlrleriyle (deniz yolu demir yolu vb) birlikte oumlzellikle
de taşımanın başlangıccedil ve teslimat aşamalarında kullanılabilmektedir Esneklik hız ve diğer
taşıma tuumlrleriyle uyum bakımından birccedilok avantaja sahiptir
Taşımacılık uumllke sınırları iccedilinde yapılabileceği gibi uluslararası da olabilir Taşınacak
nesneler eşya da yolcu da olabilir Uluslararası kara yolu eşya taşımacılığı uumllke dışından
alınan uumlruumlnlerinin nakli şeklinde uumllkenin dış satım uumlruumlnlerinin yurt dışına sevki şeklinde
veya bir uumllkeden bir başka uumllkeye transit taşımacılık şeklinde yapılabilir
Uluslararası kara yolu taşımacılığı dış ticarete konu olan fiziksel malların yurt dışına
sevk edilmesinde satılan veya satın alınan mamuluumln tamamlayıcısı ve ayrılmaz bir
parccedilasıdır Kara yolu taşımacılığı uumlruumlnuumln aktarma yapılmadan tam adrese teslim edilmesi
youmlnuumlnden diğer ulaştırma tuumlrlerine goumlre tercih sebebi olmaktadır
Kara yolu ile yapılacak eşya taşımacılığında yuumlkuumln temin edilmesi fiyat anlaşmasına
varılması yuumlke uygun araccedil temini en uygun yuumlklemenin yapılması ve buumltuumln bu işlemlerin en
kısa zamanda yerine getirilebilmesi hem muumlşteri memnuniyeti accedilısından hem de uumlruumlnlerin
guumlvenliği accedilısından oumlnem taşımaktadır
Bu moduumll sonunda edineceğiniz bilgi ve beceriler ile kara yolu taşımacılık sistemini
oumlğrenecek uluslararası kara yolu taşımacılığının yasal ccedilerccedilevesini uygulayabilecek kara
yolu taşımacılığının bileşenleri yuumlkleme ve sevkiyat işlemlerini gerccedilekleştirme becerisine
sahip olacaksınız
Kara yolu taşımacılığı
GİRİŞ
2
3
OumlĞRENME FAALİYETİndash1
Ofis ortamında uluslararası anlaşmalar ve firma standartlarına goumlre bilgisayar telefon
ve yazıcı gibi donanımları kullanarak kara yolu taşımacılık sistemini oumlğreneceksiniz
Kara yolu taşımacılığının duumlnyadaki ve uumllkemizdeki gelişimi hakkında bilgi
edininiz
Kara yolu taşımacılığının diğer taşıma tuumlrlerine goumlre uumlstuumlnluumlklerini ve olumsuz
youmlnlerini araştırınız
Kara yolu taşımacılığında yer alan uluslararası oumlrguumltler ve goumlrevleri hakkında
araştırma yapınız
Ro-Ro taşımacılığı hakkında araştırma yapınız Ro-Ro taşımacılığının kara yolu
taşımacılığıyla olan bağlantısı hakkında bilgi edininiz
Uumllkemizin uluslararası kara yolu guumlzergacirchları hakkında bilgi toplayınız
Bulabileceğiniz belge resim dergi harita vb dokuumlmanları sınıf ortamında
arkadaşlarınızla paylaşınız
Araştırma yaparken ccedilevrenizde bulunan lojistik firma veya nakliye firmaları ile
anlaşmalı olarak ccedilalışan işletmelerin ilgili servislerinden yararlanabilirsiniz Ayrıca bu
firmaların internet sitelerinden de bilgi edinebilirsiniz
1 KARA YOLU TAŞIMACILIK SİSTEMİ 11 Kara Yolu Taşımacılığının Yapısı
Kara yolu taşıma sistemleri teknoloji şebekeler (ağlar) uluslararası ve yerel kurallar
ve duumlzenlemeler bilgi ve iletişim lojistik ve hizmet anlayış ve uygulamalarından meydana
gelmektedir Bu sistemler taşıma operatoumlrleri iccedil ve dış muumlşteriler ekonomik ve sosyal
faktoumlrler ile devletin ortaya koyduğu yasal ccedilerccedileve ile suumlrekli etkileşim hacirclindedir
Kara yolu taşımacılık sektoumlruumlnde arz ve talebin etkileşiminde destek hizmetler
taşımaya olan talep guumlzergacirch veya alternatif yollar terminaller guumlmruumlkler sınırlar ara
geccediliş noktaları araccedillar işletmelerin sayısı kurallar ve duumlzenlemeler etkin rol oynamaktadır
Buna goumlre taşıma sistemleri oumlzellikle teknoloji iletişim ekonomi gibi dışsal faktoumlrlerden
yoğun olarak etkilenmektedir
Kara yolu eşya taşımacılığı uumlcret karşılığında eşyanın bir yerden diğer bir yere
taşınmasını kara yolu ile sağlayan ve taşımacı ile goumlnderici arasında bir soumlzleşme
ARAŞTIRMA
OumlĞRENME FAALİYETİndash1
AMACcedil
4
yapılmasını gerektiren bir taşıma şekli olarak tanımlanmaktadır Bu tanıma goumlre kara yolu
taşımacılığının doumlrt temel boyutu vardır
Taşınacak eşyanın var olması
Eşya taşıma işinin uumlstlenilmesi
Uumlcret karşılığı olması
Taşıma tuumlruuml olarak kara yolunun belirlenmesidir
Eşya taşıma işleri ile ilgili yasal duumlzenlemeler 10072003 tarih 4925 sayılı Kara
Taşıma Kanunu ve Tuumlrk Ticaret Kanunu (TTK) tarafından duumlzenlenmektedir Taşıma işlemi
uumlcret karşılığı yapılmalıdır Uumlcret karşılığı yapılmayan taşımacılık konusunda TTK
huumlkuumlmleri uygulanamaz
12 Kara Yolu Taşımacılığının Duumlnyadaki Gelişimi
1930 yıllarında ortaya ccedilıkan kuumlresel ekonomik bunalım ve İkinci Duumlnya Savaşı sonrası
ortaya ccedilıkan ekonomik olumsuzlukları aşan ve guumlccedillenen uumllkeler ekonomik youmlnden guumlccedilsuumlz
ve az gelişmiş uumllkelerin ekonomileri uumlzerindeki etki ve denetimlerini artırmışlardır ldquoOumlncelik
tarımrdquo telkinleri ile gelişmiş uumllkeler guumlccedilsuumlz ekonomiye sahip uumllkeleri bu youmlnde uumlretim
yapmaya youmlnlendirmişlerdir
Bunun sonucunda sanayiden uzaklaşan tarıma dayalı bir ekonomik yapı oluşturan
uumllkeler sanayileşme yolunda gelişme goumlsteren uumllkelerin dış pazarı hacircline gelmiştir
Resim 11 Kara yolu taşımacılığı
Gelişmiş uumllkelerin ekonomilerine ccedilok youmlnluuml faydalar sağlayacak olan bu durumun
gerccedilekleşmesi ve gelişmesi iccedilin her yerleşim alanına ulaşabilecek ve taşımayı
gerccedilekleştirecek en oumlnemli ulaşım sistemi kara yoluydu Kara yolu ağının kurulması ve
geliştirilmesi iccedilin ldquoOumlncelik kara yolunardquo duumlşuumlncesini hacirckim kılmıştır
5
13 Kara Yolu Taşımacılığının Uumllkemizdeki Gelişimi
Kara yolu taşımacılığının uumllkemizdeki gelişimine bakıldığında ccedilok hızlı bir seyir takip
ettiği goumlruumllmektedir
Uumllkemizin coğrafi yapısı ve sosyo-ekonomik youmlnden sahip olduğu oumlzel durum yanında
batı ile doğu arasında tabi bir koumlpruuml oluşu ve transit taşımacılığa elverişliliği eski ccedilağlardan
beri uumllkemizi kara yolu taşımacılığı alanında daima oumln plana ccedilıkarmıştır Uumllkemiz Asya
Avrupa ve Afrika kıtaları arasında olup kuzey-guumlney doğrultusunda 500 km doğu-batı
ekseninde 1500 km uzunluğunda ve yuumlzoumllccediluumlmuuml 776 000sup2 olan bir dikdoumlrtgen koumlpruuml
goumlruumlnuumlmuumlndedir
Bilindiği gibi Tuumlrkiye tarih oumlncesinden bu yana ccedilok ve ccedileşitli uygarlıkların oluştuğu
bir yerdir Guumlnuumlmuumlze dek bu oumlzelliğini koruyarak gelmiş doğu-batı arasında ldquokoumlpruumlrdquo
olmuştur Bunun bir sonucu olarak da uzak geccedilmişten bu yana değişik doğrultu ve
karakterde yol ağlarına sahip olmuştur ldquoİpek yolurdquo ldquoBaharat yolurdquo ldquoKral yolurdquo en ccedilok
bilinen tarihi yollardır Tuumlrkiye Avrupa Asya ve Afrika arasındaki oumlnemli konumundan
dolayı kendi ulaşım hatlarını ve taşıma filolarını geliştirmek iccedilin buumlyuumlk ccedilaba goumlstermiştir
Resim 12 İpek yolu
Buumltuumln duumlnyada oumlzellikle Avruparsquoda suumlratle gelişen teknoloji mal zengini batı ile petrol
zengini doğu uumllkeleri arasında buumlyuumlk ccedilapta ticari ilişkilerin doğmasına yol accedilmıştır Bu
durum uumllkemizi bu alanda oumlnemli oumllccediluumlde etkilemiş 1950rsquoli yıllara kadar yok denecek kadar
az olan modern anlayışa uygun kara yolu alt yapısı ve kara yolu taşımacılığında yeni bir
takım yatırımlar yapılmasını ve teşvik tedbirlerinin alınmasını gerekli kılmıştır
O doumlnemlerde alt yapının kolay hızlı ve ekonomik bir şekilde gerccedilekleşmesi petroluumln
ucuz ve temininin kolaylığı yanında uumllkemizde otomotiv sanayinin kurularak motorlu
araccedilların uumlretilmesi kara yolu taşımacılığının ilerlemesine neden olmuştur Ayrıca devletin
1980rsquoli yıllardan itibaren uygulamaya koymuş olduğu teşvik tedbirleri sonucu uumllkemizde
6
motorlu araccedil sayısı oumlnemli oumllccediluumlde artmış ve gerek yurt iccedili gerekse uluslararası kara yolu
taşımacılığı suumlratle gelişmiştir
1980rsquolerden itibaren uumllkemizin ihracata youmlnelik buumlyuumlme politikalarına geccedilmesiyle dış
ticaret yapısal değişime uğramış dış ticarete konu mal grupları ccedileşitlenmiş tarım ve
madencilik uumlruumlnlerinin yerini sanayi uumlruumlnleri almaya başlamış taşınan malların hacmi kısa
bir suumlre iccedilinde 10 milyar dolarlık seviyelere ulaşmıştır
Dış ticaretin yapısal değişimine bağlı olarak deniz yolu ile yapılan doumlkme yuumlk
taşımaları yuumlk cinslerinin değişimi ve sevkiyatlarda esneklik gibi avantajlar nedeniyle yerini
kara yolu eşya taşımacılığına bırakmaya başlamıştır
Resim 13 Ro-Ro bağlantılı kara yolu taşımacılığı
Tuumlrkiye-İtalya Ro-Ro hattının kurulması taşıma maliyetlerinin azalmasına seferlerin
tarifeli yapılmasıyla ihracat sevkiyatlarının planlanmasına Balkan uumllkelerinin geccediliş
uumlcretlerini tekrar goumlzden geccedilirmesi gibi birccedilok olumlu gelişmenin ortaya ccedilıkmasına neden
olmuştur 2003 yılında Batı Avrupa uumllkelerine yapılan kara yolu taşımacılığımızın yuumlzde
72rsquosi soumlz konusu Ro-Ro hatlarından yapılarak dış ticaretimize ait malların taşınmasında
stratejik bir guumlzergacirch konumuna gelmiştir Boumlylece Tuumlrk kara yolu taşımacılığı deniz yolu
entegrasyonlu Ro-Ro ve demir yolu entegrasyonlu Ro-La taşıma alternatiflerini uumlreterek
Avrupa Birliği mevzuatıyla uyumlu hacircle gelmiştir
Tuumlrkiyersquonin uluslararası kara yolu ile eşya taşımacılığı sektoumlruumlnde hizmet alanı Asya
ile Avruparsquonın bir ucundan diğerine kadar geniş bir coğrafi alana yayılmış ithalat-ihracat ve
transit taşımalardaki payı ile uumllke ekonomisine yılda ortalama 2 milyar USD navlun uumlcreti
olarak doumlviz girdisi sağlar konuma ulaşmıştır
1990 yılından itibaren duumlnyadaki gelişmelere paralel olarak ihraccedil pazarlarımız ve
uumlruumlnlerimizde oumlnemli bir artış ve ccedileşitlenme olmuştur Bu kapsamda başta Almanya olmak
uumlzere geleneksel pazarlarımız olan Batı Avrupa uumllkelerinin yanı sıra Rusya ve Tuumlrk
Cumhuriyetleri de oumlnemli bir yer kazanmıştır Soumlz konusu yapısal değişime paralel olarak
7
Bağımsız Devletler Topluluğu uumlyesi uumllkeler ile bazı Orta Asya uumllkeleri iki binli yıllardaki
hedef pazarlarımız olarak tespit edilmiştir
Soumlz konusu uumllkelere kara yoluyla ulaşım imkacircnının bulunması uumllkemiz ihracatı
accedilısından buumlyuumlk avantaj teşkil etmektedir Yabancı uumllkelere yapılan eşya taşımacılığımızın
ağırlıklı olarak kara yolundan olması artan dış taleplerin zamanında karşılanmasını
kolaylaştırmaktadır
Tuumlrkiyersquonin kıtalararası koumlpruuml konumunda olması ccedilok modlu ulaşıma elverişli
durumu Kafkasya ve Hazar Denizi ccedilevresindeki uumllkelere geccedilişi sağlayacak yeni sınır
kapılarının accedilılması ve pek ccedilok uluslararası proje ccedilerccedilevesinde yeni bağlantıların
oluşturulması yolundaki ccedilalışmalar Tuumlrkiyersquonin oumlnemini artırmakta ve aktif olarak bu
ccedilalışmalara katılımını gerekli kılmaktadır
Uluslararası kara yolu taşımacılığında uumllkemizin araccedil filosu giderek yenilenmiş ve
toplam araccedil sayımız 30000 adede ulaşmıştır Bu sayının iccedilinde 23000 aracımız Euro normlu
araccedil olarak faaliyet goumlstermeye başlamıştır
Resim 14 Euro normlu modern nakliye aracı
4925 sayılı Kara yolu Taşıma Kanunu ile uumllkemizde kara yolu taşımacılığı sektoumlruumlnde
yeni bir doumlnem başlamıştır Bu kanun ile birlikte taşımacılık sektoumlruuml iccedilinde yer alan ve
faaliyet goumlsteren tuumlm işletmeler kayıt altına alınmış ve bu işletmelere faaliyet tuumlrlerine goumlre
lisans belgeleri verilmiştir
Kara yolu taşımacılığı buguumln tuumlm duumlnyada kendine has avantajlarından dolayı en
oumlnemli taşımacılık modudur Tuumlrkiye gibi uumlccedil yanı denizlerle ccedilevrili olan İspanyada dahi
uluslararası eşya taşımacılığında kara yolunun demir yolu ve iccedil suyollarına kıyaslandığındaki
payı 921dir Bu oran İngiltere iccedilin 889 15 AB uumllkesi iccedilin ortalama 792rsquodir
Uumllkemizde 1990 yılında 76 olan kara yolu taşımacılığı 2000 yılında 89rsquoa ve 2002
yılında da 93 oranına ulaşmıştır 2005 yılında 94rsquoe ccedilıkmıştır 1990 yılında 87 milyar
ton-km olan toplam taşımacılığımız ekonominin gelişmesi ile 2000 yılında 180 milyar ton-
kmrsquoye ulaşmıştır 2006 yılında bu rakam 200 milyar ton-kmrsquoyi aşmıştır ABDrsquode kara yolu
taşımasının genel taşımacılık iccedilindeki yeri 28 dir Buumltuumln duumlnyada kara yolu taşımacılığının
oranını duumlşuumlrmeye doumlnuumlk politikalar uygulanmaktadır
8
Uumllkemizde ulaşım sektoumlruuml iccedilinde en buumlyuumlk paya sahip olan kara yolu taşımacılığının
diğer sektoumlrlere nazaran kaza riski ccedilok yuumlksek olmasına rağmen gelişme goumlstermesinin ve
taşıma taleplerinde ilk sırayı almasının temelinde taşımayı ldquoKAPIDAN KAPIYArdquo
gerccedilekleştirmesi yanında hızlı kolay konforlu ve daha ekonomik bir hizmet sunması
yatmaktadır
14 Kara Yolu Eşya Taşımacılığının Diğer Taşımacılık Tuumlrlerine
Goumlre Uumlstuumlnluumlkleri
Uluslararası kara yolu eşya taşınması ile diğer taşıma tuumlrlerine goumlre bir karşılaştırma
yapıldığında kara yolu taşımacılığının şu uumlstuumln youmlnleri bulunmaktadır
Kapıdan kapıya aktarmasız taşıma ve eşyanın yuumlkleme yeri ile boşaltma yerleri
dışında elleccedillenmemesi eşyanın yıpranmasını en aza indirmektedir Diğer taşıma tuumlrlerinde
oumlrneğin eşyanın limana veya demir yolu istasyonuna ulaşımına kadar bir yuumlkleme boşaltma
ana taşıma aracına yuumlklenme varış yeri limanı veya istasyonunda benzer elleccedillemenin
yapılması eşyaların daha fazla yıpranmasına sebep olmaktadır
Muumlşterinin istediği ve kara yolunun olduğu her noktaya taşıma seccedileneği
vermektedir
Kara yolu araccedillarının taşıma kapasitelerinin deniz demir yolu araccedillarına goumlre daha
kuumlccediluumlk olması nedeniyle taşımacılık sektoumlruumlnde daha esnek hareket imkacircnı sağlanmaktadır
Resim 15 Kara yolu araccedil taşıma kapasitesi
Tuumlrkiye gibi kara yoluyla uluslararası eşya naklinde kullanılabilecek taşıt sayısının
talebe goumlre daha fazla olduğu uumllkelerde rekabet uumlst seviyelere ulaşmakta ve boumlylelikle
muumlşteri lehine duumlşuumlk navlun fiyatlarının oluşmasına neden olmaktadır
Kara yolu eşya taşımacılığı diğer taşıma tuumlrlerine goumlre (deniz hava demir yolu
boru hattı vb) daha az yatırım maliyeti gerektirmektedir
Kara yoluyla daha duumlzenli ve sık sefer imkacircnı bulunmaktadır
Goumlndericinin kendisinin organize ettiği oumlzellikle kuumlccediluumlk ccedilaplı sevkiyatlara oranla
taşıma maliyetini azaltmaktadır
Ambalajlama ve sevkiyata hazırlamada zaman ve kaynaklardan tasarruf olanağı
sağlanmaktadır
9
15 Kara Yoluyla Uluslararası Eşya Taşımacılığının Goumlndericiye
Sağladığı Faydalar
Kısa suumlrede teslim edilmesi gereken yuumlkler iccedilin suumlratli sevkiyat yapabilmesine
youmlnelik proje bazlı ccediloumlzuumlm yolları ortaya ccedilıkarılabilir
Gelişmiş kara yolu ağlarının getirdiği hızlı ve guumlvenli hizmet alma imkacircnları
yaratılabilir
Lojistik firma veya taşıma şirketleriyle birebir ilişki iccedilinde ccedilalışma olanağının
bulunması sayesinde sevk edilecek eşyaya oumlzel muamele yapılmasını sağlayabilir
Kara yolu taşımacılık hizmetleri ile bağlantılı diğer lojistik suumlreccedillerle
zenginleştirilerek hizmette ccedileşitlilik oluşturulabilir
Tahmin edilebilen maliyetlerin kolay hesaplanması ile tasarruf sağlanabilir
Resim 16 Tasarruf
Dokuumlmantasyon işleri ile ara noktalarda yuumlkleme ve boşaltmadan taşımanın
sorunsuz yuumlruumlmesinden lojistik firma sorumlu olduğundan taşıyıcı sadece sevkiyata
goumlnderici ise muumlşteri ilişkilerine odaklanabilir
Duumlnya ticaretindeki doumlnuumlşuumlm ve yeni oluşumların etkisi yoğun bir şeklide lojistik ve
taşıma sektoumlruuml uumlzerinde goumlruumllmektedir Hemen hemen buumltuumln sektoumlrlerle doğrudan ilişkisi
olan lojistik uluslararası pazarlarda rekabet avantajının elde edilmesinde kilit rol
uumlstlenmektedir Uumlruumln veya hizmetlerin hedef pazarlara rakiplerden bir adım oumlnde olarak daha
hızlı ve daha ekonomik bir biccedilimde ulaştırılması uluslararası lojistik faaliyetlerinin oumlzuumlnuuml
teşkil etmektedir
Resim 17 Kara yolu taşımacılığı ve diğer taşıma tuumlrleri
10
Uluslararası ticaret eğilimleri lojistik sektoumlruumlnuuml daha iyi anlayabilmek ve
yorumlayabilmek iccedilin buumlyuumlk katkı sağlamaktadır Her sektoumlrde yaşanan rekabet ve koumlkluuml
değişimler beraberinde ccedilarpan etkisi yaparak lojistik alanında da etkisini goumlstermektedir
Rekabet ortamı yatırım maliyetleri hız ve esneklik accedilısından lojistik hizmetlerin
vazgeccedililmez bileşeni olan kara yolu eşya taşımacılığının diğer taşımacılık tuumlrlerine goumlre daha
fazla avantajı bulunmaktadır
16 Kara Yoluyla Eşya Taşımacılığının Olumsuz Youmlnleri
Uluslararası kara yolu eşya taşımacılığının bir kısım uumlstuumlnluumlkleri olmasına rağmen
bazı olumsuz youmlnleri de bulunmaktadır Bunlar
Numune veya benzeri nitelikte taşınacak eşyanın duumlşuumlk miktarda olması hacirclinde bu
eşyaların bir araccedil iccedilinde sevk yerlerine ayrı ayrı ulaştırılması gerekmektedir Parsiyel
malların toplanması dağıtımı zaman ve maliyet youmlnuumlnden olumsuzluk yaratmaktadır Hava
yolu parsiyel taşımalarda zaman ve maliyet youmlnuumlnden kara yoluna goumlre daha tercih
edilebilen bir taşıma tuumlruumlduumlr
Ağır ve yuumlksek hacimli eşyaların kara yolu ulaştırma mevzuatına uyumlu
olmaması taşınmalarını ccediloğunlukla imkacircnsız hacircle getirmektedir Bu tuumlr eşyaların demir yolu
veya deniz yoluyla taşınması daha verimli olmaktadır
Kara yoluyla uluslararası eşya taşımacılığında hukuki mevzuat bekleme suumlreleri
ile eşyanın hacmi ve niteliğine bağlı olarak diğer taşıma tuumlrlerine goumlre olumsuzluklar
yaratabilmektedir
Kara yoluyla yapılan taşımacılıkta ihracat ve ithalat uumllkeleri arasında yuumlkuumln transit
geccediltiği uumllkelerde uyulması gereken guumlmruumlk mevzuatları bulunmaktadır Buna karşılık deniz
ve hava yolunda ccediloğunlukla ithalatccedilı ve ihracatccedilı olarak uumllkeler arasında transit geccediliş uumllkeleri
bulunmamaktadır Kara yoluyla yapılan taşımacılıkta transit guumlmruumlkler ilave bekleme
suumlreleri oluşturmaktadır
Resim 18 Kara yolu taşımacılığında transit geccediliş
11
17 Kara Yolu Eşya Taşımacılığında Uluslararası Oumlrguumltler
Uluslararası kara yolu eşya taşımacılığında etkili olan oumlrguumltler
Birleşmiş Milletler Avrupa Ekonomik Konseyi (UNECE)
Ulaştırma Bakanları Avrupa Konferansı (CEMT-UBAK)
Uluslararası Kara yolu Taşıma Birliği (IRU)
Guumlneydoğu Avrupa Ortak Girişimi (SECI)
Uluslararası Taşıma Organizatoumlrleri Dernekleri Federasyonu (FIATA)
Kara yolu taşımacılık enduumlstrisinin bu oumlrguumltler vasıtası ile Tuumlrkiye ve yurt dışı
ulaştırma ve taşımacılık politikalarının irdelenmesi işletmelerin ve uumllkelerin dış ticarette
rekabetccedili uumlstuumlnluumlğuuml sağlamasında oumlnemli bir fonksiyonu olacaktır
171 Birleşmiş Milletler Avrupa Ekonomik Konseyi (UNECE)
Birleşmiş Milletler Avrupa Ekonomik Konseyi (UNECE) ldquoİccedil Ulaşım Komitesi Kara
Yolu Trafik Guumlvenliği Bozulabilir Maddelerin Taşınması Kombine Taşımacılık Tehlikeli
Maddelerin Taşınmasırdquo ccedilalışma gruplarından oluşmaktadır
İccedil ulaşım komitesinde yapılan goumlruumlşmeler sonrasında ccedileşitli Avrupa Birliği uumlye
uumllkelerinin katıldığı anlaşmalar aşağıdaki gibi sıralanabilir
CMRndashEşyaların Kara Yoluyla Uluslararası Eşya Taşıma Soumlzleşmesine İlişkin
Anlaşma Uumllkemizin soumlzleşmeye taraf olma proseduumlruuml tamamlanmış olup 30 Ekim 1995
tarihinden itibaren yuumlruumlrluumlğe girmiştir
Tır SoumlzleşmesindashTır Karneleri Himayesinde Uluslararası Eşya Taşınmasına Dair
Guumlmruumlk Soumlzleşmesi Uumllkemizin 1985 yılında kabul ettiği soumlzleşme halen uygulanmaktadır
Resim 19 Birleşmiş Milletler Avrupa Ekonomik Konseyi
ADRndashTehlikeli Maddelerin Kara Yoluyla Uluslararası Taşınmasına İlişkin Avrupa
Anlaşması Uumllkemizin anlaşmaya taraf olabilmesi amacıyla ccedilalışmalar başlatılmıştır
12
Karadeniz Ekonomik İşbirliği (KEİ) İslam Kalkınma Teşkilatı (İKT) gibi
uluslararası kuruluşlar iccedilinde de kara ulaştırmasına ilişkin konular Tuumlrkiye tarafından
izlenmekte ve gerekli ccedilalışmalar yapılmaktadır
172 Guumlneydoğu Avrupa Ortak Girişimi (SECI)
Guumlneydoğu Avrupa Ortak Girişimi (SECI southeast european cooperation ınititative)
11 uumllkenin katılımı ile kurulmuştur Bu girişime Birleşmiş Milletler Avrupa Ekonomik
İşbirliği ve Ulaştırma Bakanları Avrupa Konferansı (UBAK) destek vermektedir SECI
girişiminin amacı boumllge uumllkeleri arasında kara yolu eşya taşınmasına youmlnelik sınır
geccedilişlerinin kolaylaştırılması ve ticaretin artırılmasıdır Bu amaca youmlnelik ortak girişim uumlye
uumllkeler arasında 1999 yılında ldquoMutabakat Zaptırdquo yuumlruumlrluumlğe girmiştir
Resim 110 Guumlneydoğu Avrupa Ortak Girişimi (SECI)
SECI buumlnyesinde guumlndem Komitesirsquonin saptadığı oumlncelikli projeler ele alınmakta ve
uumlye uumllkelerin eşguumlduumlmuumlnde yuumlruumltuumllmektedir SECI projeleri ile ilgili olarak tesis edilen
komitelerin uumlyelerini seccedililmiş ve goumlnuumllluuml kişiler oluşturmaktadır Uumllkemiz SECIrsquonın
ccedilalışmalarına diğer uumlye uumllkeler gibi resmicirc kuruluşlarımız ve oumlzel sektoumlr temsilcilerinden
oluşturulan heyetler ile katılmaktadır
173 Avrupa Ulaştırma Bakanları Konferansı (CEMTndashUBAK)
Ulaştırma Bakanları Avrupa Konferansı (UBAK) 1953 yılında Avruparsquonın sınır
geccedilişlerinin kolaylaştırılması uumllkeler arası ulaştırma ve guumlmruumlk mevzuatının
uyumlaştırılmasının sağlanması amacıyla kurulmuştur İlk kuruluşa katılan 16 uumllke
(Almanya Avusturya Belccedilika Danimarka İspanya Fransa İngiltere Yunanistan İtalya
Luumlksemburg Norveccedil Hollanda Portekiz İsviccedilre ve Tuumlrkiye) 16 maddelik anlaşmayı
imzalayarak kuruluşu resmileştirmiştir
Kuruluşun yapmış olduğu başarılı ccedilalışmalar nedeniyle işlevi Avrupa sınırlarını da
aşarak 41 uumlye uumllke ile bazı Orta Asya ve Kuzey Afrika uumllkelerini de kapsar konuma
ulaşmıştır UBAK ccedilalışmalarını ccedilalışma grupları hacirclinde suumlrduumlrmektedir Daimi sekreterya
Parisrsquote bulunmaktadır
UBAK belgeleri geccedilerli oldukları uumllkelere goumlre doumlrde ayrılır
13
Tuumlm uumllkelerde geccedilerli UBAK belgeleri
Avusturya hariccedil tuumlm uumllkelerde geccedilerli UBAK belgeleri
Avusturya + Yunanistan hariccedil tuumlm uumllkelerde geccedilerli UBAK belgeleri
Avusturya + Yunanistan + İtalya hariccedil tuumlm uumllkelerde geccedilerli UBAK belgeleri
UBAK Belgelerinin uumlzerinde geccedilersiz olduğu uumllkenin uluslararası harf kodu bir ccedilember
iccedilinde işareti ile kaplanmış olarak yer almaktadır
Tuumlrkiyersquonin de kurucu uumlyesi olduğu konferansın ccedilalışmalarında taşımacılığın
geliştirilmesi trafik kara yolu guumlvenliği ccedilevrenin korunması gibi konular oumlncelik
taşımaktadır
174 Uluslararası Kara Yolu Taşıma Birliği (IRU)
Uluslararası Kara Yolu Taşıma Birliği (IRU International Road Transport Union)
duumlnyadaki kara yolu taşımacılığı alanında nakliye operatoumlrleri taşıma şirketlerinin sahipleri
kamyon taksi otobuumls olmak uumlzere tuumlm sektoumlruuml temsil eden bir organizasyondur 1948
yılında İtalyarsquoda kurulmuş olan bu oumlrguumltuumln buguumln 68 uumllkede 151 uumlyesi bulunmaktadır
Resim 111 Uluslararası Kara yolu Taşıma Birliği (IRU)
IRUrsquonun amacı kara yolunda ccedilevreye duyarlı emniyetli olarak mal ve insanların
taşınmasını sağlamak yuumlksek mesleki standartlara ulaşmak olarak belirtilebilir IRUrsquonun en
oumlnemli uygulamalarının başında uluslararası eşya taşınmasında TIR sisteminin
garantoumlrluumlğuumlnuuml yapması gelmektedir Oumlrguumltuumln temel amaccedilları şu şekilde belirtilebilir
Araccedilların emniyetli temiz ekonomik yakıt tuumlketimini sağlayacak girişimlerde
bulunmak
Filo youmlnetiminde araccedil bakımı ve ccedilalışma koşullarını duumlzenlemek
Kara yolunun emniyetli hacircle gelmesine yardımcı olmak
Ccedilevreye duyarlı araccedilları teşvik etmek
Uumllkeler arası resmi duumlzeyde ve uluslararası sivil toplum kuruluşları ile sıkı işbirliği
iccedilinde bulunmak
Kara yolunun daha emniyetli ve belge proseduumlruumlnuumln azaltılması iccedilin ccedilalışmak
Uumlyelerini ulusal ve uluslararası duumlzenlemeler konusunda bilgilendirmek
Uluslararası taşımacılık ve ticarette engelleri ortadan kaldırmaktır
14
Tuumlrkiyersquode kara yolu eşya taşıması ile ilgili sektoumlruuml temsil eden oumlnemli kuruluşlar
ise Ulaştırma Bakanlığı ve Guumlmruumlk Muumlsteşarlığı başta olmak uumlzere devletin tuumlm yetkili
kurumları Uluslararası Taşımacılık ve Lojistik Hizmet Uumlretenler Derneği (UTİKAD)
Uluslararası Nakliyeciler Derneği (UND) ve Ro-Ro Gemi İşletmecileri ve Kombine
Taşımacılar Derneğirsquodir (RODER)
18 Tuumlrkiyersquonin Uluslararası Kara Yolu Eşya Taşımacılığındaki
Ana Guumlzergacirchları
Tuumlrkiyersquonin dış ticaretinde en buumlyuumlk paya sahip olan Avrupa Birliği uumllkelerine
yapılmakta olan taşımacılık iccedilin iki oumlnemli guumlzergacirchı bulunmaktadır Tuumlrkiyersquonin doğu ve
guumlneyinden Kafkaslar Orta Asya ve Ortadoğu boumllgelerine yapılan kara yolu taşımacılığı
ccedileşitli belirsizlik ve yeniden yapılanmalar neticesinde gelişme goumlstermesine rağmen istenilen
seviyeden uzaktır Bu nedenle duumlzenli ve suumlrekli olarak gerccedilekleştirilen yasal ve teknik
altyapısı uluslararası standartlara ulaşmış olan iki guumlzergacirch Tuumlrkiye accedilısından son derece
stratejiktir Bunlar
Kapıkule Sınır Guumlmruumlk Kapısırsquondan yapılan kara yolu taşımacılığı
Ro-Ro gemileriyle kara yolu araccedil gereccedilleriyle İtalya uumlzerinden yapılan taşımacılık
181 Kapıkule Sınır Kapısırsquondan Yapılan Taşımacılık
Kapıkule uumlzerinden yapılan taşımacılık oumlnemli bir paya sahip olmasına rağmen transit
geccediliş uumllkeleri guumlmruumlklerindeki uzun bekleme suumlreleri geccediliş belgeleri sınırlamaları geccediliş
uumlcretleri tahditli yol ve geccediliş suumlreleri nedeniyle zaman zaman sorunlu bir guumlzergacirch hacirclini
alabilmektedir
Resim 112 Kara yolu taşımacılığında guumlzergacirchlar
Uluslararası kara yolu taşımacılığında oumlzellikle kara yolu taşıtlarının geccediliş
sınırlamalarının bulunduğu transit guumlzergacirchında bulunan uumllkelerde vagonların uumlzerinde
taşınarak varış uumllkesine sevk edilmeleri zorunlu hacircle gelmiştir Tuumlrkiye ile Avrupa Birliği
uumllkeleri arasında demir yolu aktarmalı taşımacılık bu sınırlamaların bulunduğu Avusturya
geccedilişlerinde yapılmaktadır
15
1811 Kara yolu Guumlzergacirchında Kullanılan Başlıca Hatlar
Bulgaristan - Romanya - Macaristan - Avusturya hattı
Bulgaristan - Yugoslavya - Macaristan - Avusturya hattı
Bulgaristan - Yugoslavya - Hırvatistan - Slovenya - Avusturya hattı
Bulgaristan - Yugoslavya - Hırvatistan - Slovenya - İtalya hattı
182 Ro-Ro Gemileriyle Yapılan Taşımacılık
Uluslararası kara yolu taşımacılığında geccediliş sınırlamaları transit suumlrelerinin uzun
zaman alması taşımacılığın toplam maliyetlerinin duumlşuumlruumllmesi gibi nedenlerle kara yolu
araccedillarının deniz yolu Ro-Ro gemilerine bindirilmesi bir zorunluluk hacirclini almıştır
Ro-Ro gemileri taşıma seccedileneği olan gemi tuumlruumlduumlr Taşıt gibi konteyner de taşıyabilir
Ayrıca paletli yuumlklerin de taşındığı goumlruumllmektedir
Ro-Ro gemileri aşağıdaki taşıt tuumlrlerini taşıyabilir
Şasili treyler (ccedilekicili ccedilekicisiz)
Treyler semi treyler
Diğer tekerlekli yuumlkler (kamyon vb)
Ro-Rorsquolarla gelişen kombine taşımacılık tramp veya duumlzenli hat taşımacılığındaki
limanların taşıma sistemindeki oumlnemini azaltmıştır Ro-Ro gemileri iccedilin kamyonların
ccedilıkışlarına uygun iskelelerin oluşturulması dışında hiccedilbir yuumlkleme ve boşaltma araccedil gereccedil ve
donanımına gerek duyulmaz
Resim 113 Ro-Ro taşımacılığı
Ro-Ro taşımacılığının hasarsız emniyetli ve hızlı taşıma imkacircnı sunması guumlmruumlklerde
daha az zaman kaybı ile geccediliş daha rekabetccedili taşıma uumlcretleri demektir Tuumlrkiyersquonin Ro-Ro
taşımacılığı ile alternatif konumdaki kara yolu transit taşımacılık guumlzergacirchında bulunan
uumllkelerde sıkccedila goumlruumllen ccedilalınma ve yağmaların oumlnuumlne geccedililmektedir Eşyaların uumlnite hacircline
getirilerek Ro-Ro ile kombine taşımacılık yapılması hasar riskini azaltmaktadır
Ro-Ro taşımacılığının uumlstuumlnluumlkleri şu şekilde belirtilebilir
16
Kara yolu araccedillarının Ro-Ro gemileriyle taşınması araccedilların yıpranma paylarını aza
indirir
Kara yollarının bakım ve onarımında tasarruf sağlar
Kara yolu trafik sıkışıklığı ve kaza risklerini azaltır
Belirgin doumlviz tasarrufu sağlar
Bazı hatlarda zaman kazancı sağlar
Teslimatta duumlzen ve planlama yapılmasına olanak sağlar
1821 Ro-Ro Guumlzergacirchları
İstanbul + Ccedileşme - Trieste Ro-Ro hatları
Buumlyuumlk filoya sahip nakliyecilerin ccediloğunun ağırlıklı olarak kullandıkları hatlardır Doğu
Avrupa uumllkelerindeki tonaj sınırlamalarına tabi olmaması ve araccedilların daha az km yapması
nedeni ile tercih sebebidir
Patra + Igoumenitsa - Bari + Ancona Ro-Ro hatları
Guumlney İtalya Guumlney Fransa ve İspanyarsquoya sefer yapan nakliyecilerin tercih ettikleri
ana hatlardır Maliyetlerin daha duumlşuumlk olması ve suumlre avantajı getirmesi nedeni ile tercih
sebebidir
Resim 114 Sık kullanılan Ro-Ro hatları
Haydarpaşa-Trieste Samsun-Novorossisk Trabzon-Sochi ve Zonguldak-Ukrayna
hatları ağırlıklı olmak uumlzere toplam 20rsquonin uumlzerinde Ro-Ro hattında seferler
gerccedilekleştirilmektedir
19 Uumllkemizin Uluslararası Kara Yolu Projeleri
Kara yolu taşımacılığı sektoumlruumlmuumlzuumln uluslararası ilişkilerinin yuumlruumltuumllmesi ve sorunların
ccediloumlzuumlmuuml youmlnuumlnde ccedilaba goumlsterilmesi Ulaştırma Bakanlığı Kara Ulaştırması Genel
Muumlduumlrluumlğuumlnuumln goumlrevleri arasındadır Bu amaccedilla uumllkemiz taşımacılarının yolcu ve eşya
taşıması yaptığı 48 uumllkeyle İkili Uluslararası Kara yolu Taşıma Anlaşması imzalanmış iki
17
uumllkeyle de paraf edilmiştir İmzalanan anlaşmalar ile iki uumllke arasında ve transit olarak
yapılmakta olan kara yoluyla yolcu ve eşya taşımacılığı belli duumlzenlemeler iccedilinde
gerccedilekleştirilmekte ortaya ccedilıkan sorunlar ise bu anlaşmalar ccedilerccedilevesinde
ccediloumlzuumlmlenebilmektedir
Anlaşmalar ile ikili taşımalar transit yolcu ve eşya taşımaları iccedilin kolaylıklar
getirilmektedir ayrıca
Geccediliş uumlcretleri
İkili taşımacılık transit eşya ve yolcu taşımacılığının tabi olacağı izin belgesi
proseduumlruuml
Doumlnuumlş yuumlkuuml ve uumlccediluumlncuuml uumllke taşımaları
Hangi tuumlr eşya taşımalarının izin belgesinden muaf tutulacağı
Taşıt personeli ve taşımacıların uyacağı kurallar
Taşıma faaliyetinden doğan oumldemelerin ne şekilde yapılacağı
Yolcu ve eşya taşımacılığına ilişkin guumlmruumlk ve diğer formalitelerin
kolaylaştırılması
Eşya taşımacılığında teminat konusu
Yolcular bagaj ve eşya iccedilin yaptırılacak sigorta
Karma Komisyonun kurulması ve goumlrevleri
gibi konular kapsamlı şekilde duumlzenlenmiştir
İkili anlaşmalarda yer alan ldquoKarma Komisyonrdquo her yıl toplanarak ortaya ccedilıkan
sorunların ccediloumlzuumlm yollarını goumlruumlşuumlr istatistikicirc bilgi değişimini sağlar ve takip eden yılı da
kapsayacak şekilde alınacak tedbirleri kararlaştırır
Diğer yandan birccedilok uumllkenin bir araya geldiği ve uumllkemizin de aktif olarak yer aldığı
uluslararası platformlarda uumllkemiz kara yolu taşımacılarının pazar paylarının artırılabilmesi
amacıyla gereken titiz ccedilalışmalar yapılmakta bu ccedilalışmalarda ccedilevrenin korunması trafik
guumlvenliği ve taşımacılığın serbestleştirilmesi gibi konular oumln planda tutulmaktadır
191 Tuumlrkiye Transit Kara Yolu (TETEK) Projesi
Kıtalar arasında bir geccediliş boumllgesinde yer alan Tuumlrkiye kendi ulusal gelişmesi kadar
boumllgenin birliği accedilısından da kara yolu ağının gerekliliğine inanmıştır Bu nedenle uumllkemiz
sınırlarından geccedilen yaklaşık 3200 km yolu kapsayan Tuumlrkiye Transit Kara Yolu (TETEK)
projesini gerccedilekleştirmiştir Bu proje kapsamına giren yol ağı toplam yol ağımızın 5rsquoini
teşkil etmektedir
Tuumlrkiye transit kara yolu Bulgaristan sınırında Kapıkulersquoden başlayarak İstanbul
uumlzerinden Gerede - Ankara yolu ile bir kolu Suriye sınırına diğeri Irakrsquoa devam etmekte
Geredersquoden ayrılan kuzey kolu ise Refahiye Erzincanrsquodan geccedilip İran sınırında sona
ermektedir
18
Soumlz konusu yol Avrupa ve Orta Doğu kara yolu ağını en uygun şekilde tamamladığı
gibi Avrupa uumllkelerinden Orta Doğu Batı Asya ve Kuzey Afrikarsquoya doğru trafik akışının
sağlandığı en kısa yoldur
192 Avrupa Ekonomik Komisyonu (AEK)
Tuumlrkiyersquonin de kurucu uumlyeleri arasında bulunduğu komisyonun temel amacı Avrupa
ekonomisinin yeniden yapılanması Avruparsquodaki ekonomik faaliyet duumlzeyinin yuumlkseltilmesi
Avrupa uumllkelerinin gerek birbirleriyle gerekse diğer uumllkelerle ekonomik ilişkilerinin idame
ettirilmesi ve geliştirilmesi olarak belirlenmiştir AEK huumlkuumlmetlerin teknik uzmanlarının
ortak konular uumlzerinde anlaşmaya vardığı kapsamlı stratejiler ve politikalar oluşturdukları
bir forum niteliğindedir
Uumllkemizdeki E yolları olarak bilinen Avrupa-Uluslararası yol ağı uumlyesi bulunduğumuz
Birleşmiş Milletler AEKrsquoca uumllkeleri birbirine bağlayan kara yollarının geliştirilmesini teşvik
amacıyla kullanıma konmuş bir sistemdir
Uumllkemize Avrupa sınırlarından E-80 ve E-90 numaraları ile giren iki anayol sisteme ve
amaca uygun olarak İran ve Irak sınırlarında Asya ve Ortadoğu uluslararası yol ağlarına
bağlantı sağlayacak şekilde duumlzenlenmiştir E yollarının Kafkasya ve Orta Asya uumllkelerine
uzatılması konusundaki ccedilalışmalara paralel olarak E-97 ve E-95 hatlarının oluşturulması
kabul edilmiştir
193 Kuzey - Guumlney Avrupa Otoyolu (TEM) Projesi
Tuumlrkiye ile birlikte Avusturya Bulgaristan Ccedilekoslovakya Yunanistan Macaristan
İtalya Polonya ve Yugoslavyarsquonın uumlyelikleri ile kurulan projede Doğu Avruparsquoda
gerccedilekleşen değişimler ve geccedilişler nedeniyle TEM hatlarının buumltuumlnluumlğuumlnuumln bozulması
sonucunda uumlye uumllke sayısı zaman zaman değişmiştir 1997 yılı itibariyle projeye uumlye uumllkeler
Bulgaristan Ccedilek Cumhuriyeti Guumlrcistan Hırvatistan İtalya Litvanya Macaristan Polonya
Romanya Slovakya ve Tuumlrkiyersquo dir
Resim 115 Tuumlrkiyersquodeki TEM otoyolları
Başlangıccedilta yaklaşık 10000 kmrsquolik bir otoyolu ağının tesisini oumlngoumlren TEM Projesi
kuzeyde Polonyanın Gdansk kentinden başlamakta 10 uumllke uumlzerinden geccedilerek Adriyatik
19
Ege ve Karadeniz sahillerine erişmekteydi Ancak Doğu Avrupa uumllkelerinin sosyal ve
ekonomik yapılarında son yıllarda goumlruumllen değişmelere ve bunun sonucu olarak ortaya ccedilıkan
yeni ilişkilere paralel olarak TEM Projesine doğu-batı istikametinde yeni hatlar ilave
edilerek TEM ağı yaklaşık 20149 kmrsquoye ccedilıkartılmıştır
Uumllkemiz sınırları iccedilinde kalan boumlluumlmuuml ise Kapıkule İstanbul Ankara Aşkale
guumlzergacirchını takiben Trabzonda Karadenize doğuda Guumlrbulak batıda Afyon uumlzerinden
İzmir ve Ege Denizine guumlney ve guumlneydoğuda ise Yayladağ ve Cizre hudut kapılarımıza
ulaşmaktadır Ayrıca Gerede-Samsun-Trabzon-Rize-Hopa guumlzergacirchının da TEM ağına ilave
edilmesiyle TEMin Tuumlrkiye sınırları dacirchilicircndeki yol uzunluğu 5556 km olmuştur
194 Ekonomik İşbirliği Teşkilatı (EİT-ECO)
ECO 1964 yılında kurulan Kalkınma İccedilin Boumllgesel İşbirliği Teşkilatı (RCD) nın bir
devamı olarak Tuumlrkiye İran ve Pakistan arasında imzalanan bir protokolle kurulmuştur
Teşkilatın oumlncelikli hedefleri arasında serbest bir taşımacılık sistemi yer aldığından
ulaştırma ile ilgili konular buumlyuumlk oumlnem arz etmektedir Uumlye uumllkeler arasında ekonomik ticari
ve kuumlltuumlrel işbirliğini sağlamak amacıyla kurulan teşkilat daha sonra Sovyetler Birliğinin
dağılmasıyla bağımsızlıklarını kazanan boumllgedeki bazı uumllkelerin de katılımıyla uumlye sayısını
10a ccedilıkarmıştır Buguumln itibariyle Tuumlrkiye İran Pakistan Azerbaycan Tuumlrkmenistan
Oumlzbekistan Kırgızistan Kazakistan Afganistan ve Tacikistan ECO uumlyesi uumllkelerdir Kuzey
Kıbrıs Tuumlrk Cumhuriyeti de goumlzlemci uumlye statuumlsuuml ile ECO ccedilalışmalarını izlemektedir
Tuumlrk taşımacılarının orta ve uzak Asyaya ulaşması iccedilin oumlnemli guumlzergacirchları iccedileren uumlye
uumllkeler taşımacılık konusunda ccedileşitli anlaşmaların hazırlık ccedilalışmalarını suumlrduumlrmektedir
Uumllkemiz bu ccedilalışmaların tamamına aktif olarak katılmakta ve gerekli katkıyı sağlamaktadır
Resim 116 ECO (Economic cooperation organization)
Yeni katılımlarla birlikte boumllgesel işbirliğinde roluuml ve oumlnemi artan ECO ccedilerccedilevesinde
kesintisiz bir kara yolu ulaşımı iccedilin ilave guumlzergacirchlara ihtiyaccedil duyulmuş olup bu konuda
ccedilalışmalar suumlrduumlruumllmektedir
20
110 Uluslararası Kara Yolu Eşya Taşımacılığında Lojistik Firma
(freight forwarder)
Kara yolu taşıma sistemleri oumlzellikle muumlşteri ilişkileri ile kara yolu iş
organizasyonunda oumlnemli roluuml bulunan lojistik firma tarafından yoğun olarak
etkilenmektedir Lojistik firmanın kara yolu taşımacılık sistemleri iccedilindeki etkinliğini
sağlayabilmesi iccedilin oumlnem vermesi gereken hususlar şunlardır
Taşımacılık hizmetlerinde yuumlksek kalite
Suumlratli ve tam zamanında teslimat
Seferlerde sıklık ve duumlzenlilik
Goumlndericilere esnek fiyat oumlnerileri
Resim 117 Fiyatlandırma
Lojistik Firma bu unsurlar sayesinde taşıyıcı ile birebir bağlantı kurabilir ve
muumlşterilerine uygun ccediloumlzuumlm imkacircnları yaratabilir Kara yolu eşya taşımacılığında lojistik
firmanın temel işlevi diğer taşıma tuumlrlerinde olduğu gibi taşıma organizasyonunun yerine
getirilmesidir Lojistik firma taşıma organizasyonunu yerine getirirken goumlz oumlnuumlne aldığı en
oumlnemli unsur muumlşteri odaklı hizmet anlayışıdır Hizmetin kesintisiz ve suumlrekli olarak aynı
kalitede ve duumlşuumlk maliyette verilebilmesi lojistik firmanın temel ccedilalışma prensibi
olmaktadır
Lojistik firmanın ana hizmeti muumlşterilerine kara yolu ile yapılacak taşımalarda tarifeli
seferler organize edecek şekilde yuumlk konsolidasyonu yapmasıdır Bu amaccedilla aynı guumlzergacircha
youmlnelik bulunan yuumlk talepleri hacim olarak yetersiz olsa bile hizmetin suumlrekliliğinin
sağlanması amacıyla duumlzenli olarak verilebilmelidir
Lojistik firmanın hizmet yaklaşımı duumlşuumlk hacimli yuumlklerin taşınmasında
konsolidasyon yaparak bireysel ihracatccedilı ve ithalatccedilının goumlnderilerine daha avantajlı bir
ortam oluşturmaktır
Lojistik firmaların kara yolu eşya taşımacılığı ile goumlndericiye sağlayabileceği faydalar
şu şekilde sıralanabilir
21
Lojistik firmanın bir hizmet organizasyonu olarak muumlşterilerine ihtiyaccedil duyduğu
yuumlksek esnekliği sunabilmesi
Yuumlk konsolidasyonu yapabilmenin sağladığı yeterli yuumlk bulma avantajı
Resim 118 Yuumlk konsolidasyonu
Depodan depoya guumlvenli taşıma
Duumlzenli ve sık yuumlkleme yapılabilmesi
Taşıma ve depo yerlerinin kapasitelerinin iyi kullanımına youmlnelik optimal
ccediloumlzuumlmlemeler sayesinde oumlnemli maliyet avantajı oluşturması
Taşımayı buumltuumlnuumlyle kontrol altında tutma olanağı
Sevkiyatın araccedil takip sistemiyle suumlrekli izlenebilmesi
Suumlratli teslimat imkacircnı
Kolay yuumlkleme ve boşaltma olanağı
Uygun fiyat tarifelerinin oluşturulmasıdır
1101 Taşıma Organizatoumlruuml Olarak Lojistik Firma (freight forwarder)
Kara yolu eşya taşımacılığında Lojistik Firmarsquonın taşıma organizatoumlruuml olarak başlıca
roluuml uluslararası taşımacılıkta goumlndericilerin (ihracat ve ithalatccedilılar) yuumlklerinin teslim
yerlerine en iyi koşullarda ulaştırılmasına youmlnelik faaliyetlerde bulunmasıdır
Lojistik firmanın taşıma organizatoumlruuml olarak hizmet suumlrecinin aşamaları şunlardır
Muumlşteri talebi
Hizmet tarifelendirme
Teklif verilmesi
Soumlzleşme yapılması
Hizmetin yerine getirilmesi
22
Goumlnderici ihracat ve ithalat eşyasının taşınmasını guumlvenli hızlı ve duumlşuumlk fiyatla
yapabilecek taşıma organizatoumlruuml (lojistik firma) firmalarla ilgili pazar araştırması yapabilir
Goumlnderici iccedilin lojistik firma seccediliminde oumlnemli unsurlar şunlardır
Lojistik firmanın sevk edilmesi planlanan boumllgedeki faaliyet alanı
Taşınacak malla ilgili daha oumlnceki deneyimi
Taşıma ve diğer hizmetlere ait rekabetccedili tarifeleri
Hizmet kalitesi
Firma referansları
İş deneyimleri
Firma guumlvenliği
Goumlndericinin lojistik firmadan beklentisi sadece rekabetccedili fiyatlara dayanmamakta
sevk edilecek eşyaya ait taşıma deneyimi ve taşımayı emniyetli ve tam zamanında teslim
edilmesi başta olmak uumlzere hizmet kalitesi yuumlksek bir şekilde yerine getirebilmesine bağlı
olmaktadır
Lojistik firmanın tercih edilebilir olabilmesi iccedilin pazarlama stratejileri oluşturması
gerekmektedir Pazarlama stratejilerini oluştururken lojistik firmalar muumlşterilerine sunduğu
hizmet alanını genişleterek yeni hizmet alanlarını nitelikli olarak sağlamayı ve rekabetccedili fiyat
politikaları oluşturmayı oumln planda tutmalıdır Lojistik firmanın kara yolu stratejilerinin
başarılı olabilmesi iccedilin aşağıdaki unsurlara yeterince oumlnem vermek durumundadır
Profesyonel bir işadamı bilinci ile ccedilalışmalıdır
Goumlndericinin talep ve beklentilerine dikkat edilmelidir
Goumlndericiye verdiği soumlzleri titizlikle yerine getirmelidir
Belirsizlik durumlarında mutlaka goumlnderenle bağlantıya geccedilmelidir
Maliyet ve kacircrlılık analizleri yapmalıdır
1102 Kara Yolu Hizmet Soumlzleşmesi
Taşıma organizatoumlruuml olarak lojistik firma (freight forwarder) uluslararası kara yolu
eşya taşımacılığında faaliyetlerini goumlndericilerin (ihracat veya ithalatccedilı) talimatları
ccedilerccedilevesinde yerine getirmektedir Goumlndericiler yuumlklerin taşınması veya diğer faaliyetlerin
organizasyonu iccedilin yuumlk taşıyıcılar ile (ihracatta malları teslim alacak veya ithalatta
sevkiyatları planlamak uumlzere yurt dışı acentelerle) bir hizmet soumlzleşmesi yapmaktadır
Goumlndericilerin yuumlkleri bazen tam kamyon yuumlkuuml (FCL) olabileceği gibi bazen de kamyon
yuumlkuumlnuuml dolduramayacak hacimde olabilir Kamyon yuumlkuumlnden az olduğunda lojistik firma
bireysel goumlndericilere ait yuumlkleri konsolidasyon yaparak kamyon yuumlkuuml hacmine ulaştırabilir
Goumlnderici işveren olarak taşıma organizatoumlruuml lojistik firmayla bir hizmet soumlzleşmesi
yapar Bu soumlzleşme uygulamada goumlndericinin yazılı talimatı ile olabileceği gibi bazen de
guumlvenilir muumlşterilerden ndashgoumlndericiden- soumlzluuml de alınabilir
23
Taşıma organizatoumlruuml lojistik firmanın bir taşıma firması bulup muumlşterilerden aldığı
eşyayı taşıtması gerekecektir Lojistik firma goumlnderenle yaptığı soumlzleşmenin bir benzerini
goumlnderenin istediği koşulları yerine getirebilecek bir taşımacıyla da yapabilir Lojistik firma
goumlndericinin sevk talimatına goumlre taşımayı organize ederek taşıyıcıyı youmlnlendirir
Lojistik firmanın hizmet soumlzleşmesi yaptığı muumlşterisine karşı taşıma ile ilgili
yuumlkuumlmluumlluumlklerini yerine getirebilmesi iccedilin taşıyıcı seccediliminden malların teslim edilmesine
kadar tuumlm aşamalarda taşıma suumlrecinin takip edilmesi gereklidir Lojistik firma goumlndericiyi
(muumlşteri) memnun edebilecek hizmet tarifesini oluşturmak amacıyla taşıyıcı seccediliminde
goumlndericinin kendisi iccedilin oumlnemli olan konuları aynı şekilde taşıyıcıdan da talep etmelidir
Uluslararası taşımalarda lojistik firmanın yapmış olduğu hizmet soumlzleşmesinin işlerliği
ldquoMal Teslim Alındı Makbuzu (Forwarderrsquos Certficate of Receipt FCR)rdquo duumlzenlemesiyle
kesinlik kazanmaktadır Lojistik firma tarafından goumlndericiye yani ihracatccedilı veya ithalatccedilıya
verilen FCR belgesi ile soumlz konusu malın zilyetliği lojistik firmanın uumlzerine geccedilmektedir
Resim 119 Malların teslim alınma işlemleri
24
X İhracat AŞ
Merter 235 İstanbul Tuumlrkiye
Tel 0212 125 25 27
Faks 0212 125 125 25 25
E-Posta XXcom
HİZMET SOumlZLEŞMESİ
Merter 235 İstanbul adresinde bulunan X İhracat AŞ ile Sefakoumly
Cumhuriyet Cad 17 İstanbul adresinde bulunan Hizmet Lojistik AŞ
arasında aşağıdaki şartlarda taşıma hizmet soumlzleşmesi yapılmıştır
1 Hizmet Lojistik AŞX AŞrsquonin Merter deposundan Almanya ve
Fransarsquoya sevk edilecek mamulleri taşıyacaktır Araccedillar hazır giyim
taşımasına uygun askılı araccedillar olacaktır
2 Sevkiyatlar uumlretimde bir aksama olmadıkccedila her hafta cuma guumlnuuml
yapılacaktır Hizmet Lojistik AŞ bu nedenle her cuma saat 0800rsquode depo
oumlnuumlnde uygun araccedillarını hazır edecektir
3 Hizmet Lojistik AŞ Almanya ve Fransarsquoya sevkiyatın olup olmadığı
konusunda teyidi en geccedil her hafta ccedilarşamba guumlnuumlne kadar alacaktır
4 Hizmet Lojistik AŞ uygun aracı cuma guumlnuuml oumlğleden sonra saat
1430rsquoa kadar tedarik edemediği takdirdeX AŞ başka firmadan araccedil tedarik
ederek malları sevk edecektir Navlun fiyat farkı bulunduğunda fiyat farkı ile
birlikte her araccedil iccedilin 500 Euro tutarını Hizmet Lojistik AŞ fatura edecektir
5 Taşıma uumlcreti Almanya iccedilin helliphelliphelliphellip Euro ve Fransa iccedilin helliphelliphellip
Euro olacaktır
6 Bu soumlzleşme imza tarihinden itibaren 1 yıl suumlre ile geccedilerlidir
Taraflardan biri bir ay oumlncesinden yazılı olarak anlaşmanın sona erdiğini
diğer tarafa bildirmedikccedile soumlzleşme suumlresi 1 yıl daha aynı şartlarda uzatılmış
olacaktır
7 Muumlcbir hacircller soumlzleşme kapsamı dışındadır
8 Taraflar arasındaki anlaşmazlıklar oumlncelikle iyi niyet ccedilerccedilevesinde
ccediloumlzuumlme kavuşturulacaktır Ccediloumlzuumlmsuumlzluumlk hacirclinde İstanbul Ticaret Odasırsquonın
verdiği kararlar esas alınacaktır
İş bu soumlzleşme 01012008 tarihinde X AŞ ile Hizmet Lojistik AŞ
arasında yapılmıştır
X AŞ Hizmet Lojistik AŞ
Yetkili İmza Yetkili İmza
Belge 11 Kara yolu taşımacılık hizmet soumlzleşmesi oumlrneği
25
UYGULAMA FAALİYETİ
İşlem Basamakları Oumlneriler
Kara yolu taşımacılığının genel yapısını
oumlğreniniz Kara yolu taşıma sistemleri ve bu
sistemlerin etkilendiği faktoumlrleri ayırt
ediniz
Kara yolu taşımacılığının uumllkemizdeki
tarihi gelişimini kavrayınız Kara yolu taşımacılığının
gelişiminde temel etmenlerin neler
olduğunu neden-sonuccedil ilişkisine goumlre
değerlendiriniz
Kara yolu taşımacılığının diğer
taşımacılık tuumlrlerine goumlre uumlstuumlnluumlklerini ve
olumsuz youmlnlerini kavrayınız
Olumsuz ve uumlstuumln yanları
karşılaştırarak diğer taşıma tuumlrlerine goumlre
niccedilin tercih edilmesi ya da oumlnerilmemesi
gerektiğini sebepleriyle birlikte tartışınız
Kara yolu eşya taşımacılığında
uluslararası oumlrguumltler ve temel goumlrevlerini
kavrayınız
Oumlrguumltlerin kuruluş amaccedilları uumlye
uumllkeler vb ayrıntılar ile oumlrguumltleri
karşılaştırmaya ccedilalışınız
Tuumlrkiyersquonin uluslararası kara yolu eşya
taşımacılığındaki ana guumlzergacirchlarını
kavrayınız
Ro-Ro gemileriyle yapılan
taşımacılığın diğer guumlzergacirchlara goumlre
uumlstuumln anlarını değerlendiriniz
Tuumlrkiyersquonin taraf olduğu uluslararası
kara yolu projelerini oumlğreniniz
Projelerin temel amacını ve işleyiş
durumlarını irdeleyiniz
Uluslararası kara yolu taşımacılığında
lojistik firmanın sorumluluğu ve goumlrevlerini
kavrayınız
Lojistik firmanın taşıma organizatoumlruuml
olarak hizmet suumlrecinin aşamalarını
değerlendiriniz
UYGULAMA FAALİYETİ
26
OumlLCcedilME VE DEĞERLENDİRME Aşağıdaki soruları dikkatlice okuyunuz ve doğru seccedileneği işaretleyiniz
1- Aşağıdakilerden hangisi kara yolu taşımacılığının temel boyutları arasında yer alır
A) Taşınacak eşyanın var olması
B) Eşya taşıma işinin uumlstlenilmesi
C) Uumlcret karşılığı olması
D) Hepsi
2- Aşağıdakilerden hangisi uumllkemizde kara yolu taşımacılığının gelişmesinin oumlnemli bir
nedeni olarak sayılamaz
A) 4925 sayılı Kara yolu Taşıma Kanunursquonun yuumlruumlrluumlğe girmesi
B) Uluslararası kara yolu taşımacılığında uumllkemizin araccedil filosunun yenilenmesi
C) İthal ettiğimiz uumlruumlnlerde oumlnemli bir ccedileşitlilik ve artış goumlzlenmesi
D) Tuumlrkiye-İtalya Ro-Ro hattının kurulması
3- Aşağıdakilerden hangisi kara yolu taşımacılığının diğer taşıma tuumlrlerine goumlre uumlstuumln youmlnleri
arasında yer almaz
A) Elleccedillemenin az olması nedeniyle eşyanın yıpranması en aza indirgenir
B) Rekabetin uumlst seviyede bulunması kara yolu firmalarının karını artırmaktadır
C) Kara yoluyla daha duumlzenli ve sık sefer imkacircnı bulunmaktadır
D) Ambalajlama ve sevkiyata hazırlamada zaman ve kaynaklardan tasarruf olanağı
sağlanır
4- Aşağıdakilerden hangisi uluslar arası karayolu eşya taşımacılığında etkili olan oumlrguumltler
arasında yer alır
A) Ulaştırma Bakanları Avrupa Konferansı (CEMT-UBAK)
B) Uluslararası Kara Yolu Taşıma Birliği (IRU)
C) Guumlneydoğu Avrupa Ortak Girişimi (SECI)
D) Hepsi
5- Aşağıdakilerden hangisi Tuumlrkiyersquonin karayolu guumlzergahları arasında yer almaz
A) Bulgaristan - Romanya - Macaristan - Avusturya hattı
B) Bulgaristan - Yugoslavya - Macaristan - Almanya hattı
C) Bulgaristan - Yugoslavya - Hırvatistan - Slovenya - Avusturya hattı
D) Bulgaristan - Yugoslavya - Hırvatistan - Slovenya - İtalya hattı
OumlLCcedilME VE DEĞERLENDİRME
27
6- Aşağıdakilerden hangisi uumllkemizin uluslararası karayolu projeleri arasında yer almaz
A) Ekonomik İşbirliği Teşkilatı (EİT-ECO)
B) Avrupa Ekonomik Komisyonu (AEK)
C) Doğu - Batı Avrupa Otoyolu (TEM) Projesi
D) Tuumlrkiye Transit Kara Yolu (TETEK) Projesi
7- Aşağıdakilerden hangisi Lojistik Firmarsquoların karayolu eşya taşımacılığı ile goumlndericiye
sağlayabileceği faydalar arasında yer almaz
A) Kolay yuumlkleme ve boşaltma olanağı
B) Duumlzenli ve sık yuumlkleme yapılabilmesi
C) Taşımayı teslimat aşamasında kontrol altında tutma olanağı
D) Depodan depoya guumlvenli taşıma
DEĞERLENDİRME
Cevaplarınızı cevap anahtarı ile karşılaştırınız Doğru cevap sayınızı belirleyerek
kendinizi değerlendiriniz Yanlış cevap verdiğiniz ya da cevap verirken teredduumlt yaşadığınız
sorularla ilgili konuları faaliyete geri doumlnerek tekrar inceleyiniz
Tuumlm sorulara doğru cevap verdiyseniz uygulamalı teste geccediliniz
28
KONTROL LİSTESİ
Aşağıda Karayolu Taşımacılık sistemi ile ilgili uygulamalarda karşınıza ccedilıkacak
durumlar sıralanmıştır Karayolu taşımacılık sistemi ile ilgili listelenen davranışları tabloda
bulunan değerlendirme oumllccedileğine goumlre değerlendiriniz
Değerlendirme Oumllccediluumltleri Evet Hayır
1- Kara yolu taşımacılığının genel yapısını oumlğrendiniz mi
2- Kara yolu taşımacılığının uumllkemizdeki tarihi gelişimini kavradınız
mı
3- Kara yolu taşımacılığının diğer taşımacılık tuumlrlerine goumlre
uumlstuumlnluumlklerini ve olumsuz youmlnlerini kavradınız mı
4- Kara yolu eşya taşımacılığında uluslararası oumlrguumltler ve temel
goumlrevlerini kavradınız mı
5-Tuumlrkiyersquonin uluslararası kara yolu eşya taşımacılığındaki ana
guumlzergacirchlarını kavradınız mı
6-Tuumlrkiyersquonin taraf olduğu uluslararası kara yolu projelerini oumlğrendiniz
mi
7- Uluslararası kara yolu taşımacılığında lojistik firmanın
sorumluluğunu ve goumlrevlerini kavradınız mı
DEĞERLENDİRME
Yapılan değerlendirme sonunda ldquoHayırrdquo şeklindeki cevaplarınızı bir daha goumlzden
geccediliriniz Kendinizi yeterli goumlrmuumlyorsanız oumlğrenme faaliyetini tekrar ediniz Buumltuumln
cevaplarınız ldquoEvetrdquo ise bir sonraki oumlğrenme faaliyetine geccediliniz
29
OumlĞRENME FAALİYETİndash2
Ofis ortamında CMR TTK Karayolu Taşıma Youmlnetmeliği Uluslar arası anlaşmalar
ve firma standartlarına goumlre bilgisayar telefon yazıcı ve faks gibi donanımları kullanarak
karayolu taşımacılığının yasal ccedilerccedilevesini uygulayabileceksiniz
Kara yolu eşya taşımacılığında yetki belgesi tuumlrleri ve yetki belgesi alabilme
şartları hakkında araştırma yapınız
CMR Anlaşması ve iccedileriği hakkında bilgi edininiz
Kara yolu taşımacılığı kanunu ve Youmlnetmeliği hakkında bilgi edininiz
Bulabileceğiniz belge resim dergi harita vb dokuumlmanları sınıf ortamında
arkadaşlarınızla paylaşınız
Araştırma yaparken ccedilevrenizde bulunan lojistik firmalarla veya nakliye firmaları ile
anlaşmalı olarak ccedilalışan işletmelerin ilgili servislerinden yararlanabilirsiniz Ayrıca bu
firmaların internet sitelerinden de bilgi edinebilirsiniz
2 KARA YOLU EŞYA TAŞIMACILIĞININ
YASAL CcedilERCcedilEVESİ 21 Kara Yolu Taşıma Kanunu ve Youmlnetmeliği
Tuumlrkiyersquode eşya veya yolcu taşıma hizmetleri genellikle kara yoluyla sağlanmaktadır
2003 yılı itibariyle yurt iccedili eşya taşımacılığının 92rsquosi yolcu taşımacılığının ise 96rsquosı kara
yoluyla gerccedilekleştirilmiştir Buna karşılık uluslararası eşya taşımalarında bu oranın ihraccedil
taşımalarında 163 (Avruparsquoya 776) ithal taşımalarında ise 64 (Avruparsquodan
763)rsquolerde kaldığı goumlruumllmektedir Aynı doumlnemde Tuumlrkiyersquode yolcu taşıma işiyle uğraşan
işletmelerin sayısı 567 (bunların 155rsquoi uluslararası yolcu taşımacılığıyla uğraşmakta olup 79
adedi uluslararası duumlzenli hatta sahiptir) uluslararası eşya taşımacılığını meslek edinenler ise
996 adettir Karayollarımızda toplam koltuk sayısı 402506 olan 9527 adet otobuumls (bunların
toplam 73852 adet koltuk kapasiteli 1521rsquoi uluslararası ccedilalışmaktadır) ve toplam eşya
taşıma kapasitesi 1314637 ton olan 30265 ccedilekici 34245 yarı roumlmork 2268 roumlmork
12163 tanker ve 13412 kamyon dolaşmaktadır
OumlĞRENME FAALİYETİndash2
AMACcedil
ARAŞTIRMA
30
Buumltuumln bu veriler Tuumlrk ekonomisi bakımından kara yolu taşımacılığının ne kadar
oumlnemli olduğunu ortaya koymaktadır Bununla birlikte Tuumlrkiye 19072003 tarihine kadar
kara yolu taşımacılığının oumlzellikle idaricirc boyutunu duumlzenleyen genel bir kanunu Meclisten
ccedilıkartamamıştır Taşıma hizmetleri hakkındaki duumlzenlemelerin ccediloğunluğu youmlnetmelik ve
genelge duumlzeyinde kalmıştır Mevzuatımızdaki bu yetersizliği Tuumlrkiyersquonin kara yolu
taşımacılığı hakkında milli bir politikaya sahip olmayışına dayandırmak muumlmkuumlnduumlr
Taşımacılık alanında rol oynayan ccedileşitli menfaat gruplarının bir araya gelerek muumlşterek
menfaatlerini yansıtacak bir kanun arayışına girmemeleri de eksikliğin bir diğer sebebi
olarak goumlsterilebilir
Ulaştırma Bakanlığının ccedilabaları sonucu 10072003 tarihinde 4925 sayılı Kara yolu
Taşıma Kanunu TBMMrsquode kabul edilmiş ve 19072003 tarihinde de 25173 sayılı Resmicirc
Gazetersquode ilacircn edilerek yuumlruumlrluumlğe girmiştir Kanun ldquoBaşlangıccedil Huumlkuumlmlerirdquo ldquoUluslararası
Taşımalarrdquo ldquoSorumluluk ve Sigortardquo ve ldquoCcedileşitli Huumlkuumlmlerrdquo başlıklı 4 kısımdan ve 38
maddeden ibarettir Ulaştırma Bakanlığınca Kanunun 34 maddesine dayanılarak hazırlanan
Kara yolu Taşıma Youmlnetmeliği ise 25022004 tarihinde 25384 sayılı Resmicirc Gazetersquode
yayımlanarak yuumlruumlrluumlğe girmiştir Toplam 90 maddeden oluşan bu youmlnetmelikte kanunun 34
maddesinde sayılan hususlar hakkında duumlzenlemeye gidilmiştir
211 Kanunun Amacı ve Uygulama Sahası
Kara yolu Taşıma Kanunursquonun genel amaccedilları aşağıdaki gibi sıralanabilir
Kara yolu taşımalarını uumllke ekonomisinin gerektirdiği şekilde duumlzenlemek
Taşımada duumlzeni ve guumlvenliği sağlamak
Taşımacı acente ve taşıma işleri komisyoncuları ile nakliyat ambarı ve kargo
işletmeciliği ve benzeri hizmetlerin şartlarını belirlemek
Taşıma işlerinde istihdam edilenlerin niteliklerini haklarını ve sorumluluklarını
saptamak
Kara yolu taşımalarının diğer taşıma sistemleri ile birlikte ve birbirlerini
tamamlayıcı olarak hizmet vermesini ve mevcut imkacircnların daha yararlı bir şekilde
kullanılmasını sağlamak
Tuumlrk Medeni Kanunursquonun 1 maddesine goumlre kanunlar soumlzuumlyle ve oumlzuumlyle değindiği
buumltuumln konularda uygulanacağından Kara yolu Taşıma Kanunursquonun 1 maddesinde sayılan
amaccedilların bu Kanunrsquoun oumlzuumlyle değindiği hususların belirlenmesine katkıda bulunacağı
şuumlphesizdir Benzeri bir huumlkme youmlnetmeliğin 1 maddesinde de rastlanmaktadır
Aralarındaki tek fark Kanunrsquoda sayılan amaccedillardan uumlccediluumlncuumlsuumlndeki ldquobenzeri hizmetlerrdquo
kavramının iccedili doldurulmuş ve ldquolojistik işletmeciliği taşıma işleri organizatoumlrluumlğuuml terminal
işletmeciliği oto kiralama işletmeciliği ve dağıtıcılıkrdquo hizmetlerinin şartlarını belirlemek de
youmlnetmeliğin amaccedilları iccediline sokulmuştur Oysa Kanunrsquoun 34 maddesi ccedilıkartılacak
youmlnetmelikte ldquobenzeri hizmetlerrdquo kavramına giren faaliyetleri saymak ve bunların şartlarını
tespit yetkisini Ulaştırma Bakanlığırsquona vermiş değildir Soumlz konusu maddede Bakanlığın
şartlarını belirlemeye yetkili olduğu hizmetler accedilıkccedila ldquotaşımacılık acente ve taşıma işleri
komisyonculuğu ile nakliyat ambarı ve kargo işletmeciliğirdquo olarak belirtilmiştir Bakanlık
31
youmlnetmelikte sayılan benzeri hizmetleri ancak Kanunrsquoda sayılan hizmetlerin alt kategorisi
olması şartıyla ve oumllccediluumlsuumlnde duumlzenleyebilir
Bununla birlikte Kanundan farklı olarak Youmlnetmelik kaleme alınırken AB taşıma
mevzuatı ile ve oumlzellikle ldquoKara yolu ile yapılan eşya ve yolcu taşımacıları mesleğine giriş ile
bu taşımacıların ulusal ve uluslararası taşımacılık alanında serbest yerleşim oumlzguumlrluumlklerinin
etkin kullanımını teşvik etmek uumlzere diploma sertifika ve diğer uumlnvanların karşılıklı olarak
tanınmasırdquo nı iccedileren 29 Nisan 1996 tarihli ve 9626AT sayılı ldquoKonsey Direktifirdquo ile uyumu
sağlanmaya ccedilalışılmıştır Ancak bu uyumlaştırma aşamasında Anayasa gereği kanunla
yapılması gereken duumlzenlemelerin youmlnetmelikle gerccedilekleştirildiği goumlruumllmektedir
Kanunun 2 maddesi gereğince uygulama sahasına aşağıdaki hususlar girmektedir
Kamuya accedilık kara yolunda motorlu taşıtlarla yapılan yolcu ve eşya taşımaları
ldquoTaşımardquo kavramı kanunun 3 maddesinde yolcunun taşıta bindiği veya eşyanın
taşımacıya teslim edildiği yerden varış noktasına goumltuumlruumllmesi şeklinde tanımlanmıştır Aynı
maddeye goumlre ldquovarış noktasırdquo ise yolcu bileti veya taşıma senedinde goumlsterilen yolcu veya
eşyanın goumltuumlruumllmek istendiği yerdir Aslında eşya ve yolcu taşımalarını aynı kapsamda ele
almak hatalıdır Eşya taşıması eşyanın taşımacı tarafından teselluumlm edildiği andan teslim
edildiği ana kadar ki suumlreci kapsayan bir faaliyet iken yolcu taşıması yolcunun taşıta bindiği
anda başlamakta ve taşıttan indiği anda sona ermektedir Bu itibarla taşımanın sona ermesi
iccedilin eşya veya yolcunun varış noktasına goumltuumlruumllmesi değil eşyanın bu noktada goumlnderilene
teslimi veya yolcunun taşıttan inmesi oumlnemlidir
Resim 21 Eşyanın taşınması
Kanunun amacı kara yolunda yapılan taşımaları duumlzenlemek olduğuna goumlre deniz iccedil
sular hava ve demir yolu taşımalarının kapsam dışı tutulması gerekir Karma taşıma hacirclinde
32
ise ldquonetwork prensibirdquo gereği taşıma kara yolunda (trafik iccedilin kamunun yararlanmasına accedilık
olan arazi şeridi yol otoyol koumlpruumller ve benzeri yapı ve alanlarında) cereyan ettiği suumlrece
Kanun ve Youmlnetmelik huumlkuumlmleri uygulanacaktır
Taşıma işleri işletmecileri
Kanunun 3 maddesine goumlre ldquotaşıma işleri işletmecilerirdquo taşıma işlerinde faaliyette
bulunan taşımacı acente taşıma işleri komisyoncusu ile nakliyat ambarı ve kargo
işletmecileridir
Taşımacılar
Taşıma işleri işletmecilerinden ilki taşımacılardır Kanun koyucu bu suretle Tuumlrk
Ticaret Kanunursquonun kullandığı ldquotaşıyıcırdquo kavramını değil CMRrsquonin Tuumlrkccedile tercuumlmesinde
kendisinden yararlanılan ldquotaşımacırdquo kavramını tercih etmiştir Kanunun 3 maddesine goumlre
ldquotaşımacırdquo taşımacı yetki belgesine sahip olan ve kendi nam ve hesabına taşımayı bir uumlcret
karşılığı uumlstlenen gerccedilek veya tuumlzel kişidir Tuumlrk Ticaret Kanunursquonun 762 maddesinden
farklı olarak taşımacının yetki belgesine sahip olması aranmak suretiyle Kara Yolu Taşıma
Kanunursquonun uygulama sahası daraltılmıştır
Nakliyat ambarı işletmecileri
Kanunun 3 maddesine goumlre ldquonakliyat ambarı işletmecilerirdquo bağımsız bir iş yerinin
kullanım hakkına sahip olan ve eşyayı teslim alarak kendi goumlzetim ve denetimi altında
yuumlkleme boşaltma depolama istifleme aktarma ve goumlnderilene teslim gibi hizmetleri
yerine getiren taşımayı yapan veya yaptıran ve bundan doğacak sorumluluğu uumlstlenen
kişilerdir
Resim 22 Nakliyat ambarı
Taşıma acenteleri
Taşıma işleri işletmecilerinden diğer bir grup taşıma acenteleridir Kanunun 3
maddesinde ldquotaşıma acentelerirdquonin Tuumlrk Ticaret Kanunursquonun 116 maddesindeki ldquoacenterdquo
tanımına uygun olarak ticaricirc muumlmessil ticaricirc vekil satış memuru veya muumlstahdem gibi
bağımlı bir sıfatı olmaksızın bir soumlzleşmeye dayanarak belirli bir yer veya boumllge iccedilinde daimicirc
33
surette bir veya birden fazla taşımacıyı ilgilendiren soumlzleşmelerde aracılık etmeyi ve onlar
adına taşıma soumlzleşmesi yapmayı meslek edinen kişilerden oluştuğu accedilıklanmıştır
Taşıma işleri komisyoncuları
Taşıma işleri komisyoncuları kanunun 3 maddesinde Tuumlrk Ticaret Kanunursquonun 808
maddesiyle uyum hacirclinde uumlcreti karşılığında kendi namına ve bir muumlvekkil hesabına eşya
taşıtmayı meslek edinmiş kişiler olarak tanımlanmıştır
Kargo işletmecileri
Kanun 3 maddesinde tanımlanan ldquokargo işletmelerirdquo bağımsız bir işyerinin kullanma
hakkına sahip olan ve kargoyu teslim alarak kısa suumlrede goumlnderilene ulaştırmak amacıyla
kendi goumlzetimi ve denetimi altında yuumlkleme boşaltma depolama istifleme aktarma ve
goumlnderilene teslim gibi hizmetleri yerine getiren taşımayı yapan veya yaptıran ve bundan
doğacak sorumluluğu uumlstlenen kişilerdir ldquoKargordquo ise tek parccedilada en fazla (100) yuumlz
kilogramı geccedilmeyen genellikle ambalaj ve kap iccedilerisinde olan kuumlccediluumlk boyutlu koli sandık
paket gibi parccedila eşyadır
Resim 23 Kargo
Ulaştırma Bakanlığı daha sonra ccedilıkartmış olduğu ek bir youmlnetmelikle ldquotaşıma işleri
işletmecilerirdquo nin kapsam alanına giren işletmeci sayısını artırmıştır
Lojistik işletmecileri
Youmlnetmeliğin 4 maddesinde tanımlanan ldquolojistik işletmecilerirdquo kendi nam ve hesabına
taşımacılık yapmakla beraber bağımsız bir işyerinin kullanım hakkına sahip olarak
muumlşterilerine ait eşyayı teslim aldıktan sonra kendi goumlzetim ve denetimi altında yuumlkleme
boşaltma depolama istifleme paketleme tasnif etiketleme satış veya pazarlama sipariş
planlaması dağıtım tedarik nakliye ve benzeri hizmetleri uumlstlenen gerccedilek ve tuumlzel kişilerdir
34
Lojistik işletmecisi ile nakliyat ambarı işletmecisi arasındaki en oumlnemli fark
birincisinin tasnif etiketleme satış pazarlama sipariş planlaması dağıtım tedarik gibi
doğrudan taşıma işlerinden sayılamayacak işlerle meşguliyetinin aranmasıdır
Taşıma işleri organizatoumlrleri
Taşıma işleri organizatoumlrleri de youmlnetmeliğin 4 maddesinde tanımlanmıştır Buna
goumlre Kanun bu Youmlnetmelik ve ilgili diğer mevzuatın taşımacılık sıfatı ile faaliyet
goumlsterenlere getirdikleri yuumlkuumlmluumlluumlk ve sorumluluklar ccedilerccedilevesinde taşımacı kabul edilerek
bu youmlnetmeliğe goumlre yetki belgesi almış gerccedilek ve tuumlzel kişilerin imkacircn kabiliyet ve
kapasiteleri ile gerektiğinde diğer taşıma tuumlrlerinden de yararlanarak veya bunları kullanarak
kombine taşımacılık dacirchil kendi nam ve hesabına taşıma yaptırarak taşıma faturası
duumlzenleyecek tuumlzel kişiler taşıma işleri organizatoumlrleridir
Taşıma işleri organizatoumlrleri esas itibariyle taşımacılık işini organize eden kişilerdir
Anılan kişiler goumlnderene karşı taşımayı organize ederken taşımanın tuumlm ayaklarını
uumlstlendiklerinden zaten taşımacı sayılırlar Goumlnderen ile olan ilişkisinde taşımacı olan
organizatoumlr kendisine karşı taşıma taahhuumlduumlnde bulunan fiili taşımacılara karşı goumlnderen
konumundadır
Terminal işletmecileri
Dağıtıcılar
Tek parccedilada en fazla 5 kg ağırlığındaki kargoların kısa suumlrede kapıdan
kapıya kendi nam ve hesabına dağıtımını yapacak gerccedilek ve tuumlzel kişiler Youmlnetmeliğin 4
maddesinde ldquodağıtıcırdquo olarak adlandırılmışlardır Aslında soumlz konusu kişiler Kanun
anlamında ldquokargo işletmecisirdquo iken youmlnetmelikte ayrı bir kategoriye sokulmuşlardır
Dağıtıcıları kargo işletmecilerinden ayıran tek unsur onların 100 kg yerine 5 kgrsquoı
geccedilmeyen kargoları taşımayı uumlstlenmiş olmalarıdır
35
Resim 24 Dağıtıcılar
Oto kiralama işletmecileri
Youmlnetmeliğin 4 maddesine goumlre muumlşterilerine ticaricirc amaccedilla suumlruumlcuumlluuml veya suumlruumlcuumlsuumlz
olarak 15+1 ve daha az koltuk kapasitesine sahip yolcu taşımaya mahsus taşıtları yurt iccedilinde
veveya uluslararasında olmak uumlzere yazılı bir soumlzleşmeye dayanan bir bedel karşılığı ve
belli bir suumlre iccedilin kiraya vermek şeklinde faaliyet goumlsterecek gerccedilek ve tuumlzel kişilere ldquooto
kiralama işletmecilerirdquo denir
Taşıma işlerinde ccedilalışanlar
Kapsamına girdiği hacirclde ldquotaşıma işlerinde ccedilalışanlarrdquo olarak isimlendirilen kişilerden
ne anlaşılması gerektiğine dair bir huumlkme kanunda rastlanılamamıştır Bu kişiler taşıma
işleri işletmecilerinin işletmelerinde taşıma işini goumlrmek uumlzere istihdam olunan işccedililerdir Bu
itibarla ldquotaşıma işlerinde ccedilalışanlarrdquo ibaresinin anlamı ccedilalışanların mutlaka taşıma işinde
goumlrev almasına bağlandığından Borccedillar Kanunursquonun 55 maddesindeki ldquoistihdam edilen
kişilerrdquo ve Tuumlrk Ticaret Kanunursquonun 782 maddesindeki ldquoyardımcılarırdquo kavramından daha
dardır Boumlyle bir sınırlamanın bilhassa taşımacının yuumlkuumlmluumlklerinde ve sorumluluklarında
oumlnemli sonuccedillar doğuracağı muhakkaktır
Taşımalarda yararlanılan her tuumlrluuml taşıt araccedil gereccedil yapılar ve benzerleri
Kanunda tanımlanmayan bu nevi araccedil gereccedil ve yapıların ortak oumlzelliği kendilerinden
taşımalarda yararlanılıyor olmasıdır Youmlnetmeliğin 4 maddesinde bunlardan bazılarının (oumlrn
antrepo ccedilekici depo eşyakargo terminali geccedilici depolama yeri kamyon kamyonet kargo
tasnif ve aktarma merkezi motorlu taşıt otobuumls otomobil roumlmork taşıt katarı yarı roumlmork
yolcu terminali vs) accedilıklandığı goumlruumllmektedir
36
Resim 25 Roumlmork
Kanunun 2 maddesinin II fıkrasında bazı taşıma tuumlrleri kanunun uygulama sahasının
dışına ccedilıkartılmıştır
Oumlzel otomobillerle ve bunların roumlmorklarıyla yapılan taşımalar
Genel ve katma buumltccedileli dairelerle il oumlzel idareleri belediyeler uumlniversiteler ve
kamu iktisadicirc teşebbuumlslerine ait otomobillerle yapılan taşımalar
Tuumlrk Silahlı Kuvvetlerine ait motorlu taşıt ve bunların roumlmorkları ile yapılan
taşımalar
Lastik tekerlekli traktoumlrlerle ccedilekilen roumlmorklarla yapılan taşımalar
2 maddenin III fıkrasında il sınırları iccedilindeki taşımalar ile yuumlz kilometreye kadar olan
şehirlerarası taşımaların duumlzenlenmesi il ve ilccedile trafik komisyonları ile işbirliği yapılmak
suretiyle ilgili valiliklere belediye sınırları iccedilerisindeki şehir iccedili taşımalar belediyelere bu
kanuna goumlre duumlzenlenecek youmlnetmelik esasları dacirchilicircnde bırakılabileceği duumlzenlenmiştir
Son fıkrada uluslararası anlaşmalar ile savaş hacircli sıkıyoumlnetim olağanuumlstuuml hacircl ve doğal
afet durumlarında uygulanacak huumlkuumlmler saklı tutulmuştur Boumlylece Anayasarsquonın 90
maddesi gereğince usulen yuumlruumlrluumlğe sokulan CMR gibi milletlerarası anlaşmaların uumlstuumlnluumlğuuml
kabul edilmiştir
212 Genel Taşımacılık Kuralları
Kanunun 4 maddesinde taşımacılıkta hacirckim genel kurallar sayılmıştır Buna goumlre
taşımalar
Ekonomik
Seri
Elverişli
Guumlvenli
Ccedilevreye koumltuuml etkisi en az
Kamu yararını goumlzetecek tarzda
Serbest rekabet ortamında gerccedilekleştirilmelidir
37
Youmlnetmeliğin 5 maddesinde de benzeri bir duumlzenleme bulunmaktadır Aralarındaki tek
fark youmlnetmelikte ldquogenel sağlığın fert toplum ve ccedilevre sağlığınınrdquo da taşımacılık esnasında
goumlz oumlnuumlnde bulundurulması gerekli değerler arasında sayılmasıdır ki zaten bunlar kanunun
4 maddesi kapsamına giren hususlardır Bu sebeple youmlnetmeliğin anılan huumlkmuumlnuumln
genişletici değil accedilıklayıcı tarzda kaleme alındığı soumlylenebilir
213 Kara Yolu Eşya Taşımacılığında Yetki Belgesi
Kara yoluyla uluslararası eşya taşımacılığı yapacakların yetki belgesi sahibi olması
gerekir Taşımanın şekline goumlre bu yetki belgesi aşağıdaki tuumlrlere ayrılır
C yetki belgesi Kara yoluyla uluslararası eşya taşımacılığı yapacaklara verilir
Taşımanın şekline goumlre aşağıdaki tuumlrlere ayrılır
(C1) yetki belgesi Belirli bir zaman tarifesine goumlre eşya taşıyacaklara
verilir
(C2) yetki belgesi Belirli bir zaman tarifesine uymaksızın eşya durumuna
goumlre sefer duumlzenleyerek taşıma yapacaklara verilir
(C3) yetki belgesi Ticari amaccedilla kayıt ve tescil edilmekle beraber
taşımacılık hariccedil taşıt sahibinin esas iştigal konusu ile ilgili taşımaları yapacaklara verilir
(C4) yetki belgesi Belirli bir zaman tarifesine uymaksızın ev eşyası
taşıması yapacaklara verilir
(C5) yetki belgesi Taşıt ve taşıt filosu kapasitesi aranmaksızın Tuumlrk Ticaret
Kanunursquonun 814 maddesinin 1 fıkrasına goumlre taşıma işini uumlzerine alan ve taşıma işlerini
organize eden taşıma işleri komisyoncularına (lojistik firmalara) verilir
(E) yetki belgesi Uluslararası taşımacılık yapacak kamu kuruluşlarına ve kamu
yararına ccedilalışan kuruluşlara verilir
(F) yetki belgesi Uluslararası yolcu taşımacılığı konusunda acentelik yapacaklara
verilir
(G) yetki belgesi Uluslararası eşya taşımacılığı konusunda acentelik yapacaklara
verilir
(H) yetki belgesi Uluslararası eşya taşımacılığı konusunda komisyonculuk
yapacaklara verilir
Yetki belgesi almak isteyen gerccedilek ve tuumlzel kişiler Ulaştırma Bakanlığınca verilecek
oumlrneğe uygun ldquobaşvuru formurdquo nun ilgili boumlluumlmuumlnuuml doldurarak bu formda belirtilen belgeler
ile birlikte Bakanlığa muumlracaat ederler
2131 Yetki Belgesi Alabilme Koşulları
Taşımacı olmak isteyen gerccedilek ve tuumlzel kişilerin TC uyruğunda olmaları
Gerccedilek kişi tuumlzel kişi kurucu ortakları ve tuumlzel kişiliği temsile yetkili youmlneticilerin
kaccedilakccedilılık dolandırıcılık inancı koumltuumlye kullanma ve Tuumlrk Ceza Kanunursquonun devletin
38
şahsiyetine karşı işlenen succedillarla Teroumlrle Muumlcadele Kanunu aleyhine işlenen succedillardan
huumlrriyeti bağlayıcı ceza ile huumlkuumlmluuml bulunmamaları
Tuumlzel kişilerin Tuumlrk Ticaret Kanunursquonda belirtilen tuumlzel kişilerden olmaları
Taşıma tuumlruumlne goumlre
(C1) ve (C2) yetki belgelerini veya bu belgelerden herhangi birini almak iccedilin
başvuranların kendi adına kayıt ve tescil edilmiş en az 10 adet taşıta ve 300 ton istiap
haddinde taşıt filosuna sahip olmaları
(C3) yetki belgesi almak iccedilin başvuranların kendi adına kayıt ve tescil edilmiş en
az 2 adet taşıta ve 20 ton istiap haddinde taşıt filosuna sahip olmaları (oumlzelliği olan
taşımalarda asgari iki taşıta sahip olunması kaydıyla bu 20 tonluk istiap haddi Ulaştırma
Bakanlığınca daha duumlşuumlk tutulabilir)
(C4) yetki belgesi almak iccedilin başvuranların kendi adına kayıt ve tescil edilmiş en
az 3 adet taşıta ve 30 ton istiap haddinde taşıt filosuna sahip olmaları
(E) yetki belgesi almak iccedilin başvuranların taşıt filosu kapasitesine bakılmaksızın
taşıtların kuruluş adına kayıt ve tescil edilmiş olmaları
(C5) yetki belgesi almak iccedilin başvuran lojistik firmaların (taşıma işleri
komisyoncuları) sermaye şirketi niteliğinde ve kayıtlı sermayelerinin en az 10000 YTL
olması Ulaştırma Bakanlığırsquona 200000 ABD doları tutarında kati ve suumlresiz banka teminat
mektubu vermeleri ticaret ve sanayi odalarına nakliyeci grubuna kayıtlı olmaları gerekir
Kayıtlı sermaye miktarı veveya banka mektubu tutarı Bakanlıkccedila bir katına kadar
artırılabilir
(C1) ve (C2) yetki belgesi almak iccedilin başvuranların ticaret veya sanayi odalarında
nakliyeci grubuna kayıtlı olmaları
(C3) yetki belgesi almak iccedilin başvuranların sanayi ve ticaret odalarında ilgili
meslek grubuna kayıtlı olmaları
(C4) yetki belgesi almak iccedilin başvuranların sanayi ve ticaret odalarında nakliyeci
grubuna kayıtlı olmaları
(C1) yetki belgesi almak iccedilin başvuranların ccedilalışmak istedikleri her yerleşim
biriminde en az bir tane yuumlk terminali kullanma hakkına yetki belgesinin geccedilerli olduğu
suumlrece sahip olmaları
Gerccedilek kişiler ve tuumlzel kişi youmlneticilerin Bakanlıkccedila belirlenecek kurum veya
kuruluşların accedilacağı eğitimden geccedilerek mesleki yeterlilik belgesi almaları şarttır
39
Resim 26 Kişi ve tuumlzel kişi youmlneticilerin eğitimi
2132 Acente ve Komisyonculuk Yetki Belgesi
Taşıma işleri acenteliği ve komisyonculuğu (lojistik firma) yapabilmek uumlzere Ulaştırma
Bakanlığırsquondan yetki belgesi alınması gereklidir Taşıma işleri acenteliği ve komisyonculuğu
yapmak isteyen gerccedilek ve tuumlzel kişilerin TC uyruğunda olmaları gerekir Ayrıca gerccedilek
kişi tuumlzel kişi kurucu ortakları ve tuumlzel kişiliği temsile yetkili youmlneticilerin kaccedilakccedilılık
dolandırıcılık inancı koumltuumlye kullanma ve Tuumlrk Ceza Kanunursquonun devletin şahsiyetine karşı
işlenen succedillarla Teroumlrle Muumlcadele Kanunu aleyhine işlenen succedillardan huumlrriyeti bağlayıcı
ceza ile huumlkuumlmluuml bulunmamaları gerekir Tuumlzel kişilerin Tuumlrk Ticaret Kanunursquonda belirtilen
tuumlzel kişilerden olmaları şartları aranmaktadır
(G) yetki belgesi almak iccedilin başvuranların sanayi ve ticaret odalarında acente
grubuna kayıtlı olmaları
(H) yetki belgesi almak iccedilin başvuranların sanayi ve ticaret odalarında nakliye
komisyoncusu grubuna kayıtlı olmaları
(G) ve (H) yetki belgesi almak iccedilin başvuranların yetki belgeleri suumlresince bu işe
elverişli bağımsız bir buumlroyu kullanma hakkına sahip olmaları
(G) yetki belgesi almak iccedilin başvuranların uluslararası eşya taşımacılığı yapma
hakkına sahip olan yerli veya yabancı en az bir taşımacı ile acentelik anlaşması bulunması
gerekir
40
Resim 27 Anlaşma
Taşıma işleri acenteliği ve komisyonculuğu alanındaki acentelik anlaşması ve bu
konudaki yasakları aşağıdaki gibi sıralamak muumlmkuumlnduumlr
Daha oumlnce yapılmış bir acentelik anlaşması olmaksızın bir taşımacı adına işlem
yapmak yasaktır
Acentelik anlaşmalarında ccedilalışma alanının kesin olarak belirlenmiş olması
zorunludur
(G) yetki belgesine sahip olanlar hiccedilbir zaman kendi namına uluslararası taşıma
yapamaz ve yaptıramaz
(H) yetki belgesi sahiplerinin kendi namına eşya taşıtabilmesi iccedilin bu taşımanın bir
muumlvekkil hesabına yapılması zorunludur Ancak (H) yetki belgesi sahipleri kendi nam ve
hesabına taşıma yapmaları hacirclinde taşımacı sayılacaklarından kendi nam ve hesabına taşıma
yapmak isteyenlerin bu youmlnetmelikte oumlngoumlruumllen taşımacı yetki belgelerinden birine sahip
olmaları gerekmektedir
Acentelik yetki belgesine sahip olanlar ayrıca taşımacı yetki belgesi alma şartlarını
da yerine getirdikleri takdirde isterlerse taşımacı yetki belgesini de alabilirler
Uluslararası taşımacı yetki belgesine sahip olan gerccedilek ve tuumlzel kişiler
youmlnetmelikte oumlngoumlruumllen diğer şartları yerine getirmeleri hacirclinde doğrudan kendi acente
veveya komisyonculuklarını uumlstlenmemek kaydıyla isterlerse (F) (G) ve (H) yetki
belgelerini de alabilirler
(B4) ve (C3) yetki belgesi sahipleri başkaları adına taşıma yapamayacakları gibi
(F) (G) ve (H) yetki belgesi sahipleriyle de taşıma soumlzleşmesi yapamazlar
41
Yetki belgesi alındıktan sonra yetki belgesi alan gerccedilek veya tuumlzel kişinin beyan
ettiği taşıtların kazaya uğraması el konulması satılması veya başka bir sebepten dolayı iş
goumlremez duruma gelmesi hacirclinde yetki belgesi sahibi durumu değişikliğin meydana geldiği
tarihten itibaren 60 guumln iccedilinde Bakanlığa bildirmek zorundadır Youmlnetmeliğin ilgili
maddelerindeki asgari değerin altına duumlşuumllmesi hacirclinde taşımacının bu asgari değerin altına
duumlşuumllduumlğuuml tarihten itibaren 90 guumln iccedilinde yeni taşıt veya taşıtları sağlaması gerekir
214 Taşımalarda Kullanılacak Taşıtlar
Yetki belgesi sahiplerinin yurt iccedilinde ve uluslararası taşımalarda kullanacakları buumltuumln
taşıtlar yalnız kendi adına kayıt ve tescil edilmiş oumlzmal ticari taşıtları olmalıdır
1061985 tarihli ve 3226 sayılı Finansal Kiralama Kanunu kapsamında sağlanan
taşıtlar bu Youmlnetmelikte belirtilen esaslar ccedilerccedilevesinde oumlzmal ticari taşıt olarak
değerlendirilir Bu yolla temin edilen taşıtların finansal kiralama tarihinin bitiminden
itibaren altmış guumln iccedilinde yetki belgesi sahibinin adına kayıt ve tescil edilmesi zorunludur
Bunun sağlanamaması veya finansal kiralama tarihinin uzatılmaması hacirclinde bu taşıt veya
taşıtlar yetki belgesi sahibinin taşıt belgesinden duumlşuumlluumlr
Yurt iccedili eşya ve kargo taşımalarında kullanılacak taşıtlar
Yurt iccedili eşya ve kargo taşımalarında yetki belgesinin alınabilmesi iccedilin gereken
asgari kapasiteyi sağlayacak sayıda oumlzmal ticari taşıtın ilk başvuru ve faaliyet suumlresince 19
yaşından diğer taşıtların ise 22 yaşından buumlyuumlk olmaması şarttır
Resim 28 Kara yolu taşıtı
Eşya ve kargo taşımaya mahsus her tuumlrluuml taşıt ile otomobiller taşıt belgesine
kaydedilebilir Ancak otomobiller asgari kapasite hesabında ve soumlzleşmeli taşıt kullanım
oranlarında dikkate alınmaz
Uluslararası eşya ve kargo taşımalarında kullanılacak taşıtlar
Uluslararası eşya ve kargo taşımalarında faaliyete esas olan yetki belgesinin
alınabilmesi iccedilin gereken asgari kapasiteyi sağlayacak sayıda oumlzmal ticari taşıtın ilk başvuru
ve faaliyet suumlresince 12 yaşından diğer taşıtların ise 20 yaşından buumlyuumlk olmaması şarttır
Eşya ve kargo taşımaya mahsus her tuumlrluuml taşıt ile otomobiller taşıt belgesine
kaydedilebilir
42
C2 C3 ve L2 yetki belgesi tuumlrleri iccedilin istiap haddi 35 tondan az olan taşıtlar ile
otomobiller diğer tuumlm yetki belgesi tuumlrleri iccedilin ise otomobiller asgari kapasite hesabında ve
soumlzleşmeli taşıt kullanım oranlarında dikkate alınmaz
Oto taşımaları ve oumlzelliği olan taşımalar iccedilin imal edilmiş oumlzel donanımlı taşıtlar
hariccedil istiap haddi 10 tondan az olan taşıtlara geccediliş belgesi tahsis edilmez
Taşıtlarda aranacak diğer hususlar
Taşıtın yaşı fabrikasında imal edildiği tarihten sonra gelen ilk takvim yılı esas
alınarak hesaplanır
Roumlmork ve yarı roumlmorklarda yaş şartı aranmaz
ldquoKamyon tek başına veya trafik tescil belgesinde roumlmork takabilirrdquo ifadesi varsa
roumlmorku ile birlikte ccedilekiciler ise yarı roumlmorkları ile birlikte bir birim taşıt sayılır
Ccedilekici sayısı kadar roumlmork veveya yarı roumlmorklar asgari kapasitenin
hesaplanmasında dikkate alınır
Taşıtların bu Youmlnetmeliğin oumlngoumlrduumlğuuml şartlara uygun olup-olmadığı oumlncelikle motorlu
araccedil tescil ve trafik belgelerindeki yazılı bilgilere goumlre tespit edilir Bakanlık gerek goumlrmesi
hacirclinde taşıtın fabrika imalatı varsa tadilatı ile ilgili teknik oumlzellikleri hakkında ayrıca bilgi
ve belge isteyebilir
B3 C1 D3 E1 E2 ve K2 yetki belgesi tuumlrleri iccedilin ihtiyari olmak uumlzere taşıtların
motorlu araccedil tescil ve trafik belgelerinde ticari olarak kayıt ve tescil edilmiş olmaları
zorunludur
İnsan dışındaki canlılar ile oumlzelliği olan eşyaların taşınmasında kullanılacak taşıtlarda
bu hususların motorlu araccedil tescil ve trafik belgelerinde belirtilmesi veya belgelendirilmesi
gerekir
Yetki belgesi sahiplerinin taşımalarında kullanacağı taşıtların bu youmlnetmelik ile 2918
sayılı Karayolları Trafik Kanunu ve 1871997 tarihli ve 23053 muumlkerrer sayılı Resmicirc
Gazetersquode yayımlanan Karayolları Trafik Youmlnetmeliğirsquonde belirlenen istiap haddi ağırlık
boyut ve yuumlksekliklerine uygun olması ve buna goumlre taşıma yapılması zorunludur
Eşya taşımalarında kullanılacak taşıtların kapalı kasa tenteli veya brandalı olması
şarttır Ancak accedilık olarak taşınması zorunlu olan eşyanın kara yolu trafik guumlvenliğini
tehlikeye duumlşuumlrmeyecek şekilde yuumlklenmesi ve bağlanması zorunludur
2141 Soumlzleşmeli Kullanılacak Taşıtlar
Yetki belgesi sahipleri taşıt belgelerinde kayıtlı oumlzmal ticari taşıtlarını yetki
belgesinden duumlşuumlmuumlnuuml yapmadan soumlzleşmeli taşıt olarak diğer bir yetki belgesi sahibine
kullandıramazlar
Taşıtını bir yetki belgesi sahibine soumlzleşme ile bağlayan taşıt sahipleri bu soumlzleşme
feshedilmedikccedile bir başka yetki belgesi sahibi ile soumlzleşme yapamazlar Buna aykırı
davranan taşıt sahiplerinin taşıtları bir ay suumlreyle parka ccedilekilir ve faaliyetine izin verilmez
43
Taşıt sahipleri ile yetki belgesi sahipleri arasında soumlzleşmeli taşıtlar iccedilin yapılacak
olan soumlzleşme bedellerinin guumlnuumln ekonomik şartlarına uygun olması zorunludur
Asgari soumlzleşme tutarları her yıl ocak ayı iccedilinde Bakanlıkccedila belirlenir Bu asgari
tutarlara uygun olmayan soumlzleşmeler reddedilir
Yetki belgesi sahipleri arıza kaza ve benzeri durumlarda diğer yetki belgesi
sahiplerinin taşıt belgelerinde kayıtlı oumlzmal ticari otobuumls kamyon ccedilekici yarı roumlmork ve
roumlmorklarını geccedilici olmak kaydıyla kullanabilirler Ancak bu durumu en geccedil yedi iş guumlnuuml
iccedilinde Bakanlığa yazılı olarak bildirmek zorundadırlar
Resim 29 Kaza
215 Taşımaların Duumlzenlenmesi Kota ve Geccediliş Uumlcretleri
2151 Taşımaların Duumlzenlenmesi
İkili taşımalarda uumlccediluumlncuuml uumllke ve transit taşımalarda yurt iccedili taşımaları aksatmamak
ve Tuumlrkiye uumlzerinden yapılan uluslararası taşımaları daha duumlzenli guumlvenli ve suumlratli kılmak
amacıyla gerektiğinde diğer taşıma sistemleriyle birlikte ve tamamlayıcı olmak uumlzere
altyapının fiziksel sınırları ile guumlzergacirchların belirlenmesine ilişkin mevzuat ccedilerccedilevesinde
Bakanlıkccedila kota sistemi uygulanabilir
Tuumlrkiye ile uluslararası kara yolu taşıması anlaşması olmayan uumllkelere ait taşıtlarla
Tuumlrkiyersquoye veya Tuumlrkiye uumlzerinden yapılacak taşımalarda kullanılacak her bir taşıt iccedilin
Bakanlıktan izin alınması şarttır
Yetki belgesi sahiplerinin taşımalarda kullanacakları Tuumlrk plakalı taşıtlar ile
Tuumlrkiyersquoye veveya Tuumlrkiye uumlzerinden taşıma yapacak yabancı plakalı taşıtların Karayolları
Trafik Youmlnetmeliğirsquonde oumlngoumlruumllen ağırlık ve boyutlara uygun olması şarttır
2152 Geccediliş Uumlcretleri
Kara yolunun bakımı korunması ile kara yolu ve taşımanın youmlnetimine ilişkin
giderlere katkıda bulunmak uumlzere yabancı plakalı taşıtlardan euro veya karşılığı Tuumlrkiye
Cumhuriyeti Merkez Bankasınca ilan edilen konvertıbl doumlviz veya Tuumlrk lirası olarak geccediliş
uumlcreti alınır
44
Koumlpruuml tuumlnel ve otoyol uumlcreti gibi kara yolu alt yapısının kullanılmasından alınan
uumlcret ile eşyakargo ve taşıtlar iccedilin yapılan hizmetlerin uumlcretleri bu geccediliş uumlcretlerine dacirchil
değildir
Bakanlık geccediliş uumlcretlerini tespit etmeye arttırmaya indirmeye veya kaldırmaya
yetkilidir
Bu uumlcretlerin tahakkuk ve tahsili sınır kapılarındaki Bakanlık birimine bağlı
sayman mutemetlerince veya Maliye Bakanlığırsquonca yapılır
Tuumlrkiyersquoye giriş guumlmruumlk kapılarında oumldenmesi gereken geccediliş uumlcretlerinin
oumldenmediği veya eksik oumldendiğinin tespiti hacirclinde oumldenmeyen veya eksik oumldenen uumlcretler
uumlccedil katı olarak alınır
Bu madde kapsamındaki uygulamaya youmlnelik duumlzenlemeler ile geccediliş uumlcretleri
Bakanlık tarafından hazırlanarak Resmicirc Gazetersquode yayımlanacak bir tebliğ ile yapılır
Tuumlrkiyersquonin taraf olduğu uluslararası anlaşma ve soumlzleşmelerin huumlkuumlmleri saklıdır
216 Suumlruumlcuumllerde Aranacak Şartlar
Suumlruumlcuumllerin yolcu ve eşya taşımacılığına ait taşıtlarda ccedilalışabilmesi iccedilin
Ticari taşıtın niteliğine goumlre suumlruumlcuuml belgesine sahip olmaları
Yolcu taşımacılığında en az lise veya dengi okullardan birini bitirmiş olmaları
Eşya ve kargo taşımacılığında ilkoumlğretim okullarından birini bitirmiş olmaları
Yuumlksek Oumlğretim Kurumlarının suumlruumlcuuml eğitimi veren boumlluumlmlerinden mezun olanlar
hariccedil Bakanlıkccedila belirlenecek kurum ve kuruluşların vereceği eğitimden geccedilerek suumlruumlcuuml
mesleki yeterlilik belgesi almaları
Suumlruumlcuumllerin bedeni ve psikoteknik accedilıdan sağlıklı olduklarını goumlsteren bir sağlık
raporunu yetkili sağlık kuruluşlarından her beş yılda bir almaları
Yolcu taşımacılığında ccedilalışacak otobuumls suumlruumlcuumllerinin 26 yaşından guumln almış ve 63
yaşından guumln almamış olmaları
Eşya ve kargo taşımacılığında ccedilalışacak suumlruumlcuumllerin 63 yaşından guumln almamış
olmaları
Tehlikeli madde taşımacılığı yapan suumlruumlcuumllerin ilgili mevzuatın suumlruumlcuumller iccedilin
zorunlu kıldığı eğitimi aldığını goumlsteren belgeye sahip olmaları
Uluslararası taşımalarda istihdam edilecek suumlruumlcuumllerin uyuşturucu silah insan ve
guumlmruumlk kaccedilakccedilılığı ile teroumlr succedillarından dolayı huumlrriyeti bağlayıcı ceza ile huumlkuumlmluuml
olmamaları şarttır
A3 yetki belgesi sahiplerinin suumlruumlcuumlsuumlz olarak kiraya verdikleri taşıtları kullanacak
olanların taşıtın niteliğine goumlre suumlruumlcuuml belgesine sahip olmaları gerekir Bu kişilerde bu
youmlnetmelikte suumlruumlcuumller iccedilin oumlngoumlruumllen diğer şartlar aranmaz
45
22 CMR Anlaşması (convention merchandises routier ticari
mallar guumlzergacirch anlaşması)
Kara yolu taşımacılığı ile ilgili uluslararası yasal duumlzenlemeler Birleşmiş Milletlerrsquoin
1956 yılındaki ldquoKara Yoluyla Uluslararası Eşya Taşıma Soumlzleşmesine İlişkin Anlaşmardquo (İng
convention on the contract for the ınternational carriage of goods by road-CMR) olarak
bilinen soumlzleşmesi ile yapılmıştır
CMR Anlaşması bir malın uluslararası taşımasında goumlreceği zarar ziyan kayıp ve
gecikmelerden goumlnderici taşıyıcı ve alıcı arasındaki sorumlulukları saptayan
yuumlkuumlmluumlluumlkleri belirleyen Birleşmiş Milletlerrsquoin youmlnetim ve goumlzetiminde uygulaması
sağlanan ccedilok uluslu bir anlaşmadır
Resim 210 CMR anlaşmasının geccedilerli olduğu taşıma modelleri
CMR Anlaşmasına taraf olan uumllkelerden birine veveya bu uumllkelere eşya taşınması
hacirclinde diğer uumllke konvansiyona taraf olsun veya olmasın taşıyıcının milliyetine
bakılmaksızın anlaşmada oumlngoumlruumllen ve taşıyıcıya yuumlklenen yuumlkuumlmluumlluumlkler geccedilerlidir
Tuumlrkiye CMR Anlaşmasırsquona 1993 yılında 14121993 tarih ve 21788 sayılı Resmicirc
Gazetersquode yayınlanan 3939 sayılı yasa ile taraf olmuştur Tuumlrkiyersquode kara yolu ile eşya
taşınmasına ilişkin sorumlulukları belirleyen kendi iccedil hukukuna ait iccedil duumlzenlemeler ise
10072003 tarih ve 4925 sayılı Kara yolu Taşıma Kanunu tarafından belirlenmiştir
Bu anlaşma oumlzel durumlar dışında yolun bir kısmında deniz demir yolu nehir kanal
veya hava yolu ile (yuumlk boşaltılmadan) taşındığı hacircllerde de taşımanın tuumlmuuml iccedilin uygulanır
CMR Anlaşması soumlzleşmede belirtildiği gibi yuumlkleme yeri ile teslim iccedilin belirlenen
yerin iki ayrı uumllkede olması hacirclinde yuumlklerin uumlcret karşılığında taşıt ile karadan taşınmasına
ait her tuumlrluuml soumlzleşmeyi kapsar Bu uumllkelerden en az birinin soumlzleşmeye taraf uumllke olması
zorunludur
CMR Anlaşmasırsquona goumlre taşıyıcı taşıma sırasında ortaya ccedilıkan kayıp hasar veya
gecikmelerden sorumludur Taşıyıcı ile goumlnderici arasında bir soumlzleşme yapılmış sayılır ve
tarafların sorumlulukları soumlzleşmeye konularak gelenekselleşmiş huumlkuumlmlere goumlre tayin edilir
46
Ancak bu gibi koşulların bulunmaması hacircllerinde de kara yolu taşıyıcısının sorumluluğu
yine CMR Anlaşması tarafından tayin edilir Kara yolu ile eşya taşınmasında sorumluluklar
kapsamında taşıma soumlzleşmeleri taşıyıcı goumlnderici ve alıcının sorumlulukları gibi konular
oumln plana ccedilıkmaktadır
Kara yoluyla yapılacak taşımacılıkta CMR (Convention Merchandises Routiers) 49
uumllkenin imzaladığı taşımacılık soumlzleşmesi kapsamında duumlzenlenen bir taşıma belgesidir
CMRa uumlye uumllkeler
Almanya Avusturya
Belccedilika Luumlksemburg
Fransa Hollanda
İtalya İspanya
Portekiz Danimarka
Finlandiya İngiltere Birleşik Krallığı
Yunanistan İsveccedil
İrlanda Bulgaristan
Hırvatistan Ccedilek Cumhuriyeti
Estonya Ermenistan
Guumlrcistan Macaristan
Makedonya Norveccedil
Litvanya Letonya
Moldovya Polonya
Romanya Rusya
Ukrayna Slovakya
Slovenya İsviccedilre
Tuumlrkiye Bosna-Hersek
Sırbistan Karadağ
Kazakistan İzlanda
Kırgızistan Fas
Tunus Beyaz Rusya
Tuumlrkmenistan Oumlzbekistan
Tacikistan İran
Azerbaycan
47
şeklinde sıralanabilir
Soumlz konusu belge kapsamı taşınacak eşyanın yuumlkleneceği yer ve teslim edileceği yerin
iki ayrı devlet sınırları iccedilinde olması ve en az bir tanesinin CMRa taraf uumllkelerden biri
olması zorunludur Kıymetli evrak niteliğinde değildir ve ciro kabiliyetleri yoktur Ancak
CMR soumlzleşmesinde malın muumllkiyetini goumlsteren (kıymetli evrak huumlkmuumlnde) belge
duumlzenlenmesi yalnızca CMRa taraf uumllkeler sınırları iccedilinde olması hacirclinde izin verilir
Resim 211 CMRrsquoa uumlye uumllkeler
221 Belgenin Oumlzellikleri
Navlun komisyoncusu veya taşımacılık şirketi tarafından alıcının adına duumlzenlenir
Malların belirtilen şartlarla taşınmak uumlzere iyi durumda teslim alındığını ve taşıma
soumlzleşmesinin yapıldığını goumlsteren hukuki bir delildir Ciro edilemez
CMRrsquonin uygulanabilmesi accedilısından taşımanın kara yolunda yapılması şarttır Ancak
eşyanın uumlzerine yuumlklenmiş olduğu taşıttan ayrılmadan bu taşıtla birlikte yolculuğun bir
boumlluumlmuumlnde denizde demir yolunda havada taşınmış olması taraflar arasındaki soumlzleşmenin
CMRrsquoye tabi kılınmasını engellemez
Bu belge doumlrt nuumlsha olarak duumlzenlenir goumlnderenin namına adına ve sevk makbuzu
olarak duumlzenlenir Soumlz konusu doumlrt nuumlshada goumlnderen ve taşıyıcı firma imza yetkilisi
tarafından imzalanır Senedin duumlzenlendiği uumllke hukukuna goumlre imzalar matbu olabilir ya da
imzaların yerine goumlnderenin ya da taşıyıcının muumlhuumlrleri basılabilir Birinci nuumlshası
goumlnderene verilir İkinci nuumlshası mal ile birlikte gider Uumlccediluumlncuuml nuumlshası ise taşıma firmasında
kalır CMR taşıma belgesi kanıt olarak buumlyuumlk oumlnem taşımaktadır Bu nedenle en az bir sene
saklanması uygun olacaktır
Uygulamada CMR soumlzleşmesine taraf olan uumllkeler arasında malı teslim eden ve
dolayısıyla kıymetli evrak huumlkmuumlnde kabul edilen CMR soumlzleşmeleri duumlzenlenebilmektedir
222 Uygulama Alanı
Bu anlaşma soumlzleşmede belirtildiği gibi yuumlkleme yeri ile teslim iccedilin belirlenen
yerin iki ayrı uumllkede olması hacirclinde uumlcret karşılığında yuumlklerin taşıt ile karadan taşınmasına
ait her soumlzleşmeyi kapsar Bu uumllkelerden en az birinin ldquoAkit uumllkerdquo olması zorunludur
48
Bu anlaşmanın uygulaması bakımından taşıt soumlzcuumlğuuml 19 Eyluumll 1949 tarihli Yol
Trafiği Anlaşması 4cuuml maddesinde tarif edilen motorlu taşıtlar dizi hacirclinde taşıtlar
roumlmorklar ve yarı roumlmorklar anlamına gelir
Bu anlaşma kapsamındaki taşıma devletler devlet kurumları veya devlet
kuruluşları tarafından yapıldığı hacircllerde de uygulanır
Aşağıdaki durumlarda anlaşma uygulanmaz
Uluslararası posta anlaşmaları gereğince yapılan taşımalarda
Cenaze taşımalarında
Ev eşyası taşımalarında
Akit taraflar iki veya birkaccedilı arasında yapacakları oumlzel anlaşmalarla bu anlaşma
huumlkuumlmlerini değiştirmemeyi kabul ederler Ancak anlaşmayı sınır trafiğine uygulamamak
veya tamamen kendi uumllkeleri iccedilindeki taşıma etkinliklerinde yuumlkler uumlzerinde hak iddia
etmeye yarayan sevk mektubunun kullanılmasına izin vermek gibi durumlar bunun
dışındadır
223 Taşıma Soumlzleşmesinin Akdedilmesi ve Uygulanması
Taşıma soumlzleşmesi bir sevk mektubunun duumlzenlenmesi ile gerccedilekleştirilir Bu
mektubun bulunması usule aykırı oluşu veya kaybolması bu anlaşma huumlkuumlmlerine uygun
olacak olan taşıma soumlzleşmesinin varlığı ve geccedilerliliğini etkilemez
Sevk mektubu uumlccedil nuumlsha hacirclinde duumlzenlenerek goumlnderici ve taşımacı tarafından
imzalanır Sevk mektubunun duumlzenlendiği uumllkedeki yasaları izin verdiğinde bu imzalar
matbaada basılabilir veya onların yerine goumlnderici ve taşımacının muumlhuumlrleri kullanılabilir
Birinci suret goumlndericiye verilir İkinci yuumlkle beraber gider Uumlccediluumlncuumlsuuml ise taşımacı tarafından
saklanır
Taşınacak yuumlklerin başka taşıtlara yuumlklenmesi gerekliği bunların ayrı ccedileşit yuumlkler
olduğu veya ayrı partilere boumlluumlnmesi durumunda goumlnderici veya taşımacı her ccedileşit ve parti
yuumlk iccedilin ayrı bir sevk mektubu istemek hakkına sahiptir
Sevk mektubu şu bilgileri iccedilerecektir
Sevk mektubu tarihi ve duumlzenleme yeri
Goumlndericinin adı ve adresi
Taşımacının isim ve adresi
Yuumlkuumln yuumlkleme yeri tarihi ve boşaltma iccedilin belirlenen yer
Yuumlkuumln goumlnderildiği kişinin isim ve adresi
Yuumlkuumln oumlzelliğinin tarifi ambalaj şekli ve tehlikeli yuumlkler soumlz konusu
olduğunda bunların herkesccedile anlaşılacak şekilde tarifi
Kaccedil parccedila olduğu ve bunların oumlzel marka ve sayıları
49
Yuumlkuumln bruumlt ağırlığı veya başka bir şekilde anlatılmış ise miktarı
Taşıma uumlcretleri (taşıma bedeli ek giderler guumlmruumlk resimleri ve
soumlzleşmenin akdinden teslime kadar yapılan diğer oumldemeler)
Guumlmruumlk ve diğer formaliteler iccedilin gerekli direktif
Aksine bir madde bulunmasına rağmen taşımanın bu anlaşma huumlkuumlmlerine
bağlı olduğu bildirir not
Gerekli durumlarda sevk mektubu şu bilgileri de ayrıca iccedilerecektir
Aktarmaya izin verilmediğini belirten not
Goumlndericinin oumldemeyi kabul ettiği oumldemeler
Yuumlkuumln tesliminde yapılacak oumldentilerin miktarı
Yuumlk değerinin beyanı ve tesliminde oumlzel faizi temsil eden miktar
Yuumlkuumln sigorta edilmesine dair goumlndericinin alıcıya vereceği direktif
Taşımanın tamamlanası iccedilin anlaşmaya varılmış zaman suumlresi
Taşımacıya verilen belgelerin listesi
Taraflar yarar goumlrduumlkleri diğer hususları da sevk mektubuna yazabilirler
Yuumlkuuml teslim aldığı sırada taşımacı şunları kontrol edecektir
Parccedila sayısı ve bunların uumlzerindeki marka ve numaralar bakımından sevk
mektubundaki beyanların doğruluğunu
Yuumlkuumln ve bunların goumlruumlnuumlşteki durumunu
Taşımacı bu maddenin 1 paragrafında belirtilen beyanları kontrol etmek
olanaklarından yoksun ise sevk mektubuna itiraz kayıtlarını yazacak ve bunların geccedilerli
nedenlerini de belirtecektir Aynı şekilde yuumlkuumln ve ambalajların goumlruumlnuumlşteki durumu ile
itiraz nedenlerini de accedilıklayacaktır Goumlnderici sevk mektubunda itiraz kayıtlarına bağlı
kalacağını accedilıkccedila kabul etmiş olmadıkccedila bu kayıtlar goumlndericiyi bağlamaz
Goumlnderici yuumlkuumln bruumlt ağırlığını veya bunların başka tuumlrluuml ifade edilmiş miktarlarını
kontrol etmesini taşımacıdan istemek hakkına sahiptir Ayrıca parccedilaların iccedileriğinin kontrol
edilmesini de isteyebilir Taşımacı kontrol giderlerini istemek hakkına da sahiptir
Kontrollerin sonuccedilları sevk mektubuna yazılır
Sevk mektubu taşıma soumlzleşmesinin akdini soumlzleşmelerin koşullarını ve yuumlklerin
taşımacı tarafından kabuluumlnuuml aksi kanıtlanıncaya kadar kanıt belgedir Sevk mektubunda
taşımacı tarafından beyan edilmiş itiraz kaydı yok ise karşıtı kanıtlanmadıkccedila teselluumlmde
yuumlkuumln ve ambalajlarının iyi durumda olduğu sayılarının marka ve numaralarının sevk
mektubunda yazılı olanlara uyduğu varsayılır
Goumlnderici kişilere malzemeye ve diğer yuumlklere gelecek zarar ziyan ve hasardan yuumlkuumln
kusurlu olarak ambalajlanmasından yuumlklenilecek oumldemelerden taşımacıya karşı sorumludur
50
Ancak yuumlkuumln kabuluumlnde kusur accedilık seccedilik ise ve taşımacı tarafından biliniyor ise ve bu
hususta bir itiraz beyanında bulunmamış ise bu huumlkuumlm geccedilersizdir
Malların tesliminden oumlnce tamamlanası gereken guumlmruumlk ve diğer formalitelerin yerine
getirilmesi iccedilin goumlnderici luumlzumlu belgeleri sevk mektubuna iliştirecek ya da taşımacıya
verecek ve talep ettiği diğer bilgileri kendisine sağlayacaktır
Resim 212 Guumlmruumlk işlemleri
Taşımacı bu belgelerle verilen bilgilerin doğruluğunu ve yeterliliğini incelemek
zorunda değildir Goumlnderici bu gibi belgelerin bulunmaması yetersiz olması veya usule
aykırı oluşundan doğacak zarar ziyan ve hasardan taşımacıya karşı sorumludur Ancak
taşımacının hatası veya ihmali goumlruumllen durumlar bu huumlkmuumln dışındadır
Sevk mektubunda belirtilen bu mektuba ekli veya kendilerine verilen belgelerin
kaybından veya hatalı kullanılmasından doğacak sonuccedillardan taşımacı komisyoncu gibi aynı
derecede sorumludur Ancak taşımacının oumldeyeceği tazminat yuumlkuumln kaybolması hacirclinde
oumldenecek tazminatı geccedilemez
Goumlnderici oumlzellikle taşımayı durdurmasını teslimin yapılacağı yeri değiştirmesini veya
sevk mektubunda goumlsterilen alıcıdan başkasına teslim etmesini istemek suretiyle yuumlke
tasarruf etme hakkına sahiptir
Sevk mektubunun ikinci nuumlshası alıcıya verildiği zaman goumlndericinin tasarruf hakkı
ortadan kalkar O andan itibaren taşımacı alıcının emirlerine uyacaktır
Bununla beraber goumlnderici tarafından sevk mektubuna bir not yazılmış ise sevk
mektubunun duumlzenlenmesinden sonra tasarruf hakkı alıcıya aittir
Tasarruf hakkını kullandığı sırada alıcı yuumlkuumln diğer bir kişiye teslimini emretmiş ise
bu diğer kişi başka alıcılar goumlstermek hakkına sahip değildir
Tasarruf hakkını kullanma aşağıdaki koşullara bağlıdır
Goumlnderici veya bu hakkı kullanmak isteyen alıcı taşımacıya verilen yeni talimatın
bulunduğu sevk mektubunu sunmalı ve bu talimatı yerine getirmenin gerektirdiği buumltuumln
masraf zarar ve ziyanı oumldemelidir
51
Bu talimatın yerine getirilmesi onları yerine getirecek kişinin eline geccediltiği anda
muumlmkuumln olmalı ve taşımacının normal işlerine engel olmalı ne de goumlnderilen diğer yuumlklerin
goumlnderici veya alıcılarına zarar vermelidir
Bu talimat goumlnderilen yuumlkuumln boumlluumlnmesine yol accedilmamalıdır
Yuumlkuumln teslim iccedilin belirtilen yere varışından sonra alıcı makbuz karşılığında kendisine
sevk mektubunun ikinci nuumlshasını ve yuumlkuuml teslim etmesini istemek hakkına sahiptir Yuumlkuuml
kaybolduğu saptanır veya oumlngoumlruumllen zamanın bitiminden sonra ulaşmaz ise taşıma
soumlzleşmesinden doğan hakları alıcı kendi adına taşımacıya karşı kullanmak hakkına sahiptir
Yuumlk teslim yerine varmadan oumlnce soumlzleşmeyi sevk mektubunda oumlngoumlruumllen koşullara
goumlre uygulamak herhangi bir nedenle gerccedilekleşemediğinde taşımacı yuumlke tasarruf etme
hakkına sahip olan kişiden talimat isteyecektir
Bununla beraber koşullar yuumlkuumln sevk mektubunda oumlngoumlruumllenlerden farklı bir şekilde
taşınmasına olanak sağlıyor ise ve taşımacı yuumlke tasarruf etmek hakkına sahip kişiden uygun
bir zaman iccedilinde talimat alamamış ise yuumlke tasarruf etme hakkına sahip kişinin yararlarına
en uygun goumlruumllen oumlnlemleri almakla yuumlkuumlmluumlduumlr
Yuumlkuumln teslim yerine varışından sonra koşullar bunların teslimini engellediği hacircllerde
taşımacı goumlndericiden talimat isteyecektir Eğer alıcı yuumlkuuml kabul etmezse goumlnderici sevk
mektubunun birinci nuumlshasını vermeden yuumlk uumlzerinde tasarruf etme hakkına sahiptir
Alıcı yuumlkuuml kabul etmemiş bile olsa taşımacıya goumlndericiden aksine talimat gelmedikccedile
bunların teslimini isteyebilir
Taşımacı talimat istemiyle yaptığı oumldemelerle bu talimatı yerine getirmenin
gerektirdiği oumldemeleri geri alma hakkına sahiptir Ancak bu oumldemelerin kendi kusur ve
ihmali yuumlzuumlnden yapılmamış olması gerekir
Mal ccedilabuk bozulan cinsten ise depolama oumldemeleri malın değeri ile uyumlu değilse
taşımacı yuumlke tasarruf etme hakkına sahip kişiden talimat beklemeden onları satabilir
Eğer mallar bu madde gereğince satılmış ise satıştan elde edilen para yuumlke ait
oumldemeler ccedilıktıktan sonra geriye kalan kısmı malları tasarruf etme hakkına sahip kişiye
verilir Şayet bu oumldemeler satıştan elde edilen paradan fazla ise taşımacı aradaki farkı tahsil
etme hakkına sahiptir
Satış hacirclinde takip edilecek usul malların satıldığı yerin kanun veya geleneklerine goumlre
saptanır
224 Taşımacının Sorumluluğu
Taşımacı yuumlkuuml teslim aldığı andan teslim edinceye kadar bunların kısmen veya
tamamen kaybından ve doğacak hasardan sorumludur
Eğer kayıp hasar veya gecikme istek sahibinin hatası veya ihmalinden taşımacının
hatasından değil de istek sahibinin verdiği talimattan yuumlke has bir kusurdan ya da
taşımacının oumlnlemesine olanak bulunmayan durumlardan ileri geliyorsa taşımacı sorumlu
tutulamaz
52
Taşımacı taşımayı yapmak iccedilin kullandığı kusurlu taşıttan bu taşıtı kiraladığı kişinin
veya vekilinin ya da ccedilalışanlarının hata veya ihmallerinden dolayı sorumludur
Kayıp veya hasar durumları aşağıda belirtilen koşullardan bir veya bir kaccedilının doğal
sonucu olan oumlzel risklerden doğmuş ise taşımacı sorumlu tutulamaz
Kullanılmasında anlaşmaya varılmış ve sevk mektubunda accedilıkccedila belirtmiş olduğu
uumlzere madenicirc levha ile kaplanmamış accedilık taşıtlar kullanılması
Ambalajlanmadıkları veya koumltuuml ambalajlandıkları zaman oumlzellikleri gereği fire
veren veya hasara uğrayan malların ambalajlanmaması veya hatalı ambalajlanmış olması
Yuumlkuumln goumlnderici alıcı veya bunlar adına hareket eden kişiler tarafından alınması
taşınması yuumlklenmesi yığılması veya boşaltılması
Resim 213 Yuumlkleme işlemleri
Oumlzellikle kırılma paslanma ccediluumlruumlme kuruma normal fire ya da guumlveden haşarattan
kısmen veya tamamen zarar goumlrebilecek malların oumlzelliği
Sandık ve paketlerin uumlzerindeki marka ve numaralar yetersiz veya hatalı ise
Canlı hayvan nakli
Kayıp hasar ve gecikmeye neden olan faktoumlrlerden bazıları bakımından bu maddeye
goumlre taşımacının sorumlu olmadığı hacircllerde yine maddeye goumlre sorumlu olduğu faktoumlrlerin
kayıp hasar ve gecikmeye yaptıkları katkı oranında sorumlu olacaktır
Kararlaştırılan zaman suumlresinin sona ermesini kovalayan 30 guumln iccedilinde veya
kararlaştırılan zaman suumlresi yoksa taşımacının yuumlkuuml teslim almasından sonra 60 guumln iccedilinde
yuumlkuumln teslim edilmemiş olması bunların kaybolduğuna kesin kanıt oluşturur ve bunun
uumlzerine hak sahibi yuumlkuuml kaybolmuş varsayacaktır
Kaybolan eşya karşılığında tazminatını aldıktan sonra hak sahibi yazı ile başvurarak
tazminatın oumldenmesini takip eden yıl iccedilinde mallar bulunduğu takdirde kendisine bilgi
verilmesini isteyebilir Bu başvurunun alındığı kendisine yazı ile bildirilir
53
Hak sahibi kendisine bilgi verilmesini takiben 30 guumln iccedilinde sevk mektubunda
goumlsterilen uumlcretleri oumldemesi ve ayrıca aldığı tazminatı geri oumldemesi karşılığında malın
kendisine teslim edilmesini isteyebilir
Eğer yuumlk taşıma soumlzleşmesi gereğince tahsil edilmesi gereken malın teslimindeki
oumldeme yapılmadan alıcıya teslim edilmiş ise taşımacı goumlndericiye tazminat oumldemekle
yuumlkuumlmluumlduumlr Bu tazminat goumlndericinin alıcı aleyhine dava accedilmak hakkını ortadan
kaldırmamak koşuluyla adı geccedilen oumldemenin miktarını geccedilemez
Goumlnderici taşımacıya yuumlk verdiğinde kendisine tehlikenin gerccedilek oumlzelliklerini bildirir
ve gerekiyorsa alınacak oumlnlemleri belirtir Eğer bu bilgiler sevk mektubuna yazılmamış ise
bu yuumlkuuml taşımanın oluşturduğu tehlikenin gerccedilek iccedileriğini taşımacının bildiğini başka
yollarla kanıtlamak goumlnderici veya alıcıya duumlşer
Bu anlaşmanın huumlkuumlmleri gereğince bir taşıyıcı yuumlkuumln kısmen veya tamamen
kaybından dolayı tazminat oumldemekle sorumlu tutulduğundan bu tazminatın yuumlkuumln taşınmak
uumlzere kabul edildiği yer ve zamandaki kıymetine goumlre hesaplanır
Malın kıymeti ticaret borsası fiyatına goumlre saptanır Eğer boumlyle bir fiyat yoksa geccedilerli
piyasa fiyatlarına goumlre bir tespit yapılır Eğer ne ticaret borsası fiyatı ne de geccedilerli piyasa
fiyatı mevcut değilse tespit aynı cins ve kalitedeki malların normal kıymetine goumlre yapılır
Tazminat noksan olan bruumlt ağırlığın beher kilogramı iccedilin 25 frangı geccedilemez Frank bir
gramın 1031i ağırlığında safiyeti binde 900 olan altın franktır
Yuumlkuumln taşınması dolayısıyla oumldenen taşıma uumlcreti guumlmruumlk resimleri ve diğer
oumldemelerde malın tamamen kaybedilmesi hacirclinde tamamen oumldenir Kısmen kaybolma
hacirclinde ise karşılaşılan zarar oranında oumldeme yapılır Bunlar dışında başka tazminat
oumldenmez Gecikme hacirclinde hak sahibi zarar ve ziyanın bundan ileri geldiğini kanıtlarsa
taşımacı bu zarar ve ziyan iccedilin taşıma uumlcretini geccedilmemek uumlzere tazminat oumlder
Kaybolma hasar veya kararlaştırılan zaman suumlresinin aşılması hacirclinde goumlnderici
belirlenecek bu uumlcret oumldenmesi karşılığında teslim suumlresi iccedilin oumldenecek oumlzel faizin miktarını
tayin eder ve bunu sevk mektubuna yazar
Hak sahibi oumldenecek tazminat iccedilin faiz isteyebilir Yılda 5 uumlzerinden hesap edilecek
bu faiz oumldeme isteğinin yazılı olarak taşımacıya goumlnderildiği tarihten başlar Boumlyle bir
istekte bulunmamış ise tahakkuk dava accedilıldığı tarihten itibaren yapılır
Tazminatın hesaplanmasında asıl olan unsurlar oumldemenin istendiği uumllke parası ile ifade
edilmediği zaman soumlz konusu tazminatın o uumllke parasına ccedilevrilmesi oumldemenin yapılacağı
guumln ve yerde uygulanan kura goumlre saptanır
Yuumlruumlrluumlkte olan yasaya goumlre bu anlaşmaya goumlre yapılan taşımadan oluşan zarar ziyan
veya gecikme soumlzleşme dışı bir isteme yol accediltığı hacircllerde taşımacı sorumluluğu dışında veya
oumldeyeceği tazminatı tespit ya da sınırlayan bu anlaşma huumlkuumlmlerinden yararlanabilir
Hasar taşımacının kendi koumltuuml hareketinden veya davaya bakan mahkemenin kararı ile
isteyerek koumltuuml harekete eşdeğer sayılan kusurundan ileri gelmiş ise taşımacı sorumluluğunu
54
dışlayan veya sınırlayan ya da kanıt yuumlkuumlnuuml karşı tarafa yuumlkleyen bu maddenin
huumlkuumlmlerinden yararlanamaz
Bilerek koumltuuml hareket veya kusur taşımacının vekil veya ccedilalışanları tarafından ya da
taşıma işinde kullanıldığı başka kişiler tarafından goumlrevleri sırasında işlenmiş ise aynı
huumlkuumlm uygulanır Bundan başka boumlyle bir durumda adı geccedilen vekiller ccedilalışanlar ve diğer
kişiler kişisel sorumlulukları youmlnuumlnden bu boumlluumlm huumlkuumlmlerinden yararlanamazlar
55
UYGULAMA FAALİYETİ İşlem Basamakları Oumlneriler
Kara Yolu Taşıma
Kanunursquonun amacı ve
uygulama sahasını kavrayınız
Kanunun taşıma işleri işletmecileri ve ccedilalışanları
ile ilgili unsurları değerlendiriniz
Kara yolu eşya
taşımacılığında yetki belgesi
ccedileşitlerini ve yetki belgesi
alabilme koşullarını kavrayınız
Yetki belgelerini birbirlerinden oumlzelliklerine goumlre
ayırt edebilmeye ccedilalışınız
Kara yolu eşya
taşımacılığında kullanılan
taşıtları ve bunların yasal
oumlzelliklerini kavrayınız
Kiralama yoluyla kullanılan ya da oumlz mal
araccedilların yasaya goumlre değerlendirilme şekillerini ayırt
etmeye ccedilalışınız
CMR belgesinin
oumlzelliklerini kavrayınız Hangi tuumlr taşımalarda uygulanacağına hukuki
boyutlarına dikkat ediniz Taşıma soumlzleşmesinin
imzalanması ve uygulanması
aşamalarını kavrayınız
Taşıma soumlzleşmesi accedilısından sevk mektubunun
duumlzenlenmesinin oumlnemine dikkat ediniz
Sevk mektubunda
goumlndericiye ve taşımacıya
duumlşen goumlrev ve sorumlulukları
kavrayınız
Taşımadan kaynaklanan hata ve kusurlardan
doğan zararların taraflara getirdiği sorumluluğu
değerlendiriniz
UYGULAMA FAALİYETİ
56
OumlLCcedilME VE DEĞERLENDİRME A- OBJEKTİF TESTLER (OumlLCcedilME SORULARI)
Aşağıdaki soruları dikkatlice okuyunuz ve doğru seccedileneği işaretleyiniz
1- Aşağıdakilerden hangisi Kara Yolu Taşıma Kanunursquonun genel amaccedilları arasındadır
A) Kara yolu taşımalarını uumllke ekonomisinin gerektirdiği şekilde duumlzenlemek
B) Taşımada duumlzeni ve guumlvenliği sağlamak
C) Taşımacı acente ve taşıma işleri komisyoncuları ile nakliyat ambarı ve kargo
işletmeciliği ve benzeri hizmetlerin şartlarını belirlemek
D) Hepsi
2- Aşağıdakilerden hangisi ticari fatura duumlzenlenirken yapılacak yanlış bir uygulamadır
A) Nakliyat ambarı işletmecileri C) Oto galeri işletmecileri
B) Kargo işletmecileri D) Taşıma işleri organizatoumlrleri
3- Aşağıdakilerden hangisi yetki belgesi alabilme koşulları arasında yer almaz
A) Kendi adına kayıtlı en az 4 adet taşıta ve 50 ton istiap haddinde taşıt filosuna
sahip olmak
B) Yetki iccedilin başvuranların ticaret ve sanayi odalarında nakliyeci grubuna kayıtlı
olmak
C) Bakanlıkccedila belirlenecek kurum veya kuruluşların accedilacağı eğitimden geccedilerek
mesleki yeterlilik belgesi almak
D) Yetki belgesi almak iccedilin başvuranların yetki belgeleri suumlresince bu işe elverişli
bağımsız bir buumlroyu kullanma hakkına sahip olmak
4- Aşağıdaki hangisi suumlruumlcuumllerde aranan şartlar arasında yer almaz
A) Ticari taşıtın niteliğine goumlre suumlruumlcuuml belgesine sahip olmak
B) Yolcu taşımacılığında en az lise veya dengi okullardan birini bitirmiş olmak
C) Eşya ve kargo taşımacılığında ilkoumlğretim okullarından birini bitirmiş olmak
D) Ccedilalışacak suumlruumlcuumllerin 65 yaşından guumln almamış olmak
5- CMR belgesi kaccedil nuumlsha olarak duumlzenlenir
A) 2 C) 4 B) 3 D) 5
6- Sevk mektubu kaccedil nuumlsha olarak duumlzenlenir
A) 2 C) 4 B) 3 D) 5
OumlLCcedilME VE DEĞERLENDİRME
57
7- Aşağıdakilerden hangisi taşımacının taşıma sırasında hatalı veya kusurlu sayılamayacağı
hacircller arasında yer almaz
A) Fire verebilecek malların ambalajlanmaması veya hatalı ambalajlanmış olması
B) Yuumlkuumln taşıyan tarafından yuumlklenmesi yığılması veya boşaltılması
C) Sandık veya paketlerin uumlzerindeki marka veya numaraların hatalı oluşu
D) Canlı hayvan nakli
DEĞERLENDİRME
Cevaplarınızı cevap anahtarıyla karşılaştırınız Yanlış cevap verdiğiniz ya da cevap
verirken teredduumlt ettiğiniz sorularla ilgili konuları faaliyete geri doumlnerek tekrarlayınız
Cevaplarınızın tuumlmuuml doğru ise bir sonraki uygulama testine geccediliniz
58
Aşağıda kara yolu eşya taşımacılığının yasal ccedilerccedilevesi ile ilgili uygulamalarda
karşınıza ccedilıkacak durumlar sıralanmıştır Kara yolu eşya taşımacılığının yasal ccedilerccedilevesi ile
ilgili listelenen davranışları tabloda bulunan değerlendirme oumllccedileğine goumlre değerlendiriniz
DEĞERLENDİRME
Yapılan değerlendirme sonunda ldquoHayırrdquo şeklindeki cevaplarınızı bir daha goumlzden
geccediliriniz Kendinizi yeterli goumlrmuumlyorsanız oumlğrenme faaliyetini tekrar ediniz Buumltuumln
cevaplarınız ldquoEvetrdquo ise diğer faaliyete geccediliniz
Değerlendirme Oumllccediluumltleri Evet Hayır
1- Kara Yolu Taşıma Kanunursquonun amacı ve uygulama sahasını
kavradınız mı
2- Kara yolu eşya taşımacılığında yetki belgesi ccedileşitlerini ve
yetki belgesi alabilme koşullarını kavradınız mı
3- Kara yolu eşya taşımacılığında kullanılan taşıtları ve bunların
yasal oumlzelliklerini kavradınız mı
4- CMR belgesinin oumlzelliklerini kavradınız mı
5- Taşıma soumlzleşmesinin imzalanması ve uygulanması
aşamalarını kavradınız mı
6- Sevk mektubunda goumlndericiye ve taşımacıya duumlşen goumlrev ve
sorumlulukları kavradınız mı
UYGULAMALI TEST
59
OumlĞRENME FAALİYETİ-3
Ofis yuumlkleme sahası ve depo ortamında bilgisayar yazıcı ve faks gibi donanımları
kullanarak AETR kuralları Ulaştırma Bakanlığı normlarına uygun şekilde Uluslar arası
Karayolu Eşya Taşımacılığının bileşenleri işlemlerini yapabileceksiniz
Kara yolu yuumlk ve araccedil tuumlrleri hakkında bilgi edininiz
Suumlruumlcuumllerin uluslararası kara yolu eşya taşımacılığında uyması gereken kurallar
hakkında bilgi edininiz
Konsolidasyon ve dekonsolidasyon terimlerini araştırınız
Yuumlk teklifleri ve doldurulması gereken teklif formlarını temin edip inceleyiniz
Bu araştırmaları yaparken bulabileceğiniz resim katalog dergi vb dokuumlmanları
sınıf ortamına getirerek bilgilerinizi arkadaşlarınızla paylaşınız
Araştırma yaparken ccedilevrenizde bulunan lojistik firmalardan ya da nakliye firmaları ile
kargo hizmeti veren firmalardan işletmelerin ilgili boumlluumlmlerinden ve youmlneticilerinden
yararlanabilirsiniz Ayrıca internet ortamında bu şirketlerin sitelerine girerek gerekli bilgi ve
dokuumlmanları elde edebilirsiniz
3 ULUSLARARASI KARA YOLU EŞYA
TAŞIMACILIĞININ BİLEŞENLERİ Uluslarararası kara yolu taşımacılığının fiziksel eşya akışında rol oynayan uumlccedil temel
oumlğesi bulunmaktadır Bunlar suumlruumlcuumller araccedillar ve yuumlkler olarak belirtilebilir
31 Suumlruumlcuumller
Nakliye araccedillarının suumlruumlcuumlleri farklı proseduumlr ve uygulamaların bulunduğu uluslararası
geccedilişlerde oumlnemli konulardan biridir Araccedil suumlruumlcuumllerinin ccedilalışma ve dinlenme suumlreleri
ccedilalışma koşulları ve yasal duumlzenlemeler AETR Soumlzleşmesirsquonde belirtilmektedir Avrupa
Birliğirsquonde suumlruumlcuumllerle ilgili duumlzenlemeler ise 1985 yılı ve 382085EC sayılı talimatında
belirtilmektedir Uluslararası Kara Yolu Taşımacılığı Yapan Taşıtlarda Ccedilalışan Personelin
Ccedilalışmalarına İlişkin Avrupa Anlaşmasırsquona (AETR) goumlre
OumlĞRENME FAALİYETİndash3
ARAŞTIRMA
AMACcedil
60
311 Suumlruumlcuumllerin Oumlzellikleri
Yuumlk taşımacılığı işinde ccedilalışan suumlruumlcuumllerin yaşları en az
Varsa roumlmork veya yarı roumlmorklar dacirchil olmak uumlzere muumlsaade edilen azami
ağırlığı 75 tonu aşmayan taşıtlar iccedilin 18
Diğer taşıtlar iccedilin 21 ancak ilgili kişi ldquoAkit taraflarrdquo dan biri tarafından
tanınan kara yoluyla yuumlk taşıması iccedilin kullanılacak taşıtların suumlruumlcuumlleri iccedilin accedilılan bir eğitim
kursunu bitirdiğini teyit eder bir profesyonel yeterlik sertifikasına sahipse 18rsquodir ldquoAkit
taraflarrdquo bu anlaşmaya goumlre uluslararası yuumlk taşıma işinde ccedilalışacak suumlruumlcuumllere ilişkin halen
ulusal duumlzeyde uygulanan minimum eğitim seviyeleri ve diğer koşulları birbirlerine
bildirirler
Resim 31 Suumlruumlcuumller
Yolcu taşımada ccedilalışan her suumlruumlcuuml 21 yaşında olur Aracın normal olarak uumlslendiği
yerden yarıccedilapı 50 kilometreden uzağa yolcu taşımasında ccedilalışan her suumlruumlcuuml ayrıca aşağıdaki
koşullardan birini karşılamalıdır
Muumlsaade edilen azami ağırlığı en az 35 ton olan taşıtların suumlruumlcuumlsuuml olarak en
az bir yıl yuumlk taşıma işinde ccedilalışmış olmalı
Aracın normal olarak uumlslendiği yerden yarıccedilapı 50 kilometreden fazla
uzaklığa yolcu seferi yapan araccedillarda en az bir yıl veya yetkili merciin oumlyle ccedilalışmış olmakla
gerekli deneyimi kazandığı takdirine bağlı olarak bu anlaşmanın konusunu teşkil etmeyen
diğer tuumlrden yolcu seferlerinde en az bir yıl ccedilalışmış olmalı
Kara yoluyla yolcu taşıma amaccedillı taşıtların suumlruumlcuumlleri iccedilin accedilılan bir eğitim
kursunu tamamlamış olduğunu teyit eden ldquoAkit taraflarrdquo dan biri tarafından tanınan
profesyonel yeterlik sertifikasına sahip olmalıdır
61
312 Taşıt Kullanma Suumlreleri
Guumlnluumlk dinlenme suumlresi iki adet guumlnluumlk dinlenme suumlresi ile haftalık dinlenme
suumlresi arasında kalan araccedil kullanma suumlresi guumlnluumlk taşıt kullanma suumlresi dir dokuz (9) saati
geccedilmez Bu suumlre bir hafta iccedilinde iki kez on saate ccedilıkarılabilir Bir suumlruumlcuuml altı kez guumlnluumlk taşıt
kullanma suumlresini aşmadan belirtilen haftalık bir dinlenme suumlresi kullanır Toplam taşıt
kullanma suumlresi altı guumln boyunca altı guumlnluumlk maksimum taşıt kullanma suumlresini aşmamış ise
haftalık dinlenme suumlresi altıncı guumlnuumln sonuna ertelenebilir Tarifeli seferler dışında
uluslararası yolcu taşımada altı ve altıncı ibarelerinin yerine sırasıyla on iki ve on
ikinci ibareleri kullanılır
On beş guumlnluumlk suumlrede toplam taşıt kullanma suumlresi doksan saati geccedilemez
313 Molalar
Doumlrt saat otuz dakikalık taşıt kullanma suumlresinin sonunda suumlruumlcuuml bir dinlenme
suumlresini kullanmaya başlamayacaksa en az kırk beş (45) dakikalık bir mola verir
Bu mola her biri taşıt kullanma suumlresine dağıtılmış veya 1 maddedeki huumlkme
uygun biccedilimde bu suumlrenin hemen bitiminde kullanılacak en az on beş (15) dakika
olabilecek molalar ile değiştirilebilir
Resim 32 Mola
Bu molalar boyunca suumlruumlcuuml diğer bir işle meşgul olamaz Bu madde ile ilgili
olarak bekleme suumlresi hareket hacirclindeki bir taşıtta taşıtı suumlrmeden geccedilen suumlre feribotta
yahut trende geccedilen suumlre diğer iş olarak anlaşılmaz
Accedilıklanan bu molalar guumlnluumlk dinlenme suumlresi olarak kabul edilemez
314 Dinlenme Suumlreleri
Her yirmi doumlrt saatlik suumlre iccedilinde suumlruumlcuuml kesintisiz en az on bir (11) saatlik guumlnluumlk
dinlenme suumlresi kullanır Bu suumlre bir hafta boyunca uumlccedil defadan fazla olmamalı Dinlenme
suumlresini takip eden hafta bitmeden oumlnce telafi edileceği garanti edilerek kesintisiz en az
dokuz saate indirilebilir Yukarıda belirtildiği şekliyle dinlenme suumlresi azaltılmamışsa bir
tanesi kesintisiz en az sekiz saat olacak şekilde yirmi doumlrt saatte iki veya uumlccedil kez
kullanılabilir Bu durumda dinlenmenin en az suumlresi on iki (12) saate ccedilıkarılır
Otuz saatlik suumlrede taşıt en az iki suumlruumlcuuml tarafından suumlruumlluumlyorsa her bir suumlruumlcuuml sekiz
(8) saatten az olmayan kesintisiz dinlenme suumlresi kullanır
62
Bir haftada 1 ve 2 maddelerde soumlzuuml edilen dinlenme suumlrelerinden biri haftalık
dinlenmeye eklenerek kesintisiz toplam kırk beş saate uzatılır Bu dinlenme suumlresi taşıtın
veya suumlruumlcuumlnuumln normal olarak uumlslendiği yerde geccedilirilecekse kesintisiz en az otuz altı saate
başka bir yerde kullanılacaksa kesintisiz en az yirmi doumlrt saate indirilebilir Bu indirimlerin
her biri hangi haftaya ait dinlenme suumlresi ise o haftayı takip eden uumlccediluumlncuuml hafta sona ermeden
oumlnce tek bir buumltuumln hacirclinde kullanılacak şekilde yapılan indirime eş suumlreyle telafi edilir
Bir hafta başlayıp takip eden haftaya sarkan dinlenme suumlresi haftalardan her
ikisinden birine eklenebilir
İlgili kişinin talebi uumlzerine guumlnluumlk veveya haftalık dinlenme suumlresinde yapılan
kesintileri telafi mahiyetinde kullanılan herhangi bir dinlenme en az sekiz saatlik diğer
dinlenmeyle birleştirilir ve aracın park yerinde veya suumlruumlcuumlnuumln uumls tuttuğu yerde kullanması
garanti altına alınır
Guumlnluumlk dinlenme suumlresi taşıt hareket hacirclinde değilken bir ranza ile donatılmışsa
taşıtta kullanılabilir
Resim 33 Taşıt dinlenme ranzası
Yuumlk ya da yolcu taşıma işinde ccedilalışan suumlruumlcuuml feribot veya trenle nakledilen bir
taşıta eşlik ediyorsa guumlnluumlk dinlenme suumlresi aşağıdaki koşulların sağlanmasına bağlı olarak
en fazla bir kez boumlluumlnebilir Guumlnluumlk dinlenme suumlresinin karada geccedilirilen parccedilası feribotta
veya trende geccedilirilen parccedilasından oumlnce veya sonra kullanılabilir olmalıdır Guumlnluumlk dinlenme
suumlresinin bu iki parccedilası arasında kalan suumlre muumlmkuumln olduğunca kısa tutulmalı ve guumlmruumlk
formaliteleri de yuumlkleme ve indirme işlemlerine dacirchil olmak uumlzere bu işlemlerin oumlncesi ya da
sonrasında bir saati hiccedilbir şekilde aşmamalıdır Bu dinlenme suumlrelerinin her ikisinde de
suumlruumlcuuml bir ranza (yatak) veya kuşeti kullanabilmelidir Bu şekilde boumlluumlnen guumlnluumlk dinlenme
suumlresi iki saat uzatılır
Taşıma şirketleri iccedilin tır suumlruumlcuumlleri muumlşteri ile suumlrekli yuumlz yuumlze gelmesi
nedeniyle hayaticirc derecede oumlnemlidir Suumlruumlcuumllerin kılık kıyafeti konuşması iş bilgisi ve
tecruumlbesi nakliye operasyonunun başarısını etkileyen oumlnemli unsurların başında gelmektedir
Bu nedenle suumlruumlcuumlnuumln seccedililmesi işe alınması ve uygulamanın bir parccedilası hacircline gelmesi
taşıma şirketleri iccedilin kritik bir faktoumlrduumlr Suumlruumlcuumlden beklentiler genel olarak şu başlıklar
altında toplanabilir
63
Suumlruumlcuumlnuumln duumlruumlst ve guumlvenilir olması
Araccedil kullanımında ehil olması
Guumlmruumlk işlemlerini ve dokuumlmantasyonu bilmesi
Yuumlkleme ve boşaltmalara nezaret etmesi
Duumlzenli olarak şirket merkezine yol yuumlk ve guumlmruumlk konuları başta olmak uumlzere
tuumlm konular hakkında rapor vermesi
Muumlşteri ile sağlıklı iletişim kurabilme yeteneği olması
Kıyafet ve davranışları ile şirketi temsil edebilir nitelikte olmasıdır
32 Araccedillar
CMR Anlaşmasırsquonda ldquotaşıtrdquo soumlzcuumlğuuml 19 Eyluumll 1949 tarihli Yol Trafik Anlaşması
doumlrduumlncuuml maddesinde tarif edilen motorlu taşıtlar dizi hacirclinde taşıtlar roumlmorklar ve yarı
roumlmorklar anlamına gelir
Ulaştırma Bakanlığının Eşya Taşımasına Dair Youmlnetmeliğirsquone goumlre uluslararası eşya
taşımacılığında kullanılacak taşıtlarda 15 yaşından buumlyuumlk istiap haddinin 10 tondan kuumlccediluumlk
olmaması zorunludur Taşıtın yaşı fabrikasından imal edildiği tarihten sonra gelen ilk
takvim yılı esas alınarak hesaplanır Roumlmork ve yarı roumlmorklarda yaş şartı aranmaz Ccedilekici
roumlmork veya yarı roumlmork ile birlikte bir taşıt sayılır (C3) (C4) ve (E) tuumlruuml yetki belgesi
sahibi olan taşımacıların yapacakları taşımalarda taşınan eşyanın ve taşıtın oumlzelliği dikkate
alınarak taşıtların istiap hadleri Ulaştırma Bakanlığınca daha duumlşuumlk tutulabilir
Resim 34 Kara yolu taşıma aracı
Uluslararası taşıma yapabilmek iccedilin Ulaştırma Bakanlığının istemiş olduğu (C1) ve
(C2) tuumlruuml yetki belgesi sahibi olan taşımacıların yapacakları taşımalarda taşınan eşyanın
miktarı cinsi taşıma suumlresi ve mesafesi dikkate alınarak taşıtların istiap haddi Ulaştırma
Bakanlığınca belirli bir suumlre iccedilin 5 tona kadar duumlşuumlruumllebilir yaşları da 20rsquoye kadar
yuumlkseltilebilir 17021995 tarih ve 9565976 sayılı kararına goumlre Avruparsquoya youmlnelik olmayan
yurt dışı taşımalarında kullanılacak taşıtlarda yaş sınırı aranmamaktadır
64
Uluslararası taşımadaki bu kısıtlamalar Tuumlrkiye accedilısından Avrupa Birliğirsquone ve diğer
Avrupa uumllkelerine transit geccediliş yapabilmek iccedilin minimum standartları oluşturur Aksi hacirclde
mevzuata uyulmadığından uluslararası taşımacılık engellenmektedir
321 Treyler
Treyler bir kamyon tarafından ccedilekilen ve taşıyacağı yuumlkuumln oumlzelliklerine has bir şekilde
tasarlanıp imal edilen en az bir dingilli ve ccedilekildiği kamyona ccedileki oku doumlner tabla kanca vb
adlarla tanımlanan bir bağlantı aygıtı ile bağlanan yuumlk taşıma amaccedillı kara yolu taşıt aracıdır
Resim 35 Uluslararası taşımacılıkta treyler
1970lsquoli yıllarda kara yolu taşımacılığının gelişmesiyle Tuumlrk taşımacıların filolarına
giren ilk araccedil olan Amerikan yapımı ldquodorsey trailersrdquo markalı semi-treylerlerden esinlenerek
lsquotreylerrsquo ismi ortaya ccedilıkmıştır Soumlylenişi bakımında kolay olması nedeniyle nakliye
sektoumlruumlnde yaygın olarak kabul goumlrmuumlştuumlr
Teknik olarak treyler deyince ilk akla gelen bir ccedilekicinin arkasında yuumlk taşımaya
yarayan accedilık ya da kapalı araccedillardır Treyler tehlikeli maddeler dacirchil olmak uumlzere her tuumlrluuml
yuumlkuuml bir noktadan başka bir noktaya taşımak uumlzere kullanılır
Treylerler taşıdıkları yuumlk ve kullanım alanlarına goumlre ccedilok farklı oumlzellikler goumlstermekte
ve değişik isimler almaktadır Ancak kısaca soumlylemek gerekirse kuru yuumlk taşımacılığı iccedilin
tenteli ve perdeli tip semi-treylerler kullanılırken askılı tekstil dağıtım veya hava kargo
paletlerinin kara yolu ile taşınmasında kullanılmak uumlzere imal edilmekte olan ve kutu tipi
tabir edilen aluumlminyum goumlvdeli araccedillar da mevcuttur Ayrıca rulo sac taşıması araccedil
taşıması granuumll veya sıvı madde taşıması iccedilin ayrı ayrı oumlzelliklere sahip oumlzel araccedillar da
sektoumlrde kullanılmaktadır
Uluslararası kara yolu eşya taşımacılığında kullanılan treylerler yuumlkleme hacimlerine
goumlre farklılıklar taşımaktadır Genel olarak en ccedilok kullanılan treyler ccedileşitleri şu şekilde
sınıflandırılır
Kuru yuumlk semi treyler
Optima treyler
Jumbo treyler
65
3211 Semi Treyler
İngilizcersquode ldquoSemi Traillerrdquo Fransızcarsquoda ldquoSemi Remorquerdquo olarak adlandırılan
treylerlerin Tuumlrkccedilersquode tam karşılığı bulunmamaktadır Bir motora sahip ccedilekici araccedil
tarafından ccedilekilen ve taşıyacağı yuumlkuumln oumlzelliklerine has bir şekilde tasarlanıp imal edilen en
az bir dingilli ve ccedilekildiği araca king adı verilen bir araccedilla bağlanan yuumlk taşıma amaccedillı kara
yolu taşıt aracıdır
Semi-treyler dingil lastik fren suumlspansiyon ABS vb yuumlruumlyuumlş grubu ve guumlvenlik
aygıtlarına sahip olmakla birlikte motora sahip değildir İccedil hacmi 86 m3 tuumlr Boyutları 1360
m247 m255 m (boyenyuumlkseklik) dir Kendi arasında ccedileşitlere ayrılır
Damper şasi semi - treyler
Frigofrik semi-treyler
Belli bir ısıya sahip olması gerekli olup da nakliye sonunda herhangi bir şekilde
tazeliğinden veya formundan bir şey kaybetmemesi gereken uumlruumlnlerin taşınması frigofrik
treylerler ile yapılır Uumlruumlnuumln en oumlnemli oumlzelliği sızdırmazlık ve ısı geccedilirmemesidir Bazı
markalar -18 dereceye kadar her şeyi muhafaza etme oumlzelliğine sahiptir Ccediloğunlukla gıda
sektoumlruumlne hitap eden bu treylerlere soğutucu uumlnitelerle 4 zamanlı 4 silindirli motorlar ilave
edilir
Maksima semi-treyler
Resim 36 Frigofrik semindashtreyler ve damper şasi semi-treyler
Resim 37 Maksima semi-treyler
66
Tenteli treylerler
Ulusal ve uluslararası nakliye sektoumlruumlne youmlnelik her tuumlrluuml kuru yuumlk kağıt sac
taşımacılığı yapabilen treylerlerdir Kendi iccedillerinde standart tenteli ile kayar perde ve ccedilatılı
olmak uumlzere uumlccedile ayrılır Bu tip treylerleri genelde meşrubat firmaları tercih etmektedir
Perdeli olması treylerin istenilen kısmından istenildiği kadar yuumlk boşaltması imkacircnını verir
Resim 38 Tenteli treyler
Tankerler
Tankerlerin kapasitesi ve iccedilindeki boumllmeleri markalara goumlre değişkendir 35 bin litre
bruumlt hacmi olabileceği gibi iccedilinde 2-3 hatta doumlrt boumllme olabilir Genelde muumlşterinin isteğine
goumlre oumlzel yapılır Tehlikeli madde taşımacılığı sıvı gıda uumlruumlnleri vb alanlarda kullanılır
Resim 39 Tanker
Konteyner taşıyıcılar
Konteyner bir ccedileşit değiştirilebilir yuumlkleme kabıdır Bu kapların iki yer arasında
muhtelif taşıtlar kullanılarak taşınmasına da lsquokonteyner taşımacılığırsquo denir Platform tip
uzun platform tip ve kılccedilık tip platform olarak uumlccedile ayrılır 20 30 40rsquolık ve uzun tip
platformda da 45rsquolik konteyner taşıyabilir Konteyner taşımacılığında dingiller şasinin
mukavemeti ve kilitler ccedilok oumlnemlidir
67
Resim 310 Konteyner taşıyıcı treyler
3212 Optima Treyler
Optima tuumlruuml treylerin iccedil hacmi 91 m3 tuumlr Boyutları iccedilten iccedile 1360227270 mrsquo dir
Resim 311 Optima treyler genel goumlruumlnuumlş
3213 Jumbo Treyler
Jumbo treyler deveboynu olarak adlandırılan oumln boumlluumlmuuml ile arka boşluk toplam
yuumlkleme hacmi 97 m3 tuumlr Boyutları iccedilten iccedile 394247255 m ve 999247301 mrsquo dir
Resim 312 Jumbo treyler
68
Tablo 31 Treyler oumllccediluumlleri
69
33 Yuumlkler
Kara yolu taşımacılığında yuumlkler uumlccedil farklı şekilde sınıflandırılır
Niteliklerine goumlre yuumlkler
Araccedil kapasitesine goumlre yuumlkler
Teslim yerlerine goumlre yuumlkler
331 Niteliklerine Goumlre Yuumlkler
3311 Genel Yuumlkler
Oumlzel bir hizmet veya depolama gerektirmeyen tehlikeli madde bozulabilir gıda veya
canlı hayvan sınıfına girmeyen kuru ve temiz goumlnderiye ldquoGenel Yuumlkrdquo denir
3312 Oumlzellik Taşıyan Yuumlkler
Kara yolu taşımacılığında bazı yuumlklerin taşınması oumlzellik arz etmektedir Bu uumlruumlnlerin
araccedillara yuumlklenmesi taşınması ve boşaltılması diğer sıradan yuumlk taşınmasına goumlre bir takım
ilave oumlzellikleri gerektirmektedir
Resim 313 Oumlzellik taşıyan yuumlkler
Uluslar arası kara yolu eşya taşımacılığında oumlzellik taşıyan yuumlkler şunlardır
Bozulabilir gıda maddeleri
Tehlikeli maddeler
Canlı hayvanlar
332 Araccedil Kapasitesine Goumlre Yuumlkler
Lojistik firma muumlşteriye bilgisayar ortamında Resim 113rsquote goumlruumllen ldquoBoş Araccedil
Bildirim Formunurdquo goumlndererek firmanın taşıtacağı yuumlk ccedileşidini ve buna goumlre talep ettiği araccedil
bilgilerini kendisinden ister
Lojistik firmaya gelen araccedil bildirim formu yardımıyla firma muumlşterinin yuumlkuuml
doğrultusunda en uygun araccedil seccedilimini yapacaktır Kara yolu eşya taşımacılığında yuumlkler araccedil
kapasitelerine goumlre iki ana gruba ayrılabilir Bunlar
70
Tam kamyon yuumlkuuml
Parsiyel (grupaj) yuumlkler
Resim 314 Boş araccedil bildirim formu
3321 Tam Kamyon Yuumlkuuml
FTL ( full track loading) dolu kamyon yuumlkuumlduumlr Bir muumlşteriye ait tam kamyon dolusu
yuumlkuumln genellikle tek teslim yerindeki alıcısına teslim edilmesi şeklindedir Aynı teslim yeri
olduğunda aynı kara yolu konşimentosu farklı teslim yerleri olduğunda farklı kara yolu
konşimentosu duumlzenlenmektedir
3322 Parsiyel (Grupaj) Yuumlkler
Parsiyel (grupaj) yuumlkler İngilizce bir kamyonu doldurmayan yuumlk (less than track
loading - LTL) anlamına gelmektedir Aynı taşıma guumlzergacirchı uumlzerinde bulunan farklı
goumlndericilere ait kuumlccediluumlk hacimdeki yuumlklerin birleştirilerek aynı kamyon ile sevk edilmesidir
71
a Yuumlk Konsolidasyonu
Yuumlk konsolidasyonu lojistik sektoumlruumlnuumln vazgeccedililmez temel kavramlarından biridir
Konsolidasyon lojistik terim olarak birleştirme manasında kullanılmaktadır Lojistikte taşıma
maliyetlerinin yuumlkuumln hacmi ve taşıma mesafesiyle doğrudan ilişkisi olması yuumlk
konsolidasyonu konusunu oumlnemli bir yere getirmektedir
Yuumlk konsolidasyonunun planlanabilmesi iccedilin hem mevcut hem de planlanan stok
durumla ilgili guumlvenilir gerccedilek zamanlı bilgiye ihtiyaccedil duyulmaktadır Aynı zamanda
planlanan konsolidasyonun gerccedilekleştirilebilmesi iccedilin uumlretim programı ile eş zamanlı ccedilalışma
da yapılması gereklidir
LTL veya parsiyel yuumlklerin sevkiyatında yuumlklerin bir araccedilta birleştirilmesi yuumlk
konsolidasyonunun temel başlangıccedil noktasını oluşturmaktadır Aynı youmlne giden yuumlklerin
konsolide edilip birden fazla araccedil yerine tek bir araccedilla sevk edilmesi taşıma maliyetlerini
duumlşuumlrmektedir
Resim 315 Yuumlk konsolidasyonu
Aynı youmlnuuml aynı boumllge olarak ele almak konsolidasyonu boumllgesel teslimatlarda ccedilok
sayıda ayrı ayrı kuumlccediluumlk yuumlklemeler yapmak yerine tek bir araccedilla konsolide etmek boumllgesel
teslimatlar ve elleccedilleme işlemleri iccedilin oumldenen parayı optimize ederken taşımacılık
maliyetlerini duumlşuumlrerek toplam maliyetin indirgenmesini sağlamaktadır
Bu şekilde yuumlklerin konsolide edilmesi lojistikte yeni fırsatların ortaya ccedilıkmasına
neden olmaktadır lsquoZaman Bazlı Lojistikrsquo kavramı oumln plana ccedilıkmakta stokların en aza
indirilmesi guumlvenlik stoklarının miktarının azaltılması ile muumlşteri taleplerinin
karşılanmasında yuumlk konsolidasyonu oumlnemli accedilılımları da beraberinde getirmektedir
Tedarik zincirinin tuumlmuuml ele alındığında stokların takibi talebin youmlnetilmesi suumlrecini
daha yakın şekilde yapılandırılmasıyla teslimatların aralıklarının azaltılmasına katkı
sağlanmakta sonuccedilta konsolidasyonla daha kuumlccediluumlk ve sık siparişler olarak geri doumlnmektedir
Zaman bazlı strateji kullanıldığında konsolidasyon sayesinde taşımacılık maliyetlerini
kontrol edebilmek muumlmkuumln olabilmektedir Bunun iccedilin lojistik sektoumlruumlnde ccedilalışan firmalar
dikkatini taşımacılıkta konsolidasyonun faydalarını anlayabilecek şekilde odaklaması
gerekmektedir Gecikmeleri oumlnleyebilmek iccedilin konsolidasyonlar sipariş ve depolama
suumlreccedillerinden daha oumlncelikli olarak planlanmalıdır
Lojistik sektoumlruumlnde reaktif yaklaşıma goumlre taşımacılık faaliyetleri yuumlklerin konsolide
edilebilmesi iccedilin kuumlccediluumlk siparişleri daha buumlyuumlk yuumlklemelere doumlnuumlştuumlrecek şekilde hazırlıklı
72
olmayı gerektirir Reaktif konsolidasyonun başarılabilmesi yuumlklerin zamanında hazır
olmasına lojistik hizmet verenlerin yuumlkleme planlarına ve yuumlklerin konsolide edilebilecek
coğrafi dağılımlarına bağlı olmaktadır
Proaktif yaklaşımda ise yuumlk konsolidasyonu planlaması uumlreticinin pazar ve satış
tahminine uumlretim programlarına ve stok durumuna bağlı olarak belirlenebilmektedir
Konsolidasyonun yapılabilmesinde temel zorluk ister reaktif isterse proaktif olsun
lojistik tahminlemede yaşanan zorluklardır
Resim 316 Lojistik tahminleme
Bu zorlukların aşılması lojistik hizmet alan işletmelerin maliyetlerinin azaltılması
stokların duumlşuumlruumllmesi teslimatların daha duumlzenli hacircle getirilebilmesi aynı şekilde lojistik
hizmet verenler iccedilin de işletmelerinin başarılı olabilmesi hizmet alanlar ile hizmet verenlerin
birlikte ccedilalışmasına bağlıdır
b Dekonsolidasyon
Yuumlkuumln konsolidasyonu yani sevk edilecek malların bir terminalde birleştirilmesi
terminallerin verimli ccedilalışması iccedilin bir oumln şart olmaktadır Diğer yandan terminallere gelen
malların diğer taşıma sistemlerine aktarılması veya muumlşterilere dağıtımını sağlayacak
dekonsolidasyon konusu da konsolidasyon kadar oumln plana ccedilıkmaktadır
Dekonsolidasyon hizmetleri sonucunda navlun uumlcretleri ve transit zamanlar
azaltılabilir Giderek artan trafik sıkışıklığı problemine kuumlccediluumlk ccedilapta fakat etkili ccediloumlzuumlmler
sunulabilir
Rekabetin giderek arttığı bir duumlnyada uluslararası taşımacılıkta yuumlkuuml doğru yere doğru
zamanda doğru koşullarda ve en uygun maliyette iletilebilmek en oumlnemli amaccedil hacircline
gelmiştir Bu amacı gerccedilekleştirebilmenin bir parccedilası da terminallere gelen yuumlklerin
dağıtımında dekonsolidasyon suumlrecinin idaresi olmaktadır
Dekonsolidasyon verimliliği artırmak ve ekonomi sağlamak amacıyla yuumlklerin
boumlluumlnerek kuumlccediluumlk yuumlkler hacircline getirilerek gidecekleri teslim noktalarına goumlre sevk edilmek
uumlzere dağıtım merkezleri olarak terminallerde gerekli organizasyonlara tabi tutulmasıdır
Ayrıştırılmış kuumlccediluumlk kuumlmelere boumlluumlnmuumlş farklı teslim noktaları iccedilin yuumlklerin
dekonsolidasyonunda her bir yuumlk kuumlmesinin dağıtımın optimizasyonunu sağlayacak şekilde
73
yapılandırılması gereklidir Bunun iccedilin terminallere gelen yuumlklerin muumlşterilere yuumlk teslim
guumlzergacirchlarına ve teslim zamanlarına goumlre nakliye depolama sigorta ve diğer işlemleri
planlanmalıdır
Resim 317 Dekonsolidasyon işlemleri
Guumlnuumlmuumlzde gelişmiş uumllkelerde uumlretici perakendeci arasında teslimat ilişkisinin
kurularak gelen yuumlklerin ayrıştırılıp doğrudan depo antrepo gibi ara bekleme suumlreccedilleri
atlanarak kısa suumlrede teslimatlar sağlanabilmektedir
Bu şekilde uumlreticindashperakendeci hatta son kullanıcıya doğrudan teslimatların
yapılabilmesinde terminallerin roluumlnuumln gittikccedile artmakta olduğu goumlruumllmektedir Terminaller
dekonsolidasyon yapabilecek seviyede iş anlayışlarının geliştirmeleri sayesinde rollerinin
ccedilok daha hayaticirc boyuta ulaştığı anlaşılmaktadır Dekonsolidasyon merkezi kullanmanın en
buumlyuumlk faydası goumlnderici ve alıcılar uumlzerinde olmaktadır Bunlar
Uumlreticiler ve alıcılar iccedilin daha az emniyet stokları
Talep youmlnetimine dayalı stok seviye kontrol sistemleri
Pazara ccedilok daha kısa suumlrede ulaşım
Muumlşteri hizmetlerinin gelişmesi
Esnek ve kolay karar verme suumlreccedilleri
Maliyetlerdeki oumlnemli azalmalar şeklinde sayılabilir
Dekonsolidasyon hizmetlerinin genel iş akış suumlrecine bakıldığında suumlrecin uumlreticilerin
siparişlerin alınma aşamasından başlayarak yuumlklerin terminallerde boşaltılması yuumlklerin
accedilılması yuumlklerin yeniden duumlzenlenmesi etiketleme ve diğer işlemlerin yapılması daha
sonra teslim noktalarına goumlre tekrar konsolide etme terminal iccedilinde elleccedilleme ve stok
alanlarına yerleştirme yeniden yuumlkleme ve dağıtımı kapsamaktadır Ayrıca teslimatı
yapılmış olan yuumlklerin sağlıklı olarak ulaştığına dair kayıtların alınması da bu suumlrece dacirchil
edilmektedir
Dekonsolidasyon hizmetleri sonucunda navlun uumlcretleri ve transit zamanlar
azaltılabilir Giderek artan trafik sıkışıklığı problemine kuumlccediluumlk ccedilapta fakat etkili ccediloumlzuumlmler
sunulabilir Dekonsolidasyon rekabetin hızla arttığı guumlnuumlmuumlzde taşımacılık hatlarında ve
dağıtım merkezlerinde oluşan yoğunluğun azaltılmasında oumlnemli adımlardan biri olmaktadır
74
333 Teslim Yerlerine Goumlre Yuumlkler
Kara yolu taşımacılığında yuumlkler teslim yerlerine goumlre iki gruba ayrılır Bunlar
Tek yuumlkleme ve tek teslim adresi olan yuumlkler
Birden fazla teslim adresi bulunan yuumlkler
3331 Tek Yuumlkleme ve Tek Teslim Yeri Olan Yuumlkler
Yuumlkleme ve boşaltma işlemleri tek bir adreste yapılan uluslararası yuumlklerdir Oumlrneğin
A (İstanbul-Tuumlrkiye) noktasından yuumlklenen eşyanın B (Frankfurt-Almanya) varış noktasında
teslim edilmesidir Uygulamada genellikle goumlnderici muumlşteriden ccedilıkış noktası uumlretim yeri
veya depo eşya teslim ve boşaltma noktası ise alıcı muumlşteri deposudur
Kara yolu taşımacılığında taşıyıcı olarak lojistik firma boşaltmada suumlrat ve zaman
tasarrufu sağlaması doumlnuumlş seferi planlamasının daha kolay ve guumlmruumlkleme işlemlerinin daha
suumlratli gerccedilekleşmesi nedeni ile tek bir teslim adresinde yuumlkuuml bulunan sevkiyatları tercih
etmektedir
3332 Birden Fazla Teslim Yeri Bulunan Yuumlkler
Birden fazla teslim yeri bulunan yuumlklerin sevkiyatı yurt dışındaki farklı boumllgelere
malların teslim edilmesidir Treylerin birden fazla teslim yerine taşıdığı yuumlkleri parccedilalar
hacirclinde teslim etmesi hem zaman hem de taşıma maliyetine olumsuz etkide bulunmaktadır
Planlamanın yeterince yapılamadığı kuumlccediluumlk hacimli işletmelerin tarifeli olmayan taşımalarda
kullanmak zorunda kaldığı bir youmlntem olarak goumlruumllmektedir
Resim 318 Teslim yerlerine goumlre yuumlklerin ayrılması
Uluslararası kara yolu taşımacılığında birden fazla teslim yeri bulunan yuumlk sevkiyatı
sıklıkla rastlanan bir durumdur Oumlrneğin A (İstanbul-Tuumlrkiye) ccedilıkış noktasında farklı
goumlndericilerin kuumlccediluumlk hacimli parsiyel yuumlkleri bir araccedilta toplanarak Avrupa Birliği iccedilinde
farklı B C D E ve F varış noktalarına kara yolu ile dağıtımı yapılabilmektedir
334 Lojistik Firma ve Yuumlk Temini
Kara yolu eşya taşımacılığında lojistik firmanın taşıma organizatoumlruuml olarak başlıca
roluuml taşımacılıkta goumlndericilerin yuumlklerinin teslim yerlerine en iyi koşullarda ulaştırılmasına
youmlnelik faaliyetlerde bulunmasıdır
75
Kara yolu ile yapılacak olan uluslararası taşıma suumlreci sipariş alımı ile başlar
Muumlşterinin vereceği siparişin daha oumlnce yapılmış olan hizmet soumlzleşmesine uygun olması
gerekir Alınan siparişlerin soumlzleşme şartlarına uygun olup olmadığı denetlenmelidir
Yapılan denetim sonunda siparişin soumlzleşme şartlarına uygun olmayan konuları muumlşteri ile
goumlruumlşuumllerek soumlzleşme şartlarına uygun hacircle getirilmelidir
Siparişle ilgili olarak gerccedilekleştirilecek olan sevkiyatın sorunsuz bir şekilde
yapılabilmesi iccedilin gerekli koordinasyonun sağlanması gerekir Yapılacak olan sevkiyatta
oumlnemli olan unsurlar şunlardır
Doğru mal
Doğru araccedillar
Doğru zaman
En duumlşuumlk maliyetle taşımak
En guumlvenli şekilde alıcısına ulaştırmaktır
Goumlndericinin lojistik firmadan beklentisi sadece rekabetccedili fiyatlara dayanmamakta
sevk edilecek eşyaya ait taşıma deneyimi ve taşımanın emniyetli bir şekilde yapılması ve
uumlruumlnlerin tam zamanında teslim edilmesi başta olmak uumlzere hizmet kalitesi yuumlksek bir
şekilde yerine getirebilmesine bağlı olmaktadır
Bu nedenle lojistik firmanın yuumlkuumln temin edilmesi teklif tuumlrleri yuumlklerin araccedil
tuumlrlerine ve teslim yerlerine goumlre tasnifi gibi pek ccedilok konuda planlama yapması gerekir
Lojistik firmanın yuumlk temini iccedilin başvurduğu başlıca youmlntemler
Lojistik firmanın pazarlama ccedilalışmaları sonucu kazanılan muumlşterilere ait yuumlkler
Konsolidasyonu yapmak uumlzere alt yuumlkleyicilerin aktardıkları yuumlkler
Yurt dışı acentesinin youmlnlendirdiği yuumlklerdir
Resim 319 Lojistik firmanın iletişim kanalları ile yuumlk temini
Lojistik firma tanıtım reklam promosyon ccedilalışmaları gibi pazarlama faaliyetleri
sonucu yeni muumlşteriler edinerek goumlndericilerden yeni yuumlk talepleri temin edebilir
Lojistik firmanın yuumlk temininin bir başka yolu ise alt yuumlkleyicilerden aldıkları
yuumlklerdir Lojistik firmanın en oumlnemli rekabet avantajı yuumlk konsolidasyonu yapmasıdır
Sevkiyat iccedilin yeterli yuumlk hacmine ulaşamayan lojistik firmalar yuumlklerini diğer lojistik
76
firmalara devrederek birleştirir Ayrıca yurt dışı temsilcisi veya acenteler kendilerine gelen
yuumlk siparişlerini lojistik firmalara aktarabilir
Ccedileşitli youmlntemler ile yuumlk temin eden lojistik firma farklı iletişim kanalları vasıtası ile
temin ettiği bu yuumlklerin resmi bağlantısını gerccedilekleştirir
Faks ile sipariş alımı
İnternet uumlzerinden sipariş alımı
3341 Faks ile Sipariş Alımı
Siparişin faks ile alınması durumunda hizmet talep formu (Yuumlkleme talimatı formu)
muumlşteriye oumlnceden goumlnderilmelidir Muumlşteri firma sevkiyatla ilgili buumltuumln bilgileri form
uumlzerinde doldurarak lojistik firmaya faks ile goumlndermelidir Hizmet talep formu uumlzerine
doldurulacak bilgiler doğru ve eksiksiz olmalıdır
Resim 320 Faks ile sipariş alımı
3342 İnternet Uumlzerinden Sipariş Alımı
Lojistik firmaların birccediloğunun internet sitelerinde hizmet talep formları vardır
Muumlşteriler lojistik firmanın internet sitesindeki hizmet talep formunu doldurarak da sipariş
bildirimi yapabilir
Resim 321 İnternet uumlzerinden sipariş alımı
Teknolojideki gelişmeler lojistik sektoumlruumlnde de kendini goumlstermiştir Geleneksel sipariş
alma youmlntemleri yerini internet uumlzerinden sipariş alımlarına bırakmıştır İnternet uumlzerinden
alınan siparişler her iki tarafın da zaman kazanmasına fırsat tanımaktadır Daha hızlı işlem
yapılabilmektedir
77
335 Lojistik Firma ve Teklif Tuumlrleri
Lojistik firmanın muumlşterilerine vereceği teklifler iki gruba ayrılır Bunlar
Tarifeli sevkiyat iccedilin verilen teklifler
Yuumlk bazında verilen teklifler
Resim 322 Teklif verme
3351 Tarifeli Sevkiyat İccedilin Verilen Teklifler
Tarifeli sevkiyat iccedilin verilen teklifler 3 aylık 6 aylık 1 yıllık veya daha uzun doumlnemde
suumlrekli ccedilalışma potansiyeli bulunan yuumlklere youmlnelik tekliflerdir
Tarifeli sevkiyatlar uumllkenin ihracat ve ithalat hacimlerindeki ekonomik
dalgalanmalardan etkilenmeyen uzun doumlnemli iş ve fiyat garantisi bulunan yuumlklemelerdir
Fiyatlar ve kacircrlılık genellikle yuumlk bazında verilen sevkiyatlara goumlre daha duumlşuumlk olmaktadır
Tarifeli sevkiyatlar hacim olarak genelde şu oumlzellikleri taşımaktadır
Tam kamyon yuumlkuuml (FTL) veya katlarıdır
Aynı kamyonda tek bir alıcıya youmlnelik yuumlkler bulunmaktadır
Homojen (aynı oumlzellikte) yuumlklerden oluşmaktadır
Teslim noktaları birdir ya da ccedilok az sayıdadır
Tarifeli teklif ccedilalışma biccedilimi ile goumlnderici alıcı ve lojistik firmanın karşılıklı olarak
geleceğe youmlnelik planlama yapması kolaylaşmakta faaliyetlerin gerccedilekleştirilmesine youmlnelik
stratejiler oluşturabilmektedir
3352 Yuumlk Bazında Verilen Teklifler
Yuumlk bazında verilen teklifler muumlşterilere bir defaya mahsus taşımalar iccedilin verilen
tekliflerdir Genellikle bir veya birkaccedil kamyonluk parsiyel yuumlkleri kapsayan hacimdedir
Lojistik firma yuumlk bazında gelen talepleri sevkiyat ve rekabet durumunu goumlz oumlnuumlne
alarak değerlendirmektedir Bu amaccedilla ccedilıkış yeri yuumlkuumln cinsi ambalaj tuumlruuml ile oumllccediluumllerini baz
alarak navlun fiyatlandırması yapma yoluna gitmektedir
Yuumlk bazında ccedilalışmalar toplam hacim olarak genellikle tarifeli ccedilalışmalara goumlre daha
duumlşuumlk seviyededir Geleceğe youmlnelik bir plan yapılamaması ve mevsimsel yuumlk
78
dalgalanmalarından etkilenmesi nedeniyle yuumlk bazında verilen teklifler lojistik firma iccedilin
tercih edilen ccedilalışma youmlntemi olmamaktadır
Resim 323 Kamyon yuumlkuuml
336 Lojistik Firmaya Gelen Yuumlk Taleplerinin Değerlendirilmesi
Hizmet sektoumlruumlnde faaliyet goumlsteren bir işletme olan lojistik firma muumlşteriye verdiği
tarifeli ya da tarifesiz sevkiyat tekliflerinde muumlşteri istek ve ihtiyaccedillarının neler olduğunu
accedilık bir şekilde ortaya koymalıdır
Bu nedenle muumlşterilerinden gelen taleplerin neler olduğunu ve hangi hizmetleri
kapsadığını goumlsteren yanlış anlamalara meydan vermeyecek ve gelecekteki muhtemel
belirsizlik durumunda bir ispat belgesi (karine) oumlzelliğini taşıyan lsquoYuumlk Talep Formursquo
muumlşteriye goumlnderilerek (Resim 123) talepler yazılı olarak alınmalıdır Soumlzluuml alınan yuumlk
talepleri mutlaka yazılı hacircle doumlnuumlştuumlruumllmelidir
Lojistik firma yuumlk talep formunda talep edilen hizmetlerin kapsamını incelemeli
hizmeti en iyi şekilde gerccedilekleştirecek bir teklif hazırlamalıdır Lojistik firmanın hizmet
alanı dışında bulunan konular muumlşteriye accedilık bir şekilde anlatılmalıdır Lojistik firma
muumlşteri ilişkilerinde yol goumlsterici bir rol uumlstlenmeli danışmanlık goumlrevini de yerine
getirmelidir
Lojistik firma talep formunda yer alan hizmetleri veremeyecek durumda ise bunu
accedilıkccedila muumlşteriye bildirerek muumlşterinin mallarını zamanında yerine ulaştırabilmesi iccedilin başka
bir firmaya youmlnelmesini sağlamalıdır
79
Resim 324 Yuumlk teklif başvuru formu
80
UYGULAMA FAALİYETİ
İşlem Basamakları Oumlneriler
AETR Anlaşması
normlarına bağlı kalarak
suumlruumlcuumllerin kullanacakları
araccedillara yaş olarak
uygunluğunu denetleyiniz
Denetim sırasında araccedilların toplam ağırlığına
yolcu ya da yuumlk taşıma durumuna ve gidilecek
mesafenin uzunluğuna dikkat ediniz
AETR Anlaşma
koşullarına goumlre suumlruumlcuumllerin
dinlenme ve mola suumlrelerine
uyup uymadıklarını
denetleyiniz
Denetim sırasında araccedilta kaccedil suumlruumlcuuml
bulunduğuna taşıma esnasında feribot tren vb
araccedilların kullanılıp kullanılmadığına dikkat ediniz
Taşınacak yuumlkuumln
oumlzelliğine goumlre treyler seccedilimini
yapınız
Yuumlkuumln ccedileşidi hacmi ambalaj şekli ve ağırlığı
araccedil seccediliminde dikkat etmeniz gereken unsurlar
olmalıdır
Boş araccedil bildirim
formunu muumlşteriye goumlndererek
araccedil kapasitesine goumlre yuumlk
siparişi alınız
Yuumlkleri oumlzelliklerine goumlre parsiyel yuumlk ve tam
kamyon yuumlkuuml olarak sınıflandırmaya dikkat ediniz
Kamyonu doldurmayan
parccedila yuumlkler iccedilin konsolidasyon
işlemini gerccedilekleştiriniz
Konsolidasyon işleminde yuumlklerin gideceği
yerleri ve yuumlklerin oumlzelliklerini oumln planda tutarak
yuumlkleme yapmaya dikkat ediniz
Online yuumlk teklif
başvurusu ile gelen yuumlk
tekliflerini oumlzelliklerine goumlre
değerlendiriniz
Teklifleri yuumlk bazında ve tarifeli olarak
değerlendirmeye tabi tutmaya dikkat ediniz
UYGULAMA FAALİYETİ
81
A- OBJEKTİF TESTLER (OumlLCcedilME SORULARI)
Aşağıdaki soruları dikkatlice okuyunuz ve doğru seccedileneği işaretleyiniz
1- AETR Soumlzleşmesine goumlre azami ağırlığı 75 tonu aşmayan taşıtlar iccedilin suumlruumlcuuml yaşı kaccedil
olmalıdır
E) 18 B) 19 C) 20 D) 21
2- AETR Soumlzleşmesine goumlre istisnalar hariccedil guumlnluumlk taşıt kullanma suumlresi en fazla kaccedil saat
olmalıdır
A) 9 B) 10 C) 11 D) 12
3- Suumlruumlcuuml 45 saatlik bir araccedil kullanımı sonrasında AETR Soumlzleşmesine goumlre en az kaccedil
dakika mola vermek zorundadır
A) 55 B) 35 C) 45 D) 60
4- Taşıtta en az iki suumlruumlcuuml olmak şartıyla her otuz saatlik araccedil kullanım suumlresi boyunca her
bir suumlruumlcuuml en az kaccedil saat dinlenmelidir
A) 5 B) 8 C) 6 D) 7
5- Aşağıdakilerden hangisi taşıma şirketlerinin suumlruumlcuuml seccedilerken aradığı niteliklerden biri
değildir
A) Araccedil kullanımında ehil olması
B) Guumlmruumlk işlemlerini ve dokuumlmantasyonu bilmesi
C) Yuumlkleme ve boşaltmalara nezaret etmesi
D) Muhasebe bilgisine sahip olması
6- Genellikle meşrubat firmalarının tercih ettiği aracın istenilen kısmından istenildiği kadar
yuumlk boşaltılmasına imkacircn veren treyler tuumlruuml hangisidir
A) Frigofrik treyler B) Maksima treyler C) Damper şasi treyler D) Tenteli treyler
7- Aşağıdakilerden hangisi oumlzellik taşıyan yuumlkler arasında yer almaz
A) Canlı hayvan B) Kuru yuumlkler C) Tehlikeli maddeler D) Bozulabilir gıda
8- Aşağıdakilerden hangisi dekonsolidasyon suumlreci iccedilinde yer almaz
A) Etiketleme ve diğer işlemlerin yapılması
B) Tekrar konsolide etme
C) Araccedil iccedilinde elleccedilleme
D) Stok alanlarına yerleştirme
OumlLCcedilME VE DEĞERLENDİRME
82
9- Aşağıdakilerden hangisi tarifeli sevkiyata ait bir oumlzellik değildir
A) Parsiyel kamyon yuumlklerinden oluşur
B) Aynı kamyonda tek bir alıcıya youmlnelik yuumlkler bulunmaktadır
C) Homojen (aynı oumlzellikte) yuumlklerden oluşmaktadır
D) Teslim noktaları bir veya ccedilok az sayıdadır
Aşağıdaki cuumlmlelerde boş bırakılan yerlere doğru kelimeleri yazınız
10- Ulaştırma Bakanlığının Eşya Taşımasına Dair Youmlnetmelikrsquoine goumlre uluslararası eşya
taşımacılığında kullanılacak taşıtlardan yaşının hellip yaşından buumlyuumlk istiap haddinin helliphellip
tondan kuumlccediluumlk olmaması zorunludur
11- Guumlnluumlk dinlenme suumlresi taşıt hareket hacirclinde değil ve bir helliphelliphellip ile donatılmışsa taşıtta
kullanılabilir
12- Semi treyler ccedilekildiği araca helliphellip adı verilen bir bağlantı aracıyla bağlanan kara yolu
yuumlk taşıtıdır
13- Aynı youmlne giden yuumlklerin konsolide edilip birden fazla araccedil yerine tek bir araccedilla sevk
edilmesi taşıma helliphelliphelliphelliphellip duumlşuumlrmektedir
14- yuumlklerin boumlluumlnerek kuumlccediluumlk yuumlkler hacircline getirilerek gidecekleri teslim
noktalarına goumlre sevk edilmek uumlzere terminallerde gerekli organizasyonlara tabi tutulmasıdır
DEĞERLENDİRME
Cevaplarınızı cevap anahtarıyla karşılaştırınız Yanlış cevap verdiğiniz ya da
cevap verirken teredduumlt ettiğiniz sorularla ilgili konuları faaliyete geri doumlnerek tekrarlayınız
Cevaplarınızın tuumlmuuml doğru ise bir sonraki uygulama testine geccediliniz
83
Aşağıda uluslararası kara yolu eşya taşımacılığının bileşenleri ile ilgili
uygulamalarda karşınıza ccedilıkacak durumlar sıralanmıştır Uluslararası kara yolu eşya
taşımacılığının bileşenleri ile ilgili listelenen davranışları tabloda bulunan
değerlendirme oumllccedileğine goumlre değerlendiriniz
DEĞERLENDİRME
Yapılan değerlendirme sonunda ldquoHayırrdquo şeklindeki cevaplarınızı bir daha goumlzden
geccediliriniz Kendinizi yeterli goumlrmuumlyorsanız oumlğrenme faaliyetini tekrar ediniz Buumltuumln
cevaplarınız ldquoEvetrdquo ise bir sonraki oumlğrenme faaliyetine geccediliniz
Değerlendirme Oumllccediluumltleri Evet Hayır
1 AETR Anlaşması normlarına bağlı kalarak suumlruumlcuumllerin
kullanacakları araccedillara yaş olarak uygunluğunu denetlediniz mi
2 AETR Anlaşma koşullarına goumlre suumlruumlcuumllerin dinlenme ve
mola suumlrelerine uyup uymadıklarını denetlediniz mi
3 Taşınacak yuumlkuumln oumlzelliğine goumlre treyler seccedilimini yaptınız
mı
4 Boş araccedil bildirim formunu muumlşteriye goumlndererek araccedil
kapasitesine goumlre yuumlk siparişi aldınız mı
5 Kamyonu doldurmayan parccedila yuumlkler iccedilin konsolidasyon
işlemini gerccedilekleştirdiniz mi
Online yuumlk teklif başvurusu ile gelen yuumlk tekliflerini
oumlzelliklerine goumlre değerlendirdiniz mi
UYGULAMA FAALİYETİ
84
Ofis yuumlkleme sahası ve depo ortamında bilgisayar el terminali forklift elleccedilleme
elemanları gibi donanım ve araccedil gereccedilleri kullanarak Karayolları Kanunu ve uluslar arası
anlaşmalara uygun şekilde yuumlkleme ve sevkiyat işlemlerini yapabileceksiniz
Araccedil yuumlkleme planı uygulamasının yararlarını araştırınız
Yuumlkleme planı ccedilıkarılarak araccedil yuumlklemesi yapan bir nakliye şirketi veya lojistik
firmaya giderek uygulama hakkında bilgi alınız
Yuumlkleme sırasında meydana gelebilecek uumlruumln hasarlarında lojistik firmanın nasıl
bir uygulama yaptığı konusunda bilgi toplayınız
Canlı hayvan taşımacılığında yuumlkleme işleminin nasıl gerccedilekleştirildiğini ve hangi
kurallara uyulduğunu araştırınız
Bozulabilir gıda maddelerinin yuumlklenmesi ve uyulması gereken kurallar hakkında
bilgi toplayınız
Bu araştırmaları yaparken bulabileceğiniz resim katalog dergi vb dokuumlmanları sınıf
ortamına getirerek bilgilerinizi arkadaşlarınızla paylaşınız
Araştırma yaparken ccedilevrenizde bulunan lojistik firmalardan ya da nakliye firmaları ile
kargo hizmeti veren firmalardan işletmelerin ilgili boumlluumlmlerinden ve youmlneticilerinden
yararlanabilirsiniz Ayrıca internet ortamında nakliye işi ile ilgilenen işletmelerin sitelerine
girerek gerekli bilgi ve dokuumlmanları elde edebilirsiniz
4 YUumlKLEME VE SEVKİYAT 41 Yuumlkleme Planı
Lojistik firmaların buumlyuumlk depolarında nakliye araccedillarına yuumlkleme yapılmadan oumlnce
sevk edilecek uumlruumlnlerin hangi araccedillara hangi sıra ile yuumlkleneceğinin planlanması ve bu
planların talimat hacircline getirilerek yuumlkleme ve elleccedilleme elemanlarına bildirilmesi gerekir
Araccedillara yuumlkleme yapılmadan oumlnce yuumlkleme ile ilgili bir plan ccedilıkarılması gerekir Bu
plan satış siparişlerine goumlre araccedilkonteyner yuumlklemesinin en uygun şekilde
gerccedilekleştirilmesini sağlayacaktır
Yuumlkleme planı gelişmiş depo organizasyonlarında aracın ya da konteynerin goumlruumlntuumlsuuml
uumlccedil boyutlu olarak bilgisayar ekranına yansıtılarak yapılır Yuumlklenecek aracın en boy
yuumlkseklik gibi bilgileri taşınacak olan uumlruumlnuumln ya da ambalajının oumllccediluumlleri ile karşılaştırılarak
en uygun yuumlkleme planı ortaya ccedilıkarılır
OumlĞRENME FAALİYETİndash4
ARAŞTIRMA
AMACcedil
85
Bilgisayar yardımıyla oluşturulan yuumlkleme planı bilgileri yuumlklemeyi koordine eden
depo elemanına ulaştırılarak forklift kullanıcısının ya da elleccedilleme elemanlarının yuumlkleme
planına uygun olarak yuumlkleme yapması sağlanmış olur
Resim 41 Konteyner ya da roumlmork yuumlkleme planı
Yuumlkleme planında bulunması gereken unsurlar şunlardır
Uumlruumlne ve ambalajına ait bilgiler (en boy yuumlkseklik ağırlık vb)
Uumlruumlnuumln yapısal oumlzelliği (katı sıvı vb
Araca ait bilgiler (en boy yuumlkseklik aks sayısı istihap haddi vb)
Uumlruumlnuumln ve ambalajının ccedilevrilebilme oumlzelliği
Uumlzerine başka bir uumlruumlnuumln konulma izni
Sevkiyat sırasında muumlşteritedarikccedili oumlnceliği
Palet ve kutu maliyetleri
Resim 42 Tır dorsesi yuumlkleme planı
411 Yuumlkleme Planının Yararları
Yapılan yuumlkleme planına ile bir kamyonu ya da yuumlkleme aracını oluşturmayan
siparişlerin maliyeti en aza indirecek şekilde bir başka uygun siparişle birleştirilmesi
sağlanacaktır Bu durumda maliyet oumllccediluumltleri goumlz oumlnuumlnde bulundurularak en uygun sipariş
birleştirmeleri ve ilgili araccedil eşleştirmeleri yapılarak sevkiyat hazır hacircle getirilecektir
86
Resim 43 Ambalaj ve yuumlkuumln yapısına goumlre yuumlkleme planı
Yuumlkleme planı ile uumlruumlnlerin araca yuumlklenmesi sırasında muumlşteri adresi ve teslim yerleri
dikkate alınarak yuumlkleme yapılacaktır Buna goumlre ilk teslim adresinden son teslim adresine
doğru araccedil yuumlklenerek boşaltma sırasında uumlruumlnuumln hasar goumlrmemesi sağlanacak ve zamandan
tasarruf edilerek nakliye maliyetleri azaltılmış olacaktır
Yuumlk taşıyacak olan araccedilların taşıdıkları yuumlkle birlikte guumlvenli seyredebilmeleri iccedilin
sağlam bir dorse yapısına sahip olmaları gerekir Resim 44rsquote goumlruumllduumlğuuml gibi araccedilların oumln
duvarları taşınan faydalı yuumlk ağırlığının 80rsquoine denk gelen bir guumlccedille oumlne doğru hareket
ederek ccedilarpmasını karşılayacak sağlamlıkta olmalıdır Aracın yan duvar ve panelleri ise
taşınan faydalı yuumlk ağırlığının 50rsquosine denk gelen bir guumlccedille yanlara ccedilarpmasını
karşılayacak sağlamlıkta yapılmalıdır
Resim 44 Kuvvetlerin youmlnler doğrultusunda dağılımı
Yuumlk taşıma amaccedillı araccedilların taban yuumlzeylerinin kaymaz malzeme ile kaplanması
yuumlkuumln araccedil hareket hacirclinde iken daha sabit bir konumda taşınmasını sağlayan bir başka
oumlnemli faktoumlrduumlr
Araccedillar taşınması amaccedillanan oumlzel yuumlklerin oumlzellikleri doğrultusunda tasarlanmalı ve
oumlzel yuumlkuumln gerektirdiği guumlvenlik sistemine sahip bir şekilde imal edilmelidir Yuumlkleme planı
sayesinde araccedillara yuumlklenecek yuumlklerin oumlzellikleri hacim ve boyutları oumlnceden tespit
edilerek araccedil iccedilinde en emniyetli hangi noktada duracağı ve alınacak oumlnlemler grafikler
yardımıyla belirlenebilmektedir
87
Kamyonlar roumlmorklar ve yarı roumlmorklar yuumlklenirken izin verilen maksimum aks
ağırlıklarını aşmamaya oumlzen goumlsterilmelidir Bir başka oumlnemli nokta ise youmlnlendirici aksa
duumlşen minimum gerekli yuumlk miktarından daha az bir yuumlkuumln gelmesini oumlnlemektir Zira
youmlnlendirici aksın guumlvenli bir youmlnlendirme işlevi iccedilin belli bir yuumlkuumln altında bulunması
şarttır
Yuumlkuumln araccedilların sahip olduğu dingillerin her birine izin verilen minimum ve
maksimum miktarlarda dağılmasının hem guumlvenlik accedilısından hem de ekonomik bir taşıma
performansı accedilısından buumlyuumlk yararları vardır Bu nedenle Resim 45rsquote goumlruumllen yuumlk dağılım
planları her aracın sahip olduğu teknik oumlzellikler ve oumllccediluumller doğrultusunda hazırlanmalı
yuumlklemeler ise bu planlar doğrultusunda yapılmalıdır
Resim 45 Yuumlk ağırlık dağılım planı
Genel yuumlklerin taşınmasında birtakım kurallara uyulması gerekir Uumlruumlnlerin
taşınmasında ortaya ccedilıkan ezilme kırılma deformasyon gibi etkilenmeler başlıca uumlccedil
faktoumlrden kaynaklanmaktadır Bunlar
Malların birbirine ccedilarpması
Sarsıntı (titreşim)
İstiflemedir
Ccedilarpma ve sarsıntıyı ortaya ccedilıkaran zararın boyutu yol ve taşıtın niteliği ile istiflemeye
bağlı olarak değişir Oumlzellikle doumlkme yuumlk taşımacılığında yığın yuumlksekliği ne kadar fazla
olursa zedelenme oranı o derece artmaktadır
Ambalajlı uumlruumlnlerin mekanik etkilerden korunması veya ortaya ccedilıkan zararların en az
seviyede tutulması iccedilin uumlzerinde durulması gereken hususlar şunlardır
Ambalajların kara yolu taşımasına uygun olması
Yuumlklemeye oumlzen goumlsterilmesi
İstif sayısı ile yuumlkleme guumlvenliğinin kontrol edilmesi
Paletli yuumlklerde palet iccedilindeki birim sayısının azaltılması
Yuumlklemeye kadar elleccedillemelerin en aza indirilmesi muumlmkuumlnse işletme iccedilinde
taşımanın bant veya konteynerle yapılması gerekir
88
Resim 46 Bant yardımıyla yuumlkleme
42 Yuumlkleme Kuralları
Taşıma sırasında hasarın oluşmaması iccedilin yuumlklemeler lojistik firma yetkilisi
nezaretinde yapılır Lojistik firma yetkilileri yuumlkleme yaparken şu konulara dikkat etmelidir
Yuumlklenecek eşyanın doğru araca yuumlklenmesine muumlşteriye sevk edilene kadar depo
iccedilinde oumlzenle korunmasına ve etiketlendirilmesine dikkat edilmelidir
Bir arada bulunması sakıncalı olan uumlruumlnler aynı araca yuumlklenmemelidir
Yırtılmış veya hasar goumlrmuumlş ccediluval kacircğıt torba paket vb eşyalar iccedilin gerekli
durumlarda ambalaj değişikliğine gidilmeli veya hasarlı yerler onarılmalıdır
Ccediluval ve paketler doğrudan aracın kasası ile temas etmemeli altlarına teması
engelleyecek cisimler konulmalı veya paletle yuumlkleme yapılmalıdır
Paketler tek sıra hacirclinde aracın tabanına yuumlklendikten sonra uumlzerine başka bir
yuumlkleme yapılacak ise yuumlkleme yapılmadan oumlnce tabandaki paketlerin uumlzerine kontrplak
veya strafor konulmalı ve bundan sonra yuumlkleme yapılmalıdır
Muumlmkuumln olduğunca ağır ambalajlı uumlruumlnler alt sıralara hafif olanlar ise uumlste gelecek
şekilde yuumlkleme yapılmalıdır
Plastik ambalajlar ile ahşap ambalajlar uumlruumlnuumln muumlsaade edilen istif hadlerine goumlre
uumlst uumlste konmalıdır
Eşyaların yuumlklenmesinde ambalaj ağızlarının yukarıya gelmesine oumlzenle dikkat
edilmelidir
Aracı yuumlklemeden oumlnce isim ve miktar kontrolleri diğer tuumlm eşya ccedileşitlerinde
olduğu gibi yuumlkleme sorumlusu tarafından yapılmalıdır
89
Resim 47 Lojistik firma deposundan araccedillara yuumlkleme yapılması
Teneke ambalajların yuumlklenmesinde sıralar arasına karton kontrplak veya strafor
konulmalı ambalajların birbirine temas etmesi oumlnlenmelidir
Soğuktan etkilenebilecek eşyalar kış aylarında araccedil kasasının orta kısmına
yuumlklenerek soğuğun etkisi en aza indirilmelidir
Uumlruumlnlerin araccedil ya da konteyner iccediline yerleştirilmesi sırasında yuumlkleme planına bağlı
kalınmasına oumlzen goumlsterilmelidir
Uumlruumlnler ağırlık ve hacimlerine goumlre araccedil iccediline eşit oumllccediluumllerde yerleştirilmeli boumlylece
aracın daha guumlvenli ve daha suumlratli seyretmesi sağlanmalıdır
Bazı eşyalar muumlşteri talepleri goumlz oumlnuumlne alınarak paletli olarak sevk edilmelidir
Sevkiyat rotasına goumlre oumlncelikli olarak muumlşterilere teslimi yapılacak uumlruumlnlerin
yuumlkleme sırasında oumln boumlluumlmlere yerleştirilmesine dikkat edilmelidir
Sevkiyatı yapılacak uumlruumlnlerin ambalajlarının temizliğine etiketlerinin doğru ve
yapışmış olmasına titizlikle dikkat edilmelidir
Uumlruumlnlerin uumlstlerinin kapatılacağı brandanın temiz olmasına ve yırtık delik gibi uumlruumlne
zarar verebilecek kusurunun olmamasına dikkat edilmelidir
Aracın eşyanın yuumlklenmesine uygunluğu kontrol edilmelidir Treyler iccedilinde toz
ıslaklık tavanında delik ve yırtık olmamalıdır Uygun olmayan araccedillar uygun olanları ile
değiştirilmeli veya aksaklıkları giderilmelidir
Kolili veya paletli yuumlklerde malların suumlrtuumlnmesini ve ccedilarpmasını oumlnlemek amacıyla
koli ve palet araları tel ahşap malzeme veya kartonla sıkıştırılmalıdır
Araccedil hacminden daha az miktardaki yuumlkler iccedilin hava yastıkları kullanılmalıdır
Lojistik firma yuumlklemenin uygunluğunu denetlemeli aksaklıkları duumlzelttirmelidir
Yuumlkleme kalifiye elemanlar tarafından gerccedilekleştirilmelidir
90
Resim 48 Paletli yuumlkleme
Araccedil iccedili istiflemeye oumlzen goumlsterilmeli taşıma sırasında duumlşme ccedilarpma ve
suumlrtuumlnmeden kaynaklanan bir hasarın olmaması iccedilin oumlnlemler alınmalıdır
Aracın muumlhuumlrlemesi yuumlklemeden sonra goumlnderici ve lojistik firma tarafından
yapılmalıdır
43 Yuumlklemede Sembol ve İşaretler
Nakliye araccedillarına yuumlklenecek olan uumlruumlnlerin yapısal oumlzelliklerine goumlre ambalajlarının
uumlzerine yapıştırılacak semboller farklılık goumlsterir Bu semboller uumlruumlnlerin hangi şartlarda
muhafaza edileceğini ne şekilde yuumlkleneceğini yuumlkleme ve boşaltma sırasında uyulması
gereken youmlntem ve kuralları da belirler
Ambalajlamada kullanılan işaretleme ldquoUluslararası Standartlar Oumlrguumltuumlrdquo tarafından
(ınternational standarts organization ISO) belirlenerek ISO 780 olarak yayınlanmış daha
sonra revize edilerek ISO 7000 olarak kabul edilmiştir
431 ldquoKırılabilirrdquo İşareti
Aslında tuumlm uumlruumlnler taşınma esnasında hasar goumlrebilir Ambalajın kullanım amacı da
uumlruumlnleri bu hasarlara karşı korumaktır Bu yuumlzden bir ambalaj 75 cm yuumlkseklikten sert bir
zemine duumlştuumlğuumlnde uğrayacağı şoka karşı uumlruumlnuuml koruyucu nitelikte olmalıdır Kırılabilir
işareti cam uumlruumlnlerde hassas elektronik ve tıbbi cihazların ambalajlarında kullanılmalıdır
Resim 49 Kırılabilir işareti
91
432 ldquoBu Youmlnderdquo İşareti
ldquoBu tarafı yukarıya gelsinrdquo şeklinde de yorumlanabilir İki ok işaretinden oluşan bu
sembol ambalajın dikey olarak hangi youmlnde konulacağını goumlsterir Ambalajın karşılıklı
olarak her iki tarafına yapıştırılır
Resim 410 Bu youmlnde işareti
433 ldquoNemden Koruyunrdquo İşareti
Yuumlkleme taşıma boşaltma ve depolama sırasında suyla teması sakıncalı olan ıslanma
durumunda zarara uğrayabilecek uumlruumlnleri ifade eder Siyah zemin uumlzerine beyaz accedilık
şemsiye ile goumlsterilir
Resim 411 Nemden koruyun işareti
434 ldquoSıcaklık Sınırırdquo İşareti
Sıcaklıkla ilgili bu sembol nispeten yenidir Taze uumlruumlnlerin kalitesinin muhafaza
edilmesi iccedilin gerekli sıcaklık derecesini goumlsterir Maksimum ve minimum ısı derecesi
termometre resminin iki yanına basılmalıdır
Resim 412 Sıcaklık sınırı işareti
92
44 Bozulabilir Gıda Maddelerinin Yuumlklenmesi
Yaş sebze ve meyveler hayvansal uumlruumlnler su uumlruumlnleri gibi ccedilabuk bozulabilir uumlruumlnlerin
uumlretimlerinden başlanarak tuumlketimlerine kadar soğuk ortamlarda muhafaza edilmeleri
gerekmektedir Bu uumlruumlnler genel olarak donma derecelerinin uumlstuumlnde bir soğutma sistemi ile
muhafaza edilmelidir Bu sebeple ccedileşitli soğutma youmlntemleri uygulanarak uumlruumlnlerin
kalitesini bozmadan hijyenik ortamlarda korunması yuumlklenmesi ve taşınması gerekmektedir
Bozulabilir gıda maddelerinin yuumlklenmesinde uumlruumlnlerin sıcak ve soğuktan
etkilenmemesi bozulmaması ve uygun koşullarda sevk edilmesi iccedilin gerekli teknik koşullar
sağlanmalıdır Bu nedenle yuumlkleme işleminin daha kısa zamanda ve daha titiz bir şekilde
yapılması gerekir Ayrıca taşımayı yapacak araccedilların ısıtma-soğutma sistemleri olmalıdır
Resim 413 Frigofrik nakliye aracı
Isıtma-soğutma cihazının sağlam bakımlı ve işler durumda olması soğutucu gazına
dikkat edilmesi aracın kayışlarının elektrik aksamının ve gaz borularının kontrol edilmesi
gereklidir Araccedil kasasının dışarıdan hava alıp almadığı kontrol edilmeli yan duvarlar taban
ve tavandan hava sirkuumllasyonu sağlanmalı ve buna goumlre yuumlkleme yapılmalı arka kapıları
hava almayacak şekilde oumlrtuumllmelidir
441 Yuumlkleme ve Sevkiyat Kuralları
Muumlmkuumln olduğu takdirde her bir araca aynı cins mal yuumlklenmesine dikkat
edilmelidir
Muumlmkuumln değil ise ccedileşitli fakat aynı ısı derecesi isteyen malların aynı araca
yuumlklenmesi sağlanmalıdır
Bir araca birbirini bozacak mallar yuumlklenmemelidir
Araca yuumlklenecek mal iccedilin ısı tespitinin bunlara ilişkin cetvellere bakılarak yapılması
ve soğutucu cihazının buna goumlre ayarlanması gerekir
Taşınacak mal bir soğuk hava deposundan alınmışsa ve depoda hangi derecede
saklanmış ise araccedilta da aynı ısı derecesinde saklanması sağlanmalıdır
Gerek dışarıdan gerekse bir soğuk hava deposundan alınan malın bozuk olup
olmadığının oumlnceden kontroluumlnuumln yapılması gerekir
93
Bozulabilir maddelerden bazıları gereken ısı derecesinde muhafaza edilseler bile
belli bir zaman sonunda vasıflarını kaybeder Bu nedenle bozulabilen maddelerin bir an oumlnce
alıcısına teslim edilmesi oumlnemlidir Bunun iccedilin guumlnde yaklaşık 700 km yol gidilmesi gerekir
Resim 414 Frigofrik nakliye aracının yuumlklenmesi
Soumlz konusu mesafenin gidilebilmesi aracın arıza yapmaması ile muumlmkuumlnduumlr Bunun
iccedilin aracın bakımının yanı sıra lastiklerinin de yeni olması gerekir
Araccedil herhangi bir sebeple yolda arıza veya gecikme yaparsa durum suumlruumlcuuml
tarafından vakit geccedilirmeksizin firması kanalıyla goumlndericisine ve alıcısına bildirilmelidir Bu
bildiride konu tuumlm accedilıklığı ile alıcı ve yuumlkleyici firmaya iletilmeli gizlenmemelidir
Arıza motor aksamında ise araccedil bir bakım yerine soğutma cihazında ise en yakın
soğuk hava cihaz bakımı yerine goumltuumlruumllmelidir
Tablo 41 Frigofrik araccedil tuumlrlerine goumlre yuumlkleme kapasiteleri
Eğer mal bozulacak cinsten ise mutlaka firmaya haber vererek ve onayını alarak bir
başka soğuk havalı araca aktarma yapılmalı ve yola devam edilmelidir
94
Buumltuumln tedbirlere rağmen araccedilta meydana gelen arızanın giderilmesi uzun suumlrecek ve
bu muumlddet iccedilinde malların bozulması tehlikesi varsa bu takdirde firmaya haber vererek
durum bildirilmelidir
Arıza yalnızca soğutma cihazında ise ve taşınan mal sebze gibi bozulması daha guumlccedil
maddelerden meydana geliyorsa aracın oumln ve arka havalandırma kapakları accedilılarak yola
devam edilmelidir
Alınan buumltuumln tedbirlere rağmen taşınan mal bozulur veya hasar goumlruumlr ise suumlruumlcuuml hiccedil
zaman kaybetmeden durumu bir taraftan firmasına bildirirken diğer taraftan malı sigorta
eden şirketten bir goumlzlemci istemeli hasar miktar ve nispeti ile hasarın taşımadan meydana
gelip gelmediğini tespit ettirmelidir
45 Canlı Hayvan Yuumlklemesi ve Taşınması
Uluslararası taşımacılıkta taşınan eşyalardan biri de canlı hayvanlardır Canlı hayvan
taşımacılığı ile uğraşanlar hayvanları bir yerden bir yere naklederken herhangi bir araccedilla
değil bu işe uygun taşıma araccedillarıyla yapmalı ve uzun mesafeli taşımalar iccedilin istasyonlar
inşa etmelidir Ayrıca bu konu ile ilgili deneyimli ve uzman kişileri goumlrevlendirmelidir
Canlı hayvan taşımacılığı diğer uumlruumln taşımalarına goumlre ccedilok daha fazla proseduumlre tabidir
Hayvanların sıradan taşıma araccedilları ile nakliye edilmesi yuumlksek uumlcretler oumldenmesine ve
hayvanların sağlığının tehlikeye girmesine sebep olmaktadır Bu tuumlr taşıma sistemlerinde iki
ccedileşit kayıp soumlz konusu olabilir
Hayvanların oumllmeleri veya yaralanmaları sonucu oluşan kayıplar
Bu şekildeki kayıplar genellikle hatalı yuumlkleme sonucu hayvanların birbirlerini
ezmelerinden kaynaklanır Bu tuumlr kayıpları ortadan kaldırmak iccedilin nakliye aracı iccedilinde
taşınacak hayvanlara rahat hareket edebilecekleri alan bırakılmalıdır
Yol firesi
Yol firesi nakliye sırasında meydana gelen canlı ağırlık kaybıdır Yol firesi mesafeye
ve dolayısıyla da nakliye suumlresine bağlı olarak değişir Yol firesi 24 saatlik nakliye suumlresinde
2-4 24-36 saatlik nakliye suumlresinde 35-55 kadardır
451 Hayvanların Uluslararası Nakliyat Sırasında Korunmasına Dair Avrupa
Soumlzleşmesi
Hayvanların nakliye koşulları guumln geccediltikccedile daha ccedilok oumlnem kazanmaktadır Guumlnuumlmuumlzde
Avrupa Birliği uumlye uumllkelerinde ccediliftlik hayvanlarının taşınması ile ilgili cezai yaptırımlar ve
duumlzenlemeler yuumlruumlrluumlğe girmiştir Hayvanların en fazla seyahat edebilecekleri suumlre taşıma
kabininde hayvan başına duumlşen alan kabinin havalandırılması sıcaklık nem ve ışık
değerleri indirme ve bindirme ekipmanları sulama donanımlarının tuumlmuuml bu duumlzenlemelere
tabidir
95
Resim 415 Canlı hayvanlar
Avrupa Konseyine uumlye olan ve bu soumlzleşmeyi imzalayan devletler hayvanlara iyi
muamele edilmesinin uluslararası hayvan nakliyatı gerekleri ile bağdaştırılabileceğine
inanarak nakliyat sırasında hayvanları muumlmkuumln olduğu kadar eziyetten korumak arzusuyla
bu soumlzleşmeyi duumlzenlemişlerdir
Soumlzleşme taraflarından her biri bu soumlzleşmenin uluslararası hayvan nakliyatını
duumlzenleyen huumlkuumlmlerini uygulayacaklardır Bu soumlzleşmedeki ldquoUluslararası nakliyatrdquo
tabirinden sınır trafiği hariccedil sınır geccedilmeyi gerektiren her tuumlrluuml sevkiyat kastedilmektedir
Nakliyatın bu Soumlzleşme huumlkuumlmlerine uygun olup olmadığına hayvan sevkeden uumllkenin
yetkili makamları karar verir Bununla birlikte hayvan goumlnderilen uumllke veya yol uumlzerindeki
uumllkeler nakliyatın soumlzleşme huumlkuumlmlerine uygunluğuna itiraz edebilir Ancak hayvanların
iyiliği iccedilin gerekmedikccedile sevkiyat durdurulmaz
Soumlzleşme taraflarından her biri grevlerin veya oumlnceden kestirilemeyen diğer
durumların uumllkelerinde bu Soumlzleşme huumlkuumlmlerinin tam uygulanmasını engellediği hacircllerde
hayvanların maruz kalacakları eziyeti oumlnlemek veya azaltmak iccedilin gerekli tedbirleri alacaktır
452 Yuumlkleme ve Taşıma Kuralları
Canlı hayvanların taşınmasında taşıma suumlresi boyunca suumlruumlcuuml ve yardımcısı dışında
bu hayvanların beslenmesi havalandırılması bakımı konularında goumlrevli bir kişinin daha
araccedilta bulundurulması gerekmektedir
Hayvanların yuumlklenmeleri ve boşaltılmaları iccedilin koumlpruuml rampa merdiven gibi uygun
gereccediller kullanılmalıdır Bunların tabanları kaymayı oumlnleyecek şekilde ve yanları koruyucu
tarzda yapılmış olmalıdır
96
Resim 416 Rampa ile yuumlkleme
Yuumlkleme boşaltma sırasında hayvanlar başlarından boynuzlarından veya
bacaklarından kaldırılmamalıdır Yuumlkleme sırasında yuumlruumlmeyen hayvanların hareket
etmesini sağlamak iccedilin şok cihazı kullanılmalıdır
Yuumlkleme ve boşaltma veteriner nezaretinde yapılmalıdır
Hayvanların taşınabilmesi iccedilin ilgili aşılarının tam olması gerekir Hayvanların araca
yuumlklenecek sayıları ve grup hacimleri belirlenmelidir
Taşınacak hayvanın cinsine goumlre hava ve yol koşullarına dikkat edilmelidir
Duraklama yerleri ve zamanı oumlnceden planlanmalıdır
Beslenme iccedilin gerekli yiyecek iccedilecekler araca ayrıca yuumlklenmelidir
Suumlt hayvanlarının suumltlerinin sağılması zamanında yapılmalıdır
Hayvanlar 9 saat yol aldıktan sonra 12 saat dinlendirilmelidir Planlanan suumlre dışında
beklenmeyen gecikmelere meydan verilmemelidir
Hamile hayvanlar doğumdan bir hafta oumlnce ve bir hafta sonrasında taşınmamalıdır
Yolculuk yapabilecek hayvanlar belirli bir suumlrelik yolculuktan sonra bir saatlik molada
dinlendirilmelidir
Yaşı ccedilok kuumlccediluumlk olan hayvanlar (Oumlrneğin bir haftadan kuumlccediluumlk kuzular) 100
kilometreden fazla taşınmamalıdır
Nakliyat sırasında hastalanan veya yaralanan hayvanlar en kısa zamanda veteriner
tarafından tedavi edilmeli veya gerekiyorsa luumlzumsuz eziyete mahal vermeyecek tarzda
oumllduumlruumllmelidir
Cinsine goumlre taşınan hayvanlara uygun ısı sağlanmalıdır Sıcaklıktaki değişiklikler
şofoumlr kabinindeki bir uyarı sistemi sayesinde anında kontrol edilmelidir
Hayvanlar suumlrekli su iccedilme olanağına sahip olmalıdır
Cinsine goumlre hayvanların taşındıkları alan geniş tutulmalıdır
97
Resim 417 Olumsuz hayvan taşıma youmlntemi
Hayvanlar taşıma sırasında bağlanmamalıdır
Hayvanların bağlanması hacirclinde kullanılan bağlar normal koşullar altında nakliyat
suumlresince kopmayacak kadar sağlam ve hayvanların beslenmelerine sulamalarına ve
gerekiyorsa yatmalarına izin verecek kadar uzun olmalıdır
Normal olarak bağlanmaları gereken buumlyuumlkbaş hayvanları nakleden taşıtlarda
bağlama imkacircnları bulunmalıdır Vasıtaların boumllmelere ayrılmalarına ihtiyaccedil duyulduğu
takdirde boumllmeler dayanıklı olmalıdır
Taşındıkları ortam yer değiştirmelerine hatta yatmalarına olanak sağlayacak
konumda olmalıdır
Resim 418 Sistemli hayvan taşımacılığı
Vasıtaların sandık kafes gibi kapların tabanları hayvanların ağırlığını taşıyabilecek
kadar sağlam olmalıdır Doumlşemenin aralıkları bulunmamalı kaymayı oumlnleyecek şekilde
yapılmış olmalı ve başka bir hal tarzı uygulanmadığı takdirde dışkıyı emecek kalınlıkta bir
madde ile kaplanmalıdır
Hayvanlar birbirleri uumlzerine yerleştirilerek kasa kafes kutu gibi taşıyıcı kaplara
veya birden fazla kat ihtiva eden vagon veya taşıtlara yuumlklendikleri takdirde aşağıda kalan
hayvanların yukarıdakilerin ifrazatından etkilenmemeleri iccedilin gerekli tedbirler alınmalıdır
98
Hayvanları taşıyan sandık kafes vs gibi taşıyıcı kaplar iccedillerinde canlı hayvan
bulunduğunu goumlsteren birer sembol ve hayvanların ayakta duruş vaziyetlerini goumlsteren birer
işaret taşımalıdır Bu kaplar kolayca temizlenebilecek ve hayvanların emniyetini sağlayacak
şekilde yapılmış bulunmalıdır Soumlz konusu sandıklar kafesler vs hayvanların muayene ve
bakımına muumlsait ve havalandırmayı engellemeyecek şekilde istif edilmiş bulunmalı nakliyat
ve yuumlkleme boşaltma sırasında daima dik durmalı ve şiddetli sarsıntılara maruz
kalmamalıdır
Hayvanların nakledildiği taşıtlara onları rahatsız edebilecek eşya yuumlklenmemelidir
Resim 419 Canlı hayvan taşıma aracı
Ccedileşitli cinsten hayvanlar aynı kamyonla nakledildiği takdirde cinslerine goumlre
ayrılmaları gerekir Doğal olarak birbirlerine duumlşman cinste hayvanların aynı sevkiyatta
nakledilmelerinden doğacak sakıncaların giderilmesi iccedilin tedbirler alınmalıdır
Değişik yaşlarda hayvanlar aynı vasıta ile nakledildikleri zaman genccedil ve yaşlı
hayvanlar ayrılmalıdır Bununla birlikte bu tedbir emzirdikleri yavruları ile seyahat eden
dişilere uygulanmaz
İthalat ve transite geccediliş formalitelerinin muumlmkuumln olduğu kadar ccedilabuk
tamamlanabilmesi iccedilin kontrol noktaları sevkiyattan imkacircn oumllccediluumlsuumlnde erken haberdar
edilmelidir Soumlz konusu formalitelerde hayvan sevkiyatına oumlncelik tanınmalıdır
AB sınırları iccedilinde uzun mesafede taşınan hayvanların sayısı yılda 175 milyon
civarındadır Taşıma koşullarının koumltuumlluumlğuuml nedeniyle bunların 2 milyonu her yıl telef
olmaktadır Komisyon tarafından guumlndeme getirilen bu kurallar dizisine uymayanlara
uygulanacak cezalar ise ehliyet ve taşıma belgelerinin iptali AB sınırları iccedilinde transit
geccedilişlerden men etme gibi oumlnlemleri iccedilermektedir
453 Yuumlkleme Ekipmanları
Yuumlklenecek malın cinsine bağlı olarak kullanılacak alet ve ekipmanların yuumlkleme
sırasındaki oumlnemi buumlyuumlktuumlr Yuumlkleme ekipmanları lojistik firmanın kendi buumlnyesinden ya da
malın yuumlkleneceği yerde muumlşteriye ait ekipmanlardan sağlanabileceği gibi oumlzel durumlarda
dışarıdan da temin edilebilir
99
4531 Transpaletler
Uumlruumlnlerin depo iccedili yerleştirilmesinde ve mal yuumlklemede uumlruumlnlerin kolaylıkla taşınması
amacıyla kullanılır Değişik tip ve boyutta transpaletler mevcuttur
Resim 420 Manuel ve akuumlluuml transpaletler
4532 Rampalar
Rampalar kamyonların ve treylerlerin yuumlklenip boşaltılmasını kolaylaştıran kamyonun
yuumlksekliğine goumlre yuumlkselip alccedilalarak ayarlanabilen duumlzeneklerdir Rampalar lojistik
firmaların depo ve terminallerinde sıkccedila kullanılan yardımcı duumlzeneklerdir İki ccedileşit rampa
vardır
Sabit rampa Yuumlklemenin yapılacağı depo giriş-ccedilıkışları gibi yuumlkleme ve
boşaltma alanlarına sabit şekilde monte edilmiş yuumlksekliği aracın yuumlksekliğine goumlre
ayarlanabilen rampalardır( Resim 236)
Resim 421 Sabit rampa sistemi
Mobil (hareketli) rampa Yuumlklemesi yapılacak aracın bulunduğu yere taşınabilen
seyyar rampalardır
100
Resim 422 Mobil (hareketli) rampa
4533 Forkliftler
Forkliftler de transpaletler gibi depo iccedili taşımalarda ve yuumlklemede kullanılır Ccedileşitli
tiplerde forklifler mevcuttur Benzinli LPGrsquo li doğalgazlı dizel motorlu ve akuumlluuml ccedileşitleri
vardır
Resim 423 Forklift
4534 Konveyoumlrler
Bantlı konveyoumlrler koli paket ve ccediluvalların yuumlkleme boşaltma ve transfer
işlemlerinde kullanılır Pratik rulolu ve seviye ayarlıdır Tekerleklidir istenen yere
taşınabilir
101
Resim 424 Bantlı Konveyoumlr
Teleskobik konveyoumlrler kamyon ve treyler gibi araccedilların iccediline malzemelerin hızlı ve kolay biccedilimde boşaltılması ve yuumlklenmesi amacıyla kullanılır Kolay kullanımı ve dizaynı sayesinde
personel sayısını en aza indirir ve maliyeti azaltır Teleskobik konveyoumlrlerin en belirgin oumlzellikleri konveyoumlr uzunluğunun ccedilalışırken değiştirilebilmesidir
Resim 425Teleskobik konveyoumlr
4535 Paletler
Yuumlkuuml birimleştirmede kullanılan standart tavalardır Yuumlkler bu tavalara istiflenir ve
ambalajlanır Boumlylelikle taşınmaya hazır hacircle getirilir Palet taşıma zincirinin hemen her
halkasında kullanılmaktadır Kullanımı alıcının deposunda başlamakta kamyonda nehir
yollarında trende limanda (antrepoda ve rıhtımda) gemide devam etmektedir
Palet birbirine bağlanmış iki palet ızgarasından oluşur Palet ızgaraları arasında forklift
ccedilatallarının girebileceği kadar accedilıklık bırakılmıştır Bu boşluk 10cmdir
Paletlerin vasfı (tahta plastik vb) ile ilgili olarak değişik uumllkelerin (sıhhi)
mevzuatlarından kaynaklanan farklılıklar olabilir Bu konuyla ilgili olarak nakliyatccedilının ve
(ilgili ithalatccedilı veveya muumlşavirlikler aracılığı ile) ihracatccedilının haberdar olması
gerekmektedir
102
Resim 426 Plastik ve ahşap paletler
4536 Vinccedil Sistemleri
Vinccediller forklift veya transpaletlerle taşınarak yuumlklenemeyen buumlyuumlk boyutlardaki
malların taşınmasında ve yuumlklenmesinde kullanılırlar
Resim 427 Teleskopik ve askılı gezer koumlpruumlluuml vinccedil
103
UYGULAMA FAALİYETİ İşlem Basamakları Oumlneriler
Bilgisayar programı
yardımıyla yuumlklenecek taşıt
iccedilin uumlccedil boyutlu bir yuumlkleme
planı oluşturunuz
Aracın en boy yuumlkseklik bilgileri ile taşınacak
olan uumlruumlnuumln ya da ambalajının oumllccediluumllerini dikkatle
karşılaştırınız
Yuumlkleme planı bilgilerini
yuumlklemeyi koordine eden depo
elemanına ulaştırınız
Depo elemanıyla birlikte forklift kullanıcısının ya
da elleccedilleme elemanlarının koordineli ccedilalışmasına
dikkat ediniz
Aracın yuumlkleme oumlncesi ve
yuumlkleme sırasındaki
denetimlerini yapınız
Aracın temiz olmasına araccedil oumlzelliklerinin
kontroluumlne ve sağlamlığına oumlzen goumlsteriniz
Uumlruumlnlerin araccedil iccediline
kurallarına uygun şekilde
yuumlklenmesini denetleyiniz
Koli ve ambalaj aralarına hava yastığı karton
strafor gibi destekleyici malzemeler konulmuş olmasına
dikkat ediniz Bozulabilir gıda maddesi
taşıyacak araccedilların yuumlkleme
oumlncesi denetimini yapınız
Isıtma-soğutma cihazına aracın sağlamlığına
elektrik aksamına araccedil kasasına ve kapılarına dikkat
ediniz
Kurallarına bağlı kalarak
bozulabilir gıda maddelerinin
yuumlklenmesini koordine ediniz
Uumlruumlnlerin ısı derecelerine bozuk malların
yuumlklenmemesine oumlzen goumlsteriniz
Yuumlkleme kurallarına
uygun şekilde hayvanların
taşıtlara yuumlklenmesini kontrol
ediniz
Yuumlkleme sırasında rampa kullanılmasına veteriner
bulunmasına ve hayvanlara eziyet edilmemesine oumlzen
goumlsteriniz
Taşıtların duraklama
yerlerini ve zamanını oumlnceden
planlayınız
Hayvanların 9 saat yol aldıktan sonra 12 saat
dinlendirilmelerine oumlzen goumlsteriniz
UYGULAMA FAALİYETİ
104
A- OBJEKTİF TESTLER (OumlLCcedilME SORULARI)
Aşağıdaki soruları dikkatlice okuyunuz ve doğru seccedileneği işaretleyiniz
1 Aşağıdakilerden hangisi yuumlkleme planı iccedilin soumlylenemez
A) Yuumlkleme planı uumlccedil kopya hacirclinde duumlzenlenir
B) Araccedil ya da konteynerin goumlruumlntuumlsuuml uumlccedil boyutlu olarak bilgisayara yansıtılır
C) Yuumlklenecek araccedil ve ambalajın en boy yuumlkseklik bilgileri karşılaştırılır
D) Plan daha sonra forklift ya da elleccedilleme elemanlarına ulaştırılır
2 Aşağıdakilerden hangisi yuumlkleme planının yararları arasında sayılamaz
A) En uygun sipariş birleştirmesi ve araccedil eşleştirmesi sağlar
B) Zamandan ve nakliye maliyetlerinden tasarruf sağlar
C) Yuumlkuumln araccedil iccedilinde en emniyetli duracağı yer belirlenmiş olur
D) Yuumlkleme planı ile aracın ne kadar yakıt harcayacağı tespit edilmiş olur
3- Aşağıdaki seccedileneklerden hangisi uumlruumlnlerin taşınmasında ortaya ccedilıkan hasarların sebebi
değildir
A) Malların birbirine ccedilarpması
B) Sarsıntı
C) Trafik koşulları
D) İstifleme
4- Aşağıdaki seccedileneklerden hangisi ambalajlı uumlruumlnlerin mekanik etkilerden korunması iccedilin
yapılması gereken bir ccedilalışma değildir
A) Yuumlklemeye oumlzen goumlsterilmesi
B) İstif sayısı ile yuumlkleme guumlvenliğinin kontrol edilmesi
C) Paletli yuumlklerde palet iccedilindeki birim sayısının azaltılması
D) İşletme iccedilinde yuumlklerin elleccedilleme yoluyla hareketinin sağlanması
5- Aşağıdakilerden hangisi lojistik firma yetkilisinin yuumlkleme yaparken dikkat etmesi
gereken kurallar arasında yer almaz
A) Bir arada dağıtımları zararlı olan uumlruumlnler aynı araca yuumlklenmemelidir
B) Ccediluval ve paketler aracın kasasına gerekli temizlik yapıldıktan sonra konulmalıdır
C) Ağır uumlruumlnler alta hafif olanlar ise uumlste konulmalıdır
D) Teneke ambalajlar arasına teması engelleyecek malzeme konulmalıdır
OumlLCcedilME VE DEĞERLENDİRME
105
6- Aşağıdakilerden hangisi frigofrik bir nakliye aracı iccedilin yapılması gereken oumlnemli
kontroller arasındadır
A) Elektrik aksamının işler durumda olması
B) Araccedil lastiklerinin hava basıncının yeterli olması
C) Egzoz muayenesinin yapılmış olması
D) Far ve sinyallerinin ccedilalışır durumda olması
7- Aşağıdakilerden hangisi bozulabilir gıda maddelerinin yuumlkleme kurallarından değildir
A) Araca yuumlklenecek malların ısı tespiti hava koşullarına goumlre yapılmalıdır
B) Muumlmkuumln olduğunca bir araca aynı cins mal yuumlklenmelidir
C) Yuumlkleme oumlncesinde uumlruumlnlerin bozuk olup olmadığı kontrol edilmelidir
D) Taşıma sırasında guumlnde en az 700 km yol gidilmelidir
8- Aşağıdakilerden hangisi canlı hayvan yuumlkleme kurallarından değildir
A) Yuumlkleme ve boşaltma veteriner goumlzetiminde yapılmalıdır
B) Araca yuumlklenecek olan hayvanların yaşları belirlenmelidir
C) Hayvanların ilgili aşılarının tam olması gerekir
D) Yiyecek ve iccedileceklerinin de araca yuumlklenmesi gerekir
Aşağıdaki cuumlmlelerde boş bırakılan yerlere doğru kelimeleri yazınız
9- Bozulabilir gıda maddelerini taşıyacak araccedilların helliphelliphellip helliphelliphellip sistemleri olmalıdır
10- Bozulabilir gıda maddelerinin yuumlklenmesinde ısı tespiti ilgili helliphelliphelliphellip bakılarak yapılır
ve soğutucu cihaz buna goumlre ayarlanır
11- Siyah zemin uumlzerine yukarıya bakan beyaz renkli iki ok işareti hellip helliphellip anlamına
gelmektedir
DEĞERLENDİRME
Cevaplarınızı cevap anahtarıyla karşılaştırınız Yanlış cevap verdiğiniz ya da
cevap verirken teredduumlt ettiğiniz sorularla ilgili konuları faaliyete geri doumlnerek tekrarlayınız
Cevaplarınızın tuumlmuuml doğru uygulama testine geccediliniz
106
Aşağıda yuumlkleme ve sevkiyat ile ilgili uygulamalarda karşınıza ccedilıkacak durumlar
sıralanmıştır Yuumlkleme ve sevkiyat ile ilgili listelenen davranışları tabloda bulunan
değerlendirme oumllccedileğine goumlre değerlendiriniz
Değerlendirme Oumllccediluumltleri Evet Hayır
1 Bilgisayar programı yardımıyla yuumlklenecek taşıt iccedilin uumlccedil
boyutlu bir yuumlkleme planı oluşturdunuz mu
2 Yuumlkleme planı bilgilerini yuumlklemeyi koordine eden depo
elemanına ulaştırdınız mı
3 Aracın yuumlkleme oumlncesi ve yuumlkleme sırasındaki
denetimlerini yaptınız mı
4 Uumlruumlnlerin araccedil iccedilerisine kurallarına uygun şekilde
yuumlklenmesini denetlediniz mi
5 Bozulabilir gıda maddesi taşıyacak araccedilların yuumlkleme
oumlncesi denetimini yaptınız mı
6 Kurallarına bağlı kalarak bozulabilir gıda maddelerinin
yuumlklenmesini koordine ettiniz mi
7 Yuumlkleme kurallarına uygun şekilde hayvanların taşıtlara
yuumlklenmesini kontrol ettiniz mi
Taşıtların duraklama yerlerini ve zamanını oumlnceden
planladınız mı
DEĞERLENDİRME
Yapılan değerlendirme sonunda ldquoHayırrdquo şeklindeki cevaplarınızı bir daha goumlzden geccediliriniz
Kendinizi yeterli goumlrmuumlyorsanız oumlğrenme faaliyetini tekrar ediniz Buumltuumln cevaplarınız
ldquoEvetrdquo ise ldquoModuumll Değerlendirmerdquo ye geccediliniz
UYGULAMALI TEST
DEĞERLENDİRME
107
MODUumlL DEĞERLENDİRME
Bu moduumll ile kazandığınız Kara yolu taşımacılık sistemi ve kara yolu eşya
taşımacılığının yasal ccedilerccedilevesi uluslararası kara yolu eşya taşımacılığının bileşenleri
yuumlkleme ve sevkiyat uygulamalarını tekrar yapınız Yaptığınız uygulamayı aşağıdaki
oumllccediluumltlere goumlre değerlendiriniz
GOumlZLENECEK DAVRANIŞLAR Evet Hayır
Kara yolu taşımacılık sistemi işlemlerini yapmak
1Kara yolu taşımacılığının genel yapısını oumlğrenebildiniz mi
2Kara yolu taşımacılığının uumllkemizdeki tarihi gelişimini
kavrayabildiniz mi
3Kara yolu taşımacılığının diğer taşımacılık tuumlrlerine goumlre
uumlstuumlnluumlklerini ve olumsuz youmlnlerini kavrayabildiniz mi
4Kara yolu eşya taşımacılığında uluslararası oumlrguumltler ve temel
goumlrevlerini kavrayabildiniz mi
5Tuumlrkiyersquonin uluslararası kara yolu eşya taşımacılığındaki ana
guumlzergacirchlarını kavrayabildiniz mi
6Tuumlrkiyersquonin taraf olduğu uluslararası kara yolu projelerini
oumlğrenebildiniz mi
7Uluslararası kara yolu taşımacılığında lojistik firmanın
sorumluluğu ve goumlrevlerini kavrayabildiniz mi
Kara yolu eşya taşımacılığının yasal ccedilerccedilevesi
1Kara yolu Taşıma Kanunursquonun amacı ve uygulama sahasını
kavrayabildiniz mi
2Kara yolu eşya taşımacılığında yetki belgesi ccedileşitlerini ve yetki
belgesi alabilme koşullarını kavrayabildiniz mi
3Kara yolu eşya taşımacılığında kullanılan taşıtları ve bunların
yasal oumlzelliklerini kavrayabildiniz mi
4CMR belgesinin oumlzelliklerini kavrayabildiniz mi
5Taşıma soumlzleşmesinin imzalanması ve uygulanması aşamalarını
kavrayabildiniz mi
6Sevk mektubunda goumlndericiye ve taşımacıya duumlşen goumlrev ve
sorumlulukları kavrayabildiniz mi
Uluslararası kara yolu eşya taşımacılığının bileşenleri işlemlerini yapmak
MODUumlL DEĞERLENDİRME
108
DEĞERLENDİRME Yapılan değerlendirme sonunda ldquoHayırrdquo şeklindeki cevapları bir daha goumlzden
geccediliriniz Buumltuumln cevaplar ldquoEvetrdquo ise bir sonraki moduumlle geccedilebilirsiniz
Oumlğretmeninizle iletişime geccediliniz
1AETR Anlaşması normlarına bağlı kalarak suumlruumlcuumllerin
kullanacakları araccedillara yaş olarak uygunluğunu denetleyebildiniz
mi
2AETR Anlaşma koşullarına goumlre suumlruumlcuumllerin dinlenme ve mola
suumlrelerine uyup uymadıklarını denetleyebil diniz mi
3Taşınacak yuumlkuumln oumlzelliğine goumlre treyler seccedilimini yapabil diniz
mi
4Boş araccedil bildirim formunu muumlşteriye goumlndererek araccedil
kapasitesine goumlre yuumlk siparişi alabildiniz mi
5Kamyonu doldurmayan parccedila yuumlkler iccedilin konsolidasyon
işlemini gerccedilekleştirebildiniz mi
6Online yuumlk teklif başvurusu ile gelen yuumlk tekliflerini
oumlzelliklerine goumlre değerlendirebil diniz mi
Yuumlkleme ve sevkiyat işlemlerini yapmak
1Bilgisayar programı yardımıyla yuumlklenecek taşıt iccedilin uumlccedil boyutlu
bir yuumlkleme planı oluşturabildiniz mi
2Yuumlkleme planı bilgilerini yuumlklemeyi koordine eden depo
elemanına ulaştırabildiniz mi
3Aracın yuumlkleme oumlncesi ve yuumlkleme sırasındaki denetimlerini
yapabildiniz mi
4Uumlruumlnlerin araccedil iccedilerisine kurallarına uygun şekilde yuumlklenmesini
denetleyebildiniz mi
5Bozulabilir gıda maddesi taşıyacak araccedilların yuumlkleme oumlncesi
denetimini yapabildiniz mi
6Kurallarına bağlı kalarak bozulabilir gıda maddelerinin
yuumlklenmesini koordine edebildiniz mi
7Yuumlkleme kurallarına uygun şekilde hayvanların taşıtlara
yuumlklenmesini kontrol edebildiniz mi
8Taşıtların duraklama yerlerini ve zamanını oumlnceden
planlayabildiniz mi
TOPLAM PUAN
109
OumlĞRENME FAALİYETİ 1 CEVAP ANAHTARI
Sorular Cevaplar
1- D
2- C
3- B
4- D
5- B
6- C
7- C
OumlĞRENME FAALİYETİ 2 CEVAP ANAHTARI
Sorular Cevaplar
1- D
2- C
3- A
4- D
5- C
6- B
7- B
RLENDİRME OumlĞRENME FAALİYETİ -3 CEVAP ANAHTARI
Sorular Cevaplar
1- A
2- A
3- C
4- B
5- D
6- D
7- B
8- C
9- A
10- 15 10
11- Ranza
12- King
13- Maliyetlerini
14- Dekonsolidasyon
CEVAP ANAHTARLARI
110
OumlĞRENME FAALİYETİ -4 CEVAP ANAHTARI
Sorular Cevaplar
1- A
2- D
3- C
4- D
5- B
6- A
7- A
8- B
9- Isıtma-Soğutma
10- Cetvellere
11- Bu youmlnde
111
KAYNAKCcedilA ERDAL Murat Metin CcedilANCI Taşımacılık Youmlnetimi UTİKAD Yayınları
İstanbul 2003
wwwutikadorgtr
wwwsifexpoorg
wwwnakliyerehberimcomtr
wwwbalnakcomtr
wwwfrigologcomtr
wwwfinaldiscomtr
wwwerbenguumlmruumlkcomtr
wwwkobifinanscomtr
wwwsifexpoorg
wwwdunyagazetesicom
wwwsdvhorozcomtr
KAYNAKCcedilA
iv
EĞİTİM OumlĞRETİM
ORTAMLARI VE
DONANIMLARI
İşletmelerin ofis ortamları ile bu ortamda bulunan
bilgisayar yazıcı faks telefon gibi donanım araccedilları
OumlLCcedilME VE
DEĞERLENDİRME
Moduumll iccedilinde yer alan her oumlğrenme faaliyetinden sonra
verilen oumllccedilme araccedilları ile kendinizi değerlendireceksiniz
Oumlğretmen moduumll sonunda oumllccedilme aracı (ccediloktan seccedilmeli test
doğru-yanlış vb) kullanarak moduumll uygulamaları ile
kazandığınız bilgi ve becerileri oumllccedilerek sizi
değerlendirecektir
1
GİRİŞ
Sevgili Oumlğrenci
Uluslararası taşımacılık faaliyetlerinde kara yolu taşımacılığı kilit rol uumlstlenmektedir
Kara yolu taşımacılığı diğer taşıma tuumlrleriyle (deniz yolu demir yolu vb) birlikte oumlzellikle
de taşımanın başlangıccedil ve teslimat aşamalarında kullanılabilmektedir Esneklik hız ve diğer
taşıma tuumlrleriyle uyum bakımından birccedilok avantaja sahiptir
Taşımacılık uumllke sınırları iccedilinde yapılabileceği gibi uluslararası da olabilir Taşınacak
nesneler eşya da yolcu da olabilir Uluslararası kara yolu eşya taşımacılığı uumllke dışından
alınan uumlruumlnlerinin nakli şeklinde uumllkenin dış satım uumlruumlnlerinin yurt dışına sevki şeklinde
veya bir uumllkeden bir başka uumllkeye transit taşımacılık şeklinde yapılabilir
Uluslararası kara yolu taşımacılığı dış ticarete konu olan fiziksel malların yurt dışına
sevk edilmesinde satılan veya satın alınan mamuluumln tamamlayıcısı ve ayrılmaz bir
parccedilasıdır Kara yolu taşımacılığı uumlruumlnuumln aktarma yapılmadan tam adrese teslim edilmesi
youmlnuumlnden diğer ulaştırma tuumlrlerine goumlre tercih sebebi olmaktadır
Kara yolu ile yapılacak eşya taşımacılığında yuumlkuumln temin edilmesi fiyat anlaşmasına
varılması yuumlke uygun araccedil temini en uygun yuumlklemenin yapılması ve buumltuumln bu işlemlerin en
kısa zamanda yerine getirilebilmesi hem muumlşteri memnuniyeti accedilısından hem de uumlruumlnlerin
guumlvenliği accedilısından oumlnem taşımaktadır
Bu moduumll sonunda edineceğiniz bilgi ve beceriler ile kara yolu taşımacılık sistemini
oumlğrenecek uluslararası kara yolu taşımacılığının yasal ccedilerccedilevesini uygulayabilecek kara
yolu taşımacılığının bileşenleri yuumlkleme ve sevkiyat işlemlerini gerccedilekleştirme becerisine
sahip olacaksınız
Kara yolu taşımacılığı
GİRİŞ
2
3
OumlĞRENME FAALİYETİndash1
Ofis ortamında uluslararası anlaşmalar ve firma standartlarına goumlre bilgisayar telefon
ve yazıcı gibi donanımları kullanarak kara yolu taşımacılık sistemini oumlğreneceksiniz
Kara yolu taşımacılığının duumlnyadaki ve uumllkemizdeki gelişimi hakkında bilgi
edininiz
Kara yolu taşımacılığının diğer taşıma tuumlrlerine goumlre uumlstuumlnluumlklerini ve olumsuz
youmlnlerini araştırınız
Kara yolu taşımacılığında yer alan uluslararası oumlrguumltler ve goumlrevleri hakkında
araştırma yapınız
Ro-Ro taşımacılığı hakkında araştırma yapınız Ro-Ro taşımacılığının kara yolu
taşımacılığıyla olan bağlantısı hakkında bilgi edininiz
Uumllkemizin uluslararası kara yolu guumlzergacirchları hakkında bilgi toplayınız
Bulabileceğiniz belge resim dergi harita vb dokuumlmanları sınıf ortamında
arkadaşlarınızla paylaşınız
Araştırma yaparken ccedilevrenizde bulunan lojistik firma veya nakliye firmaları ile
anlaşmalı olarak ccedilalışan işletmelerin ilgili servislerinden yararlanabilirsiniz Ayrıca bu
firmaların internet sitelerinden de bilgi edinebilirsiniz
1 KARA YOLU TAŞIMACILIK SİSTEMİ 11 Kara Yolu Taşımacılığının Yapısı
Kara yolu taşıma sistemleri teknoloji şebekeler (ağlar) uluslararası ve yerel kurallar
ve duumlzenlemeler bilgi ve iletişim lojistik ve hizmet anlayış ve uygulamalarından meydana
gelmektedir Bu sistemler taşıma operatoumlrleri iccedil ve dış muumlşteriler ekonomik ve sosyal
faktoumlrler ile devletin ortaya koyduğu yasal ccedilerccedileve ile suumlrekli etkileşim hacirclindedir
Kara yolu taşımacılık sektoumlruumlnde arz ve talebin etkileşiminde destek hizmetler
taşımaya olan talep guumlzergacirch veya alternatif yollar terminaller guumlmruumlkler sınırlar ara
geccediliş noktaları araccedillar işletmelerin sayısı kurallar ve duumlzenlemeler etkin rol oynamaktadır
Buna goumlre taşıma sistemleri oumlzellikle teknoloji iletişim ekonomi gibi dışsal faktoumlrlerden
yoğun olarak etkilenmektedir
Kara yolu eşya taşımacılığı uumlcret karşılığında eşyanın bir yerden diğer bir yere
taşınmasını kara yolu ile sağlayan ve taşımacı ile goumlnderici arasında bir soumlzleşme
ARAŞTIRMA
OumlĞRENME FAALİYETİndash1
AMACcedil
4
yapılmasını gerektiren bir taşıma şekli olarak tanımlanmaktadır Bu tanıma goumlre kara yolu
taşımacılığının doumlrt temel boyutu vardır
Taşınacak eşyanın var olması
Eşya taşıma işinin uumlstlenilmesi
Uumlcret karşılığı olması
Taşıma tuumlruuml olarak kara yolunun belirlenmesidir
Eşya taşıma işleri ile ilgili yasal duumlzenlemeler 10072003 tarih 4925 sayılı Kara
Taşıma Kanunu ve Tuumlrk Ticaret Kanunu (TTK) tarafından duumlzenlenmektedir Taşıma işlemi
uumlcret karşılığı yapılmalıdır Uumlcret karşılığı yapılmayan taşımacılık konusunda TTK
huumlkuumlmleri uygulanamaz
12 Kara Yolu Taşımacılığının Duumlnyadaki Gelişimi
1930 yıllarında ortaya ccedilıkan kuumlresel ekonomik bunalım ve İkinci Duumlnya Savaşı sonrası
ortaya ccedilıkan ekonomik olumsuzlukları aşan ve guumlccedillenen uumllkeler ekonomik youmlnden guumlccedilsuumlz
ve az gelişmiş uumllkelerin ekonomileri uumlzerindeki etki ve denetimlerini artırmışlardır ldquoOumlncelik
tarımrdquo telkinleri ile gelişmiş uumllkeler guumlccedilsuumlz ekonomiye sahip uumllkeleri bu youmlnde uumlretim
yapmaya youmlnlendirmişlerdir
Bunun sonucunda sanayiden uzaklaşan tarıma dayalı bir ekonomik yapı oluşturan
uumllkeler sanayileşme yolunda gelişme goumlsteren uumllkelerin dış pazarı hacircline gelmiştir
Resim 11 Kara yolu taşımacılığı
Gelişmiş uumllkelerin ekonomilerine ccedilok youmlnluuml faydalar sağlayacak olan bu durumun
gerccedilekleşmesi ve gelişmesi iccedilin her yerleşim alanına ulaşabilecek ve taşımayı
gerccedilekleştirecek en oumlnemli ulaşım sistemi kara yoluydu Kara yolu ağının kurulması ve
geliştirilmesi iccedilin ldquoOumlncelik kara yolunardquo duumlşuumlncesini hacirckim kılmıştır
5
13 Kara Yolu Taşımacılığının Uumllkemizdeki Gelişimi
Kara yolu taşımacılığının uumllkemizdeki gelişimine bakıldığında ccedilok hızlı bir seyir takip
ettiği goumlruumllmektedir
Uumllkemizin coğrafi yapısı ve sosyo-ekonomik youmlnden sahip olduğu oumlzel durum yanında
batı ile doğu arasında tabi bir koumlpruuml oluşu ve transit taşımacılığa elverişliliği eski ccedilağlardan
beri uumllkemizi kara yolu taşımacılığı alanında daima oumln plana ccedilıkarmıştır Uumllkemiz Asya
Avrupa ve Afrika kıtaları arasında olup kuzey-guumlney doğrultusunda 500 km doğu-batı
ekseninde 1500 km uzunluğunda ve yuumlzoumllccediluumlmuuml 776 000sup2 olan bir dikdoumlrtgen koumlpruuml
goumlruumlnuumlmuumlndedir
Bilindiği gibi Tuumlrkiye tarih oumlncesinden bu yana ccedilok ve ccedileşitli uygarlıkların oluştuğu
bir yerdir Guumlnuumlmuumlze dek bu oumlzelliğini koruyarak gelmiş doğu-batı arasında ldquokoumlpruumlrdquo
olmuştur Bunun bir sonucu olarak da uzak geccedilmişten bu yana değişik doğrultu ve
karakterde yol ağlarına sahip olmuştur ldquoİpek yolurdquo ldquoBaharat yolurdquo ldquoKral yolurdquo en ccedilok
bilinen tarihi yollardır Tuumlrkiye Avrupa Asya ve Afrika arasındaki oumlnemli konumundan
dolayı kendi ulaşım hatlarını ve taşıma filolarını geliştirmek iccedilin buumlyuumlk ccedilaba goumlstermiştir
Resim 12 İpek yolu
Buumltuumln duumlnyada oumlzellikle Avruparsquoda suumlratle gelişen teknoloji mal zengini batı ile petrol
zengini doğu uumllkeleri arasında buumlyuumlk ccedilapta ticari ilişkilerin doğmasına yol accedilmıştır Bu
durum uumllkemizi bu alanda oumlnemli oumllccediluumlde etkilemiş 1950rsquoli yıllara kadar yok denecek kadar
az olan modern anlayışa uygun kara yolu alt yapısı ve kara yolu taşımacılığında yeni bir
takım yatırımlar yapılmasını ve teşvik tedbirlerinin alınmasını gerekli kılmıştır
O doumlnemlerde alt yapının kolay hızlı ve ekonomik bir şekilde gerccedilekleşmesi petroluumln
ucuz ve temininin kolaylığı yanında uumllkemizde otomotiv sanayinin kurularak motorlu
araccedilların uumlretilmesi kara yolu taşımacılığının ilerlemesine neden olmuştur Ayrıca devletin
1980rsquoli yıllardan itibaren uygulamaya koymuş olduğu teşvik tedbirleri sonucu uumllkemizde
6
motorlu araccedil sayısı oumlnemli oumllccediluumlde artmış ve gerek yurt iccedili gerekse uluslararası kara yolu
taşımacılığı suumlratle gelişmiştir
1980rsquolerden itibaren uumllkemizin ihracata youmlnelik buumlyuumlme politikalarına geccedilmesiyle dış
ticaret yapısal değişime uğramış dış ticarete konu mal grupları ccedileşitlenmiş tarım ve
madencilik uumlruumlnlerinin yerini sanayi uumlruumlnleri almaya başlamış taşınan malların hacmi kısa
bir suumlre iccedilinde 10 milyar dolarlık seviyelere ulaşmıştır
Dış ticaretin yapısal değişimine bağlı olarak deniz yolu ile yapılan doumlkme yuumlk
taşımaları yuumlk cinslerinin değişimi ve sevkiyatlarda esneklik gibi avantajlar nedeniyle yerini
kara yolu eşya taşımacılığına bırakmaya başlamıştır
Resim 13 Ro-Ro bağlantılı kara yolu taşımacılığı
Tuumlrkiye-İtalya Ro-Ro hattının kurulması taşıma maliyetlerinin azalmasına seferlerin
tarifeli yapılmasıyla ihracat sevkiyatlarının planlanmasına Balkan uumllkelerinin geccediliş
uumlcretlerini tekrar goumlzden geccedilirmesi gibi birccedilok olumlu gelişmenin ortaya ccedilıkmasına neden
olmuştur 2003 yılında Batı Avrupa uumllkelerine yapılan kara yolu taşımacılığımızın yuumlzde
72rsquosi soumlz konusu Ro-Ro hatlarından yapılarak dış ticaretimize ait malların taşınmasında
stratejik bir guumlzergacirch konumuna gelmiştir Boumlylece Tuumlrk kara yolu taşımacılığı deniz yolu
entegrasyonlu Ro-Ro ve demir yolu entegrasyonlu Ro-La taşıma alternatiflerini uumlreterek
Avrupa Birliği mevzuatıyla uyumlu hacircle gelmiştir
Tuumlrkiyersquonin uluslararası kara yolu ile eşya taşımacılığı sektoumlruumlnde hizmet alanı Asya
ile Avruparsquonın bir ucundan diğerine kadar geniş bir coğrafi alana yayılmış ithalat-ihracat ve
transit taşımalardaki payı ile uumllke ekonomisine yılda ortalama 2 milyar USD navlun uumlcreti
olarak doumlviz girdisi sağlar konuma ulaşmıştır
1990 yılından itibaren duumlnyadaki gelişmelere paralel olarak ihraccedil pazarlarımız ve
uumlruumlnlerimizde oumlnemli bir artış ve ccedileşitlenme olmuştur Bu kapsamda başta Almanya olmak
uumlzere geleneksel pazarlarımız olan Batı Avrupa uumllkelerinin yanı sıra Rusya ve Tuumlrk
Cumhuriyetleri de oumlnemli bir yer kazanmıştır Soumlz konusu yapısal değişime paralel olarak
7
Bağımsız Devletler Topluluğu uumlyesi uumllkeler ile bazı Orta Asya uumllkeleri iki binli yıllardaki
hedef pazarlarımız olarak tespit edilmiştir
Soumlz konusu uumllkelere kara yoluyla ulaşım imkacircnının bulunması uumllkemiz ihracatı
accedilısından buumlyuumlk avantaj teşkil etmektedir Yabancı uumllkelere yapılan eşya taşımacılığımızın
ağırlıklı olarak kara yolundan olması artan dış taleplerin zamanında karşılanmasını
kolaylaştırmaktadır
Tuumlrkiyersquonin kıtalararası koumlpruuml konumunda olması ccedilok modlu ulaşıma elverişli
durumu Kafkasya ve Hazar Denizi ccedilevresindeki uumllkelere geccedilişi sağlayacak yeni sınır
kapılarının accedilılması ve pek ccedilok uluslararası proje ccedilerccedilevesinde yeni bağlantıların
oluşturulması yolundaki ccedilalışmalar Tuumlrkiyersquonin oumlnemini artırmakta ve aktif olarak bu
ccedilalışmalara katılımını gerekli kılmaktadır
Uluslararası kara yolu taşımacılığında uumllkemizin araccedil filosu giderek yenilenmiş ve
toplam araccedil sayımız 30000 adede ulaşmıştır Bu sayının iccedilinde 23000 aracımız Euro normlu
araccedil olarak faaliyet goumlstermeye başlamıştır
Resim 14 Euro normlu modern nakliye aracı
4925 sayılı Kara yolu Taşıma Kanunu ile uumllkemizde kara yolu taşımacılığı sektoumlruumlnde
yeni bir doumlnem başlamıştır Bu kanun ile birlikte taşımacılık sektoumlruuml iccedilinde yer alan ve
faaliyet goumlsteren tuumlm işletmeler kayıt altına alınmış ve bu işletmelere faaliyet tuumlrlerine goumlre
lisans belgeleri verilmiştir
Kara yolu taşımacılığı buguumln tuumlm duumlnyada kendine has avantajlarından dolayı en
oumlnemli taşımacılık modudur Tuumlrkiye gibi uumlccedil yanı denizlerle ccedilevrili olan İspanyada dahi
uluslararası eşya taşımacılığında kara yolunun demir yolu ve iccedil suyollarına kıyaslandığındaki
payı 921dir Bu oran İngiltere iccedilin 889 15 AB uumllkesi iccedilin ortalama 792rsquodir
Uumllkemizde 1990 yılında 76 olan kara yolu taşımacılığı 2000 yılında 89rsquoa ve 2002
yılında da 93 oranına ulaşmıştır 2005 yılında 94rsquoe ccedilıkmıştır 1990 yılında 87 milyar
ton-km olan toplam taşımacılığımız ekonominin gelişmesi ile 2000 yılında 180 milyar ton-
kmrsquoye ulaşmıştır 2006 yılında bu rakam 200 milyar ton-kmrsquoyi aşmıştır ABDrsquode kara yolu
taşımasının genel taşımacılık iccedilindeki yeri 28 dir Buumltuumln duumlnyada kara yolu taşımacılığının
oranını duumlşuumlrmeye doumlnuumlk politikalar uygulanmaktadır
8
Uumllkemizde ulaşım sektoumlruuml iccedilinde en buumlyuumlk paya sahip olan kara yolu taşımacılığının
diğer sektoumlrlere nazaran kaza riski ccedilok yuumlksek olmasına rağmen gelişme goumlstermesinin ve
taşıma taleplerinde ilk sırayı almasının temelinde taşımayı ldquoKAPIDAN KAPIYArdquo
gerccedilekleştirmesi yanında hızlı kolay konforlu ve daha ekonomik bir hizmet sunması
yatmaktadır
14 Kara Yolu Eşya Taşımacılığının Diğer Taşımacılık Tuumlrlerine
Goumlre Uumlstuumlnluumlkleri
Uluslararası kara yolu eşya taşınması ile diğer taşıma tuumlrlerine goumlre bir karşılaştırma
yapıldığında kara yolu taşımacılığının şu uumlstuumln youmlnleri bulunmaktadır
Kapıdan kapıya aktarmasız taşıma ve eşyanın yuumlkleme yeri ile boşaltma yerleri
dışında elleccedillenmemesi eşyanın yıpranmasını en aza indirmektedir Diğer taşıma tuumlrlerinde
oumlrneğin eşyanın limana veya demir yolu istasyonuna ulaşımına kadar bir yuumlkleme boşaltma
ana taşıma aracına yuumlklenme varış yeri limanı veya istasyonunda benzer elleccedillemenin
yapılması eşyaların daha fazla yıpranmasına sebep olmaktadır
Muumlşterinin istediği ve kara yolunun olduğu her noktaya taşıma seccedileneği
vermektedir
Kara yolu araccedillarının taşıma kapasitelerinin deniz demir yolu araccedillarına goumlre daha
kuumlccediluumlk olması nedeniyle taşımacılık sektoumlruumlnde daha esnek hareket imkacircnı sağlanmaktadır
Resim 15 Kara yolu araccedil taşıma kapasitesi
Tuumlrkiye gibi kara yoluyla uluslararası eşya naklinde kullanılabilecek taşıt sayısının
talebe goumlre daha fazla olduğu uumllkelerde rekabet uumlst seviyelere ulaşmakta ve boumlylelikle
muumlşteri lehine duumlşuumlk navlun fiyatlarının oluşmasına neden olmaktadır
Kara yolu eşya taşımacılığı diğer taşıma tuumlrlerine goumlre (deniz hava demir yolu
boru hattı vb) daha az yatırım maliyeti gerektirmektedir
Kara yoluyla daha duumlzenli ve sık sefer imkacircnı bulunmaktadır
Goumlndericinin kendisinin organize ettiği oumlzellikle kuumlccediluumlk ccedilaplı sevkiyatlara oranla
taşıma maliyetini azaltmaktadır
Ambalajlama ve sevkiyata hazırlamada zaman ve kaynaklardan tasarruf olanağı
sağlanmaktadır
9
15 Kara Yoluyla Uluslararası Eşya Taşımacılığının Goumlndericiye
Sağladığı Faydalar
Kısa suumlrede teslim edilmesi gereken yuumlkler iccedilin suumlratli sevkiyat yapabilmesine
youmlnelik proje bazlı ccediloumlzuumlm yolları ortaya ccedilıkarılabilir
Gelişmiş kara yolu ağlarının getirdiği hızlı ve guumlvenli hizmet alma imkacircnları
yaratılabilir
Lojistik firma veya taşıma şirketleriyle birebir ilişki iccedilinde ccedilalışma olanağının
bulunması sayesinde sevk edilecek eşyaya oumlzel muamele yapılmasını sağlayabilir
Kara yolu taşımacılık hizmetleri ile bağlantılı diğer lojistik suumlreccedillerle
zenginleştirilerek hizmette ccedileşitlilik oluşturulabilir
Tahmin edilebilen maliyetlerin kolay hesaplanması ile tasarruf sağlanabilir
Resim 16 Tasarruf
Dokuumlmantasyon işleri ile ara noktalarda yuumlkleme ve boşaltmadan taşımanın
sorunsuz yuumlruumlmesinden lojistik firma sorumlu olduğundan taşıyıcı sadece sevkiyata
goumlnderici ise muumlşteri ilişkilerine odaklanabilir
Duumlnya ticaretindeki doumlnuumlşuumlm ve yeni oluşumların etkisi yoğun bir şeklide lojistik ve
taşıma sektoumlruuml uumlzerinde goumlruumllmektedir Hemen hemen buumltuumln sektoumlrlerle doğrudan ilişkisi
olan lojistik uluslararası pazarlarda rekabet avantajının elde edilmesinde kilit rol
uumlstlenmektedir Uumlruumln veya hizmetlerin hedef pazarlara rakiplerden bir adım oumlnde olarak daha
hızlı ve daha ekonomik bir biccedilimde ulaştırılması uluslararası lojistik faaliyetlerinin oumlzuumlnuuml
teşkil etmektedir
Resim 17 Kara yolu taşımacılığı ve diğer taşıma tuumlrleri
10
Uluslararası ticaret eğilimleri lojistik sektoumlruumlnuuml daha iyi anlayabilmek ve
yorumlayabilmek iccedilin buumlyuumlk katkı sağlamaktadır Her sektoumlrde yaşanan rekabet ve koumlkluuml
değişimler beraberinde ccedilarpan etkisi yaparak lojistik alanında da etkisini goumlstermektedir
Rekabet ortamı yatırım maliyetleri hız ve esneklik accedilısından lojistik hizmetlerin
vazgeccedililmez bileşeni olan kara yolu eşya taşımacılığının diğer taşımacılık tuumlrlerine goumlre daha
fazla avantajı bulunmaktadır
16 Kara Yoluyla Eşya Taşımacılığının Olumsuz Youmlnleri
Uluslararası kara yolu eşya taşımacılığının bir kısım uumlstuumlnluumlkleri olmasına rağmen
bazı olumsuz youmlnleri de bulunmaktadır Bunlar
Numune veya benzeri nitelikte taşınacak eşyanın duumlşuumlk miktarda olması hacirclinde bu
eşyaların bir araccedil iccedilinde sevk yerlerine ayrı ayrı ulaştırılması gerekmektedir Parsiyel
malların toplanması dağıtımı zaman ve maliyet youmlnuumlnden olumsuzluk yaratmaktadır Hava
yolu parsiyel taşımalarda zaman ve maliyet youmlnuumlnden kara yoluna goumlre daha tercih
edilebilen bir taşıma tuumlruumlduumlr
Ağır ve yuumlksek hacimli eşyaların kara yolu ulaştırma mevzuatına uyumlu
olmaması taşınmalarını ccediloğunlukla imkacircnsız hacircle getirmektedir Bu tuumlr eşyaların demir yolu
veya deniz yoluyla taşınması daha verimli olmaktadır
Kara yoluyla uluslararası eşya taşımacılığında hukuki mevzuat bekleme suumlreleri
ile eşyanın hacmi ve niteliğine bağlı olarak diğer taşıma tuumlrlerine goumlre olumsuzluklar
yaratabilmektedir
Kara yoluyla yapılan taşımacılıkta ihracat ve ithalat uumllkeleri arasında yuumlkuumln transit
geccediltiği uumllkelerde uyulması gereken guumlmruumlk mevzuatları bulunmaktadır Buna karşılık deniz
ve hava yolunda ccediloğunlukla ithalatccedilı ve ihracatccedilı olarak uumllkeler arasında transit geccediliş uumllkeleri
bulunmamaktadır Kara yoluyla yapılan taşımacılıkta transit guumlmruumlkler ilave bekleme
suumlreleri oluşturmaktadır
Resim 18 Kara yolu taşımacılığında transit geccediliş
11
17 Kara Yolu Eşya Taşımacılığında Uluslararası Oumlrguumltler
Uluslararası kara yolu eşya taşımacılığında etkili olan oumlrguumltler
Birleşmiş Milletler Avrupa Ekonomik Konseyi (UNECE)
Ulaştırma Bakanları Avrupa Konferansı (CEMT-UBAK)
Uluslararası Kara yolu Taşıma Birliği (IRU)
Guumlneydoğu Avrupa Ortak Girişimi (SECI)
Uluslararası Taşıma Organizatoumlrleri Dernekleri Federasyonu (FIATA)
Kara yolu taşımacılık enduumlstrisinin bu oumlrguumltler vasıtası ile Tuumlrkiye ve yurt dışı
ulaştırma ve taşımacılık politikalarının irdelenmesi işletmelerin ve uumllkelerin dış ticarette
rekabetccedili uumlstuumlnluumlğuuml sağlamasında oumlnemli bir fonksiyonu olacaktır
171 Birleşmiş Milletler Avrupa Ekonomik Konseyi (UNECE)
Birleşmiş Milletler Avrupa Ekonomik Konseyi (UNECE) ldquoİccedil Ulaşım Komitesi Kara
Yolu Trafik Guumlvenliği Bozulabilir Maddelerin Taşınması Kombine Taşımacılık Tehlikeli
Maddelerin Taşınmasırdquo ccedilalışma gruplarından oluşmaktadır
İccedil ulaşım komitesinde yapılan goumlruumlşmeler sonrasında ccedileşitli Avrupa Birliği uumlye
uumllkelerinin katıldığı anlaşmalar aşağıdaki gibi sıralanabilir
CMRndashEşyaların Kara Yoluyla Uluslararası Eşya Taşıma Soumlzleşmesine İlişkin
Anlaşma Uumllkemizin soumlzleşmeye taraf olma proseduumlruuml tamamlanmış olup 30 Ekim 1995
tarihinden itibaren yuumlruumlrluumlğe girmiştir
Tır SoumlzleşmesindashTır Karneleri Himayesinde Uluslararası Eşya Taşınmasına Dair
Guumlmruumlk Soumlzleşmesi Uumllkemizin 1985 yılında kabul ettiği soumlzleşme halen uygulanmaktadır
Resim 19 Birleşmiş Milletler Avrupa Ekonomik Konseyi
ADRndashTehlikeli Maddelerin Kara Yoluyla Uluslararası Taşınmasına İlişkin Avrupa
Anlaşması Uumllkemizin anlaşmaya taraf olabilmesi amacıyla ccedilalışmalar başlatılmıştır
12
Karadeniz Ekonomik İşbirliği (KEİ) İslam Kalkınma Teşkilatı (İKT) gibi
uluslararası kuruluşlar iccedilinde de kara ulaştırmasına ilişkin konular Tuumlrkiye tarafından
izlenmekte ve gerekli ccedilalışmalar yapılmaktadır
172 Guumlneydoğu Avrupa Ortak Girişimi (SECI)
Guumlneydoğu Avrupa Ortak Girişimi (SECI southeast european cooperation ınititative)
11 uumllkenin katılımı ile kurulmuştur Bu girişime Birleşmiş Milletler Avrupa Ekonomik
İşbirliği ve Ulaştırma Bakanları Avrupa Konferansı (UBAK) destek vermektedir SECI
girişiminin amacı boumllge uumllkeleri arasında kara yolu eşya taşınmasına youmlnelik sınır
geccedilişlerinin kolaylaştırılması ve ticaretin artırılmasıdır Bu amaca youmlnelik ortak girişim uumlye
uumllkeler arasında 1999 yılında ldquoMutabakat Zaptırdquo yuumlruumlrluumlğe girmiştir
Resim 110 Guumlneydoğu Avrupa Ortak Girişimi (SECI)
SECI buumlnyesinde guumlndem Komitesirsquonin saptadığı oumlncelikli projeler ele alınmakta ve
uumlye uumllkelerin eşguumlduumlmuumlnde yuumlruumltuumllmektedir SECI projeleri ile ilgili olarak tesis edilen
komitelerin uumlyelerini seccedililmiş ve goumlnuumllluuml kişiler oluşturmaktadır Uumllkemiz SECIrsquonın
ccedilalışmalarına diğer uumlye uumllkeler gibi resmicirc kuruluşlarımız ve oumlzel sektoumlr temsilcilerinden
oluşturulan heyetler ile katılmaktadır
173 Avrupa Ulaştırma Bakanları Konferansı (CEMTndashUBAK)
Ulaştırma Bakanları Avrupa Konferansı (UBAK) 1953 yılında Avruparsquonın sınır
geccedilişlerinin kolaylaştırılması uumllkeler arası ulaştırma ve guumlmruumlk mevzuatının
uyumlaştırılmasının sağlanması amacıyla kurulmuştur İlk kuruluşa katılan 16 uumllke
(Almanya Avusturya Belccedilika Danimarka İspanya Fransa İngiltere Yunanistan İtalya
Luumlksemburg Norveccedil Hollanda Portekiz İsviccedilre ve Tuumlrkiye) 16 maddelik anlaşmayı
imzalayarak kuruluşu resmileştirmiştir
Kuruluşun yapmış olduğu başarılı ccedilalışmalar nedeniyle işlevi Avrupa sınırlarını da
aşarak 41 uumlye uumllke ile bazı Orta Asya ve Kuzey Afrika uumllkelerini de kapsar konuma
ulaşmıştır UBAK ccedilalışmalarını ccedilalışma grupları hacirclinde suumlrduumlrmektedir Daimi sekreterya
Parisrsquote bulunmaktadır
UBAK belgeleri geccedilerli oldukları uumllkelere goumlre doumlrde ayrılır
13
Tuumlm uumllkelerde geccedilerli UBAK belgeleri
Avusturya hariccedil tuumlm uumllkelerde geccedilerli UBAK belgeleri
Avusturya + Yunanistan hariccedil tuumlm uumllkelerde geccedilerli UBAK belgeleri
Avusturya + Yunanistan + İtalya hariccedil tuumlm uumllkelerde geccedilerli UBAK belgeleri
UBAK Belgelerinin uumlzerinde geccedilersiz olduğu uumllkenin uluslararası harf kodu bir ccedilember
iccedilinde işareti ile kaplanmış olarak yer almaktadır
Tuumlrkiyersquonin de kurucu uumlyesi olduğu konferansın ccedilalışmalarında taşımacılığın
geliştirilmesi trafik kara yolu guumlvenliği ccedilevrenin korunması gibi konular oumlncelik
taşımaktadır
174 Uluslararası Kara Yolu Taşıma Birliği (IRU)
Uluslararası Kara Yolu Taşıma Birliği (IRU International Road Transport Union)
duumlnyadaki kara yolu taşımacılığı alanında nakliye operatoumlrleri taşıma şirketlerinin sahipleri
kamyon taksi otobuumls olmak uumlzere tuumlm sektoumlruuml temsil eden bir organizasyondur 1948
yılında İtalyarsquoda kurulmuş olan bu oumlrguumltuumln buguumln 68 uumllkede 151 uumlyesi bulunmaktadır
Resim 111 Uluslararası Kara yolu Taşıma Birliği (IRU)
IRUrsquonun amacı kara yolunda ccedilevreye duyarlı emniyetli olarak mal ve insanların
taşınmasını sağlamak yuumlksek mesleki standartlara ulaşmak olarak belirtilebilir IRUrsquonun en
oumlnemli uygulamalarının başında uluslararası eşya taşınmasında TIR sisteminin
garantoumlrluumlğuumlnuuml yapması gelmektedir Oumlrguumltuumln temel amaccedilları şu şekilde belirtilebilir
Araccedilların emniyetli temiz ekonomik yakıt tuumlketimini sağlayacak girişimlerde
bulunmak
Filo youmlnetiminde araccedil bakımı ve ccedilalışma koşullarını duumlzenlemek
Kara yolunun emniyetli hacircle gelmesine yardımcı olmak
Ccedilevreye duyarlı araccedilları teşvik etmek
Uumllkeler arası resmi duumlzeyde ve uluslararası sivil toplum kuruluşları ile sıkı işbirliği
iccedilinde bulunmak
Kara yolunun daha emniyetli ve belge proseduumlruumlnuumln azaltılması iccedilin ccedilalışmak
Uumlyelerini ulusal ve uluslararası duumlzenlemeler konusunda bilgilendirmek
Uluslararası taşımacılık ve ticarette engelleri ortadan kaldırmaktır
14
Tuumlrkiyersquode kara yolu eşya taşıması ile ilgili sektoumlruuml temsil eden oumlnemli kuruluşlar
ise Ulaştırma Bakanlığı ve Guumlmruumlk Muumlsteşarlığı başta olmak uumlzere devletin tuumlm yetkili
kurumları Uluslararası Taşımacılık ve Lojistik Hizmet Uumlretenler Derneği (UTİKAD)
Uluslararası Nakliyeciler Derneği (UND) ve Ro-Ro Gemi İşletmecileri ve Kombine
Taşımacılar Derneğirsquodir (RODER)
18 Tuumlrkiyersquonin Uluslararası Kara Yolu Eşya Taşımacılığındaki
Ana Guumlzergacirchları
Tuumlrkiyersquonin dış ticaretinde en buumlyuumlk paya sahip olan Avrupa Birliği uumllkelerine
yapılmakta olan taşımacılık iccedilin iki oumlnemli guumlzergacirchı bulunmaktadır Tuumlrkiyersquonin doğu ve
guumlneyinden Kafkaslar Orta Asya ve Ortadoğu boumllgelerine yapılan kara yolu taşımacılığı
ccedileşitli belirsizlik ve yeniden yapılanmalar neticesinde gelişme goumlstermesine rağmen istenilen
seviyeden uzaktır Bu nedenle duumlzenli ve suumlrekli olarak gerccedilekleştirilen yasal ve teknik
altyapısı uluslararası standartlara ulaşmış olan iki guumlzergacirch Tuumlrkiye accedilısından son derece
stratejiktir Bunlar
Kapıkule Sınır Guumlmruumlk Kapısırsquondan yapılan kara yolu taşımacılığı
Ro-Ro gemileriyle kara yolu araccedil gereccedilleriyle İtalya uumlzerinden yapılan taşımacılık
181 Kapıkule Sınır Kapısırsquondan Yapılan Taşımacılık
Kapıkule uumlzerinden yapılan taşımacılık oumlnemli bir paya sahip olmasına rağmen transit
geccediliş uumllkeleri guumlmruumlklerindeki uzun bekleme suumlreleri geccediliş belgeleri sınırlamaları geccediliş
uumlcretleri tahditli yol ve geccediliş suumlreleri nedeniyle zaman zaman sorunlu bir guumlzergacirch hacirclini
alabilmektedir
Resim 112 Kara yolu taşımacılığında guumlzergacirchlar
Uluslararası kara yolu taşımacılığında oumlzellikle kara yolu taşıtlarının geccediliş
sınırlamalarının bulunduğu transit guumlzergacirchında bulunan uumllkelerde vagonların uumlzerinde
taşınarak varış uumllkesine sevk edilmeleri zorunlu hacircle gelmiştir Tuumlrkiye ile Avrupa Birliği
uumllkeleri arasında demir yolu aktarmalı taşımacılık bu sınırlamaların bulunduğu Avusturya
geccedilişlerinde yapılmaktadır
15
1811 Kara yolu Guumlzergacirchında Kullanılan Başlıca Hatlar
Bulgaristan - Romanya - Macaristan - Avusturya hattı
Bulgaristan - Yugoslavya - Macaristan - Avusturya hattı
Bulgaristan - Yugoslavya - Hırvatistan - Slovenya - Avusturya hattı
Bulgaristan - Yugoslavya - Hırvatistan - Slovenya - İtalya hattı
182 Ro-Ro Gemileriyle Yapılan Taşımacılık
Uluslararası kara yolu taşımacılığında geccediliş sınırlamaları transit suumlrelerinin uzun
zaman alması taşımacılığın toplam maliyetlerinin duumlşuumlruumllmesi gibi nedenlerle kara yolu
araccedillarının deniz yolu Ro-Ro gemilerine bindirilmesi bir zorunluluk hacirclini almıştır
Ro-Ro gemileri taşıma seccedileneği olan gemi tuumlruumlduumlr Taşıt gibi konteyner de taşıyabilir
Ayrıca paletli yuumlklerin de taşındığı goumlruumllmektedir
Ro-Ro gemileri aşağıdaki taşıt tuumlrlerini taşıyabilir
Şasili treyler (ccedilekicili ccedilekicisiz)
Treyler semi treyler
Diğer tekerlekli yuumlkler (kamyon vb)
Ro-Rorsquolarla gelişen kombine taşımacılık tramp veya duumlzenli hat taşımacılığındaki
limanların taşıma sistemindeki oumlnemini azaltmıştır Ro-Ro gemileri iccedilin kamyonların
ccedilıkışlarına uygun iskelelerin oluşturulması dışında hiccedilbir yuumlkleme ve boşaltma araccedil gereccedil ve
donanımına gerek duyulmaz
Resim 113 Ro-Ro taşımacılığı
Ro-Ro taşımacılığının hasarsız emniyetli ve hızlı taşıma imkacircnı sunması guumlmruumlklerde
daha az zaman kaybı ile geccediliş daha rekabetccedili taşıma uumlcretleri demektir Tuumlrkiyersquonin Ro-Ro
taşımacılığı ile alternatif konumdaki kara yolu transit taşımacılık guumlzergacirchında bulunan
uumllkelerde sıkccedila goumlruumllen ccedilalınma ve yağmaların oumlnuumlne geccedililmektedir Eşyaların uumlnite hacircline
getirilerek Ro-Ro ile kombine taşımacılık yapılması hasar riskini azaltmaktadır
Ro-Ro taşımacılığının uumlstuumlnluumlkleri şu şekilde belirtilebilir
16
Kara yolu araccedillarının Ro-Ro gemileriyle taşınması araccedilların yıpranma paylarını aza
indirir
Kara yollarının bakım ve onarımında tasarruf sağlar
Kara yolu trafik sıkışıklığı ve kaza risklerini azaltır
Belirgin doumlviz tasarrufu sağlar
Bazı hatlarda zaman kazancı sağlar
Teslimatta duumlzen ve planlama yapılmasına olanak sağlar
1821 Ro-Ro Guumlzergacirchları
İstanbul + Ccedileşme - Trieste Ro-Ro hatları
Buumlyuumlk filoya sahip nakliyecilerin ccediloğunun ağırlıklı olarak kullandıkları hatlardır Doğu
Avrupa uumllkelerindeki tonaj sınırlamalarına tabi olmaması ve araccedilların daha az km yapması
nedeni ile tercih sebebidir
Patra + Igoumenitsa - Bari + Ancona Ro-Ro hatları
Guumlney İtalya Guumlney Fransa ve İspanyarsquoya sefer yapan nakliyecilerin tercih ettikleri
ana hatlardır Maliyetlerin daha duumlşuumlk olması ve suumlre avantajı getirmesi nedeni ile tercih
sebebidir
Resim 114 Sık kullanılan Ro-Ro hatları
Haydarpaşa-Trieste Samsun-Novorossisk Trabzon-Sochi ve Zonguldak-Ukrayna
hatları ağırlıklı olmak uumlzere toplam 20rsquonin uumlzerinde Ro-Ro hattında seferler
gerccedilekleştirilmektedir
19 Uumllkemizin Uluslararası Kara Yolu Projeleri
Kara yolu taşımacılığı sektoumlruumlmuumlzuumln uluslararası ilişkilerinin yuumlruumltuumllmesi ve sorunların
ccediloumlzuumlmuuml youmlnuumlnde ccedilaba goumlsterilmesi Ulaştırma Bakanlığı Kara Ulaştırması Genel
Muumlduumlrluumlğuumlnuumln goumlrevleri arasındadır Bu amaccedilla uumllkemiz taşımacılarının yolcu ve eşya
taşıması yaptığı 48 uumllkeyle İkili Uluslararası Kara yolu Taşıma Anlaşması imzalanmış iki
17
uumllkeyle de paraf edilmiştir İmzalanan anlaşmalar ile iki uumllke arasında ve transit olarak
yapılmakta olan kara yoluyla yolcu ve eşya taşımacılığı belli duumlzenlemeler iccedilinde
gerccedilekleştirilmekte ortaya ccedilıkan sorunlar ise bu anlaşmalar ccedilerccedilevesinde
ccediloumlzuumlmlenebilmektedir
Anlaşmalar ile ikili taşımalar transit yolcu ve eşya taşımaları iccedilin kolaylıklar
getirilmektedir ayrıca
Geccediliş uumlcretleri
İkili taşımacılık transit eşya ve yolcu taşımacılığının tabi olacağı izin belgesi
proseduumlruuml
Doumlnuumlş yuumlkuuml ve uumlccediluumlncuuml uumllke taşımaları
Hangi tuumlr eşya taşımalarının izin belgesinden muaf tutulacağı
Taşıt personeli ve taşımacıların uyacağı kurallar
Taşıma faaliyetinden doğan oumldemelerin ne şekilde yapılacağı
Yolcu ve eşya taşımacılığına ilişkin guumlmruumlk ve diğer formalitelerin
kolaylaştırılması
Eşya taşımacılığında teminat konusu
Yolcular bagaj ve eşya iccedilin yaptırılacak sigorta
Karma Komisyonun kurulması ve goumlrevleri
gibi konular kapsamlı şekilde duumlzenlenmiştir
İkili anlaşmalarda yer alan ldquoKarma Komisyonrdquo her yıl toplanarak ortaya ccedilıkan
sorunların ccediloumlzuumlm yollarını goumlruumlşuumlr istatistikicirc bilgi değişimini sağlar ve takip eden yılı da
kapsayacak şekilde alınacak tedbirleri kararlaştırır
Diğer yandan birccedilok uumllkenin bir araya geldiği ve uumllkemizin de aktif olarak yer aldığı
uluslararası platformlarda uumllkemiz kara yolu taşımacılarının pazar paylarının artırılabilmesi
amacıyla gereken titiz ccedilalışmalar yapılmakta bu ccedilalışmalarda ccedilevrenin korunması trafik
guumlvenliği ve taşımacılığın serbestleştirilmesi gibi konular oumln planda tutulmaktadır
191 Tuumlrkiye Transit Kara Yolu (TETEK) Projesi
Kıtalar arasında bir geccediliş boumllgesinde yer alan Tuumlrkiye kendi ulusal gelişmesi kadar
boumllgenin birliği accedilısından da kara yolu ağının gerekliliğine inanmıştır Bu nedenle uumllkemiz
sınırlarından geccedilen yaklaşık 3200 km yolu kapsayan Tuumlrkiye Transit Kara Yolu (TETEK)
projesini gerccedilekleştirmiştir Bu proje kapsamına giren yol ağı toplam yol ağımızın 5rsquoini
teşkil etmektedir
Tuumlrkiye transit kara yolu Bulgaristan sınırında Kapıkulersquoden başlayarak İstanbul
uumlzerinden Gerede - Ankara yolu ile bir kolu Suriye sınırına diğeri Irakrsquoa devam etmekte
Geredersquoden ayrılan kuzey kolu ise Refahiye Erzincanrsquodan geccedilip İran sınırında sona
ermektedir
18
Soumlz konusu yol Avrupa ve Orta Doğu kara yolu ağını en uygun şekilde tamamladığı
gibi Avrupa uumllkelerinden Orta Doğu Batı Asya ve Kuzey Afrikarsquoya doğru trafik akışının
sağlandığı en kısa yoldur
192 Avrupa Ekonomik Komisyonu (AEK)
Tuumlrkiyersquonin de kurucu uumlyeleri arasında bulunduğu komisyonun temel amacı Avrupa
ekonomisinin yeniden yapılanması Avruparsquodaki ekonomik faaliyet duumlzeyinin yuumlkseltilmesi
Avrupa uumllkelerinin gerek birbirleriyle gerekse diğer uumllkelerle ekonomik ilişkilerinin idame
ettirilmesi ve geliştirilmesi olarak belirlenmiştir AEK huumlkuumlmetlerin teknik uzmanlarının
ortak konular uumlzerinde anlaşmaya vardığı kapsamlı stratejiler ve politikalar oluşturdukları
bir forum niteliğindedir
Uumllkemizdeki E yolları olarak bilinen Avrupa-Uluslararası yol ağı uumlyesi bulunduğumuz
Birleşmiş Milletler AEKrsquoca uumllkeleri birbirine bağlayan kara yollarının geliştirilmesini teşvik
amacıyla kullanıma konmuş bir sistemdir
Uumllkemize Avrupa sınırlarından E-80 ve E-90 numaraları ile giren iki anayol sisteme ve
amaca uygun olarak İran ve Irak sınırlarında Asya ve Ortadoğu uluslararası yol ağlarına
bağlantı sağlayacak şekilde duumlzenlenmiştir E yollarının Kafkasya ve Orta Asya uumllkelerine
uzatılması konusundaki ccedilalışmalara paralel olarak E-97 ve E-95 hatlarının oluşturulması
kabul edilmiştir
193 Kuzey - Guumlney Avrupa Otoyolu (TEM) Projesi
Tuumlrkiye ile birlikte Avusturya Bulgaristan Ccedilekoslovakya Yunanistan Macaristan
İtalya Polonya ve Yugoslavyarsquonın uumlyelikleri ile kurulan projede Doğu Avruparsquoda
gerccedilekleşen değişimler ve geccedilişler nedeniyle TEM hatlarının buumltuumlnluumlğuumlnuumln bozulması
sonucunda uumlye uumllke sayısı zaman zaman değişmiştir 1997 yılı itibariyle projeye uumlye uumllkeler
Bulgaristan Ccedilek Cumhuriyeti Guumlrcistan Hırvatistan İtalya Litvanya Macaristan Polonya
Romanya Slovakya ve Tuumlrkiyersquo dir
Resim 115 Tuumlrkiyersquodeki TEM otoyolları
Başlangıccedilta yaklaşık 10000 kmrsquolik bir otoyolu ağının tesisini oumlngoumlren TEM Projesi
kuzeyde Polonyanın Gdansk kentinden başlamakta 10 uumllke uumlzerinden geccedilerek Adriyatik
19
Ege ve Karadeniz sahillerine erişmekteydi Ancak Doğu Avrupa uumllkelerinin sosyal ve
ekonomik yapılarında son yıllarda goumlruumllen değişmelere ve bunun sonucu olarak ortaya ccedilıkan
yeni ilişkilere paralel olarak TEM Projesine doğu-batı istikametinde yeni hatlar ilave
edilerek TEM ağı yaklaşık 20149 kmrsquoye ccedilıkartılmıştır
Uumllkemiz sınırları iccedilinde kalan boumlluumlmuuml ise Kapıkule İstanbul Ankara Aşkale
guumlzergacirchını takiben Trabzonda Karadenize doğuda Guumlrbulak batıda Afyon uumlzerinden
İzmir ve Ege Denizine guumlney ve guumlneydoğuda ise Yayladağ ve Cizre hudut kapılarımıza
ulaşmaktadır Ayrıca Gerede-Samsun-Trabzon-Rize-Hopa guumlzergacirchının da TEM ağına ilave
edilmesiyle TEMin Tuumlrkiye sınırları dacirchilicircndeki yol uzunluğu 5556 km olmuştur
194 Ekonomik İşbirliği Teşkilatı (EİT-ECO)
ECO 1964 yılında kurulan Kalkınma İccedilin Boumllgesel İşbirliği Teşkilatı (RCD) nın bir
devamı olarak Tuumlrkiye İran ve Pakistan arasında imzalanan bir protokolle kurulmuştur
Teşkilatın oumlncelikli hedefleri arasında serbest bir taşımacılık sistemi yer aldığından
ulaştırma ile ilgili konular buumlyuumlk oumlnem arz etmektedir Uumlye uumllkeler arasında ekonomik ticari
ve kuumlltuumlrel işbirliğini sağlamak amacıyla kurulan teşkilat daha sonra Sovyetler Birliğinin
dağılmasıyla bağımsızlıklarını kazanan boumllgedeki bazı uumllkelerin de katılımıyla uumlye sayısını
10a ccedilıkarmıştır Buguumln itibariyle Tuumlrkiye İran Pakistan Azerbaycan Tuumlrkmenistan
Oumlzbekistan Kırgızistan Kazakistan Afganistan ve Tacikistan ECO uumlyesi uumllkelerdir Kuzey
Kıbrıs Tuumlrk Cumhuriyeti de goumlzlemci uumlye statuumlsuuml ile ECO ccedilalışmalarını izlemektedir
Tuumlrk taşımacılarının orta ve uzak Asyaya ulaşması iccedilin oumlnemli guumlzergacirchları iccedileren uumlye
uumllkeler taşımacılık konusunda ccedileşitli anlaşmaların hazırlık ccedilalışmalarını suumlrduumlrmektedir
Uumllkemiz bu ccedilalışmaların tamamına aktif olarak katılmakta ve gerekli katkıyı sağlamaktadır
Resim 116 ECO (Economic cooperation organization)
Yeni katılımlarla birlikte boumllgesel işbirliğinde roluuml ve oumlnemi artan ECO ccedilerccedilevesinde
kesintisiz bir kara yolu ulaşımı iccedilin ilave guumlzergacirchlara ihtiyaccedil duyulmuş olup bu konuda
ccedilalışmalar suumlrduumlruumllmektedir
20
110 Uluslararası Kara Yolu Eşya Taşımacılığında Lojistik Firma
(freight forwarder)
Kara yolu taşıma sistemleri oumlzellikle muumlşteri ilişkileri ile kara yolu iş
organizasyonunda oumlnemli roluuml bulunan lojistik firma tarafından yoğun olarak
etkilenmektedir Lojistik firmanın kara yolu taşımacılık sistemleri iccedilindeki etkinliğini
sağlayabilmesi iccedilin oumlnem vermesi gereken hususlar şunlardır
Taşımacılık hizmetlerinde yuumlksek kalite
Suumlratli ve tam zamanında teslimat
Seferlerde sıklık ve duumlzenlilik
Goumlndericilere esnek fiyat oumlnerileri
Resim 117 Fiyatlandırma
Lojistik Firma bu unsurlar sayesinde taşıyıcı ile birebir bağlantı kurabilir ve
muumlşterilerine uygun ccediloumlzuumlm imkacircnları yaratabilir Kara yolu eşya taşımacılığında lojistik
firmanın temel işlevi diğer taşıma tuumlrlerinde olduğu gibi taşıma organizasyonunun yerine
getirilmesidir Lojistik firma taşıma organizasyonunu yerine getirirken goumlz oumlnuumlne aldığı en
oumlnemli unsur muumlşteri odaklı hizmet anlayışıdır Hizmetin kesintisiz ve suumlrekli olarak aynı
kalitede ve duumlşuumlk maliyette verilebilmesi lojistik firmanın temel ccedilalışma prensibi
olmaktadır
Lojistik firmanın ana hizmeti muumlşterilerine kara yolu ile yapılacak taşımalarda tarifeli
seferler organize edecek şekilde yuumlk konsolidasyonu yapmasıdır Bu amaccedilla aynı guumlzergacircha
youmlnelik bulunan yuumlk talepleri hacim olarak yetersiz olsa bile hizmetin suumlrekliliğinin
sağlanması amacıyla duumlzenli olarak verilebilmelidir
Lojistik firmanın hizmet yaklaşımı duumlşuumlk hacimli yuumlklerin taşınmasında
konsolidasyon yaparak bireysel ihracatccedilı ve ithalatccedilının goumlnderilerine daha avantajlı bir
ortam oluşturmaktır
Lojistik firmaların kara yolu eşya taşımacılığı ile goumlndericiye sağlayabileceği faydalar
şu şekilde sıralanabilir
21
Lojistik firmanın bir hizmet organizasyonu olarak muumlşterilerine ihtiyaccedil duyduğu
yuumlksek esnekliği sunabilmesi
Yuumlk konsolidasyonu yapabilmenin sağladığı yeterli yuumlk bulma avantajı
Resim 118 Yuumlk konsolidasyonu
Depodan depoya guumlvenli taşıma
Duumlzenli ve sık yuumlkleme yapılabilmesi
Taşıma ve depo yerlerinin kapasitelerinin iyi kullanımına youmlnelik optimal
ccediloumlzuumlmlemeler sayesinde oumlnemli maliyet avantajı oluşturması
Taşımayı buumltuumlnuumlyle kontrol altında tutma olanağı
Sevkiyatın araccedil takip sistemiyle suumlrekli izlenebilmesi
Suumlratli teslimat imkacircnı
Kolay yuumlkleme ve boşaltma olanağı
Uygun fiyat tarifelerinin oluşturulmasıdır
1101 Taşıma Organizatoumlruuml Olarak Lojistik Firma (freight forwarder)
Kara yolu eşya taşımacılığında Lojistik Firmarsquonın taşıma organizatoumlruuml olarak başlıca
roluuml uluslararası taşımacılıkta goumlndericilerin (ihracat ve ithalatccedilılar) yuumlklerinin teslim
yerlerine en iyi koşullarda ulaştırılmasına youmlnelik faaliyetlerde bulunmasıdır
Lojistik firmanın taşıma organizatoumlruuml olarak hizmet suumlrecinin aşamaları şunlardır
Muumlşteri talebi
Hizmet tarifelendirme
Teklif verilmesi
Soumlzleşme yapılması
Hizmetin yerine getirilmesi
22
Goumlnderici ihracat ve ithalat eşyasının taşınmasını guumlvenli hızlı ve duumlşuumlk fiyatla
yapabilecek taşıma organizatoumlruuml (lojistik firma) firmalarla ilgili pazar araştırması yapabilir
Goumlnderici iccedilin lojistik firma seccediliminde oumlnemli unsurlar şunlardır
Lojistik firmanın sevk edilmesi planlanan boumllgedeki faaliyet alanı
Taşınacak malla ilgili daha oumlnceki deneyimi
Taşıma ve diğer hizmetlere ait rekabetccedili tarifeleri
Hizmet kalitesi
Firma referansları
İş deneyimleri
Firma guumlvenliği
Goumlndericinin lojistik firmadan beklentisi sadece rekabetccedili fiyatlara dayanmamakta
sevk edilecek eşyaya ait taşıma deneyimi ve taşımayı emniyetli ve tam zamanında teslim
edilmesi başta olmak uumlzere hizmet kalitesi yuumlksek bir şekilde yerine getirebilmesine bağlı
olmaktadır
Lojistik firmanın tercih edilebilir olabilmesi iccedilin pazarlama stratejileri oluşturması
gerekmektedir Pazarlama stratejilerini oluştururken lojistik firmalar muumlşterilerine sunduğu
hizmet alanını genişleterek yeni hizmet alanlarını nitelikli olarak sağlamayı ve rekabetccedili fiyat
politikaları oluşturmayı oumln planda tutmalıdır Lojistik firmanın kara yolu stratejilerinin
başarılı olabilmesi iccedilin aşağıdaki unsurlara yeterince oumlnem vermek durumundadır
Profesyonel bir işadamı bilinci ile ccedilalışmalıdır
Goumlndericinin talep ve beklentilerine dikkat edilmelidir
Goumlndericiye verdiği soumlzleri titizlikle yerine getirmelidir
Belirsizlik durumlarında mutlaka goumlnderenle bağlantıya geccedilmelidir
Maliyet ve kacircrlılık analizleri yapmalıdır
1102 Kara Yolu Hizmet Soumlzleşmesi
Taşıma organizatoumlruuml olarak lojistik firma (freight forwarder) uluslararası kara yolu
eşya taşımacılığında faaliyetlerini goumlndericilerin (ihracat veya ithalatccedilı) talimatları
ccedilerccedilevesinde yerine getirmektedir Goumlndericiler yuumlklerin taşınması veya diğer faaliyetlerin
organizasyonu iccedilin yuumlk taşıyıcılar ile (ihracatta malları teslim alacak veya ithalatta
sevkiyatları planlamak uumlzere yurt dışı acentelerle) bir hizmet soumlzleşmesi yapmaktadır
Goumlndericilerin yuumlkleri bazen tam kamyon yuumlkuuml (FCL) olabileceği gibi bazen de kamyon
yuumlkuumlnuuml dolduramayacak hacimde olabilir Kamyon yuumlkuumlnden az olduğunda lojistik firma
bireysel goumlndericilere ait yuumlkleri konsolidasyon yaparak kamyon yuumlkuuml hacmine ulaştırabilir
Goumlnderici işveren olarak taşıma organizatoumlruuml lojistik firmayla bir hizmet soumlzleşmesi
yapar Bu soumlzleşme uygulamada goumlndericinin yazılı talimatı ile olabileceği gibi bazen de
guumlvenilir muumlşterilerden ndashgoumlndericiden- soumlzluuml de alınabilir
23
Taşıma organizatoumlruuml lojistik firmanın bir taşıma firması bulup muumlşterilerden aldığı
eşyayı taşıtması gerekecektir Lojistik firma goumlnderenle yaptığı soumlzleşmenin bir benzerini
goumlnderenin istediği koşulları yerine getirebilecek bir taşımacıyla da yapabilir Lojistik firma
goumlndericinin sevk talimatına goumlre taşımayı organize ederek taşıyıcıyı youmlnlendirir
Lojistik firmanın hizmet soumlzleşmesi yaptığı muumlşterisine karşı taşıma ile ilgili
yuumlkuumlmluumlluumlklerini yerine getirebilmesi iccedilin taşıyıcı seccediliminden malların teslim edilmesine
kadar tuumlm aşamalarda taşıma suumlrecinin takip edilmesi gereklidir Lojistik firma goumlndericiyi
(muumlşteri) memnun edebilecek hizmet tarifesini oluşturmak amacıyla taşıyıcı seccediliminde
goumlndericinin kendisi iccedilin oumlnemli olan konuları aynı şekilde taşıyıcıdan da talep etmelidir
Uluslararası taşımalarda lojistik firmanın yapmış olduğu hizmet soumlzleşmesinin işlerliği
ldquoMal Teslim Alındı Makbuzu (Forwarderrsquos Certficate of Receipt FCR)rdquo duumlzenlemesiyle
kesinlik kazanmaktadır Lojistik firma tarafından goumlndericiye yani ihracatccedilı veya ithalatccedilıya
verilen FCR belgesi ile soumlz konusu malın zilyetliği lojistik firmanın uumlzerine geccedilmektedir
Resim 119 Malların teslim alınma işlemleri
24
X İhracat AŞ
Merter 235 İstanbul Tuumlrkiye
Tel 0212 125 25 27
Faks 0212 125 125 25 25
E-Posta XXcom
HİZMET SOumlZLEŞMESİ
Merter 235 İstanbul adresinde bulunan X İhracat AŞ ile Sefakoumly
Cumhuriyet Cad 17 İstanbul adresinde bulunan Hizmet Lojistik AŞ
arasında aşağıdaki şartlarda taşıma hizmet soumlzleşmesi yapılmıştır
1 Hizmet Lojistik AŞX AŞrsquonin Merter deposundan Almanya ve
Fransarsquoya sevk edilecek mamulleri taşıyacaktır Araccedillar hazır giyim
taşımasına uygun askılı araccedillar olacaktır
2 Sevkiyatlar uumlretimde bir aksama olmadıkccedila her hafta cuma guumlnuuml
yapılacaktır Hizmet Lojistik AŞ bu nedenle her cuma saat 0800rsquode depo
oumlnuumlnde uygun araccedillarını hazır edecektir
3 Hizmet Lojistik AŞ Almanya ve Fransarsquoya sevkiyatın olup olmadığı
konusunda teyidi en geccedil her hafta ccedilarşamba guumlnuumlne kadar alacaktır
4 Hizmet Lojistik AŞ uygun aracı cuma guumlnuuml oumlğleden sonra saat
1430rsquoa kadar tedarik edemediği takdirdeX AŞ başka firmadan araccedil tedarik
ederek malları sevk edecektir Navlun fiyat farkı bulunduğunda fiyat farkı ile
birlikte her araccedil iccedilin 500 Euro tutarını Hizmet Lojistik AŞ fatura edecektir
5 Taşıma uumlcreti Almanya iccedilin helliphelliphelliphellip Euro ve Fransa iccedilin helliphelliphellip
Euro olacaktır
6 Bu soumlzleşme imza tarihinden itibaren 1 yıl suumlre ile geccedilerlidir
Taraflardan biri bir ay oumlncesinden yazılı olarak anlaşmanın sona erdiğini
diğer tarafa bildirmedikccedile soumlzleşme suumlresi 1 yıl daha aynı şartlarda uzatılmış
olacaktır
7 Muumlcbir hacircller soumlzleşme kapsamı dışındadır
8 Taraflar arasındaki anlaşmazlıklar oumlncelikle iyi niyet ccedilerccedilevesinde
ccediloumlzuumlme kavuşturulacaktır Ccediloumlzuumlmsuumlzluumlk hacirclinde İstanbul Ticaret Odasırsquonın
verdiği kararlar esas alınacaktır
İş bu soumlzleşme 01012008 tarihinde X AŞ ile Hizmet Lojistik AŞ
arasında yapılmıştır
X AŞ Hizmet Lojistik AŞ
Yetkili İmza Yetkili İmza
Belge 11 Kara yolu taşımacılık hizmet soumlzleşmesi oumlrneği
25
UYGULAMA FAALİYETİ
İşlem Basamakları Oumlneriler
Kara yolu taşımacılığının genel yapısını
oumlğreniniz Kara yolu taşıma sistemleri ve bu
sistemlerin etkilendiği faktoumlrleri ayırt
ediniz
Kara yolu taşımacılığının uumllkemizdeki
tarihi gelişimini kavrayınız Kara yolu taşımacılığının
gelişiminde temel etmenlerin neler
olduğunu neden-sonuccedil ilişkisine goumlre
değerlendiriniz
Kara yolu taşımacılığının diğer
taşımacılık tuumlrlerine goumlre uumlstuumlnluumlklerini ve
olumsuz youmlnlerini kavrayınız
Olumsuz ve uumlstuumln yanları
karşılaştırarak diğer taşıma tuumlrlerine goumlre
niccedilin tercih edilmesi ya da oumlnerilmemesi
gerektiğini sebepleriyle birlikte tartışınız
Kara yolu eşya taşımacılığında
uluslararası oumlrguumltler ve temel goumlrevlerini
kavrayınız
Oumlrguumltlerin kuruluş amaccedilları uumlye
uumllkeler vb ayrıntılar ile oumlrguumltleri
karşılaştırmaya ccedilalışınız
Tuumlrkiyersquonin uluslararası kara yolu eşya
taşımacılığındaki ana guumlzergacirchlarını
kavrayınız
Ro-Ro gemileriyle yapılan
taşımacılığın diğer guumlzergacirchlara goumlre
uumlstuumln anlarını değerlendiriniz
Tuumlrkiyersquonin taraf olduğu uluslararası
kara yolu projelerini oumlğreniniz
Projelerin temel amacını ve işleyiş
durumlarını irdeleyiniz
Uluslararası kara yolu taşımacılığında
lojistik firmanın sorumluluğu ve goumlrevlerini
kavrayınız
Lojistik firmanın taşıma organizatoumlruuml
olarak hizmet suumlrecinin aşamalarını
değerlendiriniz
UYGULAMA FAALİYETİ
26
OumlLCcedilME VE DEĞERLENDİRME Aşağıdaki soruları dikkatlice okuyunuz ve doğru seccedileneği işaretleyiniz
1- Aşağıdakilerden hangisi kara yolu taşımacılığının temel boyutları arasında yer alır
A) Taşınacak eşyanın var olması
B) Eşya taşıma işinin uumlstlenilmesi
C) Uumlcret karşılığı olması
D) Hepsi
2- Aşağıdakilerden hangisi uumllkemizde kara yolu taşımacılığının gelişmesinin oumlnemli bir
nedeni olarak sayılamaz
A) 4925 sayılı Kara yolu Taşıma Kanunursquonun yuumlruumlrluumlğe girmesi
B) Uluslararası kara yolu taşımacılığında uumllkemizin araccedil filosunun yenilenmesi
C) İthal ettiğimiz uumlruumlnlerde oumlnemli bir ccedileşitlilik ve artış goumlzlenmesi
D) Tuumlrkiye-İtalya Ro-Ro hattının kurulması
3- Aşağıdakilerden hangisi kara yolu taşımacılığının diğer taşıma tuumlrlerine goumlre uumlstuumln youmlnleri
arasında yer almaz
A) Elleccedillemenin az olması nedeniyle eşyanın yıpranması en aza indirgenir
B) Rekabetin uumlst seviyede bulunması kara yolu firmalarının karını artırmaktadır
C) Kara yoluyla daha duumlzenli ve sık sefer imkacircnı bulunmaktadır
D) Ambalajlama ve sevkiyata hazırlamada zaman ve kaynaklardan tasarruf olanağı
sağlanır
4- Aşağıdakilerden hangisi uluslar arası karayolu eşya taşımacılığında etkili olan oumlrguumltler
arasında yer alır
A) Ulaştırma Bakanları Avrupa Konferansı (CEMT-UBAK)
B) Uluslararası Kara Yolu Taşıma Birliği (IRU)
C) Guumlneydoğu Avrupa Ortak Girişimi (SECI)
D) Hepsi
5- Aşağıdakilerden hangisi Tuumlrkiyersquonin karayolu guumlzergahları arasında yer almaz
A) Bulgaristan - Romanya - Macaristan - Avusturya hattı
B) Bulgaristan - Yugoslavya - Macaristan - Almanya hattı
C) Bulgaristan - Yugoslavya - Hırvatistan - Slovenya - Avusturya hattı
D) Bulgaristan - Yugoslavya - Hırvatistan - Slovenya - İtalya hattı
OumlLCcedilME VE DEĞERLENDİRME
27
6- Aşağıdakilerden hangisi uumllkemizin uluslararası karayolu projeleri arasında yer almaz
A) Ekonomik İşbirliği Teşkilatı (EİT-ECO)
B) Avrupa Ekonomik Komisyonu (AEK)
C) Doğu - Batı Avrupa Otoyolu (TEM) Projesi
D) Tuumlrkiye Transit Kara Yolu (TETEK) Projesi
7- Aşağıdakilerden hangisi Lojistik Firmarsquoların karayolu eşya taşımacılığı ile goumlndericiye
sağlayabileceği faydalar arasında yer almaz
A) Kolay yuumlkleme ve boşaltma olanağı
B) Duumlzenli ve sık yuumlkleme yapılabilmesi
C) Taşımayı teslimat aşamasında kontrol altında tutma olanağı
D) Depodan depoya guumlvenli taşıma
DEĞERLENDİRME
Cevaplarınızı cevap anahtarı ile karşılaştırınız Doğru cevap sayınızı belirleyerek
kendinizi değerlendiriniz Yanlış cevap verdiğiniz ya da cevap verirken teredduumlt yaşadığınız
sorularla ilgili konuları faaliyete geri doumlnerek tekrar inceleyiniz
Tuumlm sorulara doğru cevap verdiyseniz uygulamalı teste geccediliniz
28
KONTROL LİSTESİ
Aşağıda Karayolu Taşımacılık sistemi ile ilgili uygulamalarda karşınıza ccedilıkacak
durumlar sıralanmıştır Karayolu taşımacılık sistemi ile ilgili listelenen davranışları tabloda
bulunan değerlendirme oumllccedileğine goumlre değerlendiriniz
Değerlendirme Oumllccediluumltleri Evet Hayır
1- Kara yolu taşımacılığının genel yapısını oumlğrendiniz mi
2- Kara yolu taşımacılığının uumllkemizdeki tarihi gelişimini kavradınız
mı
3- Kara yolu taşımacılığının diğer taşımacılık tuumlrlerine goumlre
uumlstuumlnluumlklerini ve olumsuz youmlnlerini kavradınız mı
4- Kara yolu eşya taşımacılığında uluslararası oumlrguumltler ve temel
goumlrevlerini kavradınız mı
5-Tuumlrkiyersquonin uluslararası kara yolu eşya taşımacılığındaki ana
guumlzergacirchlarını kavradınız mı
6-Tuumlrkiyersquonin taraf olduğu uluslararası kara yolu projelerini oumlğrendiniz
mi
7- Uluslararası kara yolu taşımacılığında lojistik firmanın
sorumluluğunu ve goumlrevlerini kavradınız mı
DEĞERLENDİRME
Yapılan değerlendirme sonunda ldquoHayırrdquo şeklindeki cevaplarınızı bir daha goumlzden
geccediliriniz Kendinizi yeterli goumlrmuumlyorsanız oumlğrenme faaliyetini tekrar ediniz Buumltuumln
cevaplarınız ldquoEvetrdquo ise bir sonraki oumlğrenme faaliyetine geccediliniz
29
OumlĞRENME FAALİYETİndash2
Ofis ortamında CMR TTK Karayolu Taşıma Youmlnetmeliği Uluslar arası anlaşmalar
ve firma standartlarına goumlre bilgisayar telefon yazıcı ve faks gibi donanımları kullanarak
karayolu taşımacılığının yasal ccedilerccedilevesini uygulayabileceksiniz
Kara yolu eşya taşımacılığında yetki belgesi tuumlrleri ve yetki belgesi alabilme
şartları hakkında araştırma yapınız
CMR Anlaşması ve iccedileriği hakkında bilgi edininiz
Kara yolu taşımacılığı kanunu ve Youmlnetmeliği hakkında bilgi edininiz
Bulabileceğiniz belge resim dergi harita vb dokuumlmanları sınıf ortamında
arkadaşlarınızla paylaşınız
Araştırma yaparken ccedilevrenizde bulunan lojistik firmalarla veya nakliye firmaları ile
anlaşmalı olarak ccedilalışan işletmelerin ilgili servislerinden yararlanabilirsiniz Ayrıca bu
firmaların internet sitelerinden de bilgi edinebilirsiniz
2 KARA YOLU EŞYA TAŞIMACILIĞININ
YASAL CcedilERCcedilEVESİ 21 Kara Yolu Taşıma Kanunu ve Youmlnetmeliği
Tuumlrkiyersquode eşya veya yolcu taşıma hizmetleri genellikle kara yoluyla sağlanmaktadır
2003 yılı itibariyle yurt iccedili eşya taşımacılığının 92rsquosi yolcu taşımacılığının ise 96rsquosı kara
yoluyla gerccedilekleştirilmiştir Buna karşılık uluslararası eşya taşımalarında bu oranın ihraccedil
taşımalarında 163 (Avruparsquoya 776) ithal taşımalarında ise 64 (Avruparsquodan
763)rsquolerde kaldığı goumlruumllmektedir Aynı doumlnemde Tuumlrkiyersquode yolcu taşıma işiyle uğraşan
işletmelerin sayısı 567 (bunların 155rsquoi uluslararası yolcu taşımacılığıyla uğraşmakta olup 79
adedi uluslararası duumlzenli hatta sahiptir) uluslararası eşya taşımacılığını meslek edinenler ise
996 adettir Karayollarımızda toplam koltuk sayısı 402506 olan 9527 adet otobuumls (bunların
toplam 73852 adet koltuk kapasiteli 1521rsquoi uluslararası ccedilalışmaktadır) ve toplam eşya
taşıma kapasitesi 1314637 ton olan 30265 ccedilekici 34245 yarı roumlmork 2268 roumlmork
12163 tanker ve 13412 kamyon dolaşmaktadır
OumlĞRENME FAALİYETİndash2
AMACcedil
ARAŞTIRMA
30
Buumltuumln bu veriler Tuumlrk ekonomisi bakımından kara yolu taşımacılığının ne kadar
oumlnemli olduğunu ortaya koymaktadır Bununla birlikte Tuumlrkiye 19072003 tarihine kadar
kara yolu taşımacılığının oumlzellikle idaricirc boyutunu duumlzenleyen genel bir kanunu Meclisten
ccedilıkartamamıştır Taşıma hizmetleri hakkındaki duumlzenlemelerin ccediloğunluğu youmlnetmelik ve
genelge duumlzeyinde kalmıştır Mevzuatımızdaki bu yetersizliği Tuumlrkiyersquonin kara yolu
taşımacılığı hakkında milli bir politikaya sahip olmayışına dayandırmak muumlmkuumlnduumlr
Taşımacılık alanında rol oynayan ccedileşitli menfaat gruplarının bir araya gelerek muumlşterek
menfaatlerini yansıtacak bir kanun arayışına girmemeleri de eksikliğin bir diğer sebebi
olarak goumlsterilebilir
Ulaştırma Bakanlığının ccedilabaları sonucu 10072003 tarihinde 4925 sayılı Kara yolu
Taşıma Kanunu TBMMrsquode kabul edilmiş ve 19072003 tarihinde de 25173 sayılı Resmicirc
Gazetersquode ilacircn edilerek yuumlruumlrluumlğe girmiştir Kanun ldquoBaşlangıccedil Huumlkuumlmlerirdquo ldquoUluslararası
Taşımalarrdquo ldquoSorumluluk ve Sigortardquo ve ldquoCcedileşitli Huumlkuumlmlerrdquo başlıklı 4 kısımdan ve 38
maddeden ibarettir Ulaştırma Bakanlığınca Kanunun 34 maddesine dayanılarak hazırlanan
Kara yolu Taşıma Youmlnetmeliği ise 25022004 tarihinde 25384 sayılı Resmicirc Gazetersquode
yayımlanarak yuumlruumlrluumlğe girmiştir Toplam 90 maddeden oluşan bu youmlnetmelikte kanunun 34
maddesinde sayılan hususlar hakkında duumlzenlemeye gidilmiştir
211 Kanunun Amacı ve Uygulama Sahası
Kara yolu Taşıma Kanunursquonun genel amaccedilları aşağıdaki gibi sıralanabilir
Kara yolu taşımalarını uumllke ekonomisinin gerektirdiği şekilde duumlzenlemek
Taşımada duumlzeni ve guumlvenliği sağlamak
Taşımacı acente ve taşıma işleri komisyoncuları ile nakliyat ambarı ve kargo
işletmeciliği ve benzeri hizmetlerin şartlarını belirlemek
Taşıma işlerinde istihdam edilenlerin niteliklerini haklarını ve sorumluluklarını
saptamak
Kara yolu taşımalarının diğer taşıma sistemleri ile birlikte ve birbirlerini
tamamlayıcı olarak hizmet vermesini ve mevcut imkacircnların daha yararlı bir şekilde
kullanılmasını sağlamak
Tuumlrk Medeni Kanunursquonun 1 maddesine goumlre kanunlar soumlzuumlyle ve oumlzuumlyle değindiği
buumltuumln konularda uygulanacağından Kara yolu Taşıma Kanunursquonun 1 maddesinde sayılan
amaccedilların bu Kanunrsquoun oumlzuumlyle değindiği hususların belirlenmesine katkıda bulunacağı
şuumlphesizdir Benzeri bir huumlkme youmlnetmeliğin 1 maddesinde de rastlanmaktadır
Aralarındaki tek fark Kanunrsquoda sayılan amaccedillardan uumlccediluumlncuumlsuumlndeki ldquobenzeri hizmetlerrdquo
kavramının iccedili doldurulmuş ve ldquolojistik işletmeciliği taşıma işleri organizatoumlrluumlğuuml terminal
işletmeciliği oto kiralama işletmeciliği ve dağıtıcılıkrdquo hizmetlerinin şartlarını belirlemek de
youmlnetmeliğin amaccedilları iccediline sokulmuştur Oysa Kanunrsquoun 34 maddesi ccedilıkartılacak
youmlnetmelikte ldquobenzeri hizmetlerrdquo kavramına giren faaliyetleri saymak ve bunların şartlarını
tespit yetkisini Ulaştırma Bakanlığırsquona vermiş değildir Soumlz konusu maddede Bakanlığın
şartlarını belirlemeye yetkili olduğu hizmetler accedilıkccedila ldquotaşımacılık acente ve taşıma işleri
komisyonculuğu ile nakliyat ambarı ve kargo işletmeciliğirdquo olarak belirtilmiştir Bakanlık
31
youmlnetmelikte sayılan benzeri hizmetleri ancak Kanunrsquoda sayılan hizmetlerin alt kategorisi
olması şartıyla ve oumllccediluumlsuumlnde duumlzenleyebilir
Bununla birlikte Kanundan farklı olarak Youmlnetmelik kaleme alınırken AB taşıma
mevzuatı ile ve oumlzellikle ldquoKara yolu ile yapılan eşya ve yolcu taşımacıları mesleğine giriş ile
bu taşımacıların ulusal ve uluslararası taşımacılık alanında serbest yerleşim oumlzguumlrluumlklerinin
etkin kullanımını teşvik etmek uumlzere diploma sertifika ve diğer uumlnvanların karşılıklı olarak
tanınmasırdquo nı iccedileren 29 Nisan 1996 tarihli ve 9626AT sayılı ldquoKonsey Direktifirdquo ile uyumu
sağlanmaya ccedilalışılmıştır Ancak bu uyumlaştırma aşamasında Anayasa gereği kanunla
yapılması gereken duumlzenlemelerin youmlnetmelikle gerccedilekleştirildiği goumlruumllmektedir
Kanunun 2 maddesi gereğince uygulama sahasına aşağıdaki hususlar girmektedir
Kamuya accedilık kara yolunda motorlu taşıtlarla yapılan yolcu ve eşya taşımaları
ldquoTaşımardquo kavramı kanunun 3 maddesinde yolcunun taşıta bindiği veya eşyanın
taşımacıya teslim edildiği yerden varış noktasına goumltuumlruumllmesi şeklinde tanımlanmıştır Aynı
maddeye goumlre ldquovarış noktasırdquo ise yolcu bileti veya taşıma senedinde goumlsterilen yolcu veya
eşyanın goumltuumlruumllmek istendiği yerdir Aslında eşya ve yolcu taşımalarını aynı kapsamda ele
almak hatalıdır Eşya taşıması eşyanın taşımacı tarafından teselluumlm edildiği andan teslim
edildiği ana kadar ki suumlreci kapsayan bir faaliyet iken yolcu taşıması yolcunun taşıta bindiği
anda başlamakta ve taşıttan indiği anda sona ermektedir Bu itibarla taşımanın sona ermesi
iccedilin eşya veya yolcunun varış noktasına goumltuumlruumllmesi değil eşyanın bu noktada goumlnderilene
teslimi veya yolcunun taşıttan inmesi oumlnemlidir
Resim 21 Eşyanın taşınması
Kanunun amacı kara yolunda yapılan taşımaları duumlzenlemek olduğuna goumlre deniz iccedil
sular hava ve demir yolu taşımalarının kapsam dışı tutulması gerekir Karma taşıma hacirclinde
32
ise ldquonetwork prensibirdquo gereği taşıma kara yolunda (trafik iccedilin kamunun yararlanmasına accedilık
olan arazi şeridi yol otoyol koumlpruumller ve benzeri yapı ve alanlarında) cereyan ettiği suumlrece
Kanun ve Youmlnetmelik huumlkuumlmleri uygulanacaktır
Taşıma işleri işletmecileri
Kanunun 3 maddesine goumlre ldquotaşıma işleri işletmecilerirdquo taşıma işlerinde faaliyette
bulunan taşımacı acente taşıma işleri komisyoncusu ile nakliyat ambarı ve kargo
işletmecileridir
Taşımacılar
Taşıma işleri işletmecilerinden ilki taşımacılardır Kanun koyucu bu suretle Tuumlrk
Ticaret Kanunursquonun kullandığı ldquotaşıyıcırdquo kavramını değil CMRrsquonin Tuumlrkccedile tercuumlmesinde
kendisinden yararlanılan ldquotaşımacırdquo kavramını tercih etmiştir Kanunun 3 maddesine goumlre
ldquotaşımacırdquo taşımacı yetki belgesine sahip olan ve kendi nam ve hesabına taşımayı bir uumlcret
karşılığı uumlstlenen gerccedilek veya tuumlzel kişidir Tuumlrk Ticaret Kanunursquonun 762 maddesinden
farklı olarak taşımacının yetki belgesine sahip olması aranmak suretiyle Kara Yolu Taşıma
Kanunursquonun uygulama sahası daraltılmıştır
Nakliyat ambarı işletmecileri
Kanunun 3 maddesine goumlre ldquonakliyat ambarı işletmecilerirdquo bağımsız bir iş yerinin
kullanım hakkına sahip olan ve eşyayı teslim alarak kendi goumlzetim ve denetimi altında
yuumlkleme boşaltma depolama istifleme aktarma ve goumlnderilene teslim gibi hizmetleri
yerine getiren taşımayı yapan veya yaptıran ve bundan doğacak sorumluluğu uumlstlenen
kişilerdir
Resim 22 Nakliyat ambarı
Taşıma acenteleri
Taşıma işleri işletmecilerinden diğer bir grup taşıma acenteleridir Kanunun 3
maddesinde ldquotaşıma acentelerirdquonin Tuumlrk Ticaret Kanunursquonun 116 maddesindeki ldquoacenterdquo
tanımına uygun olarak ticaricirc muumlmessil ticaricirc vekil satış memuru veya muumlstahdem gibi
bağımlı bir sıfatı olmaksızın bir soumlzleşmeye dayanarak belirli bir yer veya boumllge iccedilinde daimicirc
33
surette bir veya birden fazla taşımacıyı ilgilendiren soumlzleşmelerde aracılık etmeyi ve onlar
adına taşıma soumlzleşmesi yapmayı meslek edinen kişilerden oluştuğu accedilıklanmıştır
Taşıma işleri komisyoncuları
Taşıma işleri komisyoncuları kanunun 3 maddesinde Tuumlrk Ticaret Kanunursquonun 808
maddesiyle uyum hacirclinde uumlcreti karşılığında kendi namına ve bir muumlvekkil hesabına eşya
taşıtmayı meslek edinmiş kişiler olarak tanımlanmıştır
Kargo işletmecileri
Kanun 3 maddesinde tanımlanan ldquokargo işletmelerirdquo bağımsız bir işyerinin kullanma
hakkına sahip olan ve kargoyu teslim alarak kısa suumlrede goumlnderilene ulaştırmak amacıyla
kendi goumlzetimi ve denetimi altında yuumlkleme boşaltma depolama istifleme aktarma ve
goumlnderilene teslim gibi hizmetleri yerine getiren taşımayı yapan veya yaptıran ve bundan
doğacak sorumluluğu uumlstlenen kişilerdir ldquoKargordquo ise tek parccedilada en fazla (100) yuumlz
kilogramı geccedilmeyen genellikle ambalaj ve kap iccedilerisinde olan kuumlccediluumlk boyutlu koli sandık
paket gibi parccedila eşyadır
Resim 23 Kargo
Ulaştırma Bakanlığı daha sonra ccedilıkartmış olduğu ek bir youmlnetmelikle ldquotaşıma işleri
işletmecilerirdquo nin kapsam alanına giren işletmeci sayısını artırmıştır
Lojistik işletmecileri
Youmlnetmeliğin 4 maddesinde tanımlanan ldquolojistik işletmecilerirdquo kendi nam ve hesabına
taşımacılık yapmakla beraber bağımsız bir işyerinin kullanım hakkına sahip olarak
muumlşterilerine ait eşyayı teslim aldıktan sonra kendi goumlzetim ve denetimi altında yuumlkleme
boşaltma depolama istifleme paketleme tasnif etiketleme satış veya pazarlama sipariş
planlaması dağıtım tedarik nakliye ve benzeri hizmetleri uumlstlenen gerccedilek ve tuumlzel kişilerdir
34
Lojistik işletmecisi ile nakliyat ambarı işletmecisi arasındaki en oumlnemli fark
birincisinin tasnif etiketleme satış pazarlama sipariş planlaması dağıtım tedarik gibi
doğrudan taşıma işlerinden sayılamayacak işlerle meşguliyetinin aranmasıdır
Taşıma işleri organizatoumlrleri
Taşıma işleri organizatoumlrleri de youmlnetmeliğin 4 maddesinde tanımlanmıştır Buna
goumlre Kanun bu Youmlnetmelik ve ilgili diğer mevzuatın taşımacılık sıfatı ile faaliyet
goumlsterenlere getirdikleri yuumlkuumlmluumlluumlk ve sorumluluklar ccedilerccedilevesinde taşımacı kabul edilerek
bu youmlnetmeliğe goumlre yetki belgesi almış gerccedilek ve tuumlzel kişilerin imkacircn kabiliyet ve
kapasiteleri ile gerektiğinde diğer taşıma tuumlrlerinden de yararlanarak veya bunları kullanarak
kombine taşımacılık dacirchil kendi nam ve hesabına taşıma yaptırarak taşıma faturası
duumlzenleyecek tuumlzel kişiler taşıma işleri organizatoumlrleridir
Taşıma işleri organizatoumlrleri esas itibariyle taşımacılık işini organize eden kişilerdir
Anılan kişiler goumlnderene karşı taşımayı organize ederken taşımanın tuumlm ayaklarını
uumlstlendiklerinden zaten taşımacı sayılırlar Goumlnderen ile olan ilişkisinde taşımacı olan
organizatoumlr kendisine karşı taşıma taahhuumlduumlnde bulunan fiili taşımacılara karşı goumlnderen
konumundadır
Terminal işletmecileri
Dağıtıcılar
Tek parccedilada en fazla 5 kg ağırlığındaki kargoların kısa suumlrede kapıdan
kapıya kendi nam ve hesabına dağıtımını yapacak gerccedilek ve tuumlzel kişiler Youmlnetmeliğin 4
maddesinde ldquodağıtıcırdquo olarak adlandırılmışlardır Aslında soumlz konusu kişiler Kanun
anlamında ldquokargo işletmecisirdquo iken youmlnetmelikte ayrı bir kategoriye sokulmuşlardır
Dağıtıcıları kargo işletmecilerinden ayıran tek unsur onların 100 kg yerine 5 kgrsquoı
geccedilmeyen kargoları taşımayı uumlstlenmiş olmalarıdır
35
Resim 24 Dağıtıcılar
Oto kiralama işletmecileri
Youmlnetmeliğin 4 maddesine goumlre muumlşterilerine ticaricirc amaccedilla suumlruumlcuumlluuml veya suumlruumlcuumlsuumlz
olarak 15+1 ve daha az koltuk kapasitesine sahip yolcu taşımaya mahsus taşıtları yurt iccedilinde
veveya uluslararasında olmak uumlzere yazılı bir soumlzleşmeye dayanan bir bedel karşılığı ve
belli bir suumlre iccedilin kiraya vermek şeklinde faaliyet goumlsterecek gerccedilek ve tuumlzel kişilere ldquooto
kiralama işletmecilerirdquo denir
Taşıma işlerinde ccedilalışanlar
Kapsamına girdiği hacirclde ldquotaşıma işlerinde ccedilalışanlarrdquo olarak isimlendirilen kişilerden
ne anlaşılması gerektiğine dair bir huumlkme kanunda rastlanılamamıştır Bu kişiler taşıma
işleri işletmecilerinin işletmelerinde taşıma işini goumlrmek uumlzere istihdam olunan işccedililerdir Bu
itibarla ldquotaşıma işlerinde ccedilalışanlarrdquo ibaresinin anlamı ccedilalışanların mutlaka taşıma işinde
goumlrev almasına bağlandığından Borccedillar Kanunursquonun 55 maddesindeki ldquoistihdam edilen
kişilerrdquo ve Tuumlrk Ticaret Kanunursquonun 782 maddesindeki ldquoyardımcılarırdquo kavramından daha
dardır Boumlyle bir sınırlamanın bilhassa taşımacının yuumlkuumlmluumlklerinde ve sorumluluklarında
oumlnemli sonuccedillar doğuracağı muhakkaktır
Taşımalarda yararlanılan her tuumlrluuml taşıt araccedil gereccedil yapılar ve benzerleri
Kanunda tanımlanmayan bu nevi araccedil gereccedil ve yapıların ortak oumlzelliği kendilerinden
taşımalarda yararlanılıyor olmasıdır Youmlnetmeliğin 4 maddesinde bunlardan bazılarının (oumlrn
antrepo ccedilekici depo eşyakargo terminali geccedilici depolama yeri kamyon kamyonet kargo
tasnif ve aktarma merkezi motorlu taşıt otobuumls otomobil roumlmork taşıt katarı yarı roumlmork
yolcu terminali vs) accedilıklandığı goumlruumllmektedir
36
Resim 25 Roumlmork
Kanunun 2 maddesinin II fıkrasında bazı taşıma tuumlrleri kanunun uygulama sahasının
dışına ccedilıkartılmıştır
Oumlzel otomobillerle ve bunların roumlmorklarıyla yapılan taşımalar
Genel ve katma buumltccedileli dairelerle il oumlzel idareleri belediyeler uumlniversiteler ve
kamu iktisadicirc teşebbuumlslerine ait otomobillerle yapılan taşımalar
Tuumlrk Silahlı Kuvvetlerine ait motorlu taşıt ve bunların roumlmorkları ile yapılan
taşımalar
Lastik tekerlekli traktoumlrlerle ccedilekilen roumlmorklarla yapılan taşımalar
2 maddenin III fıkrasında il sınırları iccedilindeki taşımalar ile yuumlz kilometreye kadar olan
şehirlerarası taşımaların duumlzenlenmesi il ve ilccedile trafik komisyonları ile işbirliği yapılmak
suretiyle ilgili valiliklere belediye sınırları iccedilerisindeki şehir iccedili taşımalar belediyelere bu
kanuna goumlre duumlzenlenecek youmlnetmelik esasları dacirchilicircnde bırakılabileceği duumlzenlenmiştir
Son fıkrada uluslararası anlaşmalar ile savaş hacircli sıkıyoumlnetim olağanuumlstuuml hacircl ve doğal
afet durumlarında uygulanacak huumlkuumlmler saklı tutulmuştur Boumlylece Anayasarsquonın 90
maddesi gereğince usulen yuumlruumlrluumlğe sokulan CMR gibi milletlerarası anlaşmaların uumlstuumlnluumlğuuml
kabul edilmiştir
212 Genel Taşımacılık Kuralları
Kanunun 4 maddesinde taşımacılıkta hacirckim genel kurallar sayılmıştır Buna goumlre
taşımalar
Ekonomik
Seri
Elverişli
Guumlvenli
Ccedilevreye koumltuuml etkisi en az
Kamu yararını goumlzetecek tarzda
Serbest rekabet ortamında gerccedilekleştirilmelidir
37
Youmlnetmeliğin 5 maddesinde de benzeri bir duumlzenleme bulunmaktadır Aralarındaki tek
fark youmlnetmelikte ldquogenel sağlığın fert toplum ve ccedilevre sağlığınınrdquo da taşımacılık esnasında
goumlz oumlnuumlnde bulundurulması gerekli değerler arasında sayılmasıdır ki zaten bunlar kanunun
4 maddesi kapsamına giren hususlardır Bu sebeple youmlnetmeliğin anılan huumlkmuumlnuumln
genişletici değil accedilıklayıcı tarzda kaleme alındığı soumlylenebilir
213 Kara Yolu Eşya Taşımacılığında Yetki Belgesi
Kara yoluyla uluslararası eşya taşımacılığı yapacakların yetki belgesi sahibi olması
gerekir Taşımanın şekline goumlre bu yetki belgesi aşağıdaki tuumlrlere ayrılır
C yetki belgesi Kara yoluyla uluslararası eşya taşımacılığı yapacaklara verilir
Taşımanın şekline goumlre aşağıdaki tuumlrlere ayrılır
(C1) yetki belgesi Belirli bir zaman tarifesine goumlre eşya taşıyacaklara
verilir
(C2) yetki belgesi Belirli bir zaman tarifesine uymaksızın eşya durumuna
goumlre sefer duumlzenleyerek taşıma yapacaklara verilir
(C3) yetki belgesi Ticari amaccedilla kayıt ve tescil edilmekle beraber
taşımacılık hariccedil taşıt sahibinin esas iştigal konusu ile ilgili taşımaları yapacaklara verilir
(C4) yetki belgesi Belirli bir zaman tarifesine uymaksızın ev eşyası
taşıması yapacaklara verilir
(C5) yetki belgesi Taşıt ve taşıt filosu kapasitesi aranmaksızın Tuumlrk Ticaret
Kanunursquonun 814 maddesinin 1 fıkrasına goumlre taşıma işini uumlzerine alan ve taşıma işlerini
organize eden taşıma işleri komisyoncularına (lojistik firmalara) verilir
(E) yetki belgesi Uluslararası taşımacılık yapacak kamu kuruluşlarına ve kamu
yararına ccedilalışan kuruluşlara verilir
(F) yetki belgesi Uluslararası yolcu taşımacılığı konusunda acentelik yapacaklara
verilir
(G) yetki belgesi Uluslararası eşya taşımacılığı konusunda acentelik yapacaklara
verilir
(H) yetki belgesi Uluslararası eşya taşımacılığı konusunda komisyonculuk
yapacaklara verilir
Yetki belgesi almak isteyen gerccedilek ve tuumlzel kişiler Ulaştırma Bakanlığınca verilecek
oumlrneğe uygun ldquobaşvuru formurdquo nun ilgili boumlluumlmuumlnuuml doldurarak bu formda belirtilen belgeler
ile birlikte Bakanlığa muumlracaat ederler
2131 Yetki Belgesi Alabilme Koşulları
Taşımacı olmak isteyen gerccedilek ve tuumlzel kişilerin TC uyruğunda olmaları
Gerccedilek kişi tuumlzel kişi kurucu ortakları ve tuumlzel kişiliği temsile yetkili youmlneticilerin
kaccedilakccedilılık dolandırıcılık inancı koumltuumlye kullanma ve Tuumlrk Ceza Kanunursquonun devletin
38
şahsiyetine karşı işlenen succedillarla Teroumlrle Muumlcadele Kanunu aleyhine işlenen succedillardan
huumlrriyeti bağlayıcı ceza ile huumlkuumlmluuml bulunmamaları
Tuumlzel kişilerin Tuumlrk Ticaret Kanunursquonda belirtilen tuumlzel kişilerden olmaları
Taşıma tuumlruumlne goumlre
(C1) ve (C2) yetki belgelerini veya bu belgelerden herhangi birini almak iccedilin
başvuranların kendi adına kayıt ve tescil edilmiş en az 10 adet taşıta ve 300 ton istiap
haddinde taşıt filosuna sahip olmaları
(C3) yetki belgesi almak iccedilin başvuranların kendi adına kayıt ve tescil edilmiş en
az 2 adet taşıta ve 20 ton istiap haddinde taşıt filosuna sahip olmaları (oumlzelliği olan
taşımalarda asgari iki taşıta sahip olunması kaydıyla bu 20 tonluk istiap haddi Ulaştırma
Bakanlığınca daha duumlşuumlk tutulabilir)
(C4) yetki belgesi almak iccedilin başvuranların kendi adına kayıt ve tescil edilmiş en
az 3 adet taşıta ve 30 ton istiap haddinde taşıt filosuna sahip olmaları
(E) yetki belgesi almak iccedilin başvuranların taşıt filosu kapasitesine bakılmaksızın
taşıtların kuruluş adına kayıt ve tescil edilmiş olmaları
(C5) yetki belgesi almak iccedilin başvuran lojistik firmaların (taşıma işleri
komisyoncuları) sermaye şirketi niteliğinde ve kayıtlı sermayelerinin en az 10000 YTL
olması Ulaştırma Bakanlığırsquona 200000 ABD doları tutarında kati ve suumlresiz banka teminat
mektubu vermeleri ticaret ve sanayi odalarına nakliyeci grubuna kayıtlı olmaları gerekir
Kayıtlı sermaye miktarı veveya banka mektubu tutarı Bakanlıkccedila bir katına kadar
artırılabilir
(C1) ve (C2) yetki belgesi almak iccedilin başvuranların ticaret veya sanayi odalarında
nakliyeci grubuna kayıtlı olmaları
(C3) yetki belgesi almak iccedilin başvuranların sanayi ve ticaret odalarında ilgili
meslek grubuna kayıtlı olmaları
(C4) yetki belgesi almak iccedilin başvuranların sanayi ve ticaret odalarında nakliyeci
grubuna kayıtlı olmaları
(C1) yetki belgesi almak iccedilin başvuranların ccedilalışmak istedikleri her yerleşim
biriminde en az bir tane yuumlk terminali kullanma hakkına yetki belgesinin geccedilerli olduğu
suumlrece sahip olmaları
Gerccedilek kişiler ve tuumlzel kişi youmlneticilerin Bakanlıkccedila belirlenecek kurum veya
kuruluşların accedilacağı eğitimden geccedilerek mesleki yeterlilik belgesi almaları şarttır
39
Resim 26 Kişi ve tuumlzel kişi youmlneticilerin eğitimi
2132 Acente ve Komisyonculuk Yetki Belgesi
Taşıma işleri acenteliği ve komisyonculuğu (lojistik firma) yapabilmek uumlzere Ulaştırma
Bakanlığırsquondan yetki belgesi alınması gereklidir Taşıma işleri acenteliği ve komisyonculuğu
yapmak isteyen gerccedilek ve tuumlzel kişilerin TC uyruğunda olmaları gerekir Ayrıca gerccedilek
kişi tuumlzel kişi kurucu ortakları ve tuumlzel kişiliği temsile yetkili youmlneticilerin kaccedilakccedilılık
dolandırıcılık inancı koumltuumlye kullanma ve Tuumlrk Ceza Kanunursquonun devletin şahsiyetine karşı
işlenen succedillarla Teroumlrle Muumlcadele Kanunu aleyhine işlenen succedillardan huumlrriyeti bağlayıcı
ceza ile huumlkuumlmluuml bulunmamaları gerekir Tuumlzel kişilerin Tuumlrk Ticaret Kanunursquonda belirtilen
tuumlzel kişilerden olmaları şartları aranmaktadır
(G) yetki belgesi almak iccedilin başvuranların sanayi ve ticaret odalarında acente
grubuna kayıtlı olmaları
(H) yetki belgesi almak iccedilin başvuranların sanayi ve ticaret odalarında nakliye
komisyoncusu grubuna kayıtlı olmaları
(G) ve (H) yetki belgesi almak iccedilin başvuranların yetki belgeleri suumlresince bu işe
elverişli bağımsız bir buumlroyu kullanma hakkına sahip olmaları
(G) yetki belgesi almak iccedilin başvuranların uluslararası eşya taşımacılığı yapma
hakkına sahip olan yerli veya yabancı en az bir taşımacı ile acentelik anlaşması bulunması
gerekir
40
Resim 27 Anlaşma
Taşıma işleri acenteliği ve komisyonculuğu alanındaki acentelik anlaşması ve bu
konudaki yasakları aşağıdaki gibi sıralamak muumlmkuumlnduumlr
Daha oumlnce yapılmış bir acentelik anlaşması olmaksızın bir taşımacı adına işlem
yapmak yasaktır
Acentelik anlaşmalarında ccedilalışma alanının kesin olarak belirlenmiş olması
zorunludur
(G) yetki belgesine sahip olanlar hiccedilbir zaman kendi namına uluslararası taşıma
yapamaz ve yaptıramaz
(H) yetki belgesi sahiplerinin kendi namına eşya taşıtabilmesi iccedilin bu taşımanın bir
muumlvekkil hesabına yapılması zorunludur Ancak (H) yetki belgesi sahipleri kendi nam ve
hesabına taşıma yapmaları hacirclinde taşımacı sayılacaklarından kendi nam ve hesabına taşıma
yapmak isteyenlerin bu youmlnetmelikte oumlngoumlruumllen taşımacı yetki belgelerinden birine sahip
olmaları gerekmektedir
Acentelik yetki belgesine sahip olanlar ayrıca taşımacı yetki belgesi alma şartlarını
da yerine getirdikleri takdirde isterlerse taşımacı yetki belgesini de alabilirler
Uluslararası taşımacı yetki belgesine sahip olan gerccedilek ve tuumlzel kişiler
youmlnetmelikte oumlngoumlruumllen diğer şartları yerine getirmeleri hacirclinde doğrudan kendi acente
veveya komisyonculuklarını uumlstlenmemek kaydıyla isterlerse (F) (G) ve (H) yetki
belgelerini de alabilirler
(B4) ve (C3) yetki belgesi sahipleri başkaları adına taşıma yapamayacakları gibi
(F) (G) ve (H) yetki belgesi sahipleriyle de taşıma soumlzleşmesi yapamazlar
41
Yetki belgesi alındıktan sonra yetki belgesi alan gerccedilek veya tuumlzel kişinin beyan
ettiği taşıtların kazaya uğraması el konulması satılması veya başka bir sebepten dolayı iş
goumlremez duruma gelmesi hacirclinde yetki belgesi sahibi durumu değişikliğin meydana geldiği
tarihten itibaren 60 guumln iccedilinde Bakanlığa bildirmek zorundadır Youmlnetmeliğin ilgili
maddelerindeki asgari değerin altına duumlşuumllmesi hacirclinde taşımacının bu asgari değerin altına
duumlşuumllduumlğuuml tarihten itibaren 90 guumln iccedilinde yeni taşıt veya taşıtları sağlaması gerekir
214 Taşımalarda Kullanılacak Taşıtlar
Yetki belgesi sahiplerinin yurt iccedilinde ve uluslararası taşımalarda kullanacakları buumltuumln
taşıtlar yalnız kendi adına kayıt ve tescil edilmiş oumlzmal ticari taşıtları olmalıdır
1061985 tarihli ve 3226 sayılı Finansal Kiralama Kanunu kapsamında sağlanan
taşıtlar bu Youmlnetmelikte belirtilen esaslar ccedilerccedilevesinde oumlzmal ticari taşıt olarak
değerlendirilir Bu yolla temin edilen taşıtların finansal kiralama tarihinin bitiminden
itibaren altmış guumln iccedilinde yetki belgesi sahibinin adına kayıt ve tescil edilmesi zorunludur
Bunun sağlanamaması veya finansal kiralama tarihinin uzatılmaması hacirclinde bu taşıt veya
taşıtlar yetki belgesi sahibinin taşıt belgesinden duumlşuumlluumlr
Yurt iccedili eşya ve kargo taşımalarında kullanılacak taşıtlar
Yurt iccedili eşya ve kargo taşımalarında yetki belgesinin alınabilmesi iccedilin gereken
asgari kapasiteyi sağlayacak sayıda oumlzmal ticari taşıtın ilk başvuru ve faaliyet suumlresince 19
yaşından diğer taşıtların ise 22 yaşından buumlyuumlk olmaması şarttır
Resim 28 Kara yolu taşıtı
Eşya ve kargo taşımaya mahsus her tuumlrluuml taşıt ile otomobiller taşıt belgesine
kaydedilebilir Ancak otomobiller asgari kapasite hesabında ve soumlzleşmeli taşıt kullanım
oranlarında dikkate alınmaz
Uluslararası eşya ve kargo taşımalarında kullanılacak taşıtlar
Uluslararası eşya ve kargo taşımalarında faaliyete esas olan yetki belgesinin
alınabilmesi iccedilin gereken asgari kapasiteyi sağlayacak sayıda oumlzmal ticari taşıtın ilk başvuru
ve faaliyet suumlresince 12 yaşından diğer taşıtların ise 20 yaşından buumlyuumlk olmaması şarttır
Eşya ve kargo taşımaya mahsus her tuumlrluuml taşıt ile otomobiller taşıt belgesine
kaydedilebilir
42
C2 C3 ve L2 yetki belgesi tuumlrleri iccedilin istiap haddi 35 tondan az olan taşıtlar ile
otomobiller diğer tuumlm yetki belgesi tuumlrleri iccedilin ise otomobiller asgari kapasite hesabında ve
soumlzleşmeli taşıt kullanım oranlarında dikkate alınmaz
Oto taşımaları ve oumlzelliği olan taşımalar iccedilin imal edilmiş oumlzel donanımlı taşıtlar
hariccedil istiap haddi 10 tondan az olan taşıtlara geccediliş belgesi tahsis edilmez
Taşıtlarda aranacak diğer hususlar
Taşıtın yaşı fabrikasında imal edildiği tarihten sonra gelen ilk takvim yılı esas
alınarak hesaplanır
Roumlmork ve yarı roumlmorklarda yaş şartı aranmaz
ldquoKamyon tek başına veya trafik tescil belgesinde roumlmork takabilirrdquo ifadesi varsa
roumlmorku ile birlikte ccedilekiciler ise yarı roumlmorkları ile birlikte bir birim taşıt sayılır
Ccedilekici sayısı kadar roumlmork veveya yarı roumlmorklar asgari kapasitenin
hesaplanmasında dikkate alınır
Taşıtların bu Youmlnetmeliğin oumlngoumlrduumlğuuml şartlara uygun olup-olmadığı oumlncelikle motorlu
araccedil tescil ve trafik belgelerindeki yazılı bilgilere goumlre tespit edilir Bakanlık gerek goumlrmesi
hacirclinde taşıtın fabrika imalatı varsa tadilatı ile ilgili teknik oumlzellikleri hakkında ayrıca bilgi
ve belge isteyebilir
B3 C1 D3 E1 E2 ve K2 yetki belgesi tuumlrleri iccedilin ihtiyari olmak uumlzere taşıtların
motorlu araccedil tescil ve trafik belgelerinde ticari olarak kayıt ve tescil edilmiş olmaları
zorunludur
İnsan dışındaki canlılar ile oumlzelliği olan eşyaların taşınmasında kullanılacak taşıtlarda
bu hususların motorlu araccedil tescil ve trafik belgelerinde belirtilmesi veya belgelendirilmesi
gerekir
Yetki belgesi sahiplerinin taşımalarında kullanacağı taşıtların bu youmlnetmelik ile 2918
sayılı Karayolları Trafik Kanunu ve 1871997 tarihli ve 23053 muumlkerrer sayılı Resmicirc
Gazetersquode yayımlanan Karayolları Trafik Youmlnetmeliğirsquonde belirlenen istiap haddi ağırlık
boyut ve yuumlksekliklerine uygun olması ve buna goumlre taşıma yapılması zorunludur
Eşya taşımalarında kullanılacak taşıtların kapalı kasa tenteli veya brandalı olması
şarttır Ancak accedilık olarak taşınması zorunlu olan eşyanın kara yolu trafik guumlvenliğini
tehlikeye duumlşuumlrmeyecek şekilde yuumlklenmesi ve bağlanması zorunludur
2141 Soumlzleşmeli Kullanılacak Taşıtlar
Yetki belgesi sahipleri taşıt belgelerinde kayıtlı oumlzmal ticari taşıtlarını yetki
belgesinden duumlşuumlmuumlnuuml yapmadan soumlzleşmeli taşıt olarak diğer bir yetki belgesi sahibine
kullandıramazlar
Taşıtını bir yetki belgesi sahibine soumlzleşme ile bağlayan taşıt sahipleri bu soumlzleşme
feshedilmedikccedile bir başka yetki belgesi sahibi ile soumlzleşme yapamazlar Buna aykırı
davranan taşıt sahiplerinin taşıtları bir ay suumlreyle parka ccedilekilir ve faaliyetine izin verilmez
43
Taşıt sahipleri ile yetki belgesi sahipleri arasında soumlzleşmeli taşıtlar iccedilin yapılacak
olan soumlzleşme bedellerinin guumlnuumln ekonomik şartlarına uygun olması zorunludur
Asgari soumlzleşme tutarları her yıl ocak ayı iccedilinde Bakanlıkccedila belirlenir Bu asgari
tutarlara uygun olmayan soumlzleşmeler reddedilir
Yetki belgesi sahipleri arıza kaza ve benzeri durumlarda diğer yetki belgesi
sahiplerinin taşıt belgelerinde kayıtlı oumlzmal ticari otobuumls kamyon ccedilekici yarı roumlmork ve
roumlmorklarını geccedilici olmak kaydıyla kullanabilirler Ancak bu durumu en geccedil yedi iş guumlnuuml
iccedilinde Bakanlığa yazılı olarak bildirmek zorundadırlar
Resim 29 Kaza
215 Taşımaların Duumlzenlenmesi Kota ve Geccediliş Uumlcretleri
2151 Taşımaların Duumlzenlenmesi
İkili taşımalarda uumlccediluumlncuuml uumllke ve transit taşımalarda yurt iccedili taşımaları aksatmamak
ve Tuumlrkiye uumlzerinden yapılan uluslararası taşımaları daha duumlzenli guumlvenli ve suumlratli kılmak
amacıyla gerektiğinde diğer taşıma sistemleriyle birlikte ve tamamlayıcı olmak uumlzere
altyapının fiziksel sınırları ile guumlzergacirchların belirlenmesine ilişkin mevzuat ccedilerccedilevesinde
Bakanlıkccedila kota sistemi uygulanabilir
Tuumlrkiye ile uluslararası kara yolu taşıması anlaşması olmayan uumllkelere ait taşıtlarla
Tuumlrkiyersquoye veya Tuumlrkiye uumlzerinden yapılacak taşımalarda kullanılacak her bir taşıt iccedilin
Bakanlıktan izin alınması şarttır
Yetki belgesi sahiplerinin taşımalarda kullanacakları Tuumlrk plakalı taşıtlar ile
Tuumlrkiyersquoye veveya Tuumlrkiye uumlzerinden taşıma yapacak yabancı plakalı taşıtların Karayolları
Trafik Youmlnetmeliğirsquonde oumlngoumlruumllen ağırlık ve boyutlara uygun olması şarttır
2152 Geccediliş Uumlcretleri
Kara yolunun bakımı korunması ile kara yolu ve taşımanın youmlnetimine ilişkin
giderlere katkıda bulunmak uumlzere yabancı plakalı taşıtlardan euro veya karşılığı Tuumlrkiye
Cumhuriyeti Merkez Bankasınca ilan edilen konvertıbl doumlviz veya Tuumlrk lirası olarak geccediliş
uumlcreti alınır
44
Koumlpruuml tuumlnel ve otoyol uumlcreti gibi kara yolu alt yapısının kullanılmasından alınan
uumlcret ile eşyakargo ve taşıtlar iccedilin yapılan hizmetlerin uumlcretleri bu geccediliş uumlcretlerine dacirchil
değildir
Bakanlık geccediliş uumlcretlerini tespit etmeye arttırmaya indirmeye veya kaldırmaya
yetkilidir
Bu uumlcretlerin tahakkuk ve tahsili sınır kapılarındaki Bakanlık birimine bağlı
sayman mutemetlerince veya Maliye Bakanlığırsquonca yapılır
Tuumlrkiyersquoye giriş guumlmruumlk kapılarında oumldenmesi gereken geccediliş uumlcretlerinin
oumldenmediği veya eksik oumldendiğinin tespiti hacirclinde oumldenmeyen veya eksik oumldenen uumlcretler
uumlccedil katı olarak alınır
Bu madde kapsamındaki uygulamaya youmlnelik duumlzenlemeler ile geccediliş uumlcretleri
Bakanlık tarafından hazırlanarak Resmicirc Gazetersquode yayımlanacak bir tebliğ ile yapılır
Tuumlrkiyersquonin taraf olduğu uluslararası anlaşma ve soumlzleşmelerin huumlkuumlmleri saklıdır
216 Suumlruumlcuumllerde Aranacak Şartlar
Suumlruumlcuumllerin yolcu ve eşya taşımacılığına ait taşıtlarda ccedilalışabilmesi iccedilin
Ticari taşıtın niteliğine goumlre suumlruumlcuuml belgesine sahip olmaları
Yolcu taşımacılığında en az lise veya dengi okullardan birini bitirmiş olmaları
Eşya ve kargo taşımacılığında ilkoumlğretim okullarından birini bitirmiş olmaları
Yuumlksek Oumlğretim Kurumlarının suumlruumlcuuml eğitimi veren boumlluumlmlerinden mezun olanlar
hariccedil Bakanlıkccedila belirlenecek kurum ve kuruluşların vereceği eğitimden geccedilerek suumlruumlcuuml
mesleki yeterlilik belgesi almaları
Suumlruumlcuumllerin bedeni ve psikoteknik accedilıdan sağlıklı olduklarını goumlsteren bir sağlık
raporunu yetkili sağlık kuruluşlarından her beş yılda bir almaları
Yolcu taşımacılığında ccedilalışacak otobuumls suumlruumlcuumllerinin 26 yaşından guumln almış ve 63
yaşından guumln almamış olmaları
Eşya ve kargo taşımacılığında ccedilalışacak suumlruumlcuumllerin 63 yaşından guumln almamış
olmaları
Tehlikeli madde taşımacılığı yapan suumlruumlcuumllerin ilgili mevzuatın suumlruumlcuumller iccedilin
zorunlu kıldığı eğitimi aldığını goumlsteren belgeye sahip olmaları
Uluslararası taşımalarda istihdam edilecek suumlruumlcuumllerin uyuşturucu silah insan ve
guumlmruumlk kaccedilakccedilılığı ile teroumlr succedillarından dolayı huumlrriyeti bağlayıcı ceza ile huumlkuumlmluuml
olmamaları şarttır
A3 yetki belgesi sahiplerinin suumlruumlcuumlsuumlz olarak kiraya verdikleri taşıtları kullanacak
olanların taşıtın niteliğine goumlre suumlruumlcuuml belgesine sahip olmaları gerekir Bu kişilerde bu
youmlnetmelikte suumlruumlcuumller iccedilin oumlngoumlruumllen diğer şartlar aranmaz
45
22 CMR Anlaşması (convention merchandises routier ticari
mallar guumlzergacirch anlaşması)
Kara yolu taşımacılığı ile ilgili uluslararası yasal duumlzenlemeler Birleşmiş Milletlerrsquoin
1956 yılındaki ldquoKara Yoluyla Uluslararası Eşya Taşıma Soumlzleşmesine İlişkin Anlaşmardquo (İng
convention on the contract for the ınternational carriage of goods by road-CMR) olarak
bilinen soumlzleşmesi ile yapılmıştır
CMR Anlaşması bir malın uluslararası taşımasında goumlreceği zarar ziyan kayıp ve
gecikmelerden goumlnderici taşıyıcı ve alıcı arasındaki sorumlulukları saptayan
yuumlkuumlmluumlluumlkleri belirleyen Birleşmiş Milletlerrsquoin youmlnetim ve goumlzetiminde uygulaması
sağlanan ccedilok uluslu bir anlaşmadır
Resim 210 CMR anlaşmasının geccedilerli olduğu taşıma modelleri
CMR Anlaşmasına taraf olan uumllkelerden birine veveya bu uumllkelere eşya taşınması
hacirclinde diğer uumllke konvansiyona taraf olsun veya olmasın taşıyıcının milliyetine
bakılmaksızın anlaşmada oumlngoumlruumllen ve taşıyıcıya yuumlklenen yuumlkuumlmluumlluumlkler geccedilerlidir
Tuumlrkiye CMR Anlaşmasırsquona 1993 yılında 14121993 tarih ve 21788 sayılı Resmicirc
Gazetersquode yayınlanan 3939 sayılı yasa ile taraf olmuştur Tuumlrkiyersquode kara yolu ile eşya
taşınmasına ilişkin sorumlulukları belirleyen kendi iccedil hukukuna ait iccedil duumlzenlemeler ise
10072003 tarih ve 4925 sayılı Kara yolu Taşıma Kanunu tarafından belirlenmiştir
Bu anlaşma oumlzel durumlar dışında yolun bir kısmında deniz demir yolu nehir kanal
veya hava yolu ile (yuumlk boşaltılmadan) taşındığı hacircllerde de taşımanın tuumlmuuml iccedilin uygulanır
CMR Anlaşması soumlzleşmede belirtildiği gibi yuumlkleme yeri ile teslim iccedilin belirlenen
yerin iki ayrı uumllkede olması hacirclinde yuumlklerin uumlcret karşılığında taşıt ile karadan taşınmasına
ait her tuumlrluuml soumlzleşmeyi kapsar Bu uumllkelerden en az birinin soumlzleşmeye taraf uumllke olması
zorunludur
CMR Anlaşmasırsquona goumlre taşıyıcı taşıma sırasında ortaya ccedilıkan kayıp hasar veya
gecikmelerden sorumludur Taşıyıcı ile goumlnderici arasında bir soumlzleşme yapılmış sayılır ve
tarafların sorumlulukları soumlzleşmeye konularak gelenekselleşmiş huumlkuumlmlere goumlre tayin edilir
46
Ancak bu gibi koşulların bulunmaması hacircllerinde de kara yolu taşıyıcısının sorumluluğu
yine CMR Anlaşması tarafından tayin edilir Kara yolu ile eşya taşınmasında sorumluluklar
kapsamında taşıma soumlzleşmeleri taşıyıcı goumlnderici ve alıcının sorumlulukları gibi konular
oumln plana ccedilıkmaktadır
Kara yoluyla yapılacak taşımacılıkta CMR (Convention Merchandises Routiers) 49
uumllkenin imzaladığı taşımacılık soumlzleşmesi kapsamında duumlzenlenen bir taşıma belgesidir
CMRa uumlye uumllkeler
Almanya Avusturya
Belccedilika Luumlksemburg
Fransa Hollanda
İtalya İspanya
Portekiz Danimarka
Finlandiya İngiltere Birleşik Krallığı
Yunanistan İsveccedil
İrlanda Bulgaristan
Hırvatistan Ccedilek Cumhuriyeti
Estonya Ermenistan
Guumlrcistan Macaristan
Makedonya Norveccedil
Litvanya Letonya
Moldovya Polonya
Romanya Rusya
Ukrayna Slovakya
Slovenya İsviccedilre
Tuumlrkiye Bosna-Hersek
Sırbistan Karadağ
Kazakistan İzlanda
Kırgızistan Fas
Tunus Beyaz Rusya
Tuumlrkmenistan Oumlzbekistan
Tacikistan İran
Azerbaycan
47
şeklinde sıralanabilir
Soumlz konusu belge kapsamı taşınacak eşyanın yuumlkleneceği yer ve teslim edileceği yerin
iki ayrı devlet sınırları iccedilinde olması ve en az bir tanesinin CMRa taraf uumllkelerden biri
olması zorunludur Kıymetli evrak niteliğinde değildir ve ciro kabiliyetleri yoktur Ancak
CMR soumlzleşmesinde malın muumllkiyetini goumlsteren (kıymetli evrak huumlkmuumlnde) belge
duumlzenlenmesi yalnızca CMRa taraf uumllkeler sınırları iccedilinde olması hacirclinde izin verilir
Resim 211 CMRrsquoa uumlye uumllkeler
221 Belgenin Oumlzellikleri
Navlun komisyoncusu veya taşımacılık şirketi tarafından alıcının adına duumlzenlenir
Malların belirtilen şartlarla taşınmak uumlzere iyi durumda teslim alındığını ve taşıma
soumlzleşmesinin yapıldığını goumlsteren hukuki bir delildir Ciro edilemez
CMRrsquonin uygulanabilmesi accedilısından taşımanın kara yolunda yapılması şarttır Ancak
eşyanın uumlzerine yuumlklenmiş olduğu taşıttan ayrılmadan bu taşıtla birlikte yolculuğun bir
boumlluumlmuumlnde denizde demir yolunda havada taşınmış olması taraflar arasındaki soumlzleşmenin
CMRrsquoye tabi kılınmasını engellemez
Bu belge doumlrt nuumlsha olarak duumlzenlenir goumlnderenin namına adına ve sevk makbuzu
olarak duumlzenlenir Soumlz konusu doumlrt nuumlshada goumlnderen ve taşıyıcı firma imza yetkilisi
tarafından imzalanır Senedin duumlzenlendiği uumllke hukukuna goumlre imzalar matbu olabilir ya da
imzaların yerine goumlnderenin ya da taşıyıcının muumlhuumlrleri basılabilir Birinci nuumlshası
goumlnderene verilir İkinci nuumlshası mal ile birlikte gider Uumlccediluumlncuuml nuumlshası ise taşıma firmasında
kalır CMR taşıma belgesi kanıt olarak buumlyuumlk oumlnem taşımaktadır Bu nedenle en az bir sene
saklanması uygun olacaktır
Uygulamada CMR soumlzleşmesine taraf olan uumllkeler arasında malı teslim eden ve
dolayısıyla kıymetli evrak huumlkmuumlnde kabul edilen CMR soumlzleşmeleri duumlzenlenebilmektedir
222 Uygulama Alanı
Bu anlaşma soumlzleşmede belirtildiği gibi yuumlkleme yeri ile teslim iccedilin belirlenen
yerin iki ayrı uumllkede olması hacirclinde uumlcret karşılığında yuumlklerin taşıt ile karadan taşınmasına
ait her soumlzleşmeyi kapsar Bu uumllkelerden en az birinin ldquoAkit uumllkerdquo olması zorunludur
48
Bu anlaşmanın uygulaması bakımından taşıt soumlzcuumlğuuml 19 Eyluumll 1949 tarihli Yol
Trafiği Anlaşması 4cuuml maddesinde tarif edilen motorlu taşıtlar dizi hacirclinde taşıtlar
roumlmorklar ve yarı roumlmorklar anlamına gelir
Bu anlaşma kapsamındaki taşıma devletler devlet kurumları veya devlet
kuruluşları tarafından yapıldığı hacircllerde de uygulanır
Aşağıdaki durumlarda anlaşma uygulanmaz
Uluslararası posta anlaşmaları gereğince yapılan taşımalarda
Cenaze taşımalarında
Ev eşyası taşımalarında
Akit taraflar iki veya birkaccedilı arasında yapacakları oumlzel anlaşmalarla bu anlaşma
huumlkuumlmlerini değiştirmemeyi kabul ederler Ancak anlaşmayı sınır trafiğine uygulamamak
veya tamamen kendi uumllkeleri iccedilindeki taşıma etkinliklerinde yuumlkler uumlzerinde hak iddia
etmeye yarayan sevk mektubunun kullanılmasına izin vermek gibi durumlar bunun
dışındadır
223 Taşıma Soumlzleşmesinin Akdedilmesi ve Uygulanması
Taşıma soumlzleşmesi bir sevk mektubunun duumlzenlenmesi ile gerccedilekleştirilir Bu
mektubun bulunması usule aykırı oluşu veya kaybolması bu anlaşma huumlkuumlmlerine uygun
olacak olan taşıma soumlzleşmesinin varlığı ve geccedilerliliğini etkilemez
Sevk mektubu uumlccedil nuumlsha hacirclinde duumlzenlenerek goumlnderici ve taşımacı tarafından
imzalanır Sevk mektubunun duumlzenlendiği uumllkedeki yasaları izin verdiğinde bu imzalar
matbaada basılabilir veya onların yerine goumlnderici ve taşımacının muumlhuumlrleri kullanılabilir
Birinci suret goumlndericiye verilir İkinci yuumlkle beraber gider Uumlccediluumlncuumlsuuml ise taşımacı tarafından
saklanır
Taşınacak yuumlklerin başka taşıtlara yuumlklenmesi gerekliği bunların ayrı ccedileşit yuumlkler
olduğu veya ayrı partilere boumlluumlnmesi durumunda goumlnderici veya taşımacı her ccedileşit ve parti
yuumlk iccedilin ayrı bir sevk mektubu istemek hakkına sahiptir
Sevk mektubu şu bilgileri iccedilerecektir
Sevk mektubu tarihi ve duumlzenleme yeri
Goumlndericinin adı ve adresi
Taşımacının isim ve adresi
Yuumlkuumln yuumlkleme yeri tarihi ve boşaltma iccedilin belirlenen yer
Yuumlkuumln goumlnderildiği kişinin isim ve adresi
Yuumlkuumln oumlzelliğinin tarifi ambalaj şekli ve tehlikeli yuumlkler soumlz konusu
olduğunda bunların herkesccedile anlaşılacak şekilde tarifi
Kaccedil parccedila olduğu ve bunların oumlzel marka ve sayıları
49
Yuumlkuumln bruumlt ağırlığı veya başka bir şekilde anlatılmış ise miktarı
Taşıma uumlcretleri (taşıma bedeli ek giderler guumlmruumlk resimleri ve
soumlzleşmenin akdinden teslime kadar yapılan diğer oumldemeler)
Guumlmruumlk ve diğer formaliteler iccedilin gerekli direktif
Aksine bir madde bulunmasına rağmen taşımanın bu anlaşma huumlkuumlmlerine
bağlı olduğu bildirir not
Gerekli durumlarda sevk mektubu şu bilgileri de ayrıca iccedilerecektir
Aktarmaya izin verilmediğini belirten not
Goumlndericinin oumldemeyi kabul ettiği oumldemeler
Yuumlkuumln tesliminde yapılacak oumldentilerin miktarı
Yuumlk değerinin beyanı ve tesliminde oumlzel faizi temsil eden miktar
Yuumlkuumln sigorta edilmesine dair goumlndericinin alıcıya vereceği direktif
Taşımanın tamamlanası iccedilin anlaşmaya varılmış zaman suumlresi
Taşımacıya verilen belgelerin listesi
Taraflar yarar goumlrduumlkleri diğer hususları da sevk mektubuna yazabilirler
Yuumlkuuml teslim aldığı sırada taşımacı şunları kontrol edecektir
Parccedila sayısı ve bunların uumlzerindeki marka ve numaralar bakımından sevk
mektubundaki beyanların doğruluğunu
Yuumlkuumln ve bunların goumlruumlnuumlşteki durumunu
Taşımacı bu maddenin 1 paragrafında belirtilen beyanları kontrol etmek
olanaklarından yoksun ise sevk mektubuna itiraz kayıtlarını yazacak ve bunların geccedilerli
nedenlerini de belirtecektir Aynı şekilde yuumlkuumln ve ambalajların goumlruumlnuumlşteki durumu ile
itiraz nedenlerini de accedilıklayacaktır Goumlnderici sevk mektubunda itiraz kayıtlarına bağlı
kalacağını accedilıkccedila kabul etmiş olmadıkccedila bu kayıtlar goumlndericiyi bağlamaz
Goumlnderici yuumlkuumln bruumlt ağırlığını veya bunların başka tuumlrluuml ifade edilmiş miktarlarını
kontrol etmesini taşımacıdan istemek hakkına sahiptir Ayrıca parccedilaların iccedileriğinin kontrol
edilmesini de isteyebilir Taşımacı kontrol giderlerini istemek hakkına da sahiptir
Kontrollerin sonuccedilları sevk mektubuna yazılır
Sevk mektubu taşıma soumlzleşmesinin akdini soumlzleşmelerin koşullarını ve yuumlklerin
taşımacı tarafından kabuluumlnuuml aksi kanıtlanıncaya kadar kanıt belgedir Sevk mektubunda
taşımacı tarafından beyan edilmiş itiraz kaydı yok ise karşıtı kanıtlanmadıkccedila teselluumlmde
yuumlkuumln ve ambalajlarının iyi durumda olduğu sayılarının marka ve numaralarının sevk
mektubunda yazılı olanlara uyduğu varsayılır
Goumlnderici kişilere malzemeye ve diğer yuumlklere gelecek zarar ziyan ve hasardan yuumlkuumln
kusurlu olarak ambalajlanmasından yuumlklenilecek oumldemelerden taşımacıya karşı sorumludur
50
Ancak yuumlkuumln kabuluumlnde kusur accedilık seccedilik ise ve taşımacı tarafından biliniyor ise ve bu
hususta bir itiraz beyanında bulunmamış ise bu huumlkuumlm geccedilersizdir
Malların tesliminden oumlnce tamamlanası gereken guumlmruumlk ve diğer formalitelerin yerine
getirilmesi iccedilin goumlnderici luumlzumlu belgeleri sevk mektubuna iliştirecek ya da taşımacıya
verecek ve talep ettiği diğer bilgileri kendisine sağlayacaktır
Resim 212 Guumlmruumlk işlemleri
Taşımacı bu belgelerle verilen bilgilerin doğruluğunu ve yeterliliğini incelemek
zorunda değildir Goumlnderici bu gibi belgelerin bulunmaması yetersiz olması veya usule
aykırı oluşundan doğacak zarar ziyan ve hasardan taşımacıya karşı sorumludur Ancak
taşımacının hatası veya ihmali goumlruumllen durumlar bu huumlkmuumln dışındadır
Sevk mektubunda belirtilen bu mektuba ekli veya kendilerine verilen belgelerin
kaybından veya hatalı kullanılmasından doğacak sonuccedillardan taşımacı komisyoncu gibi aynı
derecede sorumludur Ancak taşımacının oumldeyeceği tazminat yuumlkuumln kaybolması hacirclinde
oumldenecek tazminatı geccedilemez
Goumlnderici oumlzellikle taşımayı durdurmasını teslimin yapılacağı yeri değiştirmesini veya
sevk mektubunda goumlsterilen alıcıdan başkasına teslim etmesini istemek suretiyle yuumlke
tasarruf etme hakkına sahiptir
Sevk mektubunun ikinci nuumlshası alıcıya verildiği zaman goumlndericinin tasarruf hakkı
ortadan kalkar O andan itibaren taşımacı alıcının emirlerine uyacaktır
Bununla beraber goumlnderici tarafından sevk mektubuna bir not yazılmış ise sevk
mektubunun duumlzenlenmesinden sonra tasarruf hakkı alıcıya aittir
Tasarruf hakkını kullandığı sırada alıcı yuumlkuumln diğer bir kişiye teslimini emretmiş ise
bu diğer kişi başka alıcılar goumlstermek hakkına sahip değildir
Tasarruf hakkını kullanma aşağıdaki koşullara bağlıdır
Goumlnderici veya bu hakkı kullanmak isteyen alıcı taşımacıya verilen yeni talimatın
bulunduğu sevk mektubunu sunmalı ve bu talimatı yerine getirmenin gerektirdiği buumltuumln
masraf zarar ve ziyanı oumldemelidir
51
Bu talimatın yerine getirilmesi onları yerine getirecek kişinin eline geccediltiği anda
muumlmkuumln olmalı ve taşımacının normal işlerine engel olmalı ne de goumlnderilen diğer yuumlklerin
goumlnderici veya alıcılarına zarar vermelidir
Bu talimat goumlnderilen yuumlkuumln boumlluumlnmesine yol accedilmamalıdır
Yuumlkuumln teslim iccedilin belirtilen yere varışından sonra alıcı makbuz karşılığında kendisine
sevk mektubunun ikinci nuumlshasını ve yuumlkuuml teslim etmesini istemek hakkına sahiptir Yuumlkuuml
kaybolduğu saptanır veya oumlngoumlruumllen zamanın bitiminden sonra ulaşmaz ise taşıma
soumlzleşmesinden doğan hakları alıcı kendi adına taşımacıya karşı kullanmak hakkına sahiptir
Yuumlk teslim yerine varmadan oumlnce soumlzleşmeyi sevk mektubunda oumlngoumlruumllen koşullara
goumlre uygulamak herhangi bir nedenle gerccedilekleşemediğinde taşımacı yuumlke tasarruf etme
hakkına sahip olan kişiden talimat isteyecektir
Bununla beraber koşullar yuumlkuumln sevk mektubunda oumlngoumlruumllenlerden farklı bir şekilde
taşınmasına olanak sağlıyor ise ve taşımacı yuumlke tasarruf etmek hakkına sahip kişiden uygun
bir zaman iccedilinde talimat alamamış ise yuumlke tasarruf etme hakkına sahip kişinin yararlarına
en uygun goumlruumllen oumlnlemleri almakla yuumlkuumlmluumlduumlr
Yuumlkuumln teslim yerine varışından sonra koşullar bunların teslimini engellediği hacircllerde
taşımacı goumlndericiden talimat isteyecektir Eğer alıcı yuumlkuuml kabul etmezse goumlnderici sevk
mektubunun birinci nuumlshasını vermeden yuumlk uumlzerinde tasarruf etme hakkına sahiptir
Alıcı yuumlkuuml kabul etmemiş bile olsa taşımacıya goumlndericiden aksine talimat gelmedikccedile
bunların teslimini isteyebilir
Taşımacı talimat istemiyle yaptığı oumldemelerle bu talimatı yerine getirmenin
gerektirdiği oumldemeleri geri alma hakkına sahiptir Ancak bu oumldemelerin kendi kusur ve
ihmali yuumlzuumlnden yapılmamış olması gerekir
Mal ccedilabuk bozulan cinsten ise depolama oumldemeleri malın değeri ile uyumlu değilse
taşımacı yuumlke tasarruf etme hakkına sahip kişiden talimat beklemeden onları satabilir
Eğer mallar bu madde gereğince satılmış ise satıştan elde edilen para yuumlke ait
oumldemeler ccedilıktıktan sonra geriye kalan kısmı malları tasarruf etme hakkına sahip kişiye
verilir Şayet bu oumldemeler satıştan elde edilen paradan fazla ise taşımacı aradaki farkı tahsil
etme hakkına sahiptir
Satış hacirclinde takip edilecek usul malların satıldığı yerin kanun veya geleneklerine goumlre
saptanır
224 Taşımacının Sorumluluğu
Taşımacı yuumlkuuml teslim aldığı andan teslim edinceye kadar bunların kısmen veya
tamamen kaybından ve doğacak hasardan sorumludur
Eğer kayıp hasar veya gecikme istek sahibinin hatası veya ihmalinden taşımacının
hatasından değil de istek sahibinin verdiği talimattan yuumlke has bir kusurdan ya da
taşımacının oumlnlemesine olanak bulunmayan durumlardan ileri geliyorsa taşımacı sorumlu
tutulamaz
52
Taşımacı taşımayı yapmak iccedilin kullandığı kusurlu taşıttan bu taşıtı kiraladığı kişinin
veya vekilinin ya da ccedilalışanlarının hata veya ihmallerinden dolayı sorumludur
Kayıp veya hasar durumları aşağıda belirtilen koşullardan bir veya bir kaccedilının doğal
sonucu olan oumlzel risklerden doğmuş ise taşımacı sorumlu tutulamaz
Kullanılmasında anlaşmaya varılmış ve sevk mektubunda accedilıkccedila belirtmiş olduğu
uumlzere madenicirc levha ile kaplanmamış accedilık taşıtlar kullanılması
Ambalajlanmadıkları veya koumltuuml ambalajlandıkları zaman oumlzellikleri gereği fire
veren veya hasara uğrayan malların ambalajlanmaması veya hatalı ambalajlanmış olması
Yuumlkuumln goumlnderici alıcı veya bunlar adına hareket eden kişiler tarafından alınması
taşınması yuumlklenmesi yığılması veya boşaltılması
Resim 213 Yuumlkleme işlemleri
Oumlzellikle kırılma paslanma ccediluumlruumlme kuruma normal fire ya da guumlveden haşarattan
kısmen veya tamamen zarar goumlrebilecek malların oumlzelliği
Sandık ve paketlerin uumlzerindeki marka ve numaralar yetersiz veya hatalı ise
Canlı hayvan nakli
Kayıp hasar ve gecikmeye neden olan faktoumlrlerden bazıları bakımından bu maddeye
goumlre taşımacının sorumlu olmadığı hacircllerde yine maddeye goumlre sorumlu olduğu faktoumlrlerin
kayıp hasar ve gecikmeye yaptıkları katkı oranında sorumlu olacaktır
Kararlaştırılan zaman suumlresinin sona ermesini kovalayan 30 guumln iccedilinde veya
kararlaştırılan zaman suumlresi yoksa taşımacının yuumlkuuml teslim almasından sonra 60 guumln iccedilinde
yuumlkuumln teslim edilmemiş olması bunların kaybolduğuna kesin kanıt oluşturur ve bunun
uumlzerine hak sahibi yuumlkuuml kaybolmuş varsayacaktır
Kaybolan eşya karşılığında tazminatını aldıktan sonra hak sahibi yazı ile başvurarak
tazminatın oumldenmesini takip eden yıl iccedilinde mallar bulunduğu takdirde kendisine bilgi
verilmesini isteyebilir Bu başvurunun alındığı kendisine yazı ile bildirilir
53
Hak sahibi kendisine bilgi verilmesini takiben 30 guumln iccedilinde sevk mektubunda
goumlsterilen uumlcretleri oumldemesi ve ayrıca aldığı tazminatı geri oumldemesi karşılığında malın
kendisine teslim edilmesini isteyebilir
Eğer yuumlk taşıma soumlzleşmesi gereğince tahsil edilmesi gereken malın teslimindeki
oumldeme yapılmadan alıcıya teslim edilmiş ise taşımacı goumlndericiye tazminat oumldemekle
yuumlkuumlmluumlduumlr Bu tazminat goumlndericinin alıcı aleyhine dava accedilmak hakkını ortadan
kaldırmamak koşuluyla adı geccedilen oumldemenin miktarını geccedilemez
Goumlnderici taşımacıya yuumlk verdiğinde kendisine tehlikenin gerccedilek oumlzelliklerini bildirir
ve gerekiyorsa alınacak oumlnlemleri belirtir Eğer bu bilgiler sevk mektubuna yazılmamış ise
bu yuumlkuuml taşımanın oluşturduğu tehlikenin gerccedilek iccedileriğini taşımacının bildiğini başka
yollarla kanıtlamak goumlnderici veya alıcıya duumlşer
Bu anlaşmanın huumlkuumlmleri gereğince bir taşıyıcı yuumlkuumln kısmen veya tamamen
kaybından dolayı tazminat oumldemekle sorumlu tutulduğundan bu tazminatın yuumlkuumln taşınmak
uumlzere kabul edildiği yer ve zamandaki kıymetine goumlre hesaplanır
Malın kıymeti ticaret borsası fiyatına goumlre saptanır Eğer boumlyle bir fiyat yoksa geccedilerli
piyasa fiyatlarına goumlre bir tespit yapılır Eğer ne ticaret borsası fiyatı ne de geccedilerli piyasa
fiyatı mevcut değilse tespit aynı cins ve kalitedeki malların normal kıymetine goumlre yapılır
Tazminat noksan olan bruumlt ağırlığın beher kilogramı iccedilin 25 frangı geccedilemez Frank bir
gramın 1031i ağırlığında safiyeti binde 900 olan altın franktır
Yuumlkuumln taşınması dolayısıyla oumldenen taşıma uumlcreti guumlmruumlk resimleri ve diğer
oumldemelerde malın tamamen kaybedilmesi hacirclinde tamamen oumldenir Kısmen kaybolma
hacirclinde ise karşılaşılan zarar oranında oumldeme yapılır Bunlar dışında başka tazminat
oumldenmez Gecikme hacirclinde hak sahibi zarar ve ziyanın bundan ileri geldiğini kanıtlarsa
taşımacı bu zarar ve ziyan iccedilin taşıma uumlcretini geccedilmemek uumlzere tazminat oumlder
Kaybolma hasar veya kararlaştırılan zaman suumlresinin aşılması hacirclinde goumlnderici
belirlenecek bu uumlcret oumldenmesi karşılığında teslim suumlresi iccedilin oumldenecek oumlzel faizin miktarını
tayin eder ve bunu sevk mektubuna yazar
Hak sahibi oumldenecek tazminat iccedilin faiz isteyebilir Yılda 5 uumlzerinden hesap edilecek
bu faiz oumldeme isteğinin yazılı olarak taşımacıya goumlnderildiği tarihten başlar Boumlyle bir
istekte bulunmamış ise tahakkuk dava accedilıldığı tarihten itibaren yapılır
Tazminatın hesaplanmasında asıl olan unsurlar oumldemenin istendiği uumllke parası ile ifade
edilmediği zaman soumlz konusu tazminatın o uumllke parasına ccedilevrilmesi oumldemenin yapılacağı
guumln ve yerde uygulanan kura goumlre saptanır
Yuumlruumlrluumlkte olan yasaya goumlre bu anlaşmaya goumlre yapılan taşımadan oluşan zarar ziyan
veya gecikme soumlzleşme dışı bir isteme yol accediltığı hacircllerde taşımacı sorumluluğu dışında veya
oumldeyeceği tazminatı tespit ya da sınırlayan bu anlaşma huumlkuumlmlerinden yararlanabilir
Hasar taşımacının kendi koumltuuml hareketinden veya davaya bakan mahkemenin kararı ile
isteyerek koumltuuml harekete eşdeğer sayılan kusurundan ileri gelmiş ise taşımacı sorumluluğunu
54
dışlayan veya sınırlayan ya da kanıt yuumlkuumlnuuml karşı tarafa yuumlkleyen bu maddenin
huumlkuumlmlerinden yararlanamaz
Bilerek koumltuuml hareket veya kusur taşımacının vekil veya ccedilalışanları tarafından ya da
taşıma işinde kullanıldığı başka kişiler tarafından goumlrevleri sırasında işlenmiş ise aynı
huumlkuumlm uygulanır Bundan başka boumlyle bir durumda adı geccedilen vekiller ccedilalışanlar ve diğer
kişiler kişisel sorumlulukları youmlnuumlnden bu boumlluumlm huumlkuumlmlerinden yararlanamazlar
55
UYGULAMA FAALİYETİ İşlem Basamakları Oumlneriler
Kara Yolu Taşıma
Kanunursquonun amacı ve
uygulama sahasını kavrayınız
Kanunun taşıma işleri işletmecileri ve ccedilalışanları
ile ilgili unsurları değerlendiriniz
Kara yolu eşya
taşımacılığında yetki belgesi
ccedileşitlerini ve yetki belgesi
alabilme koşullarını kavrayınız
Yetki belgelerini birbirlerinden oumlzelliklerine goumlre
ayırt edebilmeye ccedilalışınız
Kara yolu eşya
taşımacılığında kullanılan
taşıtları ve bunların yasal
oumlzelliklerini kavrayınız
Kiralama yoluyla kullanılan ya da oumlz mal
araccedilların yasaya goumlre değerlendirilme şekillerini ayırt
etmeye ccedilalışınız
CMR belgesinin
oumlzelliklerini kavrayınız Hangi tuumlr taşımalarda uygulanacağına hukuki
boyutlarına dikkat ediniz Taşıma soumlzleşmesinin
imzalanması ve uygulanması
aşamalarını kavrayınız
Taşıma soumlzleşmesi accedilısından sevk mektubunun
duumlzenlenmesinin oumlnemine dikkat ediniz
Sevk mektubunda
goumlndericiye ve taşımacıya
duumlşen goumlrev ve sorumlulukları
kavrayınız
Taşımadan kaynaklanan hata ve kusurlardan
doğan zararların taraflara getirdiği sorumluluğu
değerlendiriniz
UYGULAMA FAALİYETİ
56
OumlLCcedilME VE DEĞERLENDİRME A- OBJEKTİF TESTLER (OumlLCcedilME SORULARI)
Aşağıdaki soruları dikkatlice okuyunuz ve doğru seccedileneği işaretleyiniz
1- Aşağıdakilerden hangisi Kara Yolu Taşıma Kanunursquonun genel amaccedilları arasındadır
A) Kara yolu taşımalarını uumllke ekonomisinin gerektirdiği şekilde duumlzenlemek
B) Taşımada duumlzeni ve guumlvenliği sağlamak
C) Taşımacı acente ve taşıma işleri komisyoncuları ile nakliyat ambarı ve kargo
işletmeciliği ve benzeri hizmetlerin şartlarını belirlemek
D) Hepsi
2- Aşağıdakilerden hangisi ticari fatura duumlzenlenirken yapılacak yanlış bir uygulamadır
A) Nakliyat ambarı işletmecileri C) Oto galeri işletmecileri
B) Kargo işletmecileri D) Taşıma işleri organizatoumlrleri
3- Aşağıdakilerden hangisi yetki belgesi alabilme koşulları arasında yer almaz
A) Kendi adına kayıtlı en az 4 adet taşıta ve 50 ton istiap haddinde taşıt filosuna
sahip olmak
B) Yetki iccedilin başvuranların ticaret ve sanayi odalarında nakliyeci grubuna kayıtlı
olmak
C) Bakanlıkccedila belirlenecek kurum veya kuruluşların accedilacağı eğitimden geccedilerek
mesleki yeterlilik belgesi almak
D) Yetki belgesi almak iccedilin başvuranların yetki belgeleri suumlresince bu işe elverişli
bağımsız bir buumlroyu kullanma hakkına sahip olmak
4- Aşağıdaki hangisi suumlruumlcuumllerde aranan şartlar arasında yer almaz
A) Ticari taşıtın niteliğine goumlre suumlruumlcuuml belgesine sahip olmak
B) Yolcu taşımacılığında en az lise veya dengi okullardan birini bitirmiş olmak
C) Eşya ve kargo taşımacılığında ilkoumlğretim okullarından birini bitirmiş olmak
D) Ccedilalışacak suumlruumlcuumllerin 65 yaşından guumln almamış olmak
5- CMR belgesi kaccedil nuumlsha olarak duumlzenlenir
A) 2 C) 4 B) 3 D) 5
6- Sevk mektubu kaccedil nuumlsha olarak duumlzenlenir
A) 2 C) 4 B) 3 D) 5
OumlLCcedilME VE DEĞERLENDİRME
57
7- Aşağıdakilerden hangisi taşımacının taşıma sırasında hatalı veya kusurlu sayılamayacağı
hacircller arasında yer almaz
A) Fire verebilecek malların ambalajlanmaması veya hatalı ambalajlanmış olması
B) Yuumlkuumln taşıyan tarafından yuumlklenmesi yığılması veya boşaltılması
C) Sandık veya paketlerin uumlzerindeki marka veya numaraların hatalı oluşu
D) Canlı hayvan nakli
DEĞERLENDİRME
Cevaplarınızı cevap anahtarıyla karşılaştırınız Yanlış cevap verdiğiniz ya da cevap
verirken teredduumlt ettiğiniz sorularla ilgili konuları faaliyete geri doumlnerek tekrarlayınız
Cevaplarınızın tuumlmuuml doğru ise bir sonraki uygulama testine geccediliniz
58
Aşağıda kara yolu eşya taşımacılığının yasal ccedilerccedilevesi ile ilgili uygulamalarda
karşınıza ccedilıkacak durumlar sıralanmıştır Kara yolu eşya taşımacılığının yasal ccedilerccedilevesi ile
ilgili listelenen davranışları tabloda bulunan değerlendirme oumllccedileğine goumlre değerlendiriniz
DEĞERLENDİRME
Yapılan değerlendirme sonunda ldquoHayırrdquo şeklindeki cevaplarınızı bir daha goumlzden
geccediliriniz Kendinizi yeterli goumlrmuumlyorsanız oumlğrenme faaliyetini tekrar ediniz Buumltuumln
cevaplarınız ldquoEvetrdquo ise diğer faaliyete geccediliniz
Değerlendirme Oumllccediluumltleri Evet Hayır
1- Kara Yolu Taşıma Kanunursquonun amacı ve uygulama sahasını
kavradınız mı
2- Kara yolu eşya taşımacılığında yetki belgesi ccedileşitlerini ve
yetki belgesi alabilme koşullarını kavradınız mı
3- Kara yolu eşya taşımacılığında kullanılan taşıtları ve bunların
yasal oumlzelliklerini kavradınız mı
4- CMR belgesinin oumlzelliklerini kavradınız mı
5- Taşıma soumlzleşmesinin imzalanması ve uygulanması
aşamalarını kavradınız mı
6- Sevk mektubunda goumlndericiye ve taşımacıya duumlşen goumlrev ve
sorumlulukları kavradınız mı
UYGULAMALI TEST
59
OumlĞRENME FAALİYETİ-3
Ofis yuumlkleme sahası ve depo ortamında bilgisayar yazıcı ve faks gibi donanımları
kullanarak AETR kuralları Ulaştırma Bakanlığı normlarına uygun şekilde Uluslar arası
Karayolu Eşya Taşımacılığının bileşenleri işlemlerini yapabileceksiniz
Kara yolu yuumlk ve araccedil tuumlrleri hakkında bilgi edininiz
Suumlruumlcuumllerin uluslararası kara yolu eşya taşımacılığında uyması gereken kurallar
hakkında bilgi edininiz
Konsolidasyon ve dekonsolidasyon terimlerini araştırınız
Yuumlk teklifleri ve doldurulması gereken teklif formlarını temin edip inceleyiniz
Bu araştırmaları yaparken bulabileceğiniz resim katalog dergi vb dokuumlmanları
sınıf ortamına getirerek bilgilerinizi arkadaşlarınızla paylaşınız
Araştırma yaparken ccedilevrenizde bulunan lojistik firmalardan ya da nakliye firmaları ile
kargo hizmeti veren firmalardan işletmelerin ilgili boumlluumlmlerinden ve youmlneticilerinden
yararlanabilirsiniz Ayrıca internet ortamında bu şirketlerin sitelerine girerek gerekli bilgi ve
dokuumlmanları elde edebilirsiniz
3 ULUSLARARASI KARA YOLU EŞYA
TAŞIMACILIĞININ BİLEŞENLERİ Uluslarararası kara yolu taşımacılığının fiziksel eşya akışında rol oynayan uumlccedil temel
oumlğesi bulunmaktadır Bunlar suumlruumlcuumller araccedillar ve yuumlkler olarak belirtilebilir
31 Suumlruumlcuumller
Nakliye araccedillarının suumlruumlcuumlleri farklı proseduumlr ve uygulamaların bulunduğu uluslararası
geccedilişlerde oumlnemli konulardan biridir Araccedil suumlruumlcuumllerinin ccedilalışma ve dinlenme suumlreleri
ccedilalışma koşulları ve yasal duumlzenlemeler AETR Soumlzleşmesirsquonde belirtilmektedir Avrupa
Birliğirsquonde suumlruumlcuumllerle ilgili duumlzenlemeler ise 1985 yılı ve 382085EC sayılı talimatında
belirtilmektedir Uluslararası Kara Yolu Taşımacılığı Yapan Taşıtlarda Ccedilalışan Personelin
Ccedilalışmalarına İlişkin Avrupa Anlaşmasırsquona (AETR) goumlre
OumlĞRENME FAALİYETİndash3
ARAŞTIRMA
AMACcedil
60
311 Suumlruumlcuumllerin Oumlzellikleri
Yuumlk taşımacılığı işinde ccedilalışan suumlruumlcuumllerin yaşları en az
Varsa roumlmork veya yarı roumlmorklar dacirchil olmak uumlzere muumlsaade edilen azami
ağırlığı 75 tonu aşmayan taşıtlar iccedilin 18
Diğer taşıtlar iccedilin 21 ancak ilgili kişi ldquoAkit taraflarrdquo dan biri tarafından
tanınan kara yoluyla yuumlk taşıması iccedilin kullanılacak taşıtların suumlruumlcuumlleri iccedilin accedilılan bir eğitim
kursunu bitirdiğini teyit eder bir profesyonel yeterlik sertifikasına sahipse 18rsquodir ldquoAkit
taraflarrdquo bu anlaşmaya goumlre uluslararası yuumlk taşıma işinde ccedilalışacak suumlruumlcuumllere ilişkin halen
ulusal duumlzeyde uygulanan minimum eğitim seviyeleri ve diğer koşulları birbirlerine
bildirirler
Resim 31 Suumlruumlcuumller
Yolcu taşımada ccedilalışan her suumlruumlcuuml 21 yaşında olur Aracın normal olarak uumlslendiği
yerden yarıccedilapı 50 kilometreden uzağa yolcu taşımasında ccedilalışan her suumlruumlcuuml ayrıca aşağıdaki
koşullardan birini karşılamalıdır
Muumlsaade edilen azami ağırlığı en az 35 ton olan taşıtların suumlruumlcuumlsuuml olarak en
az bir yıl yuumlk taşıma işinde ccedilalışmış olmalı
Aracın normal olarak uumlslendiği yerden yarıccedilapı 50 kilometreden fazla
uzaklığa yolcu seferi yapan araccedillarda en az bir yıl veya yetkili merciin oumlyle ccedilalışmış olmakla
gerekli deneyimi kazandığı takdirine bağlı olarak bu anlaşmanın konusunu teşkil etmeyen
diğer tuumlrden yolcu seferlerinde en az bir yıl ccedilalışmış olmalı
Kara yoluyla yolcu taşıma amaccedillı taşıtların suumlruumlcuumlleri iccedilin accedilılan bir eğitim
kursunu tamamlamış olduğunu teyit eden ldquoAkit taraflarrdquo dan biri tarafından tanınan
profesyonel yeterlik sertifikasına sahip olmalıdır
61
312 Taşıt Kullanma Suumlreleri
Guumlnluumlk dinlenme suumlresi iki adet guumlnluumlk dinlenme suumlresi ile haftalık dinlenme
suumlresi arasında kalan araccedil kullanma suumlresi guumlnluumlk taşıt kullanma suumlresi dir dokuz (9) saati
geccedilmez Bu suumlre bir hafta iccedilinde iki kez on saate ccedilıkarılabilir Bir suumlruumlcuuml altı kez guumlnluumlk taşıt
kullanma suumlresini aşmadan belirtilen haftalık bir dinlenme suumlresi kullanır Toplam taşıt
kullanma suumlresi altı guumln boyunca altı guumlnluumlk maksimum taşıt kullanma suumlresini aşmamış ise
haftalık dinlenme suumlresi altıncı guumlnuumln sonuna ertelenebilir Tarifeli seferler dışında
uluslararası yolcu taşımada altı ve altıncı ibarelerinin yerine sırasıyla on iki ve on
ikinci ibareleri kullanılır
On beş guumlnluumlk suumlrede toplam taşıt kullanma suumlresi doksan saati geccedilemez
313 Molalar
Doumlrt saat otuz dakikalık taşıt kullanma suumlresinin sonunda suumlruumlcuuml bir dinlenme
suumlresini kullanmaya başlamayacaksa en az kırk beş (45) dakikalık bir mola verir
Bu mola her biri taşıt kullanma suumlresine dağıtılmış veya 1 maddedeki huumlkme
uygun biccedilimde bu suumlrenin hemen bitiminde kullanılacak en az on beş (15) dakika
olabilecek molalar ile değiştirilebilir
Resim 32 Mola
Bu molalar boyunca suumlruumlcuuml diğer bir işle meşgul olamaz Bu madde ile ilgili
olarak bekleme suumlresi hareket hacirclindeki bir taşıtta taşıtı suumlrmeden geccedilen suumlre feribotta
yahut trende geccedilen suumlre diğer iş olarak anlaşılmaz
Accedilıklanan bu molalar guumlnluumlk dinlenme suumlresi olarak kabul edilemez
314 Dinlenme Suumlreleri
Her yirmi doumlrt saatlik suumlre iccedilinde suumlruumlcuuml kesintisiz en az on bir (11) saatlik guumlnluumlk
dinlenme suumlresi kullanır Bu suumlre bir hafta boyunca uumlccedil defadan fazla olmamalı Dinlenme
suumlresini takip eden hafta bitmeden oumlnce telafi edileceği garanti edilerek kesintisiz en az
dokuz saate indirilebilir Yukarıda belirtildiği şekliyle dinlenme suumlresi azaltılmamışsa bir
tanesi kesintisiz en az sekiz saat olacak şekilde yirmi doumlrt saatte iki veya uumlccedil kez
kullanılabilir Bu durumda dinlenmenin en az suumlresi on iki (12) saate ccedilıkarılır
Otuz saatlik suumlrede taşıt en az iki suumlruumlcuuml tarafından suumlruumlluumlyorsa her bir suumlruumlcuuml sekiz
(8) saatten az olmayan kesintisiz dinlenme suumlresi kullanır
62
Bir haftada 1 ve 2 maddelerde soumlzuuml edilen dinlenme suumlrelerinden biri haftalık
dinlenmeye eklenerek kesintisiz toplam kırk beş saate uzatılır Bu dinlenme suumlresi taşıtın
veya suumlruumlcuumlnuumln normal olarak uumlslendiği yerde geccedilirilecekse kesintisiz en az otuz altı saate
başka bir yerde kullanılacaksa kesintisiz en az yirmi doumlrt saate indirilebilir Bu indirimlerin
her biri hangi haftaya ait dinlenme suumlresi ise o haftayı takip eden uumlccediluumlncuuml hafta sona ermeden
oumlnce tek bir buumltuumln hacirclinde kullanılacak şekilde yapılan indirime eş suumlreyle telafi edilir
Bir hafta başlayıp takip eden haftaya sarkan dinlenme suumlresi haftalardan her
ikisinden birine eklenebilir
İlgili kişinin talebi uumlzerine guumlnluumlk veveya haftalık dinlenme suumlresinde yapılan
kesintileri telafi mahiyetinde kullanılan herhangi bir dinlenme en az sekiz saatlik diğer
dinlenmeyle birleştirilir ve aracın park yerinde veya suumlruumlcuumlnuumln uumls tuttuğu yerde kullanması
garanti altına alınır
Guumlnluumlk dinlenme suumlresi taşıt hareket hacirclinde değilken bir ranza ile donatılmışsa
taşıtta kullanılabilir
Resim 33 Taşıt dinlenme ranzası
Yuumlk ya da yolcu taşıma işinde ccedilalışan suumlruumlcuuml feribot veya trenle nakledilen bir
taşıta eşlik ediyorsa guumlnluumlk dinlenme suumlresi aşağıdaki koşulların sağlanmasına bağlı olarak
en fazla bir kez boumlluumlnebilir Guumlnluumlk dinlenme suumlresinin karada geccedilirilen parccedilası feribotta
veya trende geccedilirilen parccedilasından oumlnce veya sonra kullanılabilir olmalıdır Guumlnluumlk dinlenme
suumlresinin bu iki parccedilası arasında kalan suumlre muumlmkuumln olduğunca kısa tutulmalı ve guumlmruumlk
formaliteleri de yuumlkleme ve indirme işlemlerine dacirchil olmak uumlzere bu işlemlerin oumlncesi ya da
sonrasında bir saati hiccedilbir şekilde aşmamalıdır Bu dinlenme suumlrelerinin her ikisinde de
suumlruumlcuuml bir ranza (yatak) veya kuşeti kullanabilmelidir Bu şekilde boumlluumlnen guumlnluumlk dinlenme
suumlresi iki saat uzatılır
Taşıma şirketleri iccedilin tır suumlruumlcuumlleri muumlşteri ile suumlrekli yuumlz yuumlze gelmesi
nedeniyle hayaticirc derecede oumlnemlidir Suumlruumlcuumllerin kılık kıyafeti konuşması iş bilgisi ve
tecruumlbesi nakliye operasyonunun başarısını etkileyen oumlnemli unsurların başında gelmektedir
Bu nedenle suumlruumlcuumlnuumln seccedililmesi işe alınması ve uygulamanın bir parccedilası hacircline gelmesi
taşıma şirketleri iccedilin kritik bir faktoumlrduumlr Suumlruumlcuumlden beklentiler genel olarak şu başlıklar
altında toplanabilir
63
Suumlruumlcuumlnuumln duumlruumlst ve guumlvenilir olması
Araccedil kullanımında ehil olması
Guumlmruumlk işlemlerini ve dokuumlmantasyonu bilmesi
Yuumlkleme ve boşaltmalara nezaret etmesi
Duumlzenli olarak şirket merkezine yol yuumlk ve guumlmruumlk konuları başta olmak uumlzere
tuumlm konular hakkında rapor vermesi
Muumlşteri ile sağlıklı iletişim kurabilme yeteneği olması
Kıyafet ve davranışları ile şirketi temsil edebilir nitelikte olmasıdır
32 Araccedillar
CMR Anlaşmasırsquonda ldquotaşıtrdquo soumlzcuumlğuuml 19 Eyluumll 1949 tarihli Yol Trafik Anlaşması
doumlrduumlncuuml maddesinde tarif edilen motorlu taşıtlar dizi hacirclinde taşıtlar roumlmorklar ve yarı
roumlmorklar anlamına gelir
Ulaştırma Bakanlığının Eşya Taşımasına Dair Youmlnetmeliğirsquone goumlre uluslararası eşya
taşımacılığında kullanılacak taşıtlarda 15 yaşından buumlyuumlk istiap haddinin 10 tondan kuumlccediluumlk
olmaması zorunludur Taşıtın yaşı fabrikasından imal edildiği tarihten sonra gelen ilk
takvim yılı esas alınarak hesaplanır Roumlmork ve yarı roumlmorklarda yaş şartı aranmaz Ccedilekici
roumlmork veya yarı roumlmork ile birlikte bir taşıt sayılır (C3) (C4) ve (E) tuumlruuml yetki belgesi
sahibi olan taşımacıların yapacakları taşımalarda taşınan eşyanın ve taşıtın oumlzelliği dikkate
alınarak taşıtların istiap hadleri Ulaştırma Bakanlığınca daha duumlşuumlk tutulabilir
Resim 34 Kara yolu taşıma aracı
Uluslararası taşıma yapabilmek iccedilin Ulaştırma Bakanlığının istemiş olduğu (C1) ve
(C2) tuumlruuml yetki belgesi sahibi olan taşımacıların yapacakları taşımalarda taşınan eşyanın
miktarı cinsi taşıma suumlresi ve mesafesi dikkate alınarak taşıtların istiap haddi Ulaştırma
Bakanlığınca belirli bir suumlre iccedilin 5 tona kadar duumlşuumlruumllebilir yaşları da 20rsquoye kadar
yuumlkseltilebilir 17021995 tarih ve 9565976 sayılı kararına goumlre Avruparsquoya youmlnelik olmayan
yurt dışı taşımalarında kullanılacak taşıtlarda yaş sınırı aranmamaktadır
64
Uluslararası taşımadaki bu kısıtlamalar Tuumlrkiye accedilısından Avrupa Birliğirsquone ve diğer
Avrupa uumllkelerine transit geccediliş yapabilmek iccedilin minimum standartları oluşturur Aksi hacirclde
mevzuata uyulmadığından uluslararası taşımacılık engellenmektedir
321 Treyler
Treyler bir kamyon tarafından ccedilekilen ve taşıyacağı yuumlkuumln oumlzelliklerine has bir şekilde
tasarlanıp imal edilen en az bir dingilli ve ccedilekildiği kamyona ccedileki oku doumlner tabla kanca vb
adlarla tanımlanan bir bağlantı aygıtı ile bağlanan yuumlk taşıma amaccedillı kara yolu taşıt aracıdır
Resim 35 Uluslararası taşımacılıkta treyler
1970lsquoli yıllarda kara yolu taşımacılığının gelişmesiyle Tuumlrk taşımacıların filolarına
giren ilk araccedil olan Amerikan yapımı ldquodorsey trailersrdquo markalı semi-treylerlerden esinlenerek
lsquotreylerrsquo ismi ortaya ccedilıkmıştır Soumlylenişi bakımında kolay olması nedeniyle nakliye
sektoumlruumlnde yaygın olarak kabul goumlrmuumlştuumlr
Teknik olarak treyler deyince ilk akla gelen bir ccedilekicinin arkasında yuumlk taşımaya
yarayan accedilık ya da kapalı araccedillardır Treyler tehlikeli maddeler dacirchil olmak uumlzere her tuumlrluuml
yuumlkuuml bir noktadan başka bir noktaya taşımak uumlzere kullanılır
Treylerler taşıdıkları yuumlk ve kullanım alanlarına goumlre ccedilok farklı oumlzellikler goumlstermekte
ve değişik isimler almaktadır Ancak kısaca soumlylemek gerekirse kuru yuumlk taşımacılığı iccedilin
tenteli ve perdeli tip semi-treylerler kullanılırken askılı tekstil dağıtım veya hava kargo
paletlerinin kara yolu ile taşınmasında kullanılmak uumlzere imal edilmekte olan ve kutu tipi
tabir edilen aluumlminyum goumlvdeli araccedillar da mevcuttur Ayrıca rulo sac taşıması araccedil
taşıması granuumll veya sıvı madde taşıması iccedilin ayrı ayrı oumlzelliklere sahip oumlzel araccedillar da
sektoumlrde kullanılmaktadır
Uluslararası kara yolu eşya taşımacılığında kullanılan treylerler yuumlkleme hacimlerine
goumlre farklılıklar taşımaktadır Genel olarak en ccedilok kullanılan treyler ccedileşitleri şu şekilde
sınıflandırılır
Kuru yuumlk semi treyler
Optima treyler
Jumbo treyler
65
3211 Semi Treyler
İngilizcersquode ldquoSemi Traillerrdquo Fransızcarsquoda ldquoSemi Remorquerdquo olarak adlandırılan
treylerlerin Tuumlrkccedilersquode tam karşılığı bulunmamaktadır Bir motora sahip ccedilekici araccedil
tarafından ccedilekilen ve taşıyacağı yuumlkuumln oumlzelliklerine has bir şekilde tasarlanıp imal edilen en
az bir dingilli ve ccedilekildiği araca king adı verilen bir araccedilla bağlanan yuumlk taşıma amaccedillı kara
yolu taşıt aracıdır
Semi-treyler dingil lastik fren suumlspansiyon ABS vb yuumlruumlyuumlş grubu ve guumlvenlik
aygıtlarına sahip olmakla birlikte motora sahip değildir İccedil hacmi 86 m3 tuumlr Boyutları 1360
m247 m255 m (boyenyuumlkseklik) dir Kendi arasında ccedileşitlere ayrılır
Damper şasi semi - treyler
Frigofrik semi-treyler
Belli bir ısıya sahip olması gerekli olup da nakliye sonunda herhangi bir şekilde
tazeliğinden veya formundan bir şey kaybetmemesi gereken uumlruumlnlerin taşınması frigofrik
treylerler ile yapılır Uumlruumlnuumln en oumlnemli oumlzelliği sızdırmazlık ve ısı geccedilirmemesidir Bazı
markalar -18 dereceye kadar her şeyi muhafaza etme oumlzelliğine sahiptir Ccediloğunlukla gıda
sektoumlruumlne hitap eden bu treylerlere soğutucu uumlnitelerle 4 zamanlı 4 silindirli motorlar ilave
edilir
Maksima semi-treyler
Resim 36 Frigofrik semindashtreyler ve damper şasi semi-treyler
Resim 37 Maksima semi-treyler
66
Tenteli treylerler
Ulusal ve uluslararası nakliye sektoumlruumlne youmlnelik her tuumlrluuml kuru yuumlk kağıt sac
taşımacılığı yapabilen treylerlerdir Kendi iccedillerinde standart tenteli ile kayar perde ve ccedilatılı
olmak uumlzere uumlccedile ayrılır Bu tip treylerleri genelde meşrubat firmaları tercih etmektedir
Perdeli olması treylerin istenilen kısmından istenildiği kadar yuumlk boşaltması imkacircnını verir
Resim 38 Tenteli treyler
Tankerler
Tankerlerin kapasitesi ve iccedilindeki boumllmeleri markalara goumlre değişkendir 35 bin litre
bruumlt hacmi olabileceği gibi iccedilinde 2-3 hatta doumlrt boumllme olabilir Genelde muumlşterinin isteğine
goumlre oumlzel yapılır Tehlikeli madde taşımacılığı sıvı gıda uumlruumlnleri vb alanlarda kullanılır
Resim 39 Tanker
Konteyner taşıyıcılar
Konteyner bir ccedileşit değiştirilebilir yuumlkleme kabıdır Bu kapların iki yer arasında
muhtelif taşıtlar kullanılarak taşınmasına da lsquokonteyner taşımacılığırsquo denir Platform tip
uzun platform tip ve kılccedilık tip platform olarak uumlccedile ayrılır 20 30 40rsquolık ve uzun tip
platformda da 45rsquolik konteyner taşıyabilir Konteyner taşımacılığında dingiller şasinin
mukavemeti ve kilitler ccedilok oumlnemlidir
67
Resim 310 Konteyner taşıyıcı treyler
3212 Optima Treyler
Optima tuumlruuml treylerin iccedil hacmi 91 m3 tuumlr Boyutları iccedilten iccedile 1360227270 mrsquo dir
Resim 311 Optima treyler genel goumlruumlnuumlş
3213 Jumbo Treyler
Jumbo treyler deveboynu olarak adlandırılan oumln boumlluumlmuuml ile arka boşluk toplam
yuumlkleme hacmi 97 m3 tuumlr Boyutları iccedilten iccedile 394247255 m ve 999247301 mrsquo dir
Resim 312 Jumbo treyler
68
Tablo 31 Treyler oumllccediluumlleri
69
33 Yuumlkler
Kara yolu taşımacılığında yuumlkler uumlccedil farklı şekilde sınıflandırılır
Niteliklerine goumlre yuumlkler
Araccedil kapasitesine goumlre yuumlkler
Teslim yerlerine goumlre yuumlkler
331 Niteliklerine Goumlre Yuumlkler
3311 Genel Yuumlkler
Oumlzel bir hizmet veya depolama gerektirmeyen tehlikeli madde bozulabilir gıda veya
canlı hayvan sınıfına girmeyen kuru ve temiz goumlnderiye ldquoGenel Yuumlkrdquo denir
3312 Oumlzellik Taşıyan Yuumlkler
Kara yolu taşımacılığında bazı yuumlklerin taşınması oumlzellik arz etmektedir Bu uumlruumlnlerin
araccedillara yuumlklenmesi taşınması ve boşaltılması diğer sıradan yuumlk taşınmasına goumlre bir takım
ilave oumlzellikleri gerektirmektedir
Resim 313 Oumlzellik taşıyan yuumlkler
Uluslar arası kara yolu eşya taşımacılığında oumlzellik taşıyan yuumlkler şunlardır
Bozulabilir gıda maddeleri
Tehlikeli maddeler
Canlı hayvanlar
332 Araccedil Kapasitesine Goumlre Yuumlkler
Lojistik firma muumlşteriye bilgisayar ortamında Resim 113rsquote goumlruumllen ldquoBoş Araccedil
Bildirim Formunurdquo goumlndererek firmanın taşıtacağı yuumlk ccedileşidini ve buna goumlre talep ettiği araccedil
bilgilerini kendisinden ister
Lojistik firmaya gelen araccedil bildirim formu yardımıyla firma muumlşterinin yuumlkuuml
doğrultusunda en uygun araccedil seccedilimini yapacaktır Kara yolu eşya taşımacılığında yuumlkler araccedil
kapasitelerine goumlre iki ana gruba ayrılabilir Bunlar
70
Tam kamyon yuumlkuuml
Parsiyel (grupaj) yuumlkler
Resim 314 Boş araccedil bildirim formu
3321 Tam Kamyon Yuumlkuuml
FTL ( full track loading) dolu kamyon yuumlkuumlduumlr Bir muumlşteriye ait tam kamyon dolusu
yuumlkuumln genellikle tek teslim yerindeki alıcısına teslim edilmesi şeklindedir Aynı teslim yeri
olduğunda aynı kara yolu konşimentosu farklı teslim yerleri olduğunda farklı kara yolu
konşimentosu duumlzenlenmektedir
3322 Parsiyel (Grupaj) Yuumlkler
Parsiyel (grupaj) yuumlkler İngilizce bir kamyonu doldurmayan yuumlk (less than track
loading - LTL) anlamına gelmektedir Aynı taşıma guumlzergacirchı uumlzerinde bulunan farklı
goumlndericilere ait kuumlccediluumlk hacimdeki yuumlklerin birleştirilerek aynı kamyon ile sevk edilmesidir
71
a Yuumlk Konsolidasyonu
Yuumlk konsolidasyonu lojistik sektoumlruumlnuumln vazgeccedililmez temel kavramlarından biridir
Konsolidasyon lojistik terim olarak birleştirme manasında kullanılmaktadır Lojistikte taşıma
maliyetlerinin yuumlkuumln hacmi ve taşıma mesafesiyle doğrudan ilişkisi olması yuumlk
konsolidasyonu konusunu oumlnemli bir yere getirmektedir
Yuumlk konsolidasyonunun planlanabilmesi iccedilin hem mevcut hem de planlanan stok
durumla ilgili guumlvenilir gerccedilek zamanlı bilgiye ihtiyaccedil duyulmaktadır Aynı zamanda
planlanan konsolidasyonun gerccedilekleştirilebilmesi iccedilin uumlretim programı ile eş zamanlı ccedilalışma
da yapılması gereklidir
LTL veya parsiyel yuumlklerin sevkiyatında yuumlklerin bir araccedilta birleştirilmesi yuumlk
konsolidasyonunun temel başlangıccedil noktasını oluşturmaktadır Aynı youmlne giden yuumlklerin
konsolide edilip birden fazla araccedil yerine tek bir araccedilla sevk edilmesi taşıma maliyetlerini
duumlşuumlrmektedir
Resim 315 Yuumlk konsolidasyonu
Aynı youmlnuuml aynı boumllge olarak ele almak konsolidasyonu boumllgesel teslimatlarda ccedilok
sayıda ayrı ayrı kuumlccediluumlk yuumlklemeler yapmak yerine tek bir araccedilla konsolide etmek boumllgesel
teslimatlar ve elleccedilleme işlemleri iccedilin oumldenen parayı optimize ederken taşımacılık
maliyetlerini duumlşuumlrerek toplam maliyetin indirgenmesini sağlamaktadır
Bu şekilde yuumlklerin konsolide edilmesi lojistikte yeni fırsatların ortaya ccedilıkmasına
neden olmaktadır lsquoZaman Bazlı Lojistikrsquo kavramı oumln plana ccedilıkmakta stokların en aza
indirilmesi guumlvenlik stoklarının miktarının azaltılması ile muumlşteri taleplerinin
karşılanmasında yuumlk konsolidasyonu oumlnemli accedilılımları da beraberinde getirmektedir
Tedarik zincirinin tuumlmuuml ele alındığında stokların takibi talebin youmlnetilmesi suumlrecini
daha yakın şekilde yapılandırılmasıyla teslimatların aralıklarının azaltılmasına katkı
sağlanmakta sonuccedilta konsolidasyonla daha kuumlccediluumlk ve sık siparişler olarak geri doumlnmektedir
Zaman bazlı strateji kullanıldığında konsolidasyon sayesinde taşımacılık maliyetlerini
kontrol edebilmek muumlmkuumln olabilmektedir Bunun iccedilin lojistik sektoumlruumlnde ccedilalışan firmalar
dikkatini taşımacılıkta konsolidasyonun faydalarını anlayabilecek şekilde odaklaması
gerekmektedir Gecikmeleri oumlnleyebilmek iccedilin konsolidasyonlar sipariş ve depolama
suumlreccedillerinden daha oumlncelikli olarak planlanmalıdır
Lojistik sektoumlruumlnde reaktif yaklaşıma goumlre taşımacılık faaliyetleri yuumlklerin konsolide
edilebilmesi iccedilin kuumlccediluumlk siparişleri daha buumlyuumlk yuumlklemelere doumlnuumlştuumlrecek şekilde hazırlıklı
72
olmayı gerektirir Reaktif konsolidasyonun başarılabilmesi yuumlklerin zamanında hazır
olmasına lojistik hizmet verenlerin yuumlkleme planlarına ve yuumlklerin konsolide edilebilecek
coğrafi dağılımlarına bağlı olmaktadır
Proaktif yaklaşımda ise yuumlk konsolidasyonu planlaması uumlreticinin pazar ve satış
tahminine uumlretim programlarına ve stok durumuna bağlı olarak belirlenebilmektedir
Konsolidasyonun yapılabilmesinde temel zorluk ister reaktif isterse proaktif olsun
lojistik tahminlemede yaşanan zorluklardır
Resim 316 Lojistik tahminleme
Bu zorlukların aşılması lojistik hizmet alan işletmelerin maliyetlerinin azaltılması
stokların duumlşuumlruumllmesi teslimatların daha duumlzenli hacircle getirilebilmesi aynı şekilde lojistik
hizmet verenler iccedilin de işletmelerinin başarılı olabilmesi hizmet alanlar ile hizmet verenlerin
birlikte ccedilalışmasına bağlıdır
b Dekonsolidasyon
Yuumlkuumln konsolidasyonu yani sevk edilecek malların bir terminalde birleştirilmesi
terminallerin verimli ccedilalışması iccedilin bir oumln şart olmaktadır Diğer yandan terminallere gelen
malların diğer taşıma sistemlerine aktarılması veya muumlşterilere dağıtımını sağlayacak
dekonsolidasyon konusu da konsolidasyon kadar oumln plana ccedilıkmaktadır
Dekonsolidasyon hizmetleri sonucunda navlun uumlcretleri ve transit zamanlar
azaltılabilir Giderek artan trafik sıkışıklığı problemine kuumlccediluumlk ccedilapta fakat etkili ccediloumlzuumlmler
sunulabilir
Rekabetin giderek arttığı bir duumlnyada uluslararası taşımacılıkta yuumlkuuml doğru yere doğru
zamanda doğru koşullarda ve en uygun maliyette iletilebilmek en oumlnemli amaccedil hacircline
gelmiştir Bu amacı gerccedilekleştirebilmenin bir parccedilası da terminallere gelen yuumlklerin
dağıtımında dekonsolidasyon suumlrecinin idaresi olmaktadır
Dekonsolidasyon verimliliği artırmak ve ekonomi sağlamak amacıyla yuumlklerin
boumlluumlnerek kuumlccediluumlk yuumlkler hacircline getirilerek gidecekleri teslim noktalarına goumlre sevk edilmek
uumlzere dağıtım merkezleri olarak terminallerde gerekli organizasyonlara tabi tutulmasıdır
Ayrıştırılmış kuumlccediluumlk kuumlmelere boumlluumlnmuumlş farklı teslim noktaları iccedilin yuumlklerin
dekonsolidasyonunda her bir yuumlk kuumlmesinin dağıtımın optimizasyonunu sağlayacak şekilde
73
yapılandırılması gereklidir Bunun iccedilin terminallere gelen yuumlklerin muumlşterilere yuumlk teslim
guumlzergacirchlarına ve teslim zamanlarına goumlre nakliye depolama sigorta ve diğer işlemleri
planlanmalıdır
Resim 317 Dekonsolidasyon işlemleri
Guumlnuumlmuumlzde gelişmiş uumllkelerde uumlretici perakendeci arasında teslimat ilişkisinin
kurularak gelen yuumlklerin ayrıştırılıp doğrudan depo antrepo gibi ara bekleme suumlreccedilleri
atlanarak kısa suumlrede teslimatlar sağlanabilmektedir
Bu şekilde uumlreticindashperakendeci hatta son kullanıcıya doğrudan teslimatların
yapılabilmesinde terminallerin roluumlnuumln gittikccedile artmakta olduğu goumlruumllmektedir Terminaller
dekonsolidasyon yapabilecek seviyede iş anlayışlarının geliştirmeleri sayesinde rollerinin
ccedilok daha hayaticirc boyuta ulaştığı anlaşılmaktadır Dekonsolidasyon merkezi kullanmanın en
buumlyuumlk faydası goumlnderici ve alıcılar uumlzerinde olmaktadır Bunlar
Uumlreticiler ve alıcılar iccedilin daha az emniyet stokları
Talep youmlnetimine dayalı stok seviye kontrol sistemleri
Pazara ccedilok daha kısa suumlrede ulaşım
Muumlşteri hizmetlerinin gelişmesi
Esnek ve kolay karar verme suumlreccedilleri
Maliyetlerdeki oumlnemli azalmalar şeklinde sayılabilir
Dekonsolidasyon hizmetlerinin genel iş akış suumlrecine bakıldığında suumlrecin uumlreticilerin
siparişlerin alınma aşamasından başlayarak yuumlklerin terminallerde boşaltılması yuumlklerin
accedilılması yuumlklerin yeniden duumlzenlenmesi etiketleme ve diğer işlemlerin yapılması daha
sonra teslim noktalarına goumlre tekrar konsolide etme terminal iccedilinde elleccedilleme ve stok
alanlarına yerleştirme yeniden yuumlkleme ve dağıtımı kapsamaktadır Ayrıca teslimatı
yapılmış olan yuumlklerin sağlıklı olarak ulaştığına dair kayıtların alınması da bu suumlrece dacirchil
edilmektedir
Dekonsolidasyon hizmetleri sonucunda navlun uumlcretleri ve transit zamanlar
azaltılabilir Giderek artan trafik sıkışıklığı problemine kuumlccediluumlk ccedilapta fakat etkili ccediloumlzuumlmler
sunulabilir Dekonsolidasyon rekabetin hızla arttığı guumlnuumlmuumlzde taşımacılık hatlarında ve
dağıtım merkezlerinde oluşan yoğunluğun azaltılmasında oumlnemli adımlardan biri olmaktadır
74
333 Teslim Yerlerine Goumlre Yuumlkler
Kara yolu taşımacılığında yuumlkler teslim yerlerine goumlre iki gruba ayrılır Bunlar
Tek yuumlkleme ve tek teslim adresi olan yuumlkler
Birden fazla teslim adresi bulunan yuumlkler
3331 Tek Yuumlkleme ve Tek Teslim Yeri Olan Yuumlkler
Yuumlkleme ve boşaltma işlemleri tek bir adreste yapılan uluslararası yuumlklerdir Oumlrneğin
A (İstanbul-Tuumlrkiye) noktasından yuumlklenen eşyanın B (Frankfurt-Almanya) varış noktasında
teslim edilmesidir Uygulamada genellikle goumlnderici muumlşteriden ccedilıkış noktası uumlretim yeri
veya depo eşya teslim ve boşaltma noktası ise alıcı muumlşteri deposudur
Kara yolu taşımacılığında taşıyıcı olarak lojistik firma boşaltmada suumlrat ve zaman
tasarrufu sağlaması doumlnuumlş seferi planlamasının daha kolay ve guumlmruumlkleme işlemlerinin daha
suumlratli gerccedilekleşmesi nedeni ile tek bir teslim adresinde yuumlkuuml bulunan sevkiyatları tercih
etmektedir
3332 Birden Fazla Teslim Yeri Bulunan Yuumlkler
Birden fazla teslim yeri bulunan yuumlklerin sevkiyatı yurt dışındaki farklı boumllgelere
malların teslim edilmesidir Treylerin birden fazla teslim yerine taşıdığı yuumlkleri parccedilalar
hacirclinde teslim etmesi hem zaman hem de taşıma maliyetine olumsuz etkide bulunmaktadır
Planlamanın yeterince yapılamadığı kuumlccediluumlk hacimli işletmelerin tarifeli olmayan taşımalarda
kullanmak zorunda kaldığı bir youmlntem olarak goumlruumllmektedir
Resim 318 Teslim yerlerine goumlre yuumlklerin ayrılması
Uluslararası kara yolu taşımacılığında birden fazla teslim yeri bulunan yuumlk sevkiyatı
sıklıkla rastlanan bir durumdur Oumlrneğin A (İstanbul-Tuumlrkiye) ccedilıkış noktasında farklı
goumlndericilerin kuumlccediluumlk hacimli parsiyel yuumlkleri bir araccedilta toplanarak Avrupa Birliği iccedilinde
farklı B C D E ve F varış noktalarına kara yolu ile dağıtımı yapılabilmektedir
334 Lojistik Firma ve Yuumlk Temini
Kara yolu eşya taşımacılığında lojistik firmanın taşıma organizatoumlruuml olarak başlıca
roluuml taşımacılıkta goumlndericilerin yuumlklerinin teslim yerlerine en iyi koşullarda ulaştırılmasına
youmlnelik faaliyetlerde bulunmasıdır
75
Kara yolu ile yapılacak olan uluslararası taşıma suumlreci sipariş alımı ile başlar
Muumlşterinin vereceği siparişin daha oumlnce yapılmış olan hizmet soumlzleşmesine uygun olması
gerekir Alınan siparişlerin soumlzleşme şartlarına uygun olup olmadığı denetlenmelidir
Yapılan denetim sonunda siparişin soumlzleşme şartlarına uygun olmayan konuları muumlşteri ile
goumlruumlşuumllerek soumlzleşme şartlarına uygun hacircle getirilmelidir
Siparişle ilgili olarak gerccedilekleştirilecek olan sevkiyatın sorunsuz bir şekilde
yapılabilmesi iccedilin gerekli koordinasyonun sağlanması gerekir Yapılacak olan sevkiyatta
oumlnemli olan unsurlar şunlardır
Doğru mal
Doğru araccedillar
Doğru zaman
En duumlşuumlk maliyetle taşımak
En guumlvenli şekilde alıcısına ulaştırmaktır
Goumlndericinin lojistik firmadan beklentisi sadece rekabetccedili fiyatlara dayanmamakta
sevk edilecek eşyaya ait taşıma deneyimi ve taşımanın emniyetli bir şekilde yapılması ve
uumlruumlnlerin tam zamanında teslim edilmesi başta olmak uumlzere hizmet kalitesi yuumlksek bir
şekilde yerine getirebilmesine bağlı olmaktadır
Bu nedenle lojistik firmanın yuumlkuumln temin edilmesi teklif tuumlrleri yuumlklerin araccedil
tuumlrlerine ve teslim yerlerine goumlre tasnifi gibi pek ccedilok konuda planlama yapması gerekir
Lojistik firmanın yuumlk temini iccedilin başvurduğu başlıca youmlntemler
Lojistik firmanın pazarlama ccedilalışmaları sonucu kazanılan muumlşterilere ait yuumlkler
Konsolidasyonu yapmak uumlzere alt yuumlkleyicilerin aktardıkları yuumlkler
Yurt dışı acentesinin youmlnlendirdiği yuumlklerdir
Resim 319 Lojistik firmanın iletişim kanalları ile yuumlk temini
Lojistik firma tanıtım reklam promosyon ccedilalışmaları gibi pazarlama faaliyetleri
sonucu yeni muumlşteriler edinerek goumlndericilerden yeni yuumlk talepleri temin edebilir
Lojistik firmanın yuumlk temininin bir başka yolu ise alt yuumlkleyicilerden aldıkları
yuumlklerdir Lojistik firmanın en oumlnemli rekabet avantajı yuumlk konsolidasyonu yapmasıdır
Sevkiyat iccedilin yeterli yuumlk hacmine ulaşamayan lojistik firmalar yuumlklerini diğer lojistik
76
firmalara devrederek birleştirir Ayrıca yurt dışı temsilcisi veya acenteler kendilerine gelen
yuumlk siparişlerini lojistik firmalara aktarabilir
Ccedileşitli youmlntemler ile yuumlk temin eden lojistik firma farklı iletişim kanalları vasıtası ile
temin ettiği bu yuumlklerin resmi bağlantısını gerccedilekleştirir
Faks ile sipariş alımı
İnternet uumlzerinden sipariş alımı
3341 Faks ile Sipariş Alımı
Siparişin faks ile alınması durumunda hizmet talep formu (Yuumlkleme talimatı formu)
muumlşteriye oumlnceden goumlnderilmelidir Muumlşteri firma sevkiyatla ilgili buumltuumln bilgileri form
uumlzerinde doldurarak lojistik firmaya faks ile goumlndermelidir Hizmet talep formu uumlzerine
doldurulacak bilgiler doğru ve eksiksiz olmalıdır
Resim 320 Faks ile sipariş alımı
3342 İnternet Uumlzerinden Sipariş Alımı
Lojistik firmaların birccediloğunun internet sitelerinde hizmet talep formları vardır
Muumlşteriler lojistik firmanın internet sitesindeki hizmet talep formunu doldurarak da sipariş
bildirimi yapabilir
Resim 321 İnternet uumlzerinden sipariş alımı
Teknolojideki gelişmeler lojistik sektoumlruumlnde de kendini goumlstermiştir Geleneksel sipariş
alma youmlntemleri yerini internet uumlzerinden sipariş alımlarına bırakmıştır İnternet uumlzerinden
alınan siparişler her iki tarafın da zaman kazanmasına fırsat tanımaktadır Daha hızlı işlem
yapılabilmektedir
77
335 Lojistik Firma ve Teklif Tuumlrleri
Lojistik firmanın muumlşterilerine vereceği teklifler iki gruba ayrılır Bunlar
Tarifeli sevkiyat iccedilin verilen teklifler
Yuumlk bazında verilen teklifler
Resim 322 Teklif verme
3351 Tarifeli Sevkiyat İccedilin Verilen Teklifler
Tarifeli sevkiyat iccedilin verilen teklifler 3 aylık 6 aylık 1 yıllık veya daha uzun doumlnemde
suumlrekli ccedilalışma potansiyeli bulunan yuumlklere youmlnelik tekliflerdir
Tarifeli sevkiyatlar uumllkenin ihracat ve ithalat hacimlerindeki ekonomik
dalgalanmalardan etkilenmeyen uzun doumlnemli iş ve fiyat garantisi bulunan yuumlklemelerdir
Fiyatlar ve kacircrlılık genellikle yuumlk bazında verilen sevkiyatlara goumlre daha duumlşuumlk olmaktadır
Tarifeli sevkiyatlar hacim olarak genelde şu oumlzellikleri taşımaktadır
Tam kamyon yuumlkuuml (FTL) veya katlarıdır
Aynı kamyonda tek bir alıcıya youmlnelik yuumlkler bulunmaktadır
Homojen (aynı oumlzellikte) yuumlklerden oluşmaktadır
Teslim noktaları birdir ya da ccedilok az sayıdadır
Tarifeli teklif ccedilalışma biccedilimi ile goumlnderici alıcı ve lojistik firmanın karşılıklı olarak
geleceğe youmlnelik planlama yapması kolaylaşmakta faaliyetlerin gerccedilekleştirilmesine youmlnelik
stratejiler oluşturabilmektedir
3352 Yuumlk Bazında Verilen Teklifler
Yuumlk bazında verilen teklifler muumlşterilere bir defaya mahsus taşımalar iccedilin verilen
tekliflerdir Genellikle bir veya birkaccedil kamyonluk parsiyel yuumlkleri kapsayan hacimdedir
Lojistik firma yuumlk bazında gelen talepleri sevkiyat ve rekabet durumunu goumlz oumlnuumlne
alarak değerlendirmektedir Bu amaccedilla ccedilıkış yeri yuumlkuumln cinsi ambalaj tuumlruuml ile oumllccediluumllerini baz
alarak navlun fiyatlandırması yapma yoluna gitmektedir
Yuumlk bazında ccedilalışmalar toplam hacim olarak genellikle tarifeli ccedilalışmalara goumlre daha
duumlşuumlk seviyededir Geleceğe youmlnelik bir plan yapılamaması ve mevsimsel yuumlk
78
dalgalanmalarından etkilenmesi nedeniyle yuumlk bazında verilen teklifler lojistik firma iccedilin
tercih edilen ccedilalışma youmlntemi olmamaktadır
Resim 323 Kamyon yuumlkuuml
336 Lojistik Firmaya Gelen Yuumlk Taleplerinin Değerlendirilmesi
Hizmet sektoumlruumlnde faaliyet goumlsteren bir işletme olan lojistik firma muumlşteriye verdiği
tarifeli ya da tarifesiz sevkiyat tekliflerinde muumlşteri istek ve ihtiyaccedillarının neler olduğunu
accedilık bir şekilde ortaya koymalıdır
Bu nedenle muumlşterilerinden gelen taleplerin neler olduğunu ve hangi hizmetleri
kapsadığını goumlsteren yanlış anlamalara meydan vermeyecek ve gelecekteki muhtemel
belirsizlik durumunda bir ispat belgesi (karine) oumlzelliğini taşıyan lsquoYuumlk Talep Formursquo
muumlşteriye goumlnderilerek (Resim 123) talepler yazılı olarak alınmalıdır Soumlzluuml alınan yuumlk
talepleri mutlaka yazılı hacircle doumlnuumlştuumlruumllmelidir
Lojistik firma yuumlk talep formunda talep edilen hizmetlerin kapsamını incelemeli
hizmeti en iyi şekilde gerccedilekleştirecek bir teklif hazırlamalıdır Lojistik firmanın hizmet
alanı dışında bulunan konular muumlşteriye accedilık bir şekilde anlatılmalıdır Lojistik firma
muumlşteri ilişkilerinde yol goumlsterici bir rol uumlstlenmeli danışmanlık goumlrevini de yerine
getirmelidir
Lojistik firma talep formunda yer alan hizmetleri veremeyecek durumda ise bunu
accedilıkccedila muumlşteriye bildirerek muumlşterinin mallarını zamanında yerine ulaştırabilmesi iccedilin başka
bir firmaya youmlnelmesini sağlamalıdır
79
Resim 324 Yuumlk teklif başvuru formu
80
UYGULAMA FAALİYETİ
İşlem Basamakları Oumlneriler
AETR Anlaşması
normlarına bağlı kalarak
suumlruumlcuumllerin kullanacakları
araccedillara yaş olarak
uygunluğunu denetleyiniz
Denetim sırasında araccedilların toplam ağırlığına
yolcu ya da yuumlk taşıma durumuna ve gidilecek
mesafenin uzunluğuna dikkat ediniz
AETR Anlaşma
koşullarına goumlre suumlruumlcuumllerin
dinlenme ve mola suumlrelerine
uyup uymadıklarını
denetleyiniz
Denetim sırasında araccedilta kaccedil suumlruumlcuuml
bulunduğuna taşıma esnasında feribot tren vb
araccedilların kullanılıp kullanılmadığına dikkat ediniz
Taşınacak yuumlkuumln
oumlzelliğine goumlre treyler seccedilimini
yapınız
Yuumlkuumln ccedileşidi hacmi ambalaj şekli ve ağırlığı
araccedil seccediliminde dikkat etmeniz gereken unsurlar
olmalıdır
Boş araccedil bildirim
formunu muumlşteriye goumlndererek
araccedil kapasitesine goumlre yuumlk
siparişi alınız
Yuumlkleri oumlzelliklerine goumlre parsiyel yuumlk ve tam
kamyon yuumlkuuml olarak sınıflandırmaya dikkat ediniz
Kamyonu doldurmayan
parccedila yuumlkler iccedilin konsolidasyon
işlemini gerccedilekleştiriniz
Konsolidasyon işleminde yuumlklerin gideceği
yerleri ve yuumlklerin oumlzelliklerini oumln planda tutarak
yuumlkleme yapmaya dikkat ediniz
Online yuumlk teklif
başvurusu ile gelen yuumlk
tekliflerini oumlzelliklerine goumlre
değerlendiriniz
Teklifleri yuumlk bazında ve tarifeli olarak
değerlendirmeye tabi tutmaya dikkat ediniz
UYGULAMA FAALİYETİ
81
A- OBJEKTİF TESTLER (OumlLCcedilME SORULARI)
Aşağıdaki soruları dikkatlice okuyunuz ve doğru seccedileneği işaretleyiniz
1- AETR Soumlzleşmesine goumlre azami ağırlığı 75 tonu aşmayan taşıtlar iccedilin suumlruumlcuuml yaşı kaccedil
olmalıdır
E) 18 B) 19 C) 20 D) 21
2- AETR Soumlzleşmesine goumlre istisnalar hariccedil guumlnluumlk taşıt kullanma suumlresi en fazla kaccedil saat
olmalıdır
A) 9 B) 10 C) 11 D) 12
3- Suumlruumlcuuml 45 saatlik bir araccedil kullanımı sonrasında AETR Soumlzleşmesine goumlre en az kaccedil
dakika mola vermek zorundadır
A) 55 B) 35 C) 45 D) 60
4- Taşıtta en az iki suumlruumlcuuml olmak şartıyla her otuz saatlik araccedil kullanım suumlresi boyunca her
bir suumlruumlcuuml en az kaccedil saat dinlenmelidir
A) 5 B) 8 C) 6 D) 7
5- Aşağıdakilerden hangisi taşıma şirketlerinin suumlruumlcuuml seccedilerken aradığı niteliklerden biri
değildir
A) Araccedil kullanımında ehil olması
B) Guumlmruumlk işlemlerini ve dokuumlmantasyonu bilmesi
C) Yuumlkleme ve boşaltmalara nezaret etmesi
D) Muhasebe bilgisine sahip olması
6- Genellikle meşrubat firmalarının tercih ettiği aracın istenilen kısmından istenildiği kadar
yuumlk boşaltılmasına imkacircn veren treyler tuumlruuml hangisidir
A) Frigofrik treyler B) Maksima treyler C) Damper şasi treyler D) Tenteli treyler
7- Aşağıdakilerden hangisi oumlzellik taşıyan yuumlkler arasında yer almaz
A) Canlı hayvan B) Kuru yuumlkler C) Tehlikeli maddeler D) Bozulabilir gıda
8- Aşağıdakilerden hangisi dekonsolidasyon suumlreci iccedilinde yer almaz
A) Etiketleme ve diğer işlemlerin yapılması
B) Tekrar konsolide etme
C) Araccedil iccedilinde elleccedilleme
D) Stok alanlarına yerleştirme
OumlLCcedilME VE DEĞERLENDİRME
82
9- Aşağıdakilerden hangisi tarifeli sevkiyata ait bir oumlzellik değildir
A) Parsiyel kamyon yuumlklerinden oluşur
B) Aynı kamyonda tek bir alıcıya youmlnelik yuumlkler bulunmaktadır
C) Homojen (aynı oumlzellikte) yuumlklerden oluşmaktadır
D) Teslim noktaları bir veya ccedilok az sayıdadır
Aşağıdaki cuumlmlelerde boş bırakılan yerlere doğru kelimeleri yazınız
10- Ulaştırma Bakanlığının Eşya Taşımasına Dair Youmlnetmelikrsquoine goumlre uluslararası eşya
taşımacılığında kullanılacak taşıtlardan yaşının hellip yaşından buumlyuumlk istiap haddinin helliphellip
tondan kuumlccediluumlk olmaması zorunludur
11- Guumlnluumlk dinlenme suumlresi taşıt hareket hacirclinde değil ve bir helliphelliphellip ile donatılmışsa taşıtta
kullanılabilir
12- Semi treyler ccedilekildiği araca helliphellip adı verilen bir bağlantı aracıyla bağlanan kara yolu
yuumlk taşıtıdır
13- Aynı youmlne giden yuumlklerin konsolide edilip birden fazla araccedil yerine tek bir araccedilla sevk
edilmesi taşıma helliphelliphelliphelliphellip duumlşuumlrmektedir
14- yuumlklerin boumlluumlnerek kuumlccediluumlk yuumlkler hacircline getirilerek gidecekleri teslim
noktalarına goumlre sevk edilmek uumlzere terminallerde gerekli organizasyonlara tabi tutulmasıdır
DEĞERLENDİRME
Cevaplarınızı cevap anahtarıyla karşılaştırınız Yanlış cevap verdiğiniz ya da
cevap verirken teredduumlt ettiğiniz sorularla ilgili konuları faaliyete geri doumlnerek tekrarlayınız
Cevaplarınızın tuumlmuuml doğru ise bir sonraki uygulama testine geccediliniz
83
Aşağıda uluslararası kara yolu eşya taşımacılığının bileşenleri ile ilgili
uygulamalarda karşınıza ccedilıkacak durumlar sıralanmıştır Uluslararası kara yolu eşya
taşımacılığının bileşenleri ile ilgili listelenen davranışları tabloda bulunan
değerlendirme oumllccedileğine goumlre değerlendiriniz
DEĞERLENDİRME
Yapılan değerlendirme sonunda ldquoHayırrdquo şeklindeki cevaplarınızı bir daha goumlzden
geccediliriniz Kendinizi yeterli goumlrmuumlyorsanız oumlğrenme faaliyetini tekrar ediniz Buumltuumln
cevaplarınız ldquoEvetrdquo ise bir sonraki oumlğrenme faaliyetine geccediliniz
Değerlendirme Oumllccediluumltleri Evet Hayır
1 AETR Anlaşması normlarına bağlı kalarak suumlruumlcuumllerin
kullanacakları araccedillara yaş olarak uygunluğunu denetlediniz mi
2 AETR Anlaşma koşullarına goumlre suumlruumlcuumllerin dinlenme ve
mola suumlrelerine uyup uymadıklarını denetlediniz mi
3 Taşınacak yuumlkuumln oumlzelliğine goumlre treyler seccedilimini yaptınız
mı
4 Boş araccedil bildirim formunu muumlşteriye goumlndererek araccedil
kapasitesine goumlre yuumlk siparişi aldınız mı
5 Kamyonu doldurmayan parccedila yuumlkler iccedilin konsolidasyon
işlemini gerccedilekleştirdiniz mi
Online yuumlk teklif başvurusu ile gelen yuumlk tekliflerini
oumlzelliklerine goumlre değerlendirdiniz mi
UYGULAMA FAALİYETİ
84
Ofis yuumlkleme sahası ve depo ortamında bilgisayar el terminali forklift elleccedilleme
elemanları gibi donanım ve araccedil gereccedilleri kullanarak Karayolları Kanunu ve uluslar arası
anlaşmalara uygun şekilde yuumlkleme ve sevkiyat işlemlerini yapabileceksiniz
Araccedil yuumlkleme planı uygulamasının yararlarını araştırınız
Yuumlkleme planı ccedilıkarılarak araccedil yuumlklemesi yapan bir nakliye şirketi veya lojistik
firmaya giderek uygulama hakkında bilgi alınız
Yuumlkleme sırasında meydana gelebilecek uumlruumln hasarlarında lojistik firmanın nasıl
bir uygulama yaptığı konusunda bilgi toplayınız
Canlı hayvan taşımacılığında yuumlkleme işleminin nasıl gerccedilekleştirildiğini ve hangi
kurallara uyulduğunu araştırınız
Bozulabilir gıda maddelerinin yuumlklenmesi ve uyulması gereken kurallar hakkında
bilgi toplayınız
Bu araştırmaları yaparken bulabileceğiniz resim katalog dergi vb dokuumlmanları sınıf
ortamına getirerek bilgilerinizi arkadaşlarınızla paylaşınız
Araştırma yaparken ccedilevrenizde bulunan lojistik firmalardan ya da nakliye firmaları ile
kargo hizmeti veren firmalardan işletmelerin ilgili boumlluumlmlerinden ve youmlneticilerinden
yararlanabilirsiniz Ayrıca internet ortamında nakliye işi ile ilgilenen işletmelerin sitelerine
girerek gerekli bilgi ve dokuumlmanları elde edebilirsiniz
4 YUumlKLEME VE SEVKİYAT 41 Yuumlkleme Planı
Lojistik firmaların buumlyuumlk depolarında nakliye araccedillarına yuumlkleme yapılmadan oumlnce
sevk edilecek uumlruumlnlerin hangi araccedillara hangi sıra ile yuumlkleneceğinin planlanması ve bu
planların talimat hacircline getirilerek yuumlkleme ve elleccedilleme elemanlarına bildirilmesi gerekir
Araccedillara yuumlkleme yapılmadan oumlnce yuumlkleme ile ilgili bir plan ccedilıkarılması gerekir Bu
plan satış siparişlerine goumlre araccedilkonteyner yuumlklemesinin en uygun şekilde
gerccedilekleştirilmesini sağlayacaktır
Yuumlkleme planı gelişmiş depo organizasyonlarında aracın ya da konteynerin goumlruumlntuumlsuuml
uumlccedil boyutlu olarak bilgisayar ekranına yansıtılarak yapılır Yuumlklenecek aracın en boy
yuumlkseklik gibi bilgileri taşınacak olan uumlruumlnuumln ya da ambalajının oumllccediluumlleri ile karşılaştırılarak
en uygun yuumlkleme planı ortaya ccedilıkarılır
OumlĞRENME FAALİYETİndash4
ARAŞTIRMA
AMACcedil
85
Bilgisayar yardımıyla oluşturulan yuumlkleme planı bilgileri yuumlklemeyi koordine eden
depo elemanına ulaştırılarak forklift kullanıcısının ya da elleccedilleme elemanlarının yuumlkleme
planına uygun olarak yuumlkleme yapması sağlanmış olur
Resim 41 Konteyner ya da roumlmork yuumlkleme planı
Yuumlkleme planında bulunması gereken unsurlar şunlardır
Uumlruumlne ve ambalajına ait bilgiler (en boy yuumlkseklik ağırlık vb)
Uumlruumlnuumln yapısal oumlzelliği (katı sıvı vb
Araca ait bilgiler (en boy yuumlkseklik aks sayısı istihap haddi vb)
Uumlruumlnuumln ve ambalajının ccedilevrilebilme oumlzelliği
Uumlzerine başka bir uumlruumlnuumln konulma izni
Sevkiyat sırasında muumlşteritedarikccedili oumlnceliği
Palet ve kutu maliyetleri
Resim 42 Tır dorsesi yuumlkleme planı
411 Yuumlkleme Planının Yararları
Yapılan yuumlkleme planına ile bir kamyonu ya da yuumlkleme aracını oluşturmayan
siparişlerin maliyeti en aza indirecek şekilde bir başka uygun siparişle birleştirilmesi
sağlanacaktır Bu durumda maliyet oumllccediluumltleri goumlz oumlnuumlnde bulundurularak en uygun sipariş
birleştirmeleri ve ilgili araccedil eşleştirmeleri yapılarak sevkiyat hazır hacircle getirilecektir
86
Resim 43 Ambalaj ve yuumlkuumln yapısına goumlre yuumlkleme planı
Yuumlkleme planı ile uumlruumlnlerin araca yuumlklenmesi sırasında muumlşteri adresi ve teslim yerleri
dikkate alınarak yuumlkleme yapılacaktır Buna goumlre ilk teslim adresinden son teslim adresine
doğru araccedil yuumlklenerek boşaltma sırasında uumlruumlnuumln hasar goumlrmemesi sağlanacak ve zamandan
tasarruf edilerek nakliye maliyetleri azaltılmış olacaktır
Yuumlk taşıyacak olan araccedilların taşıdıkları yuumlkle birlikte guumlvenli seyredebilmeleri iccedilin
sağlam bir dorse yapısına sahip olmaları gerekir Resim 44rsquote goumlruumllduumlğuuml gibi araccedilların oumln
duvarları taşınan faydalı yuumlk ağırlığının 80rsquoine denk gelen bir guumlccedille oumlne doğru hareket
ederek ccedilarpmasını karşılayacak sağlamlıkta olmalıdır Aracın yan duvar ve panelleri ise
taşınan faydalı yuumlk ağırlığının 50rsquosine denk gelen bir guumlccedille yanlara ccedilarpmasını
karşılayacak sağlamlıkta yapılmalıdır
Resim 44 Kuvvetlerin youmlnler doğrultusunda dağılımı
Yuumlk taşıma amaccedillı araccedilların taban yuumlzeylerinin kaymaz malzeme ile kaplanması
yuumlkuumln araccedil hareket hacirclinde iken daha sabit bir konumda taşınmasını sağlayan bir başka
oumlnemli faktoumlrduumlr
Araccedillar taşınması amaccedillanan oumlzel yuumlklerin oumlzellikleri doğrultusunda tasarlanmalı ve
oumlzel yuumlkuumln gerektirdiği guumlvenlik sistemine sahip bir şekilde imal edilmelidir Yuumlkleme planı
sayesinde araccedillara yuumlklenecek yuumlklerin oumlzellikleri hacim ve boyutları oumlnceden tespit
edilerek araccedil iccedilinde en emniyetli hangi noktada duracağı ve alınacak oumlnlemler grafikler
yardımıyla belirlenebilmektedir
87
Kamyonlar roumlmorklar ve yarı roumlmorklar yuumlklenirken izin verilen maksimum aks
ağırlıklarını aşmamaya oumlzen goumlsterilmelidir Bir başka oumlnemli nokta ise youmlnlendirici aksa
duumlşen minimum gerekli yuumlk miktarından daha az bir yuumlkuumln gelmesini oumlnlemektir Zira
youmlnlendirici aksın guumlvenli bir youmlnlendirme işlevi iccedilin belli bir yuumlkuumln altında bulunması
şarttır
Yuumlkuumln araccedilların sahip olduğu dingillerin her birine izin verilen minimum ve
maksimum miktarlarda dağılmasının hem guumlvenlik accedilısından hem de ekonomik bir taşıma
performansı accedilısından buumlyuumlk yararları vardır Bu nedenle Resim 45rsquote goumlruumllen yuumlk dağılım
planları her aracın sahip olduğu teknik oumlzellikler ve oumllccediluumller doğrultusunda hazırlanmalı
yuumlklemeler ise bu planlar doğrultusunda yapılmalıdır
Resim 45 Yuumlk ağırlık dağılım planı
Genel yuumlklerin taşınmasında birtakım kurallara uyulması gerekir Uumlruumlnlerin
taşınmasında ortaya ccedilıkan ezilme kırılma deformasyon gibi etkilenmeler başlıca uumlccedil
faktoumlrden kaynaklanmaktadır Bunlar
Malların birbirine ccedilarpması
Sarsıntı (titreşim)
İstiflemedir
Ccedilarpma ve sarsıntıyı ortaya ccedilıkaran zararın boyutu yol ve taşıtın niteliği ile istiflemeye
bağlı olarak değişir Oumlzellikle doumlkme yuumlk taşımacılığında yığın yuumlksekliği ne kadar fazla
olursa zedelenme oranı o derece artmaktadır
Ambalajlı uumlruumlnlerin mekanik etkilerden korunması veya ortaya ccedilıkan zararların en az
seviyede tutulması iccedilin uumlzerinde durulması gereken hususlar şunlardır
Ambalajların kara yolu taşımasına uygun olması
Yuumlklemeye oumlzen goumlsterilmesi
İstif sayısı ile yuumlkleme guumlvenliğinin kontrol edilmesi
Paletli yuumlklerde palet iccedilindeki birim sayısının azaltılması
Yuumlklemeye kadar elleccedillemelerin en aza indirilmesi muumlmkuumlnse işletme iccedilinde
taşımanın bant veya konteynerle yapılması gerekir
88
Resim 46 Bant yardımıyla yuumlkleme
42 Yuumlkleme Kuralları
Taşıma sırasında hasarın oluşmaması iccedilin yuumlklemeler lojistik firma yetkilisi
nezaretinde yapılır Lojistik firma yetkilileri yuumlkleme yaparken şu konulara dikkat etmelidir
Yuumlklenecek eşyanın doğru araca yuumlklenmesine muumlşteriye sevk edilene kadar depo
iccedilinde oumlzenle korunmasına ve etiketlendirilmesine dikkat edilmelidir
Bir arada bulunması sakıncalı olan uumlruumlnler aynı araca yuumlklenmemelidir
Yırtılmış veya hasar goumlrmuumlş ccediluval kacircğıt torba paket vb eşyalar iccedilin gerekli
durumlarda ambalaj değişikliğine gidilmeli veya hasarlı yerler onarılmalıdır
Ccediluval ve paketler doğrudan aracın kasası ile temas etmemeli altlarına teması
engelleyecek cisimler konulmalı veya paletle yuumlkleme yapılmalıdır
Paketler tek sıra hacirclinde aracın tabanına yuumlklendikten sonra uumlzerine başka bir
yuumlkleme yapılacak ise yuumlkleme yapılmadan oumlnce tabandaki paketlerin uumlzerine kontrplak
veya strafor konulmalı ve bundan sonra yuumlkleme yapılmalıdır
Muumlmkuumln olduğunca ağır ambalajlı uumlruumlnler alt sıralara hafif olanlar ise uumlste gelecek
şekilde yuumlkleme yapılmalıdır
Plastik ambalajlar ile ahşap ambalajlar uumlruumlnuumln muumlsaade edilen istif hadlerine goumlre
uumlst uumlste konmalıdır
Eşyaların yuumlklenmesinde ambalaj ağızlarının yukarıya gelmesine oumlzenle dikkat
edilmelidir
Aracı yuumlklemeden oumlnce isim ve miktar kontrolleri diğer tuumlm eşya ccedileşitlerinde
olduğu gibi yuumlkleme sorumlusu tarafından yapılmalıdır
89
Resim 47 Lojistik firma deposundan araccedillara yuumlkleme yapılması
Teneke ambalajların yuumlklenmesinde sıralar arasına karton kontrplak veya strafor
konulmalı ambalajların birbirine temas etmesi oumlnlenmelidir
Soğuktan etkilenebilecek eşyalar kış aylarında araccedil kasasının orta kısmına
yuumlklenerek soğuğun etkisi en aza indirilmelidir
Uumlruumlnlerin araccedil ya da konteyner iccediline yerleştirilmesi sırasında yuumlkleme planına bağlı
kalınmasına oumlzen goumlsterilmelidir
Uumlruumlnler ağırlık ve hacimlerine goumlre araccedil iccediline eşit oumllccediluumllerde yerleştirilmeli boumlylece
aracın daha guumlvenli ve daha suumlratli seyretmesi sağlanmalıdır
Bazı eşyalar muumlşteri talepleri goumlz oumlnuumlne alınarak paletli olarak sevk edilmelidir
Sevkiyat rotasına goumlre oumlncelikli olarak muumlşterilere teslimi yapılacak uumlruumlnlerin
yuumlkleme sırasında oumln boumlluumlmlere yerleştirilmesine dikkat edilmelidir
Sevkiyatı yapılacak uumlruumlnlerin ambalajlarının temizliğine etiketlerinin doğru ve
yapışmış olmasına titizlikle dikkat edilmelidir
Uumlruumlnlerin uumlstlerinin kapatılacağı brandanın temiz olmasına ve yırtık delik gibi uumlruumlne
zarar verebilecek kusurunun olmamasına dikkat edilmelidir
Aracın eşyanın yuumlklenmesine uygunluğu kontrol edilmelidir Treyler iccedilinde toz
ıslaklık tavanında delik ve yırtık olmamalıdır Uygun olmayan araccedillar uygun olanları ile
değiştirilmeli veya aksaklıkları giderilmelidir
Kolili veya paletli yuumlklerde malların suumlrtuumlnmesini ve ccedilarpmasını oumlnlemek amacıyla
koli ve palet araları tel ahşap malzeme veya kartonla sıkıştırılmalıdır
Araccedil hacminden daha az miktardaki yuumlkler iccedilin hava yastıkları kullanılmalıdır
Lojistik firma yuumlklemenin uygunluğunu denetlemeli aksaklıkları duumlzelttirmelidir
Yuumlkleme kalifiye elemanlar tarafından gerccedilekleştirilmelidir
90
Resim 48 Paletli yuumlkleme
Araccedil iccedili istiflemeye oumlzen goumlsterilmeli taşıma sırasında duumlşme ccedilarpma ve
suumlrtuumlnmeden kaynaklanan bir hasarın olmaması iccedilin oumlnlemler alınmalıdır
Aracın muumlhuumlrlemesi yuumlklemeden sonra goumlnderici ve lojistik firma tarafından
yapılmalıdır
43 Yuumlklemede Sembol ve İşaretler
Nakliye araccedillarına yuumlklenecek olan uumlruumlnlerin yapısal oumlzelliklerine goumlre ambalajlarının
uumlzerine yapıştırılacak semboller farklılık goumlsterir Bu semboller uumlruumlnlerin hangi şartlarda
muhafaza edileceğini ne şekilde yuumlkleneceğini yuumlkleme ve boşaltma sırasında uyulması
gereken youmlntem ve kuralları da belirler
Ambalajlamada kullanılan işaretleme ldquoUluslararası Standartlar Oumlrguumltuumlrdquo tarafından
(ınternational standarts organization ISO) belirlenerek ISO 780 olarak yayınlanmış daha
sonra revize edilerek ISO 7000 olarak kabul edilmiştir
431 ldquoKırılabilirrdquo İşareti
Aslında tuumlm uumlruumlnler taşınma esnasında hasar goumlrebilir Ambalajın kullanım amacı da
uumlruumlnleri bu hasarlara karşı korumaktır Bu yuumlzden bir ambalaj 75 cm yuumlkseklikten sert bir
zemine duumlştuumlğuumlnde uğrayacağı şoka karşı uumlruumlnuuml koruyucu nitelikte olmalıdır Kırılabilir
işareti cam uumlruumlnlerde hassas elektronik ve tıbbi cihazların ambalajlarında kullanılmalıdır
Resim 49 Kırılabilir işareti
91
432 ldquoBu Youmlnderdquo İşareti
ldquoBu tarafı yukarıya gelsinrdquo şeklinde de yorumlanabilir İki ok işaretinden oluşan bu
sembol ambalajın dikey olarak hangi youmlnde konulacağını goumlsterir Ambalajın karşılıklı
olarak her iki tarafına yapıştırılır
Resim 410 Bu youmlnde işareti
433 ldquoNemden Koruyunrdquo İşareti
Yuumlkleme taşıma boşaltma ve depolama sırasında suyla teması sakıncalı olan ıslanma
durumunda zarara uğrayabilecek uumlruumlnleri ifade eder Siyah zemin uumlzerine beyaz accedilık
şemsiye ile goumlsterilir
Resim 411 Nemden koruyun işareti
434 ldquoSıcaklık Sınırırdquo İşareti
Sıcaklıkla ilgili bu sembol nispeten yenidir Taze uumlruumlnlerin kalitesinin muhafaza
edilmesi iccedilin gerekli sıcaklık derecesini goumlsterir Maksimum ve minimum ısı derecesi
termometre resminin iki yanına basılmalıdır
Resim 412 Sıcaklık sınırı işareti
92
44 Bozulabilir Gıda Maddelerinin Yuumlklenmesi
Yaş sebze ve meyveler hayvansal uumlruumlnler su uumlruumlnleri gibi ccedilabuk bozulabilir uumlruumlnlerin
uumlretimlerinden başlanarak tuumlketimlerine kadar soğuk ortamlarda muhafaza edilmeleri
gerekmektedir Bu uumlruumlnler genel olarak donma derecelerinin uumlstuumlnde bir soğutma sistemi ile
muhafaza edilmelidir Bu sebeple ccedileşitli soğutma youmlntemleri uygulanarak uumlruumlnlerin
kalitesini bozmadan hijyenik ortamlarda korunması yuumlklenmesi ve taşınması gerekmektedir
Bozulabilir gıda maddelerinin yuumlklenmesinde uumlruumlnlerin sıcak ve soğuktan
etkilenmemesi bozulmaması ve uygun koşullarda sevk edilmesi iccedilin gerekli teknik koşullar
sağlanmalıdır Bu nedenle yuumlkleme işleminin daha kısa zamanda ve daha titiz bir şekilde
yapılması gerekir Ayrıca taşımayı yapacak araccedilların ısıtma-soğutma sistemleri olmalıdır
Resim 413 Frigofrik nakliye aracı
Isıtma-soğutma cihazının sağlam bakımlı ve işler durumda olması soğutucu gazına
dikkat edilmesi aracın kayışlarının elektrik aksamının ve gaz borularının kontrol edilmesi
gereklidir Araccedil kasasının dışarıdan hava alıp almadığı kontrol edilmeli yan duvarlar taban
ve tavandan hava sirkuumllasyonu sağlanmalı ve buna goumlre yuumlkleme yapılmalı arka kapıları
hava almayacak şekilde oumlrtuumllmelidir
441 Yuumlkleme ve Sevkiyat Kuralları
Muumlmkuumln olduğu takdirde her bir araca aynı cins mal yuumlklenmesine dikkat
edilmelidir
Muumlmkuumln değil ise ccedileşitli fakat aynı ısı derecesi isteyen malların aynı araca
yuumlklenmesi sağlanmalıdır
Bir araca birbirini bozacak mallar yuumlklenmemelidir
Araca yuumlklenecek mal iccedilin ısı tespitinin bunlara ilişkin cetvellere bakılarak yapılması
ve soğutucu cihazının buna goumlre ayarlanması gerekir
Taşınacak mal bir soğuk hava deposundan alınmışsa ve depoda hangi derecede
saklanmış ise araccedilta da aynı ısı derecesinde saklanması sağlanmalıdır
Gerek dışarıdan gerekse bir soğuk hava deposundan alınan malın bozuk olup
olmadığının oumlnceden kontroluumlnuumln yapılması gerekir
93
Bozulabilir maddelerden bazıları gereken ısı derecesinde muhafaza edilseler bile
belli bir zaman sonunda vasıflarını kaybeder Bu nedenle bozulabilen maddelerin bir an oumlnce
alıcısına teslim edilmesi oumlnemlidir Bunun iccedilin guumlnde yaklaşık 700 km yol gidilmesi gerekir
Resim 414 Frigofrik nakliye aracının yuumlklenmesi
Soumlz konusu mesafenin gidilebilmesi aracın arıza yapmaması ile muumlmkuumlnduumlr Bunun
iccedilin aracın bakımının yanı sıra lastiklerinin de yeni olması gerekir
Araccedil herhangi bir sebeple yolda arıza veya gecikme yaparsa durum suumlruumlcuuml
tarafından vakit geccedilirmeksizin firması kanalıyla goumlndericisine ve alıcısına bildirilmelidir Bu
bildiride konu tuumlm accedilıklığı ile alıcı ve yuumlkleyici firmaya iletilmeli gizlenmemelidir
Arıza motor aksamında ise araccedil bir bakım yerine soğutma cihazında ise en yakın
soğuk hava cihaz bakımı yerine goumltuumlruumllmelidir
Tablo 41 Frigofrik araccedil tuumlrlerine goumlre yuumlkleme kapasiteleri
Eğer mal bozulacak cinsten ise mutlaka firmaya haber vererek ve onayını alarak bir
başka soğuk havalı araca aktarma yapılmalı ve yola devam edilmelidir
94
Buumltuumln tedbirlere rağmen araccedilta meydana gelen arızanın giderilmesi uzun suumlrecek ve
bu muumlddet iccedilinde malların bozulması tehlikesi varsa bu takdirde firmaya haber vererek
durum bildirilmelidir
Arıza yalnızca soğutma cihazında ise ve taşınan mal sebze gibi bozulması daha guumlccedil
maddelerden meydana geliyorsa aracın oumln ve arka havalandırma kapakları accedilılarak yola
devam edilmelidir
Alınan buumltuumln tedbirlere rağmen taşınan mal bozulur veya hasar goumlruumlr ise suumlruumlcuuml hiccedil
zaman kaybetmeden durumu bir taraftan firmasına bildirirken diğer taraftan malı sigorta
eden şirketten bir goumlzlemci istemeli hasar miktar ve nispeti ile hasarın taşımadan meydana
gelip gelmediğini tespit ettirmelidir
45 Canlı Hayvan Yuumlklemesi ve Taşınması
Uluslararası taşımacılıkta taşınan eşyalardan biri de canlı hayvanlardır Canlı hayvan
taşımacılığı ile uğraşanlar hayvanları bir yerden bir yere naklederken herhangi bir araccedilla
değil bu işe uygun taşıma araccedillarıyla yapmalı ve uzun mesafeli taşımalar iccedilin istasyonlar
inşa etmelidir Ayrıca bu konu ile ilgili deneyimli ve uzman kişileri goumlrevlendirmelidir
Canlı hayvan taşımacılığı diğer uumlruumln taşımalarına goumlre ccedilok daha fazla proseduumlre tabidir
Hayvanların sıradan taşıma araccedilları ile nakliye edilmesi yuumlksek uumlcretler oumldenmesine ve
hayvanların sağlığının tehlikeye girmesine sebep olmaktadır Bu tuumlr taşıma sistemlerinde iki
ccedileşit kayıp soumlz konusu olabilir
Hayvanların oumllmeleri veya yaralanmaları sonucu oluşan kayıplar
Bu şekildeki kayıplar genellikle hatalı yuumlkleme sonucu hayvanların birbirlerini
ezmelerinden kaynaklanır Bu tuumlr kayıpları ortadan kaldırmak iccedilin nakliye aracı iccedilinde
taşınacak hayvanlara rahat hareket edebilecekleri alan bırakılmalıdır
Yol firesi
Yol firesi nakliye sırasında meydana gelen canlı ağırlık kaybıdır Yol firesi mesafeye
ve dolayısıyla da nakliye suumlresine bağlı olarak değişir Yol firesi 24 saatlik nakliye suumlresinde
2-4 24-36 saatlik nakliye suumlresinde 35-55 kadardır
451 Hayvanların Uluslararası Nakliyat Sırasında Korunmasına Dair Avrupa
Soumlzleşmesi
Hayvanların nakliye koşulları guumln geccediltikccedile daha ccedilok oumlnem kazanmaktadır Guumlnuumlmuumlzde
Avrupa Birliği uumlye uumllkelerinde ccediliftlik hayvanlarının taşınması ile ilgili cezai yaptırımlar ve
duumlzenlemeler yuumlruumlrluumlğe girmiştir Hayvanların en fazla seyahat edebilecekleri suumlre taşıma
kabininde hayvan başına duumlşen alan kabinin havalandırılması sıcaklık nem ve ışık
değerleri indirme ve bindirme ekipmanları sulama donanımlarının tuumlmuuml bu duumlzenlemelere
tabidir
95
Resim 415 Canlı hayvanlar
Avrupa Konseyine uumlye olan ve bu soumlzleşmeyi imzalayan devletler hayvanlara iyi
muamele edilmesinin uluslararası hayvan nakliyatı gerekleri ile bağdaştırılabileceğine
inanarak nakliyat sırasında hayvanları muumlmkuumln olduğu kadar eziyetten korumak arzusuyla
bu soumlzleşmeyi duumlzenlemişlerdir
Soumlzleşme taraflarından her biri bu soumlzleşmenin uluslararası hayvan nakliyatını
duumlzenleyen huumlkuumlmlerini uygulayacaklardır Bu soumlzleşmedeki ldquoUluslararası nakliyatrdquo
tabirinden sınır trafiği hariccedil sınır geccedilmeyi gerektiren her tuumlrluuml sevkiyat kastedilmektedir
Nakliyatın bu Soumlzleşme huumlkuumlmlerine uygun olup olmadığına hayvan sevkeden uumllkenin
yetkili makamları karar verir Bununla birlikte hayvan goumlnderilen uumllke veya yol uumlzerindeki
uumllkeler nakliyatın soumlzleşme huumlkuumlmlerine uygunluğuna itiraz edebilir Ancak hayvanların
iyiliği iccedilin gerekmedikccedile sevkiyat durdurulmaz
Soumlzleşme taraflarından her biri grevlerin veya oumlnceden kestirilemeyen diğer
durumların uumllkelerinde bu Soumlzleşme huumlkuumlmlerinin tam uygulanmasını engellediği hacircllerde
hayvanların maruz kalacakları eziyeti oumlnlemek veya azaltmak iccedilin gerekli tedbirleri alacaktır
452 Yuumlkleme ve Taşıma Kuralları
Canlı hayvanların taşınmasında taşıma suumlresi boyunca suumlruumlcuuml ve yardımcısı dışında
bu hayvanların beslenmesi havalandırılması bakımı konularında goumlrevli bir kişinin daha
araccedilta bulundurulması gerekmektedir
Hayvanların yuumlklenmeleri ve boşaltılmaları iccedilin koumlpruuml rampa merdiven gibi uygun
gereccediller kullanılmalıdır Bunların tabanları kaymayı oumlnleyecek şekilde ve yanları koruyucu
tarzda yapılmış olmalıdır
96
Resim 416 Rampa ile yuumlkleme
Yuumlkleme boşaltma sırasında hayvanlar başlarından boynuzlarından veya
bacaklarından kaldırılmamalıdır Yuumlkleme sırasında yuumlruumlmeyen hayvanların hareket
etmesini sağlamak iccedilin şok cihazı kullanılmalıdır
Yuumlkleme ve boşaltma veteriner nezaretinde yapılmalıdır
Hayvanların taşınabilmesi iccedilin ilgili aşılarının tam olması gerekir Hayvanların araca
yuumlklenecek sayıları ve grup hacimleri belirlenmelidir
Taşınacak hayvanın cinsine goumlre hava ve yol koşullarına dikkat edilmelidir
Duraklama yerleri ve zamanı oumlnceden planlanmalıdır
Beslenme iccedilin gerekli yiyecek iccedilecekler araca ayrıca yuumlklenmelidir
Suumlt hayvanlarının suumltlerinin sağılması zamanında yapılmalıdır
Hayvanlar 9 saat yol aldıktan sonra 12 saat dinlendirilmelidir Planlanan suumlre dışında
beklenmeyen gecikmelere meydan verilmemelidir
Hamile hayvanlar doğumdan bir hafta oumlnce ve bir hafta sonrasında taşınmamalıdır
Yolculuk yapabilecek hayvanlar belirli bir suumlrelik yolculuktan sonra bir saatlik molada
dinlendirilmelidir
Yaşı ccedilok kuumlccediluumlk olan hayvanlar (Oumlrneğin bir haftadan kuumlccediluumlk kuzular) 100
kilometreden fazla taşınmamalıdır
Nakliyat sırasında hastalanan veya yaralanan hayvanlar en kısa zamanda veteriner
tarafından tedavi edilmeli veya gerekiyorsa luumlzumsuz eziyete mahal vermeyecek tarzda
oumllduumlruumllmelidir
Cinsine goumlre taşınan hayvanlara uygun ısı sağlanmalıdır Sıcaklıktaki değişiklikler
şofoumlr kabinindeki bir uyarı sistemi sayesinde anında kontrol edilmelidir
Hayvanlar suumlrekli su iccedilme olanağına sahip olmalıdır
Cinsine goumlre hayvanların taşındıkları alan geniş tutulmalıdır
97
Resim 417 Olumsuz hayvan taşıma youmlntemi
Hayvanlar taşıma sırasında bağlanmamalıdır
Hayvanların bağlanması hacirclinde kullanılan bağlar normal koşullar altında nakliyat
suumlresince kopmayacak kadar sağlam ve hayvanların beslenmelerine sulamalarına ve
gerekiyorsa yatmalarına izin verecek kadar uzun olmalıdır
Normal olarak bağlanmaları gereken buumlyuumlkbaş hayvanları nakleden taşıtlarda
bağlama imkacircnları bulunmalıdır Vasıtaların boumllmelere ayrılmalarına ihtiyaccedil duyulduğu
takdirde boumllmeler dayanıklı olmalıdır
Taşındıkları ortam yer değiştirmelerine hatta yatmalarına olanak sağlayacak
konumda olmalıdır
Resim 418 Sistemli hayvan taşımacılığı
Vasıtaların sandık kafes gibi kapların tabanları hayvanların ağırlığını taşıyabilecek
kadar sağlam olmalıdır Doumlşemenin aralıkları bulunmamalı kaymayı oumlnleyecek şekilde
yapılmış olmalı ve başka bir hal tarzı uygulanmadığı takdirde dışkıyı emecek kalınlıkta bir
madde ile kaplanmalıdır
Hayvanlar birbirleri uumlzerine yerleştirilerek kasa kafes kutu gibi taşıyıcı kaplara
veya birden fazla kat ihtiva eden vagon veya taşıtlara yuumlklendikleri takdirde aşağıda kalan
hayvanların yukarıdakilerin ifrazatından etkilenmemeleri iccedilin gerekli tedbirler alınmalıdır
98
Hayvanları taşıyan sandık kafes vs gibi taşıyıcı kaplar iccedillerinde canlı hayvan
bulunduğunu goumlsteren birer sembol ve hayvanların ayakta duruş vaziyetlerini goumlsteren birer
işaret taşımalıdır Bu kaplar kolayca temizlenebilecek ve hayvanların emniyetini sağlayacak
şekilde yapılmış bulunmalıdır Soumlz konusu sandıklar kafesler vs hayvanların muayene ve
bakımına muumlsait ve havalandırmayı engellemeyecek şekilde istif edilmiş bulunmalı nakliyat
ve yuumlkleme boşaltma sırasında daima dik durmalı ve şiddetli sarsıntılara maruz
kalmamalıdır
Hayvanların nakledildiği taşıtlara onları rahatsız edebilecek eşya yuumlklenmemelidir
Resim 419 Canlı hayvan taşıma aracı
Ccedileşitli cinsten hayvanlar aynı kamyonla nakledildiği takdirde cinslerine goumlre
ayrılmaları gerekir Doğal olarak birbirlerine duumlşman cinste hayvanların aynı sevkiyatta
nakledilmelerinden doğacak sakıncaların giderilmesi iccedilin tedbirler alınmalıdır
Değişik yaşlarda hayvanlar aynı vasıta ile nakledildikleri zaman genccedil ve yaşlı
hayvanlar ayrılmalıdır Bununla birlikte bu tedbir emzirdikleri yavruları ile seyahat eden
dişilere uygulanmaz
İthalat ve transite geccediliş formalitelerinin muumlmkuumln olduğu kadar ccedilabuk
tamamlanabilmesi iccedilin kontrol noktaları sevkiyattan imkacircn oumllccediluumlsuumlnde erken haberdar
edilmelidir Soumlz konusu formalitelerde hayvan sevkiyatına oumlncelik tanınmalıdır
AB sınırları iccedilinde uzun mesafede taşınan hayvanların sayısı yılda 175 milyon
civarındadır Taşıma koşullarının koumltuumlluumlğuuml nedeniyle bunların 2 milyonu her yıl telef
olmaktadır Komisyon tarafından guumlndeme getirilen bu kurallar dizisine uymayanlara
uygulanacak cezalar ise ehliyet ve taşıma belgelerinin iptali AB sınırları iccedilinde transit
geccedilişlerden men etme gibi oumlnlemleri iccedilermektedir
453 Yuumlkleme Ekipmanları
Yuumlklenecek malın cinsine bağlı olarak kullanılacak alet ve ekipmanların yuumlkleme
sırasındaki oumlnemi buumlyuumlktuumlr Yuumlkleme ekipmanları lojistik firmanın kendi buumlnyesinden ya da
malın yuumlkleneceği yerde muumlşteriye ait ekipmanlardan sağlanabileceği gibi oumlzel durumlarda
dışarıdan da temin edilebilir
99
4531 Transpaletler
Uumlruumlnlerin depo iccedili yerleştirilmesinde ve mal yuumlklemede uumlruumlnlerin kolaylıkla taşınması
amacıyla kullanılır Değişik tip ve boyutta transpaletler mevcuttur
Resim 420 Manuel ve akuumlluuml transpaletler
4532 Rampalar
Rampalar kamyonların ve treylerlerin yuumlklenip boşaltılmasını kolaylaştıran kamyonun
yuumlksekliğine goumlre yuumlkselip alccedilalarak ayarlanabilen duumlzeneklerdir Rampalar lojistik
firmaların depo ve terminallerinde sıkccedila kullanılan yardımcı duumlzeneklerdir İki ccedileşit rampa
vardır
Sabit rampa Yuumlklemenin yapılacağı depo giriş-ccedilıkışları gibi yuumlkleme ve
boşaltma alanlarına sabit şekilde monte edilmiş yuumlksekliği aracın yuumlksekliğine goumlre
ayarlanabilen rampalardır( Resim 236)
Resim 421 Sabit rampa sistemi
Mobil (hareketli) rampa Yuumlklemesi yapılacak aracın bulunduğu yere taşınabilen
seyyar rampalardır
100
Resim 422 Mobil (hareketli) rampa
4533 Forkliftler
Forkliftler de transpaletler gibi depo iccedili taşımalarda ve yuumlklemede kullanılır Ccedileşitli
tiplerde forklifler mevcuttur Benzinli LPGrsquo li doğalgazlı dizel motorlu ve akuumlluuml ccedileşitleri
vardır
Resim 423 Forklift
4534 Konveyoumlrler
Bantlı konveyoumlrler koli paket ve ccediluvalların yuumlkleme boşaltma ve transfer
işlemlerinde kullanılır Pratik rulolu ve seviye ayarlıdır Tekerleklidir istenen yere
taşınabilir
101
Resim 424 Bantlı Konveyoumlr
Teleskobik konveyoumlrler kamyon ve treyler gibi araccedilların iccediline malzemelerin hızlı ve kolay biccedilimde boşaltılması ve yuumlklenmesi amacıyla kullanılır Kolay kullanımı ve dizaynı sayesinde
personel sayısını en aza indirir ve maliyeti azaltır Teleskobik konveyoumlrlerin en belirgin oumlzellikleri konveyoumlr uzunluğunun ccedilalışırken değiştirilebilmesidir
Resim 425Teleskobik konveyoumlr
4535 Paletler
Yuumlkuuml birimleştirmede kullanılan standart tavalardır Yuumlkler bu tavalara istiflenir ve
ambalajlanır Boumlylelikle taşınmaya hazır hacircle getirilir Palet taşıma zincirinin hemen her
halkasında kullanılmaktadır Kullanımı alıcının deposunda başlamakta kamyonda nehir
yollarında trende limanda (antrepoda ve rıhtımda) gemide devam etmektedir
Palet birbirine bağlanmış iki palet ızgarasından oluşur Palet ızgaraları arasında forklift
ccedilatallarının girebileceği kadar accedilıklık bırakılmıştır Bu boşluk 10cmdir
Paletlerin vasfı (tahta plastik vb) ile ilgili olarak değişik uumllkelerin (sıhhi)
mevzuatlarından kaynaklanan farklılıklar olabilir Bu konuyla ilgili olarak nakliyatccedilının ve
(ilgili ithalatccedilı veveya muumlşavirlikler aracılığı ile) ihracatccedilının haberdar olması
gerekmektedir
102
Resim 426 Plastik ve ahşap paletler
4536 Vinccedil Sistemleri
Vinccediller forklift veya transpaletlerle taşınarak yuumlklenemeyen buumlyuumlk boyutlardaki
malların taşınmasında ve yuumlklenmesinde kullanılırlar
Resim 427 Teleskopik ve askılı gezer koumlpruumlluuml vinccedil
103
UYGULAMA FAALİYETİ İşlem Basamakları Oumlneriler
Bilgisayar programı
yardımıyla yuumlklenecek taşıt
iccedilin uumlccedil boyutlu bir yuumlkleme
planı oluşturunuz
Aracın en boy yuumlkseklik bilgileri ile taşınacak
olan uumlruumlnuumln ya da ambalajının oumllccediluumllerini dikkatle
karşılaştırınız
Yuumlkleme planı bilgilerini
yuumlklemeyi koordine eden depo
elemanına ulaştırınız
Depo elemanıyla birlikte forklift kullanıcısının ya
da elleccedilleme elemanlarının koordineli ccedilalışmasına
dikkat ediniz
Aracın yuumlkleme oumlncesi ve
yuumlkleme sırasındaki
denetimlerini yapınız
Aracın temiz olmasına araccedil oumlzelliklerinin
kontroluumlne ve sağlamlığına oumlzen goumlsteriniz
Uumlruumlnlerin araccedil iccediline
kurallarına uygun şekilde
yuumlklenmesini denetleyiniz
Koli ve ambalaj aralarına hava yastığı karton
strafor gibi destekleyici malzemeler konulmuş olmasına
dikkat ediniz Bozulabilir gıda maddesi
taşıyacak araccedilların yuumlkleme
oumlncesi denetimini yapınız
Isıtma-soğutma cihazına aracın sağlamlığına
elektrik aksamına araccedil kasasına ve kapılarına dikkat
ediniz
Kurallarına bağlı kalarak
bozulabilir gıda maddelerinin
yuumlklenmesini koordine ediniz
Uumlruumlnlerin ısı derecelerine bozuk malların
yuumlklenmemesine oumlzen goumlsteriniz
Yuumlkleme kurallarına
uygun şekilde hayvanların
taşıtlara yuumlklenmesini kontrol
ediniz
Yuumlkleme sırasında rampa kullanılmasına veteriner
bulunmasına ve hayvanlara eziyet edilmemesine oumlzen
goumlsteriniz
Taşıtların duraklama
yerlerini ve zamanını oumlnceden
planlayınız
Hayvanların 9 saat yol aldıktan sonra 12 saat
dinlendirilmelerine oumlzen goumlsteriniz
UYGULAMA FAALİYETİ
104
A- OBJEKTİF TESTLER (OumlLCcedilME SORULARI)
Aşağıdaki soruları dikkatlice okuyunuz ve doğru seccedileneği işaretleyiniz
1 Aşağıdakilerden hangisi yuumlkleme planı iccedilin soumlylenemez
A) Yuumlkleme planı uumlccedil kopya hacirclinde duumlzenlenir
B) Araccedil ya da konteynerin goumlruumlntuumlsuuml uumlccedil boyutlu olarak bilgisayara yansıtılır
C) Yuumlklenecek araccedil ve ambalajın en boy yuumlkseklik bilgileri karşılaştırılır
D) Plan daha sonra forklift ya da elleccedilleme elemanlarına ulaştırılır
2 Aşağıdakilerden hangisi yuumlkleme planının yararları arasında sayılamaz
A) En uygun sipariş birleştirmesi ve araccedil eşleştirmesi sağlar
B) Zamandan ve nakliye maliyetlerinden tasarruf sağlar
C) Yuumlkuumln araccedil iccedilinde en emniyetli duracağı yer belirlenmiş olur
D) Yuumlkleme planı ile aracın ne kadar yakıt harcayacağı tespit edilmiş olur
3- Aşağıdaki seccedileneklerden hangisi uumlruumlnlerin taşınmasında ortaya ccedilıkan hasarların sebebi
değildir
A) Malların birbirine ccedilarpması
B) Sarsıntı
C) Trafik koşulları
D) İstifleme
4- Aşağıdaki seccedileneklerden hangisi ambalajlı uumlruumlnlerin mekanik etkilerden korunması iccedilin
yapılması gereken bir ccedilalışma değildir
A) Yuumlklemeye oumlzen goumlsterilmesi
B) İstif sayısı ile yuumlkleme guumlvenliğinin kontrol edilmesi
C) Paletli yuumlklerde palet iccedilindeki birim sayısının azaltılması
D) İşletme iccedilinde yuumlklerin elleccedilleme yoluyla hareketinin sağlanması
5- Aşağıdakilerden hangisi lojistik firma yetkilisinin yuumlkleme yaparken dikkat etmesi
gereken kurallar arasında yer almaz
A) Bir arada dağıtımları zararlı olan uumlruumlnler aynı araca yuumlklenmemelidir
B) Ccediluval ve paketler aracın kasasına gerekli temizlik yapıldıktan sonra konulmalıdır
C) Ağır uumlruumlnler alta hafif olanlar ise uumlste konulmalıdır
D) Teneke ambalajlar arasına teması engelleyecek malzeme konulmalıdır
OumlLCcedilME VE DEĞERLENDİRME
105
6- Aşağıdakilerden hangisi frigofrik bir nakliye aracı iccedilin yapılması gereken oumlnemli
kontroller arasındadır
A) Elektrik aksamının işler durumda olması
B) Araccedil lastiklerinin hava basıncının yeterli olması
C) Egzoz muayenesinin yapılmış olması
D) Far ve sinyallerinin ccedilalışır durumda olması
7- Aşağıdakilerden hangisi bozulabilir gıda maddelerinin yuumlkleme kurallarından değildir
A) Araca yuumlklenecek malların ısı tespiti hava koşullarına goumlre yapılmalıdır
B) Muumlmkuumln olduğunca bir araca aynı cins mal yuumlklenmelidir
C) Yuumlkleme oumlncesinde uumlruumlnlerin bozuk olup olmadığı kontrol edilmelidir
D) Taşıma sırasında guumlnde en az 700 km yol gidilmelidir
8- Aşağıdakilerden hangisi canlı hayvan yuumlkleme kurallarından değildir
A) Yuumlkleme ve boşaltma veteriner goumlzetiminde yapılmalıdır
B) Araca yuumlklenecek olan hayvanların yaşları belirlenmelidir
C) Hayvanların ilgili aşılarının tam olması gerekir
D) Yiyecek ve iccedileceklerinin de araca yuumlklenmesi gerekir
Aşağıdaki cuumlmlelerde boş bırakılan yerlere doğru kelimeleri yazınız
9- Bozulabilir gıda maddelerini taşıyacak araccedilların helliphelliphellip helliphelliphellip sistemleri olmalıdır
10- Bozulabilir gıda maddelerinin yuumlklenmesinde ısı tespiti ilgili helliphelliphelliphellip bakılarak yapılır
ve soğutucu cihaz buna goumlre ayarlanır
11- Siyah zemin uumlzerine yukarıya bakan beyaz renkli iki ok işareti hellip helliphellip anlamına
gelmektedir
DEĞERLENDİRME
Cevaplarınızı cevap anahtarıyla karşılaştırınız Yanlış cevap verdiğiniz ya da
cevap verirken teredduumlt ettiğiniz sorularla ilgili konuları faaliyete geri doumlnerek tekrarlayınız
Cevaplarınızın tuumlmuuml doğru uygulama testine geccediliniz
106
Aşağıda yuumlkleme ve sevkiyat ile ilgili uygulamalarda karşınıza ccedilıkacak durumlar
sıralanmıştır Yuumlkleme ve sevkiyat ile ilgili listelenen davranışları tabloda bulunan
değerlendirme oumllccedileğine goumlre değerlendiriniz
Değerlendirme Oumllccediluumltleri Evet Hayır
1 Bilgisayar programı yardımıyla yuumlklenecek taşıt iccedilin uumlccedil
boyutlu bir yuumlkleme planı oluşturdunuz mu
2 Yuumlkleme planı bilgilerini yuumlklemeyi koordine eden depo
elemanına ulaştırdınız mı
3 Aracın yuumlkleme oumlncesi ve yuumlkleme sırasındaki
denetimlerini yaptınız mı
4 Uumlruumlnlerin araccedil iccedilerisine kurallarına uygun şekilde
yuumlklenmesini denetlediniz mi
5 Bozulabilir gıda maddesi taşıyacak araccedilların yuumlkleme
oumlncesi denetimini yaptınız mı
6 Kurallarına bağlı kalarak bozulabilir gıda maddelerinin
yuumlklenmesini koordine ettiniz mi
7 Yuumlkleme kurallarına uygun şekilde hayvanların taşıtlara
yuumlklenmesini kontrol ettiniz mi
Taşıtların duraklama yerlerini ve zamanını oumlnceden
planladınız mı
DEĞERLENDİRME
Yapılan değerlendirme sonunda ldquoHayırrdquo şeklindeki cevaplarınızı bir daha goumlzden geccediliriniz
Kendinizi yeterli goumlrmuumlyorsanız oumlğrenme faaliyetini tekrar ediniz Buumltuumln cevaplarınız
ldquoEvetrdquo ise ldquoModuumll Değerlendirmerdquo ye geccediliniz
UYGULAMALI TEST
DEĞERLENDİRME
107
MODUumlL DEĞERLENDİRME
Bu moduumll ile kazandığınız Kara yolu taşımacılık sistemi ve kara yolu eşya
taşımacılığının yasal ccedilerccedilevesi uluslararası kara yolu eşya taşımacılığının bileşenleri
yuumlkleme ve sevkiyat uygulamalarını tekrar yapınız Yaptığınız uygulamayı aşağıdaki
oumllccediluumltlere goumlre değerlendiriniz
GOumlZLENECEK DAVRANIŞLAR Evet Hayır
Kara yolu taşımacılık sistemi işlemlerini yapmak
1Kara yolu taşımacılığının genel yapısını oumlğrenebildiniz mi
2Kara yolu taşımacılığının uumllkemizdeki tarihi gelişimini
kavrayabildiniz mi
3Kara yolu taşımacılığının diğer taşımacılık tuumlrlerine goumlre
uumlstuumlnluumlklerini ve olumsuz youmlnlerini kavrayabildiniz mi
4Kara yolu eşya taşımacılığında uluslararası oumlrguumltler ve temel
goumlrevlerini kavrayabildiniz mi
5Tuumlrkiyersquonin uluslararası kara yolu eşya taşımacılığındaki ana
guumlzergacirchlarını kavrayabildiniz mi
6Tuumlrkiyersquonin taraf olduğu uluslararası kara yolu projelerini
oumlğrenebildiniz mi
7Uluslararası kara yolu taşımacılığında lojistik firmanın
sorumluluğu ve goumlrevlerini kavrayabildiniz mi
Kara yolu eşya taşımacılığının yasal ccedilerccedilevesi
1Kara yolu Taşıma Kanunursquonun amacı ve uygulama sahasını
kavrayabildiniz mi
2Kara yolu eşya taşımacılığında yetki belgesi ccedileşitlerini ve yetki
belgesi alabilme koşullarını kavrayabildiniz mi
3Kara yolu eşya taşımacılığında kullanılan taşıtları ve bunların
yasal oumlzelliklerini kavrayabildiniz mi
4CMR belgesinin oumlzelliklerini kavrayabildiniz mi
5Taşıma soumlzleşmesinin imzalanması ve uygulanması aşamalarını
kavrayabildiniz mi
6Sevk mektubunda goumlndericiye ve taşımacıya duumlşen goumlrev ve
sorumlulukları kavrayabildiniz mi
Uluslararası kara yolu eşya taşımacılığının bileşenleri işlemlerini yapmak
MODUumlL DEĞERLENDİRME
108
DEĞERLENDİRME Yapılan değerlendirme sonunda ldquoHayırrdquo şeklindeki cevapları bir daha goumlzden
geccediliriniz Buumltuumln cevaplar ldquoEvetrdquo ise bir sonraki moduumlle geccedilebilirsiniz
Oumlğretmeninizle iletişime geccediliniz
1AETR Anlaşması normlarına bağlı kalarak suumlruumlcuumllerin
kullanacakları araccedillara yaş olarak uygunluğunu denetleyebildiniz
mi
2AETR Anlaşma koşullarına goumlre suumlruumlcuumllerin dinlenme ve mola
suumlrelerine uyup uymadıklarını denetleyebil diniz mi
3Taşınacak yuumlkuumln oumlzelliğine goumlre treyler seccedilimini yapabil diniz
mi
4Boş araccedil bildirim formunu muumlşteriye goumlndererek araccedil
kapasitesine goumlre yuumlk siparişi alabildiniz mi
5Kamyonu doldurmayan parccedila yuumlkler iccedilin konsolidasyon
işlemini gerccedilekleştirebildiniz mi
6Online yuumlk teklif başvurusu ile gelen yuumlk tekliflerini
oumlzelliklerine goumlre değerlendirebil diniz mi
Yuumlkleme ve sevkiyat işlemlerini yapmak
1Bilgisayar programı yardımıyla yuumlklenecek taşıt iccedilin uumlccedil boyutlu
bir yuumlkleme planı oluşturabildiniz mi
2Yuumlkleme planı bilgilerini yuumlklemeyi koordine eden depo
elemanına ulaştırabildiniz mi
3Aracın yuumlkleme oumlncesi ve yuumlkleme sırasındaki denetimlerini
yapabildiniz mi
4Uumlruumlnlerin araccedil iccedilerisine kurallarına uygun şekilde yuumlklenmesini
denetleyebildiniz mi
5Bozulabilir gıda maddesi taşıyacak araccedilların yuumlkleme oumlncesi
denetimini yapabildiniz mi
6Kurallarına bağlı kalarak bozulabilir gıda maddelerinin
yuumlklenmesini koordine edebildiniz mi
7Yuumlkleme kurallarına uygun şekilde hayvanların taşıtlara
yuumlklenmesini kontrol edebildiniz mi
8Taşıtların duraklama yerlerini ve zamanını oumlnceden
planlayabildiniz mi
TOPLAM PUAN
109
OumlĞRENME FAALİYETİ 1 CEVAP ANAHTARI
Sorular Cevaplar
1- D
2- C
3- B
4- D
5- B
6- C
7- C
OumlĞRENME FAALİYETİ 2 CEVAP ANAHTARI
Sorular Cevaplar
1- D
2- C
3- A
4- D
5- C
6- B
7- B
RLENDİRME OumlĞRENME FAALİYETİ -3 CEVAP ANAHTARI
Sorular Cevaplar
1- A
2- A
3- C
4- B
5- D
6- D
7- B
8- C
9- A
10- 15 10
11- Ranza
12- King
13- Maliyetlerini
14- Dekonsolidasyon
CEVAP ANAHTARLARI
110
OumlĞRENME FAALİYETİ -4 CEVAP ANAHTARI
Sorular Cevaplar
1- A
2- D
3- C
4- D
5- B
6- A
7- A
8- B
9- Isıtma-Soğutma
10- Cetvellere
11- Bu youmlnde
111
KAYNAKCcedilA ERDAL Murat Metin CcedilANCI Taşımacılık Youmlnetimi UTİKAD Yayınları
İstanbul 2003
wwwutikadorgtr
wwwsifexpoorg
wwwnakliyerehberimcomtr
wwwbalnakcomtr
wwwfrigologcomtr
wwwfinaldiscomtr
wwwerbenguumlmruumlkcomtr
wwwkobifinanscomtr
wwwsifexpoorg
wwwdunyagazetesicom
wwwsdvhorozcomtr
KAYNAKCcedilA
1
GİRİŞ
Sevgili Oumlğrenci
Uluslararası taşımacılık faaliyetlerinde kara yolu taşımacılığı kilit rol uumlstlenmektedir
Kara yolu taşımacılığı diğer taşıma tuumlrleriyle (deniz yolu demir yolu vb) birlikte oumlzellikle
de taşımanın başlangıccedil ve teslimat aşamalarında kullanılabilmektedir Esneklik hız ve diğer
taşıma tuumlrleriyle uyum bakımından birccedilok avantaja sahiptir
Taşımacılık uumllke sınırları iccedilinde yapılabileceği gibi uluslararası da olabilir Taşınacak
nesneler eşya da yolcu da olabilir Uluslararası kara yolu eşya taşımacılığı uumllke dışından
alınan uumlruumlnlerinin nakli şeklinde uumllkenin dış satım uumlruumlnlerinin yurt dışına sevki şeklinde
veya bir uumllkeden bir başka uumllkeye transit taşımacılık şeklinde yapılabilir
Uluslararası kara yolu taşımacılığı dış ticarete konu olan fiziksel malların yurt dışına
sevk edilmesinde satılan veya satın alınan mamuluumln tamamlayıcısı ve ayrılmaz bir
parccedilasıdır Kara yolu taşımacılığı uumlruumlnuumln aktarma yapılmadan tam adrese teslim edilmesi
youmlnuumlnden diğer ulaştırma tuumlrlerine goumlre tercih sebebi olmaktadır
Kara yolu ile yapılacak eşya taşımacılığında yuumlkuumln temin edilmesi fiyat anlaşmasına
varılması yuumlke uygun araccedil temini en uygun yuumlklemenin yapılması ve buumltuumln bu işlemlerin en
kısa zamanda yerine getirilebilmesi hem muumlşteri memnuniyeti accedilısından hem de uumlruumlnlerin
guumlvenliği accedilısından oumlnem taşımaktadır
Bu moduumll sonunda edineceğiniz bilgi ve beceriler ile kara yolu taşımacılık sistemini
oumlğrenecek uluslararası kara yolu taşımacılığının yasal ccedilerccedilevesini uygulayabilecek kara
yolu taşımacılığının bileşenleri yuumlkleme ve sevkiyat işlemlerini gerccedilekleştirme becerisine
sahip olacaksınız
Kara yolu taşımacılığı
GİRİŞ
2
3
OumlĞRENME FAALİYETİndash1
Ofis ortamında uluslararası anlaşmalar ve firma standartlarına goumlre bilgisayar telefon
ve yazıcı gibi donanımları kullanarak kara yolu taşımacılık sistemini oumlğreneceksiniz
Kara yolu taşımacılığının duumlnyadaki ve uumllkemizdeki gelişimi hakkında bilgi
edininiz
Kara yolu taşımacılığının diğer taşıma tuumlrlerine goumlre uumlstuumlnluumlklerini ve olumsuz
youmlnlerini araştırınız
Kara yolu taşımacılığında yer alan uluslararası oumlrguumltler ve goumlrevleri hakkında
araştırma yapınız
Ro-Ro taşımacılığı hakkında araştırma yapınız Ro-Ro taşımacılığının kara yolu
taşımacılığıyla olan bağlantısı hakkında bilgi edininiz
Uumllkemizin uluslararası kara yolu guumlzergacirchları hakkında bilgi toplayınız
Bulabileceğiniz belge resim dergi harita vb dokuumlmanları sınıf ortamında
arkadaşlarınızla paylaşınız
Araştırma yaparken ccedilevrenizde bulunan lojistik firma veya nakliye firmaları ile
anlaşmalı olarak ccedilalışan işletmelerin ilgili servislerinden yararlanabilirsiniz Ayrıca bu
firmaların internet sitelerinden de bilgi edinebilirsiniz
1 KARA YOLU TAŞIMACILIK SİSTEMİ 11 Kara Yolu Taşımacılığının Yapısı
Kara yolu taşıma sistemleri teknoloji şebekeler (ağlar) uluslararası ve yerel kurallar
ve duumlzenlemeler bilgi ve iletişim lojistik ve hizmet anlayış ve uygulamalarından meydana
gelmektedir Bu sistemler taşıma operatoumlrleri iccedil ve dış muumlşteriler ekonomik ve sosyal
faktoumlrler ile devletin ortaya koyduğu yasal ccedilerccedileve ile suumlrekli etkileşim hacirclindedir
Kara yolu taşımacılık sektoumlruumlnde arz ve talebin etkileşiminde destek hizmetler
taşımaya olan talep guumlzergacirch veya alternatif yollar terminaller guumlmruumlkler sınırlar ara
geccediliş noktaları araccedillar işletmelerin sayısı kurallar ve duumlzenlemeler etkin rol oynamaktadır
Buna goumlre taşıma sistemleri oumlzellikle teknoloji iletişim ekonomi gibi dışsal faktoumlrlerden
yoğun olarak etkilenmektedir
Kara yolu eşya taşımacılığı uumlcret karşılığında eşyanın bir yerden diğer bir yere
taşınmasını kara yolu ile sağlayan ve taşımacı ile goumlnderici arasında bir soumlzleşme
ARAŞTIRMA
OumlĞRENME FAALİYETİndash1
AMACcedil
4
yapılmasını gerektiren bir taşıma şekli olarak tanımlanmaktadır Bu tanıma goumlre kara yolu
taşımacılığının doumlrt temel boyutu vardır
Taşınacak eşyanın var olması
Eşya taşıma işinin uumlstlenilmesi
Uumlcret karşılığı olması
Taşıma tuumlruuml olarak kara yolunun belirlenmesidir
Eşya taşıma işleri ile ilgili yasal duumlzenlemeler 10072003 tarih 4925 sayılı Kara
Taşıma Kanunu ve Tuumlrk Ticaret Kanunu (TTK) tarafından duumlzenlenmektedir Taşıma işlemi
uumlcret karşılığı yapılmalıdır Uumlcret karşılığı yapılmayan taşımacılık konusunda TTK
huumlkuumlmleri uygulanamaz
12 Kara Yolu Taşımacılığının Duumlnyadaki Gelişimi
1930 yıllarında ortaya ccedilıkan kuumlresel ekonomik bunalım ve İkinci Duumlnya Savaşı sonrası
ortaya ccedilıkan ekonomik olumsuzlukları aşan ve guumlccedillenen uumllkeler ekonomik youmlnden guumlccedilsuumlz
ve az gelişmiş uumllkelerin ekonomileri uumlzerindeki etki ve denetimlerini artırmışlardır ldquoOumlncelik
tarımrdquo telkinleri ile gelişmiş uumllkeler guumlccedilsuumlz ekonomiye sahip uumllkeleri bu youmlnde uumlretim
yapmaya youmlnlendirmişlerdir
Bunun sonucunda sanayiden uzaklaşan tarıma dayalı bir ekonomik yapı oluşturan
uumllkeler sanayileşme yolunda gelişme goumlsteren uumllkelerin dış pazarı hacircline gelmiştir
Resim 11 Kara yolu taşımacılığı
Gelişmiş uumllkelerin ekonomilerine ccedilok youmlnluuml faydalar sağlayacak olan bu durumun
gerccedilekleşmesi ve gelişmesi iccedilin her yerleşim alanına ulaşabilecek ve taşımayı
gerccedilekleştirecek en oumlnemli ulaşım sistemi kara yoluydu Kara yolu ağının kurulması ve
geliştirilmesi iccedilin ldquoOumlncelik kara yolunardquo duumlşuumlncesini hacirckim kılmıştır
5
13 Kara Yolu Taşımacılığının Uumllkemizdeki Gelişimi
Kara yolu taşımacılığının uumllkemizdeki gelişimine bakıldığında ccedilok hızlı bir seyir takip
ettiği goumlruumllmektedir
Uumllkemizin coğrafi yapısı ve sosyo-ekonomik youmlnden sahip olduğu oumlzel durum yanında
batı ile doğu arasında tabi bir koumlpruuml oluşu ve transit taşımacılığa elverişliliği eski ccedilağlardan
beri uumllkemizi kara yolu taşımacılığı alanında daima oumln plana ccedilıkarmıştır Uumllkemiz Asya
Avrupa ve Afrika kıtaları arasında olup kuzey-guumlney doğrultusunda 500 km doğu-batı
ekseninde 1500 km uzunluğunda ve yuumlzoumllccediluumlmuuml 776 000sup2 olan bir dikdoumlrtgen koumlpruuml
goumlruumlnuumlmuumlndedir
Bilindiği gibi Tuumlrkiye tarih oumlncesinden bu yana ccedilok ve ccedileşitli uygarlıkların oluştuğu
bir yerdir Guumlnuumlmuumlze dek bu oumlzelliğini koruyarak gelmiş doğu-batı arasında ldquokoumlpruumlrdquo
olmuştur Bunun bir sonucu olarak da uzak geccedilmişten bu yana değişik doğrultu ve
karakterde yol ağlarına sahip olmuştur ldquoİpek yolurdquo ldquoBaharat yolurdquo ldquoKral yolurdquo en ccedilok
bilinen tarihi yollardır Tuumlrkiye Avrupa Asya ve Afrika arasındaki oumlnemli konumundan
dolayı kendi ulaşım hatlarını ve taşıma filolarını geliştirmek iccedilin buumlyuumlk ccedilaba goumlstermiştir
Resim 12 İpek yolu
Buumltuumln duumlnyada oumlzellikle Avruparsquoda suumlratle gelişen teknoloji mal zengini batı ile petrol
zengini doğu uumllkeleri arasında buumlyuumlk ccedilapta ticari ilişkilerin doğmasına yol accedilmıştır Bu
durum uumllkemizi bu alanda oumlnemli oumllccediluumlde etkilemiş 1950rsquoli yıllara kadar yok denecek kadar
az olan modern anlayışa uygun kara yolu alt yapısı ve kara yolu taşımacılığında yeni bir
takım yatırımlar yapılmasını ve teşvik tedbirlerinin alınmasını gerekli kılmıştır
O doumlnemlerde alt yapının kolay hızlı ve ekonomik bir şekilde gerccedilekleşmesi petroluumln
ucuz ve temininin kolaylığı yanında uumllkemizde otomotiv sanayinin kurularak motorlu
araccedilların uumlretilmesi kara yolu taşımacılığının ilerlemesine neden olmuştur Ayrıca devletin
1980rsquoli yıllardan itibaren uygulamaya koymuş olduğu teşvik tedbirleri sonucu uumllkemizde
6
motorlu araccedil sayısı oumlnemli oumllccediluumlde artmış ve gerek yurt iccedili gerekse uluslararası kara yolu
taşımacılığı suumlratle gelişmiştir
1980rsquolerden itibaren uumllkemizin ihracata youmlnelik buumlyuumlme politikalarına geccedilmesiyle dış
ticaret yapısal değişime uğramış dış ticarete konu mal grupları ccedileşitlenmiş tarım ve
madencilik uumlruumlnlerinin yerini sanayi uumlruumlnleri almaya başlamış taşınan malların hacmi kısa
bir suumlre iccedilinde 10 milyar dolarlık seviyelere ulaşmıştır
Dış ticaretin yapısal değişimine bağlı olarak deniz yolu ile yapılan doumlkme yuumlk
taşımaları yuumlk cinslerinin değişimi ve sevkiyatlarda esneklik gibi avantajlar nedeniyle yerini
kara yolu eşya taşımacılığına bırakmaya başlamıştır
Resim 13 Ro-Ro bağlantılı kara yolu taşımacılığı
Tuumlrkiye-İtalya Ro-Ro hattının kurulması taşıma maliyetlerinin azalmasına seferlerin
tarifeli yapılmasıyla ihracat sevkiyatlarının planlanmasına Balkan uumllkelerinin geccediliş
uumlcretlerini tekrar goumlzden geccedilirmesi gibi birccedilok olumlu gelişmenin ortaya ccedilıkmasına neden
olmuştur 2003 yılında Batı Avrupa uumllkelerine yapılan kara yolu taşımacılığımızın yuumlzde
72rsquosi soumlz konusu Ro-Ro hatlarından yapılarak dış ticaretimize ait malların taşınmasında
stratejik bir guumlzergacirch konumuna gelmiştir Boumlylece Tuumlrk kara yolu taşımacılığı deniz yolu
entegrasyonlu Ro-Ro ve demir yolu entegrasyonlu Ro-La taşıma alternatiflerini uumlreterek
Avrupa Birliği mevzuatıyla uyumlu hacircle gelmiştir
Tuumlrkiyersquonin uluslararası kara yolu ile eşya taşımacılığı sektoumlruumlnde hizmet alanı Asya
ile Avruparsquonın bir ucundan diğerine kadar geniş bir coğrafi alana yayılmış ithalat-ihracat ve
transit taşımalardaki payı ile uumllke ekonomisine yılda ortalama 2 milyar USD navlun uumlcreti
olarak doumlviz girdisi sağlar konuma ulaşmıştır
1990 yılından itibaren duumlnyadaki gelişmelere paralel olarak ihraccedil pazarlarımız ve
uumlruumlnlerimizde oumlnemli bir artış ve ccedileşitlenme olmuştur Bu kapsamda başta Almanya olmak
uumlzere geleneksel pazarlarımız olan Batı Avrupa uumllkelerinin yanı sıra Rusya ve Tuumlrk
Cumhuriyetleri de oumlnemli bir yer kazanmıştır Soumlz konusu yapısal değişime paralel olarak
7
Bağımsız Devletler Topluluğu uumlyesi uumllkeler ile bazı Orta Asya uumllkeleri iki binli yıllardaki
hedef pazarlarımız olarak tespit edilmiştir
Soumlz konusu uumllkelere kara yoluyla ulaşım imkacircnının bulunması uumllkemiz ihracatı
accedilısından buumlyuumlk avantaj teşkil etmektedir Yabancı uumllkelere yapılan eşya taşımacılığımızın
ağırlıklı olarak kara yolundan olması artan dış taleplerin zamanında karşılanmasını
kolaylaştırmaktadır
Tuumlrkiyersquonin kıtalararası koumlpruuml konumunda olması ccedilok modlu ulaşıma elverişli
durumu Kafkasya ve Hazar Denizi ccedilevresindeki uumllkelere geccedilişi sağlayacak yeni sınır
kapılarının accedilılması ve pek ccedilok uluslararası proje ccedilerccedilevesinde yeni bağlantıların
oluşturulması yolundaki ccedilalışmalar Tuumlrkiyersquonin oumlnemini artırmakta ve aktif olarak bu
ccedilalışmalara katılımını gerekli kılmaktadır
Uluslararası kara yolu taşımacılığında uumllkemizin araccedil filosu giderek yenilenmiş ve
toplam araccedil sayımız 30000 adede ulaşmıştır Bu sayının iccedilinde 23000 aracımız Euro normlu
araccedil olarak faaliyet goumlstermeye başlamıştır
Resim 14 Euro normlu modern nakliye aracı
4925 sayılı Kara yolu Taşıma Kanunu ile uumllkemizde kara yolu taşımacılığı sektoumlruumlnde
yeni bir doumlnem başlamıştır Bu kanun ile birlikte taşımacılık sektoumlruuml iccedilinde yer alan ve
faaliyet goumlsteren tuumlm işletmeler kayıt altına alınmış ve bu işletmelere faaliyet tuumlrlerine goumlre
lisans belgeleri verilmiştir
Kara yolu taşımacılığı buguumln tuumlm duumlnyada kendine has avantajlarından dolayı en
oumlnemli taşımacılık modudur Tuumlrkiye gibi uumlccedil yanı denizlerle ccedilevrili olan İspanyada dahi
uluslararası eşya taşımacılığında kara yolunun demir yolu ve iccedil suyollarına kıyaslandığındaki
payı 921dir Bu oran İngiltere iccedilin 889 15 AB uumllkesi iccedilin ortalama 792rsquodir
Uumllkemizde 1990 yılında 76 olan kara yolu taşımacılığı 2000 yılında 89rsquoa ve 2002
yılında da 93 oranına ulaşmıştır 2005 yılında 94rsquoe ccedilıkmıştır 1990 yılında 87 milyar
ton-km olan toplam taşımacılığımız ekonominin gelişmesi ile 2000 yılında 180 milyar ton-
kmrsquoye ulaşmıştır 2006 yılında bu rakam 200 milyar ton-kmrsquoyi aşmıştır ABDrsquode kara yolu
taşımasının genel taşımacılık iccedilindeki yeri 28 dir Buumltuumln duumlnyada kara yolu taşımacılığının
oranını duumlşuumlrmeye doumlnuumlk politikalar uygulanmaktadır
8
Uumllkemizde ulaşım sektoumlruuml iccedilinde en buumlyuumlk paya sahip olan kara yolu taşımacılığının
diğer sektoumlrlere nazaran kaza riski ccedilok yuumlksek olmasına rağmen gelişme goumlstermesinin ve
taşıma taleplerinde ilk sırayı almasının temelinde taşımayı ldquoKAPIDAN KAPIYArdquo
gerccedilekleştirmesi yanında hızlı kolay konforlu ve daha ekonomik bir hizmet sunması
yatmaktadır
14 Kara Yolu Eşya Taşımacılığının Diğer Taşımacılık Tuumlrlerine
Goumlre Uumlstuumlnluumlkleri
Uluslararası kara yolu eşya taşınması ile diğer taşıma tuumlrlerine goumlre bir karşılaştırma
yapıldığında kara yolu taşımacılığının şu uumlstuumln youmlnleri bulunmaktadır
Kapıdan kapıya aktarmasız taşıma ve eşyanın yuumlkleme yeri ile boşaltma yerleri
dışında elleccedillenmemesi eşyanın yıpranmasını en aza indirmektedir Diğer taşıma tuumlrlerinde
oumlrneğin eşyanın limana veya demir yolu istasyonuna ulaşımına kadar bir yuumlkleme boşaltma
ana taşıma aracına yuumlklenme varış yeri limanı veya istasyonunda benzer elleccedillemenin
yapılması eşyaların daha fazla yıpranmasına sebep olmaktadır
Muumlşterinin istediği ve kara yolunun olduğu her noktaya taşıma seccedileneği
vermektedir
Kara yolu araccedillarının taşıma kapasitelerinin deniz demir yolu araccedillarına goumlre daha
kuumlccediluumlk olması nedeniyle taşımacılık sektoumlruumlnde daha esnek hareket imkacircnı sağlanmaktadır
Resim 15 Kara yolu araccedil taşıma kapasitesi
Tuumlrkiye gibi kara yoluyla uluslararası eşya naklinde kullanılabilecek taşıt sayısının
talebe goumlre daha fazla olduğu uumllkelerde rekabet uumlst seviyelere ulaşmakta ve boumlylelikle
muumlşteri lehine duumlşuumlk navlun fiyatlarının oluşmasına neden olmaktadır
Kara yolu eşya taşımacılığı diğer taşıma tuumlrlerine goumlre (deniz hava demir yolu
boru hattı vb) daha az yatırım maliyeti gerektirmektedir
Kara yoluyla daha duumlzenli ve sık sefer imkacircnı bulunmaktadır
Goumlndericinin kendisinin organize ettiği oumlzellikle kuumlccediluumlk ccedilaplı sevkiyatlara oranla
taşıma maliyetini azaltmaktadır
Ambalajlama ve sevkiyata hazırlamada zaman ve kaynaklardan tasarruf olanağı
sağlanmaktadır
9
15 Kara Yoluyla Uluslararası Eşya Taşımacılığının Goumlndericiye
Sağladığı Faydalar
Kısa suumlrede teslim edilmesi gereken yuumlkler iccedilin suumlratli sevkiyat yapabilmesine
youmlnelik proje bazlı ccediloumlzuumlm yolları ortaya ccedilıkarılabilir
Gelişmiş kara yolu ağlarının getirdiği hızlı ve guumlvenli hizmet alma imkacircnları
yaratılabilir
Lojistik firma veya taşıma şirketleriyle birebir ilişki iccedilinde ccedilalışma olanağının
bulunması sayesinde sevk edilecek eşyaya oumlzel muamele yapılmasını sağlayabilir
Kara yolu taşımacılık hizmetleri ile bağlantılı diğer lojistik suumlreccedillerle
zenginleştirilerek hizmette ccedileşitlilik oluşturulabilir
Tahmin edilebilen maliyetlerin kolay hesaplanması ile tasarruf sağlanabilir
Resim 16 Tasarruf
Dokuumlmantasyon işleri ile ara noktalarda yuumlkleme ve boşaltmadan taşımanın
sorunsuz yuumlruumlmesinden lojistik firma sorumlu olduğundan taşıyıcı sadece sevkiyata
goumlnderici ise muumlşteri ilişkilerine odaklanabilir
Duumlnya ticaretindeki doumlnuumlşuumlm ve yeni oluşumların etkisi yoğun bir şeklide lojistik ve
taşıma sektoumlruuml uumlzerinde goumlruumllmektedir Hemen hemen buumltuumln sektoumlrlerle doğrudan ilişkisi
olan lojistik uluslararası pazarlarda rekabet avantajının elde edilmesinde kilit rol
uumlstlenmektedir Uumlruumln veya hizmetlerin hedef pazarlara rakiplerden bir adım oumlnde olarak daha
hızlı ve daha ekonomik bir biccedilimde ulaştırılması uluslararası lojistik faaliyetlerinin oumlzuumlnuuml
teşkil etmektedir
Resim 17 Kara yolu taşımacılığı ve diğer taşıma tuumlrleri
10
Uluslararası ticaret eğilimleri lojistik sektoumlruumlnuuml daha iyi anlayabilmek ve
yorumlayabilmek iccedilin buumlyuumlk katkı sağlamaktadır Her sektoumlrde yaşanan rekabet ve koumlkluuml
değişimler beraberinde ccedilarpan etkisi yaparak lojistik alanında da etkisini goumlstermektedir
Rekabet ortamı yatırım maliyetleri hız ve esneklik accedilısından lojistik hizmetlerin
vazgeccedililmez bileşeni olan kara yolu eşya taşımacılığının diğer taşımacılık tuumlrlerine goumlre daha
fazla avantajı bulunmaktadır
16 Kara Yoluyla Eşya Taşımacılığının Olumsuz Youmlnleri
Uluslararası kara yolu eşya taşımacılığının bir kısım uumlstuumlnluumlkleri olmasına rağmen
bazı olumsuz youmlnleri de bulunmaktadır Bunlar
Numune veya benzeri nitelikte taşınacak eşyanın duumlşuumlk miktarda olması hacirclinde bu
eşyaların bir araccedil iccedilinde sevk yerlerine ayrı ayrı ulaştırılması gerekmektedir Parsiyel
malların toplanması dağıtımı zaman ve maliyet youmlnuumlnden olumsuzluk yaratmaktadır Hava
yolu parsiyel taşımalarda zaman ve maliyet youmlnuumlnden kara yoluna goumlre daha tercih
edilebilen bir taşıma tuumlruumlduumlr
Ağır ve yuumlksek hacimli eşyaların kara yolu ulaştırma mevzuatına uyumlu
olmaması taşınmalarını ccediloğunlukla imkacircnsız hacircle getirmektedir Bu tuumlr eşyaların demir yolu
veya deniz yoluyla taşınması daha verimli olmaktadır
Kara yoluyla uluslararası eşya taşımacılığında hukuki mevzuat bekleme suumlreleri
ile eşyanın hacmi ve niteliğine bağlı olarak diğer taşıma tuumlrlerine goumlre olumsuzluklar
yaratabilmektedir
Kara yoluyla yapılan taşımacılıkta ihracat ve ithalat uumllkeleri arasında yuumlkuumln transit
geccediltiği uumllkelerde uyulması gereken guumlmruumlk mevzuatları bulunmaktadır Buna karşılık deniz
ve hava yolunda ccediloğunlukla ithalatccedilı ve ihracatccedilı olarak uumllkeler arasında transit geccediliş uumllkeleri
bulunmamaktadır Kara yoluyla yapılan taşımacılıkta transit guumlmruumlkler ilave bekleme
suumlreleri oluşturmaktadır
Resim 18 Kara yolu taşımacılığında transit geccediliş
11
17 Kara Yolu Eşya Taşımacılığında Uluslararası Oumlrguumltler
Uluslararası kara yolu eşya taşımacılığında etkili olan oumlrguumltler
Birleşmiş Milletler Avrupa Ekonomik Konseyi (UNECE)
Ulaştırma Bakanları Avrupa Konferansı (CEMT-UBAK)
Uluslararası Kara yolu Taşıma Birliği (IRU)
Guumlneydoğu Avrupa Ortak Girişimi (SECI)
Uluslararası Taşıma Organizatoumlrleri Dernekleri Federasyonu (FIATA)
Kara yolu taşımacılık enduumlstrisinin bu oumlrguumltler vasıtası ile Tuumlrkiye ve yurt dışı
ulaştırma ve taşımacılık politikalarının irdelenmesi işletmelerin ve uumllkelerin dış ticarette
rekabetccedili uumlstuumlnluumlğuuml sağlamasında oumlnemli bir fonksiyonu olacaktır
171 Birleşmiş Milletler Avrupa Ekonomik Konseyi (UNECE)
Birleşmiş Milletler Avrupa Ekonomik Konseyi (UNECE) ldquoİccedil Ulaşım Komitesi Kara
Yolu Trafik Guumlvenliği Bozulabilir Maddelerin Taşınması Kombine Taşımacılık Tehlikeli
Maddelerin Taşınmasırdquo ccedilalışma gruplarından oluşmaktadır
İccedil ulaşım komitesinde yapılan goumlruumlşmeler sonrasında ccedileşitli Avrupa Birliği uumlye
uumllkelerinin katıldığı anlaşmalar aşağıdaki gibi sıralanabilir
CMRndashEşyaların Kara Yoluyla Uluslararası Eşya Taşıma Soumlzleşmesine İlişkin
Anlaşma Uumllkemizin soumlzleşmeye taraf olma proseduumlruuml tamamlanmış olup 30 Ekim 1995
tarihinden itibaren yuumlruumlrluumlğe girmiştir
Tır SoumlzleşmesindashTır Karneleri Himayesinde Uluslararası Eşya Taşınmasına Dair
Guumlmruumlk Soumlzleşmesi Uumllkemizin 1985 yılında kabul ettiği soumlzleşme halen uygulanmaktadır
Resim 19 Birleşmiş Milletler Avrupa Ekonomik Konseyi
ADRndashTehlikeli Maddelerin Kara Yoluyla Uluslararası Taşınmasına İlişkin Avrupa
Anlaşması Uumllkemizin anlaşmaya taraf olabilmesi amacıyla ccedilalışmalar başlatılmıştır
12
Karadeniz Ekonomik İşbirliği (KEİ) İslam Kalkınma Teşkilatı (İKT) gibi
uluslararası kuruluşlar iccedilinde de kara ulaştırmasına ilişkin konular Tuumlrkiye tarafından
izlenmekte ve gerekli ccedilalışmalar yapılmaktadır
172 Guumlneydoğu Avrupa Ortak Girişimi (SECI)
Guumlneydoğu Avrupa Ortak Girişimi (SECI southeast european cooperation ınititative)
11 uumllkenin katılımı ile kurulmuştur Bu girişime Birleşmiş Milletler Avrupa Ekonomik
İşbirliği ve Ulaştırma Bakanları Avrupa Konferansı (UBAK) destek vermektedir SECI
girişiminin amacı boumllge uumllkeleri arasında kara yolu eşya taşınmasına youmlnelik sınır
geccedilişlerinin kolaylaştırılması ve ticaretin artırılmasıdır Bu amaca youmlnelik ortak girişim uumlye
uumllkeler arasında 1999 yılında ldquoMutabakat Zaptırdquo yuumlruumlrluumlğe girmiştir
Resim 110 Guumlneydoğu Avrupa Ortak Girişimi (SECI)
SECI buumlnyesinde guumlndem Komitesirsquonin saptadığı oumlncelikli projeler ele alınmakta ve
uumlye uumllkelerin eşguumlduumlmuumlnde yuumlruumltuumllmektedir SECI projeleri ile ilgili olarak tesis edilen
komitelerin uumlyelerini seccedililmiş ve goumlnuumllluuml kişiler oluşturmaktadır Uumllkemiz SECIrsquonın
ccedilalışmalarına diğer uumlye uumllkeler gibi resmicirc kuruluşlarımız ve oumlzel sektoumlr temsilcilerinden
oluşturulan heyetler ile katılmaktadır
173 Avrupa Ulaştırma Bakanları Konferansı (CEMTndashUBAK)
Ulaştırma Bakanları Avrupa Konferansı (UBAK) 1953 yılında Avruparsquonın sınır
geccedilişlerinin kolaylaştırılması uumllkeler arası ulaştırma ve guumlmruumlk mevzuatının
uyumlaştırılmasının sağlanması amacıyla kurulmuştur İlk kuruluşa katılan 16 uumllke
(Almanya Avusturya Belccedilika Danimarka İspanya Fransa İngiltere Yunanistan İtalya
Luumlksemburg Norveccedil Hollanda Portekiz İsviccedilre ve Tuumlrkiye) 16 maddelik anlaşmayı
imzalayarak kuruluşu resmileştirmiştir
Kuruluşun yapmış olduğu başarılı ccedilalışmalar nedeniyle işlevi Avrupa sınırlarını da
aşarak 41 uumlye uumllke ile bazı Orta Asya ve Kuzey Afrika uumllkelerini de kapsar konuma
ulaşmıştır UBAK ccedilalışmalarını ccedilalışma grupları hacirclinde suumlrduumlrmektedir Daimi sekreterya
Parisrsquote bulunmaktadır
UBAK belgeleri geccedilerli oldukları uumllkelere goumlre doumlrde ayrılır
13
Tuumlm uumllkelerde geccedilerli UBAK belgeleri
Avusturya hariccedil tuumlm uumllkelerde geccedilerli UBAK belgeleri
Avusturya + Yunanistan hariccedil tuumlm uumllkelerde geccedilerli UBAK belgeleri
Avusturya + Yunanistan + İtalya hariccedil tuumlm uumllkelerde geccedilerli UBAK belgeleri
UBAK Belgelerinin uumlzerinde geccedilersiz olduğu uumllkenin uluslararası harf kodu bir ccedilember
iccedilinde işareti ile kaplanmış olarak yer almaktadır
Tuumlrkiyersquonin de kurucu uumlyesi olduğu konferansın ccedilalışmalarında taşımacılığın
geliştirilmesi trafik kara yolu guumlvenliği ccedilevrenin korunması gibi konular oumlncelik
taşımaktadır
174 Uluslararası Kara Yolu Taşıma Birliği (IRU)
Uluslararası Kara Yolu Taşıma Birliği (IRU International Road Transport Union)
duumlnyadaki kara yolu taşımacılığı alanında nakliye operatoumlrleri taşıma şirketlerinin sahipleri
kamyon taksi otobuumls olmak uumlzere tuumlm sektoumlruuml temsil eden bir organizasyondur 1948
yılında İtalyarsquoda kurulmuş olan bu oumlrguumltuumln buguumln 68 uumllkede 151 uumlyesi bulunmaktadır
Resim 111 Uluslararası Kara yolu Taşıma Birliği (IRU)
IRUrsquonun amacı kara yolunda ccedilevreye duyarlı emniyetli olarak mal ve insanların
taşınmasını sağlamak yuumlksek mesleki standartlara ulaşmak olarak belirtilebilir IRUrsquonun en
oumlnemli uygulamalarının başında uluslararası eşya taşınmasında TIR sisteminin
garantoumlrluumlğuumlnuuml yapması gelmektedir Oumlrguumltuumln temel amaccedilları şu şekilde belirtilebilir
Araccedilların emniyetli temiz ekonomik yakıt tuumlketimini sağlayacak girişimlerde
bulunmak
Filo youmlnetiminde araccedil bakımı ve ccedilalışma koşullarını duumlzenlemek
Kara yolunun emniyetli hacircle gelmesine yardımcı olmak
Ccedilevreye duyarlı araccedilları teşvik etmek
Uumllkeler arası resmi duumlzeyde ve uluslararası sivil toplum kuruluşları ile sıkı işbirliği
iccedilinde bulunmak
Kara yolunun daha emniyetli ve belge proseduumlruumlnuumln azaltılması iccedilin ccedilalışmak
Uumlyelerini ulusal ve uluslararası duumlzenlemeler konusunda bilgilendirmek
Uluslararası taşımacılık ve ticarette engelleri ortadan kaldırmaktır
14
Tuumlrkiyersquode kara yolu eşya taşıması ile ilgili sektoumlruuml temsil eden oumlnemli kuruluşlar
ise Ulaştırma Bakanlığı ve Guumlmruumlk Muumlsteşarlığı başta olmak uumlzere devletin tuumlm yetkili
kurumları Uluslararası Taşımacılık ve Lojistik Hizmet Uumlretenler Derneği (UTİKAD)
Uluslararası Nakliyeciler Derneği (UND) ve Ro-Ro Gemi İşletmecileri ve Kombine
Taşımacılar Derneğirsquodir (RODER)
18 Tuumlrkiyersquonin Uluslararası Kara Yolu Eşya Taşımacılığındaki
Ana Guumlzergacirchları
Tuumlrkiyersquonin dış ticaretinde en buumlyuumlk paya sahip olan Avrupa Birliği uumllkelerine
yapılmakta olan taşımacılık iccedilin iki oumlnemli guumlzergacirchı bulunmaktadır Tuumlrkiyersquonin doğu ve
guumlneyinden Kafkaslar Orta Asya ve Ortadoğu boumllgelerine yapılan kara yolu taşımacılığı
ccedileşitli belirsizlik ve yeniden yapılanmalar neticesinde gelişme goumlstermesine rağmen istenilen
seviyeden uzaktır Bu nedenle duumlzenli ve suumlrekli olarak gerccedilekleştirilen yasal ve teknik
altyapısı uluslararası standartlara ulaşmış olan iki guumlzergacirch Tuumlrkiye accedilısından son derece
stratejiktir Bunlar
Kapıkule Sınır Guumlmruumlk Kapısırsquondan yapılan kara yolu taşımacılığı
Ro-Ro gemileriyle kara yolu araccedil gereccedilleriyle İtalya uumlzerinden yapılan taşımacılık
181 Kapıkule Sınır Kapısırsquondan Yapılan Taşımacılık
Kapıkule uumlzerinden yapılan taşımacılık oumlnemli bir paya sahip olmasına rağmen transit
geccediliş uumllkeleri guumlmruumlklerindeki uzun bekleme suumlreleri geccediliş belgeleri sınırlamaları geccediliş
uumlcretleri tahditli yol ve geccediliş suumlreleri nedeniyle zaman zaman sorunlu bir guumlzergacirch hacirclini
alabilmektedir
Resim 112 Kara yolu taşımacılığında guumlzergacirchlar
Uluslararası kara yolu taşımacılığında oumlzellikle kara yolu taşıtlarının geccediliş
sınırlamalarının bulunduğu transit guumlzergacirchında bulunan uumllkelerde vagonların uumlzerinde
taşınarak varış uumllkesine sevk edilmeleri zorunlu hacircle gelmiştir Tuumlrkiye ile Avrupa Birliği
uumllkeleri arasında demir yolu aktarmalı taşımacılık bu sınırlamaların bulunduğu Avusturya
geccedilişlerinde yapılmaktadır
15
1811 Kara yolu Guumlzergacirchında Kullanılan Başlıca Hatlar
Bulgaristan - Romanya - Macaristan - Avusturya hattı
Bulgaristan - Yugoslavya - Macaristan - Avusturya hattı
Bulgaristan - Yugoslavya - Hırvatistan - Slovenya - Avusturya hattı
Bulgaristan - Yugoslavya - Hırvatistan - Slovenya - İtalya hattı
182 Ro-Ro Gemileriyle Yapılan Taşımacılık
Uluslararası kara yolu taşımacılığında geccediliş sınırlamaları transit suumlrelerinin uzun
zaman alması taşımacılığın toplam maliyetlerinin duumlşuumlruumllmesi gibi nedenlerle kara yolu
araccedillarının deniz yolu Ro-Ro gemilerine bindirilmesi bir zorunluluk hacirclini almıştır
Ro-Ro gemileri taşıma seccedileneği olan gemi tuumlruumlduumlr Taşıt gibi konteyner de taşıyabilir
Ayrıca paletli yuumlklerin de taşındığı goumlruumllmektedir
Ro-Ro gemileri aşağıdaki taşıt tuumlrlerini taşıyabilir
Şasili treyler (ccedilekicili ccedilekicisiz)
Treyler semi treyler
Diğer tekerlekli yuumlkler (kamyon vb)
Ro-Rorsquolarla gelişen kombine taşımacılık tramp veya duumlzenli hat taşımacılığındaki
limanların taşıma sistemindeki oumlnemini azaltmıştır Ro-Ro gemileri iccedilin kamyonların
ccedilıkışlarına uygun iskelelerin oluşturulması dışında hiccedilbir yuumlkleme ve boşaltma araccedil gereccedil ve
donanımına gerek duyulmaz
Resim 113 Ro-Ro taşımacılığı
Ro-Ro taşımacılığının hasarsız emniyetli ve hızlı taşıma imkacircnı sunması guumlmruumlklerde
daha az zaman kaybı ile geccediliş daha rekabetccedili taşıma uumlcretleri demektir Tuumlrkiyersquonin Ro-Ro
taşımacılığı ile alternatif konumdaki kara yolu transit taşımacılık guumlzergacirchında bulunan
uumllkelerde sıkccedila goumlruumllen ccedilalınma ve yağmaların oumlnuumlne geccedililmektedir Eşyaların uumlnite hacircline
getirilerek Ro-Ro ile kombine taşımacılık yapılması hasar riskini azaltmaktadır
Ro-Ro taşımacılığının uumlstuumlnluumlkleri şu şekilde belirtilebilir
16
Kara yolu araccedillarının Ro-Ro gemileriyle taşınması araccedilların yıpranma paylarını aza
indirir
Kara yollarının bakım ve onarımında tasarruf sağlar
Kara yolu trafik sıkışıklığı ve kaza risklerini azaltır
Belirgin doumlviz tasarrufu sağlar
Bazı hatlarda zaman kazancı sağlar
Teslimatta duumlzen ve planlama yapılmasına olanak sağlar
1821 Ro-Ro Guumlzergacirchları
İstanbul + Ccedileşme - Trieste Ro-Ro hatları
Buumlyuumlk filoya sahip nakliyecilerin ccediloğunun ağırlıklı olarak kullandıkları hatlardır Doğu
Avrupa uumllkelerindeki tonaj sınırlamalarına tabi olmaması ve araccedilların daha az km yapması
nedeni ile tercih sebebidir
Patra + Igoumenitsa - Bari + Ancona Ro-Ro hatları
Guumlney İtalya Guumlney Fransa ve İspanyarsquoya sefer yapan nakliyecilerin tercih ettikleri
ana hatlardır Maliyetlerin daha duumlşuumlk olması ve suumlre avantajı getirmesi nedeni ile tercih
sebebidir
Resim 114 Sık kullanılan Ro-Ro hatları
Haydarpaşa-Trieste Samsun-Novorossisk Trabzon-Sochi ve Zonguldak-Ukrayna
hatları ağırlıklı olmak uumlzere toplam 20rsquonin uumlzerinde Ro-Ro hattında seferler
gerccedilekleştirilmektedir
19 Uumllkemizin Uluslararası Kara Yolu Projeleri
Kara yolu taşımacılığı sektoumlruumlmuumlzuumln uluslararası ilişkilerinin yuumlruumltuumllmesi ve sorunların
ccediloumlzuumlmuuml youmlnuumlnde ccedilaba goumlsterilmesi Ulaştırma Bakanlığı Kara Ulaştırması Genel
Muumlduumlrluumlğuumlnuumln goumlrevleri arasındadır Bu amaccedilla uumllkemiz taşımacılarının yolcu ve eşya
taşıması yaptığı 48 uumllkeyle İkili Uluslararası Kara yolu Taşıma Anlaşması imzalanmış iki
17
uumllkeyle de paraf edilmiştir İmzalanan anlaşmalar ile iki uumllke arasında ve transit olarak
yapılmakta olan kara yoluyla yolcu ve eşya taşımacılığı belli duumlzenlemeler iccedilinde
gerccedilekleştirilmekte ortaya ccedilıkan sorunlar ise bu anlaşmalar ccedilerccedilevesinde
ccediloumlzuumlmlenebilmektedir
Anlaşmalar ile ikili taşımalar transit yolcu ve eşya taşımaları iccedilin kolaylıklar
getirilmektedir ayrıca
Geccediliş uumlcretleri
İkili taşımacılık transit eşya ve yolcu taşımacılığının tabi olacağı izin belgesi
proseduumlruuml
Doumlnuumlş yuumlkuuml ve uumlccediluumlncuuml uumllke taşımaları
Hangi tuumlr eşya taşımalarının izin belgesinden muaf tutulacağı
Taşıt personeli ve taşımacıların uyacağı kurallar
Taşıma faaliyetinden doğan oumldemelerin ne şekilde yapılacağı
Yolcu ve eşya taşımacılığına ilişkin guumlmruumlk ve diğer formalitelerin
kolaylaştırılması
Eşya taşımacılığında teminat konusu
Yolcular bagaj ve eşya iccedilin yaptırılacak sigorta
Karma Komisyonun kurulması ve goumlrevleri
gibi konular kapsamlı şekilde duumlzenlenmiştir
İkili anlaşmalarda yer alan ldquoKarma Komisyonrdquo her yıl toplanarak ortaya ccedilıkan
sorunların ccediloumlzuumlm yollarını goumlruumlşuumlr istatistikicirc bilgi değişimini sağlar ve takip eden yılı da
kapsayacak şekilde alınacak tedbirleri kararlaştırır
Diğer yandan birccedilok uumllkenin bir araya geldiği ve uumllkemizin de aktif olarak yer aldığı
uluslararası platformlarda uumllkemiz kara yolu taşımacılarının pazar paylarının artırılabilmesi
amacıyla gereken titiz ccedilalışmalar yapılmakta bu ccedilalışmalarda ccedilevrenin korunması trafik
guumlvenliği ve taşımacılığın serbestleştirilmesi gibi konular oumln planda tutulmaktadır
191 Tuumlrkiye Transit Kara Yolu (TETEK) Projesi
Kıtalar arasında bir geccediliş boumllgesinde yer alan Tuumlrkiye kendi ulusal gelişmesi kadar
boumllgenin birliği accedilısından da kara yolu ağının gerekliliğine inanmıştır Bu nedenle uumllkemiz
sınırlarından geccedilen yaklaşık 3200 km yolu kapsayan Tuumlrkiye Transit Kara Yolu (TETEK)
projesini gerccedilekleştirmiştir Bu proje kapsamına giren yol ağı toplam yol ağımızın 5rsquoini
teşkil etmektedir
Tuumlrkiye transit kara yolu Bulgaristan sınırında Kapıkulersquoden başlayarak İstanbul
uumlzerinden Gerede - Ankara yolu ile bir kolu Suriye sınırına diğeri Irakrsquoa devam etmekte
Geredersquoden ayrılan kuzey kolu ise Refahiye Erzincanrsquodan geccedilip İran sınırında sona
ermektedir
18
Soumlz konusu yol Avrupa ve Orta Doğu kara yolu ağını en uygun şekilde tamamladığı
gibi Avrupa uumllkelerinden Orta Doğu Batı Asya ve Kuzey Afrikarsquoya doğru trafik akışının
sağlandığı en kısa yoldur
192 Avrupa Ekonomik Komisyonu (AEK)
Tuumlrkiyersquonin de kurucu uumlyeleri arasında bulunduğu komisyonun temel amacı Avrupa
ekonomisinin yeniden yapılanması Avruparsquodaki ekonomik faaliyet duumlzeyinin yuumlkseltilmesi
Avrupa uumllkelerinin gerek birbirleriyle gerekse diğer uumllkelerle ekonomik ilişkilerinin idame
ettirilmesi ve geliştirilmesi olarak belirlenmiştir AEK huumlkuumlmetlerin teknik uzmanlarının
ortak konular uumlzerinde anlaşmaya vardığı kapsamlı stratejiler ve politikalar oluşturdukları
bir forum niteliğindedir
Uumllkemizdeki E yolları olarak bilinen Avrupa-Uluslararası yol ağı uumlyesi bulunduğumuz
Birleşmiş Milletler AEKrsquoca uumllkeleri birbirine bağlayan kara yollarının geliştirilmesini teşvik
amacıyla kullanıma konmuş bir sistemdir
Uumllkemize Avrupa sınırlarından E-80 ve E-90 numaraları ile giren iki anayol sisteme ve
amaca uygun olarak İran ve Irak sınırlarında Asya ve Ortadoğu uluslararası yol ağlarına
bağlantı sağlayacak şekilde duumlzenlenmiştir E yollarının Kafkasya ve Orta Asya uumllkelerine
uzatılması konusundaki ccedilalışmalara paralel olarak E-97 ve E-95 hatlarının oluşturulması
kabul edilmiştir
193 Kuzey - Guumlney Avrupa Otoyolu (TEM) Projesi
Tuumlrkiye ile birlikte Avusturya Bulgaristan Ccedilekoslovakya Yunanistan Macaristan
İtalya Polonya ve Yugoslavyarsquonın uumlyelikleri ile kurulan projede Doğu Avruparsquoda
gerccedilekleşen değişimler ve geccedilişler nedeniyle TEM hatlarının buumltuumlnluumlğuumlnuumln bozulması
sonucunda uumlye uumllke sayısı zaman zaman değişmiştir 1997 yılı itibariyle projeye uumlye uumllkeler
Bulgaristan Ccedilek Cumhuriyeti Guumlrcistan Hırvatistan İtalya Litvanya Macaristan Polonya
Romanya Slovakya ve Tuumlrkiyersquo dir
Resim 115 Tuumlrkiyersquodeki TEM otoyolları
Başlangıccedilta yaklaşık 10000 kmrsquolik bir otoyolu ağının tesisini oumlngoumlren TEM Projesi
kuzeyde Polonyanın Gdansk kentinden başlamakta 10 uumllke uumlzerinden geccedilerek Adriyatik
19
Ege ve Karadeniz sahillerine erişmekteydi Ancak Doğu Avrupa uumllkelerinin sosyal ve
ekonomik yapılarında son yıllarda goumlruumllen değişmelere ve bunun sonucu olarak ortaya ccedilıkan
yeni ilişkilere paralel olarak TEM Projesine doğu-batı istikametinde yeni hatlar ilave
edilerek TEM ağı yaklaşık 20149 kmrsquoye ccedilıkartılmıştır
Uumllkemiz sınırları iccedilinde kalan boumlluumlmuuml ise Kapıkule İstanbul Ankara Aşkale
guumlzergacirchını takiben Trabzonda Karadenize doğuda Guumlrbulak batıda Afyon uumlzerinden
İzmir ve Ege Denizine guumlney ve guumlneydoğuda ise Yayladağ ve Cizre hudut kapılarımıza
ulaşmaktadır Ayrıca Gerede-Samsun-Trabzon-Rize-Hopa guumlzergacirchının da TEM ağına ilave
edilmesiyle TEMin Tuumlrkiye sınırları dacirchilicircndeki yol uzunluğu 5556 km olmuştur
194 Ekonomik İşbirliği Teşkilatı (EİT-ECO)
ECO 1964 yılında kurulan Kalkınma İccedilin Boumllgesel İşbirliği Teşkilatı (RCD) nın bir
devamı olarak Tuumlrkiye İran ve Pakistan arasında imzalanan bir protokolle kurulmuştur
Teşkilatın oumlncelikli hedefleri arasında serbest bir taşımacılık sistemi yer aldığından
ulaştırma ile ilgili konular buumlyuumlk oumlnem arz etmektedir Uumlye uumllkeler arasında ekonomik ticari
ve kuumlltuumlrel işbirliğini sağlamak amacıyla kurulan teşkilat daha sonra Sovyetler Birliğinin
dağılmasıyla bağımsızlıklarını kazanan boumllgedeki bazı uumllkelerin de katılımıyla uumlye sayısını
10a ccedilıkarmıştır Buguumln itibariyle Tuumlrkiye İran Pakistan Azerbaycan Tuumlrkmenistan
Oumlzbekistan Kırgızistan Kazakistan Afganistan ve Tacikistan ECO uumlyesi uumllkelerdir Kuzey
Kıbrıs Tuumlrk Cumhuriyeti de goumlzlemci uumlye statuumlsuuml ile ECO ccedilalışmalarını izlemektedir
Tuumlrk taşımacılarının orta ve uzak Asyaya ulaşması iccedilin oumlnemli guumlzergacirchları iccedileren uumlye
uumllkeler taşımacılık konusunda ccedileşitli anlaşmaların hazırlık ccedilalışmalarını suumlrduumlrmektedir
Uumllkemiz bu ccedilalışmaların tamamına aktif olarak katılmakta ve gerekli katkıyı sağlamaktadır
Resim 116 ECO (Economic cooperation organization)
Yeni katılımlarla birlikte boumllgesel işbirliğinde roluuml ve oumlnemi artan ECO ccedilerccedilevesinde
kesintisiz bir kara yolu ulaşımı iccedilin ilave guumlzergacirchlara ihtiyaccedil duyulmuş olup bu konuda
ccedilalışmalar suumlrduumlruumllmektedir
20
110 Uluslararası Kara Yolu Eşya Taşımacılığında Lojistik Firma
(freight forwarder)
Kara yolu taşıma sistemleri oumlzellikle muumlşteri ilişkileri ile kara yolu iş
organizasyonunda oumlnemli roluuml bulunan lojistik firma tarafından yoğun olarak
etkilenmektedir Lojistik firmanın kara yolu taşımacılık sistemleri iccedilindeki etkinliğini
sağlayabilmesi iccedilin oumlnem vermesi gereken hususlar şunlardır
Taşımacılık hizmetlerinde yuumlksek kalite
Suumlratli ve tam zamanında teslimat
Seferlerde sıklık ve duumlzenlilik
Goumlndericilere esnek fiyat oumlnerileri
Resim 117 Fiyatlandırma
Lojistik Firma bu unsurlar sayesinde taşıyıcı ile birebir bağlantı kurabilir ve
muumlşterilerine uygun ccediloumlzuumlm imkacircnları yaratabilir Kara yolu eşya taşımacılığında lojistik
firmanın temel işlevi diğer taşıma tuumlrlerinde olduğu gibi taşıma organizasyonunun yerine
getirilmesidir Lojistik firma taşıma organizasyonunu yerine getirirken goumlz oumlnuumlne aldığı en
oumlnemli unsur muumlşteri odaklı hizmet anlayışıdır Hizmetin kesintisiz ve suumlrekli olarak aynı
kalitede ve duumlşuumlk maliyette verilebilmesi lojistik firmanın temel ccedilalışma prensibi
olmaktadır
Lojistik firmanın ana hizmeti muumlşterilerine kara yolu ile yapılacak taşımalarda tarifeli
seferler organize edecek şekilde yuumlk konsolidasyonu yapmasıdır Bu amaccedilla aynı guumlzergacircha
youmlnelik bulunan yuumlk talepleri hacim olarak yetersiz olsa bile hizmetin suumlrekliliğinin
sağlanması amacıyla duumlzenli olarak verilebilmelidir
Lojistik firmanın hizmet yaklaşımı duumlşuumlk hacimli yuumlklerin taşınmasında
konsolidasyon yaparak bireysel ihracatccedilı ve ithalatccedilının goumlnderilerine daha avantajlı bir
ortam oluşturmaktır
Lojistik firmaların kara yolu eşya taşımacılığı ile goumlndericiye sağlayabileceği faydalar
şu şekilde sıralanabilir
21
Lojistik firmanın bir hizmet organizasyonu olarak muumlşterilerine ihtiyaccedil duyduğu
yuumlksek esnekliği sunabilmesi
Yuumlk konsolidasyonu yapabilmenin sağladığı yeterli yuumlk bulma avantajı
Resim 118 Yuumlk konsolidasyonu
Depodan depoya guumlvenli taşıma
Duumlzenli ve sık yuumlkleme yapılabilmesi
Taşıma ve depo yerlerinin kapasitelerinin iyi kullanımına youmlnelik optimal
ccediloumlzuumlmlemeler sayesinde oumlnemli maliyet avantajı oluşturması
Taşımayı buumltuumlnuumlyle kontrol altında tutma olanağı
Sevkiyatın araccedil takip sistemiyle suumlrekli izlenebilmesi
Suumlratli teslimat imkacircnı
Kolay yuumlkleme ve boşaltma olanağı
Uygun fiyat tarifelerinin oluşturulmasıdır
1101 Taşıma Organizatoumlruuml Olarak Lojistik Firma (freight forwarder)
Kara yolu eşya taşımacılığında Lojistik Firmarsquonın taşıma organizatoumlruuml olarak başlıca
roluuml uluslararası taşımacılıkta goumlndericilerin (ihracat ve ithalatccedilılar) yuumlklerinin teslim
yerlerine en iyi koşullarda ulaştırılmasına youmlnelik faaliyetlerde bulunmasıdır
Lojistik firmanın taşıma organizatoumlruuml olarak hizmet suumlrecinin aşamaları şunlardır
Muumlşteri talebi
Hizmet tarifelendirme
Teklif verilmesi
Soumlzleşme yapılması
Hizmetin yerine getirilmesi
22
Goumlnderici ihracat ve ithalat eşyasının taşınmasını guumlvenli hızlı ve duumlşuumlk fiyatla
yapabilecek taşıma organizatoumlruuml (lojistik firma) firmalarla ilgili pazar araştırması yapabilir
Goumlnderici iccedilin lojistik firma seccediliminde oumlnemli unsurlar şunlardır
Lojistik firmanın sevk edilmesi planlanan boumllgedeki faaliyet alanı
Taşınacak malla ilgili daha oumlnceki deneyimi
Taşıma ve diğer hizmetlere ait rekabetccedili tarifeleri
Hizmet kalitesi
Firma referansları
İş deneyimleri
Firma guumlvenliği
Goumlndericinin lojistik firmadan beklentisi sadece rekabetccedili fiyatlara dayanmamakta
sevk edilecek eşyaya ait taşıma deneyimi ve taşımayı emniyetli ve tam zamanında teslim
edilmesi başta olmak uumlzere hizmet kalitesi yuumlksek bir şekilde yerine getirebilmesine bağlı
olmaktadır
Lojistik firmanın tercih edilebilir olabilmesi iccedilin pazarlama stratejileri oluşturması
gerekmektedir Pazarlama stratejilerini oluştururken lojistik firmalar muumlşterilerine sunduğu
hizmet alanını genişleterek yeni hizmet alanlarını nitelikli olarak sağlamayı ve rekabetccedili fiyat
politikaları oluşturmayı oumln planda tutmalıdır Lojistik firmanın kara yolu stratejilerinin
başarılı olabilmesi iccedilin aşağıdaki unsurlara yeterince oumlnem vermek durumundadır
Profesyonel bir işadamı bilinci ile ccedilalışmalıdır
Goumlndericinin talep ve beklentilerine dikkat edilmelidir
Goumlndericiye verdiği soumlzleri titizlikle yerine getirmelidir
Belirsizlik durumlarında mutlaka goumlnderenle bağlantıya geccedilmelidir
Maliyet ve kacircrlılık analizleri yapmalıdır
1102 Kara Yolu Hizmet Soumlzleşmesi
Taşıma organizatoumlruuml olarak lojistik firma (freight forwarder) uluslararası kara yolu
eşya taşımacılığında faaliyetlerini goumlndericilerin (ihracat veya ithalatccedilı) talimatları
ccedilerccedilevesinde yerine getirmektedir Goumlndericiler yuumlklerin taşınması veya diğer faaliyetlerin
organizasyonu iccedilin yuumlk taşıyıcılar ile (ihracatta malları teslim alacak veya ithalatta
sevkiyatları planlamak uumlzere yurt dışı acentelerle) bir hizmet soumlzleşmesi yapmaktadır
Goumlndericilerin yuumlkleri bazen tam kamyon yuumlkuuml (FCL) olabileceği gibi bazen de kamyon
yuumlkuumlnuuml dolduramayacak hacimde olabilir Kamyon yuumlkuumlnden az olduğunda lojistik firma
bireysel goumlndericilere ait yuumlkleri konsolidasyon yaparak kamyon yuumlkuuml hacmine ulaştırabilir
Goumlnderici işveren olarak taşıma organizatoumlruuml lojistik firmayla bir hizmet soumlzleşmesi
yapar Bu soumlzleşme uygulamada goumlndericinin yazılı talimatı ile olabileceği gibi bazen de
guumlvenilir muumlşterilerden ndashgoumlndericiden- soumlzluuml de alınabilir
23
Taşıma organizatoumlruuml lojistik firmanın bir taşıma firması bulup muumlşterilerden aldığı
eşyayı taşıtması gerekecektir Lojistik firma goumlnderenle yaptığı soumlzleşmenin bir benzerini
goumlnderenin istediği koşulları yerine getirebilecek bir taşımacıyla da yapabilir Lojistik firma
goumlndericinin sevk talimatına goumlre taşımayı organize ederek taşıyıcıyı youmlnlendirir
Lojistik firmanın hizmet soumlzleşmesi yaptığı muumlşterisine karşı taşıma ile ilgili
yuumlkuumlmluumlluumlklerini yerine getirebilmesi iccedilin taşıyıcı seccediliminden malların teslim edilmesine
kadar tuumlm aşamalarda taşıma suumlrecinin takip edilmesi gereklidir Lojistik firma goumlndericiyi
(muumlşteri) memnun edebilecek hizmet tarifesini oluşturmak amacıyla taşıyıcı seccediliminde
goumlndericinin kendisi iccedilin oumlnemli olan konuları aynı şekilde taşıyıcıdan da talep etmelidir
Uluslararası taşımalarda lojistik firmanın yapmış olduğu hizmet soumlzleşmesinin işlerliği
ldquoMal Teslim Alındı Makbuzu (Forwarderrsquos Certficate of Receipt FCR)rdquo duumlzenlemesiyle
kesinlik kazanmaktadır Lojistik firma tarafından goumlndericiye yani ihracatccedilı veya ithalatccedilıya
verilen FCR belgesi ile soumlz konusu malın zilyetliği lojistik firmanın uumlzerine geccedilmektedir
Resim 119 Malların teslim alınma işlemleri
24
X İhracat AŞ
Merter 235 İstanbul Tuumlrkiye
Tel 0212 125 25 27
Faks 0212 125 125 25 25
E-Posta XXcom
HİZMET SOumlZLEŞMESİ
Merter 235 İstanbul adresinde bulunan X İhracat AŞ ile Sefakoumly
Cumhuriyet Cad 17 İstanbul adresinde bulunan Hizmet Lojistik AŞ
arasında aşağıdaki şartlarda taşıma hizmet soumlzleşmesi yapılmıştır
1 Hizmet Lojistik AŞX AŞrsquonin Merter deposundan Almanya ve
Fransarsquoya sevk edilecek mamulleri taşıyacaktır Araccedillar hazır giyim
taşımasına uygun askılı araccedillar olacaktır
2 Sevkiyatlar uumlretimde bir aksama olmadıkccedila her hafta cuma guumlnuuml
yapılacaktır Hizmet Lojistik AŞ bu nedenle her cuma saat 0800rsquode depo
oumlnuumlnde uygun araccedillarını hazır edecektir
3 Hizmet Lojistik AŞ Almanya ve Fransarsquoya sevkiyatın olup olmadığı
konusunda teyidi en geccedil her hafta ccedilarşamba guumlnuumlne kadar alacaktır
4 Hizmet Lojistik AŞ uygun aracı cuma guumlnuuml oumlğleden sonra saat
1430rsquoa kadar tedarik edemediği takdirdeX AŞ başka firmadan araccedil tedarik
ederek malları sevk edecektir Navlun fiyat farkı bulunduğunda fiyat farkı ile
birlikte her araccedil iccedilin 500 Euro tutarını Hizmet Lojistik AŞ fatura edecektir
5 Taşıma uumlcreti Almanya iccedilin helliphelliphelliphellip Euro ve Fransa iccedilin helliphelliphellip
Euro olacaktır
6 Bu soumlzleşme imza tarihinden itibaren 1 yıl suumlre ile geccedilerlidir
Taraflardan biri bir ay oumlncesinden yazılı olarak anlaşmanın sona erdiğini
diğer tarafa bildirmedikccedile soumlzleşme suumlresi 1 yıl daha aynı şartlarda uzatılmış
olacaktır
7 Muumlcbir hacircller soumlzleşme kapsamı dışındadır
8 Taraflar arasındaki anlaşmazlıklar oumlncelikle iyi niyet ccedilerccedilevesinde
ccediloumlzuumlme kavuşturulacaktır Ccediloumlzuumlmsuumlzluumlk hacirclinde İstanbul Ticaret Odasırsquonın
verdiği kararlar esas alınacaktır
İş bu soumlzleşme 01012008 tarihinde X AŞ ile Hizmet Lojistik AŞ
arasında yapılmıştır
X AŞ Hizmet Lojistik AŞ
Yetkili İmza Yetkili İmza
Belge 11 Kara yolu taşımacılık hizmet soumlzleşmesi oumlrneği
25
UYGULAMA FAALİYETİ
İşlem Basamakları Oumlneriler
Kara yolu taşımacılığının genel yapısını
oumlğreniniz Kara yolu taşıma sistemleri ve bu
sistemlerin etkilendiği faktoumlrleri ayırt
ediniz
Kara yolu taşımacılığının uumllkemizdeki
tarihi gelişimini kavrayınız Kara yolu taşımacılığının
gelişiminde temel etmenlerin neler
olduğunu neden-sonuccedil ilişkisine goumlre
değerlendiriniz
Kara yolu taşımacılığının diğer
taşımacılık tuumlrlerine goumlre uumlstuumlnluumlklerini ve
olumsuz youmlnlerini kavrayınız
Olumsuz ve uumlstuumln yanları
karşılaştırarak diğer taşıma tuumlrlerine goumlre
niccedilin tercih edilmesi ya da oumlnerilmemesi
gerektiğini sebepleriyle birlikte tartışınız
Kara yolu eşya taşımacılığında
uluslararası oumlrguumltler ve temel goumlrevlerini
kavrayınız
Oumlrguumltlerin kuruluş amaccedilları uumlye
uumllkeler vb ayrıntılar ile oumlrguumltleri
karşılaştırmaya ccedilalışınız
Tuumlrkiyersquonin uluslararası kara yolu eşya
taşımacılığındaki ana guumlzergacirchlarını
kavrayınız
Ro-Ro gemileriyle yapılan
taşımacılığın diğer guumlzergacirchlara goumlre
uumlstuumln anlarını değerlendiriniz
Tuumlrkiyersquonin taraf olduğu uluslararası
kara yolu projelerini oumlğreniniz
Projelerin temel amacını ve işleyiş
durumlarını irdeleyiniz
Uluslararası kara yolu taşımacılığında
lojistik firmanın sorumluluğu ve goumlrevlerini
kavrayınız
Lojistik firmanın taşıma organizatoumlruuml
olarak hizmet suumlrecinin aşamalarını
değerlendiriniz
UYGULAMA FAALİYETİ
26
OumlLCcedilME VE DEĞERLENDİRME Aşağıdaki soruları dikkatlice okuyunuz ve doğru seccedileneği işaretleyiniz
1- Aşağıdakilerden hangisi kara yolu taşımacılığının temel boyutları arasında yer alır
A) Taşınacak eşyanın var olması
B) Eşya taşıma işinin uumlstlenilmesi
C) Uumlcret karşılığı olması
D) Hepsi
2- Aşağıdakilerden hangisi uumllkemizde kara yolu taşımacılığının gelişmesinin oumlnemli bir
nedeni olarak sayılamaz
A) 4925 sayılı Kara yolu Taşıma Kanunursquonun yuumlruumlrluumlğe girmesi
B) Uluslararası kara yolu taşımacılığında uumllkemizin araccedil filosunun yenilenmesi
C) İthal ettiğimiz uumlruumlnlerde oumlnemli bir ccedileşitlilik ve artış goumlzlenmesi
D) Tuumlrkiye-İtalya Ro-Ro hattının kurulması
3- Aşağıdakilerden hangisi kara yolu taşımacılığının diğer taşıma tuumlrlerine goumlre uumlstuumln youmlnleri
arasında yer almaz
A) Elleccedillemenin az olması nedeniyle eşyanın yıpranması en aza indirgenir
B) Rekabetin uumlst seviyede bulunması kara yolu firmalarının karını artırmaktadır
C) Kara yoluyla daha duumlzenli ve sık sefer imkacircnı bulunmaktadır
D) Ambalajlama ve sevkiyata hazırlamada zaman ve kaynaklardan tasarruf olanağı
sağlanır
4- Aşağıdakilerden hangisi uluslar arası karayolu eşya taşımacılığında etkili olan oumlrguumltler
arasında yer alır
A) Ulaştırma Bakanları Avrupa Konferansı (CEMT-UBAK)
B) Uluslararası Kara Yolu Taşıma Birliği (IRU)
C) Guumlneydoğu Avrupa Ortak Girişimi (SECI)
D) Hepsi
5- Aşağıdakilerden hangisi Tuumlrkiyersquonin karayolu guumlzergahları arasında yer almaz
A) Bulgaristan - Romanya - Macaristan - Avusturya hattı
B) Bulgaristan - Yugoslavya - Macaristan - Almanya hattı
C) Bulgaristan - Yugoslavya - Hırvatistan - Slovenya - Avusturya hattı
D) Bulgaristan - Yugoslavya - Hırvatistan - Slovenya - İtalya hattı
OumlLCcedilME VE DEĞERLENDİRME
27
6- Aşağıdakilerden hangisi uumllkemizin uluslararası karayolu projeleri arasında yer almaz
A) Ekonomik İşbirliği Teşkilatı (EİT-ECO)
B) Avrupa Ekonomik Komisyonu (AEK)
C) Doğu - Batı Avrupa Otoyolu (TEM) Projesi
D) Tuumlrkiye Transit Kara Yolu (TETEK) Projesi
7- Aşağıdakilerden hangisi Lojistik Firmarsquoların karayolu eşya taşımacılığı ile goumlndericiye
sağlayabileceği faydalar arasında yer almaz
A) Kolay yuumlkleme ve boşaltma olanağı
B) Duumlzenli ve sık yuumlkleme yapılabilmesi
C) Taşımayı teslimat aşamasında kontrol altında tutma olanağı
D) Depodan depoya guumlvenli taşıma
DEĞERLENDİRME
Cevaplarınızı cevap anahtarı ile karşılaştırınız Doğru cevap sayınızı belirleyerek
kendinizi değerlendiriniz Yanlış cevap verdiğiniz ya da cevap verirken teredduumlt yaşadığınız
sorularla ilgili konuları faaliyete geri doumlnerek tekrar inceleyiniz
Tuumlm sorulara doğru cevap verdiyseniz uygulamalı teste geccediliniz
28
KONTROL LİSTESİ
Aşağıda Karayolu Taşımacılık sistemi ile ilgili uygulamalarda karşınıza ccedilıkacak
durumlar sıralanmıştır Karayolu taşımacılık sistemi ile ilgili listelenen davranışları tabloda
bulunan değerlendirme oumllccedileğine goumlre değerlendiriniz
Değerlendirme Oumllccediluumltleri Evet Hayır
1- Kara yolu taşımacılığının genel yapısını oumlğrendiniz mi
2- Kara yolu taşımacılığının uumllkemizdeki tarihi gelişimini kavradınız
mı
3- Kara yolu taşımacılığının diğer taşımacılık tuumlrlerine goumlre
uumlstuumlnluumlklerini ve olumsuz youmlnlerini kavradınız mı
4- Kara yolu eşya taşımacılığında uluslararası oumlrguumltler ve temel
goumlrevlerini kavradınız mı
5-Tuumlrkiyersquonin uluslararası kara yolu eşya taşımacılığındaki ana
guumlzergacirchlarını kavradınız mı
6-Tuumlrkiyersquonin taraf olduğu uluslararası kara yolu projelerini oumlğrendiniz
mi
7- Uluslararası kara yolu taşımacılığında lojistik firmanın
sorumluluğunu ve goumlrevlerini kavradınız mı
DEĞERLENDİRME
Yapılan değerlendirme sonunda ldquoHayırrdquo şeklindeki cevaplarınızı bir daha goumlzden
geccediliriniz Kendinizi yeterli goumlrmuumlyorsanız oumlğrenme faaliyetini tekrar ediniz Buumltuumln
cevaplarınız ldquoEvetrdquo ise bir sonraki oumlğrenme faaliyetine geccediliniz
29
OumlĞRENME FAALİYETİndash2
Ofis ortamında CMR TTK Karayolu Taşıma Youmlnetmeliği Uluslar arası anlaşmalar
ve firma standartlarına goumlre bilgisayar telefon yazıcı ve faks gibi donanımları kullanarak
karayolu taşımacılığının yasal ccedilerccedilevesini uygulayabileceksiniz
Kara yolu eşya taşımacılığında yetki belgesi tuumlrleri ve yetki belgesi alabilme
şartları hakkında araştırma yapınız
CMR Anlaşması ve iccedileriği hakkında bilgi edininiz
Kara yolu taşımacılığı kanunu ve Youmlnetmeliği hakkında bilgi edininiz
Bulabileceğiniz belge resim dergi harita vb dokuumlmanları sınıf ortamında
arkadaşlarınızla paylaşınız
Araştırma yaparken ccedilevrenizde bulunan lojistik firmalarla veya nakliye firmaları ile
anlaşmalı olarak ccedilalışan işletmelerin ilgili servislerinden yararlanabilirsiniz Ayrıca bu
firmaların internet sitelerinden de bilgi edinebilirsiniz
2 KARA YOLU EŞYA TAŞIMACILIĞININ
YASAL CcedilERCcedilEVESİ 21 Kara Yolu Taşıma Kanunu ve Youmlnetmeliği
Tuumlrkiyersquode eşya veya yolcu taşıma hizmetleri genellikle kara yoluyla sağlanmaktadır
2003 yılı itibariyle yurt iccedili eşya taşımacılığının 92rsquosi yolcu taşımacılığının ise 96rsquosı kara
yoluyla gerccedilekleştirilmiştir Buna karşılık uluslararası eşya taşımalarında bu oranın ihraccedil
taşımalarında 163 (Avruparsquoya 776) ithal taşımalarında ise 64 (Avruparsquodan
763)rsquolerde kaldığı goumlruumllmektedir Aynı doumlnemde Tuumlrkiyersquode yolcu taşıma işiyle uğraşan
işletmelerin sayısı 567 (bunların 155rsquoi uluslararası yolcu taşımacılığıyla uğraşmakta olup 79
adedi uluslararası duumlzenli hatta sahiptir) uluslararası eşya taşımacılığını meslek edinenler ise
996 adettir Karayollarımızda toplam koltuk sayısı 402506 olan 9527 adet otobuumls (bunların
toplam 73852 adet koltuk kapasiteli 1521rsquoi uluslararası ccedilalışmaktadır) ve toplam eşya
taşıma kapasitesi 1314637 ton olan 30265 ccedilekici 34245 yarı roumlmork 2268 roumlmork
12163 tanker ve 13412 kamyon dolaşmaktadır
OumlĞRENME FAALİYETİndash2
AMACcedil
ARAŞTIRMA
30
Buumltuumln bu veriler Tuumlrk ekonomisi bakımından kara yolu taşımacılığının ne kadar
oumlnemli olduğunu ortaya koymaktadır Bununla birlikte Tuumlrkiye 19072003 tarihine kadar
kara yolu taşımacılığının oumlzellikle idaricirc boyutunu duumlzenleyen genel bir kanunu Meclisten
ccedilıkartamamıştır Taşıma hizmetleri hakkındaki duumlzenlemelerin ccediloğunluğu youmlnetmelik ve
genelge duumlzeyinde kalmıştır Mevzuatımızdaki bu yetersizliği Tuumlrkiyersquonin kara yolu
taşımacılığı hakkında milli bir politikaya sahip olmayışına dayandırmak muumlmkuumlnduumlr
Taşımacılık alanında rol oynayan ccedileşitli menfaat gruplarının bir araya gelerek muumlşterek
menfaatlerini yansıtacak bir kanun arayışına girmemeleri de eksikliğin bir diğer sebebi
olarak goumlsterilebilir
Ulaştırma Bakanlığının ccedilabaları sonucu 10072003 tarihinde 4925 sayılı Kara yolu
Taşıma Kanunu TBMMrsquode kabul edilmiş ve 19072003 tarihinde de 25173 sayılı Resmicirc
Gazetersquode ilacircn edilerek yuumlruumlrluumlğe girmiştir Kanun ldquoBaşlangıccedil Huumlkuumlmlerirdquo ldquoUluslararası
Taşımalarrdquo ldquoSorumluluk ve Sigortardquo ve ldquoCcedileşitli Huumlkuumlmlerrdquo başlıklı 4 kısımdan ve 38
maddeden ibarettir Ulaştırma Bakanlığınca Kanunun 34 maddesine dayanılarak hazırlanan
Kara yolu Taşıma Youmlnetmeliği ise 25022004 tarihinde 25384 sayılı Resmicirc Gazetersquode
yayımlanarak yuumlruumlrluumlğe girmiştir Toplam 90 maddeden oluşan bu youmlnetmelikte kanunun 34
maddesinde sayılan hususlar hakkında duumlzenlemeye gidilmiştir
211 Kanunun Amacı ve Uygulama Sahası
Kara yolu Taşıma Kanunursquonun genel amaccedilları aşağıdaki gibi sıralanabilir
Kara yolu taşımalarını uumllke ekonomisinin gerektirdiği şekilde duumlzenlemek
Taşımada duumlzeni ve guumlvenliği sağlamak
Taşımacı acente ve taşıma işleri komisyoncuları ile nakliyat ambarı ve kargo
işletmeciliği ve benzeri hizmetlerin şartlarını belirlemek
Taşıma işlerinde istihdam edilenlerin niteliklerini haklarını ve sorumluluklarını
saptamak
Kara yolu taşımalarının diğer taşıma sistemleri ile birlikte ve birbirlerini
tamamlayıcı olarak hizmet vermesini ve mevcut imkacircnların daha yararlı bir şekilde
kullanılmasını sağlamak
Tuumlrk Medeni Kanunursquonun 1 maddesine goumlre kanunlar soumlzuumlyle ve oumlzuumlyle değindiği
buumltuumln konularda uygulanacağından Kara yolu Taşıma Kanunursquonun 1 maddesinde sayılan
amaccedilların bu Kanunrsquoun oumlzuumlyle değindiği hususların belirlenmesine katkıda bulunacağı
şuumlphesizdir Benzeri bir huumlkme youmlnetmeliğin 1 maddesinde de rastlanmaktadır
Aralarındaki tek fark Kanunrsquoda sayılan amaccedillardan uumlccediluumlncuumlsuumlndeki ldquobenzeri hizmetlerrdquo
kavramının iccedili doldurulmuş ve ldquolojistik işletmeciliği taşıma işleri organizatoumlrluumlğuuml terminal
işletmeciliği oto kiralama işletmeciliği ve dağıtıcılıkrdquo hizmetlerinin şartlarını belirlemek de
youmlnetmeliğin amaccedilları iccediline sokulmuştur Oysa Kanunrsquoun 34 maddesi ccedilıkartılacak
youmlnetmelikte ldquobenzeri hizmetlerrdquo kavramına giren faaliyetleri saymak ve bunların şartlarını
tespit yetkisini Ulaştırma Bakanlığırsquona vermiş değildir Soumlz konusu maddede Bakanlığın
şartlarını belirlemeye yetkili olduğu hizmetler accedilıkccedila ldquotaşımacılık acente ve taşıma işleri
komisyonculuğu ile nakliyat ambarı ve kargo işletmeciliğirdquo olarak belirtilmiştir Bakanlık
31
youmlnetmelikte sayılan benzeri hizmetleri ancak Kanunrsquoda sayılan hizmetlerin alt kategorisi
olması şartıyla ve oumllccediluumlsuumlnde duumlzenleyebilir
Bununla birlikte Kanundan farklı olarak Youmlnetmelik kaleme alınırken AB taşıma
mevzuatı ile ve oumlzellikle ldquoKara yolu ile yapılan eşya ve yolcu taşımacıları mesleğine giriş ile
bu taşımacıların ulusal ve uluslararası taşımacılık alanında serbest yerleşim oumlzguumlrluumlklerinin
etkin kullanımını teşvik etmek uumlzere diploma sertifika ve diğer uumlnvanların karşılıklı olarak
tanınmasırdquo nı iccedileren 29 Nisan 1996 tarihli ve 9626AT sayılı ldquoKonsey Direktifirdquo ile uyumu
sağlanmaya ccedilalışılmıştır Ancak bu uyumlaştırma aşamasında Anayasa gereği kanunla
yapılması gereken duumlzenlemelerin youmlnetmelikle gerccedilekleştirildiği goumlruumllmektedir
Kanunun 2 maddesi gereğince uygulama sahasına aşağıdaki hususlar girmektedir
Kamuya accedilık kara yolunda motorlu taşıtlarla yapılan yolcu ve eşya taşımaları
ldquoTaşımardquo kavramı kanunun 3 maddesinde yolcunun taşıta bindiği veya eşyanın
taşımacıya teslim edildiği yerden varış noktasına goumltuumlruumllmesi şeklinde tanımlanmıştır Aynı
maddeye goumlre ldquovarış noktasırdquo ise yolcu bileti veya taşıma senedinde goumlsterilen yolcu veya
eşyanın goumltuumlruumllmek istendiği yerdir Aslında eşya ve yolcu taşımalarını aynı kapsamda ele
almak hatalıdır Eşya taşıması eşyanın taşımacı tarafından teselluumlm edildiği andan teslim
edildiği ana kadar ki suumlreci kapsayan bir faaliyet iken yolcu taşıması yolcunun taşıta bindiği
anda başlamakta ve taşıttan indiği anda sona ermektedir Bu itibarla taşımanın sona ermesi
iccedilin eşya veya yolcunun varış noktasına goumltuumlruumllmesi değil eşyanın bu noktada goumlnderilene
teslimi veya yolcunun taşıttan inmesi oumlnemlidir
Resim 21 Eşyanın taşınması
Kanunun amacı kara yolunda yapılan taşımaları duumlzenlemek olduğuna goumlre deniz iccedil
sular hava ve demir yolu taşımalarının kapsam dışı tutulması gerekir Karma taşıma hacirclinde
32
ise ldquonetwork prensibirdquo gereği taşıma kara yolunda (trafik iccedilin kamunun yararlanmasına accedilık
olan arazi şeridi yol otoyol koumlpruumller ve benzeri yapı ve alanlarında) cereyan ettiği suumlrece
Kanun ve Youmlnetmelik huumlkuumlmleri uygulanacaktır
Taşıma işleri işletmecileri
Kanunun 3 maddesine goumlre ldquotaşıma işleri işletmecilerirdquo taşıma işlerinde faaliyette
bulunan taşımacı acente taşıma işleri komisyoncusu ile nakliyat ambarı ve kargo
işletmecileridir
Taşımacılar
Taşıma işleri işletmecilerinden ilki taşımacılardır Kanun koyucu bu suretle Tuumlrk
Ticaret Kanunursquonun kullandığı ldquotaşıyıcırdquo kavramını değil CMRrsquonin Tuumlrkccedile tercuumlmesinde
kendisinden yararlanılan ldquotaşımacırdquo kavramını tercih etmiştir Kanunun 3 maddesine goumlre
ldquotaşımacırdquo taşımacı yetki belgesine sahip olan ve kendi nam ve hesabına taşımayı bir uumlcret
karşılığı uumlstlenen gerccedilek veya tuumlzel kişidir Tuumlrk Ticaret Kanunursquonun 762 maddesinden
farklı olarak taşımacının yetki belgesine sahip olması aranmak suretiyle Kara Yolu Taşıma
Kanunursquonun uygulama sahası daraltılmıştır
Nakliyat ambarı işletmecileri
Kanunun 3 maddesine goumlre ldquonakliyat ambarı işletmecilerirdquo bağımsız bir iş yerinin
kullanım hakkına sahip olan ve eşyayı teslim alarak kendi goumlzetim ve denetimi altında
yuumlkleme boşaltma depolama istifleme aktarma ve goumlnderilene teslim gibi hizmetleri
yerine getiren taşımayı yapan veya yaptıran ve bundan doğacak sorumluluğu uumlstlenen
kişilerdir
Resim 22 Nakliyat ambarı
Taşıma acenteleri
Taşıma işleri işletmecilerinden diğer bir grup taşıma acenteleridir Kanunun 3
maddesinde ldquotaşıma acentelerirdquonin Tuumlrk Ticaret Kanunursquonun 116 maddesindeki ldquoacenterdquo
tanımına uygun olarak ticaricirc muumlmessil ticaricirc vekil satış memuru veya muumlstahdem gibi
bağımlı bir sıfatı olmaksızın bir soumlzleşmeye dayanarak belirli bir yer veya boumllge iccedilinde daimicirc
33
surette bir veya birden fazla taşımacıyı ilgilendiren soumlzleşmelerde aracılık etmeyi ve onlar
adına taşıma soumlzleşmesi yapmayı meslek edinen kişilerden oluştuğu accedilıklanmıştır
Taşıma işleri komisyoncuları
Taşıma işleri komisyoncuları kanunun 3 maddesinde Tuumlrk Ticaret Kanunursquonun 808
maddesiyle uyum hacirclinde uumlcreti karşılığında kendi namına ve bir muumlvekkil hesabına eşya
taşıtmayı meslek edinmiş kişiler olarak tanımlanmıştır
Kargo işletmecileri
Kanun 3 maddesinde tanımlanan ldquokargo işletmelerirdquo bağımsız bir işyerinin kullanma
hakkına sahip olan ve kargoyu teslim alarak kısa suumlrede goumlnderilene ulaştırmak amacıyla
kendi goumlzetimi ve denetimi altında yuumlkleme boşaltma depolama istifleme aktarma ve
goumlnderilene teslim gibi hizmetleri yerine getiren taşımayı yapan veya yaptıran ve bundan
doğacak sorumluluğu uumlstlenen kişilerdir ldquoKargordquo ise tek parccedilada en fazla (100) yuumlz
kilogramı geccedilmeyen genellikle ambalaj ve kap iccedilerisinde olan kuumlccediluumlk boyutlu koli sandık
paket gibi parccedila eşyadır
Resim 23 Kargo
Ulaştırma Bakanlığı daha sonra ccedilıkartmış olduğu ek bir youmlnetmelikle ldquotaşıma işleri
işletmecilerirdquo nin kapsam alanına giren işletmeci sayısını artırmıştır
Lojistik işletmecileri
Youmlnetmeliğin 4 maddesinde tanımlanan ldquolojistik işletmecilerirdquo kendi nam ve hesabına
taşımacılık yapmakla beraber bağımsız bir işyerinin kullanım hakkına sahip olarak
muumlşterilerine ait eşyayı teslim aldıktan sonra kendi goumlzetim ve denetimi altında yuumlkleme
boşaltma depolama istifleme paketleme tasnif etiketleme satış veya pazarlama sipariş
planlaması dağıtım tedarik nakliye ve benzeri hizmetleri uumlstlenen gerccedilek ve tuumlzel kişilerdir
34
Lojistik işletmecisi ile nakliyat ambarı işletmecisi arasındaki en oumlnemli fark
birincisinin tasnif etiketleme satış pazarlama sipariş planlaması dağıtım tedarik gibi
doğrudan taşıma işlerinden sayılamayacak işlerle meşguliyetinin aranmasıdır
Taşıma işleri organizatoumlrleri
Taşıma işleri organizatoumlrleri de youmlnetmeliğin 4 maddesinde tanımlanmıştır Buna
goumlre Kanun bu Youmlnetmelik ve ilgili diğer mevzuatın taşımacılık sıfatı ile faaliyet
goumlsterenlere getirdikleri yuumlkuumlmluumlluumlk ve sorumluluklar ccedilerccedilevesinde taşımacı kabul edilerek
bu youmlnetmeliğe goumlre yetki belgesi almış gerccedilek ve tuumlzel kişilerin imkacircn kabiliyet ve
kapasiteleri ile gerektiğinde diğer taşıma tuumlrlerinden de yararlanarak veya bunları kullanarak
kombine taşımacılık dacirchil kendi nam ve hesabına taşıma yaptırarak taşıma faturası
duumlzenleyecek tuumlzel kişiler taşıma işleri organizatoumlrleridir
Taşıma işleri organizatoumlrleri esas itibariyle taşımacılık işini organize eden kişilerdir
Anılan kişiler goumlnderene karşı taşımayı organize ederken taşımanın tuumlm ayaklarını
uumlstlendiklerinden zaten taşımacı sayılırlar Goumlnderen ile olan ilişkisinde taşımacı olan
organizatoumlr kendisine karşı taşıma taahhuumlduumlnde bulunan fiili taşımacılara karşı goumlnderen
konumundadır
Terminal işletmecileri
Dağıtıcılar
Tek parccedilada en fazla 5 kg ağırlığındaki kargoların kısa suumlrede kapıdan
kapıya kendi nam ve hesabına dağıtımını yapacak gerccedilek ve tuumlzel kişiler Youmlnetmeliğin 4
maddesinde ldquodağıtıcırdquo olarak adlandırılmışlardır Aslında soumlz konusu kişiler Kanun
anlamında ldquokargo işletmecisirdquo iken youmlnetmelikte ayrı bir kategoriye sokulmuşlardır
Dağıtıcıları kargo işletmecilerinden ayıran tek unsur onların 100 kg yerine 5 kgrsquoı
geccedilmeyen kargoları taşımayı uumlstlenmiş olmalarıdır
35
Resim 24 Dağıtıcılar
Oto kiralama işletmecileri
Youmlnetmeliğin 4 maddesine goumlre muumlşterilerine ticaricirc amaccedilla suumlruumlcuumlluuml veya suumlruumlcuumlsuumlz
olarak 15+1 ve daha az koltuk kapasitesine sahip yolcu taşımaya mahsus taşıtları yurt iccedilinde
veveya uluslararasında olmak uumlzere yazılı bir soumlzleşmeye dayanan bir bedel karşılığı ve
belli bir suumlre iccedilin kiraya vermek şeklinde faaliyet goumlsterecek gerccedilek ve tuumlzel kişilere ldquooto
kiralama işletmecilerirdquo denir
Taşıma işlerinde ccedilalışanlar
Kapsamına girdiği hacirclde ldquotaşıma işlerinde ccedilalışanlarrdquo olarak isimlendirilen kişilerden
ne anlaşılması gerektiğine dair bir huumlkme kanunda rastlanılamamıştır Bu kişiler taşıma
işleri işletmecilerinin işletmelerinde taşıma işini goumlrmek uumlzere istihdam olunan işccedililerdir Bu
itibarla ldquotaşıma işlerinde ccedilalışanlarrdquo ibaresinin anlamı ccedilalışanların mutlaka taşıma işinde
goumlrev almasına bağlandığından Borccedillar Kanunursquonun 55 maddesindeki ldquoistihdam edilen
kişilerrdquo ve Tuumlrk Ticaret Kanunursquonun 782 maddesindeki ldquoyardımcılarırdquo kavramından daha
dardır Boumlyle bir sınırlamanın bilhassa taşımacının yuumlkuumlmluumlklerinde ve sorumluluklarında
oumlnemli sonuccedillar doğuracağı muhakkaktır
Taşımalarda yararlanılan her tuumlrluuml taşıt araccedil gereccedil yapılar ve benzerleri
Kanunda tanımlanmayan bu nevi araccedil gereccedil ve yapıların ortak oumlzelliği kendilerinden
taşımalarda yararlanılıyor olmasıdır Youmlnetmeliğin 4 maddesinde bunlardan bazılarının (oumlrn
antrepo ccedilekici depo eşyakargo terminali geccedilici depolama yeri kamyon kamyonet kargo
tasnif ve aktarma merkezi motorlu taşıt otobuumls otomobil roumlmork taşıt katarı yarı roumlmork
yolcu terminali vs) accedilıklandığı goumlruumllmektedir
36
Resim 25 Roumlmork
Kanunun 2 maddesinin II fıkrasında bazı taşıma tuumlrleri kanunun uygulama sahasının
dışına ccedilıkartılmıştır
Oumlzel otomobillerle ve bunların roumlmorklarıyla yapılan taşımalar
Genel ve katma buumltccedileli dairelerle il oumlzel idareleri belediyeler uumlniversiteler ve
kamu iktisadicirc teşebbuumlslerine ait otomobillerle yapılan taşımalar
Tuumlrk Silahlı Kuvvetlerine ait motorlu taşıt ve bunların roumlmorkları ile yapılan
taşımalar
Lastik tekerlekli traktoumlrlerle ccedilekilen roumlmorklarla yapılan taşımalar
2 maddenin III fıkrasında il sınırları iccedilindeki taşımalar ile yuumlz kilometreye kadar olan
şehirlerarası taşımaların duumlzenlenmesi il ve ilccedile trafik komisyonları ile işbirliği yapılmak
suretiyle ilgili valiliklere belediye sınırları iccedilerisindeki şehir iccedili taşımalar belediyelere bu
kanuna goumlre duumlzenlenecek youmlnetmelik esasları dacirchilicircnde bırakılabileceği duumlzenlenmiştir
Son fıkrada uluslararası anlaşmalar ile savaş hacircli sıkıyoumlnetim olağanuumlstuuml hacircl ve doğal
afet durumlarında uygulanacak huumlkuumlmler saklı tutulmuştur Boumlylece Anayasarsquonın 90
maddesi gereğince usulen yuumlruumlrluumlğe sokulan CMR gibi milletlerarası anlaşmaların uumlstuumlnluumlğuuml
kabul edilmiştir
212 Genel Taşımacılık Kuralları
Kanunun 4 maddesinde taşımacılıkta hacirckim genel kurallar sayılmıştır Buna goumlre
taşımalar
Ekonomik
Seri
Elverişli
Guumlvenli
Ccedilevreye koumltuuml etkisi en az
Kamu yararını goumlzetecek tarzda
Serbest rekabet ortamında gerccedilekleştirilmelidir
37
Youmlnetmeliğin 5 maddesinde de benzeri bir duumlzenleme bulunmaktadır Aralarındaki tek
fark youmlnetmelikte ldquogenel sağlığın fert toplum ve ccedilevre sağlığınınrdquo da taşımacılık esnasında
goumlz oumlnuumlnde bulundurulması gerekli değerler arasında sayılmasıdır ki zaten bunlar kanunun
4 maddesi kapsamına giren hususlardır Bu sebeple youmlnetmeliğin anılan huumlkmuumlnuumln
genişletici değil accedilıklayıcı tarzda kaleme alındığı soumlylenebilir
213 Kara Yolu Eşya Taşımacılığında Yetki Belgesi
Kara yoluyla uluslararası eşya taşımacılığı yapacakların yetki belgesi sahibi olması
gerekir Taşımanın şekline goumlre bu yetki belgesi aşağıdaki tuumlrlere ayrılır
C yetki belgesi Kara yoluyla uluslararası eşya taşımacılığı yapacaklara verilir
Taşımanın şekline goumlre aşağıdaki tuumlrlere ayrılır
(C1) yetki belgesi Belirli bir zaman tarifesine goumlre eşya taşıyacaklara
verilir
(C2) yetki belgesi Belirli bir zaman tarifesine uymaksızın eşya durumuna
goumlre sefer duumlzenleyerek taşıma yapacaklara verilir
(C3) yetki belgesi Ticari amaccedilla kayıt ve tescil edilmekle beraber
taşımacılık hariccedil taşıt sahibinin esas iştigal konusu ile ilgili taşımaları yapacaklara verilir
(C4) yetki belgesi Belirli bir zaman tarifesine uymaksızın ev eşyası
taşıması yapacaklara verilir
(C5) yetki belgesi Taşıt ve taşıt filosu kapasitesi aranmaksızın Tuumlrk Ticaret
Kanunursquonun 814 maddesinin 1 fıkrasına goumlre taşıma işini uumlzerine alan ve taşıma işlerini
organize eden taşıma işleri komisyoncularına (lojistik firmalara) verilir
(E) yetki belgesi Uluslararası taşımacılık yapacak kamu kuruluşlarına ve kamu
yararına ccedilalışan kuruluşlara verilir
(F) yetki belgesi Uluslararası yolcu taşımacılığı konusunda acentelik yapacaklara
verilir
(G) yetki belgesi Uluslararası eşya taşımacılığı konusunda acentelik yapacaklara
verilir
(H) yetki belgesi Uluslararası eşya taşımacılığı konusunda komisyonculuk
yapacaklara verilir
Yetki belgesi almak isteyen gerccedilek ve tuumlzel kişiler Ulaştırma Bakanlığınca verilecek
oumlrneğe uygun ldquobaşvuru formurdquo nun ilgili boumlluumlmuumlnuuml doldurarak bu formda belirtilen belgeler
ile birlikte Bakanlığa muumlracaat ederler
2131 Yetki Belgesi Alabilme Koşulları
Taşımacı olmak isteyen gerccedilek ve tuumlzel kişilerin TC uyruğunda olmaları
Gerccedilek kişi tuumlzel kişi kurucu ortakları ve tuumlzel kişiliği temsile yetkili youmlneticilerin
kaccedilakccedilılık dolandırıcılık inancı koumltuumlye kullanma ve Tuumlrk Ceza Kanunursquonun devletin
38
şahsiyetine karşı işlenen succedillarla Teroumlrle Muumlcadele Kanunu aleyhine işlenen succedillardan
huumlrriyeti bağlayıcı ceza ile huumlkuumlmluuml bulunmamaları
Tuumlzel kişilerin Tuumlrk Ticaret Kanunursquonda belirtilen tuumlzel kişilerden olmaları
Taşıma tuumlruumlne goumlre
(C1) ve (C2) yetki belgelerini veya bu belgelerden herhangi birini almak iccedilin
başvuranların kendi adına kayıt ve tescil edilmiş en az 10 adet taşıta ve 300 ton istiap
haddinde taşıt filosuna sahip olmaları
(C3) yetki belgesi almak iccedilin başvuranların kendi adına kayıt ve tescil edilmiş en
az 2 adet taşıta ve 20 ton istiap haddinde taşıt filosuna sahip olmaları (oumlzelliği olan
taşımalarda asgari iki taşıta sahip olunması kaydıyla bu 20 tonluk istiap haddi Ulaştırma
Bakanlığınca daha duumlşuumlk tutulabilir)
(C4) yetki belgesi almak iccedilin başvuranların kendi adına kayıt ve tescil edilmiş en
az 3 adet taşıta ve 30 ton istiap haddinde taşıt filosuna sahip olmaları
(E) yetki belgesi almak iccedilin başvuranların taşıt filosu kapasitesine bakılmaksızın
taşıtların kuruluş adına kayıt ve tescil edilmiş olmaları
(C5) yetki belgesi almak iccedilin başvuran lojistik firmaların (taşıma işleri
komisyoncuları) sermaye şirketi niteliğinde ve kayıtlı sermayelerinin en az 10000 YTL
olması Ulaştırma Bakanlığırsquona 200000 ABD doları tutarında kati ve suumlresiz banka teminat
mektubu vermeleri ticaret ve sanayi odalarına nakliyeci grubuna kayıtlı olmaları gerekir
Kayıtlı sermaye miktarı veveya banka mektubu tutarı Bakanlıkccedila bir katına kadar
artırılabilir
(C1) ve (C2) yetki belgesi almak iccedilin başvuranların ticaret veya sanayi odalarında
nakliyeci grubuna kayıtlı olmaları
(C3) yetki belgesi almak iccedilin başvuranların sanayi ve ticaret odalarında ilgili
meslek grubuna kayıtlı olmaları
(C4) yetki belgesi almak iccedilin başvuranların sanayi ve ticaret odalarında nakliyeci
grubuna kayıtlı olmaları
(C1) yetki belgesi almak iccedilin başvuranların ccedilalışmak istedikleri her yerleşim
biriminde en az bir tane yuumlk terminali kullanma hakkına yetki belgesinin geccedilerli olduğu
suumlrece sahip olmaları
Gerccedilek kişiler ve tuumlzel kişi youmlneticilerin Bakanlıkccedila belirlenecek kurum veya
kuruluşların accedilacağı eğitimden geccedilerek mesleki yeterlilik belgesi almaları şarttır
39
Resim 26 Kişi ve tuumlzel kişi youmlneticilerin eğitimi
2132 Acente ve Komisyonculuk Yetki Belgesi
Taşıma işleri acenteliği ve komisyonculuğu (lojistik firma) yapabilmek uumlzere Ulaştırma
Bakanlığırsquondan yetki belgesi alınması gereklidir Taşıma işleri acenteliği ve komisyonculuğu
yapmak isteyen gerccedilek ve tuumlzel kişilerin TC uyruğunda olmaları gerekir Ayrıca gerccedilek
kişi tuumlzel kişi kurucu ortakları ve tuumlzel kişiliği temsile yetkili youmlneticilerin kaccedilakccedilılık
dolandırıcılık inancı koumltuumlye kullanma ve Tuumlrk Ceza Kanunursquonun devletin şahsiyetine karşı
işlenen succedillarla Teroumlrle Muumlcadele Kanunu aleyhine işlenen succedillardan huumlrriyeti bağlayıcı
ceza ile huumlkuumlmluuml bulunmamaları gerekir Tuumlzel kişilerin Tuumlrk Ticaret Kanunursquonda belirtilen
tuumlzel kişilerden olmaları şartları aranmaktadır
(G) yetki belgesi almak iccedilin başvuranların sanayi ve ticaret odalarında acente
grubuna kayıtlı olmaları
(H) yetki belgesi almak iccedilin başvuranların sanayi ve ticaret odalarında nakliye
komisyoncusu grubuna kayıtlı olmaları
(G) ve (H) yetki belgesi almak iccedilin başvuranların yetki belgeleri suumlresince bu işe
elverişli bağımsız bir buumlroyu kullanma hakkına sahip olmaları
(G) yetki belgesi almak iccedilin başvuranların uluslararası eşya taşımacılığı yapma
hakkına sahip olan yerli veya yabancı en az bir taşımacı ile acentelik anlaşması bulunması
gerekir
40
Resim 27 Anlaşma
Taşıma işleri acenteliği ve komisyonculuğu alanındaki acentelik anlaşması ve bu
konudaki yasakları aşağıdaki gibi sıralamak muumlmkuumlnduumlr
Daha oumlnce yapılmış bir acentelik anlaşması olmaksızın bir taşımacı adına işlem
yapmak yasaktır
Acentelik anlaşmalarında ccedilalışma alanının kesin olarak belirlenmiş olması
zorunludur
(G) yetki belgesine sahip olanlar hiccedilbir zaman kendi namına uluslararası taşıma
yapamaz ve yaptıramaz
(H) yetki belgesi sahiplerinin kendi namına eşya taşıtabilmesi iccedilin bu taşımanın bir
muumlvekkil hesabına yapılması zorunludur Ancak (H) yetki belgesi sahipleri kendi nam ve
hesabına taşıma yapmaları hacirclinde taşımacı sayılacaklarından kendi nam ve hesabına taşıma
yapmak isteyenlerin bu youmlnetmelikte oumlngoumlruumllen taşımacı yetki belgelerinden birine sahip
olmaları gerekmektedir
Acentelik yetki belgesine sahip olanlar ayrıca taşımacı yetki belgesi alma şartlarını
da yerine getirdikleri takdirde isterlerse taşımacı yetki belgesini de alabilirler
Uluslararası taşımacı yetki belgesine sahip olan gerccedilek ve tuumlzel kişiler
youmlnetmelikte oumlngoumlruumllen diğer şartları yerine getirmeleri hacirclinde doğrudan kendi acente
veveya komisyonculuklarını uumlstlenmemek kaydıyla isterlerse (F) (G) ve (H) yetki
belgelerini de alabilirler
(B4) ve (C3) yetki belgesi sahipleri başkaları adına taşıma yapamayacakları gibi
(F) (G) ve (H) yetki belgesi sahipleriyle de taşıma soumlzleşmesi yapamazlar
41
Yetki belgesi alındıktan sonra yetki belgesi alan gerccedilek veya tuumlzel kişinin beyan
ettiği taşıtların kazaya uğraması el konulması satılması veya başka bir sebepten dolayı iş
goumlremez duruma gelmesi hacirclinde yetki belgesi sahibi durumu değişikliğin meydana geldiği
tarihten itibaren 60 guumln iccedilinde Bakanlığa bildirmek zorundadır Youmlnetmeliğin ilgili
maddelerindeki asgari değerin altına duumlşuumllmesi hacirclinde taşımacının bu asgari değerin altına
duumlşuumllduumlğuuml tarihten itibaren 90 guumln iccedilinde yeni taşıt veya taşıtları sağlaması gerekir
214 Taşımalarda Kullanılacak Taşıtlar
Yetki belgesi sahiplerinin yurt iccedilinde ve uluslararası taşımalarda kullanacakları buumltuumln
taşıtlar yalnız kendi adına kayıt ve tescil edilmiş oumlzmal ticari taşıtları olmalıdır
1061985 tarihli ve 3226 sayılı Finansal Kiralama Kanunu kapsamında sağlanan
taşıtlar bu Youmlnetmelikte belirtilen esaslar ccedilerccedilevesinde oumlzmal ticari taşıt olarak
değerlendirilir Bu yolla temin edilen taşıtların finansal kiralama tarihinin bitiminden
itibaren altmış guumln iccedilinde yetki belgesi sahibinin adına kayıt ve tescil edilmesi zorunludur
Bunun sağlanamaması veya finansal kiralama tarihinin uzatılmaması hacirclinde bu taşıt veya
taşıtlar yetki belgesi sahibinin taşıt belgesinden duumlşuumlluumlr
Yurt iccedili eşya ve kargo taşımalarında kullanılacak taşıtlar
Yurt iccedili eşya ve kargo taşımalarında yetki belgesinin alınabilmesi iccedilin gereken
asgari kapasiteyi sağlayacak sayıda oumlzmal ticari taşıtın ilk başvuru ve faaliyet suumlresince 19
yaşından diğer taşıtların ise 22 yaşından buumlyuumlk olmaması şarttır
Resim 28 Kara yolu taşıtı
Eşya ve kargo taşımaya mahsus her tuumlrluuml taşıt ile otomobiller taşıt belgesine
kaydedilebilir Ancak otomobiller asgari kapasite hesabında ve soumlzleşmeli taşıt kullanım
oranlarında dikkate alınmaz
Uluslararası eşya ve kargo taşımalarında kullanılacak taşıtlar
Uluslararası eşya ve kargo taşımalarında faaliyete esas olan yetki belgesinin
alınabilmesi iccedilin gereken asgari kapasiteyi sağlayacak sayıda oumlzmal ticari taşıtın ilk başvuru
ve faaliyet suumlresince 12 yaşından diğer taşıtların ise 20 yaşından buumlyuumlk olmaması şarttır
Eşya ve kargo taşımaya mahsus her tuumlrluuml taşıt ile otomobiller taşıt belgesine
kaydedilebilir
42
C2 C3 ve L2 yetki belgesi tuumlrleri iccedilin istiap haddi 35 tondan az olan taşıtlar ile
otomobiller diğer tuumlm yetki belgesi tuumlrleri iccedilin ise otomobiller asgari kapasite hesabında ve
soumlzleşmeli taşıt kullanım oranlarında dikkate alınmaz
Oto taşımaları ve oumlzelliği olan taşımalar iccedilin imal edilmiş oumlzel donanımlı taşıtlar
hariccedil istiap haddi 10 tondan az olan taşıtlara geccediliş belgesi tahsis edilmez
Taşıtlarda aranacak diğer hususlar
Taşıtın yaşı fabrikasında imal edildiği tarihten sonra gelen ilk takvim yılı esas
alınarak hesaplanır
Roumlmork ve yarı roumlmorklarda yaş şartı aranmaz
ldquoKamyon tek başına veya trafik tescil belgesinde roumlmork takabilirrdquo ifadesi varsa
roumlmorku ile birlikte ccedilekiciler ise yarı roumlmorkları ile birlikte bir birim taşıt sayılır
Ccedilekici sayısı kadar roumlmork veveya yarı roumlmorklar asgari kapasitenin
hesaplanmasında dikkate alınır
Taşıtların bu Youmlnetmeliğin oumlngoumlrduumlğuuml şartlara uygun olup-olmadığı oumlncelikle motorlu
araccedil tescil ve trafik belgelerindeki yazılı bilgilere goumlre tespit edilir Bakanlık gerek goumlrmesi
hacirclinde taşıtın fabrika imalatı varsa tadilatı ile ilgili teknik oumlzellikleri hakkında ayrıca bilgi
ve belge isteyebilir
B3 C1 D3 E1 E2 ve K2 yetki belgesi tuumlrleri iccedilin ihtiyari olmak uumlzere taşıtların
motorlu araccedil tescil ve trafik belgelerinde ticari olarak kayıt ve tescil edilmiş olmaları
zorunludur
İnsan dışındaki canlılar ile oumlzelliği olan eşyaların taşınmasında kullanılacak taşıtlarda
bu hususların motorlu araccedil tescil ve trafik belgelerinde belirtilmesi veya belgelendirilmesi
gerekir
Yetki belgesi sahiplerinin taşımalarında kullanacağı taşıtların bu youmlnetmelik ile 2918
sayılı Karayolları Trafik Kanunu ve 1871997 tarihli ve 23053 muumlkerrer sayılı Resmicirc
Gazetersquode yayımlanan Karayolları Trafik Youmlnetmeliğirsquonde belirlenen istiap haddi ağırlık
boyut ve yuumlksekliklerine uygun olması ve buna goumlre taşıma yapılması zorunludur
Eşya taşımalarında kullanılacak taşıtların kapalı kasa tenteli veya brandalı olması
şarttır Ancak accedilık olarak taşınması zorunlu olan eşyanın kara yolu trafik guumlvenliğini
tehlikeye duumlşuumlrmeyecek şekilde yuumlklenmesi ve bağlanması zorunludur
2141 Soumlzleşmeli Kullanılacak Taşıtlar
Yetki belgesi sahipleri taşıt belgelerinde kayıtlı oumlzmal ticari taşıtlarını yetki
belgesinden duumlşuumlmuumlnuuml yapmadan soumlzleşmeli taşıt olarak diğer bir yetki belgesi sahibine
kullandıramazlar
Taşıtını bir yetki belgesi sahibine soumlzleşme ile bağlayan taşıt sahipleri bu soumlzleşme
feshedilmedikccedile bir başka yetki belgesi sahibi ile soumlzleşme yapamazlar Buna aykırı
davranan taşıt sahiplerinin taşıtları bir ay suumlreyle parka ccedilekilir ve faaliyetine izin verilmez
43
Taşıt sahipleri ile yetki belgesi sahipleri arasında soumlzleşmeli taşıtlar iccedilin yapılacak
olan soumlzleşme bedellerinin guumlnuumln ekonomik şartlarına uygun olması zorunludur
Asgari soumlzleşme tutarları her yıl ocak ayı iccedilinde Bakanlıkccedila belirlenir Bu asgari
tutarlara uygun olmayan soumlzleşmeler reddedilir
Yetki belgesi sahipleri arıza kaza ve benzeri durumlarda diğer yetki belgesi
sahiplerinin taşıt belgelerinde kayıtlı oumlzmal ticari otobuumls kamyon ccedilekici yarı roumlmork ve
roumlmorklarını geccedilici olmak kaydıyla kullanabilirler Ancak bu durumu en geccedil yedi iş guumlnuuml
iccedilinde Bakanlığa yazılı olarak bildirmek zorundadırlar
Resim 29 Kaza
215 Taşımaların Duumlzenlenmesi Kota ve Geccediliş Uumlcretleri
2151 Taşımaların Duumlzenlenmesi
İkili taşımalarda uumlccediluumlncuuml uumllke ve transit taşımalarda yurt iccedili taşımaları aksatmamak
ve Tuumlrkiye uumlzerinden yapılan uluslararası taşımaları daha duumlzenli guumlvenli ve suumlratli kılmak
amacıyla gerektiğinde diğer taşıma sistemleriyle birlikte ve tamamlayıcı olmak uumlzere
altyapının fiziksel sınırları ile guumlzergacirchların belirlenmesine ilişkin mevzuat ccedilerccedilevesinde
Bakanlıkccedila kota sistemi uygulanabilir
Tuumlrkiye ile uluslararası kara yolu taşıması anlaşması olmayan uumllkelere ait taşıtlarla
Tuumlrkiyersquoye veya Tuumlrkiye uumlzerinden yapılacak taşımalarda kullanılacak her bir taşıt iccedilin
Bakanlıktan izin alınması şarttır
Yetki belgesi sahiplerinin taşımalarda kullanacakları Tuumlrk plakalı taşıtlar ile
Tuumlrkiyersquoye veveya Tuumlrkiye uumlzerinden taşıma yapacak yabancı plakalı taşıtların Karayolları
Trafik Youmlnetmeliğirsquonde oumlngoumlruumllen ağırlık ve boyutlara uygun olması şarttır
2152 Geccediliş Uumlcretleri
Kara yolunun bakımı korunması ile kara yolu ve taşımanın youmlnetimine ilişkin
giderlere katkıda bulunmak uumlzere yabancı plakalı taşıtlardan euro veya karşılığı Tuumlrkiye
Cumhuriyeti Merkez Bankasınca ilan edilen konvertıbl doumlviz veya Tuumlrk lirası olarak geccediliş
uumlcreti alınır
44
Koumlpruuml tuumlnel ve otoyol uumlcreti gibi kara yolu alt yapısının kullanılmasından alınan
uumlcret ile eşyakargo ve taşıtlar iccedilin yapılan hizmetlerin uumlcretleri bu geccediliş uumlcretlerine dacirchil
değildir
Bakanlık geccediliş uumlcretlerini tespit etmeye arttırmaya indirmeye veya kaldırmaya
yetkilidir
Bu uumlcretlerin tahakkuk ve tahsili sınır kapılarındaki Bakanlık birimine bağlı
sayman mutemetlerince veya Maliye Bakanlığırsquonca yapılır
Tuumlrkiyersquoye giriş guumlmruumlk kapılarında oumldenmesi gereken geccediliş uumlcretlerinin
oumldenmediği veya eksik oumldendiğinin tespiti hacirclinde oumldenmeyen veya eksik oumldenen uumlcretler
uumlccedil katı olarak alınır
Bu madde kapsamındaki uygulamaya youmlnelik duumlzenlemeler ile geccediliş uumlcretleri
Bakanlık tarafından hazırlanarak Resmicirc Gazetersquode yayımlanacak bir tebliğ ile yapılır
Tuumlrkiyersquonin taraf olduğu uluslararası anlaşma ve soumlzleşmelerin huumlkuumlmleri saklıdır
216 Suumlruumlcuumllerde Aranacak Şartlar
Suumlruumlcuumllerin yolcu ve eşya taşımacılığına ait taşıtlarda ccedilalışabilmesi iccedilin
Ticari taşıtın niteliğine goumlre suumlruumlcuuml belgesine sahip olmaları
Yolcu taşımacılığında en az lise veya dengi okullardan birini bitirmiş olmaları
Eşya ve kargo taşımacılığında ilkoumlğretim okullarından birini bitirmiş olmaları
Yuumlksek Oumlğretim Kurumlarının suumlruumlcuuml eğitimi veren boumlluumlmlerinden mezun olanlar
hariccedil Bakanlıkccedila belirlenecek kurum ve kuruluşların vereceği eğitimden geccedilerek suumlruumlcuuml
mesleki yeterlilik belgesi almaları
Suumlruumlcuumllerin bedeni ve psikoteknik accedilıdan sağlıklı olduklarını goumlsteren bir sağlık
raporunu yetkili sağlık kuruluşlarından her beş yılda bir almaları
Yolcu taşımacılığında ccedilalışacak otobuumls suumlruumlcuumllerinin 26 yaşından guumln almış ve 63
yaşından guumln almamış olmaları
Eşya ve kargo taşımacılığında ccedilalışacak suumlruumlcuumllerin 63 yaşından guumln almamış
olmaları
Tehlikeli madde taşımacılığı yapan suumlruumlcuumllerin ilgili mevzuatın suumlruumlcuumller iccedilin
zorunlu kıldığı eğitimi aldığını goumlsteren belgeye sahip olmaları
Uluslararası taşımalarda istihdam edilecek suumlruumlcuumllerin uyuşturucu silah insan ve
guumlmruumlk kaccedilakccedilılığı ile teroumlr succedillarından dolayı huumlrriyeti bağlayıcı ceza ile huumlkuumlmluuml
olmamaları şarttır
A3 yetki belgesi sahiplerinin suumlruumlcuumlsuumlz olarak kiraya verdikleri taşıtları kullanacak
olanların taşıtın niteliğine goumlre suumlruumlcuuml belgesine sahip olmaları gerekir Bu kişilerde bu
youmlnetmelikte suumlruumlcuumller iccedilin oumlngoumlruumllen diğer şartlar aranmaz
45
22 CMR Anlaşması (convention merchandises routier ticari
mallar guumlzergacirch anlaşması)
Kara yolu taşımacılığı ile ilgili uluslararası yasal duumlzenlemeler Birleşmiş Milletlerrsquoin
1956 yılındaki ldquoKara Yoluyla Uluslararası Eşya Taşıma Soumlzleşmesine İlişkin Anlaşmardquo (İng
convention on the contract for the ınternational carriage of goods by road-CMR) olarak
bilinen soumlzleşmesi ile yapılmıştır
CMR Anlaşması bir malın uluslararası taşımasında goumlreceği zarar ziyan kayıp ve
gecikmelerden goumlnderici taşıyıcı ve alıcı arasındaki sorumlulukları saptayan
yuumlkuumlmluumlluumlkleri belirleyen Birleşmiş Milletlerrsquoin youmlnetim ve goumlzetiminde uygulaması
sağlanan ccedilok uluslu bir anlaşmadır
Resim 210 CMR anlaşmasının geccedilerli olduğu taşıma modelleri
CMR Anlaşmasına taraf olan uumllkelerden birine veveya bu uumllkelere eşya taşınması
hacirclinde diğer uumllke konvansiyona taraf olsun veya olmasın taşıyıcının milliyetine
bakılmaksızın anlaşmada oumlngoumlruumllen ve taşıyıcıya yuumlklenen yuumlkuumlmluumlluumlkler geccedilerlidir
Tuumlrkiye CMR Anlaşmasırsquona 1993 yılında 14121993 tarih ve 21788 sayılı Resmicirc
Gazetersquode yayınlanan 3939 sayılı yasa ile taraf olmuştur Tuumlrkiyersquode kara yolu ile eşya
taşınmasına ilişkin sorumlulukları belirleyen kendi iccedil hukukuna ait iccedil duumlzenlemeler ise
10072003 tarih ve 4925 sayılı Kara yolu Taşıma Kanunu tarafından belirlenmiştir
Bu anlaşma oumlzel durumlar dışında yolun bir kısmında deniz demir yolu nehir kanal
veya hava yolu ile (yuumlk boşaltılmadan) taşındığı hacircllerde de taşımanın tuumlmuuml iccedilin uygulanır
CMR Anlaşması soumlzleşmede belirtildiği gibi yuumlkleme yeri ile teslim iccedilin belirlenen
yerin iki ayrı uumllkede olması hacirclinde yuumlklerin uumlcret karşılığında taşıt ile karadan taşınmasına
ait her tuumlrluuml soumlzleşmeyi kapsar Bu uumllkelerden en az birinin soumlzleşmeye taraf uumllke olması
zorunludur
CMR Anlaşmasırsquona goumlre taşıyıcı taşıma sırasında ortaya ccedilıkan kayıp hasar veya
gecikmelerden sorumludur Taşıyıcı ile goumlnderici arasında bir soumlzleşme yapılmış sayılır ve
tarafların sorumlulukları soumlzleşmeye konularak gelenekselleşmiş huumlkuumlmlere goumlre tayin edilir
46
Ancak bu gibi koşulların bulunmaması hacircllerinde de kara yolu taşıyıcısının sorumluluğu
yine CMR Anlaşması tarafından tayin edilir Kara yolu ile eşya taşınmasında sorumluluklar
kapsamında taşıma soumlzleşmeleri taşıyıcı goumlnderici ve alıcının sorumlulukları gibi konular
oumln plana ccedilıkmaktadır
Kara yoluyla yapılacak taşımacılıkta CMR (Convention Merchandises Routiers) 49
uumllkenin imzaladığı taşımacılık soumlzleşmesi kapsamında duumlzenlenen bir taşıma belgesidir
CMRa uumlye uumllkeler
Almanya Avusturya
Belccedilika Luumlksemburg
Fransa Hollanda
İtalya İspanya
Portekiz Danimarka
Finlandiya İngiltere Birleşik Krallığı
Yunanistan İsveccedil
İrlanda Bulgaristan
Hırvatistan Ccedilek Cumhuriyeti
Estonya Ermenistan
Guumlrcistan Macaristan
Makedonya Norveccedil
Litvanya Letonya
Moldovya Polonya
Romanya Rusya
Ukrayna Slovakya
Slovenya İsviccedilre
Tuumlrkiye Bosna-Hersek
Sırbistan Karadağ
Kazakistan İzlanda
Kırgızistan Fas
Tunus Beyaz Rusya
Tuumlrkmenistan Oumlzbekistan
Tacikistan İran
Azerbaycan
47
şeklinde sıralanabilir
Soumlz konusu belge kapsamı taşınacak eşyanın yuumlkleneceği yer ve teslim edileceği yerin
iki ayrı devlet sınırları iccedilinde olması ve en az bir tanesinin CMRa taraf uumllkelerden biri
olması zorunludur Kıymetli evrak niteliğinde değildir ve ciro kabiliyetleri yoktur Ancak
CMR soumlzleşmesinde malın muumllkiyetini goumlsteren (kıymetli evrak huumlkmuumlnde) belge
duumlzenlenmesi yalnızca CMRa taraf uumllkeler sınırları iccedilinde olması hacirclinde izin verilir
Resim 211 CMRrsquoa uumlye uumllkeler
221 Belgenin Oumlzellikleri
Navlun komisyoncusu veya taşımacılık şirketi tarafından alıcının adına duumlzenlenir
Malların belirtilen şartlarla taşınmak uumlzere iyi durumda teslim alındığını ve taşıma
soumlzleşmesinin yapıldığını goumlsteren hukuki bir delildir Ciro edilemez
CMRrsquonin uygulanabilmesi accedilısından taşımanın kara yolunda yapılması şarttır Ancak
eşyanın uumlzerine yuumlklenmiş olduğu taşıttan ayrılmadan bu taşıtla birlikte yolculuğun bir
boumlluumlmuumlnde denizde demir yolunda havada taşınmış olması taraflar arasındaki soumlzleşmenin
CMRrsquoye tabi kılınmasını engellemez
Bu belge doumlrt nuumlsha olarak duumlzenlenir goumlnderenin namına adına ve sevk makbuzu
olarak duumlzenlenir Soumlz konusu doumlrt nuumlshada goumlnderen ve taşıyıcı firma imza yetkilisi
tarafından imzalanır Senedin duumlzenlendiği uumllke hukukuna goumlre imzalar matbu olabilir ya da
imzaların yerine goumlnderenin ya da taşıyıcının muumlhuumlrleri basılabilir Birinci nuumlshası
goumlnderene verilir İkinci nuumlshası mal ile birlikte gider Uumlccediluumlncuuml nuumlshası ise taşıma firmasında
kalır CMR taşıma belgesi kanıt olarak buumlyuumlk oumlnem taşımaktadır Bu nedenle en az bir sene
saklanması uygun olacaktır
Uygulamada CMR soumlzleşmesine taraf olan uumllkeler arasında malı teslim eden ve
dolayısıyla kıymetli evrak huumlkmuumlnde kabul edilen CMR soumlzleşmeleri duumlzenlenebilmektedir
222 Uygulama Alanı
Bu anlaşma soumlzleşmede belirtildiği gibi yuumlkleme yeri ile teslim iccedilin belirlenen
yerin iki ayrı uumllkede olması hacirclinde uumlcret karşılığında yuumlklerin taşıt ile karadan taşınmasına
ait her soumlzleşmeyi kapsar Bu uumllkelerden en az birinin ldquoAkit uumllkerdquo olması zorunludur
48
Bu anlaşmanın uygulaması bakımından taşıt soumlzcuumlğuuml 19 Eyluumll 1949 tarihli Yol
Trafiği Anlaşması 4cuuml maddesinde tarif edilen motorlu taşıtlar dizi hacirclinde taşıtlar
roumlmorklar ve yarı roumlmorklar anlamına gelir
Bu anlaşma kapsamındaki taşıma devletler devlet kurumları veya devlet
kuruluşları tarafından yapıldığı hacircllerde de uygulanır
Aşağıdaki durumlarda anlaşma uygulanmaz
Uluslararası posta anlaşmaları gereğince yapılan taşımalarda
Cenaze taşımalarında
Ev eşyası taşımalarında
Akit taraflar iki veya birkaccedilı arasında yapacakları oumlzel anlaşmalarla bu anlaşma
huumlkuumlmlerini değiştirmemeyi kabul ederler Ancak anlaşmayı sınır trafiğine uygulamamak
veya tamamen kendi uumllkeleri iccedilindeki taşıma etkinliklerinde yuumlkler uumlzerinde hak iddia
etmeye yarayan sevk mektubunun kullanılmasına izin vermek gibi durumlar bunun
dışındadır
223 Taşıma Soumlzleşmesinin Akdedilmesi ve Uygulanması
Taşıma soumlzleşmesi bir sevk mektubunun duumlzenlenmesi ile gerccedilekleştirilir Bu
mektubun bulunması usule aykırı oluşu veya kaybolması bu anlaşma huumlkuumlmlerine uygun
olacak olan taşıma soumlzleşmesinin varlığı ve geccedilerliliğini etkilemez
Sevk mektubu uumlccedil nuumlsha hacirclinde duumlzenlenerek goumlnderici ve taşımacı tarafından
imzalanır Sevk mektubunun duumlzenlendiği uumllkedeki yasaları izin verdiğinde bu imzalar
matbaada basılabilir veya onların yerine goumlnderici ve taşımacının muumlhuumlrleri kullanılabilir
Birinci suret goumlndericiye verilir İkinci yuumlkle beraber gider Uumlccediluumlncuumlsuuml ise taşımacı tarafından
saklanır
Taşınacak yuumlklerin başka taşıtlara yuumlklenmesi gerekliği bunların ayrı ccedileşit yuumlkler
olduğu veya ayrı partilere boumlluumlnmesi durumunda goumlnderici veya taşımacı her ccedileşit ve parti
yuumlk iccedilin ayrı bir sevk mektubu istemek hakkına sahiptir
Sevk mektubu şu bilgileri iccedilerecektir
Sevk mektubu tarihi ve duumlzenleme yeri
Goumlndericinin adı ve adresi
Taşımacının isim ve adresi
Yuumlkuumln yuumlkleme yeri tarihi ve boşaltma iccedilin belirlenen yer
Yuumlkuumln goumlnderildiği kişinin isim ve adresi
Yuumlkuumln oumlzelliğinin tarifi ambalaj şekli ve tehlikeli yuumlkler soumlz konusu
olduğunda bunların herkesccedile anlaşılacak şekilde tarifi
Kaccedil parccedila olduğu ve bunların oumlzel marka ve sayıları
49
Yuumlkuumln bruumlt ağırlığı veya başka bir şekilde anlatılmış ise miktarı
Taşıma uumlcretleri (taşıma bedeli ek giderler guumlmruumlk resimleri ve
soumlzleşmenin akdinden teslime kadar yapılan diğer oumldemeler)
Guumlmruumlk ve diğer formaliteler iccedilin gerekli direktif
Aksine bir madde bulunmasına rağmen taşımanın bu anlaşma huumlkuumlmlerine
bağlı olduğu bildirir not
Gerekli durumlarda sevk mektubu şu bilgileri de ayrıca iccedilerecektir
Aktarmaya izin verilmediğini belirten not
Goumlndericinin oumldemeyi kabul ettiği oumldemeler
Yuumlkuumln tesliminde yapılacak oumldentilerin miktarı
Yuumlk değerinin beyanı ve tesliminde oumlzel faizi temsil eden miktar
Yuumlkuumln sigorta edilmesine dair goumlndericinin alıcıya vereceği direktif
Taşımanın tamamlanası iccedilin anlaşmaya varılmış zaman suumlresi
Taşımacıya verilen belgelerin listesi
Taraflar yarar goumlrduumlkleri diğer hususları da sevk mektubuna yazabilirler
Yuumlkuuml teslim aldığı sırada taşımacı şunları kontrol edecektir
Parccedila sayısı ve bunların uumlzerindeki marka ve numaralar bakımından sevk
mektubundaki beyanların doğruluğunu
Yuumlkuumln ve bunların goumlruumlnuumlşteki durumunu
Taşımacı bu maddenin 1 paragrafında belirtilen beyanları kontrol etmek
olanaklarından yoksun ise sevk mektubuna itiraz kayıtlarını yazacak ve bunların geccedilerli
nedenlerini de belirtecektir Aynı şekilde yuumlkuumln ve ambalajların goumlruumlnuumlşteki durumu ile
itiraz nedenlerini de accedilıklayacaktır Goumlnderici sevk mektubunda itiraz kayıtlarına bağlı
kalacağını accedilıkccedila kabul etmiş olmadıkccedila bu kayıtlar goumlndericiyi bağlamaz
Goumlnderici yuumlkuumln bruumlt ağırlığını veya bunların başka tuumlrluuml ifade edilmiş miktarlarını
kontrol etmesini taşımacıdan istemek hakkına sahiptir Ayrıca parccedilaların iccedileriğinin kontrol
edilmesini de isteyebilir Taşımacı kontrol giderlerini istemek hakkına da sahiptir
Kontrollerin sonuccedilları sevk mektubuna yazılır
Sevk mektubu taşıma soumlzleşmesinin akdini soumlzleşmelerin koşullarını ve yuumlklerin
taşımacı tarafından kabuluumlnuuml aksi kanıtlanıncaya kadar kanıt belgedir Sevk mektubunda
taşımacı tarafından beyan edilmiş itiraz kaydı yok ise karşıtı kanıtlanmadıkccedila teselluumlmde
yuumlkuumln ve ambalajlarının iyi durumda olduğu sayılarının marka ve numaralarının sevk
mektubunda yazılı olanlara uyduğu varsayılır
Goumlnderici kişilere malzemeye ve diğer yuumlklere gelecek zarar ziyan ve hasardan yuumlkuumln
kusurlu olarak ambalajlanmasından yuumlklenilecek oumldemelerden taşımacıya karşı sorumludur
50
Ancak yuumlkuumln kabuluumlnde kusur accedilık seccedilik ise ve taşımacı tarafından biliniyor ise ve bu
hususta bir itiraz beyanında bulunmamış ise bu huumlkuumlm geccedilersizdir
Malların tesliminden oumlnce tamamlanası gereken guumlmruumlk ve diğer formalitelerin yerine
getirilmesi iccedilin goumlnderici luumlzumlu belgeleri sevk mektubuna iliştirecek ya da taşımacıya
verecek ve talep ettiği diğer bilgileri kendisine sağlayacaktır
Resim 212 Guumlmruumlk işlemleri
Taşımacı bu belgelerle verilen bilgilerin doğruluğunu ve yeterliliğini incelemek
zorunda değildir Goumlnderici bu gibi belgelerin bulunmaması yetersiz olması veya usule
aykırı oluşundan doğacak zarar ziyan ve hasardan taşımacıya karşı sorumludur Ancak
taşımacının hatası veya ihmali goumlruumllen durumlar bu huumlkmuumln dışındadır
Sevk mektubunda belirtilen bu mektuba ekli veya kendilerine verilen belgelerin
kaybından veya hatalı kullanılmasından doğacak sonuccedillardan taşımacı komisyoncu gibi aynı
derecede sorumludur Ancak taşımacının oumldeyeceği tazminat yuumlkuumln kaybolması hacirclinde
oumldenecek tazminatı geccedilemez
Goumlnderici oumlzellikle taşımayı durdurmasını teslimin yapılacağı yeri değiştirmesini veya
sevk mektubunda goumlsterilen alıcıdan başkasına teslim etmesini istemek suretiyle yuumlke
tasarruf etme hakkına sahiptir
Sevk mektubunun ikinci nuumlshası alıcıya verildiği zaman goumlndericinin tasarruf hakkı
ortadan kalkar O andan itibaren taşımacı alıcının emirlerine uyacaktır
Bununla beraber goumlnderici tarafından sevk mektubuna bir not yazılmış ise sevk
mektubunun duumlzenlenmesinden sonra tasarruf hakkı alıcıya aittir
Tasarruf hakkını kullandığı sırada alıcı yuumlkuumln diğer bir kişiye teslimini emretmiş ise
bu diğer kişi başka alıcılar goumlstermek hakkına sahip değildir
Tasarruf hakkını kullanma aşağıdaki koşullara bağlıdır
Goumlnderici veya bu hakkı kullanmak isteyen alıcı taşımacıya verilen yeni talimatın
bulunduğu sevk mektubunu sunmalı ve bu talimatı yerine getirmenin gerektirdiği buumltuumln
masraf zarar ve ziyanı oumldemelidir
51
Bu talimatın yerine getirilmesi onları yerine getirecek kişinin eline geccediltiği anda
muumlmkuumln olmalı ve taşımacının normal işlerine engel olmalı ne de goumlnderilen diğer yuumlklerin
goumlnderici veya alıcılarına zarar vermelidir
Bu talimat goumlnderilen yuumlkuumln boumlluumlnmesine yol accedilmamalıdır
Yuumlkuumln teslim iccedilin belirtilen yere varışından sonra alıcı makbuz karşılığında kendisine
sevk mektubunun ikinci nuumlshasını ve yuumlkuuml teslim etmesini istemek hakkına sahiptir Yuumlkuuml
kaybolduğu saptanır veya oumlngoumlruumllen zamanın bitiminden sonra ulaşmaz ise taşıma
soumlzleşmesinden doğan hakları alıcı kendi adına taşımacıya karşı kullanmak hakkına sahiptir
Yuumlk teslim yerine varmadan oumlnce soumlzleşmeyi sevk mektubunda oumlngoumlruumllen koşullara
goumlre uygulamak herhangi bir nedenle gerccedilekleşemediğinde taşımacı yuumlke tasarruf etme
hakkına sahip olan kişiden talimat isteyecektir
Bununla beraber koşullar yuumlkuumln sevk mektubunda oumlngoumlruumllenlerden farklı bir şekilde
taşınmasına olanak sağlıyor ise ve taşımacı yuumlke tasarruf etmek hakkına sahip kişiden uygun
bir zaman iccedilinde talimat alamamış ise yuumlke tasarruf etme hakkına sahip kişinin yararlarına
en uygun goumlruumllen oumlnlemleri almakla yuumlkuumlmluumlduumlr
Yuumlkuumln teslim yerine varışından sonra koşullar bunların teslimini engellediği hacircllerde
taşımacı goumlndericiden talimat isteyecektir Eğer alıcı yuumlkuuml kabul etmezse goumlnderici sevk
mektubunun birinci nuumlshasını vermeden yuumlk uumlzerinde tasarruf etme hakkına sahiptir
Alıcı yuumlkuuml kabul etmemiş bile olsa taşımacıya goumlndericiden aksine talimat gelmedikccedile
bunların teslimini isteyebilir
Taşımacı talimat istemiyle yaptığı oumldemelerle bu talimatı yerine getirmenin
gerektirdiği oumldemeleri geri alma hakkına sahiptir Ancak bu oumldemelerin kendi kusur ve
ihmali yuumlzuumlnden yapılmamış olması gerekir
Mal ccedilabuk bozulan cinsten ise depolama oumldemeleri malın değeri ile uyumlu değilse
taşımacı yuumlke tasarruf etme hakkına sahip kişiden talimat beklemeden onları satabilir
Eğer mallar bu madde gereğince satılmış ise satıştan elde edilen para yuumlke ait
oumldemeler ccedilıktıktan sonra geriye kalan kısmı malları tasarruf etme hakkına sahip kişiye
verilir Şayet bu oumldemeler satıştan elde edilen paradan fazla ise taşımacı aradaki farkı tahsil
etme hakkına sahiptir
Satış hacirclinde takip edilecek usul malların satıldığı yerin kanun veya geleneklerine goumlre
saptanır
224 Taşımacının Sorumluluğu
Taşımacı yuumlkuuml teslim aldığı andan teslim edinceye kadar bunların kısmen veya
tamamen kaybından ve doğacak hasardan sorumludur
Eğer kayıp hasar veya gecikme istek sahibinin hatası veya ihmalinden taşımacının
hatasından değil de istek sahibinin verdiği talimattan yuumlke has bir kusurdan ya da
taşımacının oumlnlemesine olanak bulunmayan durumlardan ileri geliyorsa taşımacı sorumlu
tutulamaz
52
Taşımacı taşımayı yapmak iccedilin kullandığı kusurlu taşıttan bu taşıtı kiraladığı kişinin
veya vekilinin ya da ccedilalışanlarının hata veya ihmallerinden dolayı sorumludur
Kayıp veya hasar durumları aşağıda belirtilen koşullardan bir veya bir kaccedilının doğal
sonucu olan oumlzel risklerden doğmuş ise taşımacı sorumlu tutulamaz
Kullanılmasında anlaşmaya varılmış ve sevk mektubunda accedilıkccedila belirtmiş olduğu
uumlzere madenicirc levha ile kaplanmamış accedilık taşıtlar kullanılması
Ambalajlanmadıkları veya koumltuuml ambalajlandıkları zaman oumlzellikleri gereği fire
veren veya hasara uğrayan malların ambalajlanmaması veya hatalı ambalajlanmış olması
Yuumlkuumln goumlnderici alıcı veya bunlar adına hareket eden kişiler tarafından alınması
taşınması yuumlklenmesi yığılması veya boşaltılması
Resim 213 Yuumlkleme işlemleri
Oumlzellikle kırılma paslanma ccediluumlruumlme kuruma normal fire ya da guumlveden haşarattan
kısmen veya tamamen zarar goumlrebilecek malların oumlzelliği
Sandık ve paketlerin uumlzerindeki marka ve numaralar yetersiz veya hatalı ise
Canlı hayvan nakli
Kayıp hasar ve gecikmeye neden olan faktoumlrlerden bazıları bakımından bu maddeye
goumlre taşımacının sorumlu olmadığı hacircllerde yine maddeye goumlre sorumlu olduğu faktoumlrlerin
kayıp hasar ve gecikmeye yaptıkları katkı oranında sorumlu olacaktır
Kararlaştırılan zaman suumlresinin sona ermesini kovalayan 30 guumln iccedilinde veya
kararlaştırılan zaman suumlresi yoksa taşımacının yuumlkuuml teslim almasından sonra 60 guumln iccedilinde
yuumlkuumln teslim edilmemiş olması bunların kaybolduğuna kesin kanıt oluşturur ve bunun
uumlzerine hak sahibi yuumlkuuml kaybolmuş varsayacaktır
Kaybolan eşya karşılığında tazminatını aldıktan sonra hak sahibi yazı ile başvurarak
tazminatın oumldenmesini takip eden yıl iccedilinde mallar bulunduğu takdirde kendisine bilgi
verilmesini isteyebilir Bu başvurunun alındığı kendisine yazı ile bildirilir
53
Hak sahibi kendisine bilgi verilmesini takiben 30 guumln iccedilinde sevk mektubunda
goumlsterilen uumlcretleri oumldemesi ve ayrıca aldığı tazminatı geri oumldemesi karşılığında malın
kendisine teslim edilmesini isteyebilir
Eğer yuumlk taşıma soumlzleşmesi gereğince tahsil edilmesi gereken malın teslimindeki
oumldeme yapılmadan alıcıya teslim edilmiş ise taşımacı goumlndericiye tazminat oumldemekle
yuumlkuumlmluumlduumlr Bu tazminat goumlndericinin alıcı aleyhine dava accedilmak hakkını ortadan
kaldırmamak koşuluyla adı geccedilen oumldemenin miktarını geccedilemez
Goumlnderici taşımacıya yuumlk verdiğinde kendisine tehlikenin gerccedilek oumlzelliklerini bildirir
ve gerekiyorsa alınacak oumlnlemleri belirtir Eğer bu bilgiler sevk mektubuna yazılmamış ise
bu yuumlkuuml taşımanın oluşturduğu tehlikenin gerccedilek iccedileriğini taşımacının bildiğini başka
yollarla kanıtlamak goumlnderici veya alıcıya duumlşer
Bu anlaşmanın huumlkuumlmleri gereğince bir taşıyıcı yuumlkuumln kısmen veya tamamen
kaybından dolayı tazminat oumldemekle sorumlu tutulduğundan bu tazminatın yuumlkuumln taşınmak
uumlzere kabul edildiği yer ve zamandaki kıymetine goumlre hesaplanır
Malın kıymeti ticaret borsası fiyatına goumlre saptanır Eğer boumlyle bir fiyat yoksa geccedilerli
piyasa fiyatlarına goumlre bir tespit yapılır Eğer ne ticaret borsası fiyatı ne de geccedilerli piyasa
fiyatı mevcut değilse tespit aynı cins ve kalitedeki malların normal kıymetine goumlre yapılır
Tazminat noksan olan bruumlt ağırlığın beher kilogramı iccedilin 25 frangı geccedilemez Frank bir
gramın 1031i ağırlığında safiyeti binde 900 olan altın franktır
Yuumlkuumln taşınması dolayısıyla oumldenen taşıma uumlcreti guumlmruumlk resimleri ve diğer
oumldemelerde malın tamamen kaybedilmesi hacirclinde tamamen oumldenir Kısmen kaybolma
hacirclinde ise karşılaşılan zarar oranında oumldeme yapılır Bunlar dışında başka tazminat
oumldenmez Gecikme hacirclinde hak sahibi zarar ve ziyanın bundan ileri geldiğini kanıtlarsa
taşımacı bu zarar ve ziyan iccedilin taşıma uumlcretini geccedilmemek uumlzere tazminat oumlder
Kaybolma hasar veya kararlaştırılan zaman suumlresinin aşılması hacirclinde goumlnderici
belirlenecek bu uumlcret oumldenmesi karşılığında teslim suumlresi iccedilin oumldenecek oumlzel faizin miktarını
tayin eder ve bunu sevk mektubuna yazar
Hak sahibi oumldenecek tazminat iccedilin faiz isteyebilir Yılda 5 uumlzerinden hesap edilecek
bu faiz oumldeme isteğinin yazılı olarak taşımacıya goumlnderildiği tarihten başlar Boumlyle bir
istekte bulunmamış ise tahakkuk dava accedilıldığı tarihten itibaren yapılır
Tazminatın hesaplanmasında asıl olan unsurlar oumldemenin istendiği uumllke parası ile ifade
edilmediği zaman soumlz konusu tazminatın o uumllke parasına ccedilevrilmesi oumldemenin yapılacağı
guumln ve yerde uygulanan kura goumlre saptanır
Yuumlruumlrluumlkte olan yasaya goumlre bu anlaşmaya goumlre yapılan taşımadan oluşan zarar ziyan
veya gecikme soumlzleşme dışı bir isteme yol accediltığı hacircllerde taşımacı sorumluluğu dışında veya
oumldeyeceği tazminatı tespit ya da sınırlayan bu anlaşma huumlkuumlmlerinden yararlanabilir
Hasar taşımacının kendi koumltuuml hareketinden veya davaya bakan mahkemenin kararı ile
isteyerek koumltuuml harekete eşdeğer sayılan kusurundan ileri gelmiş ise taşımacı sorumluluğunu
54
dışlayan veya sınırlayan ya da kanıt yuumlkuumlnuuml karşı tarafa yuumlkleyen bu maddenin
huumlkuumlmlerinden yararlanamaz
Bilerek koumltuuml hareket veya kusur taşımacının vekil veya ccedilalışanları tarafından ya da
taşıma işinde kullanıldığı başka kişiler tarafından goumlrevleri sırasında işlenmiş ise aynı
huumlkuumlm uygulanır Bundan başka boumlyle bir durumda adı geccedilen vekiller ccedilalışanlar ve diğer
kişiler kişisel sorumlulukları youmlnuumlnden bu boumlluumlm huumlkuumlmlerinden yararlanamazlar
55
UYGULAMA FAALİYETİ İşlem Basamakları Oumlneriler
Kara Yolu Taşıma
Kanunursquonun amacı ve
uygulama sahasını kavrayınız
Kanunun taşıma işleri işletmecileri ve ccedilalışanları
ile ilgili unsurları değerlendiriniz
Kara yolu eşya
taşımacılığında yetki belgesi
ccedileşitlerini ve yetki belgesi
alabilme koşullarını kavrayınız
Yetki belgelerini birbirlerinden oumlzelliklerine goumlre
ayırt edebilmeye ccedilalışınız
Kara yolu eşya
taşımacılığında kullanılan
taşıtları ve bunların yasal
oumlzelliklerini kavrayınız
Kiralama yoluyla kullanılan ya da oumlz mal
araccedilların yasaya goumlre değerlendirilme şekillerini ayırt
etmeye ccedilalışınız
CMR belgesinin
oumlzelliklerini kavrayınız Hangi tuumlr taşımalarda uygulanacağına hukuki
boyutlarına dikkat ediniz Taşıma soumlzleşmesinin
imzalanması ve uygulanması
aşamalarını kavrayınız
Taşıma soumlzleşmesi accedilısından sevk mektubunun
duumlzenlenmesinin oumlnemine dikkat ediniz
Sevk mektubunda
goumlndericiye ve taşımacıya
duumlşen goumlrev ve sorumlulukları
kavrayınız
Taşımadan kaynaklanan hata ve kusurlardan
doğan zararların taraflara getirdiği sorumluluğu
değerlendiriniz
UYGULAMA FAALİYETİ
56
OumlLCcedilME VE DEĞERLENDİRME A- OBJEKTİF TESTLER (OumlLCcedilME SORULARI)
Aşağıdaki soruları dikkatlice okuyunuz ve doğru seccedileneği işaretleyiniz
1- Aşağıdakilerden hangisi Kara Yolu Taşıma Kanunursquonun genel amaccedilları arasındadır
A) Kara yolu taşımalarını uumllke ekonomisinin gerektirdiği şekilde duumlzenlemek
B) Taşımada duumlzeni ve guumlvenliği sağlamak
C) Taşımacı acente ve taşıma işleri komisyoncuları ile nakliyat ambarı ve kargo
işletmeciliği ve benzeri hizmetlerin şartlarını belirlemek
D) Hepsi
2- Aşağıdakilerden hangisi ticari fatura duumlzenlenirken yapılacak yanlış bir uygulamadır
A) Nakliyat ambarı işletmecileri C) Oto galeri işletmecileri
B) Kargo işletmecileri D) Taşıma işleri organizatoumlrleri
3- Aşağıdakilerden hangisi yetki belgesi alabilme koşulları arasında yer almaz
A) Kendi adına kayıtlı en az 4 adet taşıta ve 50 ton istiap haddinde taşıt filosuna
sahip olmak
B) Yetki iccedilin başvuranların ticaret ve sanayi odalarında nakliyeci grubuna kayıtlı
olmak
C) Bakanlıkccedila belirlenecek kurum veya kuruluşların accedilacağı eğitimden geccedilerek
mesleki yeterlilik belgesi almak
D) Yetki belgesi almak iccedilin başvuranların yetki belgeleri suumlresince bu işe elverişli
bağımsız bir buumlroyu kullanma hakkına sahip olmak
4- Aşağıdaki hangisi suumlruumlcuumllerde aranan şartlar arasında yer almaz
A) Ticari taşıtın niteliğine goumlre suumlruumlcuuml belgesine sahip olmak
B) Yolcu taşımacılığında en az lise veya dengi okullardan birini bitirmiş olmak
C) Eşya ve kargo taşımacılığında ilkoumlğretim okullarından birini bitirmiş olmak
D) Ccedilalışacak suumlruumlcuumllerin 65 yaşından guumln almamış olmak
5- CMR belgesi kaccedil nuumlsha olarak duumlzenlenir
A) 2 C) 4 B) 3 D) 5
6- Sevk mektubu kaccedil nuumlsha olarak duumlzenlenir
A) 2 C) 4 B) 3 D) 5
OumlLCcedilME VE DEĞERLENDİRME
57
7- Aşağıdakilerden hangisi taşımacının taşıma sırasında hatalı veya kusurlu sayılamayacağı
hacircller arasında yer almaz
A) Fire verebilecek malların ambalajlanmaması veya hatalı ambalajlanmış olması
B) Yuumlkuumln taşıyan tarafından yuumlklenmesi yığılması veya boşaltılması
C) Sandık veya paketlerin uumlzerindeki marka veya numaraların hatalı oluşu
D) Canlı hayvan nakli
DEĞERLENDİRME
Cevaplarınızı cevap anahtarıyla karşılaştırınız Yanlış cevap verdiğiniz ya da cevap
verirken teredduumlt ettiğiniz sorularla ilgili konuları faaliyete geri doumlnerek tekrarlayınız
Cevaplarınızın tuumlmuuml doğru ise bir sonraki uygulama testine geccediliniz
58
Aşağıda kara yolu eşya taşımacılığının yasal ccedilerccedilevesi ile ilgili uygulamalarda
karşınıza ccedilıkacak durumlar sıralanmıştır Kara yolu eşya taşımacılığının yasal ccedilerccedilevesi ile
ilgili listelenen davranışları tabloda bulunan değerlendirme oumllccedileğine goumlre değerlendiriniz
DEĞERLENDİRME
Yapılan değerlendirme sonunda ldquoHayırrdquo şeklindeki cevaplarınızı bir daha goumlzden
geccediliriniz Kendinizi yeterli goumlrmuumlyorsanız oumlğrenme faaliyetini tekrar ediniz Buumltuumln
cevaplarınız ldquoEvetrdquo ise diğer faaliyete geccediliniz
Değerlendirme Oumllccediluumltleri Evet Hayır
1- Kara Yolu Taşıma Kanunursquonun amacı ve uygulama sahasını
kavradınız mı
2- Kara yolu eşya taşımacılığında yetki belgesi ccedileşitlerini ve
yetki belgesi alabilme koşullarını kavradınız mı
3- Kara yolu eşya taşımacılığında kullanılan taşıtları ve bunların
yasal oumlzelliklerini kavradınız mı
4- CMR belgesinin oumlzelliklerini kavradınız mı
5- Taşıma soumlzleşmesinin imzalanması ve uygulanması
aşamalarını kavradınız mı
6- Sevk mektubunda goumlndericiye ve taşımacıya duumlşen goumlrev ve
sorumlulukları kavradınız mı
UYGULAMALI TEST
59
OumlĞRENME FAALİYETİ-3
Ofis yuumlkleme sahası ve depo ortamında bilgisayar yazıcı ve faks gibi donanımları
kullanarak AETR kuralları Ulaştırma Bakanlığı normlarına uygun şekilde Uluslar arası
Karayolu Eşya Taşımacılığının bileşenleri işlemlerini yapabileceksiniz
Kara yolu yuumlk ve araccedil tuumlrleri hakkında bilgi edininiz
Suumlruumlcuumllerin uluslararası kara yolu eşya taşımacılığında uyması gereken kurallar
hakkında bilgi edininiz
Konsolidasyon ve dekonsolidasyon terimlerini araştırınız
Yuumlk teklifleri ve doldurulması gereken teklif formlarını temin edip inceleyiniz
Bu araştırmaları yaparken bulabileceğiniz resim katalog dergi vb dokuumlmanları
sınıf ortamına getirerek bilgilerinizi arkadaşlarınızla paylaşınız
Araştırma yaparken ccedilevrenizde bulunan lojistik firmalardan ya da nakliye firmaları ile
kargo hizmeti veren firmalardan işletmelerin ilgili boumlluumlmlerinden ve youmlneticilerinden
yararlanabilirsiniz Ayrıca internet ortamında bu şirketlerin sitelerine girerek gerekli bilgi ve
dokuumlmanları elde edebilirsiniz
3 ULUSLARARASI KARA YOLU EŞYA
TAŞIMACILIĞININ BİLEŞENLERİ Uluslarararası kara yolu taşımacılığının fiziksel eşya akışında rol oynayan uumlccedil temel
oumlğesi bulunmaktadır Bunlar suumlruumlcuumller araccedillar ve yuumlkler olarak belirtilebilir
31 Suumlruumlcuumller
Nakliye araccedillarının suumlruumlcuumlleri farklı proseduumlr ve uygulamaların bulunduğu uluslararası
geccedilişlerde oumlnemli konulardan biridir Araccedil suumlruumlcuumllerinin ccedilalışma ve dinlenme suumlreleri
ccedilalışma koşulları ve yasal duumlzenlemeler AETR Soumlzleşmesirsquonde belirtilmektedir Avrupa
Birliğirsquonde suumlruumlcuumllerle ilgili duumlzenlemeler ise 1985 yılı ve 382085EC sayılı talimatında
belirtilmektedir Uluslararası Kara Yolu Taşımacılığı Yapan Taşıtlarda Ccedilalışan Personelin
Ccedilalışmalarına İlişkin Avrupa Anlaşmasırsquona (AETR) goumlre
OumlĞRENME FAALİYETİndash3
ARAŞTIRMA
AMACcedil
60
311 Suumlruumlcuumllerin Oumlzellikleri
Yuumlk taşımacılığı işinde ccedilalışan suumlruumlcuumllerin yaşları en az
Varsa roumlmork veya yarı roumlmorklar dacirchil olmak uumlzere muumlsaade edilen azami
ağırlığı 75 tonu aşmayan taşıtlar iccedilin 18
Diğer taşıtlar iccedilin 21 ancak ilgili kişi ldquoAkit taraflarrdquo dan biri tarafından
tanınan kara yoluyla yuumlk taşıması iccedilin kullanılacak taşıtların suumlruumlcuumlleri iccedilin accedilılan bir eğitim
kursunu bitirdiğini teyit eder bir profesyonel yeterlik sertifikasına sahipse 18rsquodir ldquoAkit
taraflarrdquo bu anlaşmaya goumlre uluslararası yuumlk taşıma işinde ccedilalışacak suumlruumlcuumllere ilişkin halen
ulusal duumlzeyde uygulanan minimum eğitim seviyeleri ve diğer koşulları birbirlerine
bildirirler
Resim 31 Suumlruumlcuumller
Yolcu taşımada ccedilalışan her suumlruumlcuuml 21 yaşında olur Aracın normal olarak uumlslendiği
yerden yarıccedilapı 50 kilometreden uzağa yolcu taşımasında ccedilalışan her suumlruumlcuuml ayrıca aşağıdaki
koşullardan birini karşılamalıdır
Muumlsaade edilen azami ağırlığı en az 35 ton olan taşıtların suumlruumlcuumlsuuml olarak en
az bir yıl yuumlk taşıma işinde ccedilalışmış olmalı
Aracın normal olarak uumlslendiği yerden yarıccedilapı 50 kilometreden fazla
uzaklığa yolcu seferi yapan araccedillarda en az bir yıl veya yetkili merciin oumlyle ccedilalışmış olmakla
gerekli deneyimi kazandığı takdirine bağlı olarak bu anlaşmanın konusunu teşkil etmeyen
diğer tuumlrden yolcu seferlerinde en az bir yıl ccedilalışmış olmalı
Kara yoluyla yolcu taşıma amaccedillı taşıtların suumlruumlcuumlleri iccedilin accedilılan bir eğitim
kursunu tamamlamış olduğunu teyit eden ldquoAkit taraflarrdquo dan biri tarafından tanınan
profesyonel yeterlik sertifikasına sahip olmalıdır
61
312 Taşıt Kullanma Suumlreleri
Guumlnluumlk dinlenme suumlresi iki adet guumlnluumlk dinlenme suumlresi ile haftalık dinlenme
suumlresi arasında kalan araccedil kullanma suumlresi guumlnluumlk taşıt kullanma suumlresi dir dokuz (9) saati
geccedilmez Bu suumlre bir hafta iccedilinde iki kez on saate ccedilıkarılabilir Bir suumlruumlcuuml altı kez guumlnluumlk taşıt
kullanma suumlresini aşmadan belirtilen haftalık bir dinlenme suumlresi kullanır Toplam taşıt
kullanma suumlresi altı guumln boyunca altı guumlnluumlk maksimum taşıt kullanma suumlresini aşmamış ise
haftalık dinlenme suumlresi altıncı guumlnuumln sonuna ertelenebilir Tarifeli seferler dışında
uluslararası yolcu taşımada altı ve altıncı ibarelerinin yerine sırasıyla on iki ve on
ikinci ibareleri kullanılır
On beş guumlnluumlk suumlrede toplam taşıt kullanma suumlresi doksan saati geccedilemez
313 Molalar
Doumlrt saat otuz dakikalık taşıt kullanma suumlresinin sonunda suumlruumlcuuml bir dinlenme
suumlresini kullanmaya başlamayacaksa en az kırk beş (45) dakikalık bir mola verir
Bu mola her biri taşıt kullanma suumlresine dağıtılmış veya 1 maddedeki huumlkme
uygun biccedilimde bu suumlrenin hemen bitiminde kullanılacak en az on beş (15) dakika
olabilecek molalar ile değiştirilebilir
Resim 32 Mola
Bu molalar boyunca suumlruumlcuuml diğer bir işle meşgul olamaz Bu madde ile ilgili
olarak bekleme suumlresi hareket hacirclindeki bir taşıtta taşıtı suumlrmeden geccedilen suumlre feribotta
yahut trende geccedilen suumlre diğer iş olarak anlaşılmaz
Accedilıklanan bu molalar guumlnluumlk dinlenme suumlresi olarak kabul edilemez
314 Dinlenme Suumlreleri
Her yirmi doumlrt saatlik suumlre iccedilinde suumlruumlcuuml kesintisiz en az on bir (11) saatlik guumlnluumlk
dinlenme suumlresi kullanır Bu suumlre bir hafta boyunca uumlccedil defadan fazla olmamalı Dinlenme
suumlresini takip eden hafta bitmeden oumlnce telafi edileceği garanti edilerek kesintisiz en az
dokuz saate indirilebilir Yukarıda belirtildiği şekliyle dinlenme suumlresi azaltılmamışsa bir
tanesi kesintisiz en az sekiz saat olacak şekilde yirmi doumlrt saatte iki veya uumlccedil kez
kullanılabilir Bu durumda dinlenmenin en az suumlresi on iki (12) saate ccedilıkarılır
Otuz saatlik suumlrede taşıt en az iki suumlruumlcuuml tarafından suumlruumlluumlyorsa her bir suumlruumlcuuml sekiz
(8) saatten az olmayan kesintisiz dinlenme suumlresi kullanır
62
Bir haftada 1 ve 2 maddelerde soumlzuuml edilen dinlenme suumlrelerinden biri haftalık
dinlenmeye eklenerek kesintisiz toplam kırk beş saate uzatılır Bu dinlenme suumlresi taşıtın
veya suumlruumlcuumlnuumln normal olarak uumlslendiği yerde geccedilirilecekse kesintisiz en az otuz altı saate
başka bir yerde kullanılacaksa kesintisiz en az yirmi doumlrt saate indirilebilir Bu indirimlerin
her biri hangi haftaya ait dinlenme suumlresi ise o haftayı takip eden uumlccediluumlncuuml hafta sona ermeden
oumlnce tek bir buumltuumln hacirclinde kullanılacak şekilde yapılan indirime eş suumlreyle telafi edilir
Bir hafta başlayıp takip eden haftaya sarkan dinlenme suumlresi haftalardan her
ikisinden birine eklenebilir
İlgili kişinin talebi uumlzerine guumlnluumlk veveya haftalık dinlenme suumlresinde yapılan
kesintileri telafi mahiyetinde kullanılan herhangi bir dinlenme en az sekiz saatlik diğer
dinlenmeyle birleştirilir ve aracın park yerinde veya suumlruumlcuumlnuumln uumls tuttuğu yerde kullanması
garanti altına alınır
Guumlnluumlk dinlenme suumlresi taşıt hareket hacirclinde değilken bir ranza ile donatılmışsa
taşıtta kullanılabilir
Resim 33 Taşıt dinlenme ranzası
Yuumlk ya da yolcu taşıma işinde ccedilalışan suumlruumlcuuml feribot veya trenle nakledilen bir
taşıta eşlik ediyorsa guumlnluumlk dinlenme suumlresi aşağıdaki koşulların sağlanmasına bağlı olarak
en fazla bir kez boumlluumlnebilir Guumlnluumlk dinlenme suumlresinin karada geccedilirilen parccedilası feribotta
veya trende geccedilirilen parccedilasından oumlnce veya sonra kullanılabilir olmalıdır Guumlnluumlk dinlenme
suumlresinin bu iki parccedilası arasında kalan suumlre muumlmkuumln olduğunca kısa tutulmalı ve guumlmruumlk
formaliteleri de yuumlkleme ve indirme işlemlerine dacirchil olmak uumlzere bu işlemlerin oumlncesi ya da
sonrasında bir saati hiccedilbir şekilde aşmamalıdır Bu dinlenme suumlrelerinin her ikisinde de
suumlruumlcuuml bir ranza (yatak) veya kuşeti kullanabilmelidir Bu şekilde boumlluumlnen guumlnluumlk dinlenme
suumlresi iki saat uzatılır
Taşıma şirketleri iccedilin tır suumlruumlcuumlleri muumlşteri ile suumlrekli yuumlz yuumlze gelmesi
nedeniyle hayaticirc derecede oumlnemlidir Suumlruumlcuumllerin kılık kıyafeti konuşması iş bilgisi ve
tecruumlbesi nakliye operasyonunun başarısını etkileyen oumlnemli unsurların başında gelmektedir
Bu nedenle suumlruumlcuumlnuumln seccedililmesi işe alınması ve uygulamanın bir parccedilası hacircline gelmesi
taşıma şirketleri iccedilin kritik bir faktoumlrduumlr Suumlruumlcuumlden beklentiler genel olarak şu başlıklar
altında toplanabilir
63
Suumlruumlcuumlnuumln duumlruumlst ve guumlvenilir olması
Araccedil kullanımında ehil olması
Guumlmruumlk işlemlerini ve dokuumlmantasyonu bilmesi
Yuumlkleme ve boşaltmalara nezaret etmesi
Duumlzenli olarak şirket merkezine yol yuumlk ve guumlmruumlk konuları başta olmak uumlzere
tuumlm konular hakkında rapor vermesi
Muumlşteri ile sağlıklı iletişim kurabilme yeteneği olması
Kıyafet ve davranışları ile şirketi temsil edebilir nitelikte olmasıdır
32 Araccedillar
CMR Anlaşmasırsquonda ldquotaşıtrdquo soumlzcuumlğuuml 19 Eyluumll 1949 tarihli Yol Trafik Anlaşması
doumlrduumlncuuml maddesinde tarif edilen motorlu taşıtlar dizi hacirclinde taşıtlar roumlmorklar ve yarı
roumlmorklar anlamına gelir
Ulaştırma Bakanlığının Eşya Taşımasına Dair Youmlnetmeliğirsquone goumlre uluslararası eşya
taşımacılığında kullanılacak taşıtlarda 15 yaşından buumlyuumlk istiap haddinin 10 tondan kuumlccediluumlk
olmaması zorunludur Taşıtın yaşı fabrikasından imal edildiği tarihten sonra gelen ilk
takvim yılı esas alınarak hesaplanır Roumlmork ve yarı roumlmorklarda yaş şartı aranmaz Ccedilekici
roumlmork veya yarı roumlmork ile birlikte bir taşıt sayılır (C3) (C4) ve (E) tuumlruuml yetki belgesi
sahibi olan taşımacıların yapacakları taşımalarda taşınan eşyanın ve taşıtın oumlzelliği dikkate
alınarak taşıtların istiap hadleri Ulaştırma Bakanlığınca daha duumlşuumlk tutulabilir
Resim 34 Kara yolu taşıma aracı
Uluslararası taşıma yapabilmek iccedilin Ulaştırma Bakanlığının istemiş olduğu (C1) ve
(C2) tuumlruuml yetki belgesi sahibi olan taşımacıların yapacakları taşımalarda taşınan eşyanın
miktarı cinsi taşıma suumlresi ve mesafesi dikkate alınarak taşıtların istiap haddi Ulaştırma
Bakanlığınca belirli bir suumlre iccedilin 5 tona kadar duumlşuumlruumllebilir yaşları da 20rsquoye kadar
yuumlkseltilebilir 17021995 tarih ve 9565976 sayılı kararına goumlre Avruparsquoya youmlnelik olmayan
yurt dışı taşımalarında kullanılacak taşıtlarda yaş sınırı aranmamaktadır
64
Uluslararası taşımadaki bu kısıtlamalar Tuumlrkiye accedilısından Avrupa Birliğirsquone ve diğer
Avrupa uumllkelerine transit geccediliş yapabilmek iccedilin minimum standartları oluşturur Aksi hacirclde
mevzuata uyulmadığından uluslararası taşımacılık engellenmektedir
321 Treyler
Treyler bir kamyon tarafından ccedilekilen ve taşıyacağı yuumlkuumln oumlzelliklerine has bir şekilde
tasarlanıp imal edilen en az bir dingilli ve ccedilekildiği kamyona ccedileki oku doumlner tabla kanca vb
adlarla tanımlanan bir bağlantı aygıtı ile bağlanan yuumlk taşıma amaccedillı kara yolu taşıt aracıdır
Resim 35 Uluslararası taşımacılıkta treyler
1970lsquoli yıllarda kara yolu taşımacılığının gelişmesiyle Tuumlrk taşımacıların filolarına
giren ilk araccedil olan Amerikan yapımı ldquodorsey trailersrdquo markalı semi-treylerlerden esinlenerek
lsquotreylerrsquo ismi ortaya ccedilıkmıştır Soumlylenişi bakımında kolay olması nedeniyle nakliye
sektoumlruumlnde yaygın olarak kabul goumlrmuumlştuumlr
Teknik olarak treyler deyince ilk akla gelen bir ccedilekicinin arkasında yuumlk taşımaya
yarayan accedilık ya da kapalı araccedillardır Treyler tehlikeli maddeler dacirchil olmak uumlzere her tuumlrluuml
yuumlkuuml bir noktadan başka bir noktaya taşımak uumlzere kullanılır
Treylerler taşıdıkları yuumlk ve kullanım alanlarına goumlre ccedilok farklı oumlzellikler goumlstermekte
ve değişik isimler almaktadır Ancak kısaca soumlylemek gerekirse kuru yuumlk taşımacılığı iccedilin
tenteli ve perdeli tip semi-treylerler kullanılırken askılı tekstil dağıtım veya hava kargo
paletlerinin kara yolu ile taşınmasında kullanılmak uumlzere imal edilmekte olan ve kutu tipi
tabir edilen aluumlminyum goumlvdeli araccedillar da mevcuttur Ayrıca rulo sac taşıması araccedil
taşıması granuumll veya sıvı madde taşıması iccedilin ayrı ayrı oumlzelliklere sahip oumlzel araccedillar da
sektoumlrde kullanılmaktadır
Uluslararası kara yolu eşya taşımacılığında kullanılan treylerler yuumlkleme hacimlerine
goumlre farklılıklar taşımaktadır Genel olarak en ccedilok kullanılan treyler ccedileşitleri şu şekilde
sınıflandırılır
Kuru yuumlk semi treyler
Optima treyler
Jumbo treyler
65
3211 Semi Treyler
İngilizcersquode ldquoSemi Traillerrdquo Fransızcarsquoda ldquoSemi Remorquerdquo olarak adlandırılan
treylerlerin Tuumlrkccedilersquode tam karşılığı bulunmamaktadır Bir motora sahip ccedilekici araccedil
tarafından ccedilekilen ve taşıyacağı yuumlkuumln oumlzelliklerine has bir şekilde tasarlanıp imal edilen en
az bir dingilli ve ccedilekildiği araca king adı verilen bir araccedilla bağlanan yuumlk taşıma amaccedillı kara
yolu taşıt aracıdır
Semi-treyler dingil lastik fren suumlspansiyon ABS vb yuumlruumlyuumlş grubu ve guumlvenlik
aygıtlarına sahip olmakla birlikte motora sahip değildir İccedil hacmi 86 m3 tuumlr Boyutları 1360
m247 m255 m (boyenyuumlkseklik) dir Kendi arasında ccedileşitlere ayrılır
Damper şasi semi - treyler
Frigofrik semi-treyler
Belli bir ısıya sahip olması gerekli olup da nakliye sonunda herhangi bir şekilde
tazeliğinden veya formundan bir şey kaybetmemesi gereken uumlruumlnlerin taşınması frigofrik
treylerler ile yapılır Uumlruumlnuumln en oumlnemli oumlzelliği sızdırmazlık ve ısı geccedilirmemesidir Bazı
markalar -18 dereceye kadar her şeyi muhafaza etme oumlzelliğine sahiptir Ccediloğunlukla gıda
sektoumlruumlne hitap eden bu treylerlere soğutucu uumlnitelerle 4 zamanlı 4 silindirli motorlar ilave
edilir
Maksima semi-treyler
Resim 36 Frigofrik semindashtreyler ve damper şasi semi-treyler
Resim 37 Maksima semi-treyler
66
Tenteli treylerler
Ulusal ve uluslararası nakliye sektoumlruumlne youmlnelik her tuumlrluuml kuru yuumlk kağıt sac
taşımacılığı yapabilen treylerlerdir Kendi iccedillerinde standart tenteli ile kayar perde ve ccedilatılı
olmak uumlzere uumlccedile ayrılır Bu tip treylerleri genelde meşrubat firmaları tercih etmektedir
Perdeli olması treylerin istenilen kısmından istenildiği kadar yuumlk boşaltması imkacircnını verir
Resim 38 Tenteli treyler
Tankerler
Tankerlerin kapasitesi ve iccedilindeki boumllmeleri markalara goumlre değişkendir 35 bin litre
bruumlt hacmi olabileceği gibi iccedilinde 2-3 hatta doumlrt boumllme olabilir Genelde muumlşterinin isteğine
goumlre oumlzel yapılır Tehlikeli madde taşımacılığı sıvı gıda uumlruumlnleri vb alanlarda kullanılır
Resim 39 Tanker
Konteyner taşıyıcılar
Konteyner bir ccedileşit değiştirilebilir yuumlkleme kabıdır Bu kapların iki yer arasında
muhtelif taşıtlar kullanılarak taşınmasına da lsquokonteyner taşımacılığırsquo denir Platform tip
uzun platform tip ve kılccedilık tip platform olarak uumlccedile ayrılır 20 30 40rsquolık ve uzun tip
platformda da 45rsquolik konteyner taşıyabilir Konteyner taşımacılığında dingiller şasinin
mukavemeti ve kilitler ccedilok oumlnemlidir
67
Resim 310 Konteyner taşıyıcı treyler
3212 Optima Treyler
Optima tuumlruuml treylerin iccedil hacmi 91 m3 tuumlr Boyutları iccedilten iccedile 1360227270 mrsquo dir
Resim 311 Optima treyler genel goumlruumlnuumlş
3213 Jumbo Treyler
Jumbo treyler deveboynu olarak adlandırılan oumln boumlluumlmuuml ile arka boşluk toplam
yuumlkleme hacmi 97 m3 tuumlr Boyutları iccedilten iccedile 394247255 m ve 999247301 mrsquo dir
Resim 312 Jumbo treyler
68
Tablo 31 Treyler oumllccediluumlleri
69
33 Yuumlkler
Kara yolu taşımacılığında yuumlkler uumlccedil farklı şekilde sınıflandırılır
Niteliklerine goumlre yuumlkler
Araccedil kapasitesine goumlre yuumlkler
Teslim yerlerine goumlre yuumlkler
331 Niteliklerine Goumlre Yuumlkler
3311 Genel Yuumlkler
Oumlzel bir hizmet veya depolama gerektirmeyen tehlikeli madde bozulabilir gıda veya
canlı hayvan sınıfına girmeyen kuru ve temiz goumlnderiye ldquoGenel Yuumlkrdquo denir
3312 Oumlzellik Taşıyan Yuumlkler
Kara yolu taşımacılığında bazı yuumlklerin taşınması oumlzellik arz etmektedir Bu uumlruumlnlerin
araccedillara yuumlklenmesi taşınması ve boşaltılması diğer sıradan yuumlk taşınmasına goumlre bir takım
ilave oumlzellikleri gerektirmektedir
Resim 313 Oumlzellik taşıyan yuumlkler
Uluslar arası kara yolu eşya taşımacılığında oumlzellik taşıyan yuumlkler şunlardır
Bozulabilir gıda maddeleri
Tehlikeli maddeler
Canlı hayvanlar
332 Araccedil Kapasitesine Goumlre Yuumlkler
Lojistik firma muumlşteriye bilgisayar ortamında Resim 113rsquote goumlruumllen ldquoBoş Araccedil
Bildirim Formunurdquo goumlndererek firmanın taşıtacağı yuumlk ccedileşidini ve buna goumlre talep ettiği araccedil
bilgilerini kendisinden ister
Lojistik firmaya gelen araccedil bildirim formu yardımıyla firma muumlşterinin yuumlkuuml
doğrultusunda en uygun araccedil seccedilimini yapacaktır Kara yolu eşya taşımacılığında yuumlkler araccedil
kapasitelerine goumlre iki ana gruba ayrılabilir Bunlar
70
Tam kamyon yuumlkuuml
Parsiyel (grupaj) yuumlkler
Resim 314 Boş araccedil bildirim formu
3321 Tam Kamyon Yuumlkuuml
FTL ( full track loading) dolu kamyon yuumlkuumlduumlr Bir muumlşteriye ait tam kamyon dolusu
yuumlkuumln genellikle tek teslim yerindeki alıcısına teslim edilmesi şeklindedir Aynı teslim yeri
olduğunda aynı kara yolu konşimentosu farklı teslim yerleri olduğunda farklı kara yolu
konşimentosu duumlzenlenmektedir
3322 Parsiyel (Grupaj) Yuumlkler
Parsiyel (grupaj) yuumlkler İngilizce bir kamyonu doldurmayan yuumlk (less than track
loading - LTL) anlamına gelmektedir Aynı taşıma guumlzergacirchı uumlzerinde bulunan farklı
goumlndericilere ait kuumlccediluumlk hacimdeki yuumlklerin birleştirilerek aynı kamyon ile sevk edilmesidir
71
a Yuumlk Konsolidasyonu
Yuumlk konsolidasyonu lojistik sektoumlruumlnuumln vazgeccedililmez temel kavramlarından biridir
Konsolidasyon lojistik terim olarak birleştirme manasında kullanılmaktadır Lojistikte taşıma
maliyetlerinin yuumlkuumln hacmi ve taşıma mesafesiyle doğrudan ilişkisi olması yuumlk
konsolidasyonu konusunu oumlnemli bir yere getirmektedir
Yuumlk konsolidasyonunun planlanabilmesi iccedilin hem mevcut hem de planlanan stok
durumla ilgili guumlvenilir gerccedilek zamanlı bilgiye ihtiyaccedil duyulmaktadır Aynı zamanda
planlanan konsolidasyonun gerccedilekleştirilebilmesi iccedilin uumlretim programı ile eş zamanlı ccedilalışma
da yapılması gereklidir
LTL veya parsiyel yuumlklerin sevkiyatında yuumlklerin bir araccedilta birleştirilmesi yuumlk
konsolidasyonunun temel başlangıccedil noktasını oluşturmaktadır Aynı youmlne giden yuumlklerin
konsolide edilip birden fazla araccedil yerine tek bir araccedilla sevk edilmesi taşıma maliyetlerini
duumlşuumlrmektedir
Resim 315 Yuumlk konsolidasyonu
Aynı youmlnuuml aynı boumllge olarak ele almak konsolidasyonu boumllgesel teslimatlarda ccedilok
sayıda ayrı ayrı kuumlccediluumlk yuumlklemeler yapmak yerine tek bir araccedilla konsolide etmek boumllgesel
teslimatlar ve elleccedilleme işlemleri iccedilin oumldenen parayı optimize ederken taşımacılık
maliyetlerini duumlşuumlrerek toplam maliyetin indirgenmesini sağlamaktadır
Bu şekilde yuumlklerin konsolide edilmesi lojistikte yeni fırsatların ortaya ccedilıkmasına
neden olmaktadır lsquoZaman Bazlı Lojistikrsquo kavramı oumln plana ccedilıkmakta stokların en aza
indirilmesi guumlvenlik stoklarının miktarının azaltılması ile muumlşteri taleplerinin
karşılanmasında yuumlk konsolidasyonu oumlnemli accedilılımları da beraberinde getirmektedir
Tedarik zincirinin tuumlmuuml ele alındığında stokların takibi talebin youmlnetilmesi suumlrecini
daha yakın şekilde yapılandırılmasıyla teslimatların aralıklarının azaltılmasına katkı
sağlanmakta sonuccedilta konsolidasyonla daha kuumlccediluumlk ve sık siparişler olarak geri doumlnmektedir
Zaman bazlı strateji kullanıldığında konsolidasyon sayesinde taşımacılık maliyetlerini
kontrol edebilmek muumlmkuumln olabilmektedir Bunun iccedilin lojistik sektoumlruumlnde ccedilalışan firmalar
dikkatini taşımacılıkta konsolidasyonun faydalarını anlayabilecek şekilde odaklaması
gerekmektedir Gecikmeleri oumlnleyebilmek iccedilin konsolidasyonlar sipariş ve depolama
suumlreccedillerinden daha oumlncelikli olarak planlanmalıdır
Lojistik sektoumlruumlnde reaktif yaklaşıma goumlre taşımacılık faaliyetleri yuumlklerin konsolide
edilebilmesi iccedilin kuumlccediluumlk siparişleri daha buumlyuumlk yuumlklemelere doumlnuumlştuumlrecek şekilde hazırlıklı
72
olmayı gerektirir Reaktif konsolidasyonun başarılabilmesi yuumlklerin zamanında hazır
olmasına lojistik hizmet verenlerin yuumlkleme planlarına ve yuumlklerin konsolide edilebilecek
coğrafi dağılımlarına bağlı olmaktadır
Proaktif yaklaşımda ise yuumlk konsolidasyonu planlaması uumlreticinin pazar ve satış
tahminine uumlretim programlarına ve stok durumuna bağlı olarak belirlenebilmektedir
Konsolidasyonun yapılabilmesinde temel zorluk ister reaktif isterse proaktif olsun
lojistik tahminlemede yaşanan zorluklardır
Resim 316 Lojistik tahminleme
Bu zorlukların aşılması lojistik hizmet alan işletmelerin maliyetlerinin azaltılması
stokların duumlşuumlruumllmesi teslimatların daha duumlzenli hacircle getirilebilmesi aynı şekilde lojistik
hizmet verenler iccedilin de işletmelerinin başarılı olabilmesi hizmet alanlar ile hizmet verenlerin
birlikte ccedilalışmasına bağlıdır
b Dekonsolidasyon
Yuumlkuumln konsolidasyonu yani sevk edilecek malların bir terminalde birleştirilmesi
terminallerin verimli ccedilalışması iccedilin bir oumln şart olmaktadır Diğer yandan terminallere gelen
malların diğer taşıma sistemlerine aktarılması veya muumlşterilere dağıtımını sağlayacak
dekonsolidasyon konusu da konsolidasyon kadar oumln plana ccedilıkmaktadır
Dekonsolidasyon hizmetleri sonucunda navlun uumlcretleri ve transit zamanlar
azaltılabilir Giderek artan trafik sıkışıklığı problemine kuumlccediluumlk ccedilapta fakat etkili ccediloumlzuumlmler
sunulabilir
Rekabetin giderek arttığı bir duumlnyada uluslararası taşımacılıkta yuumlkuuml doğru yere doğru
zamanda doğru koşullarda ve en uygun maliyette iletilebilmek en oumlnemli amaccedil hacircline
gelmiştir Bu amacı gerccedilekleştirebilmenin bir parccedilası da terminallere gelen yuumlklerin
dağıtımında dekonsolidasyon suumlrecinin idaresi olmaktadır
Dekonsolidasyon verimliliği artırmak ve ekonomi sağlamak amacıyla yuumlklerin
boumlluumlnerek kuumlccediluumlk yuumlkler hacircline getirilerek gidecekleri teslim noktalarına goumlre sevk edilmek
uumlzere dağıtım merkezleri olarak terminallerde gerekli organizasyonlara tabi tutulmasıdır
Ayrıştırılmış kuumlccediluumlk kuumlmelere boumlluumlnmuumlş farklı teslim noktaları iccedilin yuumlklerin
dekonsolidasyonunda her bir yuumlk kuumlmesinin dağıtımın optimizasyonunu sağlayacak şekilde
73
yapılandırılması gereklidir Bunun iccedilin terminallere gelen yuumlklerin muumlşterilere yuumlk teslim
guumlzergacirchlarına ve teslim zamanlarına goumlre nakliye depolama sigorta ve diğer işlemleri
planlanmalıdır
Resim 317 Dekonsolidasyon işlemleri
Guumlnuumlmuumlzde gelişmiş uumllkelerde uumlretici perakendeci arasında teslimat ilişkisinin
kurularak gelen yuumlklerin ayrıştırılıp doğrudan depo antrepo gibi ara bekleme suumlreccedilleri
atlanarak kısa suumlrede teslimatlar sağlanabilmektedir
Bu şekilde uumlreticindashperakendeci hatta son kullanıcıya doğrudan teslimatların
yapılabilmesinde terminallerin roluumlnuumln gittikccedile artmakta olduğu goumlruumllmektedir Terminaller
dekonsolidasyon yapabilecek seviyede iş anlayışlarının geliştirmeleri sayesinde rollerinin
ccedilok daha hayaticirc boyuta ulaştığı anlaşılmaktadır Dekonsolidasyon merkezi kullanmanın en
buumlyuumlk faydası goumlnderici ve alıcılar uumlzerinde olmaktadır Bunlar
Uumlreticiler ve alıcılar iccedilin daha az emniyet stokları
Talep youmlnetimine dayalı stok seviye kontrol sistemleri
Pazara ccedilok daha kısa suumlrede ulaşım
Muumlşteri hizmetlerinin gelişmesi
Esnek ve kolay karar verme suumlreccedilleri
Maliyetlerdeki oumlnemli azalmalar şeklinde sayılabilir
Dekonsolidasyon hizmetlerinin genel iş akış suumlrecine bakıldığında suumlrecin uumlreticilerin
siparişlerin alınma aşamasından başlayarak yuumlklerin terminallerde boşaltılması yuumlklerin
accedilılması yuumlklerin yeniden duumlzenlenmesi etiketleme ve diğer işlemlerin yapılması daha
sonra teslim noktalarına goumlre tekrar konsolide etme terminal iccedilinde elleccedilleme ve stok
alanlarına yerleştirme yeniden yuumlkleme ve dağıtımı kapsamaktadır Ayrıca teslimatı
yapılmış olan yuumlklerin sağlıklı olarak ulaştığına dair kayıtların alınması da bu suumlrece dacirchil
edilmektedir
Dekonsolidasyon hizmetleri sonucunda navlun uumlcretleri ve transit zamanlar
azaltılabilir Giderek artan trafik sıkışıklığı problemine kuumlccediluumlk ccedilapta fakat etkili ccediloumlzuumlmler
sunulabilir Dekonsolidasyon rekabetin hızla arttığı guumlnuumlmuumlzde taşımacılık hatlarında ve
dağıtım merkezlerinde oluşan yoğunluğun azaltılmasında oumlnemli adımlardan biri olmaktadır
74
333 Teslim Yerlerine Goumlre Yuumlkler
Kara yolu taşımacılığında yuumlkler teslim yerlerine goumlre iki gruba ayrılır Bunlar
Tek yuumlkleme ve tek teslim adresi olan yuumlkler
Birden fazla teslim adresi bulunan yuumlkler
3331 Tek Yuumlkleme ve Tek Teslim Yeri Olan Yuumlkler
Yuumlkleme ve boşaltma işlemleri tek bir adreste yapılan uluslararası yuumlklerdir Oumlrneğin
A (İstanbul-Tuumlrkiye) noktasından yuumlklenen eşyanın B (Frankfurt-Almanya) varış noktasında
teslim edilmesidir Uygulamada genellikle goumlnderici muumlşteriden ccedilıkış noktası uumlretim yeri
veya depo eşya teslim ve boşaltma noktası ise alıcı muumlşteri deposudur
Kara yolu taşımacılığında taşıyıcı olarak lojistik firma boşaltmada suumlrat ve zaman
tasarrufu sağlaması doumlnuumlş seferi planlamasının daha kolay ve guumlmruumlkleme işlemlerinin daha
suumlratli gerccedilekleşmesi nedeni ile tek bir teslim adresinde yuumlkuuml bulunan sevkiyatları tercih
etmektedir
3332 Birden Fazla Teslim Yeri Bulunan Yuumlkler
Birden fazla teslim yeri bulunan yuumlklerin sevkiyatı yurt dışındaki farklı boumllgelere
malların teslim edilmesidir Treylerin birden fazla teslim yerine taşıdığı yuumlkleri parccedilalar
hacirclinde teslim etmesi hem zaman hem de taşıma maliyetine olumsuz etkide bulunmaktadır
Planlamanın yeterince yapılamadığı kuumlccediluumlk hacimli işletmelerin tarifeli olmayan taşımalarda
kullanmak zorunda kaldığı bir youmlntem olarak goumlruumllmektedir
Resim 318 Teslim yerlerine goumlre yuumlklerin ayrılması
Uluslararası kara yolu taşımacılığında birden fazla teslim yeri bulunan yuumlk sevkiyatı
sıklıkla rastlanan bir durumdur Oumlrneğin A (İstanbul-Tuumlrkiye) ccedilıkış noktasında farklı
goumlndericilerin kuumlccediluumlk hacimli parsiyel yuumlkleri bir araccedilta toplanarak Avrupa Birliği iccedilinde
farklı B C D E ve F varış noktalarına kara yolu ile dağıtımı yapılabilmektedir
334 Lojistik Firma ve Yuumlk Temini
Kara yolu eşya taşımacılığında lojistik firmanın taşıma organizatoumlruuml olarak başlıca
roluuml taşımacılıkta goumlndericilerin yuumlklerinin teslim yerlerine en iyi koşullarda ulaştırılmasına
youmlnelik faaliyetlerde bulunmasıdır
75
Kara yolu ile yapılacak olan uluslararası taşıma suumlreci sipariş alımı ile başlar
Muumlşterinin vereceği siparişin daha oumlnce yapılmış olan hizmet soumlzleşmesine uygun olması
gerekir Alınan siparişlerin soumlzleşme şartlarına uygun olup olmadığı denetlenmelidir
Yapılan denetim sonunda siparişin soumlzleşme şartlarına uygun olmayan konuları muumlşteri ile
goumlruumlşuumllerek soumlzleşme şartlarına uygun hacircle getirilmelidir
Siparişle ilgili olarak gerccedilekleştirilecek olan sevkiyatın sorunsuz bir şekilde
yapılabilmesi iccedilin gerekli koordinasyonun sağlanması gerekir Yapılacak olan sevkiyatta
oumlnemli olan unsurlar şunlardır
Doğru mal
Doğru araccedillar
Doğru zaman
En duumlşuumlk maliyetle taşımak
En guumlvenli şekilde alıcısına ulaştırmaktır
Goumlndericinin lojistik firmadan beklentisi sadece rekabetccedili fiyatlara dayanmamakta
sevk edilecek eşyaya ait taşıma deneyimi ve taşımanın emniyetli bir şekilde yapılması ve
uumlruumlnlerin tam zamanında teslim edilmesi başta olmak uumlzere hizmet kalitesi yuumlksek bir
şekilde yerine getirebilmesine bağlı olmaktadır
Bu nedenle lojistik firmanın yuumlkuumln temin edilmesi teklif tuumlrleri yuumlklerin araccedil
tuumlrlerine ve teslim yerlerine goumlre tasnifi gibi pek ccedilok konuda planlama yapması gerekir
Lojistik firmanın yuumlk temini iccedilin başvurduğu başlıca youmlntemler
Lojistik firmanın pazarlama ccedilalışmaları sonucu kazanılan muumlşterilere ait yuumlkler
Konsolidasyonu yapmak uumlzere alt yuumlkleyicilerin aktardıkları yuumlkler
Yurt dışı acentesinin youmlnlendirdiği yuumlklerdir
Resim 319 Lojistik firmanın iletişim kanalları ile yuumlk temini
Lojistik firma tanıtım reklam promosyon ccedilalışmaları gibi pazarlama faaliyetleri
sonucu yeni muumlşteriler edinerek goumlndericilerden yeni yuumlk talepleri temin edebilir
Lojistik firmanın yuumlk temininin bir başka yolu ise alt yuumlkleyicilerden aldıkları
yuumlklerdir Lojistik firmanın en oumlnemli rekabet avantajı yuumlk konsolidasyonu yapmasıdır
Sevkiyat iccedilin yeterli yuumlk hacmine ulaşamayan lojistik firmalar yuumlklerini diğer lojistik
76
firmalara devrederek birleştirir Ayrıca yurt dışı temsilcisi veya acenteler kendilerine gelen
yuumlk siparişlerini lojistik firmalara aktarabilir
Ccedileşitli youmlntemler ile yuumlk temin eden lojistik firma farklı iletişim kanalları vasıtası ile
temin ettiği bu yuumlklerin resmi bağlantısını gerccedilekleştirir
Faks ile sipariş alımı
İnternet uumlzerinden sipariş alımı
3341 Faks ile Sipariş Alımı
Siparişin faks ile alınması durumunda hizmet talep formu (Yuumlkleme talimatı formu)
muumlşteriye oumlnceden goumlnderilmelidir Muumlşteri firma sevkiyatla ilgili buumltuumln bilgileri form
uumlzerinde doldurarak lojistik firmaya faks ile goumlndermelidir Hizmet talep formu uumlzerine
doldurulacak bilgiler doğru ve eksiksiz olmalıdır
Resim 320 Faks ile sipariş alımı
3342 İnternet Uumlzerinden Sipariş Alımı
Lojistik firmaların birccediloğunun internet sitelerinde hizmet talep formları vardır
Muumlşteriler lojistik firmanın internet sitesindeki hizmet talep formunu doldurarak da sipariş
bildirimi yapabilir
Resim 321 İnternet uumlzerinden sipariş alımı
Teknolojideki gelişmeler lojistik sektoumlruumlnde de kendini goumlstermiştir Geleneksel sipariş
alma youmlntemleri yerini internet uumlzerinden sipariş alımlarına bırakmıştır İnternet uumlzerinden
alınan siparişler her iki tarafın da zaman kazanmasına fırsat tanımaktadır Daha hızlı işlem
yapılabilmektedir
77
335 Lojistik Firma ve Teklif Tuumlrleri
Lojistik firmanın muumlşterilerine vereceği teklifler iki gruba ayrılır Bunlar
Tarifeli sevkiyat iccedilin verilen teklifler
Yuumlk bazında verilen teklifler
Resim 322 Teklif verme
3351 Tarifeli Sevkiyat İccedilin Verilen Teklifler
Tarifeli sevkiyat iccedilin verilen teklifler 3 aylık 6 aylık 1 yıllık veya daha uzun doumlnemde
suumlrekli ccedilalışma potansiyeli bulunan yuumlklere youmlnelik tekliflerdir
Tarifeli sevkiyatlar uumllkenin ihracat ve ithalat hacimlerindeki ekonomik
dalgalanmalardan etkilenmeyen uzun doumlnemli iş ve fiyat garantisi bulunan yuumlklemelerdir
Fiyatlar ve kacircrlılık genellikle yuumlk bazında verilen sevkiyatlara goumlre daha duumlşuumlk olmaktadır
Tarifeli sevkiyatlar hacim olarak genelde şu oumlzellikleri taşımaktadır
Tam kamyon yuumlkuuml (FTL) veya katlarıdır
Aynı kamyonda tek bir alıcıya youmlnelik yuumlkler bulunmaktadır
Homojen (aynı oumlzellikte) yuumlklerden oluşmaktadır
Teslim noktaları birdir ya da ccedilok az sayıdadır
Tarifeli teklif ccedilalışma biccedilimi ile goumlnderici alıcı ve lojistik firmanın karşılıklı olarak
geleceğe youmlnelik planlama yapması kolaylaşmakta faaliyetlerin gerccedilekleştirilmesine youmlnelik
stratejiler oluşturabilmektedir
3352 Yuumlk Bazında Verilen Teklifler
Yuumlk bazında verilen teklifler muumlşterilere bir defaya mahsus taşımalar iccedilin verilen
tekliflerdir Genellikle bir veya birkaccedil kamyonluk parsiyel yuumlkleri kapsayan hacimdedir
Lojistik firma yuumlk bazında gelen talepleri sevkiyat ve rekabet durumunu goumlz oumlnuumlne
alarak değerlendirmektedir Bu amaccedilla ccedilıkış yeri yuumlkuumln cinsi ambalaj tuumlruuml ile oumllccediluumllerini baz
alarak navlun fiyatlandırması yapma yoluna gitmektedir
Yuumlk bazında ccedilalışmalar toplam hacim olarak genellikle tarifeli ccedilalışmalara goumlre daha
duumlşuumlk seviyededir Geleceğe youmlnelik bir plan yapılamaması ve mevsimsel yuumlk
78
dalgalanmalarından etkilenmesi nedeniyle yuumlk bazında verilen teklifler lojistik firma iccedilin
tercih edilen ccedilalışma youmlntemi olmamaktadır
Resim 323 Kamyon yuumlkuuml
336 Lojistik Firmaya Gelen Yuumlk Taleplerinin Değerlendirilmesi
Hizmet sektoumlruumlnde faaliyet goumlsteren bir işletme olan lojistik firma muumlşteriye verdiği
tarifeli ya da tarifesiz sevkiyat tekliflerinde muumlşteri istek ve ihtiyaccedillarının neler olduğunu
accedilık bir şekilde ortaya koymalıdır
Bu nedenle muumlşterilerinden gelen taleplerin neler olduğunu ve hangi hizmetleri
kapsadığını goumlsteren yanlış anlamalara meydan vermeyecek ve gelecekteki muhtemel
belirsizlik durumunda bir ispat belgesi (karine) oumlzelliğini taşıyan lsquoYuumlk Talep Formursquo
muumlşteriye goumlnderilerek (Resim 123) talepler yazılı olarak alınmalıdır Soumlzluuml alınan yuumlk
talepleri mutlaka yazılı hacircle doumlnuumlştuumlruumllmelidir
Lojistik firma yuumlk talep formunda talep edilen hizmetlerin kapsamını incelemeli
hizmeti en iyi şekilde gerccedilekleştirecek bir teklif hazırlamalıdır Lojistik firmanın hizmet
alanı dışında bulunan konular muumlşteriye accedilık bir şekilde anlatılmalıdır Lojistik firma
muumlşteri ilişkilerinde yol goumlsterici bir rol uumlstlenmeli danışmanlık goumlrevini de yerine
getirmelidir
Lojistik firma talep formunda yer alan hizmetleri veremeyecek durumda ise bunu
accedilıkccedila muumlşteriye bildirerek muumlşterinin mallarını zamanında yerine ulaştırabilmesi iccedilin başka
bir firmaya youmlnelmesini sağlamalıdır
79
Resim 324 Yuumlk teklif başvuru formu
80
UYGULAMA FAALİYETİ
İşlem Basamakları Oumlneriler
AETR Anlaşması
normlarına bağlı kalarak
suumlruumlcuumllerin kullanacakları
araccedillara yaş olarak
uygunluğunu denetleyiniz
Denetim sırasında araccedilların toplam ağırlığına
yolcu ya da yuumlk taşıma durumuna ve gidilecek
mesafenin uzunluğuna dikkat ediniz
AETR Anlaşma
koşullarına goumlre suumlruumlcuumllerin
dinlenme ve mola suumlrelerine
uyup uymadıklarını
denetleyiniz
Denetim sırasında araccedilta kaccedil suumlruumlcuuml
bulunduğuna taşıma esnasında feribot tren vb
araccedilların kullanılıp kullanılmadığına dikkat ediniz
Taşınacak yuumlkuumln
oumlzelliğine goumlre treyler seccedilimini
yapınız
Yuumlkuumln ccedileşidi hacmi ambalaj şekli ve ağırlığı
araccedil seccediliminde dikkat etmeniz gereken unsurlar
olmalıdır
Boş araccedil bildirim
formunu muumlşteriye goumlndererek
araccedil kapasitesine goumlre yuumlk
siparişi alınız
Yuumlkleri oumlzelliklerine goumlre parsiyel yuumlk ve tam
kamyon yuumlkuuml olarak sınıflandırmaya dikkat ediniz
Kamyonu doldurmayan
parccedila yuumlkler iccedilin konsolidasyon
işlemini gerccedilekleştiriniz
Konsolidasyon işleminde yuumlklerin gideceği
yerleri ve yuumlklerin oumlzelliklerini oumln planda tutarak
yuumlkleme yapmaya dikkat ediniz
Online yuumlk teklif
başvurusu ile gelen yuumlk
tekliflerini oumlzelliklerine goumlre
değerlendiriniz
Teklifleri yuumlk bazında ve tarifeli olarak
değerlendirmeye tabi tutmaya dikkat ediniz
UYGULAMA FAALİYETİ
81
A- OBJEKTİF TESTLER (OumlLCcedilME SORULARI)
Aşağıdaki soruları dikkatlice okuyunuz ve doğru seccedileneği işaretleyiniz
1- AETR Soumlzleşmesine goumlre azami ağırlığı 75 tonu aşmayan taşıtlar iccedilin suumlruumlcuuml yaşı kaccedil
olmalıdır
E) 18 B) 19 C) 20 D) 21
2- AETR Soumlzleşmesine goumlre istisnalar hariccedil guumlnluumlk taşıt kullanma suumlresi en fazla kaccedil saat
olmalıdır
A) 9 B) 10 C) 11 D) 12
3- Suumlruumlcuuml 45 saatlik bir araccedil kullanımı sonrasında AETR Soumlzleşmesine goumlre en az kaccedil
dakika mola vermek zorundadır
A) 55 B) 35 C) 45 D) 60
4- Taşıtta en az iki suumlruumlcuuml olmak şartıyla her otuz saatlik araccedil kullanım suumlresi boyunca her
bir suumlruumlcuuml en az kaccedil saat dinlenmelidir
A) 5 B) 8 C) 6 D) 7
5- Aşağıdakilerden hangisi taşıma şirketlerinin suumlruumlcuuml seccedilerken aradığı niteliklerden biri
değildir
A) Araccedil kullanımında ehil olması
B) Guumlmruumlk işlemlerini ve dokuumlmantasyonu bilmesi
C) Yuumlkleme ve boşaltmalara nezaret etmesi
D) Muhasebe bilgisine sahip olması
6- Genellikle meşrubat firmalarının tercih ettiği aracın istenilen kısmından istenildiği kadar
yuumlk boşaltılmasına imkacircn veren treyler tuumlruuml hangisidir
A) Frigofrik treyler B) Maksima treyler C) Damper şasi treyler D) Tenteli treyler
7- Aşağıdakilerden hangisi oumlzellik taşıyan yuumlkler arasında yer almaz
A) Canlı hayvan B) Kuru yuumlkler C) Tehlikeli maddeler D) Bozulabilir gıda
8- Aşağıdakilerden hangisi dekonsolidasyon suumlreci iccedilinde yer almaz
A) Etiketleme ve diğer işlemlerin yapılması
B) Tekrar konsolide etme
C) Araccedil iccedilinde elleccedilleme
D) Stok alanlarına yerleştirme
OumlLCcedilME VE DEĞERLENDİRME
82
9- Aşağıdakilerden hangisi tarifeli sevkiyata ait bir oumlzellik değildir
A) Parsiyel kamyon yuumlklerinden oluşur
B) Aynı kamyonda tek bir alıcıya youmlnelik yuumlkler bulunmaktadır
C) Homojen (aynı oumlzellikte) yuumlklerden oluşmaktadır
D) Teslim noktaları bir veya ccedilok az sayıdadır
Aşağıdaki cuumlmlelerde boş bırakılan yerlere doğru kelimeleri yazınız
10- Ulaştırma Bakanlığının Eşya Taşımasına Dair Youmlnetmelikrsquoine goumlre uluslararası eşya
taşımacılığında kullanılacak taşıtlardan yaşının hellip yaşından buumlyuumlk istiap haddinin helliphellip
tondan kuumlccediluumlk olmaması zorunludur
11- Guumlnluumlk dinlenme suumlresi taşıt hareket hacirclinde değil ve bir helliphelliphellip ile donatılmışsa taşıtta
kullanılabilir
12- Semi treyler ccedilekildiği araca helliphellip adı verilen bir bağlantı aracıyla bağlanan kara yolu
yuumlk taşıtıdır
13- Aynı youmlne giden yuumlklerin konsolide edilip birden fazla araccedil yerine tek bir araccedilla sevk
edilmesi taşıma helliphelliphelliphelliphellip duumlşuumlrmektedir
14- yuumlklerin boumlluumlnerek kuumlccediluumlk yuumlkler hacircline getirilerek gidecekleri teslim
noktalarına goumlre sevk edilmek uumlzere terminallerde gerekli organizasyonlara tabi tutulmasıdır
DEĞERLENDİRME
Cevaplarınızı cevap anahtarıyla karşılaştırınız Yanlış cevap verdiğiniz ya da
cevap verirken teredduumlt ettiğiniz sorularla ilgili konuları faaliyete geri doumlnerek tekrarlayınız
Cevaplarınızın tuumlmuuml doğru ise bir sonraki uygulama testine geccediliniz
83
Aşağıda uluslararası kara yolu eşya taşımacılığının bileşenleri ile ilgili
uygulamalarda karşınıza ccedilıkacak durumlar sıralanmıştır Uluslararası kara yolu eşya
taşımacılığının bileşenleri ile ilgili listelenen davranışları tabloda bulunan
değerlendirme oumllccedileğine goumlre değerlendiriniz
DEĞERLENDİRME
Yapılan değerlendirme sonunda ldquoHayırrdquo şeklindeki cevaplarınızı bir daha goumlzden
geccediliriniz Kendinizi yeterli goumlrmuumlyorsanız oumlğrenme faaliyetini tekrar ediniz Buumltuumln
cevaplarınız ldquoEvetrdquo ise bir sonraki oumlğrenme faaliyetine geccediliniz
Değerlendirme Oumllccediluumltleri Evet Hayır
1 AETR Anlaşması normlarına bağlı kalarak suumlruumlcuumllerin
kullanacakları araccedillara yaş olarak uygunluğunu denetlediniz mi
2 AETR Anlaşma koşullarına goumlre suumlruumlcuumllerin dinlenme ve
mola suumlrelerine uyup uymadıklarını denetlediniz mi
3 Taşınacak yuumlkuumln oumlzelliğine goumlre treyler seccedilimini yaptınız
mı
4 Boş araccedil bildirim formunu muumlşteriye goumlndererek araccedil
kapasitesine goumlre yuumlk siparişi aldınız mı
5 Kamyonu doldurmayan parccedila yuumlkler iccedilin konsolidasyon
işlemini gerccedilekleştirdiniz mi
Online yuumlk teklif başvurusu ile gelen yuumlk tekliflerini
oumlzelliklerine goumlre değerlendirdiniz mi
UYGULAMA FAALİYETİ
84
Ofis yuumlkleme sahası ve depo ortamında bilgisayar el terminali forklift elleccedilleme
elemanları gibi donanım ve araccedil gereccedilleri kullanarak Karayolları Kanunu ve uluslar arası
anlaşmalara uygun şekilde yuumlkleme ve sevkiyat işlemlerini yapabileceksiniz
Araccedil yuumlkleme planı uygulamasının yararlarını araştırınız
Yuumlkleme planı ccedilıkarılarak araccedil yuumlklemesi yapan bir nakliye şirketi veya lojistik
firmaya giderek uygulama hakkında bilgi alınız
Yuumlkleme sırasında meydana gelebilecek uumlruumln hasarlarında lojistik firmanın nasıl
bir uygulama yaptığı konusunda bilgi toplayınız
Canlı hayvan taşımacılığında yuumlkleme işleminin nasıl gerccedilekleştirildiğini ve hangi
kurallara uyulduğunu araştırınız
Bozulabilir gıda maddelerinin yuumlklenmesi ve uyulması gereken kurallar hakkında
bilgi toplayınız
Bu araştırmaları yaparken bulabileceğiniz resim katalog dergi vb dokuumlmanları sınıf
ortamına getirerek bilgilerinizi arkadaşlarınızla paylaşınız
Araştırma yaparken ccedilevrenizde bulunan lojistik firmalardan ya da nakliye firmaları ile
kargo hizmeti veren firmalardan işletmelerin ilgili boumlluumlmlerinden ve youmlneticilerinden
yararlanabilirsiniz Ayrıca internet ortamında nakliye işi ile ilgilenen işletmelerin sitelerine
girerek gerekli bilgi ve dokuumlmanları elde edebilirsiniz
4 YUumlKLEME VE SEVKİYAT 41 Yuumlkleme Planı
Lojistik firmaların buumlyuumlk depolarında nakliye araccedillarına yuumlkleme yapılmadan oumlnce
sevk edilecek uumlruumlnlerin hangi araccedillara hangi sıra ile yuumlkleneceğinin planlanması ve bu
planların talimat hacircline getirilerek yuumlkleme ve elleccedilleme elemanlarına bildirilmesi gerekir
Araccedillara yuumlkleme yapılmadan oumlnce yuumlkleme ile ilgili bir plan ccedilıkarılması gerekir Bu
plan satış siparişlerine goumlre araccedilkonteyner yuumlklemesinin en uygun şekilde
gerccedilekleştirilmesini sağlayacaktır
Yuumlkleme planı gelişmiş depo organizasyonlarında aracın ya da konteynerin goumlruumlntuumlsuuml
uumlccedil boyutlu olarak bilgisayar ekranına yansıtılarak yapılır Yuumlklenecek aracın en boy
yuumlkseklik gibi bilgileri taşınacak olan uumlruumlnuumln ya da ambalajının oumllccediluumlleri ile karşılaştırılarak
en uygun yuumlkleme planı ortaya ccedilıkarılır
OumlĞRENME FAALİYETİndash4
ARAŞTIRMA
AMACcedil
85
Bilgisayar yardımıyla oluşturulan yuumlkleme planı bilgileri yuumlklemeyi koordine eden
depo elemanına ulaştırılarak forklift kullanıcısının ya da elleccedilleme elemanlarının yuumlkleme
planına uygun olarak yuumlkleme yapması sağlanmış olur
Resim 41 Konteyner ya da roumlmork yuumlkleme planı
Yuumlkleme planında bulunması gereken unsurlar şunlardır
Uumlruumlne ve ambalajına ait bilgiler (en boy yuumlkseklik ağırlık vb)
Uumlruumlnuumln yapısal oumlzelliği (katı sıvı vb
Araca ait bilgiler (en boy yuumlkseklik aks sayısı istihap haddi vb)
Uumlruumlnuumln ve ambalajının ccedilevrilebilme oumlzelliği
Uumlzerine başka bir uumlruumlnuumln konulma izni
Sevkiyat sırasında muumlşteritedarikccedili oumlnceliği
Palet ve kutu maliyetleri
Resim 42 Tır dorsesi yuumlkleme planı
411 Yuumlkleme Planının Yararları
Yapılan yuumlkleme planına ile bir kamyonu ya da yuumlkleme aracını oluşturmayan
siparişlerin maliyeti en aza indirecek şekilde bir başka uygun siparişle birleştirilmesi
sağlanacaktır Bu durumda maliyet oumllccediluumltleri goumlz oumlnuumlnde bulundurularak en uygun sipariş
birleştirmeleri ve ilgili araccedil eşleştirmeleri yapılarak sevkiyat hazır hacircle getirilecektir
86
Resim 43 Ambalaj ve yuumlkuumln yapısına goumlre yuumlkleme planı
Yuumlkleme planı ile uumlruumlnlerin araca yuumlklenmesi sırasında muumlşteri adresi ve teslim yerleri
dikkate alınarak yuumlkleme yapılacaktır Buna goumlre ilk teslim adresinden son teslim adresine
doğru araccedil yuumlklenerek boşaltma sırasında uumlruumlnuumln hasar goumlrmemesi sağlanacak ve zamandan
tasarruf edilerek nakliye maliyetleri azaltılmış olacaktır
Yuumlk taşıyacak olan araccedilların taşıdıkları yuumlkle birlikte guumlvenli seyredebilmeleri iccedilin
sağlam bir dorse yapısına sahip olmaları gerekir Resim 44rsquote goumlruumllduumlğuuml gibi araccedilların oumln
duvarları taşınan faydalı yuumlk ağırlığının 80rsquoine denk gelen bir guumlccedille oumlne doğru hareket
ederek ccedilarpmasını karşılayacak sağlamlıkta olmalıdır Aracın yan duvar ve panelleri ise
taşınan faydalı yuumlk ağırlığının 50rsquosine denk gelen bir guumlccedille yanlara ccedilarpmasını
karşılayacak sağlamlıkta yapılmalıdır
Resim 44 Kuvvetlerin youmlnler doğrultusunda dağılımı
Yuumlk taşıma amaccedillı araccedilların taban yuumlzeylerinin kaymaz malzeme ile kaplanması
yuumlkuumln araccedil hareket hacirclinde iken daha sabit bir konumda taşınmasını sağlayan bir başka
oumlnemli faktoumlrduumlr
Araccedillar taşınması amaccedillanan oumlzel yuumlklerin oumlzellikleri doğrultusunda tasarlanmalı ve
oumlzel yuumlkuumln gerektirdiği guumlvenlik sistemine sahip bir şekilde imal edilmelidir Yuumlkleme planı
sayesinde araccedillara yuumlklenecek yuumlklerin oumlzellikleri hacim ve boyutları oumlnceden tespit
edilerek araccedil iccedilinde en emniyetli hangi noktada duracağı ve alınacak oumlnlemler grafikler
yardımıyla belirlenebilmektedir
87
Kamyonlar roumlmorklar ve yarı roumlmorklar yuumlklenirken izin verilen maksimum aks
ağırlıklarını aşmamaya oumlzen goumlsterilmelidir Bir başka oumlnemli nokta ise youmlnlendirici aksa
duumlşen minimum gerekli yuumlk miktarından daha az bir yuumlkuumln gelmesini oumlnlemektir Zira
youmlnlendirici aksın guumlvenli bir youmlnlendirme işlevi iccedilin belli bir yuumlkuumln altında bulunması
şarttır
Yuumlkuumln araccedilların sahip olduğu dingillerin her birine izin verilen minimum ve
maksimum miktarlarda dağılmasının hem guumlvenlik accedilısından hem de ekonomik bir taşıma
performansı accedilısından buumlyuumlk yararları vardır Bu nedenle Resim 45rsquote goumlruumllen yuumlk dağılım
planları her aracın sahip olduğu teknik oumlzellikler ve oumllccediluumller doğrultusunda hazırlanmalı
yuumlklemeler ise bu planlar doğrultusunda yapılmalıdır
Resim 45 Yuumlk ağırlık dağılım planı
Genel yuumlklerin taşınmasında birtakım kurallara uyulması gerekir Uumlruumlnlerin
taşınmasında ortaya ccedilıkan ezilme kırılma deformasyon gibi etkilenmeler başlıca uumlccedil
faktoumlrden kaynaklanmaktadır Bunlar
Malların birbirine ccedilarpması
Sarsıntı (titreşim)
İstiflemedir
Ccedilarpma ve sarsıntıyı ortaya ccedilıkaran zararın boyutu yol ve taşıtın niteliği ile istiflemeye
bağlı olarak değişir Oumlzellikle doumlkme yuumlk taşımacılığında yığın yuumlksekliği ne kadar fazla
olursa zedelenme oranı o derece artmaktadır
Ambalajlı uumlruumlnlerin mekanik etkilerden korunması veya ortaya ccedilıkan zararların en az
seviyede tutulması iccedilin uumlzerinde durulması gereken hususlar şunlardır
Ambalajların kara yolu taşımasına uygun olması
Yuumlklemeye oumlzen goumlsterilmesi
İstif sayısı ile yuumlkleme guumlvenliğinin kontrol edilmesi
Paletli yuumlklerde palet iccedilindeki birim sayısının azaltılması
Yuumlklemeye kadar elleccedillemelerin en aza indirilmesi muumlmkuumlnse işletme iccedilinde
taşımanın bant veya konteynerle yapılması gerekir
88
Resim 46 Bant yardımıyla yuumlkleme
42 Yuumlkleme Kuralları
Taşıma sırasında hasarın oluşmaması iccedilin yuumlklemeler lojistik firma yetkilisi
nezaretinde yapılır Lojistik firma yetkilileri yuumlkleme yaparken şu konulara dikkat etmelidir
Yuumlklenecek eşyanın doğru araca yuumlklenmesine muumlşteriye sevk edilene kadar depo
iccedilinde oumlzenle korunmasına ve etiketlendirilmesine dikkat edilmelidir
Bir arada bulunması sakıncalı olan uumlruumlnler aynı araca yuumlklenmemelidir
Yırtılmış veya hasar goumlrmuumlş ccediluval kacircğıt torba paket vb eşyalar iccedilin gerekli
durumlarda ambalaj değişikliğine gidilmeli veya hasarlı yerler onarılmalıdır
Ccediluval ve paketler doğrudan aracın kasası ile temas etmemeli altlarına teması
engelleyecek cisimler konulmalı veya paletle yuumlkleme yapılmalıdır
Paketler tek sıra hacirclinde aracın tabanına yuumlklendikten sonra uumlzerine başka bir
yuumlkleme yapılacak ise yuumlkleme yapılmadan oumlnce tabandaki paketlerin uumlzerine kontrplak
veya strafor konulmalı ve bundan sonra yuumlkleme yapılmalıdır
Muumlmkuumln olduğunca ağır ambalajlı uumlruumlnler alt sıralara hafif olanlar ise uumlste gelecek
şekilde yuumlkleme yapılmalıdır
Plastik ambalajlar ile ahşap ambalajlar uumlruumlnuumln muumlsaade edilen istif hadlerine goumlre
uumlst uumlste konmalıdır
Eşyaların yuumlklenmesinde ambalaj ağızlarının yukarıya gelmesine oumlzenle dikkat
edilmelidir
Aracı yuumlklemeden oumlnce isim ve miktar kontrolleri diğer tuumlm eşya ccedileşitlerinde
olduğu gibi yuumlkleme sorumlusu tarafından yapılmalıdır
89
Resim 47 Lojistik firma deposundan araccedillara yuumlkleme yapılması
Teneke ambalajların yuumlklenmesinde sıralar arasına karton kontrplak veya strafor
konulmalı ambalajların birbirine temas etmesi oumlnlenmelidir
Soğuktan etkilenebilecek eşyalar kış aylarında araccedil kasasının orta kısmına
yuumlklenerek soğuğun etkisi en aza indirilmelidir
Uumlruumlnlerin araccedil ya da konteyner iccediline yerleştirilmesi sırasında yuumlkleme planına bağlı
kalınmasına oumlzen goumlsterilmelidir
Uumlruumlnler ağırlık ve hacimlerine goumlre araccedil iccediline eşit oumllccediluumllerde yerleştirilmeli boumlylece
aracın daha guumlvenli ve daha suumlratli seyretmesi sağlanmalıdır
Bazı eşyalar muumlşteri talepleri goumlz oumlnuumlne alınarak paletli olarak sevk edilmelidir
Sevkiyat rotasına goumlre oumlncelikli olarak muumlşterilere teslimi yapılacak uumlruumlnlerin
yuumlkleme sırasında oumln boumlluumlmlere yerleştirilmesine dikkat edilmelidir
Sevkiyatı yapılacak uumlruumlnlerin ambalajlarının temizliğine etiketlerinin doğru ve
yapışmış olmasına titizlikle dikkat edilmelidir
Uumlruumlnlerin uumlstlerinin kapatılacağı brandanın temiz olmasına ve yırtık delik gibi uumlruumlne
zarar verebilecek kusurunun olmamasına dikkat edilmelidir
Aracın eşyanın yuumlklenmesine uygunluğu kontrol edilmelidir Treyler iccedilinde toz
ıslaklık tavanında delik ve yırtık olmamalıdır Uygun olmayan araccedillar uygun olanları ile
değiştirilmeli veya aksaklıkları giderilmelidir
Kolili veya paletli yuumlklerde malların suumlrtuumlnmesini ve ccedilarpmasını oumlnlemek amacıyla
koli ve palet araları tel ahşap malzeme veya kartonla sıkıştırılmalıdır
Araccedil hacminden daha az miktardaki yuumlkler iccedilin hava yastıkları kullanılmalıdır
Lojistik firma yuumlklemenin uygunluğunu denetlemeli aksaklıkları duumlzelttirmelidir
Yuumlkleme kalifiye elemanlar tarafından gerccedilekleştirilmelidir
90
Resim 48 Paletli yuumlkleme
Araccedil iccedili istiflemeye oumlzen goumlsterilmeli taşıma sırasında duumlşme ccedilarpma ve
suumlrtuumlnmeden kaynaklanan bir hasarın olmaması iccedilin oumlnlemler alınmalıdır
Aracın muumlhuumlrlemesi yuumlklemeden sonra goumlnderici ve lojistik firma tarafından
yapılmalıdır
43 Yuumlklemede Sembol ve İşaretler
Nakliye araccedillarına yuumlklenecek olan uumlruumlnlerin yapısal oumlzelliklerine goumlre ambalajlarının
uumlzerine yapıştırılacak semboller farklılık goumlsterir Bu semboller uumlruumlnlerin hangi şartlarda
muhafaza edileceğini ne şekilde yuumlkleneceğini yuumlkleme ve boşaltma sırasında uyulması
gereken youmlntem ve kuralları da belirler
Ambalajlamada kullanılan işaretleme ldquoUluslararası Standartlar Oumlrguumltuumlrdquo tarafından
(ınternational standarts organization ISO) belirlenerek ISO 780 olarak yayınlanmış daha
sonra revize edilerek ISO 7000 olarak kabul edilmiştir
431 ldquoKırılabilirrdquo İşareti
Aslında tuumlm uumlruumlnler taşınma esnasında hasar goumlrebilir Ambalajın kullanım amacı da
uumlruumlnleri bu hasarlara karşı korumaktır Bu yuumlzden bir ambalaj 75 cm yuumlkseklikten sert bir
zemine duumlştuumlğuumlnde uğrayacağı şoka karşı uumlruumlnuuml koruyucu nitelikte olmalıdır Kırılabilir
işareti cam uumlruumlnlerde hassas elektronik ve tıbbi cihazların ambalajlarında kullanılmalıdır
Resim 49 Kırılabilir işareti
91
432 ldquoBu Youmlnderdquo İşareti
ldquoBu tarafı yukarıya gelsinrdquo şeklinde de yorumlanabilir İki ok işaretinden oluşan bu
sembol ambalajın dikey olarak hangi youmlnde konulacağını goumlsterir Ambalajın karşılıklı
olarak her iki tarafına yapıştırılır
Resim 410 Bu youmlnde işareti
433 ldquoNemden Koruyunrdquo İşareti
Yuumlkleme taşıma boşaltma ve depolama sırasında suyla teması sakıncalı olan ıslanma
durumunda zarara uğrayabilecek uumlruumlnleri ifade eder Siyah zemin uumlzerine beyaz accedilık
şemsiye ile goumlsterilir
Resim 411 Nemden koruyun işareti
434 ldquoSıcaklık Sınırırdquo İşareti
Sıcaklıkla ilgili bu sembol nispeten yenidir Taze uumlruumlnlerin kalitesinin muhafaza
edilmesi iccedilin gerekli sıcaklık derecesini goumlsterir Maksimum ve minimum ısı derecesi
termometre resminin iki yanına basılmalıdır
Resim 412 Sıcaklık sınırı işareti
92
44 Bozulabilir Gıda Maddelerinin Yuumlklenmesi
Yaş sebze ve meyveler hayvansal uumlruumlnler su uumlruumlnleri gibi ccedilabuk bozulabilir uumlruumlnlerin
uumlretimlerinden başlanarak tuumlketimlerine kadar soğuk ortamlarda muhafaza edilmeleri
gerekmektedir Bu uumlruumlnler genel olarak donma derecelerinin uumlstuumlnde bir soğutma sistemi ile
muhafaza edilmelidir Bu sebeple ccedileşitli soğutma youmlntemleri uygulanarak uumlruumlnlerin
kalitesini bozmadan hijyenik ortamlarda korunması yuumlklenmesi ve taşınması gerekmektedir
Bozulabilir gıda maddelerinin yuumlklenmesinde uumlruumlnlerin sıcak ve soğuktan
etkilenmemesi bozulmaması ve uygun koşullarda sevk edilmesi iccedilin gerekli teknik koşullar
sağlanmalıdır Bu nedenle yuumlkleme işleminin daha kısa zamanda ve daha titiz bir şekilde
yapılması gerekir Ayrıca taşımayı yapacak araccedilların ısıtma-soğutma sistemleri olmalıdır
Resim 413 Frigofrik nakliye aracı
Isıtma-soğutma cihazının sağlam bakımlı ve işler durumda olması soğutucu gazına
dikkat edilmesi aracın kayışlarının elektrik aksamının ve gaz borularının kontrol edilmesi
gereklidir Araccedil kasasının dışarıdan hava alıp almadığı kontrol edilmeli yan duvarlar taban
ve tavandan hava sirkuumllasyonu sağlanmalı ve buna goumlre yuumlkleme yapılmalı arka kapıları
hava almayacak şekilde oumlrtuumllmelidir
441 Yuumlkleme ve Sevkiyat Kuralları
Muumlmkuumln olduğu takdirde her bir araca aynı cins mal yuumlklenmesine dikkat
edilmelidir
Muumlmkuumln değil ise ccedileşitli fakat aynı ısı derecesi isteyen malların aynı araca
yuumlklenmesi sağlanmalıdır
Bir araca birbirini bozacak mallar yuumlklenmemelidir
Araca yuumlklenecek mal iccedilin ısı tespitinin bunlara ilişkin cetvellere bakılarak yapılması
ve soğutucu cihazının buna goumlre ayarlanması gerekir
Taşınacak mal bir soğuk hava deposundan alınmışsa ve depoda hangi derecede
saklanmış ise araccedilta da aynı ısı derecesinde saklanması sağlanmalıdır
Gerek dışarıdan gerekse bir soğuk hava deposundan alınan malın bozuk olup
olmadığının oumlnceden kontroluumlnuumln yapılması gerekir
93
Bozulabilir maddelerden bazıları gereken ısı derecesinde muhafaza edilseler bile
belli bir zaman sonunda vasıflarını kaybeder Bu nedenle bozulabilen maddelerin bir an oumlnce
alıcısına teslim edilmesi oumlnemlidir Bunun iccedilin guumlnde yaklaşık 700 km yol gidilmesi gerekir
Resim 414 Frigofrik nakliye aracının yuumlklenmesi
Soumlz konusu mesafenin gidilebilmesi aracın arıza yapmaması ile muumlmkuumlnduumlr Bunun
iccedilin aracın bakımının yanı sıra lastiklerinin de yeni olması gerekir
Araccedil herhangi bir sebeple yolda arıza veya gecikme yaparsa durum suumlruumlcuuml
tarafından vakit geccedilirmeksizin firması kanalıyla goumlndericisine ve alıcısına bildirilmelidir Bu
bildiride konu tuumlm accedilıklığı ile alıcı ve yuumlkleyici firmaya iletilmeli gizlenmemelidir
Arıza motor aksamında ise araccedil bir bakım yerine soğutma cihazında ise en yakın
soğuk hava cihaz bakımı yerine goumltuumlruumllmelidir
Tablo 41 Frigofrik araccedil tuumlrlerine goumlre yuumlkleme kapasiteleri
Eğer mal bozulacak cinsten ise mutlaka firmaya haber vererek ve onayını alarak bir
başka soğuk havalı araca aktarma yapılmalı ve yola devam edilmelidir
94
Buumltuumln tedbirlere rağmen araccedilta meydana gelen arızanın giderilmesi uzun suumlrecek ve
bu muumlddet iccedilinde malların bozulması tehlikesi varsa bu takdirde firmaya haber vererek
durum bildirilmelidir
Arıza yalnızca soğutma cihazında ise ve taşınan mal sebze gibi bozulması daha guumlccedil
maddelerden meydana geliyorsa aracın oumln ve arka havalandırma kapakları accedilılarak yola
devam edilmelidir
Alınan buumltuumln tedbirlere rağmen taşınan mal bozulur veya hasar goumlruumlr ise suumlruumlcuuml hiccedil
zaman kaybetmeden durumu bir taraftan firmasına bildirirken diğer taraftan malı sigorta
eden şirketten bir goumlzlemci istemeli hasar miktar ve nispeti ile hasarın taşımadan meydana
gelip gelmediğini tespit ettirmelidir
45 Canlı Hayvan Yuumlklemesi ve Taşınması
Uluslararası taşımacılıkta taşınan eşyalardan biri de canlı hayvanlardır Canlı hayvan
taşımacılığı ile uğraşanlar hayvanları bir yerden bir yere naklederken herhangi bir araccedilla
değil bu işe uygun taşıma araccedillarıyla yapmalı ve uzun mesafeli taşımalar iccedilin istasyonlar
inşa etmelidir Ayrıca bu konu ile ilgili deneyimli ve uzman kişileri goumlrevlendirmelidir
Canlı hayvan taşımacılığı diğer uumlruumln taşımalarına goumlre ccedilok daha fazla proseduumlre tabidir
Hayvanların sıradan taşıma araccedilları ile nakliye edilmesi yuumlksek uumlcretler oumldenmesine ve
hayvanların sağlığının tehlikeye girmesine sebep olmaktadır Bu tuumlr taşıma sistemlerinde iki
ccedileşit kayıp soumlz konusu olabilir
Hayvanların oumllmeleri veya yaralanmaları sonucu oluşan kayıplar
Bu şekildeki kayıplar genellikle hatalı yuumlkleme sonucu hayvanların birbirlerini
ezmelerinden kaynaklanır Bu tuumlr kayıpları ortadan kaldırmak iccedilin nakliye aracı iccedilinde
taşınacak hayvanlara rahat hareket edebilecekleri alan bırakılmalıdır
Yol firesi
Yol firesi nakliye sırasında meydana gelen canlı ağırlık kaybıdır Yol firesi mesafeye
ve dolayısıyla da nakliye suumlresine bağlı olarak değişir Yol firesi 24 saatlik nakliye suumlresinde
2-4 24-36 saatlik nakliye suumlresinde 35-55 kadardır
451 Hayvanların Uluslararası Nakliyat Sırasında Korunmasına Dair Avrupa
Soumlzleşmesi
Hayvanların nakliye koşulları guumln geccediltikccedile daha ccedilok oumlnem kazanmaktadır Guumlnuumlmuumlzde
Avrupa Birliği uumlye uumllkelerinde ccediliftlik hayvanlarının taşınması ile ilgili cezai yaptırımlar ve
duumlzenlemeler yuumlruumlrluumlğe girmiştir Hayvanların en fazla seyahat edebilecekleri suumlre taşıma
kabininde hayvan başına duumlşen alan kabinin havalandırılması sıcaklık nem ve ışık
değerleri indirme ve bindirme ekipmanları sulama donanımlarının tuumlmuuml bu duumlzenlemelere
tabidir
95
Resim 415 Canlı hayvanlar
Avrupa Konseyine uumlye olan ve bu soumlzleşmeyi imzalayan devletler hayvanlara iyi
muamele edilmesinin uluslararası hayvan nakliyatı gerekleri ile bağdaştırılabileceğine
inanarak nakliyat sırasında hayvanları muumlmkuumln olduğu kadar eziyetten korumak arzusuyla
bu soumlzleşmeyi duumlzenlemişlerdir
Soumlzleşme taraflarından her biri bu soumlzleşmenin uluslararası hayvan nakliyatını
duumlzenleyen huumlkuumlmlerini uygulayacaklardır Bu soumlzleşmedeki ldquoUluslararası nakliyatrdquo
tabirinden sınır trafiği hariccedil sınır geccedilmeyi gerektiren her tuumlrluuml sevkiyat kastedilmektedir
Nakliyatın bu Soumlzleşme huumlkuumlmlerine uygun olup olmadığına hayvan sevkeden uumllkenin
yetkili makamları karar verir Bununla birlikte hayvan goumlnderilen uumllke veya yol uumlzerindeki
uumllkeler nakliyatın soumlzleşme huumlkuumlmlerine uygunluğuna itiraz edebilir Ancak hayvanların
iyiliği iccedilin gerekmedikccedile sevkiyat durdurulmaz
Soumlzleşme taraflarından her biri grevlerin veya oumlnceden kestirilemeyen diğer
durumların uumllkelerinde bu Soumlzleşme huumlkuumlmlerinin tam uygulanmasını engellediği hacircllerde
hayvanların maruz kalacakları eziyeti oumlnlemek veya azaltmak iccedilin gerekli tedbirleri alacaktır
452 Yuumlkleme ve Taşıma Kuralları
Canlı hayvanların taşınmasında taşıma suumlresi boyunca suumlruumlcuuml ve yardımcısı dışında
bu hayvanların beslenmesi havalandırılması bakımı konularında goumlrevli bir kişinin daha
araccedilta bulundurulması gerekmektedir
Hayvanların yuumlklenmeleri ve boşaltılmaları iccedilin koumlpruuml rampa merdiven gibi uygun
gereccediller kullanılmalıdır Bunların tabanları kaymayı oumlnleyecek şekilde ve yanları koruyucu
tarzda yapılmış olmalıdır
96
Resim 416 Rampa ile yuumlkleme
Yuumlkleme boşaltma sırasında hayvanlar başlarından boynuzlarından veya
bacaklarından kaldırılmamalıdır Yuumlkleme sırasında yuumlruumlmeyen hayvanların hareket
etmesini sağlamak iccedilin şok cihazı kullanılmalıdır
Yuumlkleme ve boşaltma veteriner nezaretinde yapılmalıdır
Hayvanların taşınabilmesi iccedilin ilgili aşılarının tam olması gerekir Hayvanların araca
yuumlklenecek sayıları ve grup hacimleri belirlenmelidir
Taşınacak hayvanın cinsine goumlre hava ve yol koşullarına dikkat edilmelidir
Duraklama yerleri ve zamanı oumlnceden planlanmalıdır
Beslenme iccedilin gerekli yiyecek iccedilecekler araca ayrıca yuumlklenmelidir
Suumlt hayvanlarının suumltlerinin sağılması zamanında yapılmalıdır
Hayvanlar 9 saat yol aldıktan sonra 12 saat dinlendirilmelidir Planlanan suumlre dışında
beklenmeyen gecikmelere meydan verilmemelidir
Hamile hayvanlar doğumdan bir hafta oumlnce ve bir hafta sonrasında taşınmamalıdır
Yolculuk yapabilecek hayvanlar belirli bir suumlrelik yolculuktan sonra bir saatlik molada
dinlendirilmelidir
Yaşı ccedilok kuumlccediluumlk olan hayvanlar (Oumlrneğin bir haftadan kuumlccediluumlk kuzular) 100
kilometreden fazla taşınmamalıdır
Nakliyat sırasında hastalanan veya yaralanan hayvanlar en kısa zamanda veteriner
tarafından tedavi edilmeli veya gerekiyorsa luumlzumsuz eziyete mahal vermeyecek tarzda
oumllduumlruumllmelidir
Cinsine goumlre taşınan hayvanlara uygun ısı sağlanmalıdır Sıcaklıktaki değişiklikler
şofoumlr kabinindeki bir uyarı sistemi sayesinde anında kontrol edilmelidir
Hayvanlar suumlrekli su iccedilme olanağına sahip olmalıdır
Cinsine goumlre hayvanların taşındıkları alan geniş tutulmalıdır
97
Resim 417 Olumsuz hayvan taşıma youmlntemi
Hayvanlar taşıma sırasında bağlanmamalıdır
Hayvanların bağlanması hacirclinde kullanılan bağlar normal koşullar altında nakliyat
suumlresince kopmayacak kadar sağlam ve hayvanların beslenmelerine sulamalarına ve
gerekiyorsa yatmalarına izin verecek kadar uzun olmalıdır
Normal olarak bağlanmaları gereken buumlyuumlkbaş hayvanları nakleden taşıtlarda
bağlama imkacircnları bulunmalıdır Vasıtaların boumllmelere ayrılmalarına ihtiyaccedil duyulduğu
takdirde boumllmeler dayanıklı olmalıdır
Taşındıkları ortam yer değiştirmelerine hatta yatmalarına olanak sağlayacak
konumda olmalıdır
Resim 418 Sistemli hayvan taşımacılığı
Vasıtaların sandık kafes gibi kapların tabanları hayvanların ağırlığını taşıyabilecek
kadar sağlam olmalıdır Doumlşemenin aralıkları bulunmamalı kaymayı oumlnleyecek şekilde
yapılmış olmalı ve başka bir hal tarzı uygulanmadığı takdirde dışkıyı emecek kalınlıkta bir
madde ile kaplanmalıdır
Hayvanlar birbirleri uumlzerine yerleştirilerek kasa kafes kutu gibi taşıyıcı kaplara
veya birden fazla kat ihtiva eden vagon veya taşıtlara yuumlklendikleri takdirde aşağıda kalan
hayvanların yukarıdakilerin ifrazatından etkilenmemeleri iccedilin gerekli tedbirler alınmalıdır
98
Hayvanları taşıyan sandık kafes vs gibi taşıyıcı kaplar iccedillerinde canlı hayvan
bulunduğunu goumlsteren birer sembol ve hayvanların ayakta duruş vaziyetlerini goumlsteren birer
işaret taşımalıdır Bu kaplar kolayca temizlenebilecek ve hayvanların emniyetini sağlayacak
şekilde yapılmış bulunmalıdır Soumlz konusu sandıklar kafesler vs hayvanların muayene ve
bakımına muumlsait ve havalandırmayı engellemeyecek şekilde istif edilmiş bulunmalı nakliyat
ve yuumlkleme boşaltma sırasında daima dik durmalı ve şiddetli sarsıntılara maruz
kalmamalıdır
Hayvanların nakledildiği taşıtlara onları rahatsız edebilecek eşya yuumlklenmemelidir
Resim 419 Canlı hayvan taşıma aracı
Ccedileşitli cinsten hayvanlar aynı kamyonla nakledildiği takdirde cinslerine goumlre
ayrılmaları gerekir Doğal olarak birbirlerine duumlşman cinste hayvanların aynı sevkiyatta
nakledilmelerinden doğacak sakıncaların giderilmesi iccedilin tedbirler alınmalıdır
Değişik yaşlarda hayvanlar aynı vasıta ile nakledildikleri zaman genccedil ve yaşlı
hayvanlar ayrılmalıdır Bununla birlikte bu tedbir emzirdikleri yavruları ile seyahat eden
dişilere uygulanmaz
İthalat ve transite geccediliş formalitelerinin muumlmkuumln olduğu kadar ccedilabuk
tamamlanabilmesi iccedilin kontrol noktaları sevkiyattan imkacircn oumllccediluumlsuumlnde erken haberdar
edilmelidir Soumlz konusu formalitelerde hayvan sevkiyatına oumlncelik tanınmalıdır
AB sınırları iccedilinde uzun mesafede taşınan hayvanların sayısı yılda 175 milyon
civarındadır Taşıma koşullarının koumltuumlluumlğuuml nedeniyle bunların 2 milyonu her yıl telef
olmaktadır Komisyon tarafından guumlndeme getirilen bu kurallar dizisine uymayanlara
uygulanacak cezalar ise ehliyet ve taşıma belgelerinin iptali AB sınırları iccedilinde transit
geccedilişlerden men etme gibi oumlnlemleri iccedilermektedir
453 Yuumlkleme Ekipmanları
Yuumlklenecek malın cinsine bağlı olarak kullanılacak alet ve ekipmanların yuumlkleme
sırasındaki oumlnemi buumlyuumlktuumlr Yuumlkleme ekipmanları lojistik firmanın kendi buumlnyesinden ya da
malın yuumlkleneceği yerde muumlşteriye ait ekipmanlardan sağlanabileceği gibi oumlzel durumlarda
dışarıdan da temin edilebilir
99
4531 Transpaletler
Uumlruumlnlerin depo iccedili yerleştirilmesinde ve mal yuumlklemede uumlruumlnlerin kolaylıkla taşınması
amacıyla kullanılır Değişik tip ve boyutta transpaletler mevcuttur
Resim 420 Manuel ve akuumlluuml transpaletler
4532 Rampalar
Rampalar kamyonların ve treylerlerin yuumlklenip boşaltılmasını kolaylaştıran kamyonun
yuumlksekliğine goumlre yuumlkselip alccedilalarak ayarlanabilen duumlzeneklerdir Rampalar lojistik
firmaların depo ve terminallerinde sıkccedila kullanılan yardımcı duumlzeneklerdir İki ccedileşit rampa
vardır
Sabit rampa Yuumlklemenin yapılacağı depo giriş-ccedilıkışları gibi yuumlkleme ve
boşaltma alanlarına sabit şekilde monte edilmiş yuumlksekliği aracın yuumlksekliğine goumlre
ayarlanabilen rampalardır( Resim 236)
Resim 421 Sabit rampa sistemi
Mobil (hareketli) rampa Yuumlklemesi yapılacak aracın bulunduğu yere taşınabilen
seyyar rampalardır
100
Resim 422 Mobil (hareketli) rampa
4533 Forkliftler
Forkliftler de transpaletler gibi depo iccedili taşımalarda ve yuumlklemede kullanılır Ccedileşitli
tiplerde forklifler mevcuttur Benzinli LPGrsquo li doğalgazlı dizel motorlu ve akuumlluuml ccedileşitleri
vardır
Resim 423 Forklift
4534 Konveyoumlrler
Bantlı konveyoumlrler koli paket ve ccediluvalların yuumlkleme boşaltma ve transfer
işlemlerinde kullanılır Pratik rulolu ve seviye ayarlıdır Tekerleklidir istenen yere
taşınabilir
101
Resim 424 Bantlı Konveyoumlr
Teleskobik konveyoumlrler kamyon ve treyler gibi araccedilların iccediline malzemelerin hızlı ve kolay biccedilimde boşaltılması ve yuumlklenmesi amacıyla kullanılır Kolay kullanımı ve dizaynı sayesinde
personel sayısını en aza indirir ve maliyeti azaltır Teleskobik konveyoumlrlerin en belirgin oumlzellikleri konveyoumlr uzunluğunun ccedilalışırken değiştirilebilmesidir
Resim 425Teleskobik konveyoumlr
4535 Paletler
Yuumlkuuml birimleştirmede kullanılan standart tavalardır Yuumlkler bu tavalara istiflenir ve
ambalajlanır Boumlylelikle taşınmaya hazır hacircle getirilir Palet taşıma zincirinin hemen her
halkasında kullanılmaktadır Kullanımı alıcının deposunda başlamakta kamyonda nehir
yollarında trende limanda (antrepoda ve rıhtımda) gemide devam etmektedir
Palet birbirine bağlanmış iki palet ızgarasından oluşur Palet ızgaraları arasında forklift
ccedilatallarının girebileceği kadar accedilıklık bırakılmıştır Bu boşluk 10cmdir
Paletlerin vasfı (tahta plastik vb) ile ilgili olarak değişik uumllkelerin (sıhhi)
mevzuatlarından kaynaklanan farklılıklar olabilir Bu konuyla ilgili olarak nakliyatccedilının ve
(ilgili ithalatccedilı veveya muumlşavirlikler aracılığı ile) ihracatccedilının haberdar olması
gerekmektedir
102
Resim 426 Plastik ve ahşap paletler
4536 Vinccedil Sistemleri
Vinccediller forklift veya transpaletlerle taşınarak yuumlklenemeyen buumlyuumlk boyutlardaki
malların taşınmasında ve yuumlklenmesinde kullanılırlar
Resim 427 Teleskopik ve askılı gezer koumlpruumlluuml vinccedil
103
UYGULAMA FAALİYETİ İşlem Basamakları Oumlneriler
Bilgisayar programı
yardımıyla yuumlklenecek taşıt
iccedilin uumlccedil boyutlu bir yuumlkleme
planı oluşturunuz
Aracın en boy yuumlkseklik bilgileri ile taşınacak
olan uumlruumlnuumln ya da ambalajının oumllccediluumllerini dikkatle
karşılaştırınız
Yuumlkleme planı bilgilerini
yuumlklemeyi koordine eden depo
elemanına ulaştırınız
Depo elemanıyla birlikte forklift kullanıcısının ya
da elleccedilleme elemanlarının koordineli ccedilalışmasına
dikkat ediniz
Aracın yuumlkleme oumlncesi ve
yuumlkleme sırasındaki
denetimlerini yapınız
Aracın temiz olmasına araccedil oumlzelliklerinin
kontroluumlne ve sağlamlığına oumlzen goumlsteriniz
Uumlruumlnlerin araccedil iccediline
kurallarına uygun şekilde
yuumlklenmesini denetleyiniz
Koli ve ambalaj aralarına hava yastığı karton
strafor gibi destekleyici malzemeler konulmuş olmasına
dikkat ediniz Bozulabilir gıda maddesi
taşıyacak araccedilların yuumlkleme
oumlncesi denetimini yapınız
Isıtma-soğutma cihazına aracın sağlamlığına
elektrik aksamına araccedil kasasına ve kapılarına dikkat
ediniz
Kurallarına bağlı kalarak
bozulabilir gıda maddelerinin
yuumlklenmesini koordine ediniz
Uumlruumlnlerin ısı derecelerine bozuk malların
yuumlklenmemesine oumlzen goumlsteriniz
Yuumlkleme kurallarına
uygun şekilde hayvanların
taşıtlara yuumlklenmesini kontrol
ediniz
Yuumlkleme sırasında rampa kullanılmasına veteriner
bulunmasına ve hayvanlara eziyet edilmemesine oumlzen
goumlsteriniz
Taşıtların duraklama
yerlerini ve zamanını oumlnceden
planlayınız
Hayvanların 9 saat yol aldıktan sonra 12 saat
dinlendirilmelerine oumlzen goumlsteriniz
UYGULAMA FAALİYETİ
104
A- OBJEKTİF TESTLER (OumlLCcedilME SORULARI)
Aşağıdaki soruları dikkatlice okuyunuz ve doğru seccedileneği işaretleyiniz
1 Aşağıdakilerden hangisi yuumlkleme planı iccedilin soumlylenemez
A) Yuumlkleme planı uumlccedil kopya hacirclinde duumlzenlenir
B) Araccedil ya da konteynerin goumlruumlntuumlsuuml uumlccedil boyutlu olarak bilgisayara yansıtılır
C) Yuumlklenecek araccedil ve ambalajın en boy yuumlkseklik bilgileri karşılaştırılır
D) Plan daha sonra forklift ya da elleccedilleme elemanlarına ulaştırılır
2 Aşağıdakilerden hangisi yuumlkleme planının yararları arasında sayılamaz
A) En uygun sipariş birleştirmesi ve araccedil eşleştirmesi sağlar
B) Zamandan ve nakliye maliyetlerinden tasarruf sağlar
C) Yuumlkuumln araccedil iccedilinde en emniyetli duracağı yer belirlenmiş olur
D) Yuumlkleme planı ile aracın ne kadar yakıt harcayacağı tespit edilmiş olur
3- Aşağıdaki seccedileneklerden hangisi uumlruumlnlerin taşınmasında ortaya ccedilıkan hasarların sebebi
değildir
A) Malların birbirine ccedilarpması
B) Sarsıntı
C) Trafik koşulları
D) İstifleme
4- Aşağıdaki seccedileneklerden hangisi ambalajlı uumlruumlnlerin mekanik etkilerden korunması iccedilin
yapılması gereken bir ccedilalışma değildir
A) Yuumlklemeye oumlzen goumlsterilmesi
B) İstif sayısı ile yuumlkleme guumlvenliğinin kontrol edilmesi
C) Paletli yuumlklerde palet iccedilindeki birim sayısının azaltılması
D) İşletme iccedilinde yuumlklerin elleccedilleme yoluyla hareketinin sağlanması
5- Aşağıdakilerden hangisi lojistik firma yetkilisinin yuumlkleme yaparken dikkat etmesi
gereken kurallar arasında yer almaz
A) Bir arada dağıtımları zararlı olan uumlruumlnler aynı araca yuumlklenmemelidir
B) Ccediluval ve paketler aracın kasasına gerekli temizlik yapıldıktan sonra konulmalıdır
C) Ağır uumlruumlnler alta hafif olanlar ise uumlste konulmalıdır
D) Teneke ambalajlar arasına teması engelleyecek malzeme konulmalıdır
OumlLCcedilME VE DEĞERLENDİRME
105
6- Aşağıdakilerden hangisi frigofrik bir nakliye aracı iccedilin yapılması gereken oumlnemli
kontroller arasındadır
A) Elektrik aksamının işler durumda olması
B) Araccedil lastiklerinin hava basıncının yeterli olması
C) Egzoz muayenesinin yapılmış olması
D) Far ve sinyallerinin ccedilalışır durumda olması
7- Aşağıdakilerden hangisi bozulabilir gıda maddelerinin yuumlkleme kurallarından değildir
A) Araca yuumlklenecek malların ısı tespiti hava koşullarına goumlre yapılmalıdır
B) Muumlmkuumln olduğunca bir araca aynı cins mal yuumlklenmelidir
C) Yuumlkleme oumlncesinde uumlruumlnlerin bozuk olup olmadığı kontrol edilmelidir
D) Taşıma sırasında guumlnde en az 700 km yol gidilmelidir
8- Aşağıdakilerden hangisi canlı hayvan yuumlkleme kurallarından değildir
A) Yuumlkleme ve boşaltma veteriner goumlzetiminde yapılmalıdır
B) Araca yuumlklenecek olan hayvanların yaşları belirlenmelidir
C) Hayvanların ilgili aşılarının tam olması gerekir
D) Yiyecek ve iccedileceklerinin de araca yuumlklenmesi gerekir
Aşağıdaki cuumlmlelerde boş bırakılan yerlere doğru kelimeleri yazınız
9- Bozulabilir gıda maddelerini taşıyacak araccedilların helliphelliphellip helliphelliphellip sistemleri olmalıdır
10- Bozulabilir gıda maddelerinin yuumlklenmesinde ısı tespiti ilgili helliphelliphelliphellip bakılarak yapılır
ve soğutucu cihaz buna goumlre ayarlanır
11- Siyah zemin uumlzerine yukarıya bakan beyaz renkli iki ok işareti hellip helliphellip anlamına
gelmektedir
DEĞERLENDİRME
Cevaplarınızı cevap anahtarıyla karşılaştırınız Yanlış cevap verdiğiniz ya da
cevap verirken teredduumlt ettiğiniz sorularla ilgili konuları faaliyete geri doumlnerek tekrarlayınız
Cevaplarınızın tuumlmuuml doğru uygulama testine geccediliniz
106
Aşağıda yuumlkleme ve sevkiyat ile ilgili uygulamalarda karşınıza ccedilıkacak durumlar
sıralanmıştır Yuumlkleme ve sevkiyat ile ilgili listelenen davranışları tabloda bulunan
değerlendirme oumllccedileğine goumlre değerlendiriniz
Değerlendirme Oumllccediluumltleri Evet Hayır
1 Bilgisayar programı yardımıyla yuumlklenecek taşıt iccedilin uumlccedil
boyutlu bir yuumlkleme planı oluşturdunuz mu
2 Yuumlkleme planı bilgilerini yuumlklemeyi koordine eden depo
elemanına ulaştırdınız mı
3 Aracın yuumlkleme oumlncesi ve yuumlkleme sırasındaki
denetimlerini yaptınız mı
4 Uumlruumlnlerin araccedil iccedilerisine kurallarına uygun şekilde
yuumlklenmesini denetlediniz mi
5 Bozulabilir gıda maddesi taşıyacak araccedilların yuumlkleme
oumlncesi denetimini yaptınız mı
6 Kurallarına bağlı kalarak bozulabilir gıda maddelerinin
yuumlklenmesini koordine ettiniz mi
7 Yuumlkleme kurallarına uygun şekilde hayvanların taşıtlara
yuumlklenmesini kontrol ettiniz mi
Taşıtların duraklama yerlerini ve zamanını oumlnceden
planladınız mı
DEĞERLENDİRME
Yapılan değerlendirme sonunda ldquoHayırrdquo şeklindeki cevaplarınızı bir daha goumlzden geccediliriniz
Kendinizi yeterli goumlrmuumlyorsanız oumlğrenme faaliyetini tekrar ediniz Buumltuumln cevaplarınız
ldquoEvetrdquo ise ldquoModuumll Değerlendirmerdquo ye geccediliniz
UYGULAMALI TEST
DEĞERLENDİRME
107
MODUumlL DEĞERLENDİRME
Bu moduumll ile kazandığınız Kara yolu taşımacılık sistemi ve kara yolu eşya
taşımacılığının yasal ccedilerccedilevesi uluslararası kara yolu eşya taşımacılığının bileşenleri
yuumlkleme ve sevkiyat uygulamalarını tekrar yapınız Yaptığınız uygulamayı aşağıdaki
oumllccediluumltlere goumlre değerlendiriniz
GOumlZLENECEK DAVRANIŞLAR Evet Hayır
Kara yolu taşımacılık sistemi işlemlerini yapmak
1Kara yolu taşımacılığının genel yapısını oumlğrenebildiniz mi
2Kara yolu taşımacılığının uumllkemizdeki tarihi gelişimini
kavrayabildiniz mi
3Kara yolu taşımacılığının diğer taşımacılık tuumlrlerine goumlre
uumlstuumlnluumlklerini ve olumsuz youmlnlerini kavrayabildiniz mi
4Kara yolu eşya taşımacılığında uluslararası oumlrguumltler ve temel
goumlrevlerini kavrayabildiniz mi
5Tuumlrkiyersquonin uluslararası kara yolu eşya taşımacılığındaki ana
guumlzergacirchlarını kavrayabildiniz mi
6Tuumlrkiyersquonin taraf olduğu uluslararası kara yolu projelerini
oumlğrenebildiniz mi
7Uluslararası kara yolu taşımacılığında lojistik firmanın
sorumluluğu ve goumlrevlerini kavrayabildiniz mi
Kara yolu eşya taşımacılığının yasal ccedilerccedilevesi
1Kara yolu Taşıma Kanunursquonun amacı ve uygulama sahasını
kavrayabildiniz mi
2Kara yolu eşya taşımacılığında yetki belgesi ccedileşitlerini ve yetki
belgesi alabilme koşullarını kavrayabildiniz mi
3Kara yolu eşya taşımacılığında kullanılan taşıtları ve bunların
yasal oumlzelliklerini kavrayabildiniz mi
4CMR belgesinin oumlzelliklerini kavrayabildiniz mi
5Taşıma soumlzleşmesinin imzalanması ve uygulanması aşamalarını
kavrayabildiniz mi
6Sevk mektubunda goumlndericiye ve taşımacıya duumlşen goumlrev ve
sorumlulukları kavrayabildiniz mi
Uluslararası kara yolu eşya taşımacılığının bileşenleri işlemlerini yapmak
MODUumlL DEĞERLENDİRME
108
DEĞERLENDİRME Yapılan değerlendirme sonunda ldquoHayırrdquo şeklindeki cevapları bir daha goumlzden
geccediliriniz Buumltuumln cevaplar ldquoEvetrdquo ise bir sonraki moduumlle geccedilebilirsiniz
Oumlğretmeninizle iletişime geccediliniz
1AETR Anlaşması normlarına bağlı kalarak suumlruumlcuumllerin
kullanacakları araccedillara yaş olarak uygunluğunu denetleyebildiniz
mi
2AETR Anlaşma koşullarına goumlre suumlruumlcuumllerin dinlenme ve mola
suumlrelerine uyup uymadıklarını denetleyebil diniz mi
3Taşınacak yuumlkuumln oumlzelliğine goumlre treyler seccedilimini yapabil diniz
mi
4Boş araccedil bildirim formunu muumlşteriye goumlndererek araccedil
kapasitesine goumlre yuumlk siparişi alabildiniz mi
5Kamyonu doldurmayan parccedila yuumlkler iccedilin konsolidasyon
işlemini gerccedilekleştirebildiniz mi
6Online yuumlk teklif başvurusu ile gelen yuumlk tekliflerini
oumlzelliklerine goumlre değerlendirebil diniz mi
Yuumlkleme ve sevkiyat işlemlerini yapmak
1Bilgisayar programı yardımıyla yuumlklenecek taşıt iccedilin uumlccedil boyutlu
bir yuumlkleme planı oluşturabildiniz mi
2Yuumlkleme planı bilgilerini yuumlklemeyi koordine eden depo
elemanına ulaştırabildiniz mi
3Aracın yuumlkleme oumlncesi ve yuumlkleme sırasındaki denetimlerini
yapabildiniz mi
4Uumlruumlnlerin araccedil iccedilerisine kurallarına uygun şekilde yuumlklenmesini
denetleyebildiniz mi
5Bozulabilir gıda maddesi taşıyacak araccedilların yuumlkleme oumlncesi
denetimini yapabildiniz mi
6Kurallarına bağlı kalarak bozulabilir gıda maddelerinin
yuumlklenmesini koordine edebildiniz mi
7Yuumlkleme kurallarına uygun şekilde hayvanların taşıtlara
yuumlklenmesini kontrol edebildiniz mi
8Taşıtların duraklama yerlerini ve zamanını oumlnceden
planlayabildiniz mi
TOPLAM PUAN
109
OumlĞRENME FAALİYETİ 1 CEVAP ANAHTARI
Sorular Cevaplar
1- D
2- C
3- B
4- D
5- B
6- C
7- C
OumlĞRENME FAALİYETİ 2 CEVAP ANAHTARI
Sorular Cevaplar
1- D
2- C
3- A
4- D
5- C
6- B
7- B
RLENDİRME OumlĞRENME FAALİYETİ -3 CEVAP ANAHTARI
Sorular Cevaplar
1- A
2- A
3- C
4- B
5- D
6- D
7- B
8- C
9- A
10- 15 10
11- Ranza
12- King
13- Maliyetlerini
14- Dekonsolidasyon
CEVAP ANAHTARLARI
110
OumlĞRENME FAALİYETİ -4 CEVAP ANAHTARI
Sorular Cevaplar
1- A
2- D
3- C
4- D
5- B
6- A
7- A
8- B
9- Isıtma-Soğutma
10- Cetvellere
11- Bu youmlnde
111
KAYNAKCcedilA ERDAL Murat Metin CcedilANCI Taşımacılık Youmlnetimi UTİKAD Yayınları
İstanbul 2003
wwwutikadorgtr
wwwsifexpoorg
wwwnakliyerehberimcomtr
wwwbalnakcomtr
wwwfrigologcomtr
wwwfinaldiscomtr
wwwerbenguumlmruumlkcomtr
wwwkobifinanscomtr
wwwsifexpoorg
wwwdunyagazetesicom
wwwsdvhorozcomtr
KAYNAKCcedilA
2
3
OumlĞRENME FAALİYETİndash1
Ofis ortamında uluslararası anlaşmalar ve firma standartlarına goumlre bilgisayar telefon
ve yazıcı gibi donanımları kullanarak kara yolu taşımacılık sistemini oumlğreneceksiniz
Kara yolu taşımacılığının duumlnyadaki ve uumllkemizdeki gelişimi hakkında bilgi
edininiz
Kara yolu taşımacılığının diğer taşıma tuumlrlerine goumlre uumlstuumlnluumlklerini ve olumsuz
youmlnlerini araştırınız
Kara yolu taşımacılığında yer alan uluslararası oumlrguumltler ve goumlrevleri hakkında
araştırma yapınız
Ro-Ro taşımacılığı hakkında araştırma yapınız Ro-Ro taşımacılığının kara yolu
taşımacılığıyla olan bağlantısı hakkında bilgi edininiz
Uumllkemizin uluslararası kara yolu guumlzergacirchları hakkında bilgi toplayınız
Bulabileceğiniz belge resim dergi harita vb dokuumlmanları sınıf ortamında
arkadaşlarınızla paylaşınız
Araştırma yaparken ccedilevrenizde bulunan lojistik firma veya nakliye firmaları ile
anlaşmalı olarak ccedilalışan işletmelerin ilgili servislerinden yararlanabilirsiniz Ayrıca bu
firmaların internet sitelerinden de bilgi edinebilirsiniz
1 KARA YOLU TAŞIMACILIK SİSTEMİ 11 Kara Yolu Taşımacılığının Yapısı
Kara yolu taşıma sistemleri teknoloji şebekeler (ağlar) uluslararası ve yerel kurallar
ve duumlzenlemeler bilgi ve iletişim lojistik ve hizmet anlayış ve uygulamalarından meydana
gelmektedir Bu sistemler taşıma operatoumlrleri iccedil ve dış muumlşteriler ekonomik ve sosyal
faktoumlrler ile devletin ortaya koyduğu yasal ccedilerccedileve ile suumlrekli etkileşim hacirclindedir
Kara yolu taşımacılık sektoumlruumlnde arz ve talebin etkileşiminde destek hizmetler
taşımaya olan talep guumlzergacirch veya alternatif yollar terminaller guumlmruumlkler sınırlar ara
geccediliş noktaları araccedillar işletmelerin sayısı kurallar ve duumlzenlemeler etkin rol oynamaktadır
Buna goumlre taşıma sistemleri oumlzellikle teknoloji iletişim ekonomi gibi dışsal faktoumlrlerden
yoğun olarak etkilenmektedir
Kara yolu eşya taşımacılığı uumlcret karşılığında eşyanın bir yerden diğer bir yere
taşınmasını kara yolu ile sağlayan ve taşımacı ile goumlnderici arasında bir soumlzleşme
ARAŞTIRMA
OumlĞRENME FAALİYETİndash1
AMACcedil
4
yapılmasını gerektiren bir taşıma şekli olarak tanımlanmaktadır Bu tanıma goumlre kara yolu
taşımacılığının doumlrt temel boyutu vardır
Taşınacak eşyanın var olması
Eşya taşıma işinin uumlstlenilmesi
Uumlcret karşılığı olması
Taşıma tuumlruuml olarak kara yolunun belirlenmesidir
Eşya taşıma işleri ile ilgili yasal duumlzenlemeler 10072003 tarih 4925 sayılı Kara
Taşıma Kanunu ve Tuumlrk Ticaret Kanunu (TTK) tarafından duumlzenlenmektedir Taşıma işlemi
uumlcret karşılığı yapılmalıdır Uumlcret karşılığı yapılmayan taşımacılık konusunda TTK
huumlkuumlmleri uygulanamaz
12 Kara Yolu Taşımacılığının Duumlnyadaki Gelişimi
1930 yıllarında ortaya ccedilıkan kuumlresel ekonomik bunalım ve İkinci Duumlnya Savaşı sonrası
ortaya ccedilıkan ekonomik olumsuzlukları aşan ve guumlccedillenen uumllkeler ekonomik youmlnden guumlccedilsuumlz
ve az gelişmiş uumllkelerin ekonomileri uumlzerindeki etki ve denetimlerini artırmışlardır ldquoOumlncelik
tarımrdquo telkinleri ile gelişmiş uumllkeler guumlccedilsuumlz ekonomiye sahip uumllkeleri bu youmlnde uumlretim
yapmaya youmlnlendirmişlerdir
Bunun sonucunda sanayiden uzaklaşan tarıma dayalı bir ekonomik yapı oluşturan
uumllkeler sanayileşme yolunda gelişme goumlsteren uumllkelerin dış pazarı hacircline gelmiştir
Resim 11 Kara yolu taşımacılığı
Gelişmiş uumllkelerin ekonomilerine ccedilok youmlnluuml faydalar sağlayacak olan bu durumun
gerccedilekleşmesi ve gelişmesi iccedilin her yerleşim alanına ulaşabilecek ve taşımayı
gerccedilekleştirecek en oumlnemli ulaşım sistemi kara yoluydu Kara yolu ağının kurulması ve
geliştirilmesi iccedilin ldquoOumlncelik kara yolunardquo duumlşuumlncesini hacirckim kılmıştır
5
13 Kara Yolu Taşımacılığının Uumllkemizdeki Gelişimi
Kara yolu taşımacılığının uumllkemizdeki gelişimine bakıldığında ccedilok hızlı bir seyir takip
ettiği goumlruumllmektedir
Uumllkemizin coğrafi yapısı ve sosyo-ekonomik youmlnden sahip olduğu oumlzel durum yanında
batı ile doğu arasında tabi bir koumlpruuml oluşu ve transit taşımacılığa elverişliliği eski ccedilağlardan
beri uumllkemizi kara yolu taşımacılığı alanında daima oumln plana ccedilıkarmıştır Uumllkemiz Asya
Avrupa ve Afrika kıtaları arasında olup kuzey-guumlney doğrultusunda 500 km doğu-batı
ekseninde 1500 km uzunluğunda ve yuumlzoumllccediluumlmuuml 776 000sup2 olan bir dikdoumlrtgen koumlpruuml
goumlruumlnuumlmuumlndedir
Bilindiği gibi Tuumlrkiye tarih oumlncesinden bu yana ccedilok ve ccedileşitli uygarlıkların oluştuğu
bir yerdir Guumlnuumlmuumlze dek bu oumlzelliğini koruyarak gelmiş doğu-batı arasında ldquokoumlpruumlrdquo
olmuştur Bunun bir sonucu olarak da uzak geccedilmişten bu yana değişik doğrultu ve
karakterde yol ağlarına sahip olmuştur ldquoİpek yolurdquo ldquoBaharat yolurdquo ldquoKral yolurdquo en ccedilok
bilinen tarihi yollardır Tuumlrkiye Avrupa Asya ve Afrika arasındaki oumlnemli konumundan
dolayı kendi ulaşım hatlarını ve taşıma filolarını geliştirmek iccedilin buumlyuumlk ccedilaba goumlstermiştir
Resim 12 İpek yolu
Buumltuumln duumlnyada oumlzellikle Avruparsquoda suumlratle gelişen teknoloji mal zengini batı ile petrol
zengini doğu uumllkeleri arasında buumlyuumlk ccedilapta ticari ilişkilerin doğmasına yol accedilmıştır Bu
durum uumllkemizi bu alanda oumlnemli oumllccediluumlde etkilemiş 1950rsquoli yıllara kadar yok denecek kadar
az olan modern anlayışa uygun kara yolu alt yapısı ve kara yolu taşımacılığında yeni bir
takım yatırımlar yapılmasını ve teşvik tedbirlerinin alınmasını gerekli kılmıştır
O doumlnemlerde alt yapının kolay hızlı ve ekonomik bir şekilde gerccedilekleşmesi petroluumln
ucuz ve temininin kolaylığı yanında uumllkemizde otomotiv sanayinin kurularak motorlu
araccedilların uumlretilmesi kara yolu taşımacılığının ilerlemesine neden olmuştur Ayrıca devletin
1980rsquoli yıllardan itibaren uygulamaya koymuş olduğu teşvik tedbirleri sonucu uumllkemizde
6
motorlu araccedil sayısı oumlnemli oumllccediluumlde artmış ve gerek yurt iccedili gerekse uluslararası kara yolu
taşımacılığı suumlratle gelişmiştir
1980rsquolerden itibaren uumllkemizin ihracata youmlnelik buumlyuumlme politikalarına geccedilmesiyle dış
ticaret yapısal değişime uğramış dış ticarete konu mal grupları ccedileşitlenmiş tarım ve
madencilik uumlruumlnlerinin yerini sanayi uumlruumlnleri almaya başlamış taşınan malların hacmi kısa
bir suumlre iccedilinde 10 milyar dolarlık seviyelere ulaşmıştır
Dış ticaretin yapısal değişimine bağlı olarak deniz yolu ile yapılan doumlkme yuumlk
taşımaları yuumlk cinslerinin değişimi ve sevkiyatlarda esneklik gibi avantajlar nedeniyle yerini
kara yolu eşya taşımacılığına bırakmaya başlamıştır
Resim 13 Ro-Ro bağlantılı kara yolu taşımacılığı
Tuumlrkiye-İtalya Ro-Ro hattının kurulması taşıma maliyetlerinin azalmasına seferlerin
tarifeli yapılmasıyla ihracat sevkiyatlarının planlanmasına Balkan uumllkelerinin geccediliş
uumlcretlerini tekrar goumlzden geccedilirmesi gibi birccedilok olumlu gelişmenin ortaya ccedilıkmasına neden
olmuştur 2003 yılında Batı Avrupa uumllkelerine yapılan kara yolu taşımacılığımızın yuumlzde
72rsquosi soumlz konusu Ro-Ro hatlarından yapılarak dış ticaretimize ait malların taşınmasında
stratejik bir guumlzergacirch konumuna gelmiştir Boumlylece Tuumlrk kara yolu taşımacılığı deniz yolu
entegrasyonlu Ro-Ro ve demir yolu entegrasyonlu Ro-La taşıma alternatiflerini uumlreterek
Avrupa Birliği mevzuatıyla uyumlu hacircle gelmiştir
Tuumlrkiyersquonin uluslararası kara yolu ile eşya taşımacılığı sektoumlruumlnde hizmet alanı Asya
ile Avruparsquonın bir ucundan diğerine kadar geniş bir coğrafi alana yayılmış ithalat-ihracat ve
transit taşımalardaki payı ile uumllke ekonomisine yılda ortalama 2 milyar USD navlun uumlcreti
olarak doumlviz girdisi sağlar konuma ulaşmıştır
1990 yılından itibaren duumlnyadaki gelişmelere paralel olarak ihraccedil pazarlarımız ve
uumlruumlnlerimizde oumlnemli bir artış ve ccedileşitlenme olmuştur Bu kapsamda başta Almanya olmak
uumlzere geleneksel pazarlarımız olan Batı Avrupa uumllkelerinin yanı sıra Rusya ve Tuumlrk
Cumhuriyetleri de oumlnemli bir yer kazanmıştır Soumlz konusu yapısal değişime paralel olarak
7
Bağımsız Devletler Topluluğu uumlyesi uumllkeler ile bazı Orta Asya uumllkeleri iki binli yıllardaki
hedef pazarlarımız olarak tespit edilmiştir
Soumlz konusu uumllkelere kara yoluyla ulaşım imkacircnının bulunması uumllkemiz ihracatı
accedilısından buumlyuumlk avantaj teşkil etmektedir Yabancı uumllkelere yapılan eşya taşımacılığımızın
ağırlıklı olarak kara yolundan olması artan dış taleplerin zamanında karşılanmasını
kolaylaştırmaktadır
Tuumlrkiyersquonin kıtalararası koumlpruuml konumunda olması ccedilok modlu ulaşıma elverişli
durumu Kafkasya ve Hazar Denizi ccedilevresindeki uumllkelere geccedilişi sağlayacak yeni sınır
kapılarının accedilılması ve pek ccedilok uluslararası proje ccedilerccedilevesinde yeni bağlantıların
oluşturulması yolundaki ccedilalışmalar Tuumlrkiyersquonin oumlnemini artırmakta ve aktif olarak bu
ccedilalışmalara katılımını gerekli kılmaktadır
Uluslararası kara yolu taşımacılığında uumllkemizin araccedil filosu giderek yenilenmiş ve
toplam araccedil sayımız 30000 adede ulaşmıştır Bu sayının iccedilinde 23000 aracımız Euro normlu
araccedil olarak faaliyet goumlstermeye başlamıştır
Resim 14 Euro normlu modern nakliye aracı
4925 sayılı Kara yolu Taşıma Kanunu ile uumllkemizde kara yolu taşımacılığı sektoumlruumlnde
yeni bir doumlnem başlamıştır Bu kanun ile birlikte taşımacılık sektoumlruuml iccedilinde yer alan ve
faaliyet goumlsteren tuumlm işletmeler kayıt altına alınmış ve bu işletmelere faaliyet tuumlrlerine goumlre
lisans belgeleri verilmiştir
Kara yolu taşımacılığı buguumln tuumlm duumlnyada kendine has avantajlarından dolayı en
oumlnemli taşımacılık modudur Tuumlrkiye gibi uumlccedil yanı denizlerle ccedilevrili olan İspanyada dahi
uluslararası eşya taşımacılığında kara yolunun demir yolu ve iccedil suyollarına kıyaslandığındaki
payı 921dir Bu oran İngiltere iccedilin 889 15 AB uumllkesi iccedilin ortalama 792rsquodir
Uumllkemizde 1990 yılında 76 olan kara yolu taşımacılığı 2000 yılında 89rsquoa ve 2002
yılında da 93 oranına ulaşmıştır 2005 yılında 94rsquoe ccedilıkmıştır 1990 yılında 87 milyar
ton-km olan toplam taşımacılığımız ekonominin gelişmesi ile 2000 yılında 180 milyar ton-
kmrsquoye ulaşmıştır 2006 yılında bu rakam 200 milyar ton-kmrsquoyi aşmıştır ABDrsquode kara yolu
taşımasının genel taşımacılık iccedilindeki yeri 28 dir Buumltuumln duumlnyada kara yolu taşımacılığının
oranını duumlşuumlrmeye doumlnuumlk politikalar uygulanmaktadır
8
Uumllkemizde ulaşım sektoumlruuml iccedilinde en buumlyuumlk paya sahip olan kara yolu taşımacılığının
diğer sektoumlrlere nazaran kaza riski ccedilok yuumlksek olmasına rağmen gelişme goumlstermesinin ve
taşıma taleplerinde ilk sırayı almasının temelinde taşımayı ldquoKAPIDAN KAPIYArdquo
gerccedilekleştirmesi yanında hızlı kolay konforlu ve daha ekonomik bir hizmet sunması
yatmaktadır
14 Kara Yolu Eşya Taşımacılığının Diğer Taşımacılık Tuumlrlerine
Goumlre Uumlstuumlnluumlkleri
Uluslararası kara yolu eşya taşınması ile diğer taşıma tuumlrlerine goumlre bir karşılaştırma
yapıldığında kara yolu taşımacılığının şu uumlstuumln youmlnleri bulunmaktadır
Kapıdan kapıya aktarmasız taşıma ve eşyanın yuumlkleme yeri ile boşaltma yerleri
dışında elleccedillenmemesi eşyanın yıpranmasını en aza indirmektedir Diğer taşıma tuumlrlerinde
oumlrneğin eşyanın limana veya demir yolu istasyonuna ulaşımına kadar bir yuumlkleme boşaltma
ana taşıma aracına yuumlklenme varış yeri limanı veya istasyonunda benzer elleccedillemenin
yapılması eşyaların daha fazla yıpranmasına sebep olmaktadır
Muumlşterinin istediği ve kara yolunun olduğu her noktaya taşıma seccedileneği
vermektedir
Kara yolu araccedillarının taşıma kapasitelerinin deniz demir yolu araccedillarına goumlre daha
kuumlccediluumlk olması nedeniyle taşımacılık sektoumlruumlnde daha esnek hareket imkacircnı sağlanmaktadır
Resim 15 Kara yolu araccedil taşıma kapasitesi
Tuumlrkiye gibi kara yoluyla uluslararası eşya naklinde kullanılabilecek taşıt sayısının
talebe goumlre daha fazla olduğu uumllkelerde rekabet uumlst seviyelere ulaşmakta ve boumlylelikle
muumlşteri lehine duumlşuumlk navlun fiyatlarının oluşmasına neden olmaktadır
Kara yolu eşya taşımacılığı diğer taşıma tuumlrlerine goumlre (deniz hava demir yolu
boru hattı vb) daha az yatırım maliyeti gerektirmektedir
Kara yoluyla daha duumlzenli ve sık sefer imkacircnı bulunmaktadır
Goumlndericinin kendisinin organize ettiği oumlzellikle kuumlccediluumlk ccedilaplı sevkiyatlara oranla
taşıma maliyetini azaltmaktadır
Ambalajlama ve sevkiyata hazırlamada zaman ve kaynaklardan tasarruf olanağı
sağlanmaktadır
9
15 Kara Yoluyla Uluslararası Eşya Taşımacılığının Goumlndericiye
Sağladığı Faydalar
Kısa suumlrede teslim edilmesi gereken yuumlkler iccedilin suumlratli sevkiyat yapabilmesine
youmlnelik proje bazlı ccediloumlzuumlm yolları ortaya ccedilıkarılabilir
Gelişmiş kara yolu ağlarının getirdiği hızlı ve guumlvenli hizmet alma imkacircnları
yaratılabilir
Lojistik firma veya taşıma şirketleriyle birebir ilişki iccedilinde ccedilalışma olanağının
bulunması sayesinde sevk edilecek eşyaya oumlzel muamele yapılmasını sağlayabilir
Kara yolu taşımacılık hizmetleri ile bağlantılı diğer lojistik suumlreccedillerle
zenginleştirilerek hizmette ccedileşitlilik oluşturulabilir
Tahmin edilebilen maliyetlerin kolay hesaplanması ile tasarruf sağlanabilir
Resim 16 Tasarruf
Dokuumlmantasyon işleri ile ara noktalarda yuumlkleme ve boşaltmadan taşımanın
sorunsuz yuumlruumlmesinden lojistik firma sorumlu olduğundan taşıyıcı sadece sevkiyata
goumlnderici ise muumlşteri ilişkilerine odaklanabilir
Duumlnya ticaretindeki doumlnuumlşuumlm ve yeni oluşumların etkisi yoğun bir şeklide lojistik ve
taşıma sektoumlruuml uumlzerinde goumlruumllmektedir Hemen hemen buumltuumln sektoumlrlerle doğrudan ilişkisi
olan lojistik uluslararası pazarlarda rekabet avantajının elde edilmesinde kilit rol
uumlstlenmektedir Uumlruumln veya hizmetlerin hedef pazarlara rakiplerden bir adım oumlnde olarak daha
hızlı ve daha ekonomik bir biccedilimde ulaştırılması uluslararası lojistik faaliyetlerinin oumlzuumlnuuml
teşkil etmektedir
Resim 17 Kara yolu taşımacılığı ve diğer taşıma tuumlrleri
10
Uluslararası ticaret eğilimleri lojistik sektoumlruumlnuuml daha iyi anlayabilmek ve
yorumlayabilmek iccedilin buumlyuumlk katkı sağlamaktadır Her sektoumlrde yaşanan rekabet ve koumlkluuml
değişimler beraberinde ccedilarpan etkisi yaparak lojistik alanında da etkisini goumlstermektedir
Rekabet ortamı yatırım maliyetleri hız ve esneklik accedilısından lojistik hizmetlerin
vazgeccedililmez bileşeni olan kara yolu eşya taşımacılığının diğer taşımacılık tuumlrlerine goumlre daha
fazla avantajı bulunmaktadır
16 Kara Yoluyla Eşya Taşımacılığının Olumsuz Youmlnleri
Uluslararası kara yolu eşya taşımacılığının bir kısım uumlstuumlnluumlkleri olmasına rağmen
bazı olumsuz youmlnleri de bulunmaktadır Bunlar
Numune veya benzeri nitelikte taşınacak eşyanın duumlşuumlk miktarda olması hacirclinde bu
eşyaların bir araccedil iccedilinde sevk yerlerine ayrı ayrı ulaştırılması gerekmektedir Parsiyel
malların toplanması dağıtımı zaman ve maliyet youmlnuumlnden olumsuzluk yaratmaktadır Hava
yolu parsiyel taşımalarda zaman ve maliyet youmlnuumlnden kara yoluna goumlre daha tercih
edilebilen bir taşıma tuumlruumlduumlr
Ağır ve yuumlksek hacimli eşyaların kara yolu ulaştırma mevzuatına uyumlu
olmaması taşınmalarını ccediloğunlukla imkacircnsız hacircle getirmektedir Bu tuumlr eşyaların demir yolu
veya deniz yoluyla taşınması daha verimli olmaktadır
Kara yoluyla uluslararası eşya taşımacılığında hukuki mevzuat bekleme suumlreleri
ile eşyanın hacmi ve niteliğine bağlı olarak diğer taşıma tuumlrlerine goumlre olumsuzluklar
yaratabilmektedir
Kara yoluyla yapılan taşımacılıkta ihracat ve ithalat uumllkeleri arasında yuumlkuumln transit
geccediltiği uumllkelerde uyulması gereken guumlmruumlk mevzuatları bulunmaktadır Buna karşılık deniz
ve hava yolunda ccediloğunlukla ithalatccedilı ve ihracatccedilı olarak uumllkeler arasında transit geccediliş uumllkeleri
bulunmamaktadır Kara yoluyla yapılan taşımacılıkta transit guumlmruumlkler ilave bekleme
suumlreleri oluşturmaktadır
Resim 18 Kara yolu taşımacılığında transit geccediliş
11
17 Kara Yolu Eşya Taşımacılığında Uluslararası Oumlrguumltler
Uluslararası kara yolu eşya taşımacılığında etkili olan oumlrguumltler
Birleşmiş Milletler Avrupa Ekonomik Konseyi (UNECE)
Ulaştırma Bakanları Avrupa Konferansı (CEMT-UBAK)
Uluslararası Kara yolu Taşıma Birliği (IRU)
Guumlneydoğu Avrupa Ortak Girişimi (SECI)
Uluslararası Taşıma Organizatoumlrleri Dernekleri Federasyonu (FIATA)
Kara yolu taşımacılık enduumlstrisinin bu oumlrguumltler vasıtası ile Tuumlrkiye ve yurt dışı
ulaştırma ve taşımacılık politikalarının irdelenmesi işletmelerin ve uumllkelerin dış ticarette
rekabetccedili uumlstuumlnluumlğuuml sağlamasında oumlnemli bir fonksiyonu olacaktır
171 Birleşmiş Milletler Avrupa Ekonomik Konseyi (UNECE)
Birleşmiş Milletler Avrupa Ekonomik Konseyi (UNECE) ldquoİccedil Ulaşım Komitesi Kara
Yolu Trafik Guumlvenliği Bozulabilir Maddelerin Taşınması Kombine Taşımacılık Tehlikeli
Maddelerin Taşınmasırdquo ccedilalışma gruplarından oluşmaktadır
İccedil ulaşım komitesinde yapılan goumlruumlşmeler sonrasında ccedileşitli Avrupa Birliği uumlye
uumllkelerinin katıldığı anlaşmalar aşağıdaki gibi sıralanabilir
CMRndashEşyaların Kara Yoluyla Uluslararası Eşya Taşıma Soumlzleşmesine İlişkin
Anlaşma Uumllkemizin soumlzleşmeye taraf olma proseduumlruuml tamamlanmış olup 30 Ekim 1995
tarihinden itibaren yuumlruumlrluumlğe girmiştir
Tır SoumlzleşmesindashTır Karneleri Himayesinde Uluslararası Eşya Taşınmasına Dair
Guumlmruumlk Soumlzleşmesi Uumllkemizin 1985 yılında kabul ettiği soumlzleşme halen uygulanmaktadır
Resim 19 Birleşmiş Milletler Avrupa Ekonomik Konseyi
ADRndashTehlikeli Maddelerin Kara Yoluyla Uluslararası Taşınmasına İlişkin Avrupa
Anlaşması Uumllkemizin anlaşmaya taraf olabilmesi amacıyla ccedilalışmalar başlatılmıştır
12
Karadeniz Ekonomik İşbirliği (KEİ) İslam Kalkınma Teşkilatı (İKT) gibi
uluslararası kuruluşlar iccedilinde de kara ulaştırmasına ilişkin konular Tuumlrkiye tarafından
izlenmekte ve gerekli ccedilalışmalar yapılmaktadır
172 Guumlneydoğu Avrupa Ortak Girişimi (SECI)
Guumlneydoğu Avrupa Ortak Girişimi (SECI southeast european cooperation ınititative)
11 uumllkenin katılımı ile kurulmuştur Bu girişime Birleşmiş Milletler Avrupa Ekonomik
İşbirliği ve Ulaştırma Bakanları Avrupa Konferansı (UBAK) destek vermektedir SECI
girişiminin amacı boumllge uumllkeleri arasında kara yolu eşya taşınmasına youmlnelik sınır
geccedilişlerinin kolaylaştırılması ve ticaretin artırılmasıdır Bu amaca youmlnelik ortak girişim uumlye
uumllkeler arasında 1999 yılında ldquoMutabakat Zaptırdquo yuumlruumlrluumlğe girmiştir
Resim 110 Guumlneydoğu Avrupa Ortak Girişimi (SECI)
SECI buumlnyesinde guumlndem Komitesirsquonin saptadığı oumlncelikli projeler ele alınmakta ve
uumlye uumllkelerin eşguumlduumlmuumlnde yuumlruumltuumllmektedir SECI projeleri ile ilgili olarak tesis edilen
komitelerin uumlyelerini seccedililmiş ve goumlnuumllluuml kişiler oluşturmaktadır Uumllkemiz SECIrsquonın
ccedilalışmalarına diğer uumlye uumllkeler gibi resmicirc kuruluşlarımız ve oumlzel sektoumlr temsilcilerinden
oluşturulan heyetler ile katılmaktadır
173 Avrupa Ulaştırma Bakanları Konferansı (CEMTndashUBAK)
Ulaştırma Bakanları Avrupa Konferansı (UBAK) 1953 yılında Avruparsquonın sınır
geccedilişlerinin kolaylaştırılması uumllkeler arası ulaştırma ve guumlmruumlk mevzuatının
uyumlaştırılmasının sağlanması amacıyla kurulmuştur İlk kuruluşa katılan 16 uumllke
(Almanya Avusturya Belccedilika Danimarka İspanya Fransa İngiltere Yunanistan İtalya
Luumlksemburg Norveccedil Hollanda Portekiz İsviccedilre ve Tuumlrkiye) 16 maddelik anlaşmayı
imzalayarak kuruluşu resmileştirmiştir
Kuruluşun yapmış olduğu başarılı ccedilalışmalar nedeniyle işlevi Avrupa sınırlarını da
aşarak 41 uumlye uumllke ile bazı Orta Asya ve Kuzey Afrika uumllkelerini de kapsar konuma
ulaşmıştır UBAK ccedilalışmalarını ccedilalışma grupları hacirclinde suumlrduumlrmektedir Daimi sekreterya
Parisrsquote bulunmaktadır
UBAK belgeleri geccedilerli oldukları uumllkelere goumlre doumlrde ayrılır
13
Tuumlm uumllkelerde geccedilerli UBAK belgeleri
Avusturya hariccedil tuumlm uumllkelerde geccedilerli UBAK belgeleri
Avusturya + Yunanistan hariccedil tuumlm uumllkelerde geccedilerli UBAK belgeleri
Avusturya + Yunanistan + İtalya hariccedil tuumlm uumllkelerde geccedilerli UBAK belgeleri
UBAK Belgelerinin uumlzerinde geccedilersiz olduğu uumllkenin uluslararası harf kodu bir ccedilember
iccedilinde işareti ile kaplanmış olarak yer almaktadır
Tuumlrkiyersquonin de kurucu uumlyesi olduğu konferansın ccedilalışmalarında taşımacılığın
geliştirilmesi trafik kara yolu guumlvenliği ccedilevrenin korunması gibi konular oumlncelik
taşımaktadır
174 Uluslararası Kara Yolu Taşıma Birliği (IRU)
Uluslararası Kara Yolu Taşıma Birliği (IRU International Road Transport Union)
duumlnyadaki kara yolu taşımacılığı alanında nakliye operatoumlrleri taşıma şirketlerinin sahipleri
kamyon taksi otobuumls olmak uumlzere tuumlm sektoumlruuml temsil eden bir organizasyondur 1948
yılında İtalyarsquoda kurulmuş olan bu oumlrguumltuumln buguumln 68 uumllkede 151 uumlyesi bulunmaktadır
Resim 111 Uluslararası Kara yolu Taşıma Birliği (IRU)
IRUrsquonun amacı kara yolunda ccedilevreye duyarlı emniyetli olarak mal ve insanların
taşınmasını sağlamak yuumlksek mesleki standartlara ulaşmak olarak belirtilebilir IRUrsquonun en
oumlnemli uygulamalarının başında uluslararası eşya taşınmasında TIR sisteminin
garantoumlrluumlğuumlnuuml yapması gelmektedir Oumlrguumltuumln temel amaccedilları şu şekilde belirtilebilir
Araccedilların emniyetli temiz ekonomik yakıt tuumlketimini sağlayacak girişimlerde
bulunmak
Filo youmlnetiminde araccedil bakımı ve ccedilalışma koşullarını duumlzenlemek
Kara yolunun emniyetli hacircle gelmesine yardımcı olmak
Ccedilevreye duyarlı araccedilları teşvik etmek
Uumllkeler arası resmi duumlzeyde ve uluslararası sivil toplum kuruluşları ile sıkı işbirliği
iccedilinde bulunmak
Kara yolunun daha emniyetli ve belge proseduumlruumlnuumln azaltılması iccedilin ccedilalışmak
Uumlyelerini ulusal ve uluslararası duumlzenlemeler konusunda bilgilendirmek
Uluslararası taşımacılık ve ticarette engelleri ortadan kaldırmaktır
14
Tuumlrkiyersquode kara yolu eşya taşıması ile ilgili sektoumlruuml temsil eden oumlnemli kuruluşlar
ise Ulaştırma Bakanlığı ve Guumlmruumlk Muumlsteşarlığı başta olmak uumlzere devletin tuumlm yetkili
kurumları Uluslararası Taşımacılık ve Lojistik Hizmet Uumlretenler Derneği (UTİKAD)
Uluslararası Nakliyeciler Derneği (UND) ve Ro-Ro Gemi İşletmecileri ve Kombine
Taşımacılar Derneğirsquodir (RODER)
18 Tuumlrkiyersquonin Uluslararası Kara Yolu Eşya Taşımacılığındaki
Ana Guumlzergacirchları
Tuumlrkiyersquonin dış ticaretinde en buumlyuumlk paya sahip olan Avrupa Birliği uumllkelerine
yapılmakta olan taşımacılık iccedilin iki oumlnemli guumlzergacirchı bulunmaktadır Tuumlrkiyersquonin doğu ve
guumlneyinden Kafkaslar Orta Asya ve Ortadoğu boumllgelerine yapılan kara yolu taşımacılığı
ccedileşitli belirsizlik ve yeniden yapılanmalar neticesinde gelişme goumlstermesine rağmen istenilen
seviyeden uzaktır Bu nedenle duumlzenli ve suumlrekli olarak gerccedilekleştirilen yasal ve teknik
altyapısı uluslararası standartlara ulaşmış olan iki guumlzergacirch Tuumlrkiye accedilısından son derece
stratejiktir Bunlar
Kapıkule Sınır Guumlmruumlk Kapısırsquondan yapılan kara yolu taşımacılığı
Ro-Ro gemileriyle kara yolu araccedil gereccedilleriyle İtalya uumlzerinden yapılan taşımacılık
181 Kapıkule Sınır Kapısırsquondan Yapılan Taşımacılık
Kapıkule uumlzerinden yapılan taşımacılık oumlnemli bir paya sahip olmasına rağmen transit
geccediliş uumllkeleri guumlmruumlklerindeki uzun bekleme suumlreleri geccediliş belgeleri sınırlamaları geccediliş
uumlcretleri tahditli yol ve geccediliş suumlreleri nedeniyle zaman zaman sorunlu bir guumlzergacirch hacirclini
alabilmektedir
Resim 112 Kara yolu taşımacılığında guumlzergacirchlar
Uluslararası kara yolu taşımacılığında oumlzellikle kara yolu taşıtlarının geccediliş
sınırlamalarının bulunduğu transit guumlzergacirchında bulunan uumllkelerde vagonların uumlzerinde
taşınarak varış uumllkesine sevk edilmeleri zorunlu hacircle gelmiştir Tuumlrkiye ile Avrupa Birliği
uumllkeleri arasında demir yolu aktarmalı taşımacılık bu sınırlamaların bulunduğu Avusturya
geccedilişlerinde yapılmaktadır
15
1811 Kara yolu Guumlzergacirchında Kullanılan Başlıca Hatlar
Bulgaristan - Romanya - Macaristan - Avusturya hattı
Bulgaristan - Yugoslavya - Macaristan - Avusturya hattı
Bulgaristan - Yugoslavya - Hırvatistan - Slovenya - Avusturya hattı
Bulgaristan - Yugoslavya - Hırvatistan - Slovenya - İtalya hattı
182 Ro-Ro Gemileriyle Yapılan Taşımacılık
Uluslararası kara yolu taşımacılığında geccediliş sınırlamaları transit suumlrelerinin uzun
zaman alması taşımacılığın toplam maliyetlerinin duumlşuumlruumllmesi gibi nedenlerle kara yolu
araccedillarının deniz yolu Ro-Ro gemilerine bindirilmesi bir zorunluluk hacirclini almıştır
Ro-Ro gemileri taşıma seccedileneği olan gemi tuumlruumlduumlr Taşıt gibi konteyner de taşıyabilir
Ayrıca paletli yuumlklerin de taşındığı goumlruumllmektedir
Ro-Ro gemileri aşağıdaki taşıt tuumlrlerini taşıyabilir
Şasili treyler (ccedilekicili ccedilekicisiz)
Treyler semi treyler
Diğer tekerlekli yuumlkler (kamyon vb)
Ro-Rorsquolarla gelişen kombine taşımacılık tramp veya duumlzenli hat taşımacılığındaki
limanların taşıma sistemindeki oumlnemini azaltmıştır Ro-Ro gemileri iccedilin kamyonların
ccedilıkışlarına uygun iskelelerin oluşturulması dışında hiccedilbir yuumlkleme ve boşaltma araccedil gereccedil ve
donanımına gerek duyulmaz
Resim 113 Ro-Ro taşımacılığı
Ro-Ro taşımacılığının hasarsız emniyetli ve hızlı taşıma imkacircnı sunması guumlmruumlklerde
daha az zaman kaybı ile geccediliş daha rekabetccedili taşıma uumlcretleri demektir Tuumlrkiyersquonin Ro-Ro
taşımacılığı ile alternatif konumdaki kara yolu transit taşımacılık guumlzergacirchında bulunan
uumllkelerde sıkccedila goumlruumllen ccedilalınma ve yağmaların oumlnuumlne geccedililmektedir Eşyaların uumlnite hacircline
getirilerek Ro-Ro ile kombine taşımacılık yapılması hasar riskini azaltmaktadır
Ro-Ro taşımacılığının uumlstuumlnluumlkleri şu şekilde belirtilebilir
16
Kara yolu araccedillarının Ro-Ro gemileriyle taşınması araccedilların yıpranma paylarını aza
indirir
Kara yollarının bakım ve onarımında tasarruf sağlar
Kara yolu trafik sıkışıklığı ve kaza risklerini azaltır
Belirgin doumlviz tasarrufu sağlar
Bazı hatlarda zaman kazancı sağlar
Teslimatta duumlzen ve planlama yapılmasına olanak sağlar
1821 Ro-Ro Guumlzergacirchları
İstanbul + Ccedileşme - Trieste Ro-Ro hatları
Buumlyuumlk filoya sahip nakliyecilerin ccediloğunun ağırlıklı olarak kullandıkları hatlardır Doğu
Avrupa uumllkelerindeki tonaj sınırlamalarına tabi olmaması ve araccedilların daha az km yapması
nedeni ile tercih sebebidir
Patra + Igoumenitsa - Bari + Ancona Ro-Ro hatları
Guumlney İtalya Guumlney Fransa ve İspanyarsquoya sefer yapan nakliyecilerin tercih ettikleri
ana hatlardır Maliyetlerin daha duumlşuumlk olması ve suumlre avantajı getirmesi nedeni ile tercih
sebebidir
Resim 114 Sık kullanılan Ro-Ro hatları
Haydarpaşa-Trieste Samsun-Novorossisk Trabzon-Sochi ve Zonguldak-Ukrayna
hatları ağırlıklı olmak uumlzere toplam 20rsquonin uumlzerinde Ro-Ro hattında seferler
gerccedilekleştirilmektedir
19 Uumllkemizin Uluslararası Kara Yolu Projeleri
Kara yolu taşımacılığı sektoumlruumlmuumlzuumln uluslararası ilişkilerinin yuumlruumltuumllmesi ve sorunların
ccediloumlzuumlmuuml youmlnuumlnde ccedilaba goumlsterilmesi Ulaştırma Bakanlığı Kara Ulaştırması Genel
Muumlduumlrluumlğuumlnuumln goumlrevleri arasındadır Bu amaccedilla uumllkemiz taşımacılarının yolcu ve eşya
taşıması yaptığı 48 uumllkeyle İkili Uluslararası Kara yolu Taşıma Anlaşması imzalanmış iki
17
uumllkeyle de paraf edilmiştir İmzalanan anlaşmalar ile iki uumllke arasında ve transit olarak
yapılmakta olan kara yoluyla yolcu ve eşya taşımacılığı belli duumlzenlemeler iccedilinde
gerccedilekleştirilmekte ortaya ccedilıkan sorunlar ise bu anlaşmalar ccedilerccedilevesinde
ccediloumlzuumlmlenebilmektedir
Anlaşmalar ile ikili taşımalar transit yolcu ve eşya taşımaları iccedilin kolaylıklar
getirilmektedir ayrıca
Geccediliş uumlcretleri
İkili taşımacılık transit eşya ve yolcu taşımacılığının tabi olacağı izin belgesi
proseduumlruuml
Doumlnuumlş yuumlkuuml ve uumlccediluumlncuuml uumllke taşımaları
Hangi tuumlr eşya taşımalarının izin belgesinden muaf tutulacağı
Taşıt personeli ve taşımacıların uyacağı kurallar
Taşıma faaliyetinden doğan oumldemelerin ne şekilde yapılacağı
Yolcu ve eşya taşımacılığına ilişkin guumlmruumlk ve diğer formalitelerin
kolaylaştırılması
Eşya taşımacılığında teminat konusu
Yolcular bagaj ve eşya iccedilin yaptırılacak sigorta
Karma Komisyonun kurulması ve goumlrevleri
gibi konular kapsamlı şekilde duumlzenlenmiştir
İkili anlaşmalarda yer alan ldquoKarma Komisyonrdquo her yıl toplanarak ortaya ccedilıkan
sorunların ccediloumlzuumlm yollarını goumlruumlşuumlr istatistikicirc bilgi değişimini sağlar ve takip eden yılı da
kapsayacak şekilde alınacak tedbirleri kararlaştırır
Diğer yandan birccedilok uumllkenin bir araya geldiği ve uumllkemizin de aktif olarak yer aldığı
uluslararası platformlarda uumllkemiz kara yolu taşımacılarının pazar paylarının artırılabilmesi
amacıyla gereken titiz ccedilalışmalar yapılmakta bu ccedilalışmalarda ccedilevrenin korunması trafik
guumlvenliği ve taşımacılığın serbestleştirilmesi gibi konular oumln planda tutulmaktadır
191 Tuumlrkiye Transit Kara Yolu (TETEK) Projesi
Kıtalar arasında bir geccediliş boumllgesinde yer alan Tuumlrkiye kendi ulusal gelişmesi kadar
boumllgenin birliği accedilısından da kara yolu ağının gerekliliğine inanmıştır Bu nedenle uumllkemiz
sınırlarından geccedilen yaklaşık 3200 km yolu kapsayan Tuumlrkiye Transit Kara Yolu (TETEK)
projesini gerccedilekleştirmiştir Bu proje kapsamına giren yol ağı toplam yol ağımızın 5rsquoini
teşkil etmektedir
Tuumlrkiye transit kara yolu Bulgaristan sınırında Kapıkulersquoden başlayarak İstanbul
uumlzerinden Gerede - Ankara yolu ile bir kolu Suriye sınırına diğeri Irakrsquoa devam etmekte
Geredersquoden ayrılan kuzey kolu ise Refahiye Erzincanrsquodan geccedilip İran sınırında sona
ermektedir
18
Soumlz konusu yol Avrupa ve Orta Doğu kara yolu ağını en uygun şekilde tamamladığı
gibi Avrupa uumllkelerinden Orta Doğu Batı Asya ve Kuzey Afrikarsquoya doğru trafik akışının
sağlandığı en kısa yoldur
192 Avrupa Ekonomik Komisyonu (AEK)
Tuumlrkiyersquonin de kurucu uumlyeleri arasında bulunduğu komisyonun temel amacı Avrupa
ekonomisinin yeniden yapılanması Avruparsquodaki ekonomik faaliyet duumlzeyinin yuumlkseltilmesi
Avrupa uumllkelerinin gerek birbirleriyle gerekse diğer uumllkelerle ekonomik ilişkilerinin idame
ettirilmesi ve geliştirilmesi olarak belirlenmiştir AEK huumlkuumlmetlerin teknik uzmanlarının
ortak konular uumlzerinde anlaşmaya vardığı kapsamlı stratejiler ve politikalar oluşturdukları
bir forum niteliğindedir
Uumllkemizdeki E yolları olarak bilinen Avrupa-Uluslararası yol ağı uumlyesi bulunduğumuz
Birleşmiş Milletler AEKrsquoca uumllkeleri birbirine bağlayan kara yollarının geliştirilmesini teşvik
amacıyla kullanıma konmuş bir sistemdir
Uumllkemize Avrupa sınırlarından E-80 ve E-90 numaraları ile giren iki anayol sisteme ve
amaca uygun olarak İran ve Irak sınırlarında Asya ve Ortadoğu uluslararası yol ağlarına
bağlantı sağlayacak şekilde duumlzenlenmiştir E yollarının Kafkasya ve Orta Asya uumllkelerine
uzatılması konusundaki ccedilalışmalara paralel olarak E-97 ve E-95 hatlarının oluşturulması
kabul edilmiştir
193 Kuzey - Guumlney Avrupa Otoyolu (TEM) Projesi
Tuumlrkiye ile birlikte Avusturya Bulgaristan Ccedilekoslovakya Yunanistan Macaristan
İtalya Polonya ve Yugoslavyarsquonın uumlyelikleri ile kurulan projede Doğu Avruparsquoda
gerccedilekleşen değişimler ve geccedilişler nedeniyle TEM hatlarının buumltuumlnluumlğuumlnuumln bozulması
sonucunda uumlye uumllke sayısı zaman zaman değişmiştir 1997 yılı itibariyle projeye uumlye uumllkeler
Bulgaristan Ccedilek Cumhuriyeti Guumlrcistan Hırvatistan İtalya Litvanya Macaristan Polonya
Romanya Slovakya ve Tuumlrkiyersquo dir
Resim 115 Tuumlrkiyersquodeki TEM otoyolları
Başlangıccedilta yaklaşık 10000 kmrsquolik bir otoyolu ağının tesisini oumlngoumlren TEM Projesi
kuzeyde Polonyanın Gdansk kentinden başlamakta 10 uumllke uumlzerinden geccedilerek Adriyatik
19
Ege ve Karadeniz sahillerine erişmekteydi Ancak Doğu Avrupa uumllkelerinin sosyal ve
ekonomik yapılarında son yıllarda goumlruumllen değişmelere ve bunun sonucu olarak ortaya ccedilıkan
yeni ilişkilere paralel olarak TEM Projesine doğu-batı istikametinde yeni hatlar ilave
edilerek TEM ağı yaklaşık 20149 kmrsquoye ccedilıkartılmıştır
Uumllkemiz sınırları iccedilinde kalan boumlluumlmuuml ise Kapıkule İstanbul Ankara Aşkale
guumlzergacirchını takiben Trabzonda Karadenize doğuda Guumlrbulak batıda Afyon uumlzerinden
İzmir ve Ege Denizine guumlney ve guumlneydoğuda ise Yayladağ ve Cizre hudut kapılarımıza
ulaşmaktadır Ayrıca Gerede-Samsun-Trabzon-Rize-Hopa guumlzergacirchının da TEM ağına ilave
edilmesiyle TEMin Tuumlrkiye sınırları dacirchilicircndeki yol uzunluğu 5556 km olmuştur
194 Ekonomik İşbirliği Teşkilatı (EİT-ECO)
ECO 1964 yılında kurulan Kalkınma İccedilin Boumllgesel İşbirliği Teşkilatı (RCD) nın bir
devamı olarak Tuumlrkiye İran ve Pakistan arasında imzalanan bir protokolle kurulmuştur
Teşkilatın oumlncelikli hedefleri arasında serbest bir taşımacılık sistemi yer aldığından
ulaştırma ile ilgili konular buumlyuumlk oumlnem arz etmektedir Uumlye uumllkeler arasında ekonomik ticari
ve kuumlltuumlrel işbirliğini sağlamak amacıyla kurulan teşkilat daha sonra Sovyetler Birliğinin
dağılmasıyla bağımsızlıklarını kazanan boumllgedeki bazı uumllkelerin de katılımıyla uumlye sayısını
10a ccedilıkarmıştır Buguumln itibariyle Tuumlrkiye İran Pakistan Azerbaycan Tuumlrkmenistan
Oumlzbekistan Kırgızistan Kazakistan Afganistan ve Tacikistan ECO uumlyesi uumllkelerdir Kuzey
Kıbrıs Tuumlrk Cumhuriyeti de goumlzlemci uumlye statuumlsuuml ile ECO ccedilalışmalarını izlemektedir
Tuumlrk taşımacılarının orta ve uzak Asyaya ulaşması iccedilin oumlnemli guumlzergacirchları iccedileren uumlye
uumllkeler taşımacılık konusunda ccedileşitli anlaşmaların hazırlık ccedilalışmalarını suumlrduumlrmektedir
Uumllkemiz bu ccedilalışmaların tamamına aktif olarak katılmakta ve gerekli katkıyı sağlamaktadır
Resim 116 ECO (Economic cooperation organization)
Yeni katılımlarla birlikte boumllgesel işbirliğinde roluuml ve oumlnemi artan ECO ccedilerccedilevesinde
kesintisiz bir kara yolu ulaşımı iccedilin ilave guumlzergacirchlara ihtiyaccedil duyulmuş olup bu konuda
ccedilalışmalar suumlrduumlruumllmektedir
20
110 Uluslararası Kara Yolu Eşya Taşımacılığında Lojistik Firma
(freight forwarder)
Kara yolu taşıma sistemleri oumlzellikle muumlşteri ilişkileri ile kara yolu iş
organizasyonunda oumlnemli roluuml bulunan lojistik firma tarafından yoğun olarak
etkilenmektedir Lojistik firmanın kara yolu taşımacılık sistemleri iccedilindeki etkinliğini
sağlayabilmesi iccedilin oumlnem vermesi gereken hususlar şunlardır
Taşımacılık hizmetlerinde yuumlksek kalite
Suumlratli ve tam zamanında teslimat
Seferlerde sıklık ve duumlzenlilik
Goumlndericilere esnek fiyat oumlnerileri
Resim 117 Fiyatlandırma
Lojistik Firma bu unsurlar sayesinde taşıyıcı ile birebir bağlantı kurabilir ve
muumlşterilerine uygun ccediloumlzuumlm imkacircnları yaratabilir Kara yolu eşya taşımacılığında lojistik
firmanın temel işlevi diğer taşıma tuumlrlerinde olduğu gibi taşıma organizasyonunun yerine
getirilmesidir Lojistik firma taşıma organizasyonunu yerine getirirken goumlz oumlnuumlne aldığı en
oumlnemli unsur muumlşteri odaklı hizmet anlayışıdır Hizmetin kesintisiz ve suumlrekli olarak aynı
kalitede ve duumlşuumlk maliyette verilebilmesi lojistik firmanın temel ccedilalışma prensibi
olmaktadır
Lojistik firmanın ana hizmeti muumlşterilerine kara yolu ile yapılacak taşımalarda tarifeli
seferler organize edecek şekilde yuumlk konsolidasyonu yapmasıdır Bu amaccedilla aynı guumlzergacircha
youmlnelik bulunan yuumlk talepleri hacim olarak yetersiz olsa bile hizmetin suumlrekliliğinin
sağlanması amacıyla duumlzenli olarak verilebilmelidir
Lojistik firmanın hizmet yaklaşımı duumlşuumlk hacimli yuumlklerin taşınmasında
konsolidasyon yaparak bireysel ihracatccedilı ve ithalatccedilının goumlnderilerine daha avantajlı bir
ortam oluşturmaktır
Lojistik firmaların kara yolu eşya taşımacılığı ile goumlndericiye sağlayabileceği faydalar
şu şekilde sıralanabilir
21
Lojistik firmanın bir hizmet organizasyonu olarak muumlşterilerine ihtiyaccedil duyduğu
yuumlksek esnekliği sunabilmesi
Yuumlk konsolidasyonu yapabilmenin sağladığı yeterli yuumlk bulma avantajı
Resim 118 Yuumlk konsolidasyonu
Depodan depoya guumlvenli taşıma
Duumlzenli ve sık yuumlkleme yapılabilmesi
Taşıma ve depo yerlerinin kapasitelerinin iyi kullanımına youmlnelik optimal
ccediloumlzuumlmlemeler sayesinde oumlnemli maliyet avantajı oluşturması
Taşımayı buumltuumlnuumlyle kontrol altında tutma olanağı
Sevkiyatın araccedil takip sistemiyle suumlrekli izlenebilmesi
Suumlratli teslimat imkacircnı
Kolay yuumlkleme ve boşaltma olanağı
Uygun fiyat tarifelerinin oluşturulmasıdır
1101 Taşıma Organizatoumlruuml Olarak Lojistik Firma (freight forwarder)
Kara yolu eşya taşımacılığında Lojistik Firmarsquonın taşıma organizatoumlruuml olarak başlıca
roluuml uluslararası taşımacılıkta goumlndericilerin (ihracat ve ithalatccedilılar) yuumlklerinin teslim
yerlerine en iyi koşullarda ulaştırılmasına youmlnelik faaliyetlerde bulunmasıdır
Lojistik firmanın taşıma organizatoumlruuml olarak hizmet suumlrecinin aşamaları şunlardır
Muumlşteri talebi
Hizmet tarifelendirme
Teklif verilmesi
Soumlzleşme yapılması
Hizmetin yerine getirilmesi
22
Goumlnderici ihracat ve ithalat eşyasının taşınmasını guumlvenli hızlı ve duumlşuumlk fiyatla
yapabilecek taşıma organizatoumlruuml (lojistik firma) firmalarla ilgili pazar araştırması yapabilir
Goumlnderici iccedilin lojistik firma seccediliminde oumlnemli unsurlar şunlardır
Lojistik firmanın sevk edilmesi planlanan boumllgedeki faaliyet alanı
Taşınacak malla ilgili daha oumlnceki deneyimi
Taşıma ve diğer hizmetlere ait rekabetccedili tarifeleri
Hizmet kalitesi
Firma referansları
İş deneyimleri
Firma guumlvenliği
Goumlndericinin lojistik firmadan beklentisi sadece rekabetccedili fiyatlara dayanmamakta
sevk edilecek eşyaya ait taşıma deneyimi ve taşımayı emniyetli ve tam zamanında teslim
edilmesi başta olmak uumlzere hizmet kalitesi yuumlksek bir şekilde yerine getirebilmesine bağlı
olmaktadır
Lojistik firmanın tercih edilebilir olabilmesi iccedilin pazarlama stratejileri oluşturması
gerekmektedir Pazarlama stratejilerini oluştururken lojistik firmalar muumlşterilerine sunduğu
hizmet alanını genişleterek yeni hizmet alanlarını nitelikli olarak sağlamayı ve rekabetccedili fiyat
politikaları oluşturmayı oumln planda tutmalıdır Lojistik firmanın kara yolu stratejilerinin
başarılı olabilmesi iccedilin aşağıdaki unsurlara yeterince oumlnem vermek durumundadır
Profesyonel bir işadamı bilinci ile ccedilalışmalıdır
Goumlndericinin talep ve beklentilerine dikkat edilmelidir
Goumlndericiye verdiği soumlzleri titizlikle yerine getirmelidir
Belirsizlik durumlarında mutlaka goumlnderenle bağlantıya geccedilmelidir
Maliyet ve kacircrlılık analizleri yapmalıdır
1102 Kara Yolu Hizmet Soumlzleşmesi
Taşıma organizatoumlruuml olarak lojistik firma (freight forwarder) uluslararası kara yolu
eşya taşımacılığında faaliyetlerini goumlndericilerin (ihracat veya ithalatccedilı) talimatları
ccedilerccedilevesinde yerine getirmektedir Goumlndericiler yuumlklerin taşınması veya diğer faaliyetlerin
organizasyonu iccedilin yuumlk taşıyıcılar ile (ihracatta malları teslim alacak veya ithalatta
sevkiyatları planlamak uumlzere yurt dışı acentelerle) bir hizmet soumlzleşmesi yapmaktadır
Goumlndericilerin yuumlkleri bazen tam kamyon yuumlkuuml (FCL) olabileceği gibi bazen de kamyon
yuumlkuumlnuuml dolduramayacak hacimde olabilir Kamyon yuumlkuumlnden az olduğunda lojistik firma
bireysel goumlndericilere ait yuumlkleri konsolidasyon yaparak kamyon yuumlkuuml hacmine ulaştırabilir
Goumlnderici işveren olarak taşıma organizatoumlruuml lojistik firmayla bir hizmet soumlzleşmesi
yapar Bu soumlzleşme uygulamada goumlndericinin yazılı talimatı ile olabileceği gibi bazen de
guumlvenilir muumlşterilerden ndashgoumlndericiden- soumlzluuml de alınabilir
23
Taşıma organizatoumlruuml lojistik firmanın bir taşıma firması bulup muumlşterilerden aldığı
eşyayı taşıtması gerekecektir Lojistik firma goumlnderenle yaptığı soumlzleşmenin bir benzerini
goumlnderenin istediği koşulları yerine getirebilecek bir taşımacıyla da yapabilir Lojistik firma
goumlndericinin sevk talimatına goumlre taşımayı organize ederek taşıyıcıyı youmlnlendirir
Lojistik firmanın hizmet soumlzleşmesi yaptığı muumlşterisine karşı taşıma ile ilgili
yuumlkuumlmluumlluumlklerini yerine getirebilmesi iccedilin taşıyıcı seccediliminden malların teslim edilmesine
kadar tuumlm aşamalarda taşıma suumlrecinin takip edilmesi gereklidir Lojistik firma goumlndericiyi
(muumlşteri) memnun edebilecek hizmet tarifesini oluşturmak amacıyla taşıyıcı seccediliminde
goumlndericinin kendisi iccedilin oumlnemli olan konuları aynı şekilde taşıyıcıdan da talep etmelidir
Uluslararası taşımalarda lojistik firmanın yapmış olduğu hizmet soumlzleşmesinin işlerliği
ldquoMal Teslim Alındı Makbuzu (Forwarderrsquos Certficate of Receipt FCR)rdquo duumlzenlemesiyle
kesinlik kazanmaktadır Lojistik firma tarafından goumlndericiye yani ihracatccedilı veya ithalatccedilıya
verilen FCR belgesi ile soumlz konusu malın zilyetliği lojistik firmanın uumlzerine geccedilmektedir
Resim 119 Malların teslim alınma işlemleri
24
X İhracat AŞ
Merter 235 İstanbul Tuumlrkiye
Tel 0212 125 25 27
Faks 0212 125 125 25 25
E-Posta XXcom
HİZMET SOumlZLEŞMESİ
Merter 235 İstanbul adresinde bulunan X İhracat AŞ ile Sefakoumly
Cumhuriyet Cad 17 İstanbul adresinde bulunan Hizmet Lojistik AŞ
arasında aşağıdaki şartlarda taşıma hizmet soumlzleşmesi yapılmıştır
1 Hizmet Lojistik AŞX AŞrsquonin Merter deposundan Almanya ve
Fransarsquoya sevk edilecek mamulleri taşıyacaktır Araccedillar hazır giyim
taşımasına uygun askılı araccedillar olacaktır
2 Sevkiyatlar uumlretimde bir aksama olmadıkccedila her hafta cuma guumlnuuml
yapılacaktır Hizmet Lojistik AŞ bu nedenle her cuma saat 0800rsquode depo
oumlnuumlnde uygun araccedillarını hazır edecektir
3 Hizmet Lojistik AŞ Almanya ve Fransarsquoya sevkiyatın olup olmadığı
konusunda teyidi en geccedil her hafta ccedilarşamba guumlnuumlne kadar alacaktır
4 Hizmet Lojistik AŞ uygun aracı cuma guumlnuuml oumlğleden sonra saat
1430rsquoa kadar tedarik edemediği takdirdeX AŞ başka firmadan araccedil tedarik
ederek malları sevk edecektir Navlun fiyat farkı bulunduğunda fiyat farkı ile
birlikte her araccedil iccedilin 500 Euro tutarını Hizmet Lojistik AŞ fatura edecektir
5 Taşıma uumlcreti Almanya iccedilin helliphelliphelliphellip Euro ve Fransa iccedilin helliphelliphellip
Euro olacaktır
6 Bu soumlzleşme imza tarihinden itibaren 1 yıl suumlre ile geccedilerlidir
Taraflardan biri bir ay oumlncesinden yazılı olarak anlaşmanın sona erdiğini
diğer tarafa bildirmedikccedile soumlzleşme suumlresi 1 yıl daha aynı şartlarda uzatılmış
olacaktır
7 Muumlcbir hacircller soumlzleşme kapsamı dışındadır
8 Taraflar arasındaki anlaşmazlıklar oumlncelikle iyi niyet ccedilerccedilevesinde
ccediloumlzuumlme kavuşturulacaktır Ccediloumlzuumlmsuumlzluumlk hacirclinde İstanbul Ticaret Odasırsquonın
verdiği kararlar esas alınacaktır
İş bu soumlzleşme 01012008 tarihinde X AŞ ile Hizmet Lojistik AŞ
arasında yapılmıştır
X AŞ Hizmet Lojistik AŞ
Yetkili İmza Yetkili İmza
Belge 11 Kara yolu taşımacılık hizmet soumlzleşmesi oumlrneği
25
UYGULAMA FAALİYETİ
İşlem Basamakları Oumlneriler
Kara yolu taşımacılığının genel yapısını
oumlğreniniz Kara yolu taşıma sistemleri ve bu
sistemlerin etkilendiği faktoumlrleri ayırt
ediniz
Kara yolu taşımacılığının uumllkemizdeki
tarihi gelişimini kavrayınız Kara yolu taşımacılığının
gelişiminde temel etmenlerin neler
olduğunu neden-sonuccedil ilişkisine goumlre
değerlendiriniz
Kara yolu taşımacılığının diğer
taşımacılık tuumlrlerine goumlre uumlstuumlnluumlklerini ve
olumsuz youmlnlerini kavrayınız
Olumsuz ve uumlstuumln yanları
karşılaştırarak diğer taşıma tuumlrlerine goumlre
niccedilin tercih edilmesi ya da oumlnerilmemesi
gerektiğini sebepleriyle birlikte tartışınız
Kara yolu eşya taşımacılığında
uluslararası oumlrguumltler ve temel goumlrevlerini
kavrayınız
Oumlrguumltlerin kuruluş amaccedilları uumlye
uumllkeler vb ayrıntılar ile oumlrguumltleri
karşılaştırmaya ccedilalışınız
Tuumlrkiyersquonin uluslararası kara yolu eşya
taşımacılığındaki ana guumlzergacirchlarını
kavrayınız
Ro-Ro gemileriyle yapılan
taşımacılığın diğer guumlzergacirchlara goumlre
uumlstuumln anlarını değerlendiriniz
Tuumlrkiyersquonin taraf olduğu uluslararası
kara yolu projelerini oumlğreniniz
Projelerin temel amacını ve işleyiş
durumlarını irdeleyiniz
Uluslararası kara yolu taşımacılığında
lojistik firmanın sorumluluğu ve goumlrevlerini
kavrayınız
Lojistik firmanın taşıma organizatoumlruuml
olarak hizmet suumlrecinin aşamalarını
değerlendiriniz
UYGULAMA FAALİYETİ
26
OumlLCcedilME VE DEĞERLENDİRME Aşağıdaki soruları dikkatlice okuyunuz ve doğru seccedileneği işaretleyiniz
1- Aşağıdakilerden hangisi kara yolu taşımacılığının temel boyutları arasında yer alır
A) Taşınacak eşyanın var olması
B) Eşya taşıma işinin uumlstlenilmesi
C) Uumlcret karşılığı olması
D) Hepsi
2- Aşağıdakilerden hangisi uumllkemizde kara yolu taşımacılığının gelişmesinin oumlnemli bir
nedeni olarak sayılamaz
A) 4925 sayılı Kara yolu Taşıma Kanunursquonun yuumlruumlrluumlğe girmesi
B) Uluslararası kara yolu taşımacılığında uumllkemizin araccedil filosunun yenilenmesi
C) İthal ettiğimiz uumlruumlnlerde oumlnemli bir ccedileşitlilik ve artış goumlzlenmesi
D) Tuumlrkiye-İtalya Ro-Ro hattının kurulması
3- Aşağıdakilerden hangisi kara yolu taşımacılığının diğer taşıma tuumlrlerine goumlre uumlstuumln youmlnleri
arasında yer almaz
A) Elleccedillemenin az olması nedeniyle eşyanın yıpranması en aza indirgenir
B) Rekabetin uumlst seviyede bulunması kara yolu firmalarının karını artırmaktadır
C) Kara yoluyla daha duumlzenli ve sık sefer imkacircnı bulunmaktadır
D) Ambalajlama ve sevkiyata hazırlamada zaman ve kaynaklardan tasarruf olanağı
sağlanır
4- Aşağıdakilerden hangisi uluslar arası karayolu eşya taşımacılığında etkili olan oumlrguumltler
arasında yer alır
A) Ulaştırma Bakanları Avrupa Konferansı (CEMT-UBAK)
B) Uluslararası Kara Yolu Taşıma Birliği (IRU)
C) Guumlneydoğu Avrupa Ortak Girişimi (SECI)
D) Hepsi
5- Aşağıdakilerden hangisi Tuumlrkiyersquonin karayolu guumlzergahları arasında yer almaz
A) Bulgaristan - Romanya - Macaristan - Avusturya hattı
B) Bulgaristan - Yugoslavya - Macaristan - Almanya hattı
C) Bulgaristan - Yugoslavya - Hırvatistan - Slovenya - Avusturya hattı
D) Bulgaristan - Yugoslavya - Hırvatistan - Slovenya - İtalya hattı
OumlLCcedilME VE DEĞERLENDİRME
27
6- Aşağıdakilerden hangisi uumllkemizin uluslararası karayolu projeleri arasında yer almaz
A) Ekonomik İşbirliği Teşkilatı (EİT-ECO)
B) Avrupa Ekonomik Komisyonu (AEK)
C) Doğu - Batı Avrupa Otoyolu (TEM) Projesi
D) Tuumlrkiye Transit Kara Yolu (TETEK) Projesi
7- Aşağıdakilerden hangisi Lojistik Firmarsquoların karayolu eşya taşımacılığı ile goumlndericiye
sağlayabileceği faydalar arasında yer almaz
A) Kolay yuumlkleme ve boşaltma olanağı
B) Duumlzenli ve sık yuumlkleme yapılabilmesi
C) Taşımayı teslimat aşamasında kontrol altında tutma olanağı
D) Depodan depoya guumlvenli taşıma
DEĞERLENDİRME
Cevaplarınızı cevap anahtarı ile karşılaştırınız Doğru cevap sayınızı belirleyerek
kendinizi değerlendiriniz Yanlış cevap verdiğiniz ya da cevap verirken teredduumlt yaşadığınız
sorularla ilgili konuları faaliyete geri doumlnerek tekrar inceleyiniz
Tuumlm sorulara doğru cevap verdiyseniz uygulamalı teste geccediliniz
28
KONTROL LİSTESİ
Aşağıda Karayolu Taşımacılık sistemi ile ilgili uygulamalarda karşınıza ccedilıkacak
durumlar sıralanmıştır Karayolu taşımacılık sistemi ile ilgili listelenen davranışları tabloda
bulunan değerlendirme oumllccedileğine goumlre değerlendiriniz
Değerlendirme Oumllccediluumltleri Evet Hayır
1- Kara yolu taşımacılığının genel yapısını oumlğrendiniz mi
2- Kara yolu taşımacılığının uumllkemizdeki tarihi gelişimini kavradınız
mı
3- Kara yolu taşımacılığının diğer taşımacılık tuumlrlerine goumlre
uumlstuumlnluumlklerini ve olumsuz youmlnlerini kavradınız mı
4- Kara yolu eşya taşımacılığında uluslararası oumlrguumltler ve temel
goumlrevlerini kavradınız mı
5-Tuumlrkiyersquonin uluslararası kara yolu eşya taşımacılığındaki ana
guumlzergacirchlarını kavradınız mı
6-Tuumlrkiyersquonin taraf olduğu uluslararası kara yolu projelerini oumlğrendiniz
mi
7- Uluslararası kara yolu taşımacılığında lojistik firmanın
sorumluluğunu ve goumlrevlerini kavradınız mı
DEĞERLENDİRME
Yapılan değerlendirme sonunda ldquoHayırrdquo şeklindeki cevaplarınızı bir daha goumlzden
geccediliriniz Kendinizi yeterli goumlrmuumlyorsanız oumlğrenme faaliyetini tekrar ediniz Buumltuumln
cevaplarınız ldquoEvetrdquo ise bir sonraki oumlğrenme faaliyetine geccediliniz
29
OumlĞRENME FAALİYETİndash2
Ofis ortamında CMR TTK Karayolu Taşıma Youmlnetmeliği Uluslar arası anlaşmalar
ve firma standartlarına goumlre bilgisayar telefon yazıcı ve faks gibi donanımları kullanarak
karayolu taşımacılığının yasal ccedilerccedilevesini uygulayabileceksiniz
Kara yolu eşya taşımacılığında yetki belgesi tuumlrleri ve yetki belgesi alabilme
şartları hakkında araştırma yapınız
CMR Anlaşması ve iccedileriği hakkında bilgi edininiz
Kara yolu taşımacılığı kanunu ve Youmlnetmeliği hakkında bilgi edininiz
Bulabileceğiniz belge resim dergi harita vb dokuumlmanları sınıf ortamında
arkadaşlarınızla paylaşınız
Araştırma yaparken ccedilevrenizde bulunan lojistik firmalarla veya nakliye firmaları ile
anlaşmalı olarak ccedilalışan işletmelerin ilgili servislerinden yararlanabilirsiniz Ayrıca bu
firmaların internet sitelerinden de bilgi edinebilirsiniz
2 KARA YOLU EŞYA TAŞIMACILIĞININ
YASAL CcedilERCcedilEVESİ 21 Kara Yolu Taşıma Kanunu ve Youmlnetmeliği
Tuumlrkiyersquode eşya veya yolcu taşıma hizmetleri genellikle kara yoluyla sağlanmaktadır
2003 yılı itibariyle yurt iccedili eşya taşımacılığının 92rsquosi yolcu taşımacılığının ise 96rsquosı kara
yoluyla gerccedilekleştirilmiştir Buna karşılık uluslararası eşya taşımalarında bu oranın ihraccedil
taşımalarında 163 (Avruparsquoya 776) ithal taşımalarında ise 64 (Avruparsquodan
763)rsquolerde kaldığı goumlruumllmektedir Aynı doumlnemde Tuumlrkiyersquode yolcu taşıma işiyle uğraşan
işletmelerin sayısı 567 (bunların 155rsquoi uluslararası yolcu taşımacılığıyla uğraşmakta olup 79
adedi uluslararası duumlzenli hatta sahiptir) uluslararası eşya taşımacılığını meslek edinenler ise
996 adettir Karayollarımızda toplam koltuk sayısı 402506 olan 9527 adet otobuumls (bunların
toplam 73852 adet koltuk kapasiteli 1521rsquoi uluslararası ccedilalışmaktadır) ve toplam eşya
taşıma kapasitesi 1314637 ton olan 30265 ccedilekici 34245 yarı roumlmork 2268 roumlmork
12163 tanker ve 13412 kamyon dolaşmaktadır
OumlĞRENME FAALİYETİndash2
AMACcedil
ARAŞTIRMA
30
Buumltuumln bu veriler Tuumlrk ekonomisi bakımından kara yolu taşımacılığının ne kadar
oumlnemli olduğunu ortaya koymaktadır Bununla birlikte Tuumlrkiye 19072003 tarihine kadar
kara yolu taşımacılığının oumlzellikle idaricirc boyutunu duumlzenleyen genel bir kanunu Meclisten
ccedilıkartamamıştır Taşıma hizmetleri hakkındaki duumlzenlemelerin ccediloğunluğu youmlnetmelik ve
genelge duumlzeyinde kalmıştır Mevzuatımızdaki bu yetersizliği Tuumlrkiyersquonin kara yolu
taşımacılığı hakkında milli bir politikaya sahip olmayışına dayandırmak muumlmkuumlnduumlr
Taşımacılık alanında rol oynayan ccedileşitli menfaat gruplarının bir araya gelerek muumlşterek
menfaatlerini yansıtacak bir kanun arayışına girmemeleri de eksikliğin bir diğer sebebi
olarak goumlsterilebilir
Ulaştırma Bakanlığının ccedilabaları sonucu 10072003 tarihinde 4925 sayılı Kara yolu
Taşıma Kanunu TBMMrsquode kabul edilmiş ve 19072003 tarihinde de 25173 sayılı Resmicirc
Gazetersquode ilacircn edilerek yuumlruumlrluumlğe girmiştir Kanun ldquoBaşlangıccedil Huumlkuumlmlerirdquo ldquoUluslararası
Taşımalarrdquo ldquoSorumluluk ve Sigortardquo ve ldquoCcedileşitli Huumlkuumlmlerrdquo başlıklı 4 kısımdan ve 38
maddeden ibarettir Ulaştırma Bakanlığınca Kanunun 34 maddesine dayanılarak hazırlanan
Kara yolu Taşıma Youmlnetmeliği ise 25022004 tarihinde 25384 sayılı Resmicirc Gazetersquode
yayımlanarak yuumlruumlrluumlğe girmiştir Toplam 90 maddeden oluşan bu youmlnetmelikte kanunun 34
maddesinde sayılan hususlar hakkında duumlzenlemeye gidilmiştir
211 Kanunun Amacı ve Uygulama Sahası
Kara yolu Taşıma Kanunursquonun genel amaccedilları aşağıdaki gibi sıralanabilir
Kara yolu taşımalarını uumllke ekonomisinin gerektirdiği şekilde duumlzenlemek
Taşımada duumlzeni ve guumlvenliği sağlamak
Taşımacı acente ve taşıma işleri komisyoncuları ile nakliyat ambarı ve kargo
işletmeciliği ve benzeri hizmetlerin şartlarını belirlemek
Taşıma işlerinde istihdam edilenlerin niteliklerini haklarını ve sorumluluklarını
saptamak
Kara yolu taşımalarının diğer taşıma sistemleri ile birlikte ve birbirlerini
tamamlayıcı olarak hizmet vermesini ve mevcut imkacircnların daha yararlı bir şekilde
kullanılmasını sağlamak
Tuumlrk Medeni Kanunursquonun 1 maddesine goumlre kanunlar soumlzuumlyle ve oumlzuumlyle değindiği
buumltuumln konularda uygulanacağından Kara yolu Taşıma Kanunursquonun 1 maddesinde sayılan
amaccedilların bu Kanunrsquoun oumlzuumlyle değindiği hususların belirlenmesine katkıda bulunacağı
şuumlphesizdir Benzeri bir huumlkme youmlnetmeliğin 1 maddesinde de rastlanmaktadır
Aralarındaki tek fark Kanunrsquoda sayılan amaccedillardan uumlccediluumlncuumlsuumlndeki ldquobenzeri hizmetlerrdquo
kavramının iccedili doldurulmuş ve ldquolojistik işletmeciliği taşıma işleri organizatoumlrluumlğuuml terminal
işletmeciliği oto kiralama işletmeciliği ve dağıtıcılıkrdquo hizmetlerinin şartlarını belirlemek de
youmlnetmeliğin amaccedilları iccediline sokulmuştur Oysa Kanunrsquoun 34 maddesi ccedilıkartılacak
youmlnetmelikte ldquobenzeri hizmetlerrdquo kavramına giren faaliyetleri saymak ve bunların şartlarını
tespit yetkisini Ulaştırma Bakanlığırsquona vermiş değildir Soumlz konusu maddede Bakanlığın
şartlarını belirlemeye yetkili olduğu hizmetler accedilıkccedila ldquotaşımacılık acente ve taşıma işleri
komisyonculuğu ile nakliyat ambarı ve kargo işletmeciliğirdquo olarak belirtilmiştir Bakanlık
31
youmlnetmelikte sayılan benzeri hizmetleri ancak Kanunrsquoda sayılan hizmetlerin alt kategorisi
olması şartıyla ve oumllccediluumlsuumlnde duumlzenleyebilir
Bununla birlikte Kanundan farklı olarak Youmlnetmelik kaleme alınırken AB taşıma
mevzuatı ile ve oumlzellikle ldquoKara yolu ile yapılan eşya ve yolcu taşımacıları mesleğine giriş ile
bu taşımacıların ulusal ve uluslararası taşımacılık alanında serbest yerleşim oumlzguumlrluumlklerinin
etkin kullanımını teşvik etmek uumlzere diploma sertifika ve diğer uumlnvanların karşılıklı olarak
tanınmasırdquo nı iccedileren 29 Nisan 1996 tarihli ve 9626AT sayılı ldquoKonsey Direktifirdquo ile uyumu
sağlanmaya ccedilalışılmıştır Ancak bu uyumlaştırma aşamasında Anayasa gereği kanunla
yapılması gereken duumlzenlemelerin youmlnetmelikle gerccedilekleştirildiği goumlruumllmektedir
Kanunun 2 maddesi gereğince uygulama sahasına aşağıdaki hususlar girmektedir
Kamuya accedilık kara yolunda motorlu taşıtlarla yapılan yolcu ve eşya taşımaları
ldquoTaşımardquo kavramı kanunun 3 maddesinde yolcunun taşıta bindiği veya eşyanın
taşımacıya teslim edildiği yerden varış noktasına goumltuumlruumllmesi şeklinde tanımlanmıştır Aynı
maddeye goumlre ldquovarış noktasırdquo ise yolcu bileti veya taşıma senedinde goumlsterilen yolcu veya
eşyanın goumltuumlruumllmek istendiği yerdir Aslında eşya ve yolcu taşımalarını aynı kapsamda ele
almak hatalıdır Eşya taşıması eşyanın taşımacı tarafından teselluumlm edildiği andan teslim
edildiği ana kadar ki suumlreci kapsayan bir faaliyet iken yolcu taşıması yolcunun taşıta bindiği
anda başlamakta ve taşıttan indiği anda sona ermektedir Bu itibarla taşımanın sona ermesi
iccedilin eşya veya yolcunun varış noktasına goumltuumlruumllmesi değil eşyanın bu noktada goumlnderilene
teslimi veya yolcunun taşıttan inmesi oumlnemlidir
Resim 21 Eşyanın taşınması
Kanunun amacı kara yolunda yapılan taşımaları duumlzenlemek olduğuna goumlre deniz iccedil
sular hava ve demir yolu taşımalarının kapsam dışı tutulması gerekir Karma taşıma hacirclinde
32
ise ldquonetwork prensibirdquo gereği taşıma kara yolunda (trafik iccedilin kamunun yararlanmasına accedilık
olan arazi şeridi yol otoyol koumlpruumller ve benzeri yapı ve alanlarında) cereyan ettiği suumlrece
Kanun ve Youmlnetmelik huumlkuumlmleri uygulanacaktır
Taşıma işleri işletmecileri
Kanunun 3 maddesine goumlre ldquotaşıma işleri işletmecilerirdquo taşıma işlerinde faaliyette
bulunan taşımacı acente taşıma işleri komisyoncusu ile nakliyat ambarı ve kargo
işletmecileridir
Taşımacılar
Taşıma işleri işletmecilerinden ilki taşımacılardır Kanun koyucu bu suretle Tuumlrk
Ticaret Kanunursquonun kullandığı ldquotaşıyıcırdquo kavramını değil CMRrsquonin Tuumlrkccedile tercuumlmesinde
kendisinden yararlanılan ldquotaşımacırdquo kavramını tercih etmiştir Kanunun 3 maddesine goumlre
ldquotaşımacırdquo taşımacı yetki belgesine sahip olan ve kendi nam ve hesabına taşımayı bir uumlcret
karşılığı uumlstlenen gerccedilek veya tuumlzel kişidir Tuumlrk Ticaret Kanunursquonun 762 maddesinden
farklı olarak taşımacının yetki belgesine sahip olması aranmak suretiyle Kara Yolu Taşıma
Kanunursquonun uygulama sahası daraltılmıştır
Nakliyat ambarı işletmecileri
Kanunun 3 maddesine goumlre ldquonakliyat ambarı işletmecilerirdquo bağımsız bir iş yerinin
kullanım hakkına sahip olan ve eşyayı teslim alarak kendi goumlzetim ve denetimi altında
yuumlkleme boşaltma depolama istifleme aktarma ve goumlnderilene teslim gibi hizmetleri
yerine getiren taşımayı yapan veya yaptıran ve bundan doğacak sorumluluğu uumlstlenen
kişilerdir
Resim 22 Nakliyat ambarı
Taşıma acenteleri
Taşıma işleri işletmecilerinden diğer bir grup taşıma acenteleridir Kanunun 3
maddesinde ldquotaşıma acentelerirdquonin Tuumlrk Ticaret Kanunursquonun 116 maddesindeki ldquoacenterdquo
tanımına uygun olarak ticaricirc muumlmessil ticaricirc vekil satış memuru veya muumlstahdem gibi
bağımlı bir sıfatı olmaksızın bir soumlzleşmeye dayanarak belirli bir yer veya boumllge iccedilinde daimicirc
33
surette bir veya birden fazla taşımacıyı ilgilendiren soumlzleşmelerde aracılık etmeyi ve onlar
adına taşıma soumlzleşmesi yapmayı meslek edinen kişilerden oluştuğu accedilıklanmıştır
Taşıma işleri komisyoncuları
Taşıma işleri komisyoncuları kanunun 3 maddesinde Tuumlrk Ticaret Kanunursquonun 808
maddesiyle uyum hacirclinde uumlcreti karşılığında kendi namına ve bir muumlvekkil hesabına eşya
taşıtmayı meslek edinmiş kişiler olarak tanımlanmıştır
Kargo işletmecileri
Kanun 3 maddesinde tanımlanan ldquokargo işletmelerirdquo bağımsız bir işyerinin kullanma
hakkına sahip olan ve kargoyu teslim alarak kısa suumlrede goumlnderilene ulaştırmak amacıyla
kendi goumlzetimi ve denetimi altında yuumlkleme boşaltma depolama istifleme aktarma ve
goumlnderilene teslim gibi hizmetleri yerine getiren taşımayı yapan veya yaptıran ve bundan
doğacak sorumluluğu uumlstlenen kişilerdir ldquoKargordquo ise tek parccedilada en fazla (100) yuumlz
kilogramı geccedilmeyen genellikle ambalaj ve kap iccedilerisinde olan kuumlccediluumlk boyutlu koli sandık
paket gibi parccedila eşyadır
Resim 23 Kargo
Ulaştırma Bakanlığı daha sonra ccedilıkartmış olduğu ek bir youmlnetmelikle ldquotaşıma işleri
işletmecilerirdquo nin kapsam alanına giren işletmeci sayısını artırmıştır
Lojistik işletmecileri
Youmlnetmeliğin 4 maddesinde tanımlanan ldquolojistik işletmecilerirdquo kendi nam ve hesabına
taşımacılık yapmakla beraber bağımsız bir işyerinin kullanım hakkına sahip olarak
muumlşterilerine ait eşyayı teslim aldıktan sonra kendi goumlzetim ve denetimi altında yuumlkleme
boşaltma depolama istifleme paketleme tasnif etiketleme satış veya pazarlama sipariş
planlaması dağıtım tedarik nakliye ve benzeri hizmetleri uumlstlenen gerccedilek ve tuumlzel kişilerdir
34
Lojistik işletmecisi ile nakliyat ambarı işletmecisi arasındaki en oumlnemli fark
birincisinin tasnif etiketleme satış pazarlama sipariş planlaması dağıtım tedarik gibi
doğrudan taşıma işlerinden sayılamayacak işlerle meşguliyetinin aranmasıdır
Taşıma işleri organizatoumlrleri
Taşıma işleri organizatoumlrleri de youmlnetmeliğin 4 maddesinde tanımlanmıştır Buna
goumlre Kanun bu Youmlnetmelik ve ilgili diğer mevzuatın taşımacılık sıfatı ile faaliyet
goumlsterenlere getirdikleri yuumlkuumlmluumlluumlk ve sorumluluklar ccedilerccedilevesinde taşımacı kabul edilerek
bu youmlnetmeliğe goumlre yetki belgesi almış gerccedilek ve tuumlzel kişilerin imkacircn kabiliyet ve
kapasiteleri ile gerektiğinde diğer taşıma tuumlrlerinden de yararlanarak veya bunları kullanarak
kombine taşımacılık dacirchil kendi nam ve hesabına taşıma yaptırarak taşıma faturası
duumlzenleyecek tuumlzel kişiler taşıma işleri organizatoumlrleridir
Taşıma işleri organizatoumlrleri esas itibariyle taşımacılık işini organize eden kişilerdir
Anılan kişiler goumlnderene karşı taşımayı organize ederken taşımanın tuumlm ayaklarını
uumlstlendiklerinden zaten taşımacı sayılırlar Goumlnderen ile olan ilişkisinde taşımacı olan
organizatoumlr kendisine karşı taşıma taahhuumlduumlnde bulunan fiili taşımacılara karşı goumlnderen
konumundadır
Terminal işletmecileri
Dağıtıcılar
Tek parccedilada en fazla 5 kg ağırlığındaki kargoların kısa suumlrede kapıdan
kapıya kendi nam ve hesabına dağıtımını yapacak gerccedilek ve tuumlzel kişiler Youmlnetmeliğin 4
maddesinde ldquodağıtıcırdquo olarak adlandırılmışlardır Aslında soumlz konusu kişiler Kanun
anlamında ldquokargo işletmecisirdquo iken youmlnetmelikte ayrı bir kategoriye sokulmuşlardır
Dağıtıcıları kargo işletmecilerinden ayıran tek unsur onların 100 kg yerine 5 kgrsquoı
geccedilmeyen kargoları taşımayı uumlstlenmiş olmalarıdır
35
Resim 24 Dağıtıcılar
Oto kiralama işletmecileri
Youmlnetmeliğin 4 maddesine goumlre muumlşterilerine ticaricirc amaccedilla suumlruumlcuumlluuml veya suumlruumlcuumlsuumlz
olarak 15+1 ve daha az koltuk kapasitesine sahip yolcu taşımaya mahsus taşıtları yurt iccedilinde
veveya uluslararasında olmak uumlzere yazılı bir soumlzleşmeye dayanan bir bedel karşılığı ve
belli bir suumlre iccedilin kiraya vermek şeklinde faaliyet goumlsterecek gerccedilek ve tuumlzel kişilere ldquooto
kiralama işletmecilerirdquo denir
Taşıma işlerinde ccedilalışanlar
Kapsamına girdiği hacirclde ldquotaşıma işlerinde ccedilalışanlarrdquo olarak isimlendirilen kişilerden
ne anlaşılması gerektiğine dair bir huumlkme kanunda rastlanılamamıştır Bu kişiler taşıma
işleri işletmecilerinin işletmelerinde taşıma işini goumlrmek uumlzere istihdam olunan işccedililerdir Bu
itibarla ldquotaşıma işlerinde ccedilalışanlarrdquo ibaresinin anlamı ccedilalışanların mutlaka taşıma işinde
goumlrev almasına bağlandığından Borccedillar Kanunursquonun 55 maddesindeki ldquoistihdam edilen
kişilerrdquo ve Tuumlrk Ticaret Kanunursquonun 782 maddesindeki ldquoyardımcılarırdquo kavramından daha
dardır Boumlyle bir sınırlamanın bilhassa taşımacının yuumlkuumlmluumlklerinde ve sorumluluklarında
oumlnemli sonuccedillar doğuracağı muhakkaktır
Taşımalarda yararlanılan her tuumlrluuml taşıt araccedil gereccedil yapılar ve benzerleri
Kanunda tanımlanmayan bu nevi araccedil gereccedil ve yapıların ortak oumlzelliği kendilerinden
taşımalarda yararlanılıyor olmasıdır Youmlnetmeliğin 4 maddesinde bunlardan bazılarının (oumlrn
antrepo ccedilekici depo eşyakargo terminali geccedilici depolama yeri kamyon kamyonet kargo
tasnif ve aktarma merkezi motorlu taşıt otobuumls otomobil roumlmork taşıt katarı yarı roumlmork
yolcu terminali vs) accedilıklandığı goumlruumllmektedir
36
Resim 25 Roumlmork
Kanunun 2 maddesinin II fıkrasında bazı taşıma tuumlrleri kanunun uygulama sahasının
dışına ccedilıkartılmıştır
Oumlzel otomobillerle ve bunların roumlmorklarıyla yapılan taşımalar
Genel ve katma buumltccedileli dairelerle il oumlzel idareleri belediyeler uumlniversiteler ve
kamu iktisadicirc teşebbuumlslerine ait otomobillerle yapılan taşımalar
Tuumlrk Silahlı Kuvvetlerine ait motorlu taşıt ve bunların roumlmorkları ile yapılan
taşımalar
Lastik tekerlekli traktoumlrlerle ccedilekilen roumlmorklarla yapılan taşımalar
2 maddenin III fıkrasında il sınırları iccedilindeki taşımalar ile yuumlz kilometreye kadar olan
şehirlerarası taşımaların duumlzenlenmesi il ve ilccedile trafik komisyonları ile işbirliği yapılmak
suretiyle ilgili valiliklere belediye sınırları iccedilerisindeki şehir iccedili taşımalar belediyelere bu
kanuna goumlre duumlzenlenecek youmlnetmelik esasları dacirchilicircnde bırakılabileceği duumlzenlenmiştir
Son fıkrada uluslararası anlaşmalar ile savaş hacircli sıkıyoumlnetim olağanuumlstuuml hacircl ve doğal
afet durumlarında uygulanacak huumlkuumlmler saklı tutulmuştur Boumlylece Anayasarsquonın 90
maddesi gereğince usulen yuumlruumlrluumlğe sokulan CMR gibi milletlerarası anlaşmaların uumlstuumlnluumlğuuml
kabul edilmiştir
212 Genel Taşımacılık Kuralları
Kanunun 4 maddesinde taşımacılıkta hacirckim genel kurallar sayılmıştır Buna goumlre
taşımalar
Ekonomik
Seri
Elverişli
Guumlvenli
Ccedilevreye koumltuuml etkisi en az
Kamu yararını goumlzetecek tarzda
Serbest rekabet ortamında gerccedilekleştirilmelidir
37
Youmlnetmeliğin 5 maddesinde de benzeri bir duumlzenleme bulunmaktadır Aralarındaki tek
fark youmlnetmelikte ldquogenel sağlığın fert toplum ve ccedilevre sağlığınınrdquo da taşımacılık esnasında
goumlz oumlnuumlnde bulundurulması gerekli değerler arasında sayılmasıdır ki zaten bunlar kanunun
4 maddesi kapsamına giren hususlardır Bu sebeple youmlnetmeliğin anılan huumlkmuumlnuumln
genişletici değil accedilıklayıcı tarzda kaleme alındığı soumlylenebilir
213 Kara Yolu Eşya Taşımacılığında Yetki Belgesi
Kara yoluyla uluslararası eşya taşımacılığı yapacakların yetki belgesi sahibi olması
gerekir Taşımanın şekline goumlre bu yetki belgesi aşağıdaki tuumlrlere ayrılır
C yetki belgesi Kara yoluyla uluslararası eşya taşımacılığı yapacaklara verilir
Taşımanın şekline goumlre aşağıdaki tuumlrlere ayrılır
(C1) yetki belgesi Belirli bir zaman tarifesine goumlre eşya taşıyacaklara
verilir
(C2) yetki belgesi Belirli bir zaman tarifesine uymaksızın eşya durumuna
goumlre sefer duumlzenleyerek taşıma yapacaklara verilir
(C3) yetki belgesi Ticari amaccedilla kayıt ve tescil edilmekle beraber
taşımacılık hariccedil taşıt sahibinin esas iştigal konusu ile ilgili taşımaları yapacaklara verilir
(C4) yetki belgesi Belirli bir zaman tarifesine uymaksızın ev eşyası
taşıması yapacaklara verilir
(C5) yetki belgesi Taşıt ve taşıt filosu kapasitesi aranmaksızın Tuumlrk Ticaret
Kanunursquonun 814 maddesinin 1 fıkrasına goumlre taşıma işini uumlzerine alan ve taşıma işlerini
organize eden taşıma işleri komisyoncularına (lojistik firmalara) verilir
(E) yetki belgesi Uluslararası taşımacılık yapacak kamu kuruluşlarına ve kamu
yararına ccedilalışan kuruluşlara verilir
(F) yetki belgesi Uluslararası yolcu taşımacılığı konusunda acentelik yapacaklara
verilir
(G) yetki belgesi Uluslararası eşya taşımacılığı konusunda acentelik yapacaklara
verilir
(H) yetki belgesi Uluslararası eşya taşımacılığı konusunda komisyonculuk
yapacaklara verilir
Yetki belgesi almak isteyen gerccedilek ve tuumlzel kişiler Ulaştırma Bakanlığınca verilecek
oumlrneğe uygun ldquobaşvuru formurdquo nun ilgili boumlluumlmuumlnuuml doldurarak bu formda belirtilen belgeler
ile birlikte Bakanlığa muumlracaat ederler
2131 Yetki Belgesi Alabilme Koşulları
Taşımacı olmak isteyen gerccedilek ve tuumlzel kişilerin TC uyruğunda olmaları
Gerccedilek kişi tuumlzel kişi kurucu ortakları ve tuumlzel kişiliği temsile yetkili youmlneticilerin
kaccedilakccedilılık dolandırıcılık inancı koumltuumlye kullanma ve Tuumlrk Ceza Kanunursquonun devletin
38
şahsiyetine karşı işlenen succedillarla Teroumlrle Muumlcadele Kanunu aleyhine işlenen succedillardan
huumlrriyeti bağlayıcı ceza ile huumlkuumlmluuml bulunmamaları
Tuumlzel kişilerin Tuumlrk Ticaret Kanunursquonda belirtilen tuumlzel kişilerden olmaları
Taşıma tuumlruumlne goumlre
(C1) ve (C2) yetki belgelerini veya bu belgelerden herhangi birini almak iccedilin
başvuranların kendi adına kayıt ve tescil edilmiş en az 10 adet taşıta ve 300 ton istiap
haddinde taşıt filosuna sahip olmaları
(C3) yetki belgesi almak iccedilin başvuranların kendi adına kayıt ve tescil edilmiş en
az 2 adet taşıta ve 20 ton istiap haddinde taşıt filosuna sahip olmaları (oumlzelliği olan
taşımalarda asgari iki taşıta sahip olunması kaydıyla bu 20 tonluk istiap haddi Ulaştırma
Bakanlığınca daha duumlşuumlk tutulabilir)
(C4) yetki belgesi almak iccedilin başvuranların kendi adına kayıt ve tescil edilmiş en
az 3 adet taşıta ve 30 ton istiap haddinde taşıt filosuna sahip olmaları
(E) yetki belgesi almak iccedilin başvuranların taşıt filosu kapasitesine bakılmaksızın
taşıtların kuruluş adına kayıt ve tescil edilmiş olmaları
(C5) yetki belgesi almak iccedilin başvuran lojistik firmaların (taşıma işleri
komisyoncuları) sermaye şirketi niteliğinde ve kayıtlı sermayelerinin en az 10000 YTL
olması Ulaştırma Bakanlığırsquona 200000 ABD doları tutarında kati ve suumlresiz banka teminat
mektubu vermeleri ticaret ve sanayi odalarına nakliyeci grubuna kayıtlı olmaları gerekir
Kayıtlı sermaye miktarı veveya banka mektubu tutarı Bakanlıkccedila bir katına kadar
artırılabilir
(C1) ve (C2) yetki belgesi almak iccedilin başvuranların ticaret veya sanayi odalarında
nakliyeci grubuna kayıtlı olmaları
(C3) yetki belgesi almak iccedilin başvuranların sanayi ve ticaret odalarında ilgili
meslek grubuna kayıtlı olmaları
(C4) yetki belgesi almak iccedilin başvuranların sanayi ve ticaret odalarında nakliyeci
grubuna kayıtlı olmaları
(C1) yetki belgesi almak iccedilin başvuranların ccedilalışmak istedikleri her yerleşim
biriminde en az bir tane yuumlk terminali kullanma hakkına yetki belgesinin geccedilerli olduğu
suumlrece sahip olmaları
Gerccedilek kişiler ve tuumlzel kişi youmlneticilerin Bakanlıkccedila belirlenecek kurum veya
kuruluşların accedilacağı eğitimden geccedilerek mesleki yeterlilik belgesi almaları şarttır
39
Resim 26 Kişi ve tuumlzel kişi youmlneticilerin eğitimi
2132 Acente ve Komisyonculuk Yetki Belgesi
Taşıma işleri acenteliği ve komisyonculuğu (lojistik firma) yapabilmek uumlzere Ulaştırma
Bakanlığırsquondan yetki belgesi alınması gereklidir Taşıma işleri acenteliği ve komisyonculuğu
yapmak isteyen gerccedilek ve tuumlzel kişilerin TC uyruğunda olmaları gerekir Ayrıca gerccedilek
kişi tuumlzel kişi kurucu ortakları ve tuumlzel kişiliği temsile yetkili youmlneticilerin kaccedilakccedilılık
dolandırıcılık inancı koumltuumlye kullanma ve Tuumlrk Ceza Kanunursquonun devletin şahsiyetine karşı
işlenen succedillarla Teroumlrle Muumlcadele Kanunu aleyhine işlenen succedillardan huumlrriyeti bağlayıcı
ceza ile huumlkuumlmluuml bulunmamaları gerekir Tuumlzel kişilerin Tuumlrk Ticaret Kanunursquonda belirtilen
tuumlzel kişilerden olmaları şartları aranmaktadır
(G) yetki belgesi almak iccedilin başvuranların sanayi ve ticaret odalarında acente
grubuna kayıtlı olmaları
(H) yetki belgesi almak iccedilin başvuranların sanayi ve ticaret odalarında nakliye
komisyoncusu grubuna kayıtlı olmaları
(G) ve (H) yetki belgesi almak iccedilin başvuranların yetki belgeleri suumlresince bu işe
elverişli bağımsız bir buumlroyu kullanma hakkına sahip olmaları
(G) yetki belgesi almak iccedilin başvuranların uluslararası eşya taşımacılığı yapma
hakkına sahip olan yerli veya yabancı en az bir taşımacı ile acentelik anlaşması bulunması
gerekir
40
Resim 27 Anlaşma
Taşıma işleri acenteliği ve komisyonculuğu alanındaki acentelik anlaşması ve bu
konudaki yasakları aşağıdaki gibi sıralamak muumlmkuumlnduumlr
Daha oumlnce yapılmış bir acentelik anlaşması olmaksızın bir taşımacı adına işlem
yapmak yasaktır
Acentelik anlaşmalarında ccedilalışma alanının kesin olarak belirlenmiş olması
zorunludur
(G) yetki belgesine sahip olanlar hiccedilbir zaman kendi namına uluslararası taşıma
yapamaz ve yaptıramaz
(H) yetki belgesi sahiplerinin kendi namına eşya taşıtabilmesi iccedilin bu taşımanın bir
muumlvekkil hesabına yapılması zorunludur Ancak (H) yetki belgesi sahipleri kendi nam ve
hesabına taşıma yapmaları hacirclinde taşımacı sayılacaklarından kendi nam ve hesabına taşıma
yapmak isteyenlerin bu youmlnetmelikte oumlngoumlruumllen taşımacı yetki belgelerinden birine sahip
olmaları gerekmektedir
Acentelik yetki belgesine sahip olanlar ayrıca taşımacı yetki belgesi alma şartlarını
da yerine getirdikleri takdirde isterlerse taşımacı yetki belgesini de alabilirler
Uluslararası taşımacı yetki belgesine sahip olan gerccedilek ve tuumlzel kişiler
youmlnetmelikte oumlngoumlruumllen diğer şartları yerine getirmeleri hacirclinde doğrudan kendi acente
veveya komisyonculuklarını uumlstlenmemek kaydıyla isterlerse (F) (G) ve (H) yetki
belgelerini de alabilirler
(B4) ve (C3) yetki belgesi sahipleri başkaları adına taşıma yapamayacakları gibi
(F) (G) ve (H) yetki belgesi sahipleriyle de taşıma soumlzleşmesi yapamazlar
41
Yetki belgesi alındıktan sonra yetki belgesi alan gerccedilek veya tuumlzel kişinin beyan
ettiği taşıtların kazaya uğraması el konulması satılması veya başka bir sebepten dolayı iş
goumlremez duruma gelmesi hacirclinde yetki belgesi sahibi durumu değişikliğin meydana geldiği
tarihten itibaren 60 guumln iccedilinde Bakanlığa bildirmek zorundadır Youmlnetmeliğin ilgili
maddelerindeki asgari değerin altına duumlşuumllmesi hacirclinde taşımacının bu asgari değerin altına
duumlşuumllduumlğuuml tarihten itibaren 90 guumln iccedilinde yeni taşıt veya taşıtları sağlaması gerekir
214 Taşımalarda Kullanılacak Taşıtlar
Yetki belgesi sahiplerinin yurt iccedilinde ve uluslararası taşımalarda kullanacakları buumltuumln
taşıtlar yalnız kendi adına kayıt ve tescil edilmiş oumlzmal ticari taşıtları olmalıdır
1061985 tarihli ve 3226 sayılı Finansal Kiralama Kanunu kapsamında sağlanan
taşıtlar bu Youmlnetmelikte belirtilen esaslar ccedilerccedilevesinde oumlzmal ticari taşıt olarak
değerlendirilir Bu yolla temin edilen taşıtların finansal kiralama tarihinin bitiminden
itibaren altmış guumln iccedilinde yetki belgesi sahibinin adına kayıt ve tescil edilmesi zorunludur
Bunun sağlanamaması veya finansal kiralama tarihinin uzatılmaması hacirclinde bu taşıt veya
taşıtlar yetki belgesi sahibinin taşıt belgesinden duumlşuumlluumlr
Yurt iccedili eşya ve kargo taşımalarında kullanılacak taşıtlar
Yurt iccedili eşya ve kargo taşımalarında yetki belgesinin alınabilmesi iccedilin gereken
asgari kapasiteyi sağlayacak sayıda oumlzmal ticari taşıtın ilk başvuru ve faaliyet suumlresince 19
yaşından diğer taşıtların ise 22 yaşından buumlyuumlk olmaması şarttır
Resim 28 Kara yolu taşıtı
Eşya ve kargo taşımaya mahsus her tuumlrluuml taşıt ile otomobiller taşıt belgesine
kaydedilebilir Ancak otomobiller asgari kapasite hesabında ve soumlzleşmeli taşıt kullanım
oranlarında dikkate alınmaz
Uluslararası eşya ve kargo taşımalarında kullanılacak taşıtlar
Uluslararası eşya ve kargo taşımalarında faaliyete esas olan yetki belgesinin
alınabilmesi iccedilin gereken asgari kapasiteyi sağlayacak sayıda oumlzmal ticari taşıtın ilk başvuru
ve faaliyet suumlresince 12 yaşından diğer taşıtların ise 20 yaşından buumlyuumlk olmaması şarttır
Eşya ve kargo taşımaya mahsus her tuumlrluuml taşıt ile otomobiller taşıt belgesine
kaydedilebilir
42
C2 C3 ve L2 yetki belgesi tuumlrleri iccedilin istiap haddi 35 tondan az olan taşıtlar ile
otomobiller diğer tuumlm yetki belgesi tuumlrleri iccedilin ise otomobiller asgari kapasite hesabında ve
soumlzleşmeli taşıt kullanım oranlarında dikkate alınmaz
Oto taşımaları ve oumlzelliği olan taşımalar iccedilin imal edilmiş oumlzel donanımlı taşıtlar
hariccedil istiap haddi 10 tondan az olan taşıtlara geccediliş belgesi tahsis edilmez
Taşıtlarda aranacak diğer hususlar
Taşıtın yaşı fabrikasında imal edildiği tarihten sonra gelen ilk takvim yılı esas
alınarak hesaplanır
Roumlmork ve yarı roumlmorklarda yaş şartı aranmaz
ldquoKamyon tek başına veya trafik tescil belgesinde roumlmork takabilirrdquo ifadesi varsa
roumlmorku ile birlikte ccedilekiciler ise yarı roumlmorkları ile birlikte bir birim taşıt sayılır
Ccedilekici sayısı kadar roumlmork veveya yarı roumlmorklar asgari kapasitenin
hesaplanmasında dikkate alınır
Taşıtların bu Youmlnetmeliğin oumlngoumlrduumlğuuml şartlara uygun olup-olmadığı oumlncelikle motorlu
araccedil tescil ve trafik belgelerindeki yazılı bilgilere goumlre tespit edilir Bakanlık gerek goumlrmesi
hacirclinde taşıtın fabrika imalatı varsa tadilatı ile ilgili teknik oumlzellikleri hakkında ayrıca bilgi
ve belge isteyebilir
B3 C1 D3 E1 E2 ve K2 yetki belgesi tuumlrleri iccedilin ihtiyari olmak uumlzere taşıtların
motorlu araccedil tescil ve trafik belgelerinde ticari olarak kayıt ve tescil edilmiş olmaları
zorunludur
İnsan dışındaki canlılar ile oumlzelliği olan eşyaların taşınmasında kullanılacak taşıtlarda
bu hususların motorlu araccedil tescil ve trafik belgelerinde belirtilmesi veya belgelendirilmesi
gerekir
Yetki belgesi sahiplerinin taşımalarında kullanacağı taşıtların bu youmlnetmelik ile 2918
sayılı Karayolları Trafik Kanunu ve 1871997 tarihli ve 23053 muumlkerrer sayılı Resmicirc
Gazetersquode yayımlanan Karayolları Trafik Youmlnetmeliğirsquonde belirlenen istiap haddi ağırlık
boyut ve yuumlksekliklerine uygun olması ve buna goumlre taşıma yapılması zorunludur
Eşya taşımalarında kullanılacak taşıtların kapalı kasa tenteli veya brandalı olması
şarttır Ancak accedilık olarak taşınması zorunlu olan eşyanın kara yolu trafik guumlvenliğini
tehlikeye duumlşuumlrmeyecek şekilde yuumlklenmesi ve bağlanması zorunludur
2141 Soumlzleşmeli Kullanılacak Taşıtlar
Yetki belgesi sahipleri taşıt belgelerinde kayıtlı oumlzmal ticari taşıtlarını yetki
belgesinden duumlşuumlmuumlnuuml yapmadan soumlzleşmeli taşıt olarak diğer bir yetki belgesi sahibine
kullandıramazlar
Taşıtını bir yetki belgesi sahibine soumlzleşme ile bağlayan taşıt sahipleri bu soumlzleşme
feshedilmedikccedile bir başka yetki belgesi sahibi ile soumlzleşme yapamazlar Buna aykırı
davranan taşıt sahiplerinin taşıtları bir ay suumlreyle parka ccedilekilir ve faaliyetine izin verilmez
43
Taşıt sahipleri ile yetki belgesi sahipleri arasında soumlzleşmeli taşıtlar iccedilin yapılacak
olan soumlzleşme bedellerinin guumlnuumln ekonomik şartlarına uygun olması zorunludur
Asgari soumlzleşme tutarları her yıl ocak ayı iccedilinde Bakanlıkccedila belirlenir Bu asgari
tutarlara uygun olmayan soumlzleşmeler reddedilir
Yetki belgesi sahipleri arıza kaza ve benzeri durumlarda diğer yetki belgesi
sahiplerinin taşıt belgelerinde kayıtlı oumlzmal ticari otobuumls kamyon ccedilekici yarı roumlmork ve
roumlmorklarını geccedilici olmak kaydıyla kullanabilirler Ancak bu durumu en geccedil yedi iş guumlnuuml
iccedilinde Bakanlığa yazılı olarak bildirmek zorundadırlar
Resim 29 Kaza
215 Taşımaların Duumlzenlenmesi Kota ve Geccediliş Uumlcretleri
2151 Taşımaların Duumlzenlenmesi
İkili taşımalarda uumlccediluumlncuuml uumllke ve transit taşımalarda yurt iccedili taşımaları aksatmamak
ve Tuumlrkiye uumlzerinden yapılan uluslararası taşımaları daha duumlzenli guumlvenli ve suumlratli kılmak
amacıyla gerektiğinde diğer taşıma sistemleriyle birlikte ve tamamlayıcı olmak uumlzere
altyapının fiziksel sınırları ile guumlzergacirchların belirlenmesine ilişkin mevzuat ccedilerccedilevesinde
Bakanlıkccedila kota sistemi uygulanabilir
Tuumlrkiye ile uluslararası kara yolu taşıması anlaşması olmayan uumllkelere ait taşıtlarla
Tuumlrkiyersquoye veya Tuumlrkiye uumlzerinden yapılacak taşımalarda kullanılacak her bir taşıt iccedilin
Bakanlıktan izin alınması şarttır
Yetki belgesi sahiplerinin taşımalarda kullanacakları Tuumlrk plakalı taşıtlar ile
Tuumlrkiyersquoye veveya Tuumlrkiye uumlzerinden taşıma yapacak yabancı plakalı taşıtların Karayolları
Trafik Youmlnetmeliğirsquonde oumlngoumlruumllen ağırlık ve boyutlara uygun olması şarttır
2152 Geccediliş Uumlcretleri
Kara yolunun bakımı korunması ile kara yolu ve taşımanın youmlnetimine ilişkin
giderlere katkıda bulunmak uumlzere yabancı plakalı taşıtlardan euro veya karşılığı Tuumlrkiye
Cumhuriyeti Merkez Bankasınca ilan edilen konvertıbl doumlviz veya Tuumlrk lirası olarak geccediliş
uumlcreti alınır
44
Koumlpruuml tuumlnel ve otoyol uumlcreti gibi kara yolu alt yapısının kullanılmasından alınan
uumlcret ile eşyakargo ve taşıtlar iccedilin yapılan hizmetlerin uumlcretleri bu geccediliş uumlcretlerine dacirchil
değildir
Bakanlık geccediliş uumlcretlerini tespit etmeye arttırmaya indirmeye veya kaldırmaya
yetkilidir
Bu uumlcretlerin tahakkuk ve tahsili sınır kapılarındaki Bakanlık birimine bağlı
sayman mutemetlerince veya Maliye Bakanlığırsquonca yapılır
Tuumlrkiyersquoye giriş guumlmruumlk kapılarında oumldenmesi gereken geccediliş uumlcretlerinin
oumldenmediği veya eksik oumldendiğinin tespiti hacirclinde oumldenmeyen veya eksik oumldenen uumlcretler
uumlccedil katı olarak alınır
Bu madde kapsamındaki uygulamaya youmlnelik duumlzenlemeler ile geccediliş uumlcretleri
Bakanlık tarafından hazırlanarak Resmicirc Gazetersquode yayımlanacak bir tebliğ ile yapılır
Tuumlrkiyersquonin taraf olduğu uluslararası anlaşma ve soumlzleşmelerin huumlkuumlmleri saklıdır
216 Suumlruumlcuumllerde Aranacak Şartlar
Suumlruumlcuumllerin yolcu ve eşya taşımacılığına ait taşıtlarda ccedilalışabilmesi iccedilin
Ticari taşıtın niteliğine goumlre suumlruumlcuuml belgesine sahip olmaları
Yolcu taşımacılığında en az lise veya dengi okullardan birini bitirmiş olmaları
Eşya ve kargo taşımacılığında ilkoumlğretim okullarından birini bitirmiş olmaları
Yuumlksek Oumlğretim Kurumlarının suumlruumlcuuml eğitimi veren boumlluumlmlerinden mezun olanlar
hariccedil Bakanlıkccedila belirlenecek kurum ve kuruluşların vereceği eğitimden geccedilerek suumlruumlcuuml
mesleki yeterlilik belgesi almaları
Suumlruumlcuumllerin bedeni ve psikoteknik accedilıdan sağlıklı olduklarını goumlsteren bir sağlık
raporunu yetkili sağlık kuruluşlarından her beş yılda bir almaları
Yolcu taşımacılığında ccedilalışacak otobuumls suumlruumlcuumllerinin 26 yaşından guumln almış ve 63
yaşından guumln almamış olmaları
Eşya ve kargo taşımacılığında ccedilalışacak suumlruumlcuumllerin 63 yaşından guumln almamış
olmaları
Tehlikeli madde taşımacılığı yapan suumlruumlcuumllerin ilgili mevzuatın suumlruumlcuumller iccedilin
zorunlu kıldığı eğitimi aldığını goumlsteren belgeye sahip olmaları
Uluslararası taşımalarda istihdam edilecek suumlruumlcuumllerin uyuşturucu silah insan ve
guumlmruumlk kaccedilakccedilılığı ile teroumlr succedillarından dolayı huumlrriyeti bağlayıcı ceza ile huumlkuumlmluuml
olmamaları şarttır
A3 yetki belgesi sahiplerinin suumlruumlcuumlsuumlz olarak kiraya verdikleri taşıtları kullanacak
olanların taşıtın niteliğine goumlre suumlruumlcuuml belgesine sahip olmaları gerekir Bu kişilerde bu
youmlnetmelikte suumlruumlcuumller iccedilin oumlngoumlruumllen diğer şartlar aranmaz
45
22 CMR Anlaşması (convention merchandises routier ticari
mallar guumlzergacirch anlaşması)
Kara yolu taşımacılığı ile ilgili uluslararası yasal duumlzenlemeler Birleşmiş Milletlerrsquoin
1956 yılındaki ldquoKara Yoluyla Uluslararası Eşya Taşıma Soumlzleşmesine İlişkin Anlaşmardquo (İng
convention on the contract for the ınternational carriage of goods by road-CMR) olarak
bilinen soumlzleşmesi ile yapılmıştır
CMR Anlaşması bir malın uluslararası taşımasında goumlreceği zarar ziyan kayıp ve
gecikmelerden goumlnderici taşıyıcı ve alıcı arasındaki sorumlulukları saptayan
yuumlkuumlmluumlluumlkleri belirleyen Birleşmiş Milletlerrsquoin youmlnetim ve goumlzetiminde uygulaması
sağlanan ccedilok uluslu bir anlaşmadır
Resim 210 CMR anlaşmasının geccedilerli olduğu taşıma modelleri
CMR Anlaşmasına taraf olan uumllkelerden birine veveya bu uumllkelere eşya taşınması
hacirclinde diğer uumllke konvansiyona taraf olsun veya olmasın taşıyıcının milliyetine
bakılmaksızın anlaşmada oumlngoumlruumllen ve taşıyıcıya yuumlklenen yuumlkuumlmluumlluumlkler geccedilerlidir
Tuumlrkiye CMR Anlaşmasırsquona 1993 yılında 14121993 tarih ve 21788 sayılı Resmicirc
Gazetersquode yayınlanan 3939 sayılı yasa ile taraf olmuştur Tuumlrkiyersquode kara yolu ile eşya
taşınmasına ilişkin sorumlulukları belirleyen kendi iccedil hukukuna ait iccedil duumlzenlemeler ise
10072003 tarih ve 4925 sayılı Kara yolu Taşıma Kanunu tarafından belirlenmiştir
Bu anlaşma oumlzel durumlar dışında yolun bir kısmında deniz demir yolu nehir kanal
veya hava yolu ile (yuumlk boşaltılmadan) taşındığı hacircllerde de taşımanın tuumlmuuml iccedilin uygulanır
CMR Anlaşması soumlzleşmede belirtildiği gibi yuumlkleme yeri ile teslim iccedilin belirlenen
yerin iki ayrı uumllkede olması hacirclinde yuumlklerin uumlcret karşılığında taşıt ile karadan taşınmasına
ait her tuumlrluuml soumlzleşmeyi kapsar Bu uumllkelerden en az birinin soumlzleşmeye taraf uumllke olması
zorunludur
CMR Anlaşmasırsquona goumlre taşıyıcı taşıma sırasında ortaya ccedilıkan kayıp hasar veya
gecikmelerden sorumludur Taşıyıcı ile goumlnderici arasında bir soumlzleşme yapılmış sayılır ve
tarafların sorumlulukları soumlzleşmeye konularak gelenekselleşmiş huumlkuumlmlere goumlre tayin edilir
46
Ancak bu gibi koşulların bulunmaması hacircllerinde de kara yolu taşıyıcısının sorumluluğu
yine CMR Anlaşması tarafından tayin edilir Kara yolu ile eşya taşınmasında sorumluluklar
kapsamında taşıma soumlzleşmeleri taşıyıcı goumlnderici ve alıcının sorumlulukları gibi konular
oumln plana ccedilıkmaktadır
Kara yoluyla yapılacak taşımacılıkta CMR (Convention Merchandises Routiers) 49
uumllkenin imzaladığı taşımacılık soumlzleşmesi kapsamında duumlzenlenen bir taşıma belgesidir
CMRa uumlye uumllkeler
Almanya Avusturya
Belccedilika Luumlksemburg
Fransa Hollanda
İtalya İspanya
Portekiz Danimarka
Finlandiya İngiltere Birleşik Krallığı
Yunanistan İsveccedil
İrlanda Bulgaristan
Hırvatistan Ccedilek Cumhuriyeti
Estonya Ermenistan
Guumlrcistan Macaristan
Makedonya Norveccedil
Litvanya Letonya
Moldovya Polonya
Romanya Rusya
Ukrayna Slovakya
Slovenya İsviccedilre
Tuumlrkiye Bosna-Hersek
Sırbistan Karadağ
Kazakistan İzlanda
Kırgızistan Fas
Tunus Beyaz Rusya
Tuumlrkmenistan Oumlzbekistan
Tacikistan İran
Azerbaycan
47
şeklinde sıralanabilir
Soumlz konusu belge kapsamı taşınacak eşyanın yuumlkleneceği yer ve teslim edileceği yerin
iki ayrı devlet sınırları iccedilinde olması ve en az bir tanesinin CMRa taraf uumllkelerden biri
olması zorunludur Kıymetli evrak niteliğinde değildir ve ciro kabiliyetleri yoktur Ancak
CMR soumlzleşmesinde malın muumllkiyetini goumlsteren (kıymetli evrak huumlkmuumlnde) belge
duumlzenlenmesi yalnızca CMRa taraf uumllkeler sınırları iccedilinde olması hacirclinde izin verilir
Resim 211 CMRrsquoa uumlye uumllkeler
221 Belgenin Oumlzellikleri
Navlun komisyoncusu veya taşımacılık şirketi tarafından alıcının adına duumlzenlenir
Malların belirtilen şartlarla taşınmak uumlzere iyi durumda teslim alındığını ve taşıma
soumlzleşmesinin yapıldığını goumlsteren hukuki bir delildir Ciro edilemez
CMRrsquonin uygulanabilmesi accedilısından taşımanın kara yolunda yapılması şarttır Ancak
eşyanın uumlzerine yuumlklenmiş olduğu taşıttan ayrılmadan bu taşıtla birlikte yolculuğun bir
boumlluumlmuumlnde denizde demir yolunda havada taşınmış olması taraflar arasındaki soumlzleşmenin
CMRrsquoye tabi kılınmasını engellemez
Bu belge doumlrt nuumlsha olarak duumlzenlenir goumlnderenin namına adına ve sevk makbuzu
olarak duumlzenlenir Soumlz konusu doumlrt nuumlshada goumlnderen ve taşıyıcı firma imza yetkilisi
tarafından imzalanır Senedin duumlzenlendiği uumllke hukukuna goumlre imzalar matbu olabilir ya da
imzaların yerine goumlnderenin ya da taşıyıcının muumlhuumlrleri basılabilir Birinci nuumlshası
goumlnderene verilir İkinci nuumlshası mal ile birlikte gider Uumlccediluumlncuuml nuumlshası ise taşıma firmasında
kalır CMR taşıma belgesi kanıt olarak buumlyuumlk oumlnem taşımaktadır Bu nedenle en az bir sene
saklanması uygun olacaktır
Uygulamada CMR soumlzleşmesine taraf olan uumllkeler arasında malı teslim eden ve
dolayısıyla kıymetli evrak huumlkmuumlnde kabul edilen CMR soumlzleşmeleri duumlzenlenebilmektedir
222 Uygulama Alanı
Bu anlaşma soumlzleşmede belirtildiği gibi yuumlkleme yeri ile teslim iccedilin belirlenen
yerin iki ayrı uumllkede olması hacirclinde uumlcret karşılığında yuumlklerin taşıt ile karadan taşınmasına
ait her soumlzleşmeyi kapsar Bu uumllkelerden en az birinin ldquoAkit uumllkerdquo olması zorunludur
48
Bu anlaşmanın uygulaması bakımından taşıt soumlzcuumlğuuml 19 Eyluumll 1949 tarihli Yol
Trafiği Anlaşması 4cuuml maddesinde tarif edilen motorlu taşıtlar dizi hacirclinde taşıtlar
roumlmorklar ve yarı roumlmorklar anlamına gelir
Bu anlaşma kapsamındaki taşıma devletler devlet kurumları veya devlet
kuruluşları tarafından yapıldığı hacircllerde de uygulanır
Aşağıdaki durumlarda anlaşma uygulanmaz
Uluslararası posta anlaşmaları gereğince yapılan taşımalarda
Cenaze taşımalarında
Ev eşyası taşımalarında
Akit taraflar iki veya birkaccedilı arasında yapacakları oumlzel anlaşmalarla bu anlaşma
huumlkuumlmlerini değiştirmemeyi kabul ederler Ancak anlaşmayı sınır trafiğine uygulamamak
veya tamamen kendi uumllkeleri iccedilindeki taşıma etkinliklerinde yuumlkler uumlzerinde hak iddia
etmeye yarayan sevk mektubunun kullanılmasına izin vermek gibi durumlar bunun
dışındadır
223 Taşıma Soumlzleşmesinin Akdedilmesi ve Uygulanması
Taşıma soumlzleşmesi bir sevk mektubunun duumlzenlenmesi ile gerccedilekleştirilir Bu
mektubun bulunması usule aykırı oluşu veya kaybolması bu anlaşma huumlkuumlmlerine uygun
olacak olan taşıma soumlzleşmesinin varlığı ve geccedilerliliğini etkilemez
Sevk mektubu uumlccedil nuumlsha hacirclinde duumlzenlenerek goumlnderici ve taşımacı tarafından
imzalanır Sevk mektubunun duumlzenlendiği uumllkedeki yasaları izin verdiğinde bu imzalar
matbaada basılabilir veya onların yerine goumlnderici ve taşımacının muumlhuumlrleri kullanılabilir
Birinci suret goumlndericiye verilir İkinci yuumlkle beraber gider Uumlccediluumlncuumlsuuml ise taşımacı tarafından
saklanır
Taşınacak yuumlklerin başka taşıtlara yuumlklenmesi gerekliği bunların ayrı ccedileşit yuumlkler
olduğu veya ayrı partilere boumlluumlnmesi durumunda goumlnderici veya taşımacı her ccedileşit ve parti
yuumlk iccedilin ayrı bir sevk mektubu istemek hakkına sahiptir
Sevk mektubu şu bilgileri iccedilerecektir
Sevk mektubu tarihi ve duumlzenleme yeri
Goumlndericinin adı ve adresi
Taşımacının isim ve adresi
Yuumlkuumln yuumlkleme yeri tarihi ve boşaltma iccedilin belirlenen yer
Yuumlkuumln goumlnderildiği kişinin isim ve adresi
Yuumlkuumln oumlzelliğinin tarifi ambalaj şekli ve tehlikeli yuumlkler soumlz konusu
olduğunda bunların herkesccedile anlaşılacak şekilde tarifi
Kaccedil parccedila olduğu ve bunların oumlzel marka ve sayıları
49
Yuumlkuumln bruumlt ağırlığı veya başka bir şekilde anlatılmış ise miktarı
Taşıma uumlcretleri (taşıma bedeli ek giderler guumlmruumlk resimleri ve
soumlzleşmenin akdinden teslime kadar yapılan diğer oumldemeler)
Guumlmruumlk ve diğer formaliteler iccedilin gerekli direktif
Aksine bir madde bulunmasına rağmen taşımanın bu anlaşma huumlkuumlmlerine
bağlı olduğu bildirir not
Gerekli durumlarda sevk mektubu şu bilgileri de ayrıca iccedilerecektir
Aktarmaya izin verilmediğini belirten not
Goumlndericinin oumldemeyi kabul ettiği oumldemeler
Yuumlkuumln tesliminde yapılacak oumldentilerin miktarı
Yuumlk değerinin beyanı ve tesliminde oumlzel faizi temsil eden miktar
Yuumlkuumln sigorta edilmesine dair goumlndericinin alıcıya vereceği direktif
Taşımanın tamamlanası iccedilin anlaşmaya varılmış zaman suumlresi
Taşımacıya verilen belgelerin listesi
Taraflar yarar goumlrduumlkleri diğer hususları da sevk mektubuna yazabilirler
Yuumlkuuml teslim aldığı sırada taşımacı şunları kontrol edecektir
Parccedila sayısı ve bunların uumlzerindeki marka ve numaralar bakımından sevk
mektubundaki beyanların doğruluğunu
Yuumlkuumln ve bunların goumlruumlnuumlşteki durumunu
Taşımacı bu maddenin 1 paragrafında belirtilen beyanları kontrol etmek
olanaklarından yoksun ise sevk mektubuna itiraz kayıtlarını yazacak ve bunların geccedilerli
nedenlerini de belirtecektir Aynı şekilde yuumlkuumln ve ambalajların goumlruumlnuumlşteki durumu ile
itiraz nedenlerini de accedilıklayacaktır Goumlnderici sevk mektubunda itiraz kayıtlarına bağlı
kalacağını accedilıkccedila kabul etmiş olmadıkccedila bu kayıtlar goumlndericiyi bağlamaz
Goumlnderici yuumlkuumln bruumlt ağırlığını veya bunların başka tuumlrluuml ifade edilmiş miktarlarını
kontrol etmesini taşımacıdan istemek hakkına sahiptir Ayrıca parccedilaların iccedileriğinin kontrol
edilmesini de isteyebilir Taşımacı kontrol giderlerini istemek hakkına da sahiptir
Kontrollerin sonuccedilları sevk mektubuna yazılır
Sevk mektubu taşıma soumlzleşmesinin akdini soumlzleşmelerin koşullarını ve yuumlklerin
taşımacı tarafından kabuluumlnuuml aksi kanıtlanıncaya kadar kanıt belgedir Sevk mektubunda
taşımacı tarafından beyan edilmiş itiraz kaydı yok ise karşıtı kanıtlanmadıkccedila teselluumlmde
yuumlkuumln ve ambalajlarının iyi durumda olduğu sayılarının marka ve numaralarının sevk
mektubunda yazılı olanlara uyduğu varsayılır
Goumlnderici kişilere malzemeye ve diğer yuumlklere gelecek zarar ziyan ve hasardan yuumlkuumln
kusurlu olarak ambalajlanmasından yuumlklenilecek oumldemelerden taşımacıya karşı sorumludur
50
Ancak yuumlkuumln kabuluumlnde kusur accedilık seccedilik ise ve taşımacı tarafından biliniyor ise ve bu
hususta bir itiraz beyanında bulunmamış ise bu huumlkuumlm geccedilersizdir
Malların tesliminden oumlnce tamamlanası gereken guumlmruumlk ve diğer formalitelerin yerine
getirilmesi iccedilin goumlnderici luumlzumlu belgeleri sevk mektubuna iliştirecek ya da taşımacıya
verecek ve talep ettiği diğer bilgileri kendisine sağlayacaktır
Resim 212 Guumlmruumlk işlemleri
Taşımacı bu belgelerle verilen bilgilerin doğruluğunu ve yeterliliğini incelemek
zorunda değildir Goumlnderici bu gibi belgelerin bulunmaması yetersiz olması veya usule
aykırı oluşundan doğacak zarar ziyan ve hasardan taşımacıya karşı sorumludur Ancak
taşımacının hatası veya ihmali goumlruumllen durumlar bu huumlkmuumln dışındadır
Sevk mektubunda belirtilen bu mektuba ekli veya kendilerine verilen belgelerin
kaybından veya hatalı kullanılmasından doğacak sonuccedillardan taşımacı komisyoncu gibi aynı
derecede sorumludur Ancak taşımacının oumldeyeceği tazminat yuumlkuumln kaybolması hacirclinde
oumldenecek tazminatı geccedilemez
Goumlnderici oumlzellikle taşımayı durdurmasını teslimin yapılacağı yeri değiştirmesini veya
sevk mektubunda goumlsterilen alıcıdan başkasına teslim etmesini istemek suretiyle yuumlke
tasarruf etme hakkına sahiptir
Sevk mektubunun ikinci nuumlshası alıcıya verildiği zaman goumlndericinin tasarruf hakkı
ortadan kalkar O andan itibaren taşımacı alıcının emirlerine uyacaktır
Bununla beraber goumlnderici tarafından sevk mektubuna bir not yazılmış ise sevk
mektubunun duumlzenlenmesinden sonra tasarruf hakkı alıcıya aittir
Tasarruf hakkını kullandığı sırada alıcı yuumlkuumln diğer bir kişiye teslimini emretmiş ise
bu diğer kişi başka alıcılar goumlstermek hakkına sahip değildir
Tasarruf hakkını kullanma aşağıdaki koşullara bağlıdır
Goumlnderici veya bu hakkı kullanmak isteyen alıcı taşımacıya verilen yeni talimatın
bulunduğu sevk mektubunu sunmalı ve bu talimatı yerine getirmenin gerektirdiği buumltuumln
masraf zarar ve ziyanı oumldemelidir
51
Bu talimatın yerine getirilmesi onları yerine getirecek kişinin eline geccediltiği anda
muumlmkuumln olmalı ve taşımacının normal işlerine engel olmalı ne de goumlnderilen diğer yuumlklerin
goumlnderici veya alıcılarına zarar vermelidir
Bu talimat goumlnderilen yuumlkuumln boumlluumlnmesine yol accedilmamalıdır
Yuumlkuumln teslim iccedilin belirtilen yere varışından sonra alıcı makbuz karşılığında kendisine
sevk mektubunun ikinci nuumlshasını ve yuumlkuuml teslim etmesini istemek hakkına sahiptir Yuumlkuuml
kaybolduğu saptanır veya oumlngoumlruumllen zamanın bitiminden sonra ulaşmaz ise taşıma
soumlzleşmesinden doğan hakları alıcı kendi adına taşımacıya karşı kullanmak hakkına sahiptir
Yuumlk teslim yerine varmadan oumlnce soumlzleşmeyi sevk mektubunda oumlngoumlruumllen koşullara
goumlre uygulamak herhangi bir nedenle gerccedilekleşemediğinde taşımacı yuumlke tasarruf etme
hakkına sahip olan kişiden talimat isteyecektir
Bununla beraber koşullar yuumlkuumln sevk mektubunda oumlngoumlruumllenlerden farklı bir şekilde
taşınmasına olanak sağlıyor ise ve taşımacı yuumlke tasarruf etmek hakkına sahip kişiden uygun
bir zaman iccedilinde talimat alamamış ise yuumlke tasarruf etme hakkına sahip kişinin yararlarına
en uygun goumlruumllen oumlnlemleri almakla yuumlkuumlmluumlduumlr
Yuumlkuumln teslim yerine varışından sonra koşullar bunların teslimini engellediği hacircllerde
taşımacı goumlndericiden talimat isteyecektir Eğer alıcı yuumlkuuml kabul etmezse goumlnderici sevk
mektubunun birinci nuumlshasını vermeden yuumlk uumlzerinde tasarruf etme hakkına sahiptir
Alıcı yuumlkuuml kabul etmemiş bile olsa taşımacıya goumlndericiden aksine talimat gelmedikccedile
bunların teslimini isteyebilir
Taşımacı talimat istemiyle yaptığı oumldemelerle bu talimatı yerine getirmenin
gerektirdiği oumldemeleri geri alma hakkına sahiptir Ancak bu oumldemelerin kendi kusur ve
ihmali yuumlzuumlnden yapılmamış olması gerekir
Mal ccedilabuk bozulan cinsten ise depolama oumldemeleri malın değeri ile uyumlu değilse
taşımacı yuumlke tasarruf etme hakkına sahip kişiden talimat beklemeden onları satabilir
Eğer mallar bu madde gereğince satılmış ise satıştan elde edilen para yuumlke ait
oumldemeler ccedilıktıktan sonra geriye kalan kısmı malları tasarruf etme hakkına sahip kişiye
verilir Şayet bu oumldemeler satıştan elde edilen paradan fazla ise taşımacı aradaki farkı tahsil
etme hakkına sahiptir
Satış hacirclinde takip edilecek usul malların satıldığı yerin kanun veya geleneklerine goumlre
saptanır
224 Taşımacının Sorumluluğu
Taşımacı yuumlkuuml teslim aldığı andan teslim edinceye kadar bunların kısmen veya
tamamen kaybından ve doğacak hasardan sorumludur
Eğer kayıp hasar veya gecikme istek sahibinin hatası veya ihmalinden taşımacının
hatasından değil de istek sahibinin verdiği talimattan yuumlke has bir kusurdan ya da
taşımacının oumlnlemesine olanak bulunmayan durumlardan ileri geliyorsa taşımacı sorumlu
tutulamaz
52
Taşımacı taşımayı yapmak iccedilin kullandığı kusurlu taşıttan bu taşıtı kiraladığı kişinin
veya vekilinin ya da ccedilalışanlarının hata veya ihmallerinden dolayı sorumludur
Kayıp veya hasar durumları aşağıda belirtilen koşullardan bir veya bir kaccedilının doğal
sonucu olan oumlzel risklerden doğmuş ise taşımacı sorumlu tutulamaz
Kullanılmasında anlaşmaya varılmış ve sevk mektubunda accedilıkccedila belirtmiş olduğu
uumlzere madenicirc levha ile kaplanmamış accedilık taşıtlar kullanılması
Ambalajlanmadıkları veya koumltuuml ambalajlandıkları zaman oumlzellikleri gereği fire
veren veya hasara uğrayan malların ambalajlanmaması veya hatalı ambalajlanmış olması
Yuumlkuumln goumlnderici alıcı veya bunlar adına hareket eden kişiler tarafından alınması
taşınması yuumlklenmesi yığılması veya boşaltılması
Resim 213 Yuumlkleme işlemleri
Oumlzellikle kırılma paslanma ccediluumlruumlme kuruma normal fire ya da guumlveden haşarattan
kısmen veya tamamen zarar goumlrebilecek malların oumlzelliği
Sandık ve paketlerin uumlzerindeki marka ve numaralar yetersiz veya hatalı ise
Canlı hayvan nakli
Kayıp hasar ve gecikmeye neden olan faktoumlrlerden bazıları bakımından bu maddeye
goumlre taşımacının sorumlu olmadığı hacircllerde yine maddeye goumlre sorumlu olduğu faktoumlrlerin
kayıp hasar ve gecikmeye yaptıkları katkı oranında sorumlu olacaktır
Kararlaştırılan zaman suumlresinin sona ermesini kovalayan 30 guumln iccedilinde veya
kararlaştırılan zaman suumlresi yoksa taşımacının yuumlkuuml teslim almasından sonra 60 guumln iccedilinde
yuumlkuumln teslim edilmemiş olması bunların kaybolduğuna kesin kanıt oluşturur ve bunun
uumlzerine hak sahibi yuumlkuuml kaybolmuş varsayacaktır
Kaybolan eşya karşılığında tazminatını aldıktan sonra hak sahibi yazı ile başvurarak
tazminatın oumldenmesini takip eden yıl iccedilinde mallar bulunduğu takdirde kendisine bilgi
verilmesini isteyebilir Bu başvurunun alındığı kendisine yazı ile bildirilir
53
Hak sahibi kendisine bilgi verilmesini takiben 30 guumln iccedilinde sevk mektubunda
goumlsterilen uumlcretleri oumldemesi ve ayrıca aldığı tazminatı geri oumldemesi karşılığında malın
kendisine teslim edilmesini isteyebilir
Eğer yuumlk taşıma soumlzleşmesi gereğince tahsil edilmesi gereken malın teslimindeki
oumldeme yapılmadan alıcıya teslim edilmiş ise taşımacı goumlndericiye tazminat oumldemekle
yuumlkuumlmluumlduumlr Bu tazminat goumlndericinin alıcı aleyhine dava accedilmak hakkını ortadan
kaldırmamak koşuluyla adı geccedilen oumldemenin miktarını geccedilemez
Goumlnderici taşımacıya yuumlk verdiğinde kendisine tehlikenin gerccedilek oumlzelliklerini bildirir
ve gerekiyorsa alınacak oumlnlemleri belirtir Eğer bu bilgiler sevk mektubuna yazılmamış ise
bu yuumlkuuml taşımanın oluşturduğu tehlikenin gerccedilek iccedileriğini taşımacının bildiğini başka
yollarla kanıtlamak goumlnderici veya alıcıya duumlşer
Bu anlaşmanın huumlkuumlmleri gereğince bir taşıyıcı yuumlkuumln kısmen veya tamamen
kaybından dolayı tazminat oumldemekle sorumlu tutulduğundan bu tazminatın yuumlkuumln taşınmak
uumlzere kabul edildiği yer ve zamandaki kıymetine goumlre hesaplanır
Malın kıymeti ticaret borsası fiyatına goumlre saptanır Eğer boumlyle bir fiyat yoksa geccedilerli
piyasa fiyatlarına goumlre bir tespit yapılır Eğer ne ticaret borsası fiyatı ne de geccedilerli piyasa
fiyatı mevcut değilse tespit aynı cins ve kalitedeki malların normal kıymetine goumlre yapılır
Tazminat noksan olan bruumlt ağırlığın beher kilogramı iccedilin 25 frangı geccedilemez Frank bir
gramın 1031i ağırlığında safiyeti binde 900 olan altın franktır
Yuumlkuumln taşınması dolayısıyla oumldenen taşıma uumlcreti guumlmruumlk resimleri ve diğer
oumldemelerde malın tamamen kaybedilmesi hacirclinde tamamen oumldenir Kısmen kaybolma
hacirclinde ise karşılaşılan zarar oranında oumldeme yapılır Bunlar dışında başka tazminat
oumldenmez Gecikme hacirclinde hak sahibi zarar ve ziyanın bundan ileri geldiğini kanıtlarsa
taşımacı bu zarar ve ziyan iccedilin taşıma uumlcretini geccedilmemek uumlzere tazminat oumlder
Kaybolma hasar veya kararlaştırılan zaman suumlresinin aşılması hacirclinde goumlnderici
belirlenecek bu uumlcret oumldenmesi karşılığında teslim suumlresi iccedilin oumldenecek oumlzel faizin miktarını
tayin eder ve bunu sevk mektubuna yazar
Hak sahibi oumldenecek tazminat iccedilin faiz isteyebilir Yılda 5 uumlzerinden hesap edilecek
bu faiz oumldeme isteğinin yazılı olarak taşımacıya goumlnderildiği tarihten başlar Boumlyle bir
istekte bulunmamış ise tahakkuk dava accedilıldığı tarihten itibaren yapılır
Tazminatın hesaplanmasında asıl olan unsurlar oumldemenin istendiği uumllke parası ile ifade
edilmediği zaman soumlz konusu tazminatın o uumllke parasına ccedilevrilmesi oumldemenin yapılacağı
guumln ve yerde uygulanan kura goumlre saptanır
Yuumlruumlrluumlkte olan yasaya goumlre bu anlaşmaya goumlre yapılan taşımadan oluşan zarar ziyan
veya gecikme soumlzleşme dışı bir isteme yol accediltığı hacircllerde taşımacı sorumluluğu dışında veya
oumldeyeceği tazminatı tespit ya da sınırlayan bu anlaşma huumlkuumlmlerinden yararlanabilir
Hasar taşımacının kendi koumltuuml hareketinden veya davaya bakan mahkemenin kararı ile
isteyerek koumltuuml harekete eşdeğer sayılan kusurundan ileri gelmiş ise taşımacı sorumluluğunu
54
dışlayan veya sınırlayan ya da kanıt yuumlkuumlnuuml karşı tarafa yuumlkleyen bu maddenin
huumlkuumlmlerinden yararlanamaz
Bilerek koumltuuml hareket veya kusur taşımacının vekil veya ccedilalışanları tarafından ya da
taşıma işinde kullanıldığı başka kişiler tarafından goumlrevleri sırasında işlenmiş ise aynı
huumlkuumlm uygulanır Bundan başka boumlyle bir durumda adı geccedilen vekiller ccedilalışanlar ve diğer
kişiler kişisel sorumlulukları youmlnuumlnden bu boumlluumlm huumlkuumlmlerinden yararlanamazlar
55
UYGULAMA FAALİYETİ İşlem Basamakları Oumlneriler
Kara Yolu Taşıma
Kanunursquonun amacı ve
uygulama sahasını kavrayınız
Kanunun taşıma işleri işletmecileri ve ccedilalışanları
ile ilgili unsurları değerlendiriniz
Kara yolu eşya
taşımacılığında yetki belgesi
ccedileşitlerini ve yetki belgesi
alabilme koşullarını kavrayınız
Yetki belgelerini birbirlerinden oumlzelliklerine goumlre
ayırt edebilmeye ccedilalışınız
Kara yolu eşya
taşımacılığında kullanılan
taşıtları ve bunların yasal
oumlzelliklerini kavrayınız
Kiralama yoluyla kullanılan ya da oumlz mal
araccedilların yasaya goumlre değerlendirilme şekillerini ayırt
etmeye ccedilalışınız
CMR belgesinin
oumlzelliklerini kavrayınız Hangi tuumlr taşımalarda uygulanacağına hukuki
boyutlarına dikkat ediniz Taşıma soumlzleşmesinin
imzalanması ve uygulanması
aşamalarını kavrayınız
Taşıma soumlzleşmesi accedilısından sevk mektubunun
duumlzenlenmesinin oumlnemine dikkat ediniz
Sevk mektubunda
goumlndericiye ve taşımacıya
duumlşen goumlrev ve sorumlulukları
kavrayınız
Taşımadan kaynaklanan hata ve kusurlardan
doğan zararların taraflara getirdiği sorumluluğu
değerlendiriniz
UYGULAMA FAALİYETİ
56
OumlLCcedilME VE DEĞERLENDİRME A- OBJEKTİF TESTLER (OumlLCcedilME SORULARI)
Aşağıdaki soruları dikkatlice okuyunuz ve doğru seccedileneği işaretleyiniz
1- Aşağıdakilerden hangisi Kara Yolu Taşıma Kanunursquonun genel amaccedilları arasındadır
A) Kara yolu taşımalarını uumllke ekonomisinin gerektirdiği şekilde duumlzenlemek
B) Taşımada duumlzeni ve guumlvenliği sağlamak
C) Taşımacı acente ve taşıma işleri komisyoncuları ile nakliyat ambarı ve kargo
işletmeciliği ve benzeri hizmetlerin şartlarını belirlemek
D) Hepsi
2- Aşağıdakilerden hangisi ticari fatura duumlzenlenirken yapılacak yanlış bir uygulamadır
A) Nakliyat ambarı işletmecileri C) Oto galeri işletmecileri
B) Kargo işletmecileri D) Taşıma işleri organizatoumlrleri
3- Aşağıdakilerden hangisi yetki belgesi alabilme koşulları arasında yer almaz
A) Kendi adına kayıtlı en az 4 adet taşıta ve 50 ton istiap haddinde taşıt filosuna
sahip olmak
B) Yetki iccedilin başvuranların ticaret ve sanayi odalarında nakliyeci grubuna kayıtlı
olmak
C) Bakanlıkccedila belirlenecek kurum veya kuruluşların accedilacağı eğitimden geccedilerek
mesleki yeterlilik belgesi almak
D) Yetki belgesi almak iccedilin başvuranların yetki belgeleri suumlresince bu işe elverişli
bağımsız bir buumlroyu kullanma hakkına sahip olmak
4- Aşağıdaki hangisi suumlruumlcuumllerde aranan şartlar arasında yer almaz
A) Ticari taşıtın niteliğine goumlre suumlruumlcuuml belgesine sahip olmak
B) Yolcu taşımacılığında en az lise veya dengi okullardan birini bitirmiş olmak
C) Eşya ve kargo taşımacılığında ilkoumlğretim okullarından birini bitirmiş olmak
D) Ccedilalışacak suumlruumlcuumllerin 65 yaşından guumln almamış olmak
5- CMR belgesi kaccedil nuumlsha olarak duumlzenlenir
A) 2 C) 4 B) 3 D) 5
6- Sevk mektubu kaccedil nuumlsha olarak duumlzenlenir
A) 2 C) 4 B) 3 D) 5
OumlLCcedilME VE DEĞERLENDİRME
57
7- Aşağıdakilerden hangisi taşımacının taşıma sırasında hatalı veya kusurlu sayılamayacağı
hacircller arasında yer almaz
A) Fire verebilecek malların ambalajlanmaması veya hatalı ambalajlanmış olması
B) Yuumlkuumln taşıyan tarafından yuumlklenmesi yığılması veya boşaltılması
C) Sandık veya paketlerin uumlzerindeki marka veya numaraların hatalı oluşu
D) Canlı hayvan nakli
DEĞERLENDİRME
Cevaplarınızı cevap anahtarıyla karşılaştırınız Yanlış cevap verdiğiniz ya da cevap
verirken teredduumlt ettiğiniz sorularla ilgili konuları faaliyete geri doumlnerek tekrarlayınız
Cevaplarınızın tuumlmuuml doğru ise bir sonraki uygulama testine geccediliniz
58
Aşağıda kara yolu eşya taşımacılığının yasal ccedilerccedilevesi ile ilgili uygulamalarda
karşınıza ccedilıkacak durumlar sıralanmıştır Kara yolu eşya taşımacılığının yasal ccedilerccedilevesi ile
ilgili listelenen davranışları tabloda bulunan değerlendirme oumllccedileğine goumlre değerlendiriniz
DEĞERLENDİRME
Yapılan değerlendirme sonunda ldquoHayırrdquo şeklindeki cevaplarınızı bir daha goumlzden
geccediliriniz Kendinizi yeterli goumlrmuumlyorsanız oumlğrenme faaliyetini tekrar ediniz Buumltuumln
cevaplarınız ldquoEvetrdquo ise diğer faaliyete geccediliniz
Değerlendirme Oumllccediluumltleri Evet Hayır
1- Kara Yolu Taşıma Kanunursquonun amacı ve uygulama sahasını
kavradınız mı
2- Kara yolu eşya taşımacılığında yetki belgesi ccedileşitlerini ve
yetki belgesi alabilme koşullarını kavradınız mı
3- Kara yolu eşya taşımacılığında kullanılan taşıtları ve bunların
yasal oumlzelliklerini kavradınız mı
4- CMR belgesinin oumlzelliklerini kavradınız mı
5- Taşıma soumlzleşmesinin imzalanması ve uygulanması
aşamalarını kavradınız mı
6- Sevk mektubunda goumlndericiye ve taşımacıya duumlşen goumlrev ve
sorumlulukları kavradınız mı
UYGULAMALI TEST
59
OumlĞRENME FAALİYETİ-3
Ofis yuumlkleme sahası ve depo ortamında bilgisayar yazıcı ve faks gibi donanımları
kullanarak AETR kuralları Ulaştırma Bakanlığı normlarına uygun şekilde Uluslar arası
Karayolu Eşya Taşımacılığının bileşenleri işlemlerini yapabileceksiniz
Kara yolu yuumlk ve araccedil tuumlrleri hakkında bilgi edininiz
Suumlruumlcuumllerin uluslararası kara yolu eşya taşımacılığında uyması gereken kurallar
hakkında bilgi edininiz
Konsolidasyon ve dekonsolidasyon terimlerini araştırınız
Yuumlk teklifleri ve doldurulması gereken teklif formlarını temin edip inceleyiniz
Bu araştırmaları yaparken bulabileceğiniz resim katalog dergi vb dokuumlmanları
sınıf ortamına getirerek bilgilerinizi arkadaşlarınızla paylaşınız
Araştırma yaparken ccedilevrenizde bulunan lojistik firmalardan ya da nakliye firmaları ile
kargo hizmeti veren firmalardan işletmelerin ilgili boumlluumlmlerinden ve youmlneticilerinden
yararlanabilirsiniz Ayrıca internet ortamında bu şirketlerin sitelerine girerek gerekli bilgi ve
dokuumlmanları elde edebilirsiniz
3 ULUSLARARASI KARA YOLU EŞYA
TAŞIMACILIĞININ BİLEŞENLERİ Uluslarararası kara yolu taşımacılığının fiziksel eşya akışında rol oynayan uumlccedil temel
oumlğesi bulunmaktadır Bunlar suumlruumlcuumller araccedillar ve yuumlkler olarak belirtilebilir
31 Suumlruumlcuumller
Nakliye araccedillarının suumlruumlcuumlleri farklı proseduumlr ve uygulamaların bulunduğu uluslararası
geccedilişlerde oumlnemli konulardan biridir Araccedil suumlruumlcuumllerinin ccedilalışma ve dinlenme suumlreleri
ccedilalışma koşulları ve yasal duumlzenlemeler AETR Soumlzleşmesirsquonde belirtilmektedir Avrupa
Birliğirsquonde suumlruumlcuumllerle ilgili duumlzenlemeler ise 1985 yılı ve 382085EC sayılı talimatında
belirtilmektedir Uluslararası Kara Yolu Taşımacılığı Yapan Taşıtlarda Ccedilalışan Personelin
Ccedilalışmalarına İlişkin Avrupa Anlaşmasırsquona (AETR) goumlre
OumlĞRENME FAALİYETİndash3
ARAŞTIRMA
AMACcedil
60
311 Suumlruumlcuumllerin Oumlzellikleri
Yuumlk taşımacılığı işinde ccedilalışan suumlruumlcuumllerin yaşları en az
Varsa roumlmork veya yarı roumlmorklar dacirchil olmak uumlzere muumlsaade edilen azami
ağırlığı 75 tonu aşmayan taşıtlar iccedilin 18
Diğer taşıtlar iccedilin 21 ancak ilgili kişi ldquoAkit taraflarrdquo dan biri tarafından
tanınan kara yoluyla yuumlk taşıması iccedilin kullanılacak taşıtların suumlruumlcuumlleri iccedilin accedilılan bir eğitim
kursunu bitirdiğini teyit eder bir profesyonel yeterlik sertifikasına sahipse 18rsquodir ldquoAkit
taraflarrdquo bu anlaşmaya goumlre uluslararası yuumlk taşıma işinde ccedilalışacak suumlruumlcuumllere ilişkin halen
ulusal duumlzeyde uygulanan minimum eğitim seviyeleri ve diğer koşulları birbirlerine
bildirirler
Resim 31 Suumlruumlcuumller
Yolcu taşımada ccedilalışan her suumlruumlcuuml 21 yaşında olur Aracın normal olarak uumlslendiği
yerden yarıccedilapı 50 kilometreden uzağa yolcu taşımasında ccedilalışan her suumlruumlcuuml ayrıca aşağıdaki
koşullardan birini karşılamalıdır
Muumlsaade edilen azami ağırlığı en az 35 ton olan taşıtların suumlruumlcuumlsuuml olarak en
az bir yıl yuumlk taşıma işinde ccedilalışmış olmalı
Aracın normal olarak uumlslendiği yerden yarıccedilapı 50 kilometreden fazla
uzaklığa yolcu seferi yapan araccedillarda en az bir yıl veya yetkili merciin oumlyle ccedilalışmış olmakla
gerekli deneyimi kazandığı takdirine bağlı olarak bu anlaşmanın konusunu teşkil etmeyen
diğer tuumlrden yolcu seferlerinde en az bir yıl ccedilalışmış olmalı
Kara yoluyla yolcu taşıma amaccedillı taşıtların suumlruumlcuumlleri iccedilin accedilılan bir eğitim
kursunu tamamlamış olduğunu teyit eden ldquoAkit taraflarrdquo dan biri tarafından tanınan
profesyonel yeterlik sertifikasına sahip olmalıdır
61
312 Taşıt Kullanma Suumlreleri
Guumlnluumlk dinlenme suumlresi iki adet guumlnluumlk dinlenme suumlresi ile haftalık dinlenme
suumlresi arasında kalan araccedil kullanma suumlresi guumlnluumlk taşıt kullanma suumlresi dir dokuz (9) saati
geccedilmez Bu suumlre bir hafta iccedilinde iki kez on saate ccedilıkarılabilir Bir suumlruumlcuuml altı kez guumlnluumlk taşıt
kullanma suumlresini aşmadan belirtilen haftalık bir dinlenme suumlresi kullanır Toplam taşıt
kullanma suumlresi altı guumln boyunca altı guumlnluumlk maksimum taşıt kullanma suumlresini aşmamış ise
haftalık dinlenme suumlresi altıncı guumlnuumln sonuna ertelenebilir Tarifeli seferler dışında
uluslararası yolcu taşımada altı ve altıncı ibarelerinin yerine sırasıyla on iki ve on
ikinci ibareleri kullanılır
On beş guumlnluumlk suumlrede toplam taşıt kullanma suumlresi doksan saati geccedilemez
313 Molalar
Doumlrt saat otuz dakikalık taşıt kullanma suumlresinin sonunda suumlruumlcuuml bir dinlenme
suumlresini kullanmaya başlamayacaksa en az kırk beş (45) dakikalık bir mola verir
Bu mola her biri taşıt kullanma suumlresine dağıtılmış veya 1 maddedeki huumlkme
uygun biccedilimde bu suumlrenin hemen bitiminde kullanılacak en az on beş (15) dakika
olabilecek molalar ile değiştirilebilir
Resim 32 Mola
Bu molalar boyunca suumlruumlcuuml diğer bir işle meşgul olamaz Bu madde ile ilgili
olarak bekleme suumlresi hareket hacirclindeki bir taşıtta taşıtı suumlrmeden geccedilen suumlre feribotta
yahut trende geccedilen suumlre diğer iş olarak anlaşılmaz
Accedilıklanan bu molalar guumlnluumlk dinlenme suumlresi olarak kabul edilemez
314 Dinlenme Suumlreleri
Her yirmi doumlrt saatlik suumlre iccedilinde suumlruumlcuuml kesintisiz en az on bir (11) saatlik guumlnluumlk
dinlenme suumlresi kullanır Bu suumlre bir hafta boyunca uumlccedil defadan fazla olmamalı Dinlenme
suumlresini takip eden hafta bitmeden oumlnce telafi edileceği garanti edilerek kesintisiz en az
dokuz saate indirilebilir Yukarıda belirtildiği şekliyle dinlenme suumlresi azaltılmamışsa bir
tanesi kesintisiz en az sekiz saat olacak şekilde yirmi doumlrt saatte iki veya uumlccedil kez
kullanılabilir Bu durumda dinlenmenin en az suumlresi on iki (12) saate ccedilıkarılır
Otuz saatlik suumlrede taşıt en az iki suumlruumlcuuml tarafından suumlruumlluumlyorsa her bir suumlruumlcuuml sekiz
(8) saatten az olmayan kesintisiz dinlenme suumlresi kullanır
62
Bir haftada 1 ve 2 maddelerde soumlzuuml edilen dinlenme suumlrelerinden biri haftalık
dinlenmeye eklenerek kesintisiz toplam kırk beş saate uzatılır Bu dinlenme suumlresi taşıtın
veya suumlruumlcuumlnuumln normal olarak uumlslendiği yerde geccedilirilecekse kesintisiz en az otuz altı saate
başka bir yerde kullanılacaksa kesintisiz en az yirmi doumlrt saate indirilebilir Bu indirimlerin
her biri hangi haftaya ait dinlenme suumlresi ise o haftayı takip eden uumlccediluumlncuuml hafta sona ermeden
oumlnce tek bir buumltuumln hacirclinde kullanılacak şekilde yapılan indirime eş suumlreyle telafi edilir
Bir hafta başlayıp takip eden haftaya sarkan dinlenme suumlresi haftalardan her
ikisinden birine eklenebilir
İlgili kişinin talebi uumlzerine guumlnluumlk veveya haftalık dinlenme suumlresinde yapılan
kesintileri telafi mahiyetinde kullanılan herhangi bir dinlenme en az sekiz saatlik diğer
dinlenmeyle birleştirilir ve aracın park yerinde veya suumlruumlcuumlnuumln uumls tuttuğu yerde kullanması
garanti altına alınır
Guumlnluumlk dinlenme suumlresi taşıt hareket hacirclinde değilken bir ranza ile donatılmışsa
taşıtta kullanılabilir
Resim 33 Taşıt dinlenme ranzası
Yuumlk ya da yolcu taşıma işinde ccedilalışan suumlruumlcuuml feribot veya trenle nakledilen bir
taşıta eşlik ediyorsa guumlnluumlk dinlenme suumlresi aşağıdaki koşulların sağlanmasına bağlı olarak
en fazla bir kez boumlluumlnebilir Guumlnluumlk dinlenme suumlresinin karada geccedilirilen parccedilası feribotta
veya trende geccedilirilen parccedilasından oumlnce veya sonra kullanılabilir olmalıdır Guumlnluumlk dinlenme
suumlresinin bu iki parccedilası arasında kalan suumlre muumlmkuumln olduğunca kısa tutulmalı ve guumlmruumlk
formaliteleri de yuumlkleme ve indirme işlemlerine dacirchil olmak uumlzere bu işlemlerin oumlncesi ya da
sonrasında bir saati hiccedilbir şekilde aşmamalıdır Bu dinlenme suumlrelerinin her ikisinde de
suumlruumlcuuml bir ranza (yatak) veya kuşeti kullanabilmelidir Bu şekilde boumlluumlnen guumlnluumlk dinlenme
suumlresi iki saat uzatılır
Taşıma şirketleri iccedilin tır suumlruumlcuumlleri muumlşteri ile suumlrekli yuumlz yuumlze gelmesi
nedeniyle hayaticirc derecede oumlnemlidir Suumlruumlcuumllerin kılık kıyafeti konuşması iş bilgisi ve
tecruumlbesi nakliye operasyonunun başarısını etkileyen oumlnemli unsurların başında gelmektedir
Bu nedenle suumlruumlcuumlnuumln seccedililmesi işe alınması ve uygulamanın bir parccedilası hacircline gelmesi
taşıma şirketleri iccedilin kritik bir faktoumlrduumlr Suumlruumlcuumlden beklentiler genel olarak şu başlıklar
altında toplanabilir
63
Suumlruumlcuumlnuumln duumlruumlst ve guumlvenilir olması
Araccedil kullanımında ehil olması
Guumlmruumlk işlemlerini ve dokuumlmantasyonu bilmesi
Yuumlkleme ve boşaltmalara nezaret etmesi
Duumlzenli olarak şirket merkezine yol yuumlk ve guumlmruumlk konuları başta olmak uumlzere
tuumlm konular hakkında rapor vermesi
Muumlşteri ile sağlıklı iletişim kurabilme yeteneği olması
Kıyafet ve davranışları ile şirketi temsil edebilir nitelikte olmasıdır
32 Araccedillar
CMR Anlaşmasırsquonda ldquotaşıtrdquo soumlzcuumlğuuml 19 Eyluumll 1949 tarihli Yol Trafik Anlaşması
doumlrduumlncuuml maddesinde tarif edilen motorlu taşıtlar dizi hacirclinde taşıtlar roumlmorklar ve yarı
roumlmorklar anlamına gelir
Ulaştırma Bakanlığının Eşya Taşımasına Dair Youmlnetmeliğirsquone goumlre uluslararası eşya
taşımacılığında kullanılacak taşıtlarda 15 yaşından buumlyuumlk istiap haddinin 10 tondan kuumlccediluumlk
olmaması zorunludur Taşıtın yaşı fabrikasından imal edildiği tarihten sonra gelen ilk
takvim yılı esas alınarak hesaplanır Roumlmork ve yarı roumlmorklarda yaş şartı aranmaz Ccedilekici
roumlmork veya yarı roumlmork ile birlikte bir taşıt sayılır (C3) (C4) ve (E) tuumlruuml yetki belgesi
sahibi olan taşımacıların yapacakları taşımalarda taşınan eşyanın ve taşıtın oumlzelliği dikkate
alınarak taşıtların istiap hadleri Ulaştırma Bakanlığınca daha duumlşuumlk tutulabilir
Resim 34 Kara yolu taşıma aracı
Uluslararası taşıma yapabilmek iccedilin Ulaştırma Bakanlığının istemiş olduğu (C1) ve
(C2) tuumlruuml yetki belgesi sahibi olan taşımacıların yapacakları taşımalarda taşınan eşyanın
miktarı cinsi taşıma suumlresi ve mesafesi dikkate alınarak taşıtların istiap haddi Ulaştırma
Bakanlığınca belirli bir suumlre iccedilin 5 tona kadar duumlşuumlruumllebilir yaşları da 20rsquoye kadar
yuumlkseltilebilir 17021995 tarih ve 9565976 sayılı kararına goumlre Avruparsquoya youmlnelik olmayan
yurt dışı taşımalarında kullanılacak taşıtlarda yaş sınırı aranmamaktadır
64
Uluslararası taşımadaki bu kısıtlamalar Tuumlrkiye accedilısından Avrupa Birliğirsquone ve diğer
Avrupa uumllkelerine transit geccediliş yapabilmek iccedilin minimum standartları oluşturur Aksi hacirclde
mevzuata uyulmadığından uluslararası taşımacılık engellenmektedir
321 Treyler
Treyler bir kamyon tarafından ccedilekilen ve taşıyacağı yuumlkuumln oumlzelliklerine has bir şekilde
tasarlanıp imal edilen en az bir dingilli ve ccedilekildiği kamyona ccedileki oku doumlner tabla kanca vb
adlarla tanımlanan bir bağlantı aygıtı ile bağlanan yuumlk taşıma amaccedillı kara yolu taşıt aracıdır
Resim 35 Uluslararası taşımacılıkta treyler
1970lsquoli yıllarda kara yolu taşımacılığının gelişmesiyle Tuumlrk taşımacıların filolarına
giren ilk araccedil olan Amerikan yapımı ldquodorsey trailersrdquo markalı semi-treylerlerden esinlenerek
lsquotreylerrsquo ismi ortaya ccedilıkmıştır Soumlylenişi bakımında kolay olması nedeniyle nakliye
sektoumlruumlnde yaygın olarak kabul goumlrmuumlştuumlr
Teknik olarak treyler deyince ilk akla gelen bir ccedilekicinin arkasında yuumlk taşımaya
yarayan accedilık ya da kapalı araccedillardır Treyler tehlikeli maddeler dacirchil olmak uumlzere her tuumlrluuml
yuumlkuuml bir noktadan başka bir noktaya taşımak uumlzere kullanılır
Treylerler taşıdıkları yuumlk ve kullanım alanlarına goumlre ccedilok farklı oumlzellikler goumlstermekte
ve değişik isimler almaktadır Ancak kısaca soumlylemek gerekirse kuru yuumlk taşımacılığı iccedilin
tenteli ve perdeli tip semi-treylerler kullanılırken askılı tekstil dağıtım veya hava kargo
paletlerinin kara yolu ile taşınmasında kullanılmak uumlzere imal edilmekte olan ve kutu tipi
tabir edilen aluumlminyum goumlvdeli araccedillar da mevcuttur Ayrıca rulo sac taşıması araccedil
taşıması granuumll veya sıvı madde taşıması iccedilin ayrı ayrı oumlzelliklere sahip oumlzel araccedillar da
sektoumlrde kullanılmaktadır
Uluslararası kara yolu eşya taşımacılığında kullanılan treylerler yuumlkleme hacimlerine
goumlre farklılıklar taşımaktadır Genel olarak en ccedilok kullanılan treyler ccedileşitleri şu şekilde
sınıflandırılır
Kuru yuumlk semi treyler
Optima treyler
Jumbo treyler
65
3211 Semi Treyler
İngilizcersquode ldquoSemi Traillerrdquo Fransızcarsquoda ldquoSemi Remorquerdquo olarak adlandırılan
treylerlerin Tuumlrkccedilersquode tam karşılığı bulunmamaktadır Bir motora sahip ccedilekici araccedil
tarafından ccedilekilen ve taşıyacağı yuumlkuumln oumlzelliklerine has bir şekilde tasarlanıp imal edilen en
az bir dingilli ve ccedilekildiği araca king adı verilen bir araccedilla bağlanan yuumlk taşıma amaccedillı kara
yolu taşıt aracıdır
Semi-treyler dingil lastik fren suumlspansiyon ABS vb yuumlruumlyuumlş grubu ve guumlvenlik
aygıtlarına sahip olmakla birlikte motora sahip değildir İccedil hacmi 86 m3 tuumlr Boyutları 1360
m247 m255 m (boyenyuumlkseklik) dir Kendi arasında ccedileşitlere ayrılır
Damper şasi semi - treyler
Frigofrik semi-treyler
Belli bir ısıya sahip olması gerekli olup da nakliye sonunda herhangi bir şekilde
tazeliğinden veya formundan bir şey kaybetmemesi gereken uumlruumlnlerin taşınması frigofrik
treylerler ile yapılır Uumlruumlnuumln en oumlnemli oumlzelliği sızdırmazlık ve ısı geccedilirmemesidir Bazı
markalar -18 dereceye kadar her şeyi muhafaza etme oumlzelliğine sahiptir Ccediloğunlukla gıda
sektoumlruumlne hitap eden bu treylerlere soğutucu uumlnitelerle 4 zamanlı 4 silindirli motorlar ilave
edilir
Maksima semi-treyler
Resim 36 Frigofrik semindashtreyler ve damper şasi semi-treyler
Resim 37 Maksima semi-treyler
66
Tenteli treylerler
Ulusal ve uluslararası nakliye sektoumlruumlne youmlnelik her tuumlrluuml kuru yuumlk kağıt sac
taşımacılığı yapabilen treylerlerdir Kendi iccedillerinde standart tenteli ile kayar perde ve ccedilatılı
olmak uumlzere uumlccedile ayrılır Bu tip treylerleri genelde meşrubat firmaları tercih etmektedir
Perdeli olması treylerin istenilen kısmından istenildiği kadar yuumlk boşaltması imkacircnını verir
Resim 38 Tenteli treyler
Tankerler
Tankerlerin kapasitesi ve iccedilindeki boumllmeleri markalara goumlre değişkendir 35 bin litre
bruumlt hacmi olabileceği gibi iccedilinde 2-3 hatta doumlrt boumllme olabilir Genelde muumlşterinin isteğine
goumlre oumlzel yapılır Tehlikeli madde taşımacılığı sıvı gıda uumlruumlnleri vb alanlarda kullanılır
Resim 39 Tanker
Konteyner taşıyıcılar
Konteyner bir ccedileşit değiştirilebilir yuumlkleme kabıdır Bu kapların iki yer arasında
muhtelif taşıtlar kullanılarak taşınmasına da lsquokonteyner taşımacılığırsquo denir Platform tip
uzun platform tip ve kılccedilık tip platform olarak uumlccedile ayrılır 20 30 40rsquolık ve uzun tip
platformda da 45rsquolik konteyner taşıyabilir Konteyner taşımacılığında dingiller şasinin
mukavemeti ve kilitler ccedilok oumlnemlidir
67
Resim 310 Konteyner taşıyıcı treyler
3212 Optima Treyler
Optima tuumlruuml treylerin iccedil hacmi 91 m3 tuumlr Boyutları iccedilten iccedile 1360227270 mrsquo dir
Resim 311 Optima treyler genel goumlruumlnuumlş
3213 Jumbo Treyler
Jumbo treyler deveboynu olarak adlandırılan oumln boumlluumlmuuml ile arka boşluk toplam
yuumlkleme hacmi 97 m3 tuumlr Boyutları iccedilten iccedile 394247255 m ve 999247301 mrsquo dir
Resim 312 Jumbo treyler
68
Tablo 31 Treyler oumllccediluumlleri
69
33 Yuumlkler
Kara yolu taşımacılığında yuumlkler uumlccedil farklı şekilde sınıflandırılır
Niteliklerine goumlre yuumlkler
Araccedil kapasitesine goumlre yuumlkler
Teslim yerlerine goumlre yuumlkler
331 Niteliklerine Goumlre Yuumlkler
3311 Genel Yuumlkler
Oumlzel bir hizmet veya depolama gerektirmeyen tehlikeli madde bozulabilir gıda veya
canlı hayvan sınıfına girmeyen kuru ve temiz goumlnderiye ldquoGenel Yuumlkrdquo denir
3312 Oumlzellik Taşıyan Yuumlkler
Kara yolu taşımacılığında bazı yuumlklerin taşınması oumlzellik arz etmektedir Bu uumlruumlnlerin
araccedillara yuumlklenmesi taşınması ve boşaltılması diğer sıradan yuumlk taşınmasına goumlre bir takım
ilave oumlzellikleri gerektirmektedir
Resim 313 Oumlzellik taşıyan yuumlkler
Uluslar arası kara yolu eşya taşımacılığında oumlzellik taşıyan yuumlkler şunlardır
Bozulabilir gıda maddeleri
Tehlikeli maddeler
Canlı hayvanlar
332 Araccedil Kapasitesine Goumlre Yuumlkler
Lojistik firma muumlşteriye bilgisayar ortamında Resim 113rsquote goumlruumllen ldquoBoş Araccedil
Bildirim Formunurdquo goumlndererek firmanın taşıtacağı yuumlk ccedileşidini ve buna goumlre talep ettiği araccedil
bilgilerini kendisinden ister
Lojistik firmaya gelen araccedil bildirim formu yardımıyla firma muumlşterinin yuumlkuuml
doğrultusunda en uygun araccedil seccedilimini yapacaktır Kara yolu eşya taşımacılığında yuumlkler araccedil
kapasitelerine goumlre iki ana gruba ayrılabilir Bunlar
70
Tam kamyon yuumlkuuml
Parsiyel (grupaj) yuumlkler
Resim 314 Boş araccedil bildirim formu
3321 Tam Kamyon Yuumlkuuml
FTL ( full track loading) dolu kamyon yuumlkuumlduumlr Bir muumlşteriye ait tam kamyon dolusu
yuumlkuumln genellikle tek teslim yerindeki alıcısına teslim edilmesi şeklindedir Aynı teslim yeri
olduğunda aynı kara yolu konşimentosu farklı teslim yerleri olduğunda farklı kara yolu
konşimentosu duumlzenlenmektedir
3322 Parsiyel (Grupaj) Yuumlkler
Parsiyel (grupaj) yuumlkler İngilizce bir kamyonu doldurmayan yuumlk (less than track
loading - LTL) anlamına gelmektedir Aynı taşıma guumlzergacirchı uumlzerinde bulunan farklı
goumlndericilere ait kuumlccediluumlk hacimdeki yuumlklerin birleştirilerek aynı kamyon ile sevk edilmesidir
71
a Yuumlk Konsolidasyonu
Yuumlk konsolidasyonu lojistik sektoumlruumlnuumln vazgeccedililmez temel kavramlarından biridir
Konsolidasyon lojistik terim olarak birleştirme manasında kullanılmaktadır Lojistikte taşıma
maliyetlerinin yuumlkuumln hacmi ve taşıma mesafesiyle doğrudan ilişkisi olması yuumlk
konsolidasyonu konusunu oumlnemli bir yere getirmektedir
Yuumlk konsolidasyonunun planlanabilmesi iccedilin hem mevcut hem de planlanan stok
durumla ilgili guumlvenilir gerccedilek zamanlı bilgiye ihtiyaccedil duyulmaktadır Aynı zamanda
planlanan konsolidasyonun gerccedilekleştirilebilmesi iccedilin uumlretim programı ile eş zamanlı ccedilalışma
da yapılması gereklidir
LTL veya parsiyel yuumlklerin sevkiyatında yuumlklerin bir araccedilta birleştirilmesi yuumlk
konsolidasyonunun temel başlangıccedil noktasını oluşturmaktadır Aynı youmlne giden yuumlklerin
konsolide edilip birden fazla araccedil yerine tek bir araccedilla sevk edilmesi taşıma maliyetlerini
duumlşuumlrmektedir
Resim 315 Yuumlk konsolidasyonu
Aynı youmlnuuml aynı boumllge olarak ele almak konsolidasyonu boumllgesel teslimatlarda ccedilok
sayıda ayrı ayrı kuumlccediluumlk yuumlklemeler yapmak yerine tek bir araccedilla konsolide etmek boumllgesel
teslimatlar ve elleccedilleme işlemleri iccedilin oumldenen parayı optimize ederken taşımacılık
maliyetlerini duumlşuumlrerek toplam maliyetin indirgenmesini sağlamaktadır
Bu şekilde yuumlklerin konsolide edilmesi lojistikte yeni fırsatların ortaya ccedilıkmasına
neden olmaktadır lsquoZaman Bazlı Lojistikrsquo kavramı oumln plana ccedilıkmakta stokların en aza
indirilmesi guumlvenlik stoklarının miktarının azaltılması ile muumlşteri taleplerinin
karşılanmasında yuumlk konsolidasyonu oumlnemli accedilılımları da beraberinde getirmektedir
Tedarik zincirinin tuumlmuuml ele alındığında stokların takibi talebin youmlnetilmesi suumlrecini
daha yakın şekilde yapılandırılmasıyla teslimatların aralıklarının azaltılmasına katkı
sağlanmakta sonuccedilta konsolidasyonla daha kuumlccediluumlk ve sık siparişler olarak geri doumlnmektedir
Zaman bazlı strateji kullanıldığında konsolidasyon sayesinde taşımacılık maliyetlerini
kontrol edebilmek muumlmkuumln olabilmektedir Bunun iccedilin lojistik sektoumlruumlnde ccedilalışan firmalar
dikkatini taşımacılıkta konsolidasyonun faydalarını anlayabilecek şekilde odaklaması
gerekmektedir Gecikmeleri oumlnleyebilmek iccedilin konsolidasyonlar sipariş ve depolama
suumlreccedillerinden daha oumlncelikli olarak planlanmalıdır
Lojistik sektoumlruumlnde reaktif yaklaşıma goumlre taşımacılık faaliyetleri yuumlklerin konsolide
edilebilmesi iccedilin kuumlccediluumlk siparişleri daha buumlyuumlk yuumlklemelere doumlnuumlştuumlrecek şekilde hazırlıklı
72
olmayı gerektirir Reaktif konsolidasyonun başarılabilmesi yuumlklerin zamanında hazır
olmasına lojistik hizmet verenlerin yuumlkleme planlarına ve yuumlklerin konsolide edilebilecek
coğrafi dağılımlarına bağlı olmaktadır
Proaktif yaklaşımda ise yuumlk konsolidasyonu planlaması uumlreticinin pazar ve satış
tahminine uumlretim programlarına ve stok durumuna bağlı olarak belirlenebilmektedir
Konsolidasyonun yapılabilmesinde temel zorluk ister reaktif isterse proaktif olsun
lojistik tahminlemede yaşanan zorluklardır
Resim 316 Lojistik tahminleme
Bu zorlukların aşılması lojistik hizmet alan işletmelerin maliyetlerinin azaltılması
stokların duumlşuumlruumllmesi teslimatların daha duumlzenli hacircle getirilebilmesi aynı şekilde lojistik
hizmet verenler iccedilin de işletmelerinin başarılı olabilmesi hizmet alanlar ile hizmet verenlerin
birlikte ccedilalışmasına bağlıdır
b Dekonsolidasyon
Yuumlkuumln konsolidasyonu yani sevk edilecek malların bir terminalde birleştirilmesi
terminallerin verimli ccedilalışması iccedilin bir oumln şart olmaktadır Diğer yandan terminallere gelen
malların diğer taşıma sistemlerine aktarılması veya muumlşterilere dağıtımını sağlayacak
dekonsolidasyon konusu da konsolidasyon kadar oumln plana ccedilıkmaktadır
Dekonsolidasyon hizmetleri sonucunda navlun uumlcretleri ve transit zamanlar
azaltılabilir Giderek artan trafik sıkışıklığı problemine kuumlccediluumlk ccedilapta fakat etkili ccediloumlzuumlmler
sunulabilir
Rekabetin giderek arttığı bir duumlnyada uluslararası taşımacılıkta yuumlkuuml doğru yere doğru
zamanda doğru koşullarda ve en uygun maliyette iletilebilmek en oumlnemli amaccedil hacircline
gelmiştir Bu amacı gerccedilekleştirebilmenin bir parccedilası da terminallere gelen yuumlklerin
dağıtımında dekonsolidasyon suumlrecinin idaresi olmaktadır
Dekonsolidasyon verimliliği artırmak ve ekonomi sağlamak amacıyla yuumlklerin
boumlluumlnerek kuumlccediluumlk yuumlkler hacircline getirilerek gidecekleri teslim noktalarına goumlre sevk edilmek
uumlzere dağıtım merkezleri olarak terminallerde gerekli organizasyonlara tabi tutulmasıdır
Ayrıştırılmış kuumlccediluumlk kuumlmelere boumlluumlnmuumlş farklı teslim noktaları iccedilin yuumlklerin
dekonsolidasyonunda her bir yuumlk kuumlmesinin dağıtımın optimizasyonunu sağlayacak şekilde
73
yapılandırılması gereklidir Bunun iccedilin terminallere gelen yuumlklerin muumlşterilere yuumlk teslim
guumlzergacirchlarına ve teslim zamanlarına goumlre nakliye depolama sigorta ve diğer işlemleri
planlanmalıdır
Resim 317 Dekonsolidasyon işlemleri
Guumlnuumlmuumlzde gelişmiş uumllkelerde uumlretici perakendeci arasında teslimat ilişkisinin
kurularak gelen yuumlklerin ayrıştırılıp doğrudan depo antrepo gibi ara bekleme suumlreccedilleri
atlanarak kısa suumlrede teslimatlar sağlanabilmektedir
Bu şekilde uumlreticindashperakendeci hatta son kullanıcıya doğrudan teslimatların
yapılabilmesinde terminallerin roluumlnuumln gittikccedile artmakta olduğu goumlruumllmektedir Terminaller
dekonsolidasyon yapabilecek seviyede iş anlayışlarının geliştirmeleri sayesinde rollerinin
ccedilok daha hayaticirc boyuta ulaştığı anlaşılmaktadır Dekonsolidasyon merkezi kullanmanın en
buumlyuumlk faydası goumlnderici ve alıcılar uumlzerinde olmaktadır Bunlar
Uumlreticiler ve alıcılar iccedilin daha az emniyet stokları
Talep youmlnetimine dayalı stok seviye kontrol sistemleri
Pazara ccedilok daha kısa suumlrede ulaşım
Muumlşteri hizmetlerinin gelişmesi
Esnek ve kolay karar verme suumlreccedilleri
Maliyetlerdeki oumlnemli azalmalar şeklinde sayılabilir
Dekonsolidasyon hizmetlerinin genel iş akış suumlrecine bakıldığında suumlrecin uumlreticilerin
siparişlerin alınma aşamasından başlayarak yuumlklerin terminallerde boşaltılması yuumlklerin
accedilılması yuumlklerin yeniden duumlzenlenmesi etiketleme ve diğer işlemlerin yapılması daha
sonra teslim noktalarına goumlre tekrar konsolide etme terminal iccedilinde elleccedilleme ve stok
alanlarına yerleştirme yeniden yuumlkleme ve dağıtımı kapsamaktadır Ayrıca teslimatı
yapılmış olan yuumlklerin sağlıklı olarak ulaştığına dair kayıtların alınması da bu suumlrece dacirchil
edilmektedir
Dekonsolidasyon hizmetleri sonucunda navlun uumlcretleri ve transit zamanlar
azaltılabilir Giderek artan trafik sıkışıklığı problemine kuumlccediluumlk ccedilapta fakat etkili ccediloumlzuumlmler
sunulabilir Dekonsolidasyon rekabetin hızla arttığı guumlnuumlmuumlzde taşımacılık hatlarında ve
dağıtım merkezlerinde oluşan yoğunluğun azaltılmasında oumlnemli adımlardan biri olmaktadır
74
333 Teslim Yerlerine Goumlre Yuumlkler
Kara yolu taşımacılığında yuumlkler teslim yerlerine goumlre iki gruba ayrılır Bunlar
Tek yuumlkleme ve tek teslim adresi olan yuumlkler
Birden fazla teslim adresi bulunan yuumlkler
3331 Tek Yuumlkleme ve Tek Teslim Yeri Olan Yuumlkler
Yuumlkleme ve boşaltma işlemleri tek bir adreste yapılan uluslararası yuumlklerdir Oumlrneğin
A (İstanbul-Tuumlrkiye) noktasından yuumlklenen eşyanın B (Frankfurt-Almanya) varış noktasında
teslim edilmesidir Uygulamada genellikle goumlnderici muumlşteriden ccedilıkış noktası uumlretim yeri
veya depo eşya teslim ve boşaltma noktası ise alıcı muumlşteri deposudur
Kara yolu taşımacılığında taşıyıcı olarak lojistik firma boşaltmada suumlrat ve zaman
tasarrufu sağlaması doumlnuumlş seferi planlamasının daha kolay ve guumlmruumlkleme işlemlerinin daha
suumlratli gerccedilekleşmesi nedeni ile tek bir teslim adresinde yuumlkuuml bulunan sevkiyatları tercih
etmektedir
3332 Birden Fazla Teslim Yeri Bulunan Yuumlkler
Birden fazla teslim yeri bulunan yuumlklerin sevkiyatı yurt dışındaki farklı boumllgelere
malların teslim edilmesidir Treylerin birden fazla teslim yerine taşıdığı yuumlkleri parccedilalar
hacirclinde teslim etmesi hem zaman hem de taşıma maliyetine olumsuz etkide bulunmaktadır
Planlamanın yeterince yapılamadığı kuumlccediluumlk hacimli işletmelerin tarifeli olmayan taşımalarda
kullanmak zorunda kaldığı bir youmlntem olarak goumlruumllmektedir
Resim 318 Teslim yerlerine goumlre yuumlklerin ayrılması
Uluslararası kara yolu taşımacılığında birden fazla teslim yeri bulunan yuumlk sevkiyatı
sıklıkla rastlanan bir durumdur Oumlrneğin A (İstanbul-Tuumlrkiye) ccedilıkış noktasında farklı
goumlndericilerin kuumlccediluumlk hacimli parsiyel yuumlkleri bir araccedilta toplanarak Avrupa Birliği iccedilinde
farklı B C D E ve F varış noktalarına kara yolu ile dağıtımı yapılabilmektedir
334 Lojistik Firma ve Yuumlk Temini
Kara yolu eşya taşımacılığında lojistik firmanın taşıma organizatoumlruuml olarak başlıca
roluuml taşımacılıkta goumlndericilerin yuumlklerinin teslim yerlerine en iyi koşullarda ulaştırılmasına
youmlnelik faaliyetlerde bulunmasıdır
75
Kara yolu ile yapılacak olan uluslararası taşıma suumlreci sipariş alımı ile başlar
Muumlşterinin vereceği siparişin daha oumlnce yapılmış olan hizmet soumlzleşmesine uygun olması
gerekir Alınan siparişlerin soumlzleşme şartlarına uygun olup olmadığı denetlenmelidir
Yapılan denetim sonunda siparişin soumlzleşme şartlarına uygun olmayan konuları muumlşteri ile
goumlruumlşuumllerek soumlzleşme şartlarına uygun hacircle getirilmelidir
Siparişle ilgili olarak gerccedilekleştirilecek olan sevkiyatın sorunsuz bir şekilde
yapılabilmesi iccedilin gerekli koordinasyonun sağlanması gerekir Yapılacak olan sevkiyatta
oumlnemli olan unsurlar şunlardır
Doğru mal
Doğru araccedillar
Doğru zaman
En duumlşuumlk maliyetle taşımak
En guumlvenli şekilde alıcısına ulaştırmaktır
Goumlndericinin lojistik firmadan beklentisi sadece rekabetccedili fiyatlara dayanmamakta
sevk edilecek eşyaya ait taşıma deneyimi ve taşımanın emniyetli bir şekilde yapılması ve
uumlruumlnlerin tam zamanında teslim edilmesi başta olmak uumlzere hizmet kalitesi yuumlksek bir
şekilde yerine getirebilmesine bağlı olmaktadır
Bu nedenle lojistik firmanın yuumlkuumln temin edilmesi teklif tuumlrleri yuumlklerin araccedil
tuumlrlerine ve teslim yerlerine goumlre tasnifi gibi pek ccedilok konuda planlama yapması gerekir
Lojistik firmanın yuumlk temini iccedilin başvurduğu başlıca youmlntemler
Lojistik firmanın pazarlama ccedilalışmaları sonucu kazanılan muumlşterilere ait yuumlkler
Konsolidasyonu yapmak uumlzere alt yuumlkleyicilerin aktardıkları yuumlkler
Yurt dışı acentesinin youmlnlendirdiği yuumlklerdir
Resim 319 Lojistik firmanın iletişim kanalları ile yuumlk temini
Lojistik firma tanıtım reklam promosyon ccedilalışmaları gibi pazarlama faaliyetleri
sonucu yeni muumlşteriler edinerek goumlndericilerden yeni yuumlk talepleri temin edebilir
Lojistik firmanın yuumlk temininin bir başka yolu ise alt yuumlkleyicilerden aldıkları
yuumlklerdir Lojistik firmanın en oumlnemli rekabet avantajı yuumlk konsolidasyonu yapmasıdır
Sevkiyat iccedilin yeterli yuumlk hacmine ulaşamayan lojistik firmalar yuumlklerini diğer lojistik
76
firmalara devrederek birleştirir Ayrıca yurt dışı temsilcisi veya acenteler kendilerine gelen
yuumlk siparişlerini lojistik firmalara aktarabilir
Ccedileşitli youmlntemler ile yuumlk temin eden lojistik firma farklı iletişim kanalları vasıtası ile
temin ettiği bu yuumlklerin resmi bağlantısını gerccedilekleştirir
Faks ile sipariş alımı
İnternet uumlzerinden sipariş alımı
3341 Faks ile Sipariş Alımı
Siparişin faks ile alınması durumunda hizmet talep formu (Yuumlkleme talimatı formu)
muumlşteriye oumlnceden goumlnderilmelidir Muumlşteri firma sevkiyatla ilgili buumltuumln bilgileri form
uumlzerinde doldurarak lojistik firmaya faks ile goumlndermelidir Hizmet talep formu uumlzerine
doldurulacak bilgiler doğru ve eksiksiz olmalıdır
Resim 320 Faks ile sipariş alımı
3342 İnternet Uumlzerinden Sipariş Alımı
Lojistik firmaların birccediloğunun internet sitelerinde hizmet talep formları vardır
Muumlşteriler lojistik firmanın internet sitesindeki hizmet talep formunu doldurarak da sipariş
bildirimi yapabilir
Resim 321 İnternet uumlzerinden sipariş alımı
Teknolojideki gelişmeler lojistik sektoumlruumlnde de kendini goumlstermiştir Geleneksel sipariş
alma youmlntemleri yerini internet uumlzerinden sipariş alımlarına bırakmıştır İnternet uumlzerinden
alınan siparişler her iki tarafın da zaman kazanmasına fırsat tanımaktadır Daha hızlı işlem
yapılabilmektedir
77
335 Lojistik Firma ve Teklif Tuumlrleri
Lojistik firmanın muumlşterilerine vereceği teklifler iki gruba ayrılır Bunlar
Tarifeli sevkiyat iccedilin verilen teklifler
Yuumlk bazında verilen teklifler
Resim 322 Teklif verme
3351 Tarifeli Sevkiyat İccedilin Verilen Teklifler
Tarifeli sevkiyat iccedilin verilen teklifler 3 aylık 6 aylık 1 yıllık veya daha uzun doumlnemde
suumlrekli ccedilalışma potansiyeli bulunan yuumlklere youmlnelik tekliflerdir
Tarifeli sevkiyatlar uumllkenin ihracat ve ithalat hacimlerindeki ekonomik
dalgalanmalardan etkilenmeyen uzun doumlnemli iş ve fiyat garantisi bulunan yuumlklemelerdir
Fiyatlar ve kacircrlılık genellikle yuumlk bazında verilen sevkiyatlara goumlre daha duumlşuumlk olmaktadır
Tarifeli sevkiyatlar hacim olarak genelde şu oumlzellikleri taşımaktadır
Tam kamyon yuumlkuuml (FTL) veya katlarıdır
Aynı kamyonda tek bir alıcıya youmlnelik yuumlkler bulunmaktadır
Homojen (aynı oumlzellikte) yuumlklerden oluşmaktadır
Teslim noktaları birdir ya da ccedilok az sayıdadır
Tarifeli teklif ccedilalışma biccedilimi ile goumlnderici alıcı ve lojistik firmanın karşılıklı olarak
geleceğe youmlnelik planlama yapması kolaylaşmakta faaliyetlerin gerccedilekleştirilmesine youmlnelik
stratejiler oluşturabilmektedir
3352 Yuumlk Bazında Verilen Teklifler
Yuumlk bazında verilen teklifler muumlşterilere bir defaya mahsus taşımalar iccedilin verilen
tekliflerdir Genellikle bir veya birkaccedil kamyonluk parsiyel yuumlkleri kapsayan hacimdedir
Lojistik firma yuumlk bazında gelen talepleri sevkiyat ve rekabet durumunu goumlz oumlnuumlne
alarak değerlendirmektedir Bu amaccedilla ccedilıkış yeri yuumlkuumln cinsi ambalaj tuumlruuml ile oumllccediluumllerini baz
alarak navlun fiyatlandırması yapma yoluna gitmektedir
Yuumlk bazında ccedilalışmalar toplam hacim olarak genellikle tarifeli ccedilalışmalara goumlre daha
duumlşuumlk seviyededir Geleceğe youmlnelik bir plan yapılamaması ve mevsimsel yuumlk
78
dalgalanmalarından etkilenmesi nedeniyle yuumlk bazında verilen teklifler lojistik firma iccedilin
tercih edilen ccedilalışma youmlntemi olmamaktadır
Resim 323 Kamyon yuumlkuuml
336 Lojistik Firmaya Gelen Yuumlk Taleplerinin Değerlendirilmesi
Hizmet sektoumlruumlnde faaliyet goumlsteren bir işletme olan lojistik firma muumlşteriye verdiği
tarifeli ya da tarifesiz sevkiyat tekliflerinde muumlşteri istek ve ihtiyaccedillarının neler olduğunu
accedilık bir şekilde ortaya koymalıdır
Bu nedenle muumlşterilerinden gelen taleplerin neler olduğunu ve hangi hizmetleri
kapsadığını goumlsteren yanlış anlamalara meydan vermeyecek ve gelecekteki muhtemel
belirsizlik durumunda bir ispat belgesi (karine) oumlzelliğini taşıyan lsquoYuumlk Talep Formursquo
muumlşteriye goumlnderilerek (Resim 123) talepler yazılı olarak alınmalıdır Soumlzluuml alınan yuumlk
talepleri mutlaka yazılı hacircle doumlnuumlştuumlruumllmelidir
Lojistik firma yuumlk talep formunda talep edilen hizmetlerin kapsamını incelemeli
hizmeti en iyi şekilde gerccedilekleştirecek bir teklif hazırlamalıdır Lojistik firmanın hizmet
alanı dışında bulunan konular muumlşteriye accedilık bir şekilde anlatılmalıdır Lojistik firma
muumlşteri ilişkilerinde yol goumlsterici bir rol uumlstlenmeli danışmanlık goumlrevini de yerine
getirmelidir
Lojistik firma talep formunda yer alan hizmetleri veremeyecek durumda ise bunu
accedilıkccedila muumlşteriye bildirerek muumlşterinin mallarını zamanında yerine ulaştırabilmesi iccedilin başka
bir firmaya youmlnelmesini sağlamalıdır
79
Resim 324 Yuumlk teklif başvuru formu
80
UYGULAMA FAALİYETİ
İşlem Basamakları Oumlneriler
AETR Anlaşması
normlarına bağlı kalarak
suumlruumlcuumllerin kullanacakları
araccedillara yaş olarak
uygunluğunu denetleyiniz
Denetim sırasında araccedilların toplam ağırlığına
yolcu ya da yuumlk taşıma durumuna ve gidilecek
mesafenin uzunluğuna dikkat ediniz
AETR Anlaşma
koşullarına goumlre suumlruumlcuumllerin
dinlenme ve mola suumlrelerine
uyup uymadıklarını
denetleyiniz
Denetim sırasında araccedilta kaccedil suumlruumlcuuml
bulunduğuna taşıma esnasında feribot tren vb
araccedilların kullanılıp kullanılmadığına dikkat ediniz
Taşınacak yuumlkuumln
oumlzelliğine goumlre treyler seccedilimini
yapınız
Yuumlkuumln ccedileşidi hacmi ambalaj şekli ve ağırlığı
araccedil seccediliminde dikkat etmeniz gereken unsurlar
olmalıdır
Boş araccedil bildirim
formunu muumlşteriye goumlndererek
araccedil kapasitesine goumlre yuumlk
siparişi alınız
Yuumlkleri oumlzelliklerine goumlre parsiyel yuumlk ve tam
kamyon yuumlkuuml olarak sınıflandırmaya dikkat ediniz
Kamyonu doldurmayan
parccedila yuumlkler iccedilin konsolidasyon
işlemini gerccedilekleştiriniz
Konsolidasyon işleminde yuumlklerin gideceği
yerleri ve yuumlklerin oumlzelliklerini oumln planda tutarak
yuumlkleme yapmaya dikkat ediniz
Online yuumlk teklif
başvurusu ile gelen yuumlk
tekliflerini oumlzelliklerine goumlre
değerlendiriniz
Teklifleri yuumlk bazında ve tarifeli olarak
değerlendirmeye tabi tutmaya dikkat ediniz
UYGULAMA FAALİYETİ
81
A- OBJEKTİF TESTLER (OumlLCcedilME SORULARI)
Aşağıdaki soruları dikkatlice okuyunuz ve doğru seccedileneği işaretleyiniz
1- AETR Soumlzleşmesine goumlre azami ağırlığı 75 tonu aşmayan taşıtlar iccedilin suumlruumlcuuml yaşı kaccedil
olmalıdır
E) 18 B) 19 C) 20 D) 21
2- AETR Soumlzleşmesine goumlre istisnalar hariccedil guumlnluumlk taşıt kullanma suumlresi en fazla kaccedil saat
olmalıdır
A) 9 B) 10 C) 11 D) 12
3- Suumlruumlcuuml 45 saatlik bir araccedil kullanımı sonrasında AETR Soumlzleşmesine goumlre en az kaccedil
dakika mola vermek zorundadır
A) 55 B) 35 C) 45 D) 60
4- Taşıtta en az iki suumlruumlcuuml olmak şartıyla her otuz saatlik araccedil kullanım suumlresi boyunca her
bir suumlruumlcuuml en az kaccedil saat dinlenmelidir
A) 5 B) 8 C) 6 D) 7
5- Aşağıdakilerden hangisi taşıma şirketlerinin suumlruumlcuuml seccedilerken aradığı niteliklerden biri
değildir
A) Araccedil kullanımında ehil olması
B) Guumlmruumlk işlemlerini ve dokuumlmantasyonu bilmesi
C) Yuumlkleme ve boşaltmalara nezaret etmesi
D) Muhasebe bilgisine sahip olması
6- Genellikle meşrubat firmalarının tercih ettiği aracın istenilen kısmından istenildiği kadar
yuumlk boşaltılmasına imkacircn veren treyler tuumlruuml hangisidir
A) Frigofrik treyler B) Maksima treyler C) Damper şasi treyler D) Tenteli treyler
7- Aşağıdakilerden hangisi oumlzellik taşıyan yuumlkler arasında yer almaz
A) Canlı hayvan B) Kuru yuumlkler C) Tehlikeli maddeler D) Bozulabilir gıda
8- Aşağıdakilerden hangisi dekonsolidasyon suumlreci iccedilinde yer almaz
A) Etiketleme ve diğer işlemlerin yapılması
B) Tekrar konsolide etme
C) Araccedil iccedilinde elleccedilleme
D) Stok alanlarına yerleştirme
OumlLCcedilME VE DEĞERLENDİRME
82
9- Aşağıdakilerden hangisi tarifeli sevkiyata ait bir oumlzellik değildir
A) Parsiyel kamyon yuumlklerinden oluşur
B) Aynı kamyonda tek bir alıcıya youmlnelik yuumlkler bulunmaktadır
C) Homojen (aynı oumlzellikte) yuumlklerden oluşmaktadır
D) Teslim noktaları bir veya ccedilok az sayıdadır
Aşağıdaki cuumlmlelerde boş bırakılan yerlere doğru kelimeleri yazınız
10- Ulaştırma Bakanlığının Eşya Taşımasına Dair Youmlnetmelikrsquoine goumlre uluslararası eşya
taşımacılığında kullanılacak taşıtlardan yaşının hellip yaşından buumlyuumlk istiap haddinin helliphellip
tondan kuumlccediluumlk olmaması zorunludur
11- Guumlnluumlk dinlenme suumlresi taşıt hareket hacirclinde değil ve bir helliphelliphellip ile donatılmışsa taşıtta
kullanılabilir
12- Semi treyler ccedilekildiği araca helliphellip adı verilen bir bağlantı aracıyla bağlanan kara yolu
yuumlk taşıtıdır
13- Aynı youmlne giden yuumlklerin konsolide edilip birden fazla araccedil yerine tek bir araccedilla sevk
edilmesi taşıma helliphelliphelliphelliphellip duumlşuumlrmektedir
14- yuumlklerin boumlluumlnerek kuumlccediluumlk yuumlkler hacircline getirilerek gidecekleri teslim
noktalarına goumlre sevk edilmek uumlzere terminallerde gerekli organizasyonlara tabi tutulmasıdır
DEĞERLENDİRME
Cevaplarınızı cevap anahtarıyla karşılaştırınız Yanlış cevap verdiğiniz ya da
cevap verirken teredduumlt ettiğiniz sorularla ilgili konuları faaliyete geri doumlnerek tekrarlayınız
Cevaplarınızın tuumlmuuml doğru ise bir sonraki uygulama testine geccediliniz
83
Aşağıda uluslararası kara yolu eşya taşımacılığının bileşenleri ile ilgili
uygulamalarda karşınıza ccedilıkacak durumlar sıralanmıştır Uluslararası kara yolu eşya
taşımacılığının bileşenleri ile ilgili listelenen davranışları tabloda bulunan
değerlendirme oumllccedileğine goumlre değerlendiriniz
DEĞERLENDİRME
Yapılan değerlendirme sonunda ldquoHayırrdquo şeklindeki cevaplarınızı bir daha goumlzden
geccediliriniz Kendinizi yeterli goumlrmuumlyorsanız oumlğrenme faaliyetini tekrar ediniz Buumltuumln
cevaplarınız ldquoEvetrdquo ise bir sonraki oumlğrenme faaliyetine geccediliniz
Değerlendirme Oumllccediluumltleri Evet Hayır
1 AETR Anlaşması normlarına bağlı kalarak suumlruumlcuumllerin
kullanacakları araccedillara yaş olarak uygunluğunu denetlediniz mi
2 AETR Anlaşma koşullarına goumlre suumlruumlcuumllerin dinlenme ve
mola suumlrelerine uyup uymadıklarını denetlediniz mi
3 Taşınacak yuumlkuumln oumlzelliğine goumlre treyler seccedilimini yaptınız
mı
4 Boş araccedil bildirim formunu muumlşteriye goumlndererek araccedil
kapasitesine goumlre yuumlk siparişi aldınız mı
5 Kamyonu doldurmayan parccedila yuumlkler iccedilin konsolidasyon
işlemini gerccedilekleştirdiniz mi
Online yuumlk teklif başvurusu ile gelen yuumlk tekliflerini
oumlzelliklerine goumlre değerlendirdiniz mi
UYGULAMA FAALİYETİ
84
Ofis yuumlkleme sahası ve depo ortamında bilgisayar el terminali forklift elleccedilleme
elemanları gibi donanım ve araccedil gereccedilleri kullanarak Karayolları Kanunu ve uluslar arası
anlaşmalara uygun şekilde yuumlkleme ve sevkiyat işlemlerini yapabileceksiniz
Araccedil yuumlkleme planı uygulamasının yararlarını araştırınız
Yuumlkleme planı ccedilıkarılarak araccedil yuumlklemesi yapan bir nakliye şirketi veya lojistik
firmaya giderek uygulama hakkında bilgi alınız
Yuumlkleme sırasında meydana gelebilecek uumlruumln hasarlarında lojistik firmanın nasıl
bir uygulama yaptığı konusunda bilgi toplayınız
Canlı hayvan taşımacılığında yuumlkleme işleminin nasıl gerccedilekleştirildiğini ve hangi
kurallara uyulduğunu araştırınız
Bozulabilir gıda maddelerinin yuumlklenmesi ve uyulması gereken kurallar hakkında
bilgi toplayınız
Bu araştırmaları yaparken bulabileceğiniz resim katalog dergi vb dokuumlmanları sınıf
ortamına getirerek bilgilerinizi arkadaşlarınızla paylaşınız
Araştırma yaparken ccedilevrenizde bulunan lojistik firmalardan ya da nakliye firmaları ile
kargo hizmeti veren firmalardan işletmelerin ilgili boumlluumlmlerinden ve youmlneticilerinden
yararlanabilirsiniz Ayrıca internet ortamında nakliye işi ile ilgilenen işletmelerin sitelerine
girerek gerekli bilgi ve dokuumlmanları elde edebilirsiniz
4 YUumlKLEME VE SEVKİYAT 41 Yuumlkleme Planı
Lojistik firmaların buumlyuumlk depolarında nakliye araccedillarına yuumlkleme yapılmadan oumlnce
sevk edilecek uumlruumlnlerin hangi araccedillara hangi sıra ile yuumlkleneceğinin planlanması ve bu
planların talimat hacircline getirilerek yuumlkleme ve elleccedilleme elemanlarına bildirilmesi gerekir
Araccedillara yuumlkleme yapılmadan oumlnce yuumlkleme ile ilgili bir plan ccedilıkarılması gerekir Bu
plan satış siparişlerine goumlre araccedilkonteyner yuumlklemesinin en uygun şekilde
gerccedilekleştirilmesini sağlayacaktır
Yuumlkleme planı gelişmiş depo organizasyonlarında aracın ya da konteynerin goumlruumlntuumlsuuml
uumlccedil boyutlu olarak bilgisayar ekranına yansıtılarak yapılır Yuumlklenecek aracın en boy
yuumlkseklik gibi bilgileri taşınacak olan uumlruumlnuumln ya da ambalajının oumllccediluumlleri ile karşılaştırılarak
en uygun yuumlkleme planı ortaya ccedilıkarılır
OumlĞRENME FAALİYETİndash4
ARAŞTIRMA
AMACcedil
85
Bilgisayar yardımıyla oluşturulan yuumlkleme planı bilgileri yuumlklemeyi koordine eden
depo elemanına ulaştırılarak forklift kullanıcısının ya da elleccedilleme elemanlarının yuumlkleme
planına uygun olarak yuumlkleme yapması sağlanmış olur
Resim 41 Konteyner ya da roumlmork yuumlkleme planı
Yuumlkleme planında bulunması gereken unsurlar şunlardır
Uumlruumlne ve ambalajına ait bilgiler (en boy yuumlkseklik ağırlık vb)
Uumlruumlnuumln yapısal oumlzelliği (katı sıvı vb
Araca ait bilgiler (en boy yuumlkseklik aks sayısı istihap haddi vb)
Uumlruumlnuumln ve ambalajının ccedilevrilebilme oumlzelliği
Uumlzerine başka bir uumlruumlnuumln konulma izni
Sevkiyat sırasında muumlşteritedarikccedili oumlnceliği
Palet ve kutu maliyetleri
Resim 42 Tır dorsesi yuumlkleme planı
411 Yuumlkleme Planının Yararları
Yapılan yuumlkleme planına ile bir kamyonu ya da yuumlkleme aracını oluşturmayan
siparişlerin maliyeti en aza indirecek şekilde bir başka uygun siparişle birleştirilmesi
sağlanacaktır Bu durumda maliyet oumllccediluumltleri goumlz oumlnuumlnde bulundurularak en uygun sipariş
birleştirmeleri ve ilgili araccedil eşleştirmeleri yapılarak sevkiyat hazır hacircle getirilecektir
86
Resim 43 Ambalaj ve yuumlkuumln yapısına goumlre yuumlkleme planı
Yuumlkleme planı ile uumlruumlnlerin araca yuumlklenmesi sırasında muumlşteri adresi ve teslim yerleri
dikkate alınarak yuumlkleme yapılacaktır Buna goumlre ilk teslim adresinden son teslim adresine
doğru araccedil yuumlklenerek boşaltma sırasında uumlruumlnuumln hasar goumlrmemesi sağlanacak ve zamandan
tasarruf edilerek nakliye maliyetleri azaltılmış olacaktır
Yuumlk taşıyacak olan araccedilların taşıdıkları yuumlkle birlikte guumlvenli seyredebilmeleri iccedilin
sağlam bir dorse yapısına sahip olmaları gerekir Resim 44rsquote goumlruumllduumlğuuml gibi araccedilların oumln
duvarları taşınan faydalı yuumlk ağırlığının 80rsquoine denk gelen bir guumlccedille oumlne doğru hareket
ederek ccedilarpmasını karşılayacak sağlamlıkta olmalıdır Aracın yan duvar ve panelleri ise
taşınan faydalı yuumlk ağırlığının 50rsquosine denk gelen bir guumlccedille yanlara ccedilarpmasını
karşılayacak sağlamlıkta yapılmalıdır
Resim 44 Kuvvetlerin youmlnler doğrultusunda dağılımı
Yuumlk taşıma amaccedillı araccedilların taban yuumlzeylerinin kaymaz malzeme ile kaplanması
yuumlkuumln araccedil hareket hacirclinde iken daha sabit bir konumda taşınmasını sağlayan bir başka
oumlnemli faktoumlrduumlr
Araccedillar taşınması amaccedillanan oumlzel yuumlklerin oumlzellikleri doğrultusunda tasarlanmalı ve
oumlzel yuumlkuumln gerektirdiği guumlvenlik sistemine sahip bir şekilde imal edilmelidir Yuumlkleme planı
sayesinde araccedillara yuumlklenecek yuumlklerin oumlzellikleri hacim ve boyutları oumlnceden tespit
edilerek araccedil iccedilinde en emniyetli hangi noktada duracağı ve alınacak oumlnlemler grafikler
yardımıyla belirlenebilmektedir
87
Kamyonlar roumlmorklar ve yarı roumlmorklar yuumlklenirken izin verilen maksimum aks
ağırlıklarını aşmamaya oumlzen goumlsterilmelidir Bir başka oumlnemli nokta ise youmlnlendirici aksa
duumlşen minimum gerekli yuumlk miktarından daha az bir yuumlkuumln gelmesini oumlnlemektir Zira
youmlnlendirici aksın guumlvenli bir youmlnlendirme işlevi iccedilin belli bir yuumlkuumln altında bulunması
şarttır
Yuumlkuumln araccedilların sahip olduğu dingillerin her birine izin verilen minimum ve
maksimum miktarlarda dağılmasının hem guumlvenlik accedilısından hem de ekonomik bir taşıma
performansı accedilısından buumlyuumlk yararları vardır Bu nedenle Resim 45rsquote goumlruumllen yuumlk dağılım
planları her aracın sahip olduğu teknik oumlzellikler ve oumllccediluumller doğrultusunda hazırlanmalı
yuumlklemeler ise bu planlar doğrultusunda yapılmalıdır
Resim 45 Yuumlk ağırlık dağılım planı
Genel yuumlklerin taşınmasında birtakım kurallara uyulması gerekir Uumlruumlnlerin
taşınmasında ortaya ccedilıkan ezilme kırılma deformasyon gibi etkilenmeler başlıca uumlccedil
faktoumlrden kaynaklanmaktadır Bunlar
Malların birbirine ccedilarpması
Sarsıntı (titreşim)
İstiflemedir
Ccedilarpma ve sarsıntıyı ortaya ccedilıkaran zararın boyutu yol ve taşıtın niteliği ile istiflemeye
bağlı olarak değişir Oumlzellikle doumlkme yuumlk taşımacılığında yığın yuumlksekliği ne kadar fazla
olursa zedelenme oranı o derece artmaktadır
Ambalajlı uumlruumlnlerin mekanik etkilerden korunması veya ortaya ccedilıkan zararların en az
seviyede tutulması iccedilin uumlzerinde durulması gereken hususlar şunlardır
Ambalajların kara yolu taşımasına uygun olması
Yuumlklemeye oumlzen goumlsterilmesi
İstif sayısı ile yuumlkleme guumlvenliğinin kontrol edilmesi
Paletli yuumlklerde palet iccedilindeki birim sayısının azaltılması
Yuumlklemeye kadar elleccedillemelerin en aza indirilmesi muumlmkuumlnse işletme iccedilinde
taşımanın bant veya konteynerle yapılması gerekir
88
Resim 46 Bant yardımıyla yuumlkleme
42 Yuumlkleme Kuralları
Taşıma sırasında hasarın oluşmaması iccedilin yuumlklemeler lojistik firma yetkilisi
nezaretinde yapılır Lojistik firma yetkilileri yuumlkleme yaparken şu konulara dikkat etmelidir
Yuumlklenecek eşyanın doğru araca yuumlklenmesine muumlşteriye sevk edilene kadar depo
iccedilinde oumlzenle korunmasına ve etiketlendirilmesine dikkat edilmelidir
Bir arada bulunması sakıncalı olan uumlruumlnler aynı araca yuumlklenmemelidir
Yırtılmış veya hasar goumlrmuumlş ccediluval kacircğıt torba paket vb eşyalar iccedilin gerekli
durumlarda ambalaj değişikliğine gidilmeli veya hasarlı yerler onarılmalıdır
Ccediluval ve paketler doğrudan aracın kasası ile temas etmemeli altlarına teması
engelleyecek cisimler konulmalı veya paletle yuumlkleme yapılmalıdır
Paketler tek sıra hacirclinde aracın tabanına yuumlklendikten sonra uumlzerine başka bir
yuumlkleme yapılacak ise yuumlkleme yapılmadan oumlnce tabandaki paketlerin uumlzerine kontrplak
veya strafor konulmalı ve bundan sonra yuumlkleme yapılmalıdır
Muumlmkuumln olduğunca ağır ambalajlı uumlruumlnler alt sıralara hafif olanlar ise uumlste gelecek
şekilde yuumlkleme yapılmalıdır
Plastik ambalajlar ile ahşap ambalajlar uumlruumlnuumln muumlsaade edilen istif hadlerine goumlre
uumlst uumlste konmalıdır
Eşyaların yuumlklenmesinde ambalaj ağızlarının yukarıya gelmesine oumlzenle dikkat
edilmelidir
Aracı yuumlklemeden oumlnce isim ve miktar kontrolleri diğer tuumlm eşya ccedileşitlerinde
olduğu gibi yuumlkleme sorumlusu tarafından yapılmalıdır
89
Resim 47 Lojistik firma deposundan araccedillara yuumlkleme yapılması
Teneke ambalajların yuumlklenmesinde sıralar arasına karton kontrplak veya strafor
konulmalı ambalajların birbirine temas etmesi oumlnlenmelidir
Soğuktan etkilenebilecek eşyalar kış aylarında araccedil kasasının orta kısmına
yuumlklenerek soğuğun etkisi en aza indirilmelidir
Uumlruumlnlerin araccedil ya da konteyner iccediline yerleştirilmesi sırasında yuumlkleme planına bağlı
kalınmasına oumlzen goumlsterilmelidir
Uumlruumlnler ağırlık ve hacimlerine goumlre araccedil iccediline eşit oumllccediluumllerde yerleştirilmeli boumlylece
aracın daha guumlvenli ve daha suumlratli seyretmesi sağlanmalıdır
Bazı eşyalar muumlşteri talepleri goumlz oumlnuumlne alınarak paletli olarak sevk edilmelidir
Sevkiyat rotasına goumlre oumlncelikli olarak muumlşterilere teslimi yapılacak uumlruumlnlerin
yuumlkleme sırasında oumln boumlluumlmlere yerleştirilmesine dikkat edilmelidir
Sevkiyatı yapılacak uumlruumlnlerin ambalajlarının temizliğine etiketlerinin doğru ve
yapışmış olmasına titizlikle dikkat edilmelidir
Uumlruumlnlerin uumlstlerinin kapatılacağı brandanın temiz olmasına ve yırtık delik gibi uumlruumlne
zarar verebilecek kusurunun olmamasına dikkat edilmelidir
Aracın eşyanın yuumlklenmesine uygunluğu kontrol edilmelidir Treyler iccedilinde toz
ıslaklık tavanında delik ve yırtık olmamalıdır Uygun olmayan araccedillar uygun olanları ile
değiştirilmeli veya aksaklıkları giderilmelidir
Kolili veya paletli yuumlklerde malların suumlrtuumlnmesini ve ccedilarpmasını oumlnlemek amacıyla
koli ve palet araları tel ahşap malzeme veya kartonla sıkıştırılmalıdır
Araccedil hacminden daha az miktardaki yuumlkler iccedilin hava yastıkları kullanılmalıdır
Lojistik firma yuumlklemenin uygunluğunu denetlemeli aksaklıkları duumlzelttirmelidir
Yuumlkleme kalifiye elemanlar tarafından gerccedilekleştirilmelidir
90
Resim 48 Paletli yuumlkleme
Araccedil iccedili istiflemeye oumlzen goumlsterilmeli taşıma sırasında duumlşme ccedilarpma ve
suumlrtuumlnmeden kaynaklanan bir hasarın olmaması iccedilin oumlnlemler alınmalıdır
Aracın muumlhuumlrlemesi yuumlklemeden sonra goumlnderici ve lojistik firma tarafından
yapılmalıdır
43 Yuumlklemede Sembol ve İşaretler
Nakliye araccedillarına yuumlklenecek olan uumlruumlnlerin yapısal oumlzelliklerine goumlre ambalajlarının
uumlzerine yapıştırılacak semboller farklılık goumlsterir Bu semboller uumlruumlnlerin hangi şartlarda
muhafaza edileceğini ne şekilde yuumlkleneceğini yuumlkleme ve boşaltma sırasında uyulması
gereken youmlntem ve kuralları da belirler
Ambalajlamada kullanılan işaretleme ldquoUluslararası Standartlar Oumlrguumltuumlrdquo tarafından
(ınternational standarts organization ISO) belirlenerek ISO 780 olarak yayınlanmış daha
sonra revize edilerek ISO 7000 olarak kabul edilmiştir
431 ldquoKırılabilirrdquo İşareti
Aslında tuumlm uumlruumlnler taşınma esnasında hasar goumlrebilir Ambalajın kullanım amacı da
uumlruumlnleri bu hasarlara karşı korumaktır Bu yuumlzden bir ambalaj 75 cm yuumlkseklikten sert bir
zemine duumlştuumlğuumlnde uğrayacağı şoka karşı uumlruumlnuuml koruyucu nitelikte olmalıdır Kırılabilir
işareti cam uumlruumlnlerde hassas elektronik ve tıbbi cihazların ambalajlarında kullanılmalıdır
Resim 49 Kırılabilir işareti
91
432 ldquoBu Youmlnderdquo İşareti
ldquoBu tarafı yukarıya gelsinrdquo şeklinde de yorumlanabilir İki ok işaretinden oluşan bu
sembol ambalajın dikey olarak hangi youmlnde konulacağını goumlsterir Ambalajın karşılıklı
olarak her iki tarafına yapıştırılır
Resim 410 Bu youmlnde işareti
433 ldquoNemden Koruyunrdquo İşareti
Yuumlkleme taşıma boşaltma ve depolama sırasında suyla teması sakıncalı olan ıslanma
durumunda zarara uğrayabilecek uumlruumlnleri ifade eder Siyah zemin uumlzerine beyaz accedilık
şemsiye ile goumlsterilir
Resim 411 Nemden koruyun işareti
434 ldquoSıcaklık Sınırırdquo İşareti
Sıcaklıkla ilgili bu sembol nispeten yenidir Taze uumlruumlnlerin kalitesinin muhafaza
edilmesi iccedilin gerekli sıcaklık derecesini goumlsterir Maksimum ve minimum ısı derecesi
termometre resminin iki yanına basılmalıdır
Resim 412 Sıcaklık sınırı işareti
92
44 Bozulabilir Gıda Maddelerinin Yuumlklenmesi
Yaş sebze ve meyveler hayvansal uumlruumlnler su uumlruumlnleri gibi ccedilabuk bozulabilir uumlruumlnlerin
uumlretimlerinden başlanarak tuumlketimlerine kadar soğuk ortamlarda muhafaza edilmeleri
gerekmektedir Bu uumlruumlnler genel olarak donma derecelerinin uumlstuumlnde bir soğutma sistemi ile
muhafaza edilmelidir Bu sebeple ccedileşitli soğutma youmlntemleri uygulanarak uumlruumlnlerin
kalitesini bozmadan hijyenik ortamlarda korunması yuumlklenmesi ve taşınması gerekmektedir
Bozulabilir gıda maddelerinin yuumlklenmesinde uumlruumlnlerin sıcak ve soğuktan
etkilenmemesi bozulmaması ve uygun koşullarda sevk edilmesi iccedilin gerekli teknik koşullar
sağlanmalıdır Bu nedenle yuumlkleme işleminin daha kısa zamanda ve daha titiz bir şekilde
yapılması gerekir Ayrıca taşımayı yapacak araccedilların ısıtma-soğutma sistemleri olmalıdır
Resim 413 Frigofrik nakliye aracı
Isıtma-soğutma cihazının sağlam bakımlı ve işler durumda olması soğutucu gazına
dikkat edilmesi aracın kayışlarının elektrik aksamının ve gaz borularının kontrol edilmesi
gereklidir Araccedil kasasının dışarıdan hava alıp almadığı kontrol edilmeli yan duvarlar taban
ve tavandan hava sirkuumllasyonu sağlanmalı ve buna goumlre yuumlkleme yapılmalı arka kapıları
hava almayacak şekilde oumlrtuumllmelidir
441 Yuumlkleme ve Sevkiyat Kuralları
Muumlmkuumln olduğu takdirde her bir araca aynı cins mal yuumlklenmesine dikkat
edilmelidir
Muumlmkuumln değil ise ccedileşitli fakat aynı ısı derecesi isteyen malların aynı araca
yuumlklenmesi sağlanmalıdır
Bir araca birbirini bozacak mallar yuumlklenmemelidir
Araca yuumlklenecek mal iccedilin ısı tespitinin bunlara ilişkin cetvellere bakılarak yapılması
ve soğutucu cihazının buna goumlre ayarlanması gerekir
Taşınacak mal bir soğuk hava deposundan alınmışsa ve depoda hangi derecede
saklanmış ise araccedilta da aynı ısı derecesinde saklanması sağlanmalıdır
Gerek dışarıdan gerekse bir soğuk hava deposundan alınan malın bozuk olup
olmadığının oumlnceden kontroluumlnuumln yapılması gerekir
93
Bozulabilir maddelerden bazıları gereken ısı derecesinde muhafaza edilseler bile
belli bir zaman sonunda vasıflarını kaybeder Bu nedenle bozulabilen maddelerin bir an oumlnce
alıcısına teslim edilmesi oumlnemlidir Bunun iccedilin guumlnde yaklaşık 700 km yol gidilmesi gerekir
Resim 414 Frigofrik nakliye aracının yuumlklenmesi
Soumlz konusu mesafenin gidilebilmesi aracın arıza yapmaması ile muumlmkuumlnduumlr Bunun
iccedilin aracın bakımının yanı sıra lastiklerinin de yeni olması gerekir
Araccedil herhangi bir sebeple yolda arıza veya gecikme yaparsa durum suumlruumlcuuml
tarafından vakit geccedilirmeksizin firması kanalıyla goumlndericisine ve alıcısına bildirilmelidir Bu
bildiride konu tuumlm accedilıklığı ile alıcı ve yuumlkleyici firmaya iletilmeli gizlenmemelidir
Arıza motor aksamında ise araccedil bir bakım yerine soğutma cihazında ise en yakın
soğuk hava cihaz bakımı yerine goumltuumlruumllmelidir
Tablo 41 Frigofrik araccedil tuumlrlerine goumlre yuumlkleme kapasiteleri
Eğer mal bozulacak cinsten ise mutlaka firmaya haber vererek ve onayını alarak bir
başka soğuk havalı araca aktarma yapılmalı ve yola devam edilmelidir
94
Buumltuumln tedbirlere rağmen araccedilta meydana gelen arızanın giderilmesi uzun suumlrecek ve
bu muumlddet iccedilinde malların bozulması tehlikesi varsa bu takdirde firmaya haber vererek
durum bildirilmelidir
Arıza yalnızca soğutma cihazında ise ve taşınan mal sebze gibi bozulması daha guumlccedil
maddelerden meydana geliyorsa aracın oumln ve arka havalandırma kapakları accedilılarak yola
devam edilmelidir
Alınan buumltuumln tedbirlere rağmen taşınan mal bozulur veya hasar goumlruumlr ise suumlruumlcuuml hiccedil
zaman kaybetmeden durumu bir taraftan firmasına bildirirken diğer taraftan malı sigorta
eden şirketten bir goumlzlemci istemeli hasar miktar ve nispeti ile hasarın taşımadan meydana
gelip gelmediğini tespit ettirmelidir
45 Canlı Hayvan Yuumlklemesi ve Taşınması
Uluslararası taşımacılıkta taşınan eşyalardan biri de canlı hayvanlardır Canlı hayvan
taşımacılığı ile uğraşanlar hayvanları bir yerden bir yere naklederken herhangi bir araccedilla
değil bu işe uygun taşıma araccedillarıyla yapmalı ve uzun mesafeli taşımalar iccedilin istasyonlar
inşa etmelidir Ayrıca bu konu ile ilgili deneyimli ve uzman kişileri goumlrevlendirmelidir
Canlı hayvan taşımacılığı diğer uumlruumln taşımalarına goumlre ccedilok daha fazla proseduumlre tabidir
Hayvanların sıradan taşıma araccedilları ile nakliye edilmesi yuumlksek uumlcretler oumldenmesine ve
hayvanların sağlığının tehlikeye girmesine sebep olmaktadır Bu tuumlr taşıma sistemlerinde iki
ccedileşit kayıp soumlz konusu olabilir
Hayvanların oumllmeleri veya yaralanmaları sonucu oluşan kayıplar
Bu şekildeki kayıplar genellikle hatalı yuumlkleme sonucu hayvanların birbirlerini
ezmelerinden kaynaklanır Bu tuumlr kayıpları ortadan kaldırmak iccedilin nakliye aracı iccedilinde
taşınacak hayvanlara rahat hareket edebilecekleri alan bırakılmalıdır
Yol firesi
Yol firesi nakliye sırasında meydana gelen canlı ağırlık kaybıdır Yol firesi mesafeye
ve dolayısıyla da nakliye suumlresine bağlı olarak değişir Yol firesi 24 saatlik nakliye suumlresinde
2-4 24-36 saatlik nakliye suumlresinde 35-55 kadardır
451 Hayvanların Uluslararası Nakliyat Sırasında Korunmasına Dair Avrupa
Soumlzleşmesi
Hayvanların nakliye koşulları guumln geccediltikccedile daha ccedilok oumlnem kazanmaktadır Guumlnuumlmuumlzde
Avrupa Birliği uumlye uumllkelerinde ccediliftlik hayvanlarının taşınması ile ilgili cezai yaptırımlar ve
duumlzenlemeler yuumlruumlrluumlğe girmiştir Hayvanların en fazla seyahat edebilecekleri suumlre taşıma
kabininde hayvan başına duumlşen alan kabinin havalandırılması sıcaklık nem ve ışık
değerleri indirme ve bindirme ekipmanları sulama donanımlarının tuumlmuuml bu duumlzenlemelere
tabidir
95
Resim 415 Canlı hayvanlar
Avrupa Konseyine uumlye olan ve bu soumlzleşmeyi imzalayan devletler hayvanlara iyi
muamele edilmesinin uluslararası hayvan nakliyatı gerekleri ile bağdaştırılabileceğine
inanarak nakliyat sırasında hayvanları muumlmkuumln olduğu kadar eziyetten korumak arzusuyla
bu soumlzleşmeyi duumlzenlemişlerdir
Soumlzleşme taraflarından her biri bu soumlzleşmenin uluslararası hayvan nakliyatını
duumlzenleyen huumlkuumlmlerini uygulayacaklardır Bu soumlzleşmedeki ldquoUluslararası nakliyatrdquo
tabirinden sınır trafiği hariccedil sınır geccedilmeyi gerektiren her tuumlrluuml sevkiyat kastedilmektedir
Nakliyatın bu Soumlzleşme huumlkuumlmlerine uygun olup olmadığına hayvan sevkeden uumllkenin
yetkili makamları karar verir Bununla birlikte hayvan goumlnderilen uumllke veya yol uumlzerindeki
uumllkeler nakliyatın soumlzleşme huumlkuumlmlerine uygunluğuna itiraz edebilir Ancak hayvanların
iyiliği iccedilin gerekmedikccedile sevkiyat durdurulmaz
Soumlzleşme taraflarından her biri grevlerin veya oumlnceden kestirilemeyen diğer
durumların uumllkelerinde bu Soumlzleşme huumlkuumlmlerinin tam uygulanmasını engellediği hacircllerde
hayvanların maruz kalacakları eziyeti oumlnlemek veya azaltmak iccedilin gerekli tedbirleri alacaktır
452 Yuumlkleme ve Taşıma Kuralları
Canlı hayvanların taşınmasında taşıma suumlresi boyunca suumlruumlcuuml ve yardımcısı dışında
bu hayvanların beslenmesi havalandırılması bakımı konularında goumlrevli bir kişinin daha
araccedilta bulundurulması gerekmektedir
Hayvanların yuumlklenmeleri ve boşaltılmaları iccedilin koumlpruuml rampa merdiven gibi uygun
gereccediller kullanılmalıdır Bunların tabanları kaymayı oumlnleyecek şekilde ve yanları koruyucu
tarzda yapılmış olmalıdır
96
Resim 416 Rampa ile yuumlkleme
Yuumlkleme boşaltma sırasında hayvanlar başlarından boynuzlarından veya
bacaklarından kaldırılmamalıdır Yuumlkleme sırasında yuumlruumlmeyen hayvanların hareket
etmesini sağlamak iccedilin şok cihazı kullanılmalıdır
Yuumlkleme ve boşaltma veteriner nezaretinde yapılmalıdır
Hayvanların taşınabilmesi iccedilin ilgili aşılarının tam olması gerekir Hayvanların araca
yuumlklenecek sayıları ve grup hacimleri belirlenmelidir
Taşınacak hayvanın cinsine goumlre hava ve yol koşullarına dikkat edilmelidir
Duraklama yerleri ve zamanı oumlnceden planlanmalıdır
Beslenme iccedilin gerekli yiyecek iccedilecekler araca ayrıca yuumlklenmelidir
Suumlt hayvanlarının suumltlerinin sağılması zamanında yapılmalıdır
Hayvanlar 9 saat yol aldıktan sonra 12 saat dinlendirilmelidir Planlanan suumlre dışında
beklenmeyen gecikmelere meydan verilmemelidir
Hamile hayvanlar doğumdan bir hafta oumlnce ve bir hafta sonrasında taşınmamalıdır
Yolculuk yapabilecek hayvanlar belirli bir suumlrelik yolculuktan sonra bir saatlik molada
dinlendirilmelidir
Yaşı ccedilok kuumlccediluumlk olan hayvanlar (Oumlrneğin bir haftadan kuumlccediluumlk kuzular) 100
kilometreden fazla taşınmamalıdır
Nakliyat sırasında hastalanan veya yaralanan hayvanlar en kısa zamanda veteriner
tarafından tedavi edilmeli veya gerekiyorsa luumlzumsuz eziyete mahal vermeyecek tarzda
oumllduumlruumllmelidir
Cinsine goumlre taşınan hayvanlara uygun ısı sağlanmalıdır Sıcaklıktaki değişiklikler
şofoumlr kabinindeki bir uyarı sistemi sayesinde anında kontrol edilmelidir
Hayvanlar suumlrekli su iccedilme olanağına sahip olmalıdır
Cinsine goumlre hayvanların taşındıkları alan geniş tutulmalıdır
97
Resim 417 Olumsuz hayvan taşıma youmlntemi
Hayvanlar taşıma sırasında bağlanmamalıdır
Hayvanların bağlanması hacirclinde kullanılan bağlar normal koşullar altında nakliyat
suumlresince kopmayacak kadar sağlam ve hayvanların beslenmelerine sulamalarına ve
gerekiyorsa yatmalarına izin verecek kadar uzun olmalıdır
Normal olarak bağlanmaları gereken buumlyuumlkbaş hayvanları nakleden taşıtlarda
bağlama imkacircnları bulunmalıdır Vasıtaların boumllmelere ayrılmalarına ihtiyaccedil duyulduğu
takdirde boumllmeler dayanıklı olmalıdır
Taşındıkları ortam yer değiştirmelerine hatta yatmalarına olanak sağlayacak
konumda olmalıdır
Resim 418 Sistemli hayvan taşımacılığı
Vasıtaların sandık kafes gibi kapların tabanları hayvanların ağırlığını taşıyabilecek
kadar sağlam olmalıdır Doumlşemenin aralıkları bulunmamalı kaymayı oumlnleyecek şekilde
yapılmış olmalı ve başka bir hal tarzı uygulanmadığı takdirde dışkıyı emecek kalınlıkta bir
madde ile kaplanmalıdır
Hayvanlar birbirleri uumlzerine yerleştirilerek kasa kafes kutu gibi taşıyıcı kaplara
veya birden fazla kat ihtiva eden vagon veya taşıtlara yuumlklendikleri takdirde aşağıda kalan
hayvanların yukarıdakilerin ifrazatından etkilenmemeleri iccedilin gerekli tedbirler alınmalıdır
98
Hayvanları taşıyan sandık kafes vs gibi taşıyıcı kaplar iccedillerinde canlı hayvan
bulunduğunu goumlsteren birer sembol ve hayvanların ayakta duruş vaziyetlerini goumlsteren birer
işaret taşımalıdır Bu kaplar kolayca temizlenebilecek ve hayvanların emniyetini sağlayacak
şekilde yapılmış bulunmalıdır Soumlz konusu sandıklar kafesler vs hayvanların muayene ve
bakımına muumlsait ve havalandırmayı engellemeyecek şekilde istif edilmiş bulunmalı nakliyat
ve yuumlkleme boşaltma sırasında daima dik durmalı ve şiddetli sarsıntılara maruz
kalmamalıdır
Hayvanların nakledildiği taşıtlara onları rahatsız edebilecek eşya yuumlklenmemelidir
Resim 419 Canlı hayvan taşıma aracı
Ccedileşitli cinsten hayvanlar aynı kamyonla nakledildiği takdirde cinslerine goumlre
ayrılmaları gerekir Doğal olarak birbirlerine duumlşman cinste hayvanların aynı sevkiyatta
nakledilmelerinden doğacak sakıncaların giderilmesi iccedilin tedbirler alınmalıdır
Değişik yaşlarda hayvanlar aynı vasıta ile nakledildikleri zaman genccedil ve yaşlı
hayvanlar ayrılmalıdır Bununla birlikte bu tedbir emzirdikleri yavruları ile seyahat eden
dişilere uygulanmaz
İthalat ve transite geccediliş formalitelerinin muumlmkuumln olduğu kadar ccedilabuk
tamamlanabilmesi iccedilin kontrol noktaları sevkiyattan imkacircn oumllccediluumlsuumlnde erken haberdar
edilmelidir Soumlz konusu formalitelerde hayvan sevkiyatına oumlncelik tanınmalıdır
AB sınırları iccedilinde uzun mesafede taşınan hayvanların sayısı yılda 175 milyon
civarındadır Taşıma koşullarının koumltuumlluumlğuuml nedeniyle bunların 2 milyonu her yıl telef
olmaktadır Komisyon tarafından guumlndeme getirilen bu kurallar dizisine uymayanlara
uygulanacak cezalar ise ehliyet ve taşıma belgelerinin iptali AB sınırları iccedilinde transit
geccedilişlerden men etme gibi oumlnlemleri iccedilermektedir
453 Yuumlkleme Ekipmanları
Yuumlklenecek malın cinsine bağlı olarak kullanılacak alet ve ekipmanların yuumlkleme
sırasındaki oumlnemi buumlyuumlktuumlr Yuumlkleme ekipmanları lojistik firmanın kendi buumlnyesinden ya da
malın yuumlkleneceği yerde muumlşteriye ait ekipmanlardan sağlanabileceği gibi oumlzel durumlarda
dışarıdan da temin edilebilir
99
4531 Transpaletler
Uumlruumlnlerin depo iccedili yerleştirilmesinde ve mal yuumlklemede uumlruumlnlerin kolaylıkla taşınması
amacıyla kullanılır Değişik tip ve boyutta transpaletler mevcuttur
Resim 420 Manuel ve akuumlluuml transpaletler
4532 Rampalar
Rampalar kamyonların ve treylerlerin yuumlklenip boşaltılmasını kolaylaştıran kamyonun
yuumlksekliğine goumlre yuumlkselip alccedilalarak ayarlanabilen duumlzeneklerdir Rampalar lojistik
firmaların depo ve terminallerinde sıkccedila kullanılan yardımcı duumlzeneklerdir İki ccedileşit rampa
vardır
Sabit rampa Yuumlklemenin yapılacağı depo giriş-ccedilıkışları gibi yuumlkleme ve
boşaltma alanlarına sabit şekilde monte edilmiş yuumlksekliği aracın yuumlksekliğine goumlre
ayarlanabilen rampalardır( Resim 236)
Resim 421 Sabit rampa sistemi
Mobil (hareketli) rampa Yuumlklemesi yapılacak aracın bulunduğu yere taşınabilen
seyyar rampalardır
100
Resim 422 Mobil (hareketli) rampa
4533 Forkliftler
Forkliftler de transpaletler gibi depo iccedili taşımalarda ve yuumlklemede kullanılır Ccedileşitli
tiplerde forklifler mevcuttur Benzinli LPGrsquo li doğalgazlı dizel motorlu ve akuumlluuml ccedileşitleri
vardır
Resim 423 Forklift
4534 Konveyoumlrler
Bantlı konveyoumlrler koli paket ve ccediluvalların yuumlkleme boşaltma ve transfer
işlemlerinde kullanılır Pratik rulolu ve seviye ayarlıdır Tekerleklidir istenen yere
taşınabilir
101
Resim 424 Bantlı Konveyoumlr
Teleskobik konveyoumlrler kamyon ve treyler gibi araccedilların iccediline malzemelerin hızlı ve kolay biccedilimde boşaltılması ve yuumlklenmesi amacıyla kullanılır Kolay kullanımı ve dizaynı sayesinde
personel sayısını en aza indirir ve maliyeti azaltır Teleskobik konveyoumlrlerin en belirgin oumlzellikleri konveyoumlr uzunluğunun ccedilalışırken değiştirilebilmesidir
Resim 425Teleskobik konveyoumlr
4535 Paletler
Yuumlkuuml birimleştirmede kullanılan standart tavalardır Yuumlkler bu tavalara istiflenir ve
ambalajlanır Boumlylelikle taşınmaya hazır hacircle getirilir Palet taşıma zincirinin hemen her
halkasında kullanılmaktadır Kullanımı alıcının deposunda başlamakta kamyonda nehir
yollarında trende limanda (antrepoda ve rıhtımda) gemide devam etmektedir
Palet birbirine bağlanmış iki palet ızgarasından oluşur Palet ızgaraları arasında forklift
ccedilatallarının girebileceği kadar accedilıklık bırakılmıştır Bu boşluk 10cmdir
Paletlerin vasfı (tahta plastik vb) ile ilgili olarak değişik uumllkelerin (sıhhi)
mevzuatlarından kaynaklanan farklılıklar olabilir Bu konuyla ilgili olarak nakliyatccedilının ve
(ilgili ithalatccedilı veveya muumlşavirlikler aracılığı ile) ihracatccedilının haberdar olması
gerekmektedir
102
Resim 426 Plastik ve ahşap paletler
4536 Vinccedil Sistemleri
Vinccediller forklift veya transpaletlerle taşınarak yuumlklenemeyen buumlyuumlk boyutlardaki
malların taşınmasında ve yuumlklenmesinde kullanılırlar
Resim 427 Teleskopik ve askılı gezer koumlpruumlluuml vinccedil
103
UYGULAMA FAALİYETİ İşlem Basamakları Oumlneriler
Bilgisayar programı
yardımıyla yuumlklenecek taşıt
iccedilin uumlccedil boyutlu bir yuumlkleme
planı oluşturunuz
Aracın en boy yuumlkseklik bilgileri ile taşınacak
olan uumlruumlnuumln ya da ambalajının oumllccediluumllerini dikkatle
karşılaştırınız
Yuumlkleme planı bilgilerini
yuumlklemeyi koordine eden depo
elemanına ulaştırınız
Depo elemanıyla birlikte forklift kullanıcısının ya
da elleccedilleme elemanlarının koordineli ccedilalışmasına
dikkat ediniz
Aracın yuumlkleme oumlncesi ve
yuumlkleme sırasındaki
denetimlerini yapınız
Aracın temiz olmasına araccedil oumlzelliklerinin
kontroluumlne ve sağlamlığına oumlzen goumlsteriniz
Uumlruumlnlerin araccedil iccediline
kurallarına uygun şekilde
yuumlklenmesini denetleyiniz
Koli ve ambalaj aralarına hava yastığı karton
strafor gibi destekleyici malzemeler konulmuş olmasına
dikkat ediniz Bozulabilir gıda maddesi
taşıyacak araccedilların yuumlkleme
oumlncesi denetimini yapınız
Isıtma-soğutma cihazına aracın sağlamlığına
elektrik aksamına araccedil kasasına ve kapılarına dikkat
ediniz
Kurallarına bağlı kalarak
bozulabilir gıda maddelerinin
yuumlklenmesini koordine ediniz
Uumlruumlnlerin ısı derecelerine bozuk malların
yuumlklenmemesine oumlzen goumlsteriniz
Yuumlkleme kurallarına
uygun şekilde hayvanların
taşıtlara yuumlklenmesini kontrol
ediniz
Yuumlkleme sırasında rampa kullanılmasına veteriner
bulunmasına ve hayvanlara eziyet edilmemesine oumlzen
goumlsteriniz
Taşıtların duraklama
yerlerini ve zamanını oumlnceden
planlayınız
Hayvanların 9 saat yol aldıktan sonra 12 saat
dinlendirilmelerine oumlzen goumlsteriniz
UYGULAMA FAALİYETİ
104
A- OBJEKTİF TESTLER (OumlLCcedilME SORULARI)
Aşağıdaki soruları dikkatlice okuyunuz ve doğru seccedileneği işaretleyiniz
1 Aşağıdakilerden hangisi yuumlkleme planı iccedilin soumlylenemez
A) Yuumlkleme planı uumlccedil kopya hacirclinde duumlzenlenir
B) Araccedil ya da konteynerin goumlruumlntuumlsuuml uumlccedil boyutlu olarak bilgisayara yansıtılır
C) Yuumlklenecek araccedil ve ambalajın en boy yuumlkseklik bilgileri karşılaştırılır
D) Plan daha sonra forklift ya da elleccedilleme elemanlarına ulaştırılır
2 Aşağıdakilerden hangisi yuumlkleme planının yararları arasında sayılamaz
A) En uygun sipariş birleştirmesi ve araccedil eşleştirmesi sağlar
B) Zamandan ve nakliye maliyetlerinden tasarruf sağlar
C) Yuumlkuumln araccedil iccedilinde en emniyetli duracağı yer belirlenmiş olur
D) Yuumlkleme planı ile aracın ne kadar yakıt harcayacağı tespit edilmiş olur
3- Aşağıdaki seccedileneklerden hangisi uumlruumlnlerin taşınmasında ortaya ccedilıkan hasarların sebebi
değildir
A) Malların birbirine ccedilarpması
B) Sarsıntı
C) Trafik koşulları
D) İstifleme
4- Aşağıdaki seccedileneklerden hangisi ambalajlı uumlruumlnlerin mekanik etkilerden korunması iccedilin
yapılması gereken bir ccedilalışma değildir
A) Yuumlklemeye oumlzen goumlsterilmesi
B) İstif sayısı ile yuumlkleme guumlvenliğinin kontrol edilmesi
C) Paletli yuumlklerde palet iccedilindeki birim sayısının azaltılması
D) İşletme iccedilinde yuumlklerin elleccedilleme yoluyla hareketinin sağlanması
5- Aşağıdakilerden hangisi lojistik firma yetkilisinin yuumlkleme yaparken dikkat etmesi
gereken kurallar arasında yer almaz
A) Bir arada dağıtımları zararlı olan uumlruumlnler aynı araca yuumlklenmemelidir
B) Ccediluval ve paketler aracın kasasına gerekli temizlik yapıldıktan sonra konulmalıdır
C) Ağır uumlruumlnler alta hafif olanlar ise uumlste konulmalıdır
D) Teneke ambalajlar arasına teması engelleyecek malzeme konulmalıdır
OumlLCcedilME VE DEĞERLENDİRME
105
6- Aşağıdakilerden hangisi frigofrik bir nakliye aracı iccedilin yapılması gereken oumlnemli
kontroller arasındadır
A) Elektrik aksamının işler durumda olması
B) Araccedil lastiklerinin hava basıncının yeterli olması
C) Egzoz muayenesinin yapılmış olması
D) Far ve sinyallerinin ccedilalışır durumda olması
7- Aşağıdakilerden hangisi bozulabilir gıda maddelerinin yuumlkleme kurallarından değildir
A) Araca yuumlklenecek malların ısı tespiti hava koşullarına goumlre yapılmalıdır
B) Muumlmkuumln olduğunca bir araca aynı cins mal yuumlklenmelidir
C) Yuumlkleme oumlncesinde uumlruumlnlerin bozuk olup olmadığı kontrol edilmelidir
D) Taşıma sırasında guumlnde en az 700 km yol gidilmelidir
8- Aşağıdakilerden hangisi canlı hayvan yuumlkleme kurallarından değildir
A) Yuumlkleme ve boşaltma veteriner goumlzetiminde yapılmalıdır
B) Araca yuumlklenecek olan hayvanların yaşları belirlenmelidir
C) Hayvanların ilgili aşılarının tam olması gerekir
D) Yiyecek ve iccedileceklerinin de araca yuumlklenmesi gerekir
Aşağıdaki cuumlmlelerde boş bırakılan yerlere doğru kelimeleri yazınız
9- Bozulabilir gıda maddelerini taşıyacak araccedilların helliphelliphellip helliphelliphellip sistemleri olmalıdır
10- Bozulabilir gıda maddelerinin yuumlklenmesinde ısı tespiti ilgili helliphelliphelliphellip bakılarak yapılır
ve soğutucu cihaz buna goumlre ayarlanır
11- Siyah zemin uumlzerine yukarıya bakan beyaz renkli iki ok işareti hellip helliphellip anlamına
gelmektedir
DEĞERLENDİRME
Cevaplarınızı cevap anahtarıyla karşılaştırınız Yanlış cevap verdiğiniz ya da
cevap verirken teredduumlt ettiğiniz sorularla ilgili konuları faaliyete geri doumlnerek tekrarlayınız
Cevaplarınızın tuumlmuuml doğru uygulama testine geccediliniz
106
Aşağıda yuumlkleme ve sevkiyat ile ilgili uygulamalarda karşınıza ccedilıkacak durumlar
sıralanmıştır Yuumlkleme ve sevkiyat ile ilgili listelenen davranışları tabloda bulunan
değerlendirme oumllccedileğine goumlre değerlendiriniz
Değerlendirme Oumllccediluumltleri Evet Hayır
1 Bilgisayar programı yardımıyla yuumlklenecek taşıt iccedilin uumlccedil
boyutlu bir yuumlkleme planı oluşturdunuz mu
2 Yuumlkleme planı bilgilerini yuumlklemeyi koordine eden depo
elemanına ulaştırdınız mı
3 Aracın yuumlkleme oumlncesi ve yuumlkleme sırasındaki
denetimlerini yaptınız mı
4 Uumlruumlnlerin araccedil iccedilerisine kurallarına uygun şekilde
yuumlklenmesini denetlediniz mi
5 Bozulabilir gıda maddesi taşıyacak araccedilların yuumlkleme
oumlncesi denetimini yaptınız mı
6 Kurallarına bağlı kalarak bozulabilir gıda maddelerinin
yuumlklenmesini koordine ettiniz mi
7 Yuumlkleme kurallarına uygun şekilde hayvanların taşıtlara
yuumlklenmesini kontrol ettiniz mi
Taşıtların duraklama yerlerini ve zamanını oumlnceden
planladınız mı
DEĞERLENDİRME
Yapılan değerlendirme sonunda ldquoHayırrdquo şeklindeki cevaplarınızı bir daha goumlzden geccediliriniz
Kendinizi yeterli goumlrmuumlyorsanız oumlğrenme faaliyetini tekrar ediniz Buumltuumln cevaplarınız
ldquoEvetrdquo ise ldquoModuumll Değerlendirmerdquo ye geccediliniz
UYGULAMALI TEST
DEĞERLENDİRME
107
MODUumlL DEĞERLENDİRME
Bu moduumll ile kazandığınız Kara yolu taşımacılık sistemi ve kara yolu eşya
taşımacılığının yasal ccedilerccedilevesi uluslararası kara yolu eşya taşımacılığının bileşenleri
yuumlkleme ve sevkiyat uygulamalarını tekrar yapınız Yaptığınız uygulamayı aşağıdaki
oumllccediluumltlere goumlre değerlendiriniz
GOumlZLENECEK DAVRANIŞLAR Evet Hayır
Kara yolu taşımacılık sistemi işlemlerini yapmak
1Kara yolu taşımacılığının genel yapısını oumlğrenebildiniz mi
2Kara yolu taşımacılığının uumllkemizdeki tarihi gelişimini
kavrayabildiniz mi
3Kara yolu taşımacılığının diğer taşımacılık tuumlrlerine goumlre
uumlstuumlnluumlklerini ve olumsuz youmlnlerini kavrayabildiniz mi
4Kara yolu eşya taşımacılığında uluslararası oumlrguumltler ve temel
goumlrevlerini kavrayabildiniz mi
5Tuumlrkiyersquonin uluslararası kara yolu eşya taşımacılığındaki ana
guumlzergacirchlarını kavrayabildiniz mi
6Tuumlrkiyersquonin taraf olduğu uluslararası kara yolu projelerini
oumlğrenebildiniz mi
7Uluslararası kara yolu taşımacılığında lojistik firmanın
sorumluluğu ve goumlrevlerini kavrayabildiniz mi
Kara yolu eşya taşımacılığının yasal ccedilerccedilevesi
1Kara yolu Taşıma Kanunursquonun amacı ve uygulama sahasını
kavrayabildiniz mi
2Kara yolu eşya taşımacılığında yetki belgesi ccedileşitlerini ve yetki
belgesi alabilme koşullarını kavrayabildiniz mi
3Kara yolu eşya taşımacılığında kullanılan taşıtları ve bunların
yasal oumlzelliklerini kavrayabildiniz mi
4CMR belgesinin oumlzelliklerini kavrayabildiniz mi
5Taşıma soumlzleşmesinin imzalanması ve uygulanması aşamalarını
kavrayabildiniz mi
6Sevk mektubunda goumlndericiye ve taşımacıya duumlşen goumlrev ve
sorumlulukları kavrayabildiniz mi
Uluslararası kara yolu eşya taşımacılığının bileşenleri işlemlerini yapmak
MODUumlL DEĞERLENDİRME
108
DEĞERLENDİRME Yapılan değerlendirme sonunda ldquoHayırrdquo şeklindeki cevapları bir daha goumlzden
geccediliriniz Buumltuumln cevaplar ldquoEvetrdquo ise bir sonraki moduumlle geccedilebilirsiniz
Oumlğretmeninizle iletişime geccediliniz
1AETR Anlaşması normlarına bağlı kalarak suumlruumlcuumllerin
kullanacakları araccedillara yaş olarak uygunluğunu denetleyebildiniz
mi
2AETR Anlaşma koşullarına goumlre suumlruumlcuumllerin dinlenme ve mola
suumlrelerine uyup uymadıklarını denetleyebil diniz mi
3Taşınacak yuumlkuumln oumlzelliğine goumlre treyler seccedilimini yapabil diniz
mi
4Boş araccedil bildirim formunu muumlşteriye goumlndererek araccedil
kapasitesine goumlre yuumlk siparişi alabildiniz mi
5Kamyonu doldurmayan parccedila yuumlkler iccedilin konsolidasyon
işlemini gerccedilekleştirebildiniz mi
6Online yuumlk teklif başvurusu ile gelen yuumlk tekliflerini
oumlzelliklerine goumlre değerlendirebil diniz mi
Yuumlkleme ve sevkiyat işlemlerini yapmak
1Bilgisayar programı yardımıyla yuumlklenecek taşıt iccedilin uumlccedil boyutlu
bir yuumlkleme planı oluşturabildiniz mi
2Yuumlkleme planı bilgilerini yuumlklemeyi koordine eden depo
elemanına ulaştırabildiniz mi
3Aracın yuumlkleme oumlncesi ve yuumlkleme sırasındaki denetimlerini
yapabildiniz mi
4Uumlruumlnlerin araccedil iccedilerisine kurallarına uygun şekilde yuumlklenmesini
denetleyebildiniz mi
5Bozulabilir gıda maddesi taşıyacak araccedilların yuumlkleme oumlncesi
denetimini yapabildiniz mi
6Kurallarına bağlı kalarak bozulabilir gıda maddelerinin
yuumlklenmesini koordine edebildiniz mi
7Yuumlkleme kurallarına uygun şekilde hayvanların taşıtlara
yuumlklenmesini kontrol edebildiniz mi
8Taşıtların duraklama yerlerini ve zamanını oumlnceden
planlayabildiniz mi
TOPLAM PUAN
109
OumlĞRENME FAALİYETİ 1 CEVAP ANAHTARI
Sorular Cevaplar
1- D
2- C
3- B
4- D
5- B
6- C
7- C
OumlĞRENME FAALİYETİ 2 CEVAP ANAHTARI
Sorular Cevaplar
1- D
2- C
3- A
4- D
5- C
6- B
7- B
RLENDİRME OumlĞRENME FAALİYETİ -3 CEVAP ANAHTARI
Sorular Cevaplar
1- A
2- A
3- C
4- B
5- D
6- D
7- B
8- C
9- A
10- 15 10
11- Ranza
12- King
13- Maliyetlerini
14- Dekonsolidasyon
CEVAP ANAHTARLARI
110
OumlĞRENME FAALİYETİ -4 CEVAP ANAHTARI
Sorular Cevaplar
1- A
2- D
3- C
4- D
5- B
6- A
7- A
8- B
9- Isıtma-Soğutma
10- Cetvellere
11- Bu youmlnde
111
KAYNAKCcedilA ERDAL Murat Metin CcedilANCI Taşımacılık Youmlnetimi UTİKAD Yayınları
İstanbul 2003
wwwutikadorgtr
wwwsifexpoorg
wwwnakliyerehberimcomtr
wwwbalnakcomtr
wwwfrigologcomtr
wwwfinaldiscomtr
wwwerbenguumlmruumlkcomtr
wwwkobifinanscomtr
wwwsifexpoorg
wwwdunyagazetesicom
wwwsdvhorozcomtr
KAYNAKCcedilA
3
OumlĞRENME FAALİYETİndash1
Ofis ortamında uluslararası anlaşmalar ve firma standartlarına goumlre bilgisayar telefon
ve yazıcı gibi donanımları kullanarak kara yolu taşımacılık sistemini oumlğreneceksiniz
Kara yolu taşımacılığının duumlnyadaki ve uumllkemizdeki gelişimi hakkında bilgi
edininiz
Kara yolu taşımacılığının diğer taşıma tuumlrlerine goumlre uumlstuumlnluumlklerini ve olumsuz
youmlnlerini araştırınız
Kara yolu taşımacılığında yer alan uluslararası oumlrguumltler ve goumlrevleri hakkında
araştırma yapınız
Ro-Ro taşımacılığı hakkında araştırma yapınız Ro-Ro taşımacılığının kara yolu
taşımacılığıyla olan bağlantısı hakkında bilgi edininiz
Uumllkemizin uluslararası kara yolu guumlzergacirchları hakkında bilgi toplayınız
Bulabileceğiniz belge resim dergi harita vb dokuumlmanları sınıf ortamında
arkadaşlarınızla paylaşınız
Araştırma yaparken ccedilevrenizde bulunan lojistik firma veya nakliye firmaları ile
anlaşmalı olarak ccedilalışan işletmelerin ilgili servislerinden yararlanabilirsiniz Ayrıca bu
firmaların internet sitelerinden de bilgi edinebilirsiniz
1 KARA YOLU TAŞIMACILIK SİSTEMİ 11 Kara Yolu Taşımacılığının Yapısı
Kara yolu taşıma sistemleri teknoloji şebekeler (ağlar) uluslararası ve yerel kurallar
ve duumlzenlemeler bilgi ve iletişim lojistik ve hizmet anlayış ve uygulamalarından meydana
gelmektedir Bu sistemler taşıma operatoumlrleri iccedil ve dış muumlşteriler ekonomik ve sosyal
faktoumlrler ile devletin ortaya koyduğu yasal ccedilerccedileve ile suumlrekli etkileşim hacirclindedir
Kara yolu taşımacılık sektoumlruumlnde arz ve talebin etkileşiminde destek hizmetler
taşımaya olan talep guumlzergacirch veya alternatif yollar terminaller guumlmruumlkler sınırlar ara
geccediliş noktaları araccedillar işletmelerin sayısı kurallar ve duumlzenlemeler etkin rol oynamaktadır
Buna goumlre taşıma sistemleri oumlzellikle teknoloji iletişim ekonomi gibi dışsal faktoumlrlerden
yoğun olarak etkilenmektedir
Kara yolu eşya taşımacılığı uumlcret karşılığında eşyanın bir yerden diğer bir yere
taşınmasını kara yolu ile sağlayan ve taşımacı ile goumlnderici arasında bir soumlzleşme
ARAŞTIRMA
OumlĞRENME FAALİYETİndash1
AMACcedil
4
yapılmasını gerektiren bir taşıma şekli olarak tanımlanmaktadır Bu tanıma goumlre kara yolu
taşımacılığının doumlrt temel boyutu vardır
Taşınacak eşyanın var olması
Eşya taşıma işinin uumlstlenilmesi
Uumlcret karşılığı olması
Taşıma tuumlruuml olarak kara yolunun belirlenmesidir
Eşya taşıma işleri ile ilgili yasal duumlzenlemeler 10072003 tarih 4925 sayılı Kara
Taşıma Kanunu ve Tuumlrk Ticaret Kanunu (TTK) tarafından duumlzenlenmektedir Taşıma işlemi
uumlcret karşılığı yapılmalıdır Uumlcret karşılığı yapılmayan taşımacılık konusunda TTK
huumlkuumlmleri uygulanamaz
12 Kara Yolu Taşımacılığının Duumlnyadaki Gelişimi
1930 yıllarında ortaya ccedilıkan kuumlresel ekonomik bunalım ve İkinci Duumlnya Savaşı sonrası
ortaya ccedilıkan ekonomik olumsuzlukları aşan ve guumlccedillenen uumllkeler ekonomik youmlnden guumlccedilsuumlz
ve az gelişmiş uumllkelerin ekonomileri uumlzerindeki etki ve denetimlerini artırmışlardır ldquoOumlncelik
tarımrdquo telkinleri ile gelişmiş uumllkeler guumlccedilsuumlz ekonomiye sahip uumllkeleri bu youmlnde uumlretim
yapmaya youmlnlendirmişlerdir
Bunun sonucunda sanayiden uzaklaşan tarıma dayalı bir ekonomik yapı oluşturan
uumllkeler sanayileşme yolunda gelişme goumlsteren uumllkelerin dış pazarı hacircline gelmiştir
Resim 11 Kara yolu taşımacılığı
Gelişmiş uumllkelerin ekonomilerine ccedilok youmlnluuml faydalar sağlayacak olan bu durumun
gerccedilekleşmesi ve gelişmesi iccedilin her yerleşim alanına ulaşabilecek ve taşımayı
gerccedilekleştirecek en oumlnemli ulaşım sistemi kara yoluydu Kara yolu ağının kurulması ve
geliştirilmesi iccedilin ldquoOumlncelik kara yolunardquo duumlşuumlncesini hacirckim kılmıştır
5
13 Kara Yolu Taşımacılığının Uumllkemizdeki Gelişimi
Kara yolu taşımacılığının uumllkemizdeki gelişimine bakıldığında ccedilok hızlı bir seyir takip
ettiği goumlruumllmektedir
Uumllkemizin coğrafi yapısı ve sosyo-ekonomik youmlnden sahip olduğu oumlzel durum yanında
batı ile doğu arasında tabi bir koumlpruuml oluşu ve transit taşımacılığa elverişliliği eski ccedilağlardan
beri uumllkemizi kara yolu taşımacılığı alanında daima oumln plana ccedilıkarmıştır Uumllkemiz Asya
Avrupa ve Afrika kıtaları arasında olup kuzey-guumlney doğrultusunda 500 km doğu-batı
ekseninde 1500 km uzunluğunda ve yuumlzoumllccediluumlmuuml 776 000sup2 olan bir dikdoumlrtgen koumlpruuml
goumlruumlnuumlmuumlndedir
Bilindiği gibi Tuumlrkiye tarih oumlncesinden bu yana ccedilok ve ccedileşitli uygarlıkların oluştuğu
bir yerdir Guumlnuumlmuumlze dek bu oumlzelliğini koruyarak gelmiş doğu-batı arasında ldquokoumlpruumlrdquo
olmuştur Bunun bir sonucu olarak da uzak geccedilmişten bu yana değişik doğrultu ve
karakterde yol ağlarına sahip olmuştur ldquoİpek yolurdquo ldquoBaharat yolurdquo ldquoKral yolurdquo en ccedilok
bilinen tarihi yollardır Tuumlrkiye Avrupa Asya ve Afrika arasındaki oumlnemli konumundan
dolayı kendi ulaşım hatlarını ve taşıma filolarını geliştirmek iccedilin buumlyuumlk ccedilaba goumlstermiştir
Resim 12 İpek yolu
Buumltuumln duumlnyada oumlzellikle Avruparsquoda suumlratle gelişen teknoloji mal zengini batı ile petrol
zengini doğu uumllkeleri arasında buumlyuumlk ccedilapta ticari ilişkilerin doğmasına yol accedilmıştır Bu
durum uumllkemizi bu alanda oumlnemli oumllccediluumlde etkilemiş 1950rsquoli yıllara kadar yok denecek kadar
az olan modern anlayışa uygun kara yolu alt yapısı ve kara yolu taşımacılığında yeni bir
takım yatırımlar yapılmasını ve teşvik tedbirlerinin alınmasını gerekli kılmıştır
O doumlnemlerde alt yapının kolay hızlı ve ekonomik bir şekilde gerccedilekleşmesi petroluumln
ucuz ve temininin kolaylığı yanında uumllkemizde otomotiv sanayinin kurularak motorlu
araccedilların uumlretilmesi kara yolu taşımacılığının ilerlemesine neden olmuştur Ayrıca devletin
1980rsquoli yıllardan itibaren uygulamaya koymuş olduğu teşvik tedbirleri sonucu uumllkemizde
6
motorlu araccedil sayısı oumlnemli oumllccediluumlde artmış ve gerek yurt iccedili gerekse uluslararası kara yolu
taşımacılığı suumlratle gelişmiştir
1980rsquolerden itibaren uumllkemizin ihracata youmlnelik buumlyuumlme politikalarına geccedilmesiyle dış
ticaret yapısal değişime uğramış dış ticarete konu mal grupları ccedileşitlenmiş tarım ve
madencilik uumlruumlnlerinin yerini sanayi uumlruumlnleri almaya başlamış taşınan malların hacmi kısa
bir suumlre iccedilinde 10 milyar dolarlık seviyelere ulaşmıştır
Dış ticaretin yapısal değişimine bağlı olarak deniz yolu ile yapılan doumlkme yuumlk
taşımaları yuumlk cinslerinin değişimi ve sevkiyatlarda esneklik gibi avantajlar nedeniyle yerini
kara yolu eşya taşımacılığına bırakmaya başlamıştır
Resim 13 Ro-Ro bağlantılı kara yolu taşımacılığı
Tuumlrkiye-İtalya Ro-Ro hattının kurulması taşıma maliyetlerinin azalmasına seferlerin
tarifeli yapılmasıyla ihracat sevkiyatlarının planlanmasına Balkan uumllkelerinin geccediliş
uumlcretlerini tekrar goumlzden geccedilirmesi gibi birccedilok olumlu gelişmenin ortaya ccedilıkmasına neden
olmuştur 2003 yılında Batı Avrupa uumllkelerine yapılan kara yolu taşımacılığımızın yuumlzde
72rsquosi soumlz konusu Ro-Ro hatlarından yapılarak dış ticaretimize ait malların taşınmasında
stratejik bir guumlzergacirch konumuna gelmiştir Boumlylece Tuumlrk kara yolu taşımacılığı deniz yolu
entegrasyonlu Ro-Ro ve demir yolu entegrasyonlu Ro-La taşıma alternatiflerini uumlreterek
Avrupa Birliği mevzuatıyla uyumlu hacircle gelmiştir
Tuumlrkiyersquonin uluslararası kara yolu ile eşya taşımacılığı sektoumlruumlnde hizmet alanı Asya
ile Avruparsquonın bir ucundan diğerine kadar geniş bir coğrafi alana yayılmış ithalat-ihracat ve
transit taşımalardaki payı ile uumllke ekonomisine yılda ortalama 2 milyar USD navlun uumlcreti
olarak doumlviz girdisi sağlar konuma ulaşmıştır
1990 yılından itibaren duumlnyadaki gelişmelere paralel olarak ihraccedil pazarlarımız ve
uumlruumlnlerimizde oumlnemli bir artış ve ccedileşitlenme olmuştur Bu kapsamda başta Almanya olmak
uumlzere geleneksel pazarlarımız olan Batı Avrupa uumllkelerinin yanı sıra Rusya ve Tuumlrk
Cumhuriyetleri de oumlnemli bir yer kazanmıştır Soumlz konusu yapısal değişime paralel olarak
7
Bağımsız Devletler Topluluğu uumlyesi uumllkeler ile bazı Orta Asya uumllkeleri iki binli yıllardaki
hedef pazarlarımız olarak tespit edilmiştir
Soumlz konusu uumllkelere kara yoluyla ulaşım imkacircnının bulunması uumllkemiz ihracatı
accedilısından buumlyuumlk avantaj teşkil etmektedir Yabancı uumllkelere yapılan eşya taşımacılığımızın
ağırlıklı olarak kara yolundan olması artan dış taleplerin zamanında karşılanmasını
kolaylaştırmaktadır
Tuumlrkiyersquonin kıtalararası koumlpruuml konumunda olması ccedilok modlu ulaşıma elverişli
durumu Kafkasya ve Hazar Denizi ccedilevresindeki uumllkelere geccedilişi sağlayacak yeni sınır
kapılarının accedilılması ve pek ccedilok uluslararası proje ccedilerccedilevesinde yeni bağlantıların
oluşturulması yolundaki ccedilalışmalar Tuumlrkiyersquonin oumlnemini artırmakta ve aktif olarak bu
ccedilalışmalara katılımını gerekli kılmaktadır
Uluslararası kara yolu taşımacılığında uumllkemizin araccedil filosu giderek yenilenmiş ve
toplam araccedil sayımız 30000 adede ulaşmıştır Bu sayının iccedilinde 23000 aracımız Euro normlu
araccedil olarak faaliyet goumlstermeye başlamıştır
Resim 14 Euro normlu modern nakliye aracı
4925 sayılı Kara yolu Taşıma Kanunu ile uumllkemizde kara yolu taşımacılığı sektoumlruumlnde
yeni bir doumlnem başlamıştır Bu kanun ile birlikte taşımacılık sektoumlruuml iccedilinde yer alan ve
faaliyet goumlsteren tuumlm işletmeler kayıt altına alınmış ve bu işletmelere faaliyet tuumlrlerine goumlre
lisans belgeleri verilmiştir
Kara yolu taşımacılığı buguumln tuumlm duumlnyada kendine has avantajlarından dolayı en
oumlnemli taşımacılık modudur Tuumlrkiye gibi uumlccedil yanı denizlerle ccedilevrili olan İspanyada dahi
uluslararası eşya taşımacılığında kara yolunun demir yolu ve iccedil suyollarına kıyaslandığındaki
payı 921dir Bu oran İngiltere iccedilin 889 15 AB uumllkesi iccedilin ortalama 792rsquodir
Uumllkemizde 1990 yılında 76 olan kara yolu taşımacılığı 2000 yılında 89rsquoa ve 2002
yılında da 93 oranına ulaşmıştır 2005 yılında 94rsquoe ccedilıkmıştır 1990 yılında 87 milyar
ton-km olan toplam taşımacılığımız ekonominin gelişmesi ile 2000 yılında 180 milyar ton-
kmrsquoye ulaşmıştır 2006 yılında bu rakam 200 milyar ton-kmrsquoyi aşmıştır ABDrsquode kara yolu
taşımasının genel taşımacılık iccedilindeki yeri 28 dir Buumltuumln duumlnyada kara yolu taşımacılığının
oranını duumlşuumlrmeye doumlnuumlk politikalar uygulanmaktadır
8
Uumllkemizde ulaşım sektoumlruuml iccedilinde en buumlyuumlk paya sahip olan kara yolu taşımacılığının
diğer sektoumlrlere nazaran kaza riski ccedilok yuumlksek olmasına rağmen gelişme goumlstermesinin ve
taşıma taleplerinde ilk sırayı almasının temelinde taşımayı ldquoKAPIDAN KAPIYArdquo
gerccedilekleştirmesi yanında hızlı kolay konforlu ve daha ekonomik bir hizmet sunması
yatmaktadır
14 Kara Yolu Eşya Taşımacılığının Diğer Taşımacılık Tuumlrlerine
Goumlre Uumlstuumlnluumlkleri
Uluslararası kara yolu eşya taşınması ile diğer taşıma tuumlrlerine goumlre bir karşılaştırma
yapıldığında kara yolu taşımacılığının şu uumlstuumln youmlnleri bulunmaktadır
Kapıdan kapıya aktarmasız taşıma ve eşyanın yuumlkleme yeri ile boşaltma yerleri
dışında elleccedillenmemesi eşyanın yıpranmasını en aza indirmektedir Diğer taşıma tuumlrlerinde
oumlrneğin eşyanın limana veya demir yolu istasyonuna ulaşımına kadar bir yuumlkleme boşaltma
ana taşıma aracına yuumlklenme varış yeri limanı veya istasyonunda benzer elleccedillemenin
yapılması eşyaların daha fazla yıpranmasına sebep olmaktadır
Muumlşterinin istediği ve kara yolunun olduğu her noktaya taşıma seccedileneği
vermektedir
Kara yolu araccedillarının taşıma kapasitelerinin deniz demir yolu araccedillarına goumlre daha
kuumlccediluumlk olması nedeniyle taşımacılık sektoumlruumlnde daha esnek hareket imkacircnı sağlanmaktadır
Resim 15 Kara yolu araccedil taşıma kapasitesi
Tuumlrkiye gibi kara yoluyla uluslararası eşya naklinde kullanılabilecek taşıt sayısının
talebe goumlre daha fazla olduğu uumllkelerde rekabet uumlst seviyelere ulaşmakta ve boumlylelikle
muumlşteri lehine duumlşuumlk navlun fiyatlarının oluşmasına neden olmaktadır
Kara yolu eşya taşımacılığı diğer taşıma tuumlrlerine goumlre (deniz hava demir yolu
boru hattı vb) daha az yatırım maliyeti gerektirmektedir
Kara yoluyla daha duumlzenli ve sık sefer imkacircnı bulunmaktadır
Goumlndericinin kendisinin organize ettiği oumlzellikle kuumlccediluumlk ccedilaplı sevkiyatlara oranla
taşıma maliyetini azaltmaktadır
Ambalajlama ve sevkiyata hazırlamada zaman ve kaynaklardan tasarruf olanağı
sağlanmaktadır
9
15 Kara Yoluyla Uluslararası Eşya Taşımacılığının Goumlndericiye
Sağladığı Faydalar
Kısa suumlrede teslim edilmesi gereken yuumlkler iccedilin suumlratli sevkiyat yapabilmesine
youmlnelik proje bazlı ccediloumlzuumlm yolları ortaya ccedilıkarılabilir
Gelişmiş kara yolu ağlarının getirdiği hızlı ve guumlvenli hizmet alma imkacircnları
yaratılabilir
Lojistik firma veya taşıma şirketleriyle birebir ilişki iccedilinde ccedilalışma olanağının
bulunması sayesinde sevk edilecek eşyaya oumlzel muamele yapılmasını sağlayabilir
Kara yolu taşımacılık hizmetleri ile bağlantılı diğer lojistik suumlreccedillerle
zenginleştirilerek hizmette ccedileşitlilik oluşturulabilir
Tahmin edilebilen maliyetlerin kolay hesaplanması ile tasarruf sağlanabilir
Resim 16 Tasarruf
Dokuumlmantasyon işleri ile ara noktalarda yuumlkleme ve boşaltmadan taşımanın
sorunsuz yuumlruumlmesinden lojistik firma sorumlu olduğundan taşıyıcı sadece sevkiyata
goumlnderici ise muumlşteri ilişkilerine odaklanabilir
Duumlnya ticaretindeki doumlnuumlşuumlm ve yeni oluşumların etkisi yoğun bir şeklide lojistik ve
taşıma sektoumlruuml uumlzerinde goumlruumllmektedir Hemen hemen buumltuumln sektoumlrlerle doğrudan ilişkisi
olan lojistik uluslararası pazarlarda rekabet avantajının elde edilmesinde kilit rol
uumlstlenmektedir Uumlruumln veya hizmetlerin hedef pazarlara rakiplerden bir adım oumlnde olarak daha
hızlı ve daha ekonomik bir biccedilimde ulaştırılması uluslararası lojistik faaliyetlerinin oumlzuumlnuuml
teşkil etmektedir
Resim 17 Kara yolu taşımacılığı ve diğer taşıma tuumlrleri
10
Uluslararası ticaret eğilimleri lojistik sektoumlruumlnuuml daha iyi anlayabilmek ve
yorumlayabilmek iccedilin buumlyuumlk katkı sağlamaktadır Her sektoumlrde yaşanan rekabet ve koumlkluuml
değişimler beraberinde ccedilarpan etkisi yaparak lojistik alanında da etkisini goumlstermektedir
Rekabet ortamı yatırım maliyetleri hız ve esneklik accedilısından lojistik hizmetlerin
vazgeccedililmez bileşeni olan kara yolu eşya taşımacılığının diğer taşımacılık tuumlrlerine goumlre daha
fazla avantajı bulunmaktadır
16 Kara Yoluyla Eşya Taşımacılığının Olumsuz Youmlnleri
Uluslararası kara yolu eşya taşımacılığının bir kısım uumlstuumlnluumlkleri olmasına rağmen
bazı olumsuz youmlnleri de bulunmaktadır Bunlar
Numune veya benzeri nitelikte taşınacak eşyanın duumlşuumlk miktarda olması hacirclinde bu
eşyaların bir araccedil iccedilinde sevk yerlerine ayrı ayrı ulaştırılması gerekmektedir Parsiyel
malların toplanması dağıtımı zaman ve maliyet youmlnuumlnden olumsuzluk yaratmaktadır Hava
yolu parsiyel taşımalarda zaman ve maliyet youmlnuumlnden kara yoluna goumlre daha tercih
edilebilen bir taşıma tuumlruumlduumlr
Ağır ve yuumlksek hacimli eşyaların kara yolu ulaştırma mevzuatına uyumlu
olmaması taşınmalarını ccediloğunlukla imkacircnsız hacircle getirmektedir Bu tuumlr eşyaların demir yolu
veya deniz yoluyla taşınması daha verimli olmaktadır
Kara yoluyla uluslararası eşya taşımacılığında hukuki mevzuat bekleme suumlreleri
ile eşyanın hacmi ve niteliğine bağlı olarak diğer taşıma tuumlrlerine goumlre olumsuzluklar
yaratabilmektedir
Kara yoluyla yapılan taşımacılıkta ihracat ve ithalat uumllkeleri arasında yuumlkuumln transit
geccediltiği uumllkelerde uyulması gereken guumlmruumlk mevzuatları bulunmaktadır Buna karşılık deniz
ve hava yolunda ccediloğunlukla ithalatccedilı ve ihracatccedilı olarak uumllkeler arasında transit geccediliş uumllkeleri
bulunmamaktadır Kara yoluyla yapılan taşımacılıkta transit guumlmruumlkler ilave bekleme
suumlreleri oluşturmaktadır
Resim 18 Kara yolu taşımacılığında transit geccediliş
11
17 Kara Yolu Eşya Taşımacılığında Uluslararası Oumlrguumltler
Uluslararası kara yolu eşya taşımacılığında etkili olan oumlrguumltler
Birleşmiş Milletler Avrupa Ekonomik Konseyi (UNECE)
Ulaştırma Bakanları Avrupa Konferansı (CEMT-UBAK)
Uluslararası Kara yolu Taşıma Birliği (IRU)
Guumlneydoğu Avrupa Ortak Girişimi (SECI)
Uluslararası Taşıma Organizatoumlrleri Dernekleri Federasyonu (FIATA)
Kara yolu taşımacılık enduumlstrisinin bu oumlrguumltler vasıtası ile Tuumlrkiye ve yurt dışı
ulaştırma ve taşımacılık politikalarının irdelenmesi işletmelerin ve uumllkelerin dış ticarette
rekabetccedili uumlstuumlnluumlğuuml sağlamasında oumlnemli bir fonksiyonu olacaktır
171 Birleşmiş Milletler Avrupa Ekonomik Konseyi (UNECE)
Birleşmiş Milletler Avrupa Ekonomik Konseyi (UNECE) ldquoİccedil Ulaşım Komitesi Kara
Yolu Trafik Guumlvenliği Bozulabilir Maddelerin Taşınması Kombine Taşımacılık Tehlikeli
Maddelerin Taşınmasırdquo ccedilalışma gruplarından oluşmaktadır
İccedil ulaşım komitesinde yapılan goumlruumlşmeler sonrasında ccedileşitli Avrupa Birliği uumlye
uumllkelerinin katıldığı anlaşmalar aşağıdaki gibi sıralanabilir
CMRndashEşyaların Kara Yoluyla Uluslararası Eşya Taşıma Soumlzleşmesine İlişkin
Anlaşma Uumllkemizin soumlzleşmeye taraf olma proseduumlruuml tamamlanmış olup 30 Ekim 1995
tarihinden itibaren yuumlruumlrluumlğe girmiştir
Tır SoumlzleşmesindashTır Karneleri Himayesinde Uluslararası Eşya Taşınmasına Dair
Guumlmruumlk Soumlzleşmesi Uumllkemizin 1985 yılında kabul ettiği soumlzleşme halen uygulanmaktadır
Resim 19 Birleşmiş Milletler Avrupa Ekonomik Konseyi
ADRndashTehlikeli Maddelerin Kara Yoluyla Uluslararası Taşınmasına İlişkin Avrupa
Anlaşması Uumllkemizin anlaşmaya taraf olabilmesi amacıyla ccedilalışmalar başlatılmıştır
12
Karadeniz Ekonomik İşbirliği (KEİ) İslam Kalkınma Teşkilatı (İKT) gibi
uluslararası kuruluşlar iccedilinde de kara ulaştırmasına ilişkin konular Tuumlrkiye tarafından
izlenmekte ve gerekli ccedilalışmalar yapılmaktadır
172 Guumlneydoğu Avrupa Ortak Girişimi (SECI)
Guumlneydoğu Avrupa Ortak Girişimi (SECI southeast european cooperation ınititative)
11 uumllkenin katılımı ile kurulmuştur Bu girişime Birleşmiş Milletler Avrupa Ekonomik
İşbirliği ve Ulaştırma Bakanları Avrupa Konferansı (UBAK) destek vermektedir SECI
girişiminin amacı boumllge uumllkeleri arasında kara yolu eşya taşınmasına youmlnelik sınır
geccedilişlerinin kolaylaştırılması ve ticaretin artırılmasıdır Bu amaca youmlnelik ortak girişim uumlye
uumllkeler arasında 1999 yılında ldquoMutabakat Zaptırdquo yuumlruumlrluumlğe girmiştir
Resim 110 Guumlneydoğu Avrupa Ortak Girişimi (SECI)
SECI buumlnyesinde guumlndem Komitesirsquonin saptadığı oumlncelikli projeler ele alınmakta ve
uumlye uumllkelerin eşguumlduumlmuumlnde yuumlruumltuumllmektedir SECI projeleri ile ilgili olarak tesis edilen
komitelerin uumlyelerini seccedililmiş ve goumlnuumllluuml kişiler oluşturmaktadır Uumllkemiz SECIrsquonın
ccedilalışmalarına diğer uumlye uumllkeler gibi resmicirc kuruluşlarımız ve oumlzel sektoumlr temsilcilerinden
oluşturulan heyetler ile katılmaktadır
173 Avrupa Ulaştırma Bakanları Konferansı (CEMTndashUBAK)
Ulaştırma Bakanları Avrupa Konferansı (UBAK) 1953 yılında Avruparsquonın sınır
geccedilişlerinin kolaylaştırılması uumllkeler arası ulaştırma ve guumlmruumlk mevzuatının
uyumlaştırılmasının sağlanması amacıyla kurulmuştur İlk kuruluşa katılan 16 uumllke
(Almanya Avusturya Belccedilika Danimarka İspanya Fransa İngiltere Yunanistan İtalya
Luumlksemburg Norveccedil Hollanda Portekiz İsviccedilre ve Tuumlrkiye) 16 maddelik anlaşmayı
imzalayarak kuruluşu resmileştirmiştir
Kuruluşun yapmış olduğu başarılı ccedilalışmalar nedeniyle işlevi Avrupa sınırlarını da
aşarak 41 uumlye uumllke ile bazı Orta Asya ve Kuzey Afrika uumllkelerini de kapsar konuma
ulaşmıştır UBAK ccedilalışmalarını ccedilalışma grupları hacirclinde suumlrduumlrmektedir Daimi sekreterya
Parisrsquote bulunmaktadır
UBAK belgeleri geccedilerli oldukları uumllkelere goumlre doumlrde ayrılır
13
Tuumlm uumllkelerde geccedilerli UBAK belgeleri
Avusturya hariccedil tuumlm uumllkelerde geccedilerli UBAK belgeleri
Avusturya + Yunanistan hariccedil tuumlm uumllkelerde geccedilerli UBAK belgeleri
Avusturya + Yunanistan + İtalya hariccedil tuumlm uumllkelerde geccedilerli UBAK belgeleri
UBAK Belgelerinin uumlzerinde geccedilersiz olduğu uumllkenin uluslararası harf kodu bir ccedilember
iccedilinde işareti ile kaplanmış olarak yer almaktadır
Tuumlrkiyersquonin de kurucu uumlyesi olduğu konferansın ccedilalışmalarında taşımacılığın
geliştirilmesi trafik kara yolu guumlvenliği ccedilevrenin korunması gibi konular oumlncelik
taşımaktadır
174 Uluslararası Kara Yolu Taşıma Birliği (IRU)
Uluslararası Kara Yolu Taşıma Birliği (IRU International Road Transport Union)
duumlnyadaki kara yolu taşımacılığı alanında nakliye operatoumlrleri taşıma şirketlerinin sahipleri
kamyon taksi otobuumls olmak uumlzere tuumlm sektoumlruuml temsil eden bir organizasyondur 1948
yılında İtalyarsquoda kurulmuş olan bu oumlrguumltuumln buguumln 68 uumllkede 151 uumlyesi bulunmaktadır
Resim 111 Uluslararası Kara yolu Taşıma Birliği (IRU)
IRUrsquonun amacı kara yolunda ccedilevreye duyarlı emniyetli olarak mal ve insanların
taşınmasını sağlamak yuumlksek mesleki standartlara ulaşmak olarak belirtilebilir IRUrsquonun en
oumlnemli uygulamalarının başında uluslararası eşya taşınmasında TIR sisteminin
garantoumlrluumlğuumlnuuml yapması gelmektedir Oumlrguumltuumln temel amaccedilları şu şekilde belirtilebilir
Araccedilların emniyetli temiz ekonomik yakıt tuumlketimini sağlayacak girişimlerde
bulunmak
Filo youmlnetiminde araccedil bakımı ve ccedilalışma koşullarını duumlzenlemek
Kara yolunun emniyetli hacircle gelmesine yardımcı olmak
Ccedilevreye duyarlı araccedilları teşvik etmek
Uumllkeler arası resmi duumlzeyde ve uluslararası sivil toplum kuruluşları ile sıkı işbirliği
iccedilinde bulunmak
Kara yolunun daha emniyetli ve belge proseduumlruumlnuumln azaltılması iccedilin ccedilalışmak
Uumlyelerini ulusal ve uluslararası duumlzenlemeler konusunda bilgilendirmek
Uluslararası taşımacılık ve ticarette engelleri ortadan kaldırmaktır
14
Tuumlrkiyersquode kara yolu eşya taşıması ile ilgili sektoumlruuml temsil eden oumlnemli kuruluşlar
ise Ulaştırma Bakanlığı ve Guumlmruumlk Muumlsteşarlığı başta olmak uumlzere devletin tuumlm yetkili
kurumları Uluslararası Taşımacılık ve Lojistik Hizmet Uumlretenler Derneği (UTİKAD)
Uluslararası Nakliyeciler Derneği (UND) ve Ro-Ro Gemi İşletmecileri ve Kombine
Taşımacılar Derneğirsquodir (RODER)
18 Tuumlrkiyersquonin Uluslararası Kara Yolu Eşya Taşımacılığındaki
Ana Guumlzergacirchları
Tuumlrkiyersquonin dış ticaretinde en buumlyuumlk paya sahip olan Avrupa Birliği uumllkelerine
yapılmakta olan taşımacılık iccedilin iki oumlnemli guumlzergacirchı bulunmaktadır Tuumlrkiyersquonin doğu ve
guumlneyinden Kafkaslar Orta Asya ve Ortadoğu boumllgelerine yapılan kara yolu taşımacılığı
ccedileşitli belirsizlik ve yeniden yapılanmalar neticesinde gelişme goumlstermesine rağmen istenilen
seviyeden uzaktır Bu nedenle duumlzenli ve suumlrekli olarak gerccedilekleştirilen yasal ve teknik
altyapısı uluslararası standartlara ulaşmış olan iki guumlzergacirch Tuumlrkiye accedilısından son derece
stratejiktir Bunlar
Kapıkule Sınır Guumlmruumlk Kapısırsquondan yapılan kara yolu taşımacılığı
Ro-Ro gemileriyle kara yolu araccedil gereccedilleriyle İtalya uumlzerinden yapılan taşımacılık
181 Kapıkule Sınır Kapısırsquondan Yapılan Taşımacılık
Kapıkule uumlzerinden yapılan taşımacılık oumlnemli bir paya sahip olmasına rağmen transit
geccediliş uumllkeleri guumlmruumlklerindeki uzun bekleme suumlreleri geccediliş belgeleri sınırlamaları geccediliş
uumlcretleri tahditli yol ve geccediliş suumlreleri nedeniyle zaman zaman sorunlu bir guumlzergacirch hacirclini
alabilmektedir
Resim 112 Kara yolu taşımacılığında guumlzergacirchlar
Uluslararası kara yolu taşımacılığında oumlzellikle kara yolu taşıtlarının geccediliş
sınırlamalarının bulunduğu transit guumlzergacirchında bulunan uumllkelerde vagonların uumlzerinde
taşınarak varış uumllkesine sevk edilmeleri zorunlu hacircle gelmiştir Tuumlrkiye ile Avrupa Birliği
uumllkeleri arasında demir yolu aktarmalı taşımacılık bu sınırlamaların bulunduğu Avusturya
geccedilişlerinde yapılmaktadır
15
1811 Kara yolu Guumlzergacirchında Kullanılan Başlıca Hatlar
Bulgaristan - Romanya - Macaristan - Avusturya hattı
Bulgaristan - Yugoslavya - Macaristan - Avusturya hattı
Bulgaristan - Yugoslavya - Hırvatistan - Slovenya - Avusturya hattı
Bulgaristan - Yugoslavya - Hırvatistan - Slovenya - İtalya hattı
182 Ro-Ro Gemileriyle Yapılan Taşımacılık
Uluslararası kara yolu taşımacılığında geccediliş sınırlamaları transit suumlrelerinin uzun
zaman alması taşımacılığın toplam maliyetlerinin duumlşuumlruumllmesi gibi nedenlerle kara yolu
araccedillarının deniz yolu Ro-Ro gemilerine bindirilmesi bir zorunluluk hacirclini almıştır
Ro-Ro gemileri taşıma seccedileneği olan gemi tuumlruumlduumlr Taşıt gibi konteyner de taşıyabilir
Ayrıca paletli yuumlklerin de taşındığı goumlruumllmektedir
Ro-Ro gemileri aşağıdaki taşıt tuumlrlerini taşıyabilir
Şasili treyler (ccedilekicili ccedilekicisiz)
Treyler semi treyler
Diğer tekerlekli yuumlkler (kamyon vb)
Ro-Rorsquolarla gelişen kombine taşımacılık tramp veya duumlzenli hat taşımacılığındaki
limanların taşıma sistemindeki oumlnemini azaltmıştır Ro-Ro gemileri iccedilin kamyonların
ccedilıkışlarına uygun iskelelerin oluşturulması dışında hiccedilbir yuumlkleme ve boşaltma araccedil gereccedil ve
donanımına gerek duyulmaz
Resim 113 Ro-Ro taşımacılığı
Ro-Ro taşımacılığının hasarsız emniyetli ve hızlı taşıma imkacircnı sunması guumlmruumlklerde
daha az zaman kaybı ile geccediliş daha rekabetccedili taşıma uumlcretleri demektir Tuumlrkiyersquonin Ro-Ro
taşımacılığı ile alternatif konumdaki kara yolu transit taşımacılık guumlzergacirchında bulunan
uumllkelerde sıkccedila goumlruumllen ccedilalınma ve yağmaların oumlnuumlne geccedililmektedir Eşyaların uumlnite hacircline
getirilerek Ro-Ro ile kombine taşımacılık yapılması hasar riskini azaltmaktadır
Ro-Ro taşımacılığının uumlstuumlnluumlkleri şu şekilde belirtilebilir
16
Kara yolu araccedillarının Ro-Ro gemileriyle taşınması araccedilların yıpranma paylarını aza
indirir
Kara yollarının bakım ve onarımında tasarruf sağlar
Kara yolu trafik sıkışıklığı ve kaza risklerini azaltır
Belirgin doumlviz tasarrufu sağlar
Bazı hatlarda zaman kazancı sağlar
Teslimatta duumlzen ve planlama yapılmasına olanak sağlar
1821 Ro-Ro Guumlzergacirchları
İstanbul + Ccedileşme - Trieste Ro-Ro hatları
Buumlyuumlk filoya sahip nakliyecilerin ccediloğunun ağırlıklı olarak kullandıkları hatlardır Doğu
Avrupa uumllkelerindeki tonaj sınırlamalarına tabi olmaması ve araccedilların daha az km yapması
nedeni ile tercih sebebidir
Patra + Igoumenitsa - Bari + Ancona Ro-Ro hatları
Guumlney İtalya Guumlney Fransa ve İspanyarsquoya sefer yapan nakliyecilerin tercih ettikleri
ana hatlardır Maliyetlerin daha duumlşuumlk olması ve suumlre avantajı getirmesi nedeni ile tercih
sebebidir
Resim 114 Sık kullanılan Ro-Ro hatları
Haydarpaşa-Trieste Samsun-Novorossisk Trabzon-Sochi ve Zonguldak-Ukrayna
hatları ağırlıklı olmak uumlzere toplam 20rsquonin uumlzerinde Ro-Ro hattında seferler
gerccedilekleştirilmektedir
19 Uumllkemizin Uluslararası Kara Yolu Projeleri
Kara yolu taşımacılığı sektoumlruumlmuumlzuumln uluslararası ilişkilerinin yuumlruumltuumllmesi ve sorunların
ccediloumlzuumlmuuml youmlnuumlnde ccedilaba goumlsterilmesi Ulaştırma Bakanlığı Kara Ulaştırması Genel
Muumlduumlrluumlğuumlnuumln goumlrevleri arasındadır Bu amaccedilla uumllkemiz taşımacılarının yolcu ve eşya
taşıması yaptığı 48 uumllkeyle İkili Uluslararası Kara yolu Taşıma Anlaşması imzalanmış iki
17
uumllkeyle de paraf edilmiştir İmzalanan anlaşmalar ile iki uumllke arasında ve transit olarak
yapılmakta olan kara yoluyla yolcu ve eşya taşımacılığı belli duumlzenlemeler iccedilinde
gerccedilekleştirilmekte ortaya ccedilıkan sorunlar ise bu anlaşmalar ccedilerccedilevesinde
ccediloumlzuumlmlenebilmektedir
Anlaşmalar ile ikili taşımalar transit yolcu ve eşya taşımaları iccedilin kolaylıklar
getirilmektedir ayrıca
Geccediliş uumlcretleri
İkili taşımacılık transit eşya ve yolcu taşımacılığının tabi olacağı izin belgesi
proseduumlruuml
Doumlnuumlş yuumlkuuml ve uumlccediluumlncuuml uumllke taşımaları
Hangi tuumlr eşya taşımalarının izin belgesinden muaf tutulacağı
Taşıt personeli ve taşımacıların uyacağı kurallar
Taşıma faaliyetinden doğan oumldemelerin ne şekilde yapılacağı
Yolcu ve eşya taşımacılığına ilişkin guumlmruumlk ve diğer formalitelerin
kolaylaştırılması
Eşya taşımacılığında teminat konusu
Yolcular bagaj ve eşya iccedilin yaptırılacak sigorta
Karma Komisyonun kurulması ve goumlrevleri
gibi konular kapsamlı şekilde duumlzenlenmiştir
İkili anlaşmalarda yer alan ldquoKarma Komisyonrdquo her yıl toplanarak ortaya ccedilıkan
sorunların ccediloumlzuumlm yollarını goumlruumlşuumlr istatistikicirc bilgi değişimini sağlar ve takip eden yılı da
kapsayacak şekilde alınacak tedbirleri kararlaştırır
Diğer yandan birccedilok uumllkenin bir araya geldiği ve uumllkemizin de aktif olarak yer aldığı
uluslararası platformlarda uumllkemiz kara yolu taşımacılarının pazar paylarının artırılabilmesi
amacıyla gereken titiz ccedilalışmalar yapılmakta bu ccedilalışmalarda ccedilevrenin korunması trafik
guumlvenliği ve taşımacılığın serbestleştirilmesi gibi konular oumln planda tutulmaktadır
191 Tuumlrkiye Transit Kara Yolu (TETEK) Projesi
Kıtalar arasında bir geccediliş boumllgesinde yer alan Tuumlrkiye kendi ulusal gelişmesi kadar
boumllgenin birliği accedilısından da kara yolu ağının gerekliliğine inanmıştır Bu nedenle uumllkemiz
sınırlarından geccedilen yaklaşık 3200 km yolu kapsayan Tuumlrkiye Transit Kara Yolu (TETEK)
projesini gerccedilekleştirmiştir Bu proje kapsamına giren yol ağı toplam yol ağımızın 5rsquoini
teşkil etmektedir
Tuumlrkiye transit kara yolu Bulgaristan sınırında Kapıkulersquoden başlayarak İstanbul
uumlzerinden Gerede - Ankara yolu ile bir kolu Suriye sınırına diğeri Irakrsquoa devam etmekte
Geredersquoden ayrılan kuzey kolu ise Refahiye Erzincanrsquodan geccedilip İran sınırında sona
ermektedir
18
Soumlz konusu yol Avrupa ve Orta Doğu kara yolu ağını en uygun şekilde tamamladığı
gibi Avrupa uumllkelerinden Orta Doğu Batı Asya ve Kuzey Afrikarsquoya doğru trafik akışının
sağlandığı en kısa yoldur
192 Avrupa Ekonomik Komisyonu (AEK)
Tuumlrkiyersquonin de kurucu uumlyeleri arasında bulunduğu komisyonun temel amacı Avrupa
ekonomisinin yeniden yapılanması Avruparsquodaki ekonomik faaliyet duumlzeyinin yuumlkseltilmesi
Avrupa uumllkelerinin gerek birbirleriyle gerekse diğer uumllkelerle ekonomik ilişkilerinin idame
ettirilmesi ve geliştirilmesi olarak belirlenmiştir AEK huumlkuumlmetlerin teknik uzmanlarının
ortak konular uumlzerinde anlaşmaya vardığı kapsamlı stratejiler ve politikalar oluşturdukları
bir forum niteliğindedir
Uumllkemizdeki E yolları olarak bilinen Avrupa-Uluslararası yol ağı uumlyesi bulunduğumuz
Birleşmiş Milletler AEKrsquoca uumllkeleri birbirine bağlayan kara yollarının geliştirilmesini teşvik
amacıyla kullanıma konmuş bir sistemdir
Uumllkemize Avrupa sınırlarından E-80 ve E-90 numaraları ile giren iki anayol sisteme ve
amaca uygun olarak İran ve Irak sınırlarında Asya ve Ortadoğu uluslararası yol ağlarına
bağlantı sağlayacak şekilde duumlzenlenmiştir E yollarının Kafkasya ve Orta Asya uumllkelerine
uzatılması konusundaki ccedilalışmalara paralel olarak E-97 ve E-95 hatlarının oluşturulması
kabul edilmiştir
193 Kuzey - Guumlney Avrupa Otoyolu (TEM) Projesi
Tuumlrkiye ile birlikte Avusturya Bulgaristan Ccedilekoslovakya Yunanistan Macaristan
İtalya Polonya ve Yugoslavyarsquonın uumlyelikleri ile kurulan projede Doğu Avruparsquoda
gerccedilekleşen değişimler ve geccedilişler nedeniyle TEM hatlarının buumltuumlnluumlğuumlnuumln bozulması
sonucunda uumlye uumllke sayısı zaman zaman değişmiştir 1997 yılı itibariyle projeye uumlye uumllkeler
Bulgaristan Ccedilek Cumhuriyeti Guumlrcistan Hırvatistan İtalya Litvanya Macaristan Polonya
Romanya Slovakya ve Tuumlrkiyersquo dir
Resim 115 Tuumlrkiyersquodeki TEM otoyolları
Başlangıccedilta yaklaşık 10000 kmrsquolik bir otoyolu ağının tesisini oumlngoumlren TEM Projesi
kuzeyde Polonyanın Gdansk kentinden başlamakta 10 uumllke uumlzerinden geccedilerek Adriyatik
19
Ege ve Karadeniz sahillerine erişmekteydi Ancak Doğu Avrupa uumllkelerinin sosyal ve
ekonomik yapılarında son yıllarda goumlruumllen değişmelere ve bunun sonucu olarak ortaya ccedilıkan
yeni ilişkilere paralel olarak TEM Projesine doğu-batı istikametinde yeni hatlar ilave
edilerek TEM ağı yaklaşık 20149 kmrsquoye ccedilıkartılmıştır
Uumllkemiz sınırları iccedilinde kalan boumlluumlmuuml ise Kapıkule İstanbul Ankara Aşkale
guumlzergacirchını takiben Trabzonda Karadenize doğuda Guumlrbulak batıda Afyon uumlzerinden
İzmir ve Ege Denizine guumlney ve guumlneydoğuda ise Yayladağ ve Cizre hudut kapılarımıza
ulaşmaktadır Ayrıca Gerede-Samsun-Trabzon-Rize-Hopa guumlzergacirchının da TEM ağına ilave
edilmesiyle TEMin Tuumlrkiye sınırları dacirchilicircndeki yol uzunluğu 5556 km olmuştur
194 Ekonomik İşbirliği Teşkilatı (EİT-ECO)
ECO 1964 yılında kurulan Kalkınma İccedilin Boumllgesel İşbirliği Teşkilatı (RCD) nın bir
devamı olarak Tuumlrkiye İran ve Pakistan arasında imzalanan bir protokolle kurulmuştur
Teşkilatın oumlncelikli hedefleri arasında serbest bir taşımacılık sistemi yer aldığından
ulaştırma ile ilgili konular buumlyuumlk oumlnem arz etmektedir Uumlye uumllkeler arasında ekonomik ticari
ve kuumlltuumlrel işbirliğini sağlamak amacıyla kurulan teşkilat daha sonra Sovyetler Birliğinin
dağılmasıyla bağımsızlıklarını kazanan boumllgedeki bazı uumllkelerin de katılımıyla uumlye sayısını
10a ccedilıkarmıştır Buguumln itibariyle Tuumlrkiye İran Pakistan Azerbaycan Tuumlrkmenistan
Oumlzbekistan Kırgızistan Kazakistan Afganistan ve Tacikistan ECO uumlyesi uumllkelerdir Kuzey
Kıbrıs Tuumlrk Cumhuriyeti de goumlzlemci uumlye statuumlsuuml ile ECO ccedilalışmalarını izlemektedir
Tuumlrk taşımacılarının orta ve uzak Asyaya ulaşması iccedilin oumlnemli guumlzergacirchları iccedileren uumlye
uumllkeler taşımacılık konusunda ccedileşitli anlaşmaların hazırlık ccedilalışmalarını suumlrduumlrmektedir
Uumllkemiz bu ccedilalışmaların tamamına aktif olarak katılmakta ve gerekli katkıyı sağlamaktadır
Resim 116 ECO (Economic cooperation organization)
Yeni katılımlarla birlikte boumllgesel işbirliğinde roluuml ve oumlnemi artan ECO ccedilerccedilevesinde
kesintisiz bir kara yolu ulaşımı iccedilin ilave guumlzergacirchlara ihtiyaccedil duyulmuş olup bu konuda
ccedilalışmalar suumlrduumlruumllmektedir
20
110 Uluslararası Kara Yolu Eşya Taşımacılığında Lojistik Firma
(freight forwarder)
Kara yolu taşıma sistemleri oumlzellikle muumlşteri ilişkileri ile kara yolu iş
organizasyonunda oumlnemli roluuml bulunan lojistik firma tarafından yoğun olarak
etkilenmektedir Lojistik firmanın kara yolu taşımacılık sistemleri iccedilindeki etkinliğini
sağlayabilmesi iccedilin oumlnem vermesi gereken hususlar şunlardır
Taşımacılık hizmetlerinde yuumlksek kalite
Suumlratli ve tam zamanında teslimat
Seferlerde sıklık ve duumlzenlilik
Goumlndericilere esnek fiyat oumlnerileri
Resim 117 Fiyatlandırma
Lojistik Firma bu unsurlar sayesinde taşıyıcı ile birebir bağlantı kurabilir ve
muumlşterilerine uygun ccediloumlzuumlm imkacircnları yaratabilir Kara yolu eşya taşımacılığında lojistik
firmanın temel işlevi diğer taşıma tuumlrlerinde olduğu gibi taşıma organizasyonunun yerine
getirilmesidir Lojistik firma taşıma organizasyonunu yerine getirirken goumlz oumlnuumlne aldığı en
oumlnemli unsur muumlşteri odaklı hizmet anlayışıdır Hizmetin kesintisiz ve suumlrekli olarak aynı
kalitede ve duumlşuumlk maliyette verilebilmesi lojistik firmanın temel ccedilalışma prensibi
olmaktadır
Lojistik firmanın ana hizmeti muumlşterilerine kara yolu ile yapılacak taşımalarda tarifeli
seferler organize edecek şekilde yuumlk konsolidasyonu yapmasıdır Bu amaccedilla aynı guumlzergacircha
youmlnelik bulunan yuumlk talepleri hacim olarak yetersiz olsa bile hizmetin suumlrekliliğinin
sağlanması amacıyla duumlzenli olarak verilebilmelidir
Lojistik firmanın hizmet yaklaşımı duumlşuumlk hacimli yuumlklerin taşınmasında
konsolidasyon yaparak bireysel ihracatccedilı ve ithalatccedilının goumlnderilerine daha avantajlı bir
ortam oluşturmaktır
Lojistik firmaların kara yolu eşya taşımacılığı ile goumlndericiye sağlayabileceği faydalar
şu şekilde sıralanabilir
21
Lojistik firmanın bir hizmet organizasyonu olarak muumlşterilerine ihtiyaccedil duyduğu
yuumlksek esnekliği sunabilmesi
Yuumlk konsolidasyonu yapabilmenin sağladığı yeterli yuumlk bulma avantajı
Resim 118 Yuumlk konsolidasyonu
Depodan depoya guumlvenli taşıma
Duumlzenli ve sık yuumlkleme yapılabilmesi
Taşıma ve depo yerlerinin kapasitelerinin iyi kullanımına youmlnelik optimal
ccediloumlzuumlmlemeler sayesinde oumlnemli maliyet avantajı oluşturması
Taşımayı buumltuumlnuumlyle kontrol altında tutma olanağı
Sevkiyatın araccedil takip sistemiyle suumlrekli izlenebilmesi
Suumlratli teslimat imkacircnı
Kolay yuumlkleme ve boşaltma olanağı
Uygun fiyat tarifelerinin oluşturulmasıdır
1101 Taşıma Organizatoumlruuml Olarak Lojistik Firma (freight forwarder)
Kara yolu eşya taşımacılığında Lojistik Firmarsquonın taşıma organizatoumlruuml olarak başlıca
roluuml uluslararası taşımacılıkta goumlndericilerin (ihracat ve ithalatccedilılar) yuumlklerinin teslim
yerlerine en iyi koşullarda ulaştırılmasına youmlnelik faaliyetlerde bulunmasıdır
Lojistik firmanın taşıma organizatoumlruuml olarak hizmet suumlrecinin aşamaları şunlardır
Muumlşteri talebi
Hizmet tarifelendirme
Teklif verilmesi
Soumlzleşme yapılması
Hizmetin yerine getirilmesi
22
Goumlnderici ihracat ve ithalat eşyasının taşınmasını guumlvenli hızlı ve duumlşuumlk fiyatla
yapabilecek taşıma organizatoumlruuml (lojistik firma) firmalarla ilgili pazar araştırması yapabilir
Goumlnderici iccedilin lojistik firma seccediliminde oumlnemli unsurlar şunlardır
Lojistik firmanın sevk edilmesi planlanan boumllgedeki faaliyet alanı
Taşınacak malla ilgili daha oumlnceki deneyimi
Taşıma ve diğer hizmetlere ait rekabetccedili tarifeleri
Hizmet kalitesi
Firma referansları
İş deneyimleri
Firma guumlvenliği
Goumlndericinin lojistik firmadan beklentisi sadece rekabetccedili fiyatlara dayanmamakta
sevk edilecek eşyaya ait taşıma deneyimi ve taşımayı emniyetli ve tam zamanında teslim
edilmesi başta olmak uumlzere hizmet kalitesi yuumlksek bir şekilde yerine getirebilmesine bağlı
olmaktadır
Lojistik firmanın tercih edilebilir olabilmesi iccedilin pazarlama stratejileri oluşturması
gerekmektedir Pazarlama stratejilerini oluştururken lojistik firmalar muumlşterilerine sunduğu
hizmet alanını genişleterek yeni hizmet alanlarını nitelikli olarak sağlamayı ve rekabetccedili fiyat
politikaları oluşturmayı oumln planda tutmalıdır Lojistik firmanın kara yolu stratejilerinin
başarılı olabilmesi iccedilin aşağıdaki unsurlara yeterince oumlnem vermek durumundadır
Profesyonel bir işadamı bilinci ile ccedilalışmalıdır
Goumlndericinin talep ve beklentilerine dikkat edilmelidir
Goumlndericiye verdiği soumlzleri titizlikle yerine getirmelidir
Belirsizlik durumlarında mutlaka goumlnderenle bağlantıya geccedilmelidir
Maliyet ve kacircrlılık analizleri yapmalıdır
1102 Kara Yolu Hizmet Soumlzleşmesi
Taşıma organizatoumlruuml olarak lojistik firma (freight forwarder) uluslararası kara yolu
eşya taşımacılığında faaliyetlerini goumlndericilerin (ihracat veya ithalatccedilı) talimatları
ccedilerccedilevesinde yerine getirmektedir Goumlndericiler yuumlklerin taşınması veya diğer faaliyetlerin
organizasyonu iccedilin yuumlk taşıyıcılar ile (ihracatta malları teslim alacak veya ithalatta
sevkiyatları planlamak uumlzere yurt dışı acentelerle) bir hizmet soumlzleşmesi yapmaktadır
Goumlndericilerin yuumlkleri bazen tam kamyon yuumlkuuml (FCL) olabileceği gibi bazen de kamyon
yuumlkuumlnuuml dolduramayacak hacimde olabilir Kamyon yuumlkuumlnden az olduğunda lojistik firma
bireysel goumlndericilere ait yuumlkleri konsolidasyon yaparak kamyon yuumlkuuml hacmine ulaştırabilir
Goumlnderici işveren olarak taşıma organizatoumlruuml lojistik firmayla bir hizmet soumlzleşmesi
yapar Bu soumlzleşme uygulamada goumlndericinin yazılı talimatı ile olabileceği gibi bazen de
guumlvenilir muumlşterilerden ndashgoumlndericiden- soumlzluuml de alınabilir
23
Taşıma organizatoumlruuml lojistik firmanın bir taşıma firması bulup muumlşterilerden aldığı
eşyayı taşıtması gerekecektir Lojistik firma goumlnderenle yaptığı soumlzleşmenin bir benzerini
goumlnderenin istediği koşulları yerine getirebilecek bir taşımacıyla da yapabilir Lojistik firma
goumlndericinin sevk talimatına goumlre taşımayı organize ederek taşıyıcıyı youmlnlendirir
Lojistik firmanın hizmet soumlzleşmesi yaptığı muumlşterisine karşı taşıma ile ilgili
yuumlkuumlmluumlluumlklerini yerine getirebilmesi iccedilin taşıyıcı seccediliminden malların teslim edilmesine
kadar tuumlm aşamalarda taşıma suumlrecinin takip edilmesi gereklidir Lojistik firma goumlndericiyi
(muumlşteri) memnun edebilecek hizmet tarifesini oluşturmak amacıyla taşıyıcı seccediliminde
goumlndericinin kendisi iccedilin oumlnemli olan konuları aynı şekilde taşıyıcıdan da talep etmelidir
Uluslararası taşımalarda lojistik firmanın yapmış olduğu hizmet soumlzleşmesinin işlerliği
ldquoMal Teslim Alındı Makbuzu (Forwarderrsquos Certficate of Receipt FCR)rdquo duumlzenlemesiyle
kesinlik kazanmaktadır Lojistik firma tarafından goumlndericiye yani ihracatccedilı veya ithalatccedilıya
verilen FCR belgesi ile soumlz konusu malın zilyetliği lojistik firmanın uumlzerine geccedilmektedir
Resim 119 Malların teslim alınma işlemleri
24
X İhracat AŞ
Merter 235 İstanbul Tuumlrkiye
Tel 0212 125 25 27
Faks 0212 125 125 25 25
E-Posta XXcom
HİZMET SOumlZLEŞMESİ
Merter 235 İstanbul adresinde bulunan X İhracat AŞ ile Sefakoumly
Cumhuriyet Cad 17 İstanbul adresinde bulunan Hizmet Lojistik AŞ
arasında aşağıdaki şartlarda taşıma hizmet soumlzleşmesi yapılmıştır
1 Hizmet Lojistik AŞX AŞrsquonin Merter deposundan Almanya ve
Fransarsquoya sevk edilecek mamulleri taşıyacaktır Araccedillar hazır giyim
taşımasına uygun askılı araccedillar olacaktır
2 Sevkiyatlar uumlretimde bir aksama olmadıkccedila her hafta cuma guumlnuuml
yapılacaktır Hizmet Lojistik AŞ bu nedenle her cuma saat 0800rsquode depo
oumlnuumlnde uygun araccedillarını hazır edecektir
3 Hizmet Lojistik AŞ Almanya ve Fransarsquoya sevkiyatın olup olmadığı
konusunda teyidi en geccedil her hafta ccedilarşamba guumlnuumlne kadar alacaktır
4 Hizmet Lojistik AŞ uygun aracı cuma guumlnuuml oumlğleden sonra saat
1430rsquoa kadar tedarik edemediği takdirdeX AŞ başka firmadan araccedil tedarik
ederek malları sevk edecektir Navlun fiyat farkı bulunduğunda fiyat farkı ile
birlikte her araccedil iccedilin 500 Euro tutarını Hizmet Lojistik AŞ fatura edecektir
5 Taşıma uumlcreti Almanya iccedilin helliphelliphelliphellip Euro ve Fransa iccedilin helliphelliphellip
Euro olacaktır
6 Bu soumlzleşme imza tarihinden itibaren 1 yıl suumlre ile geccedilerlidir
Taraflardan biri bir ay oumlncesinden yazılı olarak anlaşmanın sona erdiğini
diğer tarafa bildirmedikccedile soumlzleşme suumlresi 1 yıl daha aynı şartlarda uzatılmış
olacaktır
7 Muumlcbir hacircller soumlzleşme kapsamı dışındadır
8 Taraflar arasındaki anlaşmazlıklar oumlncelikle iyi niyet ccedilerccedilevesinde
ccediloumlzuumlme kavuşturulacaktır Ccediloumlzuumlmsuumlzluumlk hacirclinde İstanbul Ticaret Odasırsquonın
verdiği kararlar esas alınacaktır
İş bu soumlzleşme 01012008 tarihinde X AŞ ile Hizmet Lojistik AŞ
arasında yapılmıştır
X AŞ Hizmet Lojistik AŞ
Yetkili İmza Yetkili İmza
Belge 11 Kara yolu taşımacılık hizmet soumlzleşmesi oumlrneği
25
UYGULAMA FAALİYETİ
İşlem Basamakları Oumlneriler
Kara yolu taşımacılığının genel yapısını
oumlğreniniz Kara yolu taşıma sistemleri ve bu
sistemlerin etkilendiği faktoumlrleri ayırt
ediniz
Kara yolu taşımacılığının uumllkemizdeki
tarihi gelişimini kavrayınız Kara yolu taşımacılığının
gelişiminde temel etmenlerin neler
olduğunu neden-sonuccedil ilişkisine goumlre
değerlendiriniz
Kara yolu taşımacılığının diğer
taşımacılık tuumlrlerine goumlre uumlstuumlnluumlklerini ve
olumsuz youmlnlerini kavrayınız
Olumsuz ve uumlstuumln yanları
karşılaştırarak diğer taşıma tuumlrlerine goumlre
niccedilin tercih edilmesi ya da oumlnerilmemesi
gerektiğini sebepleriyle birlikte tartışınız
Kara yolu eşya taşımacılığında
uluslararası oumlrguumltler ve temel goumlrevlerini
kavrayınız
Oumlrguumltlerin kuruluş amaccedilları uumlye
uumllkeler vb ayrıntılar ile oumlrguumltleri
karşılaştırmaya ccedilalışınız
Tuumlrkiyersquonin uluslararası kara yolu eşya
taşımacılığındaki ana guumlzergacirchlarını
kavrayınız
Ro-Ro gemileriyle yapılan
taşımacılığın diğer guumlzergacirchlara goumlre
uumlstuumln anlarını değerlendiriniz
Tuumlrkiyersquonin taraf olduğu uluslararası
kara yolu projelerini oumlğreniniz
Projelerin temel amacını ve işleyiş
durumlarını irdeleyiniz
Uluslararası kara yolu taşımacılığında
lojistik firmanın sorumluluğu ve goumlrevlerini
kavrayınız
Lojistik firmanın taşıma organizatoumlruuml
olarak hizmet suumlrecinin aşamalarını
değerlendiriniz
UYGULAMA FAALİYETİ
26
OumlLCcedilME VE DEĞERLENDİRME Aşağıdaki soruları dikkatlice okuyunuz ve doğru seccedileneği işaretleyiniz
1- Aşağıdakilerden hangisi kara yolu taşımacılığının temel boyutları arasında yer alır
A) Taşınacak eşyanın var olması
B) Eşya taşıma işinin uumlstlenilmesi
C) Uumlcret karşılığı olması
D) Hepsi
2- Aşağıdakilerden hangisi uumllkemizde kara yolu taşımacılığının gelişmesinin oumlnemli bir
nedeni olarak sayılamaz
A) 4925 sayılı Kara yolu Taşıma Kanunursquonun yuumlruumlrluumlğe girmesi
B) Uluslararası kara yolu taşımacılığında uumllkemizin araccedil filosunun yenilenmesi
C) İthal ettiğimiz uumlruumlnlerde oumlnemli bir ccedileşitlilik ve artış goumlzlenmesi
D) Tuumlrkiye-İtalya Ro-Ro hattının kurulması
3- Aşağıdakilerden hangisi kara yolu taşımacılığının diğer taşıma tuumlrlerine goumlre uumlstuumln youmlnleri
arasında yer almaz
A) Elleccedillemenin az olması nedeniyle eşyanın yıpranması en aza indirgenir
B) Rekabetin uumlst seviyede bulunması kara yolu firmalarının karını artırmaktadır
C) Kara yoluyla daha duumlzenli ve sık sefer imkacircnı bulunmaktadır
D) Ambalajlama ve sevkiyata hazırlamada zaman ve kaynaklardan tasarruf olanağı
sağlanır
4- Aşağıdakilerden hangisi uluslar arası karayolu eşya taşımacılığında etkili olan oumlrguumltler
arasında yer alır
A) Ulaştırma Bakanları Avrupa Konferansı (CEMT-UBAK)
B) Uluslararası Kara Yolu Taşıma Birliği (IRU)
C) Guumlneydoğu Avrupa Ortak Girişimi (SECI)
D) Hepsi
5- Aşağıdakilerden hangisi Tuumlrkiyersquonin karayolu guumlzergahları arasında yer almaz
A) Bulgaristan - Romanya - Macaristan - Avusturya hattı
B) Bulgaristan - Yugoslavya - Macaristan - Almanya hattı
C) Bulgaristan - Yugoslavya - Hırvatistan - Slovenya - Avusturya hattı
D) Bulgaristan - Yugoslavya - Hırvatistan - Slovenya - İtalya hattı
OumlLCcedilME VE DEĞERLENDİRME
27
6- Aşağıdakilerden hangisi uumllkemizin uluslararası karayolu projeleri arasında yer almaz
A) Ekonomik İşbirliği Teşkilatı (EİT-ECO)
B) Avrupa Ekonomik Komisyonu (AEK)
C) Doğu - Batı Avrupa Otoyolu (TEM) Projesi
D) Tuumlrkiye Transit Kara Yolu (TETEK) Projesi
7- Aşağıdakilerden hangisi Lojistik Firmarsquoların karayolu eşya taşımacılığı ile goumlndericiye
sağlayabileceği faydalar arasında yer almaz
A) Kolay yuumlkleme ve boşaltma olanağı
B) Duumlzenli ve sık yuumlkleme yapılabilmesi
C) Taşımayı teslimat aşamasında kontrol altında tutma olanağı
D) Depodan depoya guumlvenli taşıma
DEĞERLENDİRME
Cevaplarınızı cevap anahtarı ile karşılaştırınız Doğru cevap sayınızı belirleyerek
kendinizi değerlendiriniz Yanlış cevap verdiğiniz ya da cevap verirken teredduumlt yaşadığınız
sorularla ilgili konuları faaliyete geri doumlnerek tekrar inceleyiniz
Tuumlm sorulara doğru cevap verdiyseniz uygulamalı teste geccediliniz
28
KONTROL LİSTESİ
Aşağıda Karayolu Taşımacılık sistemi ile ilgili uygulamalarda karşınıza ccedilıkacak
durumlar sıralanmıştır Karayolu taşımacılık sistemi ile ilgili listelenen davranışları tabloda
bulunan değerlendirme oumllccedileğine goumlre değerlendiriniz
Değerlendirme Oumllccediluumltleri Evet Hayır
1- Kara yolu taşımacılığının genel yapısını oumlğrendiniz mi
2- Kara yolu taşımacılığının uumllkemizdeki tarihi gelişimini kavradınız
mı
3- Kara yolu taşımacılığının diğer taşımacılık tuumlrlerine goumlre
uumlstuumlnluumlklerini ve olumsuz youmlnlerini kavradınız mı
4- Kara yolu eşya taşımacılığında uluslararası oumlrguumltler ve temel
goumlrevlerini kavradınız mı
5-Tuumlrkiyersquonin uluslararası kara yolu eşya taşımacılığındaki ana
guumlzergacirchlarını kavradınız mı
6-Tuumlrkiyersquonin taraf olduğu uluslararası kara yolu projelerini oumlğrendiniz
mi
7- Uluslararası kara yolu taşımacılığında lojistik firmanın
sorumluluğunu ve goumlrevlerini kavradınız mı
DEĞERLENDİRME
Yapılan değerlendirme sonunda ldquoHayırrdquo şeklindeki cevaplarınızı bir daha goumlzden
geccediliriniz Kendinizi yeterli goumlrmuumlyorsanız oumlğrenme faaliyetini tekrar ediniz Buumltuumln
cevaplarınız ldquoEvetrdquo ise bir sonraki oumlğrenme faaliyetine geccediliniz
29
OumlĞRENME FAALİYETİndash2
Ofis ortamında CMR TTK Karayolu Taşıma Youmlnetmeliği Uluslar arası anlaşmalar
ve firma standartlarına goumlre bilgisayar telefon yazıcı ve faks gibi donanımları kullanarak
karayolu taşımacılığının yasal ccedilerccedilevesini uygulayabileceksiniz
Kara yolu eşya taşımacılığında yetki belgesi tuumlrleri ve yetki belgesi alabilme
şartları hakkında araştırma yapınız
CMR Anlaşması ve iccedileriği hakkında bilgi edininiz
Kara yolu taşımacılığı kanunu ve Youmlnetmeliği hakkında bilgi edininiz
Bulabileceğiniz belge resim dergi harita vb dokuumlmanları sınıf ortamında
arkadaşlarınızla paylaşınız
Araştırma yaparken ccedilevrenizde bulunan lojistik firmalarla veya nakliye firmaları ile
anlaşmalı olarak ccedilalışan işletmelerin ilgili servislerinden yararlanabilirsiniz Ayrıca bu
firmaların internet sitelerinden de bilgi edinebilirsiniz
2 KARA YOLU EŞYA TAŞIMACILIĞININ
YASAL CcedilERCcedilEVESİ 21 Kara Yolu Taşıma Kanunu ve Youmlnetmeliği
Tuumlrkiyersquode eşya veya yolcu taşıma hizmetleri genellikle kara yoluyla sağlanmaktadır
2003 yılı itibariyle yurt iccedili eşya taşımacılığının 92rsquosi yolcu taşımacılığının ise 96rsquosı kara
yoluyla gerccedilekleştirilmiştir Buna karşılık uluslararası eşya taşımalarında bu oranın ihraccedil
taşımalarında 163 (Avruparsquoya 776) ithal taşımalarında ise 64 (Avruparsquodan
763)rsquolerde kaldığı goumlruumllmektedir Aynı doumlnemde Tuumlrkiyersquode yolcu taşıma işiyle uğraşan
işletmelerin sayısı 567 (bunların 155rsquoi uluslararası yolcu taşımacılığıyla uğraşmakta olup 79
adedi uluslararası duumlzenli hatta sahiptir) uluslararası eşya taşımacılığını meslek edinenler ise
996 adettir Karayollarımızda toplam koltuk sayısı 402506 olan 9527 adet otobuumls (bunların
toplam 73852 adet koltuk kapasiteli 1521rsquoi uluslararası ccedilalışmaktadır) ve toplam eşya
taşıma kapasitesi 1314637 ton olan 30265 ccedilekici 34245 yarı roumlmork 2268 roumlmork
12163 tanker ve 13412 kamyon dolaşmaktadır
OumlĞRENME FAALİYETİndash2
AMACcedil
ARAŞTIRMA
30
Buumltuumln bu veriler Tuumlrk ekonomisi bakımından kara yolu taşımacılığının ne kadar
oumlnemli olduğunu ortaya koymaktadır Bununla birlikte Tuumlrkiye 19072003 tarihine kadar
kara yolu taşımacılığının oumlzellikle idaricirc boyutunu duumlzenleyen genel bir kanunu Meclisten
ccedilıkartamamıştır Taşıma hizmetleri hakkındaki duumlzenlemelerin ccediloğunluğu youmlnetmelik ve
genelge duumlzeyinde kalmıştır Mevzuatımızdaki bu yetersizliği Tuumlrkiyersquonin kara yolu
taşımacılığı hakkında milli bir politikaya sahip olmayışına dayandırmak muumlmkuumlnduumlr
Taşımacılık alanında rol oynayan ccedileşitli menfaat gruplarının bir araya gelerek muumlşterek
menfaatlerini yansıtacak bir kanun arayışına girmemeleri de eksikliğin bir diğer sebebi
olarak goumlsterilebilir
Ulaştırma Bakanlığının ccedilabaları sonucu 10072003 tarihinde 4925 sayılı Kara yolu
Taşıma Kanunu TBMMrsquode kabul edilmiş ve 19072003 tarihinde de 25173 sayılı Resmicirc
Gazetersquode ilacircn edilerek yuumlruumlrluumlğe girmiştir Kanun ldquoBaşlangıccedil Huumlkuumlmlerirdquo ldquoUluslararası
Taşımalarrdquo ldquoSorumluluk ve Sigortardquo ve ldquoCcedileşitli Huumlkuumlmlerrdquo başlıklı 4 kısımdan ve 38
maddeden ibarettir Ulaştırma Bakanlığınca Kanunun 34 maddesine dayanılarak hazırlanan
Kara yolu Taşıma Youmlnetmeliği ise 25022004 tarihinde 25384 sayılı Resmicirc Gazetersquode
yayımlanarak yuumlruumlrluumlğe girmiştir Toplam 90 maddeden oluşan bu youmlnetmelikte kanunun 34
maddesinde sayılan hususlar hakkında duumlzenlemeye gidilmiştir
211 Kanunun Amacı ve Uygulama Sahası
Kara yolu Taşıma Kanunursquonun genel amaccedilları aşağıdaki gibi sıralanabilir
Kara yolu taşımalarını uumllke ekonomisinin gerektirdiği şekilde duumlzenlemek
Taşımada duumlzeni ve guumlvenliği sağlamak
Taşımacı acente ve taşıma işleri komisyoncuları ile nakliyat ambarı ve kargo
işletmeciliği ve benzeri hizmetlerin şartlarını belirlemek
Taşıma işlerinde istihdam edilenlerin niteliklerini haklarını ve sorumluluklarını
saptamak
Kara yolu taşımalarının diğer taşıma sistemleri ile birlikte ve birbirlerini
tamamlayıcı olarak hizmet vermesini ve mevcut imkacircnların daha yararlı bir şekilde
kullanılmasını sağlamak
Tuumlrk Medeni Kanunursquonun 1 maddesine goumlre kanunlar soumlzuumlyle ve oumlzuumlyle değindiği
buumltuumln konularda uygulanacağından Kara yolu Taşıma Kanunursquonun 1 maddesinde sayılan
amaccedilların bu Kanunrsquoun oumlzuumlyle değindiği hususların belirlenmesine katkıda bulunacağı
şuumlphesizdir Benzeri bir huumlkme youmlnetmeliğin 1 maddesinde de rastlanmaktadır
Aralarındaki tek fark Kanunrsquoda sayılan amaccedillardan uumlccediluumlncuumlsuumlndeki ldquobenzeri hizmetlerrdquo
kavramının iccedili doldurulmuş ve ldquolojistik işletmeciliği taşıma işleri organizatoumlrluumlğuuml terminal
işletmeciliği oto kiralama işletmeciliği ve dağıtıcılıkrdquo hizmetlerinin şartlarını belirlemek de
youmlnetmeliğin amaccedilları iccediline sokulmuştur Oysa Kanunrsquoun 34 maddesi ccedilıkartılacak
youmlnetmelikte ldquobenzeri hizmetlerrdquo kavramına giren faaliyetleri saymak ve bunların şartlarını
tespit yetkisini Ulaştırma Bakanlığırsquona vermiş değildir Soumlz konusu maddede Bakanlığın
şartlarını belirlemeye yetkili olduğu hizmetler accedilıkccedila ldquotaşımacılık acente ve taşıma işleri
komisyonculuğu ile nakliyat ambarı ve kargo işletmeciliğirdquo olarak belirtilmiştir Bakanlık
31
youmlnetmelikte sayılan benzeri hizmetleri ancak Kanunrsquoda sayılan hizmetlerin alt kategorisi
olması şartıyla ve oumllccediluumlsuumlnde duumlzenleyebilir
Bununla birlikte Kanundan farklı olarak Youmlnetmelik kaleme alınırken AB taşıma
mevzuatı ile ve oumlzellikle ldquoKara yolu ile yapılan eşya ve yolcu taşımacıları mesleğine giriş ile
bu taşımacıların ulusal ve uluslararası taşımacılık alanında serbest yerleşim oumlzguumlrluumlklerinin
etkin kullanımını teşvik etmek uumlzere diploma sertifika ve diğer uumlnvanların karşılıklı olarak
tanınmasırdquo nı iccedileren 29 Nisan 1996 tarihli ve 9626AT sayılı ldquoKonsey Direktifirdquo ile uyumu
sağlanmaya ccedilalışılmıştır Ancak bu uyumlaştırma aşamasında Anayasa gereği kanunla
yapılması gereken duumlzenlemelerin youmlnetmelikle gerccedilekleştirildiği goumlruumllmektedir
Kanunun 2 maddesi gereğince uygulama sahasına aşağıdaki hususlar girmektedir
Kamuya accedilık kara yolunda motorlu taşıtlarla yapılan yolcu ve eşya taşımaları
ldquoTaşımardquo kavramı kanunun 3 maddesinde yolcunun taşıta bindiği veya eşyanın
taşımacıya teslim edildiği yerden varış noktasına goumltuumlruumllmesi şeklinde tanımlanmıştır Aynı
maddeye goumlre ldquovarış noktasırdquo ise yolcu bileti veya taşıma senedinde goumlsterilen yolcu veya
eşyanın goumltuumlruumllmek istendiği yerdir Aslında eşya ve yolcu taşımalarını aynı kapsamda ele
almak hatalıdır Eşya taşıması eşyanın taşımacı tarafından teselluumlm edildiği andan teslim
edildiği ana kadar ki suumlreci kapsayan bir faaliyet iken yolcu taşıması yolcunun taşıta bindiği
anda başlamakta ve taşıttan indiği anda sona ermektedir Bu itibarla taşımanın sona ermesi
iccedilin eşya veya yolcunun varış noktasına goumltuumlruumllmesi değil eşyanın bu noktada goumlnderilene
teslimi veya yolcunun taşıttan inmesi oumlnemlidir
Resim 21 Eşyanın taşınması
Kanunun amacı kara yolunda yapılan taşımaları duumlzenlemek olduğuna goumlre deniz iccedil
sular hava ve demir yolu taşımalarının kapsam dışı tutulması gerekir Karma taşıma hacirclinde
32
ise ldquonetwork prensibirdquo gereği taşıma kara yolunda (trafik iccedilin kamunun yararlanmasına accedilık
olan arazi şeridi yol otoyol koumlpruumller ve benzeri yapı ve alanlarında) cereyan ettiği suumlrece
Kanun ve Youmlnetmelik huumlkuumlmleri uygulanacaktır
Taşıma işleri işletmecileri
Kanunun 3 maddesine goumlre ldquotaşıma işleri işletmecilerirdquo taşıma işlerinde faaliyette
bulunan taşımacı acente taşıma işleri komisyoncusu ile nakliyat ambarı ve kargo
işletmecileridir
Taşımacılar
Taşıma işleri işletmecilerinden ilki taşımacılardır Kanun koyucu bu suretle Tuumlrk
Ticaret Kanunursquonun kullandığı ldquotaşıyıcırdquo kavramını değil CMRrsquonin Tuumlrkccedile tercuumlmesinde
kendisinden yararlanılan ldquotaşımacırdquo kavramını tercih etmiştir Kanunun 3 maddesine goumlre
ldquotaşımacırdquo taşımacı yetki belgesine sahip olan ve kendi nam ve hesabına taşımayı bir uumlcret
karşılığı uumlstlenen gerccedilek veya tuumlzel kişidir Tuumlrk Ticaret Kanunursquonun 762 maddesinden
farklı olarak taşımacının yetki belgesine sahip olması aranmak suretiyle Kara Yolu Taşıma
Kanunursquonun uygulama sahası daraltılmıştır
Nakliyat ambarı işletmecileri
Kanunun 3 maddesine goumlre ldquonakliyat ambarı işletmecilerirdquo bağımsız bir iş yerinin
kullanım hakkına sahip olan ve eşyayı teslim alarak kendi goumlzetim ve denetimi altında
yuumlkleme boşaltma depolama istifleme aktarma ve goumlnderilene teslim gibi hizmetleri
yerine getiren taşımayı yapan veya yaptıran ve bundan doğacak sorumluluğu uumlstlenen
kişilerdir
Resim 22 Nakliyat ambarı
Taşıma acenteleri
Taşıma işleri işletmecilerinden diğer bir grup taşıma acenteleridir Kanunun 3
maddesinde ldquotaşıma acentelerirdquonin Tuumlrk Ticaret Kanunursquonun 116 maddesindeki ldquoacenterdquo
tanımına uygun olarak ticaricirc muumlmessil ticaricirc vekil satış memuru veya muumlstahdem gibi
bağımlı bir sıfatı olmaksızın bir soumlzleşmeye dayanarak belirli bir yer veya boumllge iccedilinde daimicirc
33
surette bir veya birden fazla taşımacıyı ilgilendiren soumlzleşmelerde aracılık etmeyi ve onlar
adına taşıma soumlzleşmesi yapmayı meslek edinen kişilerden oluştuğu accedilıklanmıştır
Taşıma işleri komisyoncuları
Taşıma işleri komisyoncuları kanunun 3 maddesinde Tuumlrk Ticaret Kanunursquonun 808
maddesiyle uyum hacirclinde uumlcreti karşılığında kendi namına ve bir muumlvekkil hesabına eşya
taşıtmayı meslek edinmiş kişiler olarak tanımlanmıştır
Kargo işletmecileri
Kanun 3 maddesinde tanımlanan ldquokargo işletmelerirdquo bağımsız bir işyerinin kullanma
hakkına sahip olan ve kargoyu teslim alarak kısa suumlrede goumlnderilene ulaştırmak amacıyla
kendi goumlzetimi ve denetimi altında yuumlkleme boşaltma depolama istifleme aktarma ve
goumlnderilene teslim gibi hizmetleri yerine getiren taşımayı yapan veya yaptıran ve bundan
doğacak sorumluluğu uumlstlenen kişilerdir ldquoKargordquo ise tek parccedilada en fazla (100) yuumlz
kilogramı geccedilmeyen genellikle ambalaj ve kap iccedilerisinde olan kuumlccediluumlk boyutlu koli sandık
paket gibi parccedila eşyadır
Resim 23 Kargo
Ulaştırma Bakanlığı daha sonra ccedilıkartmış olduğu ek bir youmlnetmelikle ldquotaşıma işleri
işletmecilerirdquo nin kapsam alanına giren işletmeci sayısını artırmıştır
Lojistik işletmecileri
Youmlnetmeliğin 4 maddesinde tanımlanan ldquolojistik işletmecilerirdquo kendi nam ve hesabına
taşımacılık yapmakla beraber bağımsız bir işyerinin kullanım hakkına sahip olarak
muumlşterilerine ait eşyayı teslim aldıktan sonra kendi goumlzetim ve denetimi altında yuumlkleme
boşaltma depolama istifleme paketleme tasnif etiketleme satış veya pazarlama sipariş
planlaması dağıtım tedarik nakliye ve benzeri hizmetleri uumlstlenen gerccedilek ve tuumlzel kişilerdir
34
Lojistik işletmecisi ile nakliyat ambarı işletmecisi arasındaki en oumlnemli fark
birincisinin tasnif etiketleme satış pazarlama sipariş planlaması dağıtım tedarik gibi
doğrudan taşıma işlerinden sayılamayacak işlerle meşguliyetinin aranmasıdır
Taşıma işleri organizatoumlrleri
Taşıma işleri organizatoumlrleri de youmlnetmeliğin 4 maddesinde tanımlanmıştır Buna
goumlre Kanun bu Youmlnetmelik ve ilgili diğer mevzuatın taşımacılık sıfatı ile faaliyet
goumlsterenlere getirdikleri yuumlkuumlmluumlluumlk ve sorumluluklar ccedilerccedilevesinde taşımacı kabul edilerek
bu youmlnetmeliğe goumlre yetki belgesi almış gerccedilek ve tuumlzel kişilerin imkacircn kabiliyet ve
kapasiteleri ile gerektiğinde diğer taşıma tuumlrlerinden de yararlanarak veya bunları kullanarak
kombine taşımacılık dacirchil kendi nam ve hesabına taşıma yaptırarak taşıma faturası
duumlzenleyecek tuumlzel kişiler taşıma işleri organizatoumlrleridir
Taşıma işleri organizatoumlrleri esas itibariyle taşımacılık işini organize eden kişilerdir
Anılan kişiler goumlnderene karşı taşımayı organize ederken taşımanın tuumlm ayaklarını
uumlstlendiklerinden zaten taşımacı sayılırlar Goumlnderen ile olan ilişkisinde taşımacı olan
organizatoumlr kendisine karşı taşıma taahhuumlduumlnde bulunan fiili taşımacılara karşı goumlnderen
konumundadır
Terminal işletmecileri
Dağıtıcılar
Tek parccedilada en fazla 5 kg ağırlığındaki kargoların kısa suumlrede kapıdan
kapıya kendi nam ve hesabına dağıtımını yapacak gerccedilek ve tuumlzel kişiler Youmlnetmeliğin 4
maddesinde ldquodağıtıcırdquo olarak adlandırılmışlardır Aslında soumlz konusu kişiler Kanun
anlamında ldquokargo işletmecisirdquo iken youmlnetmelikte ayrı bir kategoriye sokulmuşlardır
Dağıtıcıları kargo işletmecilerinden ayıran tek unsur onların 100 kg yerine 5 kgrsquoı
geccedilmeyen kargoları taşımayı uumlstlenmiş olmalarıdır
35
Resim 24 Dağıtıcılar
Oto kiralama işletmecileri
Youmlnetmeliğin 4 maddesine goumlre muumlşterilerine ticaricirc amaccedilla suumlruumlcuumlluuml veya suumlruumlcuumlsuumlz
olarak 15+1 ve daha az koltuk kapasitesine sahip yolcu taşımaya mahsus taşıtları yurt iccedilinde
veveya uluslararasında olmak uumlzere yazılı bir soumlzleşmeye dayanan bir bedel karşılığı ve
belli bir suumlre iccedilin kiraya vermek şeklinde faaliyet goumlsterecek gerccedilek ve tuumlzel kişilere ldquooto
kiralama işletmecilerirdquo denir
Taşıma işlerinde ccedilalışanlar
Kapsamına girdiği hacirclde ldquotaşıma işlerinde ccedilalışanlarrdquo olarak isimlendirilen kişilerden
ne anlaşılması gerektiğine dair bir huumlkme kanunda rastlanılamamıştır Bu kişiler taşıma
işleri işletmecilerinin işletmelerinde taşıma işini goumlrmek uumlzere istihdam olunan işccedililerdir Bu
itibarla ldquotaşıma işlerinde ccedilalışanlarrdquo ibaresinin anlamı ccedilalışanların mutlaka taşıma işinde
goumlrev almasına bağlandığından Borccedillar Kanunursquonun 55 maddesindeki ldquoistihdam edilen
kişilerrdquo ve Tuumlrk Ticaret Kanunursquonun 782 maddesindeki ldquoyardımcılarırdquo kavramından daha
dardır Boumlyle bir sınırlamanın bilhassa taşımacının yuumlkuumlmluumlklerinde ve sorumluluklarında
oumlnemli sonuccedillar doğuracağı muhakkaktır
Taşımalarda yararlanılan her tuumlrluuml taşıt araccedil gereccedil yapılar ve benzerleri
Kanunda tanımlanmayan bu nevi araccedil gereccedil ve yapıların ortak oumlzelliği kendilerinden
taşımalarda yararlanılıyor olmasıdır Youmlnetmeliğin 4 maddesinde bunlardan bazılarının (oumlrn
antrepo ccedilekici depo eşyakargo terminali geccedilici depolama yeri kamyon kamyonet kargo
tasnif ve aktarma merkezi motorlu taşıt otobuumls otomobil roumlmork taşıt katarı yarı roumlmork
yolcu terminali vs) accedilıklandığı goumlruumllmektedir
36
Resim 25 Roumlmork
Kanunun 2 maddesinin II fıkrasında bazı taşıma tuumlrleri kanunun uygulama sahasının
dışına ccedilıkartılmıştır
Oumlzel otomobillerle ve bunların roumlmorklarıyla yapılan taşımalar
Genel ve katma buumltccedileli dairelerle il oumlzel idareleri belediyeler uumlniversiteler ve
kamu iktisadicirc teşebbuumlslerine ait otomobillerle yapılan taşımalar
Tuumlrk Silahlı Kuvvetlerine ait motorlu taşıt ve bunların roumlmorkları ile yapılan
taşımalar
Lastik tekerlekli traktoumlrlerle ccedilekilen roumlmorklarla yapılan taşımalar
2 maddenin III fıkrasında il sınırları iccedilindeki taşımalar ile yuumlz kilometreye kadar olan
şehirlerarası taşımaların duumlzenlenmesi il ve ilccedile trafik komisyonları ile işbirliği yapılmak
suretiyle ilgili valiliklere belediye sınırları iccedilerisindeki şehir iccedili taşımalar belediyelere bu
kanuna goumlre duumlzenlenecek youmlnetmelik esasları dacirchilicircnde bırakılabileceği duumlzenlenmiştir
Son fıkrada uluslararası anlaşmalar ile savaş hacircli sıkıyoumlnetim olağanuumlstuuml hacircl ve doğal
afet durumlarında uygulanacak huumlkuumlmler saklı tutulmuştur Boumlylece Anayasarsquonın 90
maddesi gereğince usulen yuumlruumlrluumlğe sokulan CMR gibi milletlerarası anlaşmaların uumlstuumlnluumlğuuml
kabul edilmiştir
212 Genel Taşımacılık Kuralları
Kanunun 4 maddesinde taşımacılıkta hacirckim genel kurallar sayılmıştır Buna goumlre
taşımalar
Ekonomik
Seri
Elverişli
Guumlvenli
Ccedilevreye koumltuuml etkisi en az
Kamu yararını goumlzetecek tarzda
Serbest rekabet ortamında gerccedilekleştirilmelidir
37
Youmlnetmeliğin 5 maddesinde de benzeri bir duumlzenleme bulunmaktadır Aralarındaki tek
fark youmlnetmelikte ldquogenel sağlığın fert toplum ve ccedilevre sağlığınınrdquo da taşımacılık esnasında
goumlz oumlnuumlnde bulundurulması gerekli değerler arasında sayılmasıdır ki zaten bunlar kanunun
4 maddesi kapsamına giren hususlardır Bu sebeple youmlnetmeliğin anılan huumlkmuumlnuumln
genişletici değil accedilıklayıcı tarzda kaleme alındığı soumlylenebilir
213 Kara Yolu Eşya Taşımacılığında Yetki Belgesi
Kara yoluyla uluslararası eşya taşımacılığı yapacakların yetki belgesi sahibi olması
gerekir Taşımanın şekline goumlre bu yetki belgesi aşağıdaki tuumlrlere ayrılır
C yetki belgesi Kara yoluyla uluslararası eşya taşımacılığı yapacaklara verilir
Taşımanın şekline goumlre aşağıdaki tuumlrlere ayrılır
(C1) yetki belgesi Belirli bir zaman tarifesine goumlre eşya taşıyacaklara
verilir
(C2) yetki belgesi Belirli bir zaman tarifesine uymaksızın eşya durumuna
goumlre sefer duumlzenleyerek taşıma yapacaklara verilir
(C3) yetki belgesi Ticari amaccedilla kayıt ve tescil edilmekle beraber
taşımacılık hariccedil taşıt sahibinin esas iştigal konusu ile ilgili taşımaları yapacaklara verilir
(C4) yetki belgesi Belirli bir zaman tarifesine uymaksızın ev eşyası
taşıması yapacaklara verilir
(C5) yetki belgesi Taşıt ve taşıt filosu kapasitesi aranmaksızın Tuumlrk Ticaret
Kanunursquonun 814 maddesinin 1 fıkrasına goumlre taşıma işini uumlzerine alan ve taşıma işlerini
organize eden taşıma işleri komisyoncularına (lojistik firmalara) verilir
(E) yetki belgesi Uluslararası taşımacılık yapacak kamu kuruluşlarına ve kamu
yararına ccedilalışan kuruluşlara verilir
(F) yetki belgesi Uluslararası yolcu taşımacılığı konusunda acentelik yapacaklara
verilir
(G) yetki belgesi Uluslararası eşya taşımacılığı konusunda acentelik yapacaklara
verilir
(H) yetki belgesi Uluslararası eşya taşımacılığı konusunda komisyonculuk
yapacaklara verilir
Yetki belgesi almak isteyen gerccedilek ve tuumlzel kişiler Ulaştırma Bakanlığınca verilecek
oumlrneğe uygun ldquobaşvuru formurdquo nun ilgili boumlluumlmuumlnuuml doldurarak bu formda belirtilen belgeler
ile birlikte Bakanlığa muumlracaat ederler
2131 Yetki Belgesi Alabilme Koşulları
Taşımacı olmak isteyen gerccedilek ve tuumlzel kişilerin TC uyruğunda olmaları
Gerccedilek kişi tuumlzel kişi kurucu ortakları ve tuumlzel kişiliği temsile yetkili youmlneticilerin
kaccedilakccedilılık dolandırıcılık inancı koumltuumlye kullanma ve Tuumlrk Ceza Kanunursquonun devletin
38
şahsiyetine karşı işlenen succedillarla Teroumlrle Muumlcadele Kanunu aleyhine işlenen succedillardan
huumlrriyeti bağlayıcı ceza ile huumlkuumlmluuml bulunmamaları
Tuumlzel kişilerin Tuumlrk Ticaret Kanunursquonda belirtilen tuumlzel kişilerden olmaları
Taşıma tuumlruumlne goumlre
(C1) ve (C2) yetki belgelerini veya bu belgelerden herhangi birini almak iccedilin
başvuranların kendi adına kayıt ve tescil edilmiş en az 10 adet taşıta ve 300 ton istiap
haddinde taşıt filosuna sahip olmaları
(C3) yetki belgesi almak iccedilin başvuranların kendi adına kayıt ve tescil edilmiş en
az 2 adet taşıta ve 20 ton istiap haddinde taşıt filosuna sahip olmaları (oumlzelliği olan
taşımalarda asgari iki taşıta sahip olunması kaydıyla bu 20 tonluk istiap haddi Ulaştırma
Bakanlığınca daha duumlşuumlk tutulabilir)
(C4) yetki belgesi almak iccedilin başvuranların kendi adına kayıt ve tescil edilmiş en
az 3 adet taşıta ve 30 ton istiap haddinde taşıt filosuna sahip olmaları
(E) yetki belgesi almak iccedilin başvuranların taşıt filosu kapasitesine bakılmaksızın
taşıtların kuruluş adına kayıt ve tescil edilmiş olmaları
(C5) yetki belgesi almak iccedilin başvuran lojistik firmaların (taşıma işleri
komisyoncuları) sermaye şirketi niteliğinde ve kayıtlı sermayelerinin en az 10000 YTL
olması Ulaştırma Bakanlığırsquona 200000 ABD doları tutarında kati ve suumlresiz banka teminat
mektubu vermeleri ticaret ve sanayi odalarına nakliyeci grubuna kayıtlı olmaları gerekir
Kayıtlı sermaye miktarı veveya banka mektubu tutarı Bakanlıkccedila bir katına kadar
artırılabilir
(C1) ve (C2) yetki belgesi almak iccedilin başvuranların ticaret veya sanayi odalarında
nakliyeci grubuna kayıtlı olmaları
(C3) yetki belgesi almak iccedilin başvuranların sanayi ve ticaret odalarında ilgili
meslek grubuna kayıtlı olmaları
(C4) yetki belgesi almak iccedilin başvuranların sanayi ve ticaret odalarında nakliyeci
grubuna kayıtlı olmaları
(C1) yetki belgesi almak iccedilin başvuranların ccedilalışmak istedikleri her yerleşim
biriminde en az bir tane yuumlk terminali kullanma hakkına yetki belgesinin geccedilerli olduğu
suumlrece sahip olmaları
Gerccedilek kişiler ve tuumlzel kişi youmlneticilerin Bakanlıkccedila belirlenecek kurum veya
kuruluşların accedilacağı eğitimden geccedilerek mesleki yeterlilik belgesi almaları şarttır
39
Resim 26 Kişi ve tuumlzel kişi youmlneticilerin eğitimi
2132 Acente ve Komisyonculuk Yetki Belgesi
Taşıma işleri acenteliği ve komisyonculuğu (lojistik firma) yapabilmek uumlzere Ulaştırma
Bakanlığırsquondan yetki belgesi alınması gereklidir Taşıma işleri acenteliği ve komisyonculuğu
yapmak isteyen gerccedilek ve tuumlzel kişilerin TC uyruğunda olmaları gerekir Ayrıca gerccedilek
kişi tuumlzel kişi kurucu ortakları ve tuumlzel kişiliği temsile yetkili youmlneticilerin kaccedilakccedilılık
dolandırıcılık inancı koumltuumlye kullanma ve Tuumlrk Ceza Kanunursquonun devletin şahsiyetine karşı
işlenen succedillarla Teroumlrle Muumlcadele Kanunu aleyhine işlenen succedillardan huumlrriyeti bağlayıcı
ceza ile huumlkuumlmluuml bulunmamaları gerekir Tuumlzel kişilerin Tuumlrk Ticaret Kanunursquonda belirtilen
tuumlzel kişilerden olmaları şartları aranmaktadır
(G) yetki belgesi almak iccedilin başvuranların sanayi ve ticaret odalarında acente
grubuna kayıtlı olmaları
(H) yetki belgesi almak iccedilin başvuranların sanayi ve ticaret odalarında nakliye
komisyoncusu grubuna kayıtlı olmaları
(G) ve (H) yetki belgesi almak iccedilin başvuranların yetki belgeleri suumlresince bu işe
elverişli bağımsız bir buumlroyu kullanma hakkına sahip olmaları
(G) yetki belgesi almak iccedilin başvuranların uluslararası eşya taşımacılığı yapma
hakkına sahip olan yerli veya yabancı en az bir taşımacı ile acentelik anlaşması bulunması
gerekir
40
Resim 27 Anlaşma
Taşıma işleri acenteliği ve komisyonculuğu alanındaki acentelik anlaşması ve bu
konudaki yasakları aşağıdaki gibi sıralamak muumlmkuumlnduumlr
Daha oumlnce yapılmış bir acentelik anlaşması olmaksızın bir taşımacı adına işlem
yapmak yasaktır
Acentelik anlaşmalarında ccedilalışma alanının kesin olarak belirlenmiş olması
zorunludur
(G) yetki belgesine sahip olanlar hiccedilbir zaman kendi namına uluslararası taşıma
yapamaz ve yaptıramaz
(H) yetki belgesi sahiplerinin kendi namına eşya taşıtabilmesi iccedilin bu taşımanın bir
muumlvekkil hesabına yapılması zorunludur Ancak (H) yetki belgesi sahipleri kendi nam ve
hesabına taşıma yapmaları hacirclinde taşımacı sayılacaklarından kendi nam ve hesabına taşıma
yapmak isteyenlerin bu youmlnetmelikte oumlngoumlruumllen taşımacı yetki belgelerinden birine sahip
olmaları gerekmektedir
Acentelik yetki belgesine sahip olanlar ayrıca taşımacı yetki belgesi alma şartlarını
da yerine getirdikleri takdirde isterlerse taşımacı yetki belgesini de alabilirler
Uluslararası taşımacı yetki belgesine sahip olan gerccedilek ve tuumlzel kişiler
youmlnetmelikte oumlngoumlruumllen diğer şartları yerine getirmeleri hacirclinde doğrudan kendi acente
veveya komisyonculuklarını uumlstlenmemek kaydıyla isterlerse (F) (G) ve (H) yetki
belgelerini de alabilirler
(B4) ve (C3) yetki belgesi sahipleri başkaları adına taşıma yapamayacakları gibi
(F) (G) ve (H) yetki belgesi sahipleriyle de taşıma soumlzleşmesi yapamazlar
41
Yetki belgesi alındıktan sonra yetki belgesi alan gerccedilek veya tuumlzel kişinin beyan
ettiği taşıtların kazaya uğraması el konulması satılması veya başka bir sebepten dolayı iş
goumlremez duruma gelmesi hacirclinde yetki belgesi sahibi durumu değişikliğin meydana geldiği
tarihten itibaren 60 guumln iccedilinde Bakanlığa bildirmek zorundadır Youmlnetmeliğin ilgili
maddelerindeki asgari değerin altına duumlşuumllmesi hacirclinde taşımacının bu asgari değerin altına
duumlşuumllduumlğuuml tarihten itibaren 90 guumln iccedilinde yeni taşıt veya taşıtları sağlaması gerekir
214 Taşımalarda Kullanılacak Taşıtlar
Yetki belgesi sahiplerinin yurt iccedilinde ve uluslararası taşımalarda kullanacakları buumltuumln
taşıtlar yalnız kendi adına kayıt ve tescil edilmiş oumlzmal ticari taşıtları olmalıdır
1061985 tarihli ve 3226 sayılı Finansal Kiralama Kanunu kapsamında sağlanan
taşıtlar bu Youmlnetmelikte belirtilen esaslar ccedilerccedilevesinde oumlzmal ticari taşıt olarak
değerlendirilir Bu yolla temin edilen taşıtların finansal kiralama tarihinin bitiminden
itibaren altmış guumln iccedilinde yetki belgesi sahibinin adına kayıt ve tescil edilmesi zorunludur
Bunun sağlanamaması veya finansal kiralama tarihinin uzatılmaması hacirclinde bu taşıt veya
taşıtlar yetki belgesi sahibinin taşıt belgesinden duumlşuumlluumlr
Yurt iccedili eşya ve kargo taşımalarında kullanılacak taşıtlar
Yurt iccedili eşya ve kargo taşımalarında yetki belgesinin alınabilmesi iccedilin gereken
asgari kapasiteyi sağlayacak sayıda oumlzmal ticari taşıtın ilk başvuru ve faaliyet suumlresince 19
yaşından diğer taşıtların ise 22 yaşından buumlyuumlk olmaması şarttır
Resim 28 Kara yolu taşıtı
Eşya ve kargo taşımaya mahsus her tuumlrluuml taşıt ile otomobiller taşıt belgesine
kaydedilebilir Ancak otomobiller asgari kapasite hesabında ve soumlzleşmeli taşıt kullanım
oranlarında dikkate alınmaz
Uluslararası eşya ve kargo taşımalarında kullanılacak taşıtlar
Uluslararası eşya ve kargo taşımalarında faaliyete esas olan yetki belgesinin
alınabilmesi iccedilin gereken asgari kapasiteyi sağlayacak sayıda oumlzmal ticari taşıtın ilk başvuru
ve faaliyet suumlresince 12 yaşından diğer taşıtların ise 20 yaşından buumlyuumlk olmaması şarttır
Eşya ve kargo taşımaya mahsus her tuumlrluuml taşıt ile otomobiller taşıt belgesine
kaydedilebilir
42
C2 C3 ve L2 yetki belgesi tuumlrleri iccedilin istiap haddi 35 tondan az olan taşıtlar ile
otomobiller diğer tuumlm yetki belgesi tuumlrleri iccedilin ise otomobiller asgari kapasite hesabında ve
soumlzleşmeli taşıt kullanım oranlarında dikkate alınmaz
Oto taşımaları ve oumlzelliği olan taşımalar iccedilin imal edilmiş oumlzel donanımlı taşıtlar
hariccedil istiap haddi 10 tondan az olan taşıtlara geccediliş belgesi tahsis edilmez
Taşıtlarda aranacak diğer hususlar
Taşıtın yaşı fabrikasında imal edildiği tarihten sonra gelen ilk takvim yılı esas
alınarak hesaplanır
Roumlmork ve yarı roumlmorklarda yaş şartı aranmaz
ldquoKamyon tek başına veya trafik tescil belgesinde roumlmork takabilirrdquo ifadesi varsa
roumlmorku ile birlikte ccedilekiciler ise yarı roumlmorkları ile birlikte bir birim taşıt sayılır
Ccedilekici sayısı kadar roumlmork veveya yarı roumlmorklar asgari kapasitenin
hesaplanmasında dikkate alınır
Taşıtların bu Youmlnetmeliğin oumlngoumlrduumlğuuml şartlara uygun olup-olmadığı oumlncelikle motorlu
araccedil tescil ve trafik belgelerindeki yazılı bilgilere goumlre tespit edilir Bakanlık gerek goumlrmesi
hacirclinde taşıtın fabrika imalatı varsa tadilatı ile ilgili teknik oumlzellikleri hakkında ayrıca bilgi
ve belge isteyebilir
B3 C1 D3 E1 E2 ve K2 yetki belgesi tuumlrleri iccedilin ihtiyari olmak uumlzere taşıtların
motorlu araccedil tescil ve trafik belgelerinde ticari olarak kayıt ve tescil edilmiş olmaları
zorunludur
İnsan dışındaki canlılar ile oumlzelliği olan eşyaların taşınmasında kullanılacak taşıtlarda
bu hususların motorlu araccedil tescil ve trafik belgelerinde belirtilmesi veya belgelendirilmesi
gerekir
Yetki belgesi sahiplerinin taşımalarında kullanacağı taşıtların bu youmlnetmelik ile 2918
sayılı Karayolları Trafik Kanunu ve 1871997 tarihli ve 23053 muumlkerrer sayılı Resmicirc
Gazetersquode yayımlanan Karayolları Trafik Youmlnetmeliğirsquonde belirlenen istiap haddi ağırlık
boyut ve yuumlksekliklerine uygun olması ve buna goumlre taşıma yapılması zorunludur
Eşya taşımalarında kullanılacak taşıtların kapalı kasa tenteli veya brandalı olması
şarttır Ancak accedilık olarak taşınması zorunlu olan eşyanın kara yolu trafik guumlvenliğini
tehlikeye duumlşuumlrmeyecek şekilde yuumlklenmesi ve bağlanması zorunludur
2141 Soumlzleşmeli Kullanılacak Taşıtlar
Yetki belgesi sahipleri taşıt belgelerinde kayıtlı oumlzmal ticari taşıtlarını yetki
belgesinden duumlşuumlmuumlnuuml yapmadan soumlzleşmeli taşıt olarak diğer bir yetki belgesi sahibine
kullandıramazlar
Taşıtını bir yetki belgesi sahibine soumlzleşme ile bağlayan taşıt sahipleri bu soumlzleşme
feshedilmedikccedile bir başka yetki belgesi sahibi ile soumlzleşme yapamazlar Buna aykırı
davranan taşıt sahiplerinin taşıtları bir ay suumlreyle parka ccedilekilir ve faaliyetine izin verilmez
43
Taşıt sahipleri ile yetki belgesi sahipleri arasında soumlzleşmeli taşıtlar iccedilin yapılacak
olan soumlzleşme bedellerinin guumlnuumln ekonomik şartlarına uygun olması zorunludur
Asgari soumlzleşme tutarları her yıl ocak ayı iccedilinde Bakanlıkccedila belirlenir Bu asgari
tutarlara uygun olmayan soumlzleşmeler reddedilir
Yetki belgesi sahipleri arıza kaza ve benzeri durumlarda diğer yetki belgesi
sahiplerinin taşıt belgelerinde kayıtlı oumlzmal ticari otobuumls kamyon ccedilekici yarı roumlmork ve
roumlmorklarını geccedilici olmak kaydıyla kullanabilirler Ancak bu durumu en geccedil yedi iş guumlnuuml
iccedilinde Bakanlığa yazılı olarak bildirmek zorundadırlar
Resim 29 Kaza
215 Taşımaların Duumlzenlenmesi Kota ve Geccediliş Uumlcretleri
2151 Taşımaların Duumlzenlenmesi
İkili taşımalarda uumlccediluumlncuuml uumllke ve transit taşımalarda yurt iccedili taşımaları aksatmamak
ve Tuumlrkiye uumlzerinden yapılan uluslararası taşımaları daha duumlzenli guumlvenli ve suumlratli kılmak
amacıyla gerektiğinde diğer taşıma sistemleriyle birlikte ve tamamlayıcı olmak uumlzere
altyapının fiziksel sınırları ile guumlzergacirchların belirlenmesine ilişkin mevzuat ccedilerccedilevesinde
Bakanlıkccedila kota sistemi uygulanabilir
Tuumlrkiye ile uluslararası kara yolu taşıması anlaşması olmayan uumllkelere ait taşıtlarla
Tuumlrkiyersquoye veya Tuumlrkiye uumlzerinden yapılacak taşımalarda kullanılacak her bir taşıt iccedilin
Bakanlıktan izin alınması şarttır
Yetki belgesi sahiplerinin taşımalarda kullanacakları Tuumlrk plakalı taşıtlar ile
Tuumlrkiyersquoye veveya Tuumlrkiye uumlzerinden taşıma yapacak yabancı plakalı taşıtların Karayolları
Trafik Youmlnetmeliğirsquonde oumlngoumlruumllen ağırlık ve boyutlara uygun olması şarttır
2152 Geccediliş Uumlcretleri
Kara yolunun bakımı korunması ile kara yolu ve taşımanın youmlnetimine ilişkin
giderlere katkıda bulunmak uumlzere yabancı plakalı taşıtlardan euro veya karşılığı Tuumlrkiye
Cumhuriyeti Merkez Bankasınca ilan edilen konvertıbl doumlviz veya Tuumlrk lirası olarak geccediliş
uumlcreti alınır
44
Koumlpruuml tuumlnel ve otoyol uumlcreti gibi kara yolu alt yapısının kullanılmasından alınan
uumlcret ile eşyakargo ve taşıtlar iccedilin yapılan hizmetlerin uumlcretleri bu geccediliş uumlcretlerine dacirchil
değildir
Bakanlık geccediliş uumlcretlerini tespit etmeye arttırmaya indirmeye veya kaldırmaya
yetkilidir
Bu uumlcretlerin tahakkuk ve tahsili sınır kapılarındaki Bakanlık birimine bağlı
sayman mutemetlerince veya Maliye Bakanlığırsquonca yapılır
Tuumlrkiyersquoye giriş guumlmruumlk kapılarında oumldenmesi gereken geccediliş uumlcretlerinin
oumldenmediği veya eksik oumldendiğinin tespiti hacirclinde oumldenmeyen veya eksik oumldenen uumlcretler
uumlccedil katı olarak alınır
Bu madde kapsamındaki uygulamaya youmlnelik duumlzenlemeler ile geccediliş uumlcretleri
Bakanlık tarafından hazırlanarak Resmicirc Gazetersquode yayımlanacak bir tebliğ ile yapılır
Tuumlrkiyersquonin taraf olduğu uluslararası anlaşma ve soumlzleşmelerin huumlkuumlmleri saklıdır
216 Suumlruumlcuumllerde Aranacak Şartlar
Suumlruumlcuumllerin yolcu ve eşya taşımacılığına ait taşıtlarda ccedilalışabilmesi iccedilin
Ticari taşıtın niteliğine goumlre suumlruumlcuuml belgesine sahip olmaları
Yolcu taşımacılığında en az lise veya dengi okullardan birini bitirmiş olmaları
Eşya ve kargo taşımacılığında ilkoumlğretim okullarından birini bitirmiş olmaları
Yuumlksek Oumlğretim Kurumlarının suumlruumlcuuml eğitimi veren boumlluumlmlerinden mezun olanlar
hariccedil Bakanlıkccedila belirlenecek kurum ve kuruluşların vereceği eğitimden geccedilerek suumlruumlcuuml
mesleki yeterlilik belgesi almaları
Suumlruumlcuumllerin bedeni ve psikoteknik accedilıdan sağlıklı olduklarını goumlsteren bir sağlık
raporunu yetkili sağlık kuruluşlarından her beş yılda bir almaları
Yolcu taşımacılığında ccedilalışacak otobuumls suumlruumlcuumllerinin 26 yaşından guumln almış ve 63
yaşından guumln almamış olmaları
Eşya ve kargo taşımacılığında ccedilalışacak suumlruumlcuumllerin 63 yaşından guumln almamış
olmaları
Tehlikeli madde taşımacılığı yapan suumlruumlcuumllerin ilgili mevzuatın suumlruumlcuumller iccedilin
zorunlu kıldığı eğitimi aldığını goumlsteren belgeye sahip olmaları
Uluslararası taşımalarda istihdam edilecek suumlruumlcuumllerin uyuşturucu silah insan ve
guumlmruumlk kaccedilakccedilılığı ile teroumlr succedillarından dolayı huumlrriyeti bağlayıcı ceza ile huumlkuumlmluuml
olmamaları şarttır
A3 yetki belgesi sahiplerinin suumlruumlcuumlsuumlz olarak kiraya verdikleri taşıtları kullanacak
olanların taşıtın niteliğine goumlre suumlruumlcuuml belgesine sahip olmaları gerekir Bu kişilerde bu
youmlnetmelikte suumlruumlcuumller iccedilin oumlngoumlruumllen diğer şartlar aranmaz
45
22 CMR Anlaşması (convention merchandises routier ticari
mallar guumlzergacirch anlaşması)
Kara yolu taşımacılığı ile ilgili uluslararası yasal duumlzenlemeler Birleşmiş Milletlerrsquoin
1956 yılındaki ldquoKara Yoluyla Uluslararası Eşya Taşıma Soumlzleşmesine İlişkin Anlaşmardquo (İng
convention on the contract for the ınternational carriage of goods by road-CMR) olarak
bilinen soumlzleşmesi ile yapılmıştır
CMR Anlaşması bir malın uluslararası taşımasında goumlreceği zarar ziyan kayıp ve
gecikmelerden goumlnderici taşıyıcı ve alıcı arasındaki sorumlulukları saptayan
yuumlkuumlmluumlluumlkleri belirleyen Birleşmiş Milletlerrsquoin youmlnetim ve goumlzetiminde uygulaması
sağlanan ccedilok uluslu bir anlaşmadır
Resim 210 CMR anlaşmasının geccedilerli olduğu taşıma modelleri
CMR Anlaşmasına taraf olan uumllkelerden birine veveya bu uumllkelere eşya taşınması
hacirclinde diğer uumllke konvansiyona taraf olsun veya olmasın taşıyıcının milliyetine
bakılmaksızın anlaşmada oumlngoumlruumllen ve taşıyıcıya yuumlklenen yuumlkuumlmluumlluumlkler geccedilerlidir
Tuumlrkiye CMR Anlaşmasırsquona 1993 yılında 14121993 tarih ve 21788 sayılı Resmicirc
Gazetersquode yayınlanan 3939 sayılı yasa ile taraf olmuştur Tuumlrkiyersquode kara yolu ile eşya
taşınmasına ilişkin sorumlulukları belirleyen kendi iccedil hukukuna ait iccedil duumlzenlemeler ise
10072003 tarih ve 4925 sayılı Kara yolu Taşıma Kanunu tarafından belirlenmiştir
Bu anlaşma oumlzel durumlar dışında yolun bir kısmında deniz demir yolu nehir kanal
veya hava yolu ile (yuumlk boşaltılmadan) taşındığı hacircllerde de taşımanın tuumlmuuml iccedilin uygulanır
CMR Anlaşması soumlzleşmede belirtildiği gibi yuumlkleme yeri ile teslim iccedilin belirlenen
yerin iki ayrı uumllkede olması hacirclinde yuumlklerin uumlcret karşılığında taşıt ile karadan taşınmasına
ait her tuumlrluuml soumlzleşmeyi kapsar Bu uumllkelerden en az birinin soumlzleşmeye taraf uumllke olması
zorunludur
CMR Anlaşmasırsquona goumlre taşıyıcı taşıma sırasında ortaya ccedilıkan kayıp hasar veya
gecikmelerden sorumludur Taşıyıcı ile goumlnderici arasında bir soumlzleşme yapılmış sayılır ve
tarafların sorumlulukları soumlzleşmeye konularak gelenekselleşmiş huumlkuumlmlere goumlre tayin edilir
46
Ancak bu gibi koşulların bulunmaması hacircllerinde de kara yolu taşıyıcısının sorumluluğu
yine CMR Anlaşması tarafından tayin edilir Kara yolu ile eşya taşınmasında sorumluluklar
kapsamında taşıma soumlzleşmeleri taşıyıcı goumlnderici ve alıcının sorumlulukları gibi konular
oumln plana ccedilıkmaktadır
Kara yoluyla yapılacak taşımacılıkta CMR (Convention Merchandises Routiers) 49
uumllkenin imzaladığı taşımacılık soumlzleşmesi kapsamında duumlzenlenen bir taşıma belgesidir
CMRa uumlye uumllkeler
Almanya Avusturya
Belccedilika Luumlksemburg
Fransa Hollanda
İtalya İspanya
Portekiz Danimarka
Finlandiya İngiltere Birleşik Krallığı
Yunanistan İsveccedil
İrlanda Bulgaristan
Hırvatistan Ccedilek Cumhuriyeti
Estonya Ermenistan
Guumlrcistan Macaristan
Makedonya Norveccedil
Litvanya Letonya
Moldovya Polonya
Romanya Rusya
Ukrayna Slovakya
Slovenya İsviccedilre
Tuumlrkiye Bosna-Hersek
Sırbistan Karadağ
Kazakistan İzlanda
Kırgızistan Fas
Tunus Beyaz Rusya
Tuumlrkmenistan Oumlzbekistan
Tacikistan İran
Azerbaycan
47
şeklinde sıralanabilir
Soumlz konusu belge kapsamı taşınacak eşyanın yuumlkleneceği yer ve teslim edileceği yerin
iki ayrı devlet sınırları iccedilinde olması ve en az bir tanesinin CMRa taraf uumllkelerden biri
olması zorunludur Kıymetli evrak niteliğinde değildir ve ciro kabiliyetleri yoktur Ancak
CMR soumlzleşmesinde malın muumllkiyetini goumlsteren (kıymetli evrak huumlkmuumlnde) belge
duumlzenlenmesi yalnızca CMRa taraf uumllkeler sınırları iccedilinde olması hacirclinde izin verilir
Resim 211 CMRrsquoa uumlye uumllkeler
221 Belgenin Oumlzellikleri
Navlun komisyoncusu veya taşımacılık şirketi tarafından alıcının adına duumlzenlenir
Malların belirtilen şartlarla taşınmak uumlzere iyi durumda teslim alındığını ve taşıma
soumlzleşmesinin yapıldığını goumlsteren hukuki bir delildir Ciro edilemez
CMRrsquonin uygulanabilmesi accedilısından taşımanın kara yolunda yapılması şarttır Ancak
eşyanın uumlzerine yuumlklenmiş olduğu taşıttan ayrılmadan bu taşıtla birlikte yolculuğun bir
boumlluumlmuumlnde denizde demir yolunda havada taşınmış olması taraflar arasındaki soumlzleşmenin
CMRrsquoye tabi kılınmasını engellemez
Bu belge doumlrt nuumlsha olarak duumlzenlenir goumlnderenin namına adına ve sevk makbuzu
olarak duumlzenlenir Soumlz konusu doumlrt nuumlshada goumlnderen ve taşıyıcı firma imza yetkilisi
tarafından imzalanır Senedin duumlzenlendiği uumllke hukukuna goumlre imzalar matbu olabilir ya da
imzaların yerine goumlnderenin ya da taşıyıcının muumlhuumlrleri basılabilir Birinci nuumlshası
goumlnderene verilir İkinci nuumlshası mal ile birlikte gider Uumlccediluumlncuuml nuumlshası ise taşıma firmasında
kalır CMR taşıma belgesi kanıt olarak buumlyuumlk oumlnem taşımaktadır Bu nedenle en az bir sene
saklanması uygun olacaktır
Uygulamada CMR soumlzleşmesine taraf olan uumllkeler arasında malı teslim eden ve
dolayısıyla kıymetli evrak huumlkmuumlnde kabul edilen CMR soumlzleşmeleri duumlzenlenebilmektedir
222 Uygulama Alanı
Bu anlaşma soumlzleşmede belirtildiği gibi yuumlkleme yeri ile teslim iccedilin belirlenen
yerin iki ayrı uumllkede olması hacirclinde uumlcret karşılığında yuumlklerin taşıt ile karadan taşınmasına
ait her soumlzleşmeyi kapsar Bu uumllkelerden en az birinin ldquoAkit uumllkerdquo olması zorunludur
48
Bu anlaşmanın uygulaması bakımından taşıt soumlzcuumlğuuml 19 Eyluumll 1949 tarihli Yol
Trafiği Anlaşması 4cuuml maddesinde tarif edilen motorlu taşıtlar dizi hacirclinde taşıtlar
roumlmorklar ve yarı roumlmorklar anlamına gelir
Bu anlaşma kapsamındaki taşıma devletler devlet kurumları veya devlet
kuruluşları tarafından yapıldığı hacircllerde de uygulanır
Aşağıdaki durumlarda anlaşma uygulanmaz
Uluslararası posta anlaşmaları gereğince yapılan taşımalarda
Cenaze taşımalarında
Ev eşyası taşımalarında
Akit taraflar iki veya birkaccedilı arasında yapacakları oumlzel anlaşmalarla bu anlaşma
huumlkuumlmlerini değiştirmemeyi kabul ederler Ancak anlaşmayı sınır trafiğine uygulamamak
veya tamamen kendi uumllkeleri iccedilindeki taşıma etkinliklerinde yuumlkler uumlzerinde hak iddia
etmeye yarayan sevk mektubunun kullanılmasına izin vermek gibi durumlar bunun
dışındadır
223 Taşıma Soumlzleşmesinin Akdedilmesi ve Uygulanması
Taşıma soumlzleşmesi bir sevk mektubunun duumlzenlenmesi ile gerccedilekleştirilir Bu
mektubun bulunması usule aykırı oluşu veya kaybolması bu anlaşma huumlkuumlmlerine uygun
olacak olan taşıma soumlzleşmesinin varlığı ve geccedilerliliğini etkilemez
Sevk mektubu uumlccedil nuumlsha hacirclinde duumlzenlenerek goumlnderici ve taşımacı tarafından
imzalanır Sevk mektubunun duumlzenlendiği uumllkedeki yasaları izin verdiğinde bu imzalar
matbaada basılabilir veya onların yerine goumlnderici ve taşımacının muumlhuumlrleri kullanılabilir
Birinci suret goumlndericiye verilir İkinci yuumlkle beraber gider Uumlccediluumlncuumlsuuml ise taşımacı tarafından
saklanır
Taşınacak yuumlklerin başka taşıtlara yuumlklenmesi gerekliği bunların ayrı ccedileşit yuumlkler
olduğu veya ayrı partilere boumlluumlnmesi durumunda goumlnderici veya taşımacı her ccedileşit ve parti
yuumlk iccedilin ayrı bir sevk mektubu istemek hakkına sahiptir
Sevk mektubu şu bilgileri iccedilerecektir
Sevk mektubu tarihi ve duumlzenleme yeri
Goumlndericinin adı ve adresi
Taşımacının isim ve adresi
Yuumlkuumln yuumlkleme yeri tarihi ve boşaltma iccedilin belirlenen yer
Yuumlkuumln goumlnderildiği kişinin isim ve adresi
Yuumlkuumln oumlzelliğinin tarifi ambalaj şekli ve tehlikeli yuumlkler soumlz konusu
olduğunda bunların herkesccedile anlaşılacak şekilde tarifi
Kaccedil parccedila olduğu ve bunların oumlzel marka ve sayıları
49
Yuumlkuumln bruumlt ağırlığı veya başka bir şekilde anlatılmış ise miktarı
Taşıma uumlcretleri (taşıma bedeli ek giderler guumlmruumlk resimleri ve
soumlzleşmenin akdinden teslime kadar yapılan diğer oumldemeler)
Guumlmruumlk ve diğer formaliteler iccedilin gerekli direktif
Aksine bir madde bulunmasına rağmen taşımanın bu anlaşma huumlkuumlmlerine
bağlı olduğu bildirir not
Gerekli durumlarda sevk mektubu şu bilgileri de ayrıca iccedilerecektir
Aktarmaya izin verilmediğini belirten not
Goumlndericinin oumldemeyi kabul ettiği oumldemeler
Yuumlkuumln tesliminde yapılacak oumldentilerin miktarı
Yuumlk değerinin beyanı ve tesliminde oumlzel faizi temsil eden miktar
Yuumlkuumln sigorta edilmesine dair goumlndericinin alıcıya vereceği direktif
Taşımanın tamamlanası iccedilin anlaşmaya varılmış zaman suumlresi
Taşımacıya verilen belgelerin listesi
Taraflar yarar goumlrduumlkleri diğer hususları da sevk mektubuna yazabilirler
Yuumlkuuml teslim aldığı sırada taşımacı şunları kontrol edecektir
Parccedila sayısı ve bunların uumlzerindeki marka ve numaralar bakımından sevk
mektubundaki beyanların doğruluğunu
Yuumlkuumln ve bunların goumlruumlnuumlşteki durumunu
Taşımacı bu maddenin 1 paragrafında belirtilen beyanları kontrol etmek
olanaklarından yoksun ise sevk mektubuna itiraz kayıtlarını yazacak ve bunların geccedilerli
nedenlerini de belirtecektir Aynı şekilde yuumlkuumln ve ambalajların goumlruumlnuumlşteki durumu ile
itiraz nedenlerini de accedilıklayacaktır Goumlnderici sevk mektubunda itiraz kayıtlarına bağlı
kalacağını accedilıkccedila kabul etmiş olmadıkccedila bu kayıtlar goumlndericiyi bağlamaz
Goumlnderici yuumlkuumln bruumlt ağırlığını veya bunların başka tuumlrluuml ifade edilmiş miktarlarını
kontrol etmesini taşımacıdan istemek hakkına sahiptir Ayrıca parccedilaların iccedileriğinin kontrol
edilmesini de isteyebilir Taşımacı kontrol giderlerini istemek hakkına da sahiptir
Kontrollerin sonuccedilları sevk mektubuna yazılır
Sevk mektubu taşıma soumlzleşmesinin akdini soumlzleşmelerin koşullarını ve yuumlklerin
taşımacı tarafından kabuluumlnuuml aksi kanıtlanıncaya kadar kanıt belgedir Sevk mektubunda
taşımacı tarafından beyan edilmiş itiraz kaydı yok ise karşıtı kanıtlanmadıkccedila teselluumlmde
yuumlkuumln ve ambalajlarının iyi durumda olduğu sayılarının marka ve numaralarının sevk
mektubunda yazılı olanlara uyduğu varsayılır
Goumlnderici kişilere malzemeye ve diğer yuumlklere gelecek zarar ziyan ve hasardan yuumlkuumln
kusurlu olarak ambalajlanmasından yuumlklenilecek oumldemelerden taşımacıya karşı sorumludur
50
Ancak yuumlkuumln kabuluumlnde kusur accedilık seccedilik ise ve taşımacı tarafından biliniyor ise ve bu
hususta bir itiraz beyanında bulunmamış ise bu huumlkuumlm geccedilersizdir
Malların tesliminden oumlnce tamamlanası gereken guumlmruumlk ve diğer formalitelerin yerine
getirilmesi iccedilin goumlnderici luumlzumlu belgeleri sevk mektubuna iliştirecek ya da taşımacıya
verecek ve talep ettiği diğer bilgileri kendisine sağlayacaktır
Resim 212 Guumlmruumlk işlemleri
Taşımacı bu belgelerle verilen bilgilerin doğruluğunu ve yeterliliğini incelemek
zorunda değildir Goumlnderici bu gibi belgelerin bulunmaması yetersiz olması veya usule
aykırı oluşundan doğacak zarar ziyan ve hasardan taşımacıya karşı sorumludur Ancak
taşımacının hatası veya ihmali goumlruumllen durumlar bu huumlkmuumln dışındadır
Sevk mektubunda belirtilen bu mektuba ekli veya kendilerine verilen belgelerin
kaybından veya hatalı kullanılmasından doğacak sonuccedillardan taşımacı komisyoncu gibi aynı
derecede sorumludur Ancak taşımacının oumldeyeceği tazminat yuumlkuumln kaybolması hacirclinde
oumldenecek tazminatı geccedilemez
Goumlnderici oumlzellikle taşımayı durdurmasını teslimin yapılacağı yeri değiştirmesini veya
sevk mektubunda goumlsterilen alıcıdan başkasına teslim etmesini istemek suretiyle yuumlke
tasarruf etme hakkına sahiptir
Sevk mektubunun ikinci nuumlshası alıcıya verildiği zaman goumlndericinin tasarruf hakkı
ortadan kalkar O andan itibaren taşımacı alıcının emirlerine uyacaktır
Bununla beraber goumlnderici tarafından sevk mektubuna bir not yazılmış ise sevk
mektubunun duumlzenlenmesinden sonra tasarruf hakkı alıcıya aittir
Tasarruf hakkını kullandığı sırada alıcı yuumlkuumln diğer bir kişiye teslimini emretmiş ise
bu diğer kişi başka alıcılar goumlstermek hakkına sahip değildir
Tasarruf hakkını kullanma aşağıdaki koşullara bağlıdır
Goumlnderici veya bu hakkı kullanmak isteyen alıcı taşımacıya verilen yeni talimatın
bulunduğu sevk mektubunu sunmalı ve bu talimatı yerine getirmenin gerektirdiği buumltuumln
masraf zarar ve ziyanı oumldemelidir
51
Bu talimatın yerine getirilmesi onları yerine getirecek kişinin eline geccediltiği anda
muumlmkuumln olmalı ve taşımacının normal işlerine engel olmalı ne de goumlnderilen diğer yuumlklerin
goumlnderici veya alıcılarına zarar vermelidir
Bu talimat goumlnderilen yuumlkuumln boumlluumlnmesine yol accedilmamalıdır
Yuumlkuumln teslim iccedilin belirtilen yere varışından sonra alıcı makbuz karşılığında kendisine
sevk mektubunun ikinci nuumlshasını ve yuumlkuuml teslim etmesini istemek hakkına sahiptir Yuumlkuuml
kaybolduğu saptanır veya oumlngoumlruumllen zamanın bitiminden sonra ulaşmaz ise taşıma
soumlzleşmesinden doğan hakları alıcı kendi adına taşımacıya karşı kullanmak hakkına sahiptir
Yuumlk teslim yerine varmadan oumlnce soumlzleşmeyi sevk mektubunda oumlngoumlruumllen koşullara
goumlre uygulamak herhangi bir nedenle gerccedilekleşemediğinde taşımacı yuumlke tasarruf etme
hakkına sahip olan kişiden talimat isteyecektir
Bununla beraber koşullar yuumlkuumln sevk mektubunda oumlngoumlruumllenlerden farklı bir şekilde
taşınmasına olanak sağlıyor ise ve taşımacı yuumlke tasarruf etmek hakkına sahip kişiden uygun
bir zaman iccedilinde talimat alamamış ise yuumlke tasarruf etme hakkına sahip kişinin yararlarına
en uygun goumlruumllen oumlnlemleri almakla yuumlkuumlmluumlduumlr
Yuumlkuumln teslim yerine varışından sonra koşullar bunların teslimini engellediği hacircllerde
taşımacı goumlndericiden talimat isteyecektir Eğer alıcı yuumlkuuml kabul etmezse goumlnderici sevk
mektubunun birinci nuumlshasını vermeden yuumlk uumlzerinde tasarruf etme hakkına sahiptir
Alıcı yuumlkuuml kabul etmemiş bile olsa taşımacıya goumlndericiden aksine talimat gelmedikccedile
bunların teslimini isteyebilir
Taşımacı talimat istemiyle yaptığı oumldemelerle bu talimatı yerine getirmenin
gerektirdiği oumldemeleri geri alma hakkına sahiptir Ancak bu oumldemelerin kendi kusur ve
ihmali yuumlzuumlnden yapılmamış olması gerekir
Mal ccedilabuk bozulan cinsten ise depolama oumldemeleri malın değeri ile uyumlu değilse
taşımacı yuumlke tasarruf etme hakkına sahip kişiden talimat beklemeden onları satabilir
Eğer mallar bu madde gereğince satılmış ise satıştan elde edilen para yuumlke ait
oumldemeler ccedilıktıktan sonra geriye kalan kısmı malları tasarruf etme hakkına sahip kişiye
verilir Şayet bu oumldemeler satıştan elde edilen paradan fazla ise taşımacı aradaki farkı tahsil
etme hakkına sahiptir
Satış hacirclinde takip edilecek usul malların satıldığı yerin kanun veya geleneklerine goumlre
saptanır
224 Taşımacının Sorumluluğu
Taşımacı yuumlkuuml teslim aldığı andan teslim edinceye kadar bunların kısmen veya
tamamen kaybından ve doğacak hasardan sorumludur
Eğer kayıp hasar veya gecikme istek sahibinin hatası veya ihmalinden taşımacının
hatasından değil de istek sahibinin verdiği talimattan yuumlke has bir kusurdan ya da
taşımacının oumlnlemesine olanak bulunmayan durumlardan ileri geliyorsa taşımacı sorumlu
tutulamaz
52
Taşımacı taşımayı yapmak iccedilin kullandığı kusurlu taşıttan bu taşıtı kiraladığı kişinin
veya vekilinin ya da ccedilalışanlarının hata veya ihmallerinden dolayı sorumludur
Kayıp veya hasar durumları aşağıda belirtilen koşullardan bir veya bir kaccedilının doğal
sonucu olan oumlzel risklerden doğmuş ise taşımacı sorumlu tutulamaz
Kullanılmasında anlaşmaya varılmış ve sevk mektubunda accedilıkccedila belirtmiş olduğu
uumlzere madenicirc levha ile kaplanmamış accedilık taşıtlar kullanılması
Ambalajlanmadıkları veya koumltuuml ambalajlandıkları zaman oumlzellikleri gereği fire
veren veya hasara uğrayan malların ambalajlanmaması veya hatalı ambalajlanmış olması
Yuumlkuumln goumlnderici alıcı veya bunlar adına hareket eden kişiler tarafından alınması
taşınması yuumlklenmesi yığılması veya boşaltılması
Resim 213 Yuumlkleme işlemleri
Oumlzellikle kırılma paslanma ccediluumlruumlme kuruma normal fire ya da guumlveden haşarattan
kısmen veya tamamen zarar goumlrebilecek malların oumlzelliği
Sandık ve paketlerin uumlzerindeki marka ve numaralar yetersiz veya hatalı ise
Canlı hayvan nakli
Kayıp hasar ve gecikmeye neden olan faktoumlrlerden bazıları bakımından bu maddeye
goumlre taşımacının sorumlu olmadığı hacircllerde yine maddeye goumlre sorumlu olduğu faktoumlrlerin
kayıp hasar ve gecikmeye yaptıkları katkı oranında sorumlu olacaktır
Kararlaştırılan zaman suumlresinin sona ermesini kovalayan 30 guumln iccedilinde veya
kararlaştırılan zaman suumlresi yoksa taşımacının yuumlkuuml teslim almasından sonra 60 guumln iccedilinde
yuumlkuumln teslim edilmemiş olması bunların kaybolduğuna kesin kanıt oluşturur ve bunun
uumlzerine hak sahibi yuumlkuuml kaybolmuş varsayacaktır
Kaybolan eşya karşılığında tazminatını aldıktan sonra hak sahibi yazı ile başvurarak
tazminatın oumldenmesini takip eden yıl iccedilinde mallar bulunduğu takdirde kendisine bilgi
verilmesini isteyebilir Bu başvurunun alındığı kendisine yazı ile bildirilir
53
Hak sahibi kendisine bilgi verilmesini takiben 30 guumln iccedilinde sevk mektubunda
goumlsterilen uumlcretleri oumldemesi ve ayrıca aldığı tazminatı geri oumldemesi karşılığında malın
kendisine teslim edilmesini isteyebilir
Eğer yuumlk taşıma soumlzleşmesi gereğince tahsil edilmesi gereken malın teslimindeki
oumldeme yapılmadan alıcıya teslim edilmiş ise taşımacı goumlndericiye tazminat oumldemekle
yuumlkuumlmluumlduumlr Bu tazminat goumlndericinin alıcı aleyhine dava accedilmak hakkını ortadan
kaldırmamak koşuluyla adı geccedilen oumldemenin miktarını geccedilemez
Goumlnderici taşımacıya yuumlk verdiğinde kendisine tehlikenin gerccedilek oumlzelliklerini bildirir
ve gerekiyorsa alınacak oumlnlemleri belirtir Eğer bu bilgiler sevk mektubuna yazılmamış ise
bu yuumlkuuml taşımanın oluşturduğu tehlikenin gerccedilek iccedileriğini taşımacının bildiğini başka
yollarla kanıtlamak goumlnderici veya alıcıya duumlşer
Bu anlaşmanın huumlkuumlmleri gereğince bir taşıyıcı yuumlkuumln kısmen veya tamamen
kaybından dolayı tazminat oumldemekle sorumlu tutulduğundan bu tazminatın yuumlkuumln taşınmak
uumlzere kabul edildiği yer ve zamandaki kıymetine goumlre hesaplanır
Malın kıymeti ticaret borsası fiyatına goumlre saptanır Eğer boumlyle bir fiyat yoksa geccedilerli
piyasa fiyatlarına goumlre bir tespit yapılır Eğer ne ticaret borsası fiyatı ne de geccedilerli piyasa
fiyatı mevcut değilse tespit aynı cins ve kalitedeki malların normal kıymetine goumlre yapılır
Tazminat noksan olan bruumlt ağırlığın beher kilogramı iccedilin 25 frangı geccedilemez Frank bir
gramın 1031i ağırlığında safiyeti binde 900 olan altın franktır
Yuumlkuumln taşınması dolayısıyla oumldenen taşıma uumlcreti guumlmruumlk resimleri ve diğer
oumldemelerde malın tamamen kaybedilmesi hacirclinde tamamen oumldenir Kısmen kaybolma
hacirclinde ise karşılaşılan zarar oranında oumldeme yapılır Bunlar dışında başka tazminat
oumldenmez Gecikme hacirclinde hak sahibi zarar ve ziyanın bundan ileri geldiğini kanıtlarsa
taşımacı bu zarar ve ziyan iccedilin taşıma uumlcretini geccedilmemek uumlzere tazminat oumlder
Kaybolma hasar veya kararlaştırılan zaman suumlresinin aşılması hacirclinde goumlnderici
belirlenecek bu uumlcret oumldenmesi karşılığında teslim suumlresi iccedilin oumldenecek oumlzel faizin miktarını
tayin eder ve bunu sevk mektubuna yazar
Hak sahibi oumldenecek tazminat iccedilin faiz isteyebilir Yılda 5 uumlzerinden hesap edilecek
bu faiz oumldeme isteğinin yazılı olarak taşımacıya goumlnderildiği tarihten başlar Boumlyle bir
istekte bulunmamış ise tahakkuk dava accedilıldığı tarihten itibaren yapılır
Tazminatın hesaplanmasında asıl olan unsurlar oumldemenin istendiği uumllke parası ile ifade
edilmediği zaman soumlz konusu tazminatın o uumllke parasına ccedilevrilmesi oumldemenin yapılacağı
guumln ve yerde uygulanan kura goumlre saptanır
Yuumlruumlrluumlkte olan yasaya goumlre bu anlaşmaya goumlre yapılan taşımadan oluşan zarar ziyan
veya gecikme soumlzleşme dışı bir isteme yol accediltığı hacircllerde taşımacı sorumluluğu dışında veya
oumldeyeceği tazminatı tespit ya da sınırlayan bu anlaşma huumlkuumlmlerinden yararlanabilir
Hasar taşımacının kendi koumltuuml hareketinden veya davaya bakan mahkemenin kararı ile
isteyerek koumltuuml harekete eşdeğer sayılan kusurundan ileri gelmiş ise taşımacı sorumluluğunu
54
dışlayan veya sınırlayan ya da kanıt yuumlkuumlnuuml karşı tarafa yuumlkleyen bu maddenin
huumlkuumlmlerinden yararlanamaz
Bilerek koumltuuml hareket veya kusur taşımacının vekil veya ccedilalışanları tarafından ya da
taşıma işinde kullanıldığı başka kişiler tarafından goumlrevleri sırasında işlenmiş ise aynı
huumlkuumlm uygulanır Bundan başka boumlyle bir durumda adı geccedilen vekiller ccedilalışanlar ve diğer
kişiler kişisel sorumlulukları youmlnuumlnden bu boumlluumlm huumlkuumlmlerinden yararlanamazlar
55
UYGULAMA FAALİYETİ İşlem Basamakları Oumlneriler
Kara Yolu Taşıma
Kanunursquonun amacı ve
uygulama sahasını kavrayınız
Kanunun taşıma işleri işletmecileri ve ccedilalışanları
ile ilgili unsurları değerlendiriniz
Kara yolu eşya
taşımacılığında yetki belgesi
ccedileşitlerini ve yetki belgesi
alabilme koşullarını kavrayınız
Yetki belgelerini birbirlerinden oumlzelliklerine goumlre
ayırt edebilmeye ccedilalışınız
Kara yolu eşya
taşımacılığında kullanılan
taşıtları ve bunların yasal
oumlzelliklerini kavrayınız
Kiralama yoluyla kullanılan ya da oumlz mal
araccedilların yasaya goumlre değerlendirilme şekillerini ayırt
etmeye ccedilalışınız
CMR belgesinin
oumlzelliklerini kavrayınız Hangi tuumlr taşımalarda uygulanacağına hukuki
boyutlarına dikkat ediniz Taşıma soumlzleşmesinin
imzalanması ve uygulanması
aşamalarını kavrayınız
Taşıma soumlzleşmesi accedilısından sevk mektubunun
duumlzenlenmesinin oumlnemine dikkat ediniz
Sevk mektubunda
goumlndericiye ve taşımacıya
duumlşen goumlrev ve sorumlulukları
kavrayınız
Taşımadan kaynaklanan hata ve kusurlardan
doğan zararların taraflara getirdiği sorumluluğu
değerlendiriniz
UYGULAMA FAALİYETİ
56
OumlLCcedilME VE DEĞERLENDİRME A- OBJEKTİF TESTLER (OumlLCcedilME SORULARI)
Aşağıdaki soruları dikkatlice okuyunuz ve doğru seccedileneği işaretleyiniz
1- Aşağıdakilerden hangisi Kara Yolu Taşıma Kanunursquonun genel amaccedilları arasındadır
A) Kara yolu taşımalarını uumllke ekonomisinin gerektirdiği şekilde duumlzenlemek
B) Taşımada duumlzeni ve guumlvenliği sağlamak
C) Taşımacı acente ve taşıma işleri komisyoncuları ile nakliyat ambarı ve kargo
işletmeciliği ve benzeri hizmetlerin şartlarını belirlemek
D) Hepsi
2- Aşağıdakilerden hangisi ticari fatura duumlzenlenirken yapılacak yanlış bir uygulamadır
A) Nakliyat ambarı işletmecileri C) Oto galeri işletmecileri
B) Kargo işletmecileri D) Taşıma işleri organizatoumlrleri
3- Aşağıdakilerden hangisi yetki belgesi alabilme koşulları arasında yer almaz
A) Kendi adına kayıtlı en az 4 adet taşıta ve 50 ton istiap haddinde taşıt filosuna
sahip olmak
B) Yetki iccedilin başvuranların ticaret ve sanayi odalarında nakliyeci grubuna kayıtlı
olmak
C) Bakanlıkccedila belirlenecek kurum veya kuruluşların accedilacağı eğitimden geccedilerek
mesleki yeterlilik belgesi almak
D) Yetki belgesi almak iccedilin başvuranların yetki belgeleri suumlresince bu işe elverişli
bağımsız bir buumlroyu kullanma hakkına sahip olmak
4- Aşağıdaki hangisi suumlruumlcuumllerde aranan şartlar arasında yer almaz
A) Ticari taşıtın niteliğine goumlre suumlruumlcuuml belgesine sahip olmak
B) Yolcu taşımacılığında en az lise veya dengi okullardan birini bitirmiş olmak
C) Eşya ve kargo taşımacılığında ilkoumlğretim okullarından birini bitirmiş olmak
D) Ccedilalışacak suumlruumlcuumllerin 65 yaşından guumln almamış olmak
5- CMR belgesi kaccedil nuumlsha olarak duumlzenlenir
A) 2 C) 4 B) 3 D) 5
6- Sevk mektubu kaccedil nuumlsha olarak duumlzenlenir
A) 2 C) 4 B) 3 D) 5
OumlLCcedilME VE DEĞERLENDİRME
57
7- Aşağıdakilerden hangisi taşımacının taşıma sırasında hatalı veya kusurlu sayılamayacağı
hacircller arasında yer almaz
A) Fire verebilecek malların ambalajlanmaması veya hatalı ambalajlanmış olması
B) Yuumlkuumln taşıyan tarafından yuumlklenmesi yığılması veya boşaltılması
C) Sandık veya paketlerin uumlzerindeki marka veya numaraların hatalı oluşu
D) Canlı hayvan nakli
DEĞERLENDİRME
Cevaplarınızı cevap anahtarıyla karşılaştırınız Yanlış cevap verdiğiniz ya da cevap
verirken teredduumlt ettiğiniz sorularla ilgili konuları faaliyete geri doumlnerek tekrarlayınız
Cevaplarınızın tuumlmuuml doğru ise bir sonraki uygulama testine geccediliniz
58
Aşağıda kara yolu eşya taşımacılığının yasal ccedilerccedilevesi ile ilgili uygulamalarda
karşınıza ccedilıkacak durumlar sıralanmıştır Kara yolu eşya taşımacılığının yasal ccedilerccedilevesi ile
ilgili listelenen davranışları tabloda bulunan değerlendirme oumllccedileğine goumlre değerlendiriniz
DEĞERLENDİRME
Yapılan değerlendirme sonunda ldquoHayırrdquo şeklindeki cevaplarınızı bir daha goumlzden
geccediliriniz Kendinizi yeterli goumlrmuumlyorsanız oumlğrenme faaliyetini tekrar ediniz Buumltuumln
cevaplarınız ldquoEvetrdquo ise diğer faaliyete geccediliniz
Değerlendirme Oumllccediluumltleri Evet Hayır
1- Kara Yolu Taşıma Kanunursquonun amacı ve uygulama sahasını
kavradınız mı
2- Kara yolu eşya taşımacılığında yetki belgesi ccedileşitlerini ve
yetki belgesi alabilme koşullarını kavradınız mı
3- Kara yolu eşya taşımacılığında kullanılan taşıtları ve bunların
yasal oumlzelliklerini kavradınız mı
4- CMR belgesinin oumlzelliklerini kavradınız mı
5- Taşıma soumlzleşmesinin imzalanması ve uygulanması
aşamalarını kavradınız mı
6- Sevk mektubunda goumlndericiye ve taşımacıya duumlşen goumlrev ve
sorumlulukları kavradınız mı
UYGULAMALI TEST
59
OumlĞRENME FAALİYETİ-3
Ofis yuumlkleme sahası ve depo ortamında bilgisayar yazıcı ve faks gibi donanımları
kullanarak AETR kuralları Ulaştırma Bakanlığı normlarına uygun şekilde Uluslar arası
Karayolu Eşya Taşımacılığının bileşenleri işlemlerini yapabileceksiniz
Kara yolu yuumlk ve araccedil tuumlrleri hakkında bilgi edininiz
Suumlruumlcuumllerin uluslararası kara yolu eşya taşımacılığında uyması gereken kurallar
hakkında bilgi edininiz
Konsolidasyon ve dekonsolidasyon terimlerini araştırınız
Yuumlk teklifleri ve doldurulması gereken teklif formlarını temin edip inceleyiniz
Bu araştırmaları yaparken bulabileceğiniz resim katalog dergi vb dokuumlmanları
sınıf ortamına getirerek bilgilerinizi arkadaşlarınızla paylaşınız
Araştırma yaparken ccedilevrenizde bulunan lojistik firmalardan ya da nakliye firmaları ile
kargo hizmeti veren firmalardan işletmelerin ilgili boumlluumlmlerinden ve youmlneticilerinden
yararlanabilirsiniz Ayrıca internet ortamında bu şirketlerin sitelerine girerek gerekli bilgi ve
dokuumlmanları elde edebilirsiniz
3 ULUSLARARASI KARA YOLU EŞYA
TAŞIMACILIĞININ BİLEŞENLERİ Uluslarararası kara yolu taşımacılığının fiziksel eşya akışında rol oynayan uumlccedil temel
oumlğesi bulunmaktadır Bunlar suumlruumlcuumller araccedillar ve yuumlkler olarak belirtilebilir
31 Suumlruumlcuumller
Nakliye araccedillarının suumlruumlcuumlleri farklı proseduumlr ve uygulamaların bulunduğu uluslararası
geccedilişlerde oumlnemli konulardan biridir Araccedil suumlruumlcuumllerinin ccedilalışma ve dinlenme suumlreleri
ccedilalışma koşulları ve yasal duumlzenlemeler AETR Soumlzleşmesirsquonde belirtilmektedir Avrupa
Birliğirsquonde suumlruumlcuumllerle ilgili duumlzenlemeler ise 1985 yılı ve 382085EC sayılı talimatında
belirtilmektedir Uluslararası Kara Yolu Taşımacılığı Yapan Taşıtlarda Ccedilalışan Personelin
Ccedilalışmalarına İlişkin Avrupa Anlaşmasırsquona (AETR) goumlre
OumlĞRENME FAALİYETİndash3
ARAŞTIRMA
AMACcedil
60
311 Suumlruumlcuumllerin Oumlzellikleri
Yuumlk taşımacılığı işinde ccedilalışan suumlruumlcuumllerin yaşları en az
Varsa roumlmork veya yarı roumlmorklar dacirchil olmak uumlzere muumlsaade edilen azami
ağırlığı 75 tonu aşmayan taşıtlar iccedilin 18
Diğer taşıtlar iccedilin 21 ancak ilgili kişi ldquoAkit taraflarrdquo dan biri tarafından
tanınan kara yoluyla yuumlk taşıması iccedilin kullanılacak taşıtların suumlruumlcuumlleri iccedilin accedilılan bir eğitim
kursunu bitirdiğini teyit eder bir profesyonel yeterlik sertifikasına sahipse 18rsquodir ldquoAkit
taraflarrdquo bu anlaşmaya goumlre uluslararası yuumlk taşıma işinde ccedilalışacak suumlruumlcuumllere ilişkin halen
ulusal duumlzeyde uygulanan minimum eğitim seviyeleri ve diğer koşulları birbirlerine
bildirirler
Resim 31 Suumlruumlcuumller
Yolcu taşımada ccedilalışan her suumlruumlcuuml 21 yaşında olur Aracın normal olarak uumlslendiği
yerden yarıccedilapı 50 kilometreden uzağa yolcu taşımasında ccedilalışan her suumlruumlcuuml ayrıca aşağıdaki
koşullardan birini karşılamalıdır
Muumlsaade edilen azami ağırlığı en az 35 ton olan taşıtların suumlruumlcuumlsuuml olarak en
az bir yıl yuumlk taşıma işinde ccedilalışmış olmalı
Aracın normal olarak uumlslendiği yerden yarıccedilapı 50 kilometreden fazla
uzaklığa yolcu seferi yapan araccedillarda en az bir yıl veya yetkili merciin oumlyle ccedilalışmış olmakla
gerekli deneyimi kazandığı takdirine bağlı olarak bu anlaşmanın konusunu teşkil etmeyen
diğer tuumlrden yolcu seferlerinde en az bir yıl ccedilalışmış olmalı
Kara yoluyla yolcu taşıma amaccedillı taşıtların suumlruumlcuumlleri iccedilin accedilılan bir eğitim
kursunu tamamlamış olduğunu teyit eden ldquoAkit taraflarrdquo dan biri tarafından tanınan
profesyonel yeterlik sertifikasına sahip olmalıdır
61
312 Taşıt Kullanma Suumlreleri
Guumlnluumlk dinlenme suumlresi iki adet guumlnluumlk dinlenme suumlresi ile haftalık dinlenme
suumlresi arasında kalan araccedil kullanma suumlresi guumlnluumlk taşıt kullanma suumlresi dir dokuz (9) saati
geccedilmez Bu suumlre bir hafta iccedilinde iki kez on saate ccedilıkarılabilir Bir suumlruumlcuuml altı kez guumlnluumlk taşıt
kullanma suumlresini aşmadan belirtilen haftalık bir dinlenme suumlresi kullanır Toplam taşıt
kullanma suumlresi altı guumln boyunca altı guumlnluumlk maksimum taşıt kullanma suumlresini aşmamış ise
haftalık dinlenme suumlresi altıncı guumlnuumln sonuna ertelenebilir Tarifeli seferler dışında
uluslararası yolcu taşımada altı ve altıncı ibarelerinin yerine sırasıyla on iki ve on
ikinci ibareleri kullanılır
On beş guumlnluumlk suumlrede toplam taşıt kullanma suumlresi doksan saati geccedilemez
313 Molalar
Doumlrt saat otuz dakikalık taşıt kullanma suumlresinin sonunda suumlruumlcuuml bir dinlenme
suumlresini kullanmaya başlamayacaksa en az kırk beş (45) dakikalık bir mola verir
Bu mola her biri taşıt kullanma suumlresine dağıtılmış veya 1 maddedeki huumlkme
uygun biccedilimde bu suumlrenin hemen bitiminde kullanılacak en az on beş (15) dakika
olabilecek molalar ile değiştirilebilir
Resim 32 Mola
Bu molalar boyunca suumlruumlcuuml diğer bir işle meşgul olamaz Bu madde ile ilgili
olarak bekleme suumlresi hareket hacirclindeki bir taşıtta taşıtı suumlrmeden geccedilen suumlre feribotta
yahut trende geccedilen suumlre diğer iş olarak anlaşılmaz
Accedilıklanan bu molalar guumlnluumlk dinlenme suumlresi olarak kabul edilemez
314 Dinlenme Suumlreleri
Her yirmi doumlrt saatlik suumlre iccedilinde suumlruumlcuuml kesintisiz en az on bir (11) saatlik guumlnluumlk
dinlenme suumlresi kullanır Bu suumlre bir hafta boyunca uumlccedil defadan fazla olmamalı Dinlenme
suumlresini takip eden hafta bitmeden oumlnce telafi edileceği garanti edilerek kesintisiz en az
dokuz saate indirilebilir Yukarıda belirtildiği şekliyle dinlenme suumlresi azaltılmamışsa bir
tanesi kesintisiz en az sekiz saat olacak şekilde yirmi doumlrt saatte iki veya uumlccedil kez
kullanılabilir Bu durumda dinlenmenin en az suumlresi on iki (12) saate ccedilıkarılır
Otuz saatlik suumlrede taşıt en az iki suumlruumlcuuml tarafından suumlruumlluumlyorsa her bir suumlruumlcuuml sekiz
(8) saatten az olmayan kesintisiz dinlenme suumlresi kullanır
62
Bir haftada 1 ve 2 maddelerde soumlzuuml edilen dinlenme suumlrelerinden biri haftalık
dinlenmeye eklenerek kesintisiz toplam kırk beş saate uzatılır Bu dinlenme suumlresi taşıtın
veya suumlruumlcuumlnuumln normal olarak uumlslendiği yerde geccedilirilecekse kesintisiz en az otuz altı saate
başka bir yerde kullanılacaksa kesintisiz en az yirmi doumlrt saate indirilebilir Bu indirimlerin
her biri hangi haftaya ait dinlenme suumlresi ise o haftayı takip eden uumlccediluumlncuuml hafta sona ermeden
oumlnce tek bir buumltuumln hacirclinde kullanılacak şekilde yapılan indirime eş suumlreyle telafi edilir
Bir hafta başlayıp takip eden haftaya sarkan dinlenme suumlresi haftalardan her
ikisinden birine eklenebilir
İlgili kişinin talebi uumlzerine guumlnluumlk veveya haftalık dinlenme suumlresinde yapılan
kesintileri telafi mahiyetinde kullanılan herhangi bir dinlenme en az sekiz saatlik diğer
dinlenmeyle birleştirilir ve aracın park yerinde veya suumlruumlcuumlnuumln uumls tuttuğu yerde kullanması
garanti altına alınır
Guumlnluumlk dinlenme suumlresi taşıt hareket hacirclinde değilken bir ranza ile donatılmışsa
taşıtta kullanılabilir
Resim 33 Taşıt dinlenme ranzası
Yuumlk ya da yolcu taşıma işinde ccedilalışan suumlruumlcuuml feribot veya trenle nakledilen bir
taşıta eşlik ediyorsa guumlnluumlk dinlenme suumlresi aşağıdaki koşulların sağlanmasına bağlı olarak
en fazla bir kez boumlluumlnebilir Guumlnluumlk dinlenme suumlresinin karada geccedilirilen parccedilası feribotta
veya trende geccedilirilen parccedilasından oumlnce veya sonra kullanılabilir olmalıdır Guumlnluumlk dinlenme
suumlresinin bu iki parccedilası arasında kalan suumlre muumlmkuumln olduğunca kısa tutulmalı ve guumlmruumlk
formaliteleri de yuumlkleme ve indirme işlemlerine dacirchil olmak uumlzere bu işlemlerin oumlncesi ya da
sonrasında bir saati hiccedilbir şekilde aşmamalıdır Bu dinlenme suumlrelerinin her ikisinde de
suumlruumlcuuml bir ranza (yatak) veya kuşeti kullanabilmelidir Bu şekilde boumlluumlnen guumlnluumlk dinlenme
suumlresi iki saat uzatılır
Taşıma şirketleri iccedilin tır suumlruumlcuumlleri muumlşteri ile suumlrekli yuumlz yuumlze gelmesi
nedeniyle hayaticirc derecede oumlnemlidir Suumlruumlcuumllerin kılık kıyafeti konuşması iş bilgisi ve
tecruumlbesi nakliye operasyonunun başarısını etkileyen oumlnemli unsurların başında gelmektedir
Bu nedenle suumlruumlcuumlnuumln seccedililmesi işe alınması ve uygulamanın bir parccedilası hacircline gelmesi
taşıma şirketleri iccedilin kritik bir faktoumlrduumlr Suumlruumlcuumlden beklentiler genel olarak şu başlıklar
altında toplanabilir
63
Suumlruumlcuumlnuumln duumlruumlst ve guumlvenilir olması
Araccedil kullanımında ehil olması
Guumlmruumlk işlemlerini ve dokuumlmantasyonu bilmesi
Yuumlkleme ve boşaltmalara nezaret etmesi
Duumlzenli olarak şirket merkezine yol yuumlk ve guumlmruumlk konuları başta olmak uumlzere
tuumlm konular hakkında rapor vermesi
Muumlşteri ile sağlıklı iletişim kurabilme yeteneği olması
Kıyafet ve davranışları ile şirketi temsil edebilir nitelikte olmasıdır
32 Araccedillar
CMR Anlaşmasırsquonda ldquotaşıtrdquo soumlzcuumlğuuml 19 Eyluumll 1949 tarihli Yol Trafik Anlaşması
doumlrduumlncuuml maddesinde tarif edilen motorlu taşıtlar dizi hacirclinde taşıtlar roumlmorklar ve yarı
roumlmorklar anlamına gelir
Ulaştırma Bakanlığının Eşya Taşımasına Dair Youmlnetmeliğirsquone goumlre uluslararası eşya
taşımacılığında kullanılacak taşıtlarda 15 yaşından buumlyuumlk istiap haddinin 10 tondan kuumlccediluumlk
olmaması zorunludur Taşıtın yaşı fabrikasından imal edildiği tarihten sonra gelen ilk
takvim yılı esas alınarak hesaplanır Roumlmork ve yarı roumlmorklarda yaş şartı aranmaz Ccedilekici
roumlmork veya yarı roumlmork ile birlikte bir taşıt sayılır (C3) (C4) ve (E) tuumlruuml yetki belgesi
sahibi olan taşımacıların yapacakları taşımalarda taşınan eşyanın ve taşıtın oumlzelliği dikkate
alınarak taşıtların istiap hadleri Ulaştırma Bakanlığınca daha duumlşuumlk tutulabilir
Resim 34 Kara yolu taşıma aracı
Uluslararası taşıma yapabilmek iccedilin Ulaştırma Bakanlığının istemiş olduğu (C1) ve
(C2) tuumlruuml yetki belgesi sahibi olan taşımacıların yapacakları taşımalarda taşınan eşyanın
miktarı cinsi taşıma suumlresi ve mesafesi dikkate alınarak taşıtların istiap haddi Ulaştırma
Bakanlığınca belirli bir suumlre iccedilin 5 tona kadar duumlşuumlruumllebilir yaşları da 20rsquoye kadar
yuumlkseltilebilir 17021995 tarih ve 9565976 sayılı kararına goumlre Avruparsquoya youmlnelik olmayan
yurt dışı taşımalarında kullanılacak taşıtlarda yaş sınırı aranmamaktadır
64
Uluslararası taşımadaki bu kısıtlamalar Tuumlrkiye accedilısından Avrupa Birliğirsquone ve diğer
Avrupa uumllkelerine transit geccediliş yapabilmek iccedilin minimum standartları oluşturur Aksi hacirclde
mevzuata uyulmadığından uluslararası taşımacılık engellenmektedir
321 Treyler
Treyler bir kamyon tarafından ccedilekilen ve taşıyacağı yuumlkuumln oumlzelliklerine has bir şekilde
tasarlanıp imal edilen en az bir dingilli ve ccedilekildiği kamyona ccedileki oku doumlner tabla kanca vb
adlarla tanımlanan bir bağlantı aygıtı ile bağlanan yuumlk taşıma amaccedillı kara yolu taşıt aracıdır
Resim 35 Uluslararası taşımacılıkta treyler
1970lsquoli yıllarda kara yolu taşımacılığının gelişmesiyle Tuumlrk taşımacıların filolarına
giren ilk araccedil olan Amerikan yapımı ldquodorsey trailersrdquo markalı semi-treylerlerden esinlenerek
lsquotreylerrsquo ismi ortaya ccedilıkmıştır Soumlylenişi bakımında kolay olması nedeniyle nakliye
sektoumlruumlnde yaygın olarak kabul goumlrmuumlştuumlr
Teknik olarak treyler deyince ilk akla gelen bir ccedilekicinin arkasında yuumlk taşımaya
yarayan accedilık ya da kapalı araccedillardır Treyler tehlikeli maddeler dacirchil olmak uumlzere her tuumlrluuml
yuumlkuuml bir noktadan başka bir noktaya taşımak uumlzere kullanılır
Treylerler taşıdıkları yuumlk ve kullanım alanlarına goumlre ccedilok farklı oumlzellikler goumlstermekte
ve değişik isimler almaktadır Ancak kısaca soumlylemek gerekirse kuru yuumlk taşımacılığı iccedilin
tenteli ve perdeli tip semi-treylerler kullanılırken askılı tekstil dağıtım veya hava kargo
paletlerinin kara yolu ile taşınmasında kullanılmak uumlzere imal edilmekte olan ve kutu tipi
tabir edilen aluumlminyum goumlvdeli araccedillar da mevcuttur Ayrıca rulo sac taşıması araccedil
taşıması granuumll veya sıvı madde taşıması iccedilin ayrı ayrı oumlzelliklere sahip oumlzel araccedillar da
sektoumlrde kullanılmaktadır
Uluslararası kara yolu eşya taşımacılığında kullanılan treylerler yuumlkleme hacimlerine
goumlre farklılıklar taşımaktadır Genel olarak en ccedilok kullanılan treyler ccedileşitleri şu şekilde
sınıflandırılır
Kuru yuumlk semi treyler
Optima treyler
Jumbo treyler
65
3211 Semi Treyler
İngilizcersquode ldquoSemi Traillerrdquo Fransızcarsquoda ldquoSemi Remorquerdquo olarak adlandırılan
treylerlerin Tuumlrkccedilersquode tam karşılığı bulunmamaktadır Bir motora sahip ccedilekici araccedil
tarafından ccedilekilen ve taşıyacağı yuumlkuumln oumlzelliklerine has bir şekilde tasarlanıp imal edilen en
az bir dingilli ve ccedilekildiği araca king adı verilen bir araccedilla bağlanan yuumlk taşıma amaccedillı kara
yolu taşıt aracıdır
Semi-treyler dingil lastik fren suumlspansiyon ABS vb yuumlruumlyuumlş grubu ve guumlvenlik
aygıtlarına sahip olmakla birlikte motora sahip değildir İccedil hacmi 86 m3 tuumlr Boyutları 1360
m247 m255 m (boyenyuumlkseklik) dir Kendi arasında ccedileşitlere ayrılır
Damper şasi semi - treyler
Frigofrik semi-treyler
Belli bir ısıya sahip olması gerekli olup da nakliye sonunda herhangi bir şekilde
tazeliğinden veya formundan bir şey kaybetmemesi gereken uumlruumlnlerin taşınması frigofrik
treylerler ile yapılır Uumlruumlnuumln en oumlnemli oumlzelliği sızdırmazlık ve ısı geccedilirmemesidir Bazı
markalar -18 dereceye kadar her şeyi muhafaza etme oumlzelliğine sahiptir Ccediloğunlukla gıda
sektoumlruumlne hitap eden bu treylerlere soğutucu uumlnitelerle 4 zamanlı 4 silindirli motorlar ilave
edilir
Maksima semi-treyler
Resim 36 Frigofrik semindashtreyler ve damper şasi semi-treyler
Resim 37 Maksima semi-treyler
66
Tenteli treylerler
Ulusal ve uluslararası nakliye sektoumlruumlne youmlnelik her tuumlrluuml kuru yuumlk kağıt sac
taşımacılığı yapabilen treylerlerdir Kendi iccedillerinde standart tenteli ile kayar perde ve ccedilatılı
olmak uumlzere uumlccedile ayrılır Bu tip treylerleri genelde meşrubat firmaları tercih etmektedir
Perdeli olması treylerin istenilen kısmından istenildiği kadar yuumlk boşaltması imkacircnını verir
Resim 38 Tenteli treyler
Tankerler
Tankerlerin kapasitesi ve iccedilindeki boumllmeleri markalara goumlre değişkendir 35 bin litre
bruumlt hacmi olabileceği gibi iccedilinde 2-3 hatta doumlrt boumllme olabilir Genelde muumlşterinin isteğine
goumlre oumlzel yapılır Tehlikeli madde taşımacılığı sıvı gıda uumlruumlnleri vb alanlarda kullanılır
Resim 39 Tanker
Konteyner taşıyıcılar
Konteyner bir ccedileşit değiştirilebilir yuumlkleme kabıdır Bu kapların iki yer arasında
muhtelif taşıtlar kullanılarak taşınmasına da lsquokonteyner taşımacılığırsquo denir Platform tip
uzun platform tip ve kılccedilık tip platform olarak uumlccedile ayrılır 20 30 40rsquolık ve uzun tip
platformda da 45rsquolik konteyner taşıyabilir Konteyner taşımacılığında dingiller şasinin
mukavemeti ve kilitler ccedilok oumlnemlidir
67
Resim 310 Konteyner taşıyıcı treyler
3212 Optima Treyler
Optima tuumlruuml treylerin iccedil hacmi 91 m3 tuumlr Boyutları iccedilten iccedile 1360227270 mrsquo dir
Resim 311 Optima treyler genel goumlruumlnuumlş
3213 Jumbo Treyler
Jumbo treyler deveboynu olarak adlandırılan oumln boumlluumlmuuml ile arka boşluk toplam
yuumlkleme hacmi 97 m3 tuumlr Boyutları iccedilten iccedile 394247255 m ve 999247301 mrsquo dir
Resim 312 Jumbo treyler
68
Tablo 31 Treyler oumllccediluumlleri
69
33 Yuumlkler
Kara yolu taşımacılığında yuumlkler uumlccedil farklı şekilde sınıflandırılır
Niteliklerine goumlre yuumlkler
Araccedil kapasitesine goumlre yuumlkler
Teslim yerlerine goumlre yuumlkler
331 Niteliklerine Goumlre Yuumlkler
3311 Genel Yuumlkler
Oumlzel bir hizmet veya depolama gerektirmeyen tehlikeli madde bozulabilir gıda veya
canlı hayvan sınıfına girmeyen kuru ve temiz goumlnderiye ldquoGenel Yuumlkrdquo denir
3312 Oumlzellik Taşıyan Yuumlkler
Kara yolu taşımacılığında bazı yuumlklerin taşınması oumlzellik arz etmektedir Bu uumlruumlnlerin
araccedillara yuumlklenmesi taşınması ve boşaltılması diğer sıradan yuumlk taşınmasına goumlre bir takım
ilave oumlzellikleri gerektirmektedir
Resim 313 Oumlzellik taşıyan yuumlkler
Uluslar arası kara yolu eşya taşımacılığında oumlzellik taşıyan yuumlkler şunlardır
Bozulabilir gıda maddeleri
Tehlikeli maddeler
Canlı hayvanlar
332 Araccedil Kapasitesine Goumlre Yuumlkler
Lojistik firma muumlşteriye bilgisayar ortamında Resim 113rsquote goumlruumllen ldquoBoş Araccedil
Bildirim Formunurdquo goumlndererek firmanın taşıtacağı yuumlk ccedileşidini ve buna goumlre talep ettiği araccedil
bilgilerini kendisinden ister
Lojistik firmaya gelen araccedil bildirim formu yardımıyla firma muumlşterinin yuumlkuuml
doğrultusunda en uygun araccedil seccedilimini yapacaktır Kara yolu eşya taşımacılığında yuumlkler araccedil
kapasitelerine goumlre iki ana gruba ayrılabilir Bunlar
70
Tam kamyon yuumlkuuml
Parsiyel (grupaj) yuumlkler
Resim 314 Boş araccedil bildirim formu
3321 Tam Kamyon Yuumlkuuml
FTL ( full track loading) dolu kamyon yuumlkuumlduumlr Bir muumlşteriye ait tam kamyon dolusu
yuumlkuumln genellikle tek teslim yerindeki alıcısına teslim edilmesi şeklindedir Aynı teslim yeri
olduğunda aynı kara yolu konşimentosu farklı teslim yerleri olduğunda farklı kara yolu
konşimentosu duumlzenlenmektedir
3322 Parsiyel (Grupaj) Yuumlkler
Parsiyel (grupaj) yuumlkler İngilizce bir kamyonu doldurmayan yuumlk (less than track
loading - LTL) anlamına gelmektedir Aynı taşıma guumlzergacirchı uumlzerinde bulunan farklı
goumlndericilere ait kuumlccediluumlk hacimdeki yuumlklerin birleştirilerek aynı kamyon ile sevk edilmesidir
71
a Yuumlk Konsolidasyonu
Yuumlk konsolidasyonu lojistik sektoumlruumlnuumln vazgeccedililmez temel kavramlarından biridir
Konsolidasyon lojistik terim olarak birleştirme manasında kullanılmaktadır Lojistikte taşıma
maliyetlerinin yuumlkuumln hacmi ve taşıma mesafesiyle doğrudan ilişkisi olması yuumlk
konsolidasyonu konusunu oumlnemli bir yere getirmektedir
Yuumlk konsolidasyonunun planlanabilmesi iccedilin hem mevcut hem de planlanan stok
durumla ilgili guumlvenilir gerccedilek zamanlı bilgiye ihtiyaccedil duyulmaktadır Aynı zamanda
planlanan konsolidasyonun gerccedilekleştirilebilmesi iccedilin uumlretim programı ile eş zamanlı ccedilalışma
da yapılması gereklidir
LTL veya parsiyel yuumlklerin sevkiyatında yuumlklerin bir araccedilta birleştirilmesi yuumlk
konsolidasyonunun temel başlangıccedil noktasını oluşturmaktadır Aynı youmlne giden yuumlklerin
konsolide edilip birden fazla araccedil yerine tek bir araccedilla sevk edilmesi taşıma maliyetlerini
duumlşuumlrmektedir
Resim 315 Yuumlk konsolidasyonu
Aynı youmlnuuml aynı boumllge olarak ele almak konsolidasyonu boumllgesel teslimatlarda ccedilok
sayıda ayrı ayrı kuumlccediluumlk yuumlklemeler yapmak yerine tek bir araccedilla konsolide etmek boumllgesel
teslimatlar ve elleccedilleme işlemleri iccedilin oumldenen parayı optimize ederken taşımacılık
maliyetlerini duumlşuumlrerek toplam maliyetin indirgenmesini sağlamaktadır
Bu şekilde yuumlklerin konsolide edilmesi lojistikte yeni fırsatların ortaya ccedilıkmasına
neden olmaktadır lsquoZaman Bazlı Lojistikrsquo kavramı oumln plana ccedilıkmakta stokların en aza
indirilmesi guumlvenlik stoklarının miktarının azaltılması ile muumlşteri taleplerinin
karşılanmasında yuumlk konsolidasyonu oumlnemli accedilılımları da beraberinde getirmektedir
Tedarik zincirinin tuumlmuuml ele alındığında stokların takibi talebin youmlnetilmesi suumlrecini
daha yakın şekilde yapılandırılmasıyla teslimatların aralıklarının azaltılmasına katkı
sağlanmakta sonuccedilta konsolidasyonla daha kuumlccediluumlk ve sık siparişler olarak geri doumlnmektedir
Zaman bazlı strateji kullanıldığında konsolidasyon sayesinde taşımacılık maliyetlerini
kontrol edebilmek muumlmkuumln olabilmektedir Bunun iccedilin lojistik sektoumlruumlnde ccedilalışan firmalar
dikkatini taşımacılıkta konsolidasyonun faydalarını anlayabilecek şekilde odaklaması
gerekmektedir Gecikmeleri oumlnleyebilmek iccedilin konsolidasyonlar sipariş ve depolama
suumlreccedillerinden daha oumlncelikli olarak planlanmalıdır
Lojistik sektoumlruumlnde reaktif yaklaşıma goumlre taşımacılık faaliyetleri yuumlklerin konsolide
edilebilmesi iccedilin kuumlccediluumlk siparişleri daha buumlyuumlk yuumlklemelere doumlnuumlştuumlrecek şekilde hazırlıklı
72
olmayı gerektirir Reaktif konsolidasyonun başarılabilmesi yuumlklerin zamanında hazır
olmasına lojistik hizmet verenlerin yuumlkleme planlarına ve yuumlklerin konsolide edilebilecek
coğrafi dağılımlarına bağlı olmaktadır
Proaktif yaklaşımda ise yuumlk konsolidasyonu planlaması uumlreticinin pazar ve satış
tahminine uumlretim programlarına ve stok durumuna bağlı olarak belirlenebilmektedir
Konsolidasyonun yapılabilmesinde temel zorluk ister reaktif isterse proaktif olsun
lojistik tahminlemede yaşanan zorluklardır
Resim 316 Lojistik tahminleme
Bu zorlukların aşılması lojistik hizmet alan işletmelerin maliyetlerinin azaltılması
stokların duumlşuumlruumllmesi teslimatların daha duumlzenli hacircle getirilebilmesi aynı şekilde lojistik
hizmet verenler iccedilin de işletmelerinin başarılı olabilmesi hizmet alanlar ile hizmet verenlerin
birlikte ccedilalışmasına bağlıdır
b Dekonsolidasyon
Yuumlkuumln konsolidasyonu yani sevk edilecek malların bir terminalde birleştirilmesi
terminallerin verimli ccedilalışması iccedilin bir oumln şart olmaktadır Diğer yandan terminallere gelen
malların diğer taşıma sistemlerine aktarılması veya muumlşterilere dağıtımını sağlayacak
dekonsolidasyon konusu da konsolidasyon kadar oumln plana ccedilıkmaktadır
Dekonsolidasyon hizmetleri sonucunda navlun uumlcretleri ve transit zamanlar
azaltılabilir Giderek artan trafik sıkışıklığı problemine kuumlccediluumlk ccedilapta fakat etkili ccediloumlzuumlmler
sunulabilir
Rekabetin giderek arttığı bir duumlnyada uluslararası taşımacılıkta yuumlkuuml doğru yere doğru
zamanda doğru koşullarda ve en uygun maliyette iletilebilmek en oumlnemli amaccedil hacircline
gelmiştir Bu amacı gerccedilekleştirebilmenin bir parccedilası da terminallere gelen yuumlklerin
dağıtımında dekonsolidasyon suumlrecinin idaresi olmaktadır
Dekonsolidasyon verimliliği artırmak ve ekonomi sağlamak amacıyla yuumlklerin
boumlluumlnerek kuumlccediluumlk yuumlkler hacircline getirilerek gidecekleri teslim noktalarına goumlre sevk edilmek
uumlzere dağıtım merkezleri olarak terminallerde gerekli organizasyonlara tabi tutulmasıdır
Ayrıştırılmış kuumlccediluumlk kuumlmelere boumlluumlnmuumlş farklı teslim noktaları iccedilin yuumlklerin
dekonsolidasyonunda her bir yuumlk kuumlmesinin dağıtımın optimizasyonunu sağlayacak şekilde
73
yapılandırılması gereklidir Bunun iccedilin terminallere gelen yuumlklerin muumlşterilere yuumlk teslim
guumlzergacirchlarına ve teslim zamanlarına goumlre nakliye depolama sigorta ve diğer işlemleri
planlanmalıdır
Resim 317 Dekonsolidasyon işlemleri
Guumlnuumlmuumlzde gelişmiş uumllkelerde uumlretici perakendeci arasında teslimat ilişkisinin
kurularak gelen yuumlklerin ayrıştırılıp doğrudan depo antrepo gibi ara bekleme suumlreccedilleri
atlanarak kısa suumlrede teslimatlar sağlanabilmektedir
Bu şekilde uumlreticindashperakendeci hatta son kullanıcıya doğrudan teslimatların
yapılabilmesinde terminallerin roluumlnuumln gittikccedile artmakta olduğu goumlruumllmektedir Terminaller
dekonsolidasyon yapabilecek seviyede iş anlayışlarının geliştirmeleri sayesinde rollerinin
ccedilok daha hayaticirc boyuta ulaştığı anlaşılmaktadır Dekonsolidasyon merkezi kullanmanın en
buumlyuumlk faydası goumlnderici ve alıcılar uumlzerinde olmaktadır Bunlar
Uumlreticiler ve alıcılar iccedilin daha az emniyet stokları
Talep youmlnetimine dayalı stok seviye kontrol sistemleri
Pazara ccedilok daha kısa suumlrede ulaşım
Muumlşteri hizmetlerinin gelişmesi
Esnek ve kolay karar verme suumlreccedilleri
Maliyetlerdeki oumlnemli azalmalar şeklinde sayılabilir
Dekonsolidasyon hizmetlerinin genel iş akış suumlrecine bakıldığında suumlrecin uumlreticilerin
siparişlerin alınma aşamasından başlayarak yuumlklerin terminallerde boşaltılması yuumlklerin
accedilılması yuumlklerin yeniden duumlzenlenmesi etiketleme ve diğer işlemlerin yapılması daha
sonra teslim noktalarına goumlre tekrar konsolide etme terminal iccedilinde elleccedilleme ve stok
alanlarına yerleştirme yeniden yuumlkleme ve dağıtımı kapsamaktadır Ayrıca teslimatı
yapılmış olan yuumlklerin sağlıklı olarak ulaştığına dair kayıtların alınması da bu suumlrece dacirchil
edilmektedir
Dekonsolidasyon hizmetleri sonucunda navlun uumlcretleri ve transit zamanlar
azaltılabilir Giderek artan trafik sıkışıklığı problemine kuumlccediluumlk ccedilapta fakat etkili ccediloumlzuumlmler
sunulabilir Dekonsolidasyon rekabetin hızla arttığı guumlnuumlmuumlzde taşımacılık hatlarında ve
dağıtım merkezlerinde oluşan yoğunluğun azaltılmasında oumlnemli adımlardan biri olmaktadır
74
333 Teslim Yerlerine Goumlre Yuumlkler
Kara yolu taşımacılığında yuumlkler teslim yerlerine goumlre iki gruba ayrılır Bunlar
Tek yuumlkleme ve tek teslim adresi olan yuumlkler
Birden fazla teslim adresi bulunan yuumlkler
3331 Tek Yuumlkleme ve Tek Teslim Yeri Olan Yuumlkler
Yuumlkleme ve boşaltma işlemleri tek bir adreste yapılan uluslararası yuumlklerdir Oumlrneğin
A (İstanbul-Tuumlrkiye) noktasından yuumlklenen eşyanın B (Frankfurt-Almanya) varış noktasında
teslim edilmesidir Uygulamada genellikle goumlnderici muumlşteriden ccedilıkış noktası uumlretim yeri
veya depo eşya teslim ve boşaltma noktası ise alıcı muumlşteri deposudur
Kara yolu taşımacılığında taşıyıcı olarak lojistik firma boşaltmada suumlrat ve zaman
tasarrufu sağlaması doumlnuumlş seferi planlamasının daha kolay ve guumlmruumlkleme işlemlerinin daha
suumlratli gerccedilekleşmesi nedeni ile tek bir teslim adresinde yuumlkuuml bulunan sevkiyatları tercih
etmektedir
3332 Birden Fazla Teslim Yeri Bulunan Yuumlkler
Birden fazla teslim yeri bulunan yuumlklerin sevkiyatı yurt dışındaki farklı boumllgelere
malların teslim edilmesidir Treylerin birden fazla teslim yerine taşıdığı yuumlkleri parccedilalar
hacirclinde teslim etmesi hem zaman hem de taşıma maliyetine olumsuz etkide bulunmaktadır
Planlamanın yeterince yapılamadığı kuumlccediluumlk hacimli işletmelerin tarifeli olmayan taşımalarda
kullanmak zorunda kaldığı bir youmlntem olarak goumlruumllmektedir
Resim 318 Teslim yerlerine goumlre yuumlklerin ayrılması
Uluslararası kara yolu taşımacılığında birden fazla teslim yeri bulunan yuumlk sevkiyatı
sıklıkla rastlanan bir durumdur Oumlrneğin A (İstanbul-Tuumlrkiye) ccedilıkış noktasında farklı
goumlndericilerin kuumlccediluumlk hacimli parsiyel yuumlkleri bir araccedilta toplanarak Avrupa Birliği iccedilinde
farklı B C D E ve F varış noktalarına kara yolu ile dağıtımı yapılabilmektedir
334 Lojistik Firma ve Yuumlk Temini
Kara yolu eşya taşımacılığında lojistik firmanın taşıma organizatoumlruuml olarak başlıca
roluuml taşımacılıkta goumlndericilerin yuumlklerinin teslim yerlerine en iyi koşullarda ulaştırılmasına
youmlnelik faaliyetlerde bulunmasıdır
75
Kara yolu ile yapılacak olan uluslararası taşıma suumlreci sipariş alımı ile başlar
Muumlşterinin vereceği siparişin daha oumlnce yapılmış olan hizmet soumlzleşmesine uygun olması
gerekir Alınan siparişlerin soumlzleşme şartlarına uygun olup olmadığı denetlenmelidir
Yapılan denetim sonunda siparişin soumlzleşme şartlarına uygun olmayan konuları muumlşteri ile
goumlruumlşuumllerek soumlzleşme şartlarına uygun hacircle getirilmelidir
Siparişle ilgili olarak gerccedilekleştirilecek olan sevkiyatın sorunsuz bir şekilde
yapılabilmesi iccedilin gerekli koordinasyonun sağlanması gerekir Yapılacak olan sevkiyatta
oumlnemli olan unsurlar şunlardır
Doğru mal
Doğru araccedillar
Doğru zaman
En duumlşuumlk maliyetle taşımak
En guumlvenli şekilde alıcısına ulaştırmaktır
Goumlndericinin lojistik firmadan beklentisi sadece rekabetccedili fiyatlara dayanmamakta
sevk edilecek eşyaya ait taşıma deneyimi ve taşımanın emniyetli bir şekilde yapılması ve
uumlruumlnlerin tam zamanında teslim edilmesi başta olmak uumlzere hizmet kalitesi yuumlksek bir
şekilde yerine getirebilmesine bağlı olmaktadır
Bu nedenle lojistik firmanın yuumlkuumln temin edilmesi teklif tuumlrleri yuumlklerin araccedil
tuumlrlerine ve teslim yerlerine goumlre tasnifi gibi pek ccedilok konuda planlama yapması gerekir
Lojistik firmanın yuumlk temini iccedilin başvurduğu başlıca youmlntemler
Lojistik firmanın pazarlama ccedilalışmaları sonucu kazanılan muumlşterilere ait yuumlkler
Konsolidasyonu yapmak uumlzere alt yuumlkleyicilerin aktardıkları yuumlkler
Yurt dışı acentesinin youmlnlendirdiği yuumlklerdir
Resim 319 Lojistik firmanın iletişim kanalları ile yuumlk temini
Lojistik firma tanıtım reklam promosyon ccedilalışmaları gibi pazarlama faaliyetleri
sonucu yeni muumlşteriler edinerek goumlndericilerden yeni yuumlk talepleri temin edebilir
Lojistik firmanın yuumlk temininin bir başka yolu ise alt yuumlkleyicilerden aldıkları
yuumlklerdir Lojistik firmanın en oumlnemli rekabet avantajı yuumlk konsolidasyonu yapmasıdır
Sevkiyat iccedilin yeterli yuumlk hacmine ulaşamayan lojistik firmalar yuumlklerini diğer lojistik
76
firmalara devrederek birleştirir Ayrıca yurt dışı temsilcisi veya acenteler kendilerine gelen
yuumlk siparişlerini lojistik firmalara aktarabilir
Ccedileşitli youmlntemler ile yuumlk temin eden lojistik firma farklı iletişim kanalları vasıtası ile
temin ettiği bu yuumlklerin resmi bağlantısını gerccedilekleştirir
Faks ile sipariş alımı
İnternet uumlzerinden sipariş alımı
3341 Faks ile Sipariş Alımı
Siparişin faks ile alınması durumunda hizmet talep formu (Yuumlkleme talimatı formu)
muumlşteriye oumlnceden goumlnderilmelidir Muumlşteri firma sevkiyatla ilgili buumltuumln bilgileri form
uumlzerinde doldurarak lojistik firmaya faks ile goumlndermelidir Hizmet talep formu uumlzerine
doldurulacak bilgiler doğru ve eksiksiz olmalıdır
Resim 320 Faks ile sipariş alımı
3342 İnternet Uumlzerinden Sipariş Alımı
Lojistik firmaların birccediloğunun internet sitelerinde hizmet talep formları vardır
Muumlşteriler lojistik firmanın internet sitesindeki hizmet talep formunu doldurarak da sipariş
bildirimi yapabilir
Resim 321 İnternet uumlzerinden sipariş alımı
Teknolojideki gelişmeler lojistik sektoumlruumlnde de kendini goumlstermiştir Geleneksel sipariş
alma youmlntemleri yerini internet uumlzerinden sipariş alımlarına bırakmıştır İnternet uumlzerinden
alınan siparişler her iki tarafın da zaman kazanmasına fırsat tanımaktadır Daha hızlı işlem
yapılabilmektedir
77
335 Lojistik Firma ve Teklif Tuumlrleri
Lojistik firmanın muumlşterilerine vereceği teklifler iki gruba ayrılır Bunlar
Tarifeli sevkiyat iccedilin verilen teklifler
Yuumlk bazında verilen teklifler
Resim 322 Teklif verme
3351 Tarifeli Sevkiyat İccedilin Verilen Teklifler
Tarifeli sevkiyat iccedilin verilen teklifler 3 aylık 6 aylık 1 yıllık veya daha uzun doumlnemde
suumlrekli ccedilalışma potansiyeli bulunan yuumlklere youmlnelik tekliflerdir
Tarifeli sevkiyatlar uumllkenin ihracat ve ithalat hacimlerindeki ekonomik
dalgalanmalardan etkilenmeyen uzun doumlnemli iş ve fiyat garantisi bulunan yuumlklemelerdir
Fiyatlar ve kacircrlılık genellikle yuumlk bazında verilen sevkiyatlara goumlre daha duumlşuumlk olmaktadır
Tarifeli sevkiyatlar hacim olarak genelde şu oumlzellikleri taşımaktadır
Tam kamyon yuumlkuuml (FTL) veya katlarıdır
Aynı kamyonda tek bir alıcıya youmlnelik yuumlkler bulunmaktadır
Homojen (aynı oumlzellikte) yuumlklerden oluşmaktadır
Teslim noktaları birdir ya da ccedilok az sayıdadır
Tarifeli teklif ccedilalışma biccedilimi ile goumlnderici alıcı ve lojistik firmanın karşılıklı olarak
geleceğe youmlnelik planlama yapması kolaylaşmakta faaliyetlerin gerccedilekleştirilmesine youmlnelik
stratejiler oluşturabilmektedir
3352 Yuumlk Bazında Verilen Teklifler
Yuumlk bazında verilen teklifler muumlşterilere bir defaya mahsus taşımalar iccedilin verilen
tekliflerdir Genellikle bir veya birkaccedil kamyonluk parsiyel yuumlkleri kapsayan hacimdedir
Lojistik firma yuumlk bazında gelen talepleri sevkiyat ve rekabet durumunu goumlz oumlnuumlne
alarak değerlendirmektedir Bu amaccedilla ccedilıkış yeri yuumlkuumln cinsi ambalaj tuumlruuml ile oumllccediluumllerini baz
alarak navlun fiyatlandırması yapma yoluna gitmektedir
Yuumlk bazında ccedilalışmalar toplam hacim olarak genellikle tarifeli ccedilalışmalara goumlre daha
duumlşuumlk seviyededir Geleceğe youmlnelik bir plan yapılamaması ve mevsimsel yuumlk
78
dalgalanmalarından etkilenmesi nedeniyle yuumlk bazında verilen teklifler lojistik firma iccedilin
tercih edilen ccedilalışma youmlntemi olmamaktadır
Resim 323 Kamyon yuumlkuuml
336 Lojistik Firmaya Gelen Yuumlk Taleplerinin Değerlendirilmesi
Hizmet sektoumlruumlnde faaliyet goumlsteren bir işletme olan lojistik firma muumlşteriye verdiği
tarifeli ya da tarifesiz sevkiyat tekliflerinde muumlşteri istek ve ihtiyaccedillarının neler olduğunu
accedilık bir şekilde ortaya koymalıdır
Bu nedenle muumlşterilerinden gelen taleplerin neler olduğunu ve hangi hizmetleri
kapsadığını goumlsteren yanlış anlamalara meydan vermeyecek ve gelecekteki muhtemel
belirsizlik durumunda bir ispat belgesi (karine) oumlzelliğini taşıyan lsquoYuumlk Talep Formursquo
muumlşteriye goumlnderilerek (Resim 123) talepler yazılı olarak alınmalıdır Soumlzluuml alınan yuumlk
talepleri mutlaka yazılı hacircle doumlnuumlştuumlruumllmelidir
Lojistik firma yuumlk talep formunda talep edilen hizmetlerin kapsamını incelemeli
hizmeti en iyi şekilde gerccedilekleştirecek bir teklif hazırlamalıdır Lojistik firmanın hizmet
alanı dışında bulunan konular muumlşteriye accedilık bir şekilde anlatılmalıdır Lojistik firma
muumlşteri ilişkilerinde yol goumlsterici bir rol uumlstlenmeli danışmanlık goumlrevini de yerine
getirmelidir
Lojistik firma talep formunda yer alan hizmetleri veremeyecek durumda ise bunu
accedilıkccedila muumlşteriye bildirerek muumlşterinin mallarını zamanında yerine ulaştırabilmesi iccedilin başka
bir firmaya youmlnelmesini sağlamalıdır
79
Resim 324 Yuumlk teklif başvuru formu
80
UYGULAMA FAALİYETİ
İşlem Basamakları Oumlneriler
AETR Anlaşması
normlarına bağlı kalarak
suumlruumlcuumllerin kullanacakları
araccedillara yaş olarak
uygunluğunu denetleyiniz
Denetim sırasında araccedilların toplam ağırlığına
yolcu ya da yuumlk taşıma durumuna ve gidilecek
mesafenin uzunluğuna dikkat ediniz
AETR Anlaşma
koşullarına goumlre suumlruumlcuumllerin
dinlenme ve mola suumlrelerine
uyup uymadıklarını
denetleyiniz
Denetim sırasında araccedilta kaccedil suumlruumlcuuml
bulunduğuna taşıma esnasında feribot tren vb
araccedilların kullanılıp kullanılmadığına dikkat ediniz
Taşınacak yuumlkuumln
oumlzelliğine goumlre treyler seccedilimini
yapınız
Yuumlkuumln ccedileşidi hacmi ambalaj şekli ve ağırlığı
araccedil seccediliminde dikkat etmeniz gereken unsurlar
olmalıdır
Boş araccedil bildirim
formunu muumlşteriye goumlndererek
araccedil kapasitesine goumlre yuumlk
siparişi alınız
Yuumlkleri oumlzelliklerine goumlre parsiyel yuumlk ve tam
kamyon yuumlkuuml olarak sınıflandırmaya dikkat ediniz
Kamyonu doldurmayan
parccedila yuumlkler iccedilin konsolidasyon
işlemini gerccedilekleştiriniz
Konsolidasyon işleminde yuumlklerin gideceği
yerleri ve yuumlklerin oumlzelliklerini oumln planda tutarak
yuumlkleme yapmaya dikkat ediniz
Online yuumlk teklif
başvurusu ile gelen yuumlk
tekliflerini oumlzelliklerine goumlre
değerlendiriniz
Teklifleri yuumlk bazında ve tarifeli olarak
değerlendirmeye tabi tutmaya dikkat ediniz
UYGULAMA FAALİYETİ
81
A- OBJEKTİF TESTLER (OumlLCcedilME SORULARI)
Aşağıdaki soruları dikkatlice okuyunuz ve doğru seccedileneği işaretleyiniz
1- AETR Soumlzleşmesine goumlre azami ağırlığı 75 tonu aşmayan taşıtlar iccedilin suumlruumlcuuml yaşı kaccedil
olmalıdır
E) 18 B) 19 C) 20 D) 21
2- AETR Soumlzleşmesine goumlre istisnalar hariccedil guumlnluumlk taşıt kullanma suumlresi en fazla kaccedil saat
olmalıdır
A) 9 B) 10 C) 11 D) 12
3- Suumlruumlcuuml 45 saatlik bir araccedil kullanımı sonrasında AETR Soumlzleşmesine goumlre en az kaccedil
dakika mola vermek zorundadır
A) 55 B) 35 C) 45 D) 60
4- Taşıtta en az iki suumlruumlcuuml olmak şartıyla her otuz saatlik araccedil kullanım suumlresi boyunca her
bir suumlruumlcuuml en az kaccedil saat dinlenmelidir
A) 5 B) 8 C) 6 D) 7
5- Aşağıdakilerden hangisi taşıma şirketlerinin suumlruumlcuuml seccedilerken aradığı niteliklerden biri
değildir
A) Araccedil kullanımında ehil olması
B) Guumlmruumlk işlemlerini ve dokuumlmantasyonu bilmesi
C) Yuumlkleme ve boşaltmalara nezaret etmesi
D) Muhasebe bilgisine sahip olması
6- Genellikle meşrubat firmalarının tercih ettiği aracın istenilen kısmından istenildiği kadar
yuumlk boşaltılmasına imkacircn veren treyler tuumlruuml hangisidir
A) Frigofrik treyler B) Maksima treyler C) Damper şasi treyler D) Tenteli treyler
7- Aşağıdakilerden hangisi oumlzellik taşıyan yuumlkler arasında yer almaz
A) Canlı hayvan B) Kuru yuumlkler C) Tehlikeli maddeler D) Bozulabilir gıda
8- Aşağıdakilerden hangisi dekonsolidasyon suumlreci iccedilinde yer almaz
A) Etiketleme ve diğer işlemlerin yapılması
B) Tekrar konsolide etme
C) Araccedil iccedilinde elleccedilleme
D) Stok alanlarına yerleştirme
OumlLCcedilME VE DEĞERLENDİRME
82
9- Aşağıdakilerden hangisi tarifeli sevkiyata ait bir oumlzellik değildir
A) Parsiyel kamyon yuumlklerinden oluşur
B) Aynı kamyonda tek bir alıcıya youmlnelik yuumlkler bulunmaktadır
C) Homojen (aynı oumlzellikte) yuumlklerden oluşmaktadır
D) Teslim noktaları bir veya ccedilok az sayıdadır
Aşağıdaki cuumlmlelerde boş bırakılan yerlere doğru kelimeleri yazınız
10- Ulaştırma Bakanlığının Eşya Taşımasına Dair Youmlnetmelikrsquoine goumlre uluslararası eşya
taşımacılığında kullanılacak taşıtlardan yaşının hellip yaşından buumlyuumlk istiap haddinin helliphellip
tondan kuumlccediluumlk olmaması zorunludur
11- Guumlnluumlk dinlenme suumlresi taşıt hareket hacirclinde değil ve bir helliphelliphellip ile donatılmışsa taşıtta
kullanılabilir
12- Semi treyler ccedilekildiği araca helliphellip adı verilen bir bağlantı aracıyla bağlanan kara yolu
yuumlk taşıtıdır
13- Aynı youmlne giden yuumlklerin konsolide edilip birden fazla araccedil yerine tek bir araccedilla sevk
edilmesi taşıma helliphelliphelliphelliphellip duumlşuumlrmektedir
14- yuumlklerin boumlluumlnerek kuumlccediluumlk yuumlkler hacircline getirilerek gidecekleri teslim
noktalarına goumlre sevk edilmek uumlzere terminallerde gerekli organizasyonlara tabi tutulmasıdır
DEĞERLENDİRME
Cevaplarınızı cevap anahtarıyla karşılaştırınız Yanlış cevap verdiğiniz ya da
cevap verirken teredduumlt ettiğiniz sorularla ilgili konuları faaliyete geri doumlnerek tekrarlayınız
Cevaplarınızın tuumlmuuml doğru ise bir sonraki uygulama testine geccediliniz
83
Aşağıda uluslararası kara yolu eşya taşımacılığının bileşenleri ile ilgili
uygulamalarda karşınıza ccedilıkacak durumlar sıralanmıştır Uluslararası kara yolu eşya
taşımacılığının bileşenleri ile ilgili listelenen davranışları tabloda bulunan
değerlendirme oumllccedileğine goumlre değerlendiriniz
DEĞERLENDİRME
Yapılan değerlendirme sonunda ldquoHayırrdquo şeklindeki cevaplarınızı bir daha goumlzden
geccediliriniz Kendinizi yeterli goumlrmuumlyorsanız oumlğrenme faaliyetini tekrar ediniz Buumltuumln
cevaplarınız ldquoEvetrdquo ise bir sonraki oumlğrenme faaliyetine geccediliniz
Değerlendirme Oumllccediluumltleri Evet Hayır
1 AETR Anlaşması normlarına bağlı kalarak suumlruumlcuumllerin
kullanacakları araccedillara yaş olarak uygunluğunu denetlediniz mi
2 AETR Anlaşma koşullarına goumlre suumlruumlcuumllerin dinlenme ve
mola suumlrelerine uyup uymadıklarını denetlediniz mi
3 Taşınacak yuumlkuumln oumlzelliğine goumlre treyler seccedilimini yaptınız
mı
4 Boş araccedil bildirim formunu muumlşteriye goumlndererek araccedil
kapasitesine goumlre yuumlk siparişi aldınız mı
5 Kamyonu doldurmayan parccedila yuumlkler iccedilin konsolidasyon
işlemini gerccedilekleştirdiniz mi
Online yuumlk teklif başvurusu ile gelen yuumlk tekliflerini
oumlzelliklerine goumlre değerlendirdiniz mi
UYGULAMA FAALİYETİ
84
Ofis yuumlkleme sahası ve depo ortamında bilgisayar el terminali forklift elleccedilleme
elemanları gibi donanım ve araccedil gereccedilleri kullanarak Karayolları Kanunu ve uluslar arası
anlaşmalara uygun şekilde yuumlkleme ve sevkiyat işlemlerini yapabileceksiniz
Araccedil yuumlkleme planı uygulamasının yararlarını araştırınız
Yuumlkleme planı ccedilıkarılarak araccedil yuumlklemesi yapan bir nakliye şirketi veya lojistik
firmaya giderek uygulama hakkında bilgi alınız
Yuumlkleme sırasında meydana gelebilecek uumlruumln hasarlarında lojistik firmanın nasıl
bir uygulama yaptığı konusunda bilgi toplayınız
Canlı hayvan taşımacılığında yuumlkleme işleminin nasıl gerccedilekleştirildiğini ve hangi
kurallara uyulduğunu araştırınız
Bozulabilir gıda maddelerinin yuumlklenmesi ve uyulması gereken kurallar hakkında
bilgi toplayınız
Bu araştırmaları yaparken bulabileceğiniz resim katalog dergi vb dokuumlmanları sınıf
ortamına getirerek bilgilerinizi arkadaşlarınızla paylaşınız
Araştırma yaparken ccedilevrenizde bulunan lojistik firmalardan ya da nakliye firmaları ile
kargo hizmeti veren firmalardan işletmelerin ilgili boumlluumlmlerinden ve youmlneticilerinden
yararlanabilirsiniz Ayrıca internet ortamında nakliye işi ile ilgilenen işletmelerin sitelerine
girerek gerekli bilgi ve dokuumlmanları elde edebilirsiniz
4 YUumlKLEME VE SEVKİYAT 41 Yuumlkleme Planı
Lojistik firmaların buumlyuumlk depolarında nakliye araccedillarına yuumlkleme yapılmadan oumlnce
sevk edilecek uumlruumlnlerin hangi araccedillara hangi sıra ile yuumlkleneceğinin planlanması ve bu
planların talimat hacircline getirilerek yuumlkleme ve elleccedilleme elemanlarına bildirilmesi gerekir
Araccedillara yuumlkleme yapılmadan oumlnce yuumlkleme ile ilgili bir plan ccedilıkarılması gerekir Bu
plan satış siparişlerine goumlre araccedilkonteyner yuumlklemesinin en uygun şekilde
gerccedilekleştirilmesini sağlayacaktır
Yuumlkleme planı gelişmiş depo organizasyonlarında aracın ya da konteynerin goumlruumlntuumlsuuml
uumlccedil boyutlu olarak bilgisayar ekranına yansıtılarak yapılır Yuumlklenecek aracın en boy
yuumlkseklik gibi bilgileri taşınacak olan uumlruumlnuumln ya da ambalajının oumllccediluumlleri ile karşılaştırılarak
en uygun yuumlkleme planı ortaya ccedilıkarılır
OumlĞRENME FAALİYETİndash4
ARAŞTIRMA
AMACcedil
85
Bilgisayar yardımıyla oluşturulan yuumlkleme planı bilgileri yuumlklemeyi koordine eden
depo elemanına ulaştırılarak forklift kullanıcısının ya da elleccedilleme elemanlarının yuumlkleme
planına uygun olarak yuumlkleme yapması sağlanmış olur
Resim 41 Konteyner ya da roumlmork yuumlkleme planı
Yuumlkleme planında bulunması gereken unsurlar şunlardır
Uumlruumlne ve ambalajına ait bilgiler (en boy yuumlkseklik ağırlık vb)
Uumlruumlnuumln yapısal oumlzelliği (katı sıvı vb
Araca ait bilgiler (en boy yuumlkseklik aks sayısı istihap haddi vb)
Uumlruumlnuumln ve ambalajının ccedilevrilebilme oumlzelliği
Uumlzerine başka bir uumlruumlnuumln konulma izni
Sevkiyat sırasında muumlşteritedarikccedili oumlnceliği
Palet ve kutu maliyetleri
Resim 42 Tır dorsesi yuumlkleme planı
411 Yuumlkleme Planının Yararları
Yapılan yuumlkleme planına ile bir kamyonu ya da yuumlkleme aracını oluşturmayan
siparişlerin maliyeti en aza indirecek şekilde bir başka uygun siparişle birleştirilmesi
sağlanacaktır Bu durumda maliyet oumllccediluumltleri goumlz oumlnuumlnde bulundurularak en uygun sipariş
birleştirmeleri ve ilgili araccedil eşleştirmeleri yapılarak sevkiyat hazır hacircle getirilecektir
86
Resim 43 Ambalaj ve yuumlkuumln yapısına goumlre yuumlkleme planı
Yuumlkleme planı ile uumlruumlnlerin araca yuumlklenmesi sırasında muumlşteri adresi ve teslim yerleri
dikkate alınarak yuumlkleme yapılacaktır Buna goumlre ilk teslim adresinden son teslim adresine
doğru araccedil yuumlklenerek boşaltma sırasında uumlruumlnuumln hasar goumlrmemesi sağlanacak ve zamandan
tasarruf edilerek nakliye maliyetleri azaltılmış olacaktır
Yuumlk taşıyacak olan araccedilların taşıdıkları yuumlkle birlikte guumlvenli seyredebilmeleri iccedilin
sağlam bir dorse yapısına sahip olmaları gerekir Resim 44rsquote goumlruumllduumlğuuml gibi araccedilların oumln
duvarları taşınan faydalı yuumlk ağırlığının 80rsquoine denk gelen bir guumlccedille oumlne doğru hareket
ederek ccedilarpmasını karşılayacak sağlamlıkta olmalıdır Aracın yan duvar ve panelleri ise
taşınan faydalı yuumlk ağırlığının 50rsquosine denk gelen bir guumlccedille yanlara ccedilarpmasını
karşılayacak sağlamlıkta yapılmalıdır
Resim 44 Kuvvetlerin youmlnler doğrultusunda dağılımı
Yuumlk taşıma amaccedillı araccedilların taban yuumlzeylerinin kaymaz malzeme ile kaplanması
yuumlkuumln araccedil hareket hacirclinde iken daha sabit bir konumda taşınmasını sağlayan bir başka
oumlnemli faktoumlrduumlr
Araccedillar taşınması amaccedillanan oumlzel yuumlklerin oumlzellikleri doğrultusunda tasarlanmalı ve
oumlzel yuumlkuumln gerektirdiği guumlvenlik sistemine sahip bir şekilde imal edilmelidir Yuumlkleme planı
sayesinde araccedillara yuumlklenecek yuumlklerin oumlzellikleri hacim ve boyutları oumlnceden tespit
edilerek araccedil iccedilinde en emniyetli hangi noktada duracağı ve alınacak oumlnlemler grafikler
yardımıyla belirlenebilmektedir
87
Kamyonlar roumlmorklar ve yarı roumlmorklar yuumlklenirken izin verilen maksimum aks
ağırlıklarını aşmamaya oumlzen goumlsterilmelidir Bir başka oumlnemli nokta ise youmlnlendirici aksa
duumlşen minimum gerekli yuumlk miktarından daha az bir yuumlkuumln gelmesini oumlnlemektir Zira
youmlnlendirici aksın guumlvenli bir youmlnlendirme işlevi iccedilin belli bir yuumlkuumln altında bulunması
şarttır
Yuumlkuumln araccedilların sahip olduğu dingillerin her birine izin verilen minimum ve
maksimum miktarlarda dağılmasının hem guumlvenlik accedilısından hem de ekonomik bir taşıma
performansı accedilısından buumlyuumlk yararları vardır Bu nedenle Resim 45rsquote goumlruumllen yuumlk dağılım
planları her aracın sahip olduğu teknik oumlzellikler ve oumllccediluumller doğrultusunda hazırlanmalı
yuumlklemeler ise bu planlar doğrultusunda yapılmalıdır
Resim 45 Yuumlk ağırlık dağılım planı
Genel yuumlklerin taşınmasında birtakım kurallara uyulması gerekir Uumlruumlnlerin
taşınmasında ortaya ccedilıkan ezilme kırılma deformasyon gibi etkilenmeler başlıca uumlccedil
faktoumlrden kaynaklanmaktadır Bunlar
Malların birbirine ccedilarpması
Sarsıntı (titreşim)
İstiflemedir
Ccedilarpma ve sarsıntıyı ortaya ccedilıkaran zararın boyutu yol ve taşıtın niteliği ile istiflemeye
bağlı olarak değişir Oumlzellikle doumlkme yuumlk taşımacılığında yığın yuumlksekliği ne kadar fazla
olursa zedelenme oranı o derece artmaktadır
Ambalajlı uumlruumlnlerin mekanik etkilerden korunması veya ortaya ccedilıkan zararların en az
seviyede tutulması iccedilin uumlzerinde durulması gereken hususlar şunlardır
Ambalajların kara yolu taşımasına uygun olması
Yuumlklemeye oumlzen goumlsterilmesi
İstif sayısı ile yuumlkleme guumlvenliğinin kontrol edilmesi
Paletli yuumlklerde palet iccedilindeki birim sayısının azaltılması
Yuumlklemeye kadar elleccedillemelerin en aza indirilmesi muumlmkuumlnse işletme iccedilinde
taşımanın bant veya konteynerle yapılması gerekir
88
Resim 46 Bant yardımıyla yuumlkleme
42 Yuumlkleme Kuralları
Taşıma sırasında hasarın oluşmaması iccedilin yuumlklemeler lojistik firma yetkilisi
nezaretinde yapılır Lojistik firma yetkilileri yuumlkleme yaparken şu konulara dikkat etmelidir
Yuumlklenecek eşyanın doğru araca yuumlklenmesine muumlşteriye sevk edilene kadar depo
iccedilinde oumlzenle korunmasına ve etiketlendirilmesine dikkat edilmelidir
Bir arada bulunması sakıncalı olan uumlruumlnler aynı araca yuumlklenmemelidir
Yırtılmış veya hasar goumlrmuumlş ccediluval kacircğıt torba paket vb eşyalar iccedilin gerekli
durumlarda ambalaj değişikliğine gidilmeli veya hasarlı yerler onarılmalıdır
Ccediluval ve paketler doğrudan aracın kasası ile temas etmemeli altlarına teması
engelleyecek cisimler konulmalı veya paletle yuumlkleme yapılmalıdır
Paketler tek sıra hacirclinde aracın tabanına yuumlklendikten sonra uumlzerine başka bir
yuumlkleme yapılacak ise yuumlkleme yapılmadan oumlnce tabandaki paketlerin uumlzerine kontrplak
veya strafor konulmalı ve bundan sonra yuumlkleme yapılmalıdır
Muumlmkuumln olduğunca ağır ambalajlı uumlruumlnler alt sıralara hafif olanlar ise uumlste gelecek
şekilde yuumlkleme yapılmalıdır
Plastik ambalajlar ile ahşap ambalajlar uumlruumlnuumln muumlsaade edilen istif hadlerine goumlre
uumlst uumlste konmalıdır
Eşyaların yuumlklenmesinde ambalaj ağızlarının yukarıya gelmesine oumlzenle dikkat
edilmelidir
Aracı yuumlklemeden oumlnce isim ve miktar kontrolleri diğer tuumlm eşya ccedileşitlerinde
olduğu gibi yuumlkleme sorumlusu tarafından yapılmalıdır
89
Resim 47 Lojistik firma deposundan araccedillara yuumlkleme yapılması
Teneke ambalajların yuumlklenmesinde sıralar arasına karton kontrplak veya strafor
konulmalı ambalajların birbirine temas etmesi oumlnlenmelidir
Soğuktan etkilenebilecek eşyalar kış aylarında araccedil kasasının orta kısmına
yuumlklenerek soğuğun etkisi en aza indirilmelidir
Uumlruumlnlerin araccedil ya da konteyner iccediline yerleştirilmesi sırasında yuumlkleme planına bağlı
kalınmasına oumlzen goumlsterilmelidir
Uumlruumlnler ağırlık ve hacimlerine goumlre araccedil iccediline eşit oumllccediluumllerde yerleştirilmeli boumlylece
aracın daha guumlvenli ve daha suumlratli seyretmesi sağlanmalıdır
Bazı eşyalar muumlşteri talepleri goumlz oumlnuumlne alınarak paletli olarak sevk edilmelidir
Sevkiyat rotasına goumlre oumlncelikli olarak muumlşterilere teslimi yapılacak uumlruumlnlerin
yuumlkleme sırasında oumln boumlluumlmlere yerleştirilmesine dikkat edilmelidir
Sevkiyatı yapılacak uumlruumlnlerin ambalajlarının temizliğine etiketlerinin doğru ve
yapışmış olmasına titizlikle dikkat edilmelidir
Uumlruumlnlerin uumlstlerinin kapatılacağı brandanın temiz olmasına ve yırtık delik gibi uumlruumlne
zarar verebilecek kusurunun olmamasına dikkat edilmelidir
Aracın eşyanın yuumlklenmesine uygunluğu kontrol edilmelidir Treyler iccedilinde toz
ıslaklık tavanında delik ve yırtık olmamalıdır Uygun olmayan araccedillar uygun olanları ile
değiştirilmeli veya aksaklıkları giderilmelidir
Kolili veya paletli yuumlklerde malların suumlrtuumlnmesini ve ccedilarpmasını oumlnlemek amacıyla
koli ve palet araları tel ahşap malzeme veya kartonla sıkıştırılmalıdır
Araccedil hacminden daha az miktardaki yuumlkler iccedilin hava yastıkları kullanılmalıdır
Lojistik firma yuumlklemenin uygunluğunu denetlemeli aksaklıkları duumlzelttirmelidir
Yuumlkleme kalifiye elemanlar tarafından gerccedilekleştirilmelidir
90
Resim 48 Paletli yuumlkleme
Araccedil iccedili istiflemeye oumlzen goumlsterilmeli taşıma sırasında duumlşme ccedilarpma ve
suumlrtuumlnmeden kaynaklanan bir hasarın olmaması iccedilin oumlnlemler alınmalıdır
Aracın muumlhuumlrlemesi yuumlklemeden sonra goumlnderici ve lojistik firma tarafından
yapılmalıdır
43 Yuumlklemede Sembol ve İşaretler
Nakliye araccedillarına yuumlklenecek olan uumlruumlnlerin yapısal oumlzelliklerine goumlre ambalajlarının
uumlzerine yapıştırılacak semboller farklılık goumlsterir Bu semboller uumlruumlnlerin hangi şartlarda
muhafaza edileceğini ne şekilde yuumlkleneceğini yuumlkleme ve boşaltma sırasında uyulması
gereken youmlntem ve kuralları da belirler
Ambalajlamada kullanılan işaretleme ldquoUluslararası Standartlar Oumlrguumltuumlrdquo tarafından
(ınternational standarts organization ISO) belirlenerek ISO 780 olarak yayınlanmış daha
sonra revize edilerek ISO 7000 olarak kabul edilmiştir
431 ldquoKırılabilirrdquo İşareti
Aslında tuumlm uumlruumlnler taşınma esnasında hasar goumlrebilir Ambalajın kullanım amacı da
uumlruumlnleri bu hasarlara karşı korumaktır Bu yuumlzden bir ambalaj 75 cm yuumlkseklikten sert bir
zemine duumlştuumlğuumlnde uğrayacağı şoka karşı uumlruumlnuuml koruyucu nitelikte olmalıdır Kırılabilir
işareti cam uumlruumlnlerde hassas elektronik ve tıbbi cihazların ambalajlarında kullanılmalıdır
Resim 49 Kırılabilir işareti
91
432 ldquoBu Youmlnderdquo İşareti
ldquoBu tarafı yukarıya gelsinrdquo şeklinde de yorumlanabilir İki ok işaretinden oluşan bu
sembol ambalajın dikey olarak hangi youmlnde konulacağını goumlsterir Ambalajın karşılıklı
olarak her iki tarafına yapıştırılır
Resim 410 Bu youmlnde işareti
433 ldquoNemden Koruyunrdquo İşareti
Yuumlkleme taşıma boşaltma ve depolama sırasında suyla teması sakıncalı olan ıslanma
durumunda zarara uğrayabilecek uumlruumlnleri ifade eder Siyah zemin uumlzerine beyaz accedilık
şemsiye ile goumlsterilir
Resim 411 Nemden koruyun işareti
434 ldquoSıcaklık Sınırırdquo İşareti
Sıcaklıkla ilgili bu sembol nispeten yenidir Taze uumlruumlnlerin kalitesinin muhafaza
edilmesi iccedilin gerekli sıcaklık derecesini goumlsterir Maksimum ve minimum ısı derecesi
termometre resminin iki yanına basılmalıdır
Resim 412 Sıcaklık sınırı işareti
92
44 Bozulabilir Gıda Maddelerinin Yuumlklenmesi
Yaş sebze ve meyveler hayvansal uumlruumlnler su uumlruumlnleri gibi ccedilabuk bozulabilir uumlruumlnlerin
uumlretimlerinden başlanarak tuumlketimlerine kadar soğuk ortamlarda muhafaza edilmeleri
gerekmektedir Bu uumlruumlnler genel olarak donma derecelerinin uumlstuumlnde bir soğutma sistemi ile
muhafaza edilmelidir Bu sebeple ccedileşitli soğutma youmlntemleri uygulanarak uumlruumlnlerin
kalitesini bozmadan hijyenik ortamlarda korunması yuumlklenmesi ve taşınması gerekmektedir
Bozulabilir gıda maddelerinin yuumlklenmesinde uumlruumlnlerin sıcak ve soğuktan
etkilenmemesi bozulmaması ve uygun koşullarda sevk edilmesi iccedilin gerekli teknik koşullar
sağlanmalıdır Bu nedenle yuumlkleme işleminin daha kısa zamanda ve daha titiz bir şekilde
yapılması gerekir Ayrıca taşımayı yapacak araccedilların ısıtma-soğutma sistemleri olmalıdır
Resim 413 Frigofrik nakliye aracı
Isıtma-soğutma cihazının sağlam bakımlı ve işler durumda olması soğutucu gazına
dikkat edilmesi aracın kayışlarının elektrik aksamının ve gaz borularının kontrol edilmesi
gereklidir Araccedil kasasının dışarıdan hava alıp almadığı kontrol edilmeli yan duvarlar taban
ve tavandan hava sirkuumllasyonu sağlanmalı ve buna goumlre yuumlkleme yapılmalı arka kapıları
hava almayacak şekilde oumlrtuumllmelidir
441 Yuumlkleme ve Sevkiyat Kuralları
Muumlmkuumln olduğu takdirde her bir araca aynı cins mal yuumlklenmesine dikkat
edilmelidir
Muumlmkuumln değil ise ccedileşitli fakat aynı ısı derecesi isteyen malların aynı araca
yuumlklenmesi sağlanmalıdır
Bir araca birbirini bozacak mallar yuumlklenmemelidir
Araca yuumlklenecek mal iccedilin ısı tespitinin bunlara ilişkin cetvellere bakılarak yapılması
ve soğutucu cihazının buna goumlre ayarlanması gerekir
Taşınacak mal bir soğuk hava deposundan alınmışsa ve depoda hangi derecede
saklanmış ise araccedilta da aynı ısı derecesinde saklanması sağlanmalıdır
Gerek dışarıdan gerekse bir soğuk hava deposundan alınan malın bozuk olup
olmadığının oumlnceden kontroluumlnuumln yapılması gerekir
93
Bozulabilir maddelerden bazıları gereken ısı derecesinde muhafaza edilseler bile
belli bir zaman sonunda vasıflarını kaybeder Bu nedenle bozulabilen maddelerin bir an oumlnce
alıcısına teslim edilmesi oumlnemlidir Bunun iccedilin guumlnde yaklaşık 700 km yol gidilmesi gerekir
Resim 414 Frigofrik nakliye aracının yuumlklenmesi
Soumlz konusu mesafenin gidilebilmesi aracın arıza yapmaması ile muumlmkuumlnduumlr Bunun
iccedilin aracın bakımının yanı sıra lastiklerinin de yeni olması gerekir
Araccedil herhangi bir sebeple yolda arıza veya gecikme yaparsa durum suumlruumlcuuml
tarafından vakit geccedilirmeksizin firması kanalıyla goumlndericisine ve alıcısına bildirilmelidir Bu
bildiride konu tuumlm accedilıklığı ile alıcı ve yuumlkleyici firmaya iletilmeli gizlenmemelidir
Arıza motor aksamında ise araccedil bir bakım yerine soğutma cihazında ise en yakın
soğuk hava cihaz bakımı yerine goumltuumlruumllmelidir
Tablo 41 Frigofrik araccedil tuumlrlerine goumlre yuumlkleme kapasiteleri
Eğer mal bozulacak cinsten ise mutlaka firmaya haber vererek ve onayını alarak bir
başka soğuk havalı araca aktarma yapılmalı ve yola devam edilmelidir
94
Buumltuumln tedbirlere rağmen araccedilta meydana gelen arızanın giderilmesi uzun suumlrecek ve
bu muumlddet iccedilinde malların bozulması tehlikesi varsa bu takdirde firmaya haber vererek
durum bildirilmelidir
Arıza yalnızca soğutma cihazında ise ve taşınan mal sebze gibi bozulması daha guumlccedil
maddelerden meydana geliyorsa aracın oumln ve arka havalandırma kapakları accedilılarak yola
devam edilmelidir
Alınan buumltuumln tedbirlere rağmen taşınan mal bozulur veya hasar goumlruumlr ise suumlruumlcuuml hiccedil
zaman kaybetmeden durumu bir taraftan firmasına bildirirken diğer taraftan malı sigorta
eden şirketten bir goumlzlemci istemeli hasar miktar ve nispeti ile hasarın taşımadan meydana
gelip gelmediğini tespit ettirmelidir
45 Canlı Hayvan Yuumlklemesi ve Taşınması
Uluslararası taşımacılıkta taşınan eşyalardan biri de canlı hayvanlardır Canlı hayvan
taşımacılığı ile uğraşanlar hayvanları bir yerden bir yere naklederken herhangi bir araccedilla
değil bu işe uygun taşıma araccedillarıyla yapmalı ve uzun mesafeli taşımalar iccedilin istasyonlar
inşa etmelidir Ayrıca bu konu ile ilgili deneyimli ve uzman kişileri goumlrevlendirmelidir
Canlı hayvan taşımacılığı diğer uumlruumln taşımalarına goumlre ccedilok daha fazla proseduumlre tabidir
Hayvanların sıradan taşıma araccedilları ile nakliye edilmesi yuumlksek uumlcretler oumldenmesine ve
hayvanların sağlığının tehlikeye girmesine sebep olmaktadır Bu tuumlr taşıma sistemlerinde iki
ccedileşit kayıp soumlz konusu olabilir
Hayvanların oumllmeleri veya yaralanmaları sonucu oluşan kayıplar
Bu şekildeki kayıplar genellikle hatalı yuumlkleme sonucu hayvanların birbirlerini
ezmelerinden kaynaklanır Bu tuumlr kayıpları ortadan kaldırmak iccedilin nakliye aracı iccedilinde
taşınacak hayvanlara rahat hareket edebilecekleri alan bırakılmalıdır
Yol firesi
Yol firesi nakliye sırasında meydana gelen canlı ağırlık kaybıdır Yol firesi mesafeye
ve dolayısıyla da nakliye suumlresine bağlı olarak değişir Yol firesi 24 saatlik nakliye suumlresinde
2-4 24-36 saatlik nakliye suumlresinde 35-55 kadardır
451 Hayvanların Uluslararası Nakliyat Sırasında Korunmasına Dair Avrupa
Soumlzleşmesi
Hayvanların nakliye koşulları guumln geccediltikccedile daha ccedilok oumlnem kazanmaktadır Guumlnuumlmuumlzde
Avrupa Birliği uumlye uumllkelerinde ccediliftlik hayvanlarının taşınması ile ilgili cezai yaptırımlar ve
duumlzenlemeler yuumlruumlrluumlğe girmiştir Hayvanların en fazla seyahat edebilecekleri suumlre taşıma
kabininde hayvan başına duumlşen alan kabinin havalandırılması sıcaklık nem ve ışık
değerleri indirme ve bindirme ekipmanları sulama donanımlarının tuumlmuuml bu duumlzenlemelere
tabidir
95
Resim 415 Canlı hayvanlar
Avrupa Konseyine uumlye olan ve bu soumlzleşmeyi imzalayan devletler hayvanlara iyi
muamele edilmesinin uluslararası hayvan nakliyatı gerekleri ile bağdaştırılabileceğine
inanarak nakliyat sırasında hayvanları muumlmkuumln olduğu kadar eziyetten korumak arzusuyla
bu soumlzleşmeyi duumlzenlemişlerdir
Soumlzleşme taraflarından her biri bu soumlzleşmenin uluslararası hayvan nakliyatını
duumlzenleyen huumlkuumlmlerini uygulayacaklardır Bu soumlzleşmedeki ldquoUluslararası nakliyatrdquo
tabirinden sınır trafiği hariccedil sınır geccedilmeyi gerektiren her tuumlrluuml sevkiyat kastedilmektedir
Nakliyatın bu Soumlzleşme huumlkuumlmlerine uygun olup olmadığına hayvan sevkeden uumllkenin
yetkili makamları karar verir Bununla birlikte hayvan goumlnderilen uumllke veya yol uumlzerindeki
uumllkeler nakliyatın soumlzleşme huumlkuumlmlerine uygunluğuna itiraz edebilir Ancak hayvanların
iyiliği iccedilin gerekmedikccedile sevkiyat durdurulmaz
Soumlzleşme taraflarından her biri grevlerin veya oumlnceden kestirilemeyen diğer
durumların uumllkelerinde bu Soumlzleşme huumlkuumlmlerinin tam uygulanmasını engellediği hacircllerde
hayvanların maruz kalacakları eziyeti oumlnlemek veya azaltmak iccedilin gerekli tedbirleri alacaktır
452 Yuumlkleme ve Taşıma Kuralları
Canlı hayvanların taşınmasında taşıma suumlresi boyunca suumlruumlcuuml ve yardımcısı dışında
bu hayvanların beslenmesi havalandırılması bakımı konularında goumlrevli bir kişinin daha
araccedilta bulundurulması gerekmektedir
Hayvanların yuumlklenmeleri ve boşaltılmaları iccedilin koumlpruuml rampa merdiven gibi uygun
gereccediller kullanılmalıdır Bunların tabanları kaymayı oumlnleyecek şekilde ve yanları koruyucu
tarzda yapılmış olmalıdır
96
Resim 416 Rampa ile yuumlkleme
Yuumlkleme boşaltma sırasında hayvanlar başlarından boynuzlarından veya
bacaklarından kaldırılmamalıdır Yuumlkleme sırasında yuumlruumlmeyen hayvanların hareket
etmesini sağlamak iccedilin şok cihazı kullanılmalıdır
Yuumlkleme ve boşaltma veteriner nezaretinde yapılmalıdır
Hayvanların taşınabilmesi iccedilin ilgili aşılarının tam olması gerekir Hayvanların araca
yuumlklenecek sayıları ve grup hacimleri belirlenmelidir
Taşınacak hayvanın cinsine goumlre hava ve yol koşullarına dikkat edilmelidir
Duraklama yerleri ve zamanı oumlnceden planlanmalıdır
Beslenme iccedilin gerekli yiyecek iccedilecekler araca ayrıca yuumlklenmelidir
Suumlt hayvanlarının suumltlerinin sağılması zamanında yapılmalıdır
Hayvanlar 9 saat yol aldıktan sonra 12 saat dinlendirilmelidir Planlanan suumlre dışında
beklenmeyen gecikmelere meydan verilmemelidir
Hamile hayvanlar doğumdan bir hafta oumlnce ve bir hafta sonrasında taşınmamalıdır
Yolculuk yapabilecek hayvanlar belirli bir suumlrelik yolculuktan sonra bir saatlik molada
dinlendirilmelidir
Yaşı ccedilok kuumlccediluumlk olan hayvanlar (Oumlrneğin bir haftadan kuumlccediluumlk kuzular) 100
kilometreden fazla taşınmamalıdır
Nakliyat sırasında hastalanan veya yaralanan hayvanlar en kısa zamanda veteriner
tarafından tedavi edilmeli veya gerekiyorsa luumlzumsuz eziyete mahal vermeyecek tarzda
oumllduumlruumllmelidir
Cinsine goumlre taşınan hayvanlara uygun ısı sağlanmalıdır Sıcaklıktaki değişiklikler
şofoumlr kabinindeki bir uyarı sistemi sayesinde anında kontrol edilmelidir
Hayvanlar suumlrekli su iccedilme olanağına sahip olmalıdır
Cinsine goumlre hayvanların taşındıkları alan geniş tutulmalıdır
97
Resim 417 Olumsuz hayvan taşıma youmlntemi
Hayvanlar taşıma sırasında bağlanmamalıdır
Hayvanların bağlanması hacirclinde kullanılan bağlar normal koşullar altında nakliyat
suumlresince kopmayacak kadar sağlam ve hayvanların beslenmelerine sulamalarına ve
gerekiyorsa yatmalarına izin verecek kadar uzun olmalıdır
Normal olarak bağlanmaları gereken buumlyuumlkbaş hayvanları nakleden taşıtlarda
bağlama imkacircnları bulunmalıdır Vasıtaların boumllmelere ayrılmalarına ihtiyaccedil duyulduğu
takdirde boumllmeler dayanıklı olmalıdır
Taşındıkları ortam yer değiştirmelerine hatta yatmalarına olanak sağlayacak
konumda olmalıdır
Resim 418 Sistemli hayvan taşımacılığı
Vasıtaların sandık kafes gibi kapların tabanları hayvanların ağırlığını taşıyabilecek
kadar sağlam olmalıdır Doumlşemenin aralıkları bulunmamalı kaymayı oumlnleyecek şekilde
yapılmış olmalı ve başka bir hal tarzı uygulanmadığı takdirde dışkıyı emecek kalınlıkta bir
madde ile kaplanmalıdır
Hayvanlar birbirleri uumlzerine yerleştirilerek kasa kafes kutu gibi taşıyıcı kaplara
veya birden fazla kat ihtiva eden vagon veya taşıtlara yuumlklendikleri takdirde aşağıda kalan
hayvanların yukarıdakilerin ifrazatından etkilenmemeleri iccedilin gerekli tedbirler alınmalıdır
98
Hayvanları taşıyan sandık kafes vs gibi taşıyıcı kaplar iccedillerinde canlı hayvan
bulunduğunu goumlsteren birer sembol ve hayvanların ayakta duruş vaziyetlerini goumlsteren birer
işaret taşımalıdır Bu kaplar kolayca temizlenebilecek ve hayvanların emniyetini sağlayacak
şekilde yapılmış bulunmalıdır Soumlz konusu sandıklar kafesler vs hayvanların muayene ve
bakımına muumlsait ve havalandırmayı engellemeyecek şekilde istif edilmiş bulunmalı nakliyat
ve yuumlkleme boşaltma sırasında daima dik durmalı ve şiddetli sarsıntılara maruz
kalmamalıdır
Hayvanların nakledildiği taşıtlara onları rahatsız edebilecek eşya yuumlklenmemelidir
Resim 419 Canlı hayvan taşıma aracı
Ccedileşitli cinsten hayvanlar aynı kamyonla nakledildiği takdirde cinslerine goumlre
ayrılmaları gerekir Doğal olarak birbirlerine duumlşman cinste hayvanların aynı sevkiyatta
nakledilmelerinden doğacak sakıncaların giderilmesi iccedilin tedbirler alınmalıdır
Değişik yaşlarda hayvanlar aynı vasıta ile nakledildikleri zaman genccedil ve yaşlı
hayvanlar ayrılmalıdır Bununla birlikte bu tedbir emzirdikleri yavruları ile seyahat eden
dişilere uygulanmaz
İthalat ve transite geccediliş formalitelerinin muumlmkuumln olduğu kadar ccedilabuk
tamamlanabilmesi iccedilin kontrol noktaları sevkiyattan imkacircn oumllccediluumlsuumlnde erken haberdar
edilmelidir Soumlz konusu formalitelerde hayvan sevkiyatına oumlncelik tanınmalıdır
AB sınırları iccedilinde uzun mesafede taşınan hayvanların sayısı yılda 175 milyon
civarındadır Taşıma koşullarının koumltuumlluumlğuuml nedeniyle bunların 2 milyonu her yıl telef
olmaktadır Komisyon tarafından guumlndeme getirilen bu kurallar dizisine uymayanlara
uygulanacak cezalar ise ehliyet ve taşıma belgelerinin iptali AB sınırları iccedilinde transit
geccedilişlerden men etme gibi oumlnlemleri iccedilermektedir
453 Yuumlkleme Ekipmanları
Yuumlklenecek malın cinsine bağlı olarak kullanılacak alet ve ekipmanların yuumlkleme
sırasındaki oumlnemi buumlyuumlktuumlr Yuumlkleme ekipmanları lojistik firmanın kendi buumlnyesinden ya da
malın yuumlkleneceği yerde muumlşteriye ait ekipmanlardan sağlanabileceği gibi oumlzel durumlarda
dışarıdan da temin edilebilir
99
4531 Transpaletler
Uumlruumlnlerin depo iccedili yerleştirilmesinde ve mal yuumlklemede uumlruumlnlerin kolaylıkla taşınması
amacıyla kullanılır Değişik tip ve boyutta transpaletler mevcuttur
Resim 420 Manuel ve akuumlluuml transpaletler
4532 Rampalar
Rampalar kamyonların ve treylerlerin yuumlklenip boşaltılmasını kolaylaştıran kamyonun
yuumlksekliğine goumlre yuumlkselip alccedilalarak ayarlanabilen duumlzeneklerdir Rampalar lojistik
firmaların depo ve terminallerinde sıkccedila kullanılan yardımcı duumlzeneklerdir İki ccedileşit rampa
vardır
Sabit rampa Yuumlklemenin yapılacağı depo giriş-ccedilıkışları gibi yuumlkleme ve
boşaltma alanlarına sabit şekilde monte edilmiş yuumlksekliği aracın yuumlksekliğine goumlre
ayarlanabilen rampalardır( Resim 236)
Resim 421 Sabit rampa sistemi
Mobil (hareketli) rampa Yuumlklemesi yapılacak aracın bulunduğu yere taşınabilen
seyyar rampalardır
100
Resim 422 Mobil (hareketli) rampa
4533 Forkliftler
Forkliftler de transpaletler gibi depo iccedili taşımalarda ve yuumlklemede kullanılır Ccedileşitli
tiplerde forklifler mevcuttur Benzinli LPGrsquo li doğalgazlı dizel motorlu ve akuumlluuml ccedileşitleri
vardır
Resim 423 Forklift
4534 Konveyoumlrler
Bantlı konveyoumlrler koli paket ve ccediluvalların yuumlkleme boşaltma ve transfer
işlemlerinde kullanılır Pratik rulolu ve seviye ayarlıdır Tekerleklidir istenen yere
taşınabilir
101
Resim 424 Bantlı Konveyoumlr
Teleskobik konveyoumlrler kamyon ve treyler gibi araccedilların iccediline malzemelerin hızlı ve kolay biccedilimde boşaltılması ve yuumlklenmesi amacıyla kullanılır Kolay kullanımı ve dizaynı sayesinde
personel sayısını en aza indirir ve maliyeti azaltır Teleskobik konveyoumlrlerin en belirgin oumlzellikleri konveyoumlr uzunluğunun ccedilalışırken değiştirilebilmesidir
Resim 425Teleskobik konveyoumlr
4535 Paletler
Yuumlkuuml birimleştirmede kullanılan standart tavalardır Yuumlkler bu tavalara istiflenir ve
ambalajlanır Boumlylelikle taşınmaya hazır hacircle getirilir Palet taşıma zincirinin hemen her
halkasında kullanılmaktadır Kullanımı alıcının deposunda başlamakta kamyonda nehir
yollarında trende limanda (antrepoda ve rıhtımda) gemide devam etmektedir
Palet birbirine bağlanmış iki palet ızgarasından oluşur Palet ızgaraları arasında forklift
ccedilatallarının girebileceği kadar accedilıklık bırakılmıştır Bu boşluk 10cmdir
Paletlerin vasfı (tahta plastik vb) ile ilgili olarak değişik uumllkelerin (sıhhi)
mevzuatlarından kaynaklanan farklılıklar olabilir Bu konuyla ilgili olarak nakliyatccedilının ve
(ilgili ithalatccedilı veveya muumlşavirlikler aracılığı ile) ihracatccedilının haberdar olması
gerekmektedir
102
Resim 426 Plastik ve ahşap paletler
4536 Vinccedil Sistemleri
Vinccediller forklift veya transpaletlerle taşınarak yuumlklenemeyen buumlyuumlk boyutlardaki
malların taşınmasında ve yuumlklenmesinde kullanılırlar
Resim 427 Teleskopik ve askılı gezer koumlpruumlluuml vinccedil
103
UYGULAMA FAALİYETİ İşlem Basamakları Oumlneriler
Bilgisayar programı
yardımıyla yuumlklenecek taşıt
iccedilin uumlccedil boyutlu bir yuumlkleme
planı oluşturunuz
Aracın en boy yuumlkseklik bilgileri ile taşınacak
olan uumlruumlnuumln ya da ambalajının oumllccediluumllerini dikkatle
karşılaştırınız
Yuumlkleme planı bilgilerini
yuumlklemeyi koordine eden depo
elemanına ulaştırınız
Depo elemanıyla birlikte forklift kullanıcısının ya
da elleccedilleme elemanlarının koordineli ccedilalışmasına
dikkat ediniz
Aracın yuumlkleme oumlncesi ve
yuumlkleme sırasındaki
denetimlerini yapınız
Aracın temiz olmasına araccedil oumlzelliklerinin
kontroluumlne ve sağlamlığına oumlzen goumlsteriniz
Uumlruumlnlerin araccedil iccediline
kurallarına uygun şekilde
yuumlklenmesini denetleyiniz
Koli ve ambalaj aralarına hava yastığı karton
strafor gibi destekleyici malzemeler konulmuş olmasına
dikkat ediniz Bozulabilir gıda maddesi
taşıyacak araccedilların yuumlkleme
oumlncesi denetimini yapınız
Isıtma-soğutma cihazına aracın sağlamlığına
elektrik aksamına araccedil kasasına ve kapılarına dikkat
ediniz
Kurallarına bağlı kalarak
bozulabilir gıda maddelerinin
yuumlklenmesini koordine ediniz
Uumlruumlnlerin ısı derecelerine bozuk malların
yuumlklenmemesine oumlzen goumlsteriniz
Yuumlkleme kurallarına
uygun şekilde hayvanların
taşıtlara yuumlklenmesini kontrol
ediniz
Yuumlkleme sırasında rampa kullanılmasına veteriner
bulunmasına ve hayvanlara eziyet edilmemesine oumlzen
goumlsteriniz
Taşıtların duraklama
yerlerini ve zamanını oumlnceden
planlayınız
Hayvanların 9 saat yol aldıktan sonra 12 saat
dinlendirilmelerine oumlzen goumlsteriniz
UYGULAMA FAALİYETİ
104
A- OBJEKTİF TESTLER (OumlLCcedilME SORULARI)
Aşağıdaki soruları dikkatlice okuyunuz ve doğru seccedileneği işaretleyiniz
1 Aşağıdakilerden hangisi yuumlkleme planı iccedilin soumlylenemez
A) Yuumlkleme planı uumlccedil kopya hacirclinde duumlzenlenir
B) Araccedil ya da konteynerin goumlruumlntuumlsuuml uumlccedil boyutlu olarak bilgisayara yansıtılır
C) Yuumlklenecek araccedil ve ambalajın en boy yuumlkseklik bilgileri karşılaştırılır
D) Plan daha sonra forklift ya da elleccedilleme elemanlarına ulaştırılır
2 Aşağıdakilerden hangisi yuumlkleme planının yararları arasında sayılamaz
A) En uygun sipariş birleştirmesi ve araccedil eşleştirmesi sağlar
B) Zamandan ve nakliye maliyetlerinden tasarruf sağlar
C) Yuumlkuumln araccedil iccedilinde en emniyetli duracağı yer belirlenmiş olur
D) Yuumlkleme planı ile aracın ne kadar yakıt harcayacağı tespit edilmiş olur
3- Aşağıdaki seccedileneklerden hangisi uumlruumlnlerin taşınmasında ortaya ccedilıkan hasarların sebebi
değildir
A) Malların birbirine ccedilarpması
B) Sarsıntı
C) Trafik koşulları
D) İstifleme
4- Aşağıdaki seccedileneklerden hangisi ambalajlı uumlruumlnlerin mekanik etkilerden korunması iccedilin
yapılması gereken bir ccedilalışma değildir
A) Yuumlklemeye oumlzen goumlsterilmesi
B) İstif sayısı ile yuumlkleme guumlvenliğinin kontrol edilmesi
C) Paletli yuumlklerde palet iccedilindeki birim sayısının azaltılması
D) İşletme iccedilinde yuumlklerin elleccedilleme yoluyla hareketinin sağlanması
5- Aşağıdakilerden hangisi lojistik firma yetkilisinin yuumlkleme yaparken dikkat etmesi
gereken kurallar arasında yer almaz
A) Bir arada dağıtımları zararlı olan uumlruumlnler aynı araca yuumlklenmemelidir
B) Ccediluval ve paketler aracın kasasına gerekli temizlik yapıldıktan sonra konulmalıdır
C) Ağır uumlruumlnler alta hafif olanlar ise uumlste konulmalıdır
D) Teneke ambalajlar arasına teması engelleyecek malzeme konulmalıdır
OumlLCcedilME VE DEĞERLENDİRME
105
6- Aşağıdakilerden hangisi frigofrik bir nakliye aracı iccedilin yapılması gereken oumlnemli
kontroller arasındadır
A) Elektrik aksamının işler durumda olması
B) Araccedil lastiklerinin hava basıncının yeterli olması
C) Egzoz muayenesinin yapılmış olması
D) Far ve sinyallerinin ccedilalışır durumda olması
7- Aşağıdakilerden hangisi bozulabilir gıda maddelerinin yuumlkleme kurallarından değildir
A) Araca yuumlklenecek malların ısı tespiti hava koşullarına goumlre yapılmalıdır
B) Muumlmkuumln olduğunca bir araca aynı cins mal yuumlklenmelidir
C) Yuumlkleme oumlncesinde uumlruumlnlerin bozuk olup olmadığı kontrol edilmelidir
D) Taşıma sırasında guumlnde en az 700 km yol gidilmelidir
8- Aşağıdakilerden hangisi canlı hayvan yuumlkleme kurallarından değildir
A) Yuumlkleme ve boşaltma veteriner goumlzetiminde yapılmalıdır
B) Araca yuumlklenecek olan hayvanların yaşları belirlenmelidir
C) Hayvanların ilgili aşılarının tam olması gerekir
D) Yiyecek ve iccedileceklerinin de araca yuumlklenmesi gerekir
Aşağıdaki cuumlmlelerde boş bırakılan yerlere doğru kelimeleri yazınız
9- Bozulabilir gıda maddelerini taşıyacak araccedilların helliphelliphellip helliphelliphellip sistemleri olmalıdır
10- Bozulabilir gıda maddelerinin yuumlklenmesinde ısı tespiti ilgili helliphelliphelliphellip bakılarak yapılır
ve soğutucu cihaz buna goumlre ayarlanır
11- Siyah zemin uumlzerine yukarıya bakan beyaz renkli iki ok işareti hellip helliphellip anlamına
gelmektedir
DEĞERLENDİRME
Cevaplarınızı cevap anahtarıyla karşılaştırınız Yanlış cevap verdiğiniz ya da
cevap verirken teredduumlt ettiğiniz sorularla ilgili konuları faaliyete geri doumlnerek tekrarlayınız
Cevaplarınızın tuumlmuuml doğru uygulama testine geccediliniz
106
Aşağıda yuumlkleme ve sevkiyat ile ilgili uygulamalarda karşınıza ccedilıkacak durumlar
sıralanmıştır Yuumlkleme ve sevkiyat ile ilgili listelenen davranışları tabloda bulunan
değerlendirme oumllccedileğine goumlre değerlendiriniz
Değerlendirme Oumllccediluumltleri Evet Hayır
1 Bilgisayar programı yardımıyla yuumlklenecek taşıt iccedilin uumlccedil
boyutlu bir yuumlkleme planı oluşturdunuz mu
2 Yuumlkleme planı bilgilerini yuumlklemeyi koordine eden depo
elemanına ulaştırdınız mı
3 Aracın yuumlkleme oumlncesi ve yuumlkleme sırasındaki
denetimlerini yaptınız mı
4 Uumlruumlnlerin araccedil iccedilerisine kurallarına uygun şekilde
yuumlklenmesini denetlediniz mi
5 Bozulabilir gıda maddesi taşıyacak araccedilların yuumlkleme
oumlncesi denetimini yaptınız mı
6 Kurallarına bağlı kalarak bozulabilir gıda maddelerinin
yuumlklenmesini koordine ettiniz mi
7 Yuumlkleme kurallarına uygun şekilde hayvanların taşıtlara
yuumlklenmesini kontrol ettiniz mi
Taşıtların duraklama yerlerini ve zamanını oumlnceden
planladınız mı
DEĞERLENDİRME
Yapılan değerlendirme sonunda ldquoHayırrdquo şeklindeki cevaplarınızı bir daha goumlzden geccediliriniz
Kendinizi yeterli goumlrmuumlyorsanız oumlğrenme faaliyetini tekrar ediniz Buumltuumln cevaplarınız
ldquoEvetrdquo ise ldquoModuumll Değerlendirmerdquo ye geccediliniz
UYGULAMALI TEST
DEĞERLENDİRME
107
MODUumlL DEĞERLENDİRME
Bu moduumll ile kazandığınız Kara yolu taşımacılık sistemi ve kara yolu eşya
taşımacılığının yasal ccedilerccedilevesi uluslararası kara yolu eşya taşımacılığının bileşenleri
yuumlkleme ve sevkiyat uygulamalarını tekrar yapınız Yaptığınız uygulamayı aşağıdaki
oumllccediluumltlere goumlre değerlendiriniz
GOumlZLENECEK DAVRANIŞLAR Evet Hayır
Kara yolu taşımacılık sistemi işlemlerini yapmak
1Kara yolu taşımacılığının genel yapısını oumlğrenebildiniz mi
2Kara yolu taşımacılığının uumllkemizdeki tarihi gelişimini
kavrayabildiniz mi
3Kara yolu taşımacılığının diğer taşımacılık tuumlrlerine goumlre
uumlstuumlnluumlklerini ve olumsuz youmlnlerini kavrayabildiniz mi
4Kara yolu eşya taşımacılığında uluslararası oumlrguumltler ve temel
goumlrevlerini kavrayabildiniz mi
5Tuumlrkiyersquonin uluslararası kara yolu eşya taşımacılığındaki ana
guumlzergacirchlarını kavrayabildiniz mi
6Tuumlrkiyersquonin taraf olduğu uluslararası kara yolu projelerini
oumlğrenebildiniz mi
7Uluslararası kara yolu taşımacılığında lojistik firmanın
sorumluluğu ve goumlrevlerini kavrayabildiniz mi
Kara yolu eşya taşımacılığının yasal ccedilerccedilevesi
1Kara yolu Taşıma Kanunursquonun amacı ve uygulama sahasını
kavrayabildiniz mi
2Kara yolu eşya taşımacılığında yetki belgesi ccedileşitlerini ve yetki
belgesi alabilme koşullarını kavrayabildiniz mi
3Kara yolu eşya taşımacılığında kullanılan taşıtları ve bunların
yasal oumlzelliklerini kavrayabildiniz mi
4CMR belgesinin oumlzelliklerini kavrayabildiniz mi
5Taşıma soumlzleşmesinin imzalanması ve uygulanması aşamalarını
kavrayabildiniz mi
6Sevk mektubunda goumlndericiye ve taşımacıya duumlşen goumlrev ve
sorumlulukları kavrayabildiniz mi
Uluslararası kara yolu eşya taşımacılığının bileşenleri işlemlerini yapmak
MODUumlL DEĞERLENDİRME
108
DEĞERLENDİRME Yapılan değerlendirme sonunda ldquoHayırrdquo şeklindeki cevapları bir daha goumlzden
geccediliriniz Buumltuumln cevaplar ldquoEvetrdquo ise bir sonraki moduumlle geccedilebilirsiniz
Oumlğretmeninizle iletişime geccediliniz
1AETR Anlaşması normlarına bağlı kalarak suumlruumlcuumllerin
kullanacakları araccedillara yaş olarak uygunluğunu denetleyebildiniz
mi
2AETR Anlaşma koşullarına goumlre suumlruumlcuumllerin dinlenme ve mola
suumlrelerine uyup uymadıklarını denetleyebil diniz mi
3Taşınacak yuumlkuumln oumlzelliğine goumlre treyler seccedilimini yapabil diniz
mi
4Boş araccedil bildirim formunu muumlşteriye goumlndererek araccedil
kapasitesine goumlre yuumlk siparişi alabildiniz mi
5Kamyonu doldurmayan parccedila yuumlkler iccedilin konsolidasyon
işlemini gerccedilekleştirebildiniz mi
6Online yuumlk teklif başvurusu ile gelen yuumlk tekliflerini
oumlzelliklerine goumlre değerlendirebil diniz mi
Yuumlkleme ve sevkiyat işlemlerini yapmak
1Bilgisayar programı yardımıyla yuumlklenecek taşıt iccedilin uumlccedil boyutlu
bir yuumlkleme planı oluşturabildiniz mi
2Yuumlkleme planı bilgilerini yuumlklemeyi koordine eden depo
elemanına ulaştırabildiniz mi
3Aracın yuumlkleme oumlncesi ve yuumlkleme sırasındaki denetimlerini
yapabildiniz mi
4Uumlruumlnlerin araccedil iccedilerisine kurallarına uygun şekilde yuumlklenmesini
denetleyebildiniz mi
5Bozulabilir gıda maddesi taşıyacak araccedilların yuumlkleme oumlncesi
denetimini yapabildiniz mi
6Kurallarına bağlı kalarak bozulabilir gıda maddelerinin
yuumlklenmesini koordine edebildiniz mi
7Yuumlkleme kurallarına uygun şekilde hayvanların taşıtlara
yuumlklenmesini kontrol edebildiniz mi
8Taşıtların duraklama yerlerini ve zamanını oumlnceden
planlayabildiniz mi
TOPLAM PUAN
109
OumlĞRENME FAALİYETİ 1 CEVAP ANAHTARI
Sorular Cevaplar
1- D
2- C
3- B
4- D
5- B
6- C
7- C
OumlĞRENME FAALİYETİ 2 CEVAP ANAHTARI
Sorular Cevaplar
1- D
2- C
3- A
4- D
5- C
6- B
7- B
RLENDİRME OumlĞRENME FAALİYETİ -3 CEVAP ANAHTARI
Sorular Cevaplar
1- A
2- A
3- C
4- B
5- D
6- D
7- B
8- C
9- A
10- 15 10
11- Ranza
12- King
13- Maliyetlerini
14- Dekonsolidasyon
CEVAP ANAHTARLARI
110
OumlĞRENME FAALİYETİ -4 CEVAP ANAHTARI
Sorular Cevaplar
1- A
2- D
3- C
4- D
5- B
6- A
7- A
8- B
9- Isıtma-Soğutma
10- Cetvellere
11- Bu youmlnde
111
KAYNAKCcedilA ERDAL Murat Metin CcedilANCI Taşımacılık Youmlnetimi UTİKAD Yayınları
İstanbul 2003
wwwutikadorgtr
wwwsifexpoorg
wwwnakliyerehberimcomtr
wwwbalnakcomtr
wwwfrigologcomtr
wwwfinaldiscomtr
wwwerbenguumlmruumlkcomtr
wwwkobifinanscomtr
wwwsifexpoorg
wwwdunyagazetesicom
wwwsdvhorozcomtr
KAYNAKCcedilA