ÇUKUROVA ÜNVERSTES FEN BLMLER ENSTTÜSÜ ...FEN BLMLER ENSTTÜSÜ JEOLOJ MÜHENDSL ANA BLM DALI...

ÇUKUROVA ÜN�VERS�TES� FEN B�L�MLER� ENST�TÜSÜ

YÜKSEK L�SANS TEZ�

Mehmet GÖK ÇAMLIYAYLA (TARSUS KUZEY�) GÜNEY KES�M�N�N JEOLOJ�S� JEOLOJ� MÜHEND�SL�� ANAB�L�M DALI ADANA, 2006


ÇAMLIYAYLA (TARSUS KUZEY�) GÜNEY KES�M�N�N JEOLOJ�S�

Mehmet GÖK YÜKSEK L�SANS TEZ�

JEOLOJ� MÜHEND�SL�� ANA B�L�M DALI Bu tez …./…/…… Tarihinde A�a�ıdaki Jüri Üyeleri Tarafından Oy Birli�i ile Kabul Edilmi�tir. �mza ………………….... �mza ………………….. �mza ………………….

Prof.Dr. Cavit DEM�RKOL Prof.Dr. U.Can ÜNLÜGENÇ Doç.Dr. Erol ÖZER

DANI�MAN ÜYE ÜYE

Bu tez Enstitümüz Jeoloji Mühendisli�i Anabilim Dalında hazırlanmı�tır.

Kod No:

Not: Bu tezde kullanılan özgün ve ba�ka kaynaktan yapılan bildiri�lerin, çizelge, �ekil ve foto�rafların kaynak gösterilmeden kullanımı, 5846 sayılı fikir ve sanat eserleri kanundaki hükümlere tabidir.

I

ÖZ

YÜKSEK L�SANS TEZ�

ÇAMLIYAYLA (TARSUS KUZEY�) GÜNEY KES�M�N�N JEOLOJ�S�

MEHMET GÖK


JEOLOJ� MÜHEND�SL�� ANA B�L�M DALI

DANI�MAN: Prof. Dr. Cavit DEM�RKOL

Yıl : 2006 Sayfa: 52

Jüri: Prof. Dr. Cavit DEM�RKOL Prof. Dr. U.Can ÜNLÜGENÇ

Doç. Dr. Erol ÖZER

Bu çalı�mada �çel ili, Tarsus ilçesi kuzeyinde ve Kozan N33 d2 ve d3 paftaları içerisinde bulunan, Çamlıyayla ve Atda�ı yerle�im alanlarının içerisinde yer aldı�ı yakla�ık 72 km2 lik alanda yüzeylenen kayaçların tektoni�i incelenerek, belirtilen alanın 1/25.000 ölçekli jeoloji haritası yapılmı�tır. Yapılan incelemeler sonucunda; çalı�ma alanında 7 adet kaya stratigrafi birimi ayırtlanarak haritalanmı�tır. Bu birimler sırasıyla, bölgede temeli olu�turan sı� denizel ve platform tipi karbonatlardan olu�an, Üst Triyas-Kretase ya�lı Demirkazık; Üst Kretase ya�lı Mersin ofiyolit melanjı; sı� denizel nitelikli Paleosen-Eosen ya�lı tabanda çakılta�larıyla ba�layıp çakıllı kumta�ları ve en üstte kireçta�ları bulunan Kaleboynu; karasal nitelikli, Oligosen-Alt Miyosen ya�lı Gildirli; resif gerisi fasiyesindeki Alt-Orta Miyosen ya�lı Kaplankaya formasyonu ve resifal nitelikli Burdigaliyen-Langiyen ya�lı Karaisalı kireçta�ıdır. �nceleme alanındaki en genç çökelimi ise Kuvaterner ya�lı alüvyonlar temsil etmekte olup, di�er tüm birimleri açısal uyumsuzlukla üzerlemektedir. Üst Triyas-Jura-Kretase ya�lı olan ve bölgede temeli olu�turan Demirkazık formasyonunun üzerine Üst Kretase ya�lı Mersin ofiyolit melanjı uyumsuzlukla gelmektedir. Bu iki birimin üzerine Paleosen-Eosen ya�lı Kaleboynu formasyonu açısal uyumsuz olarak bulunmaktadır. Gildirli, Kaplankaya ve Karaisalı formasyonlarından olu�an istifin inceleme alanında bu birimin üstüne açısal uyumsuzlukla geldi�i ve inceleme alanında en genç çökelimi temsil eden Kuvaterner ya�lı alüvyonların ise üzerine geldikleri tüm birimleri açısal uyumsuzlukla örttü�ü belirlenmi�tir. Kaplankaya formasyonu, Gildirli formasyonu üzerine uyumlu olarak gelmekte, Karaisalı formasyonu ile yanal ve dü�ey yönde geçi� göstermektedir. Çalı�ma alanının tektonik konumu kapsamında, bölgede genel olarak Ecemi� Fay sisteminde yer alan 5 adet fay tespit edilerek haritalanmı�tır.

Anahtar kelimeler: Stratigrafi, Tersiyer, Çamlıyayla, Atda�ı

II

ABSTRACT

MSc THESIS

GEOLOGY OF SOUTHERN ÇAMLIYAYLA (NORTH OF TARSUS)

MEHMET GÖK

DEPARTMENT OF GEOLOGY INSTITUTE OF NATURAL AND APPLIED SCIENCES

UNIVERSITY OF ÇUKUROVA

Supervisior: Prof. Dr. Cavit DEM�RKOL

Year: 2006 Pages: 52

Jury: Prof. Dr. Cavit DEM�RKOL Prof. Dr. U.Can ÜNLÜGENÇ

Assoc. Prof. Erol ÖZER

In this study, 1/25.000 scale geological mapping have baen completed at Çamlıyayla and Atda�ı regions to the North of the Tarsus (�çel) which covers an area of approximately 72 square km within the Kozan N33 d2-d3 topographical sheets. Seven stratigraphical units have been distinguished and mapped in this study result. These units, from bottom to the top, are Upper Triassic-Cretaceous age Demirkazık formation; which was form the base of all unit and mainly comprises shallow marine and platform carbonates, Upper Cretaceous age Mersin ophiolithes melange; Palecene- Eocene age Kaleboynu formation which was comprises shallow marine units, from botlom to the tog, conglomera sundy conglomera and limestone; Oligocene-Lower Miocene Gildirli formation witch have terrestrial origin, Lower-Middle Miocene Kaplankaya formation which is characterized by back reef sediments and finally Burdigaliyen-Langhian aged Karaisalı limestone characterized by reef limestone. The youngest sediments of the study area is Quaternary alluviums. Tertiary sediments, including conglomerate-standstone-limestone, Gildirli, Kaplankayaformation and Karaisalı limestone cover the upper Cretaceous rock units with angular uncorformity and the youngest sediments Quaternary alluviums overile all units with ungular uncorformity. While the Kaplankaya formation has transitional contact with Karaisalı limestone, it conformably rests on the Gildirli formation. In tectonic location of studying area, five faults have been distinguished and mapped in this area. Key words: Stratigraphy, Tertiary, Çamlıyayla, Atda�ı.

III

TE�EKKÜR

Çukurova Üniversitesi Mühendislik-Mimarlık Fakültesi Jeoloji Mühendisli�i

Anabilim dalında Yüksek Lisans Tezi olarak hazırlanan bu çalı�ma Prof. Dr. Cavit

DEM�RKOL denetiminde gerçekle�tirilmi�tir.

Öncelikle beni Yüksek Lisans ö�rencisi olarak kabul eden ve çalı�malarım

süresince de�erli öneri ve ele�tirileri ile yönlendiren, ara�tırmalarımın her safhasında

benden deste�ini esirgemeyen danı�man hocam sayın Prof. Dr. Cavit DEM�RKOL’a

te�ekkürlerimi sunarım.

Yapılan bu çalı�manın düzenli bir �ekilde yürütülmesini sa�layan Jeoloji

Mühendisli�i Bölüm Ba�kanım ve jüri üyem sayın Prof. Dr. Ulvi Can

ÜNLÜGENÇ’e te�ekkürü bir borç bilirim.

Son olarak çalı�malarım boyunca yardım ve önerilerini benden esirgemeyen,

tezimin tamamlanmasında eme�i olan jüri üyem sayın Doç. Dr. Erol ÖZER’e,

Çukurova Üniversitesi Jeoloji Mühendisli�i Bölümü Ara�tırma Görevlisi Ula� �nan

SEV�ML� ve Jeoloji Mühendisi Fatih KARAO�LAN’a, mesai arkada�ım Jeoloji

Mühendisi Cengiz KÖSE’ye te�ekkürlerimi sunarım.

IV

�Ç�NDEK�LER Sayfa No

ÖZ..................................................................................................................................I

ABSTRACT.................................................................................................................II

TE�EKKÜR................................................................................................................III

�Ç�NDEK�LER...........................................................................................................IV

�EK�LLER D�Z�N�....................................................................................................VI

FOTO�RAFLAR D�Z�N�.........................................................................................VII

1. G�R��........................................................................................................................1

2. ÖNCEK� ÇALI�MALAR........................................................................................4

3. MATERYAL VE METOD.....................................................................................13

3.1. Materyal...................................................................................................13

3.2. Metod.......................................................................................................13

3.2.1. Saha Öncesi Çalı�malar.............................................................14

3.2.2. Saha Çalı�maları........................................................................14

3.2.3. Laboratuvar Çalı�maları............................................................14

3.2.4. De�erlendirme ve Tez Yazım Çalı�maları................................15

4. ARA�TIRMA BULGULARI.................................................................................16

4.1. Stratigrafi.................................................................................................18

4.1.1. Mesozoyik.................................................................................18

4.1.1.1. Triyas-Jura-Kretase................................................................18

4.1.1.1.(1) Demirkazık Formasyonu...................................................18

4.1.1.2. Üst Kretase.............................................................................20

4.1.1.2.(1) Mersin Ofiyolit Melanjı.....................................................20

4.1.2. Senozoyik..................................................................................22

4.1.2.1. Tersiyer...................................................................................22

4.1.2.1.(1) Kaleboynu Formasyonu (Tkb)...........................................22

4.1.2.1.(2) Gildirli Formasyonu (Tgi).................................................24

4.1.2.1.(3) Kaplankaya Formasyonu (Tkp).........................................27

4.1.2.1.(4) Karaisalı Formasyonu (Tka)..............................................32

4.1.2.2. Kuvaterner..............................................................................36

V

4.1.2.2.(1) Alüvyon (Qal)....................................................................36

4.2. Yapısal Jeoloji..........................................................................................37

4.2.1. Tabaka Do�rultu-E�im De�erleri..............................................37

4.2.2. Açısal Uyumsuzluklar...............................................................38

4.2.4. Faylar.........................................................................................39

4.3. Jeomorfoloji.............................................................................................40

4.4. Jeolojik Tarihçe........................................................................................41

4.5. Ekonomik Jeoloji.....................................................................................43

5. SONUÇLAR...........................................................................................................44

KAYNAKLAR...........................................................................................................46

ÖZGEÇM��................................................................................................................51

EKLER........................................................................................................................52

VI

�EK�L D�Z�N� Sayfa No

�ekil 1.1. Çalı�ma alanının yer bulduru haritası...........................................................2

�ekil 2.1. Stratigrafik korelasyon çizelgesi.................................................................12

�ekil 4.1. Çalı�ma alanının genelle�tirilmi� stratigrafik kesiti...................................17

VII

FOTO�RAF D�Z�N� Sayfa No

Foto�raf 1.1. Çalı�ma alanının KB-GD yönlü genel görüntüsü...................................3

Foto�raf 4.1. Demirkazık Formasyonu (TrJKd)nun Gökyar Tepe

Civarında fay düzlemi boyunca GD-KB’ya bakı�………..........................................19

Foto�raf 4.2. Gökyar Tepenin güneyinde Mersin Ofiyolitli Melanjının (Kmof)

Demirkazık Kireçta�ı ile dokanak ili�kisi (TrJKd) ile dokanak ili�kisi…..................20

Foto�raf 4.3. Mersin Ofiyolitli Melanjının (Kmof) Gökyar tepe güneyinde (C6)

görünü�ü (G’den K’e bakı�)........................................................................................21

Foto�raf 4.4. Mersin Ofiyolit melanjı (Kmof) ile Demirkazık Formasyonunun

(TrJKd) Gökyar Tepe güneyindeki fay düzlemi boyunca görüntüsü (GD’dan KB

bakı�) …………………………………………………………………......................21

Foto�raf 4.5. Kaleboynu Formasyonu (Tkb) içerisinde gözlenen kumta�ı

merceklerinin görünümü............................................................................................23

Foto�raf 4.6. Atda�ı kahvesinin güneyinde Kaleboynu Formasyonu (Tkb)

içerisinde gözlenen kumta�ları merceklenmesi (GD’dan KD’ya bakı�)...…..............23

Foto�raf 4.7. Gildirli Formasyonunun (Tgi) arazide genel görünü�ü.........................25

Foto�raf 4.8. Fakılar Köyünün güneydo�usunda (A1) Demirkazık Formasyonu

(TrKJd) ve Gildirli Formasyonu (Tgi) arasındaki dokanak ili�kisi............................26

Foto�raf 4.9. Fakılar Köyü güneyinde Kaplankaya Formasyonu (Tkp) içerisindeki

silt, kumta�ı ardalanmasında bir görünü�....................................................................28

Foto�raf 4.10. Fakılar köyü güneyinde Kaplankaya Formasyonunun (Tkp)

tabakalanmasının genel bir görünümü (D’dan B’ya bakı�).......................................29

Foto�raf 4.11. Kırıntı Mahallesinin güneyinde; Karaisalı (Tka) ve Kaplankaya (Tkp)

Formasyonlarının ili�kisi (G’den K’ye bakı�)…........................................................32

Foto�raf 4.12. Kaplankaya Formasyonu (Tkp) içerisinde bulunan Marn ve üzerine

gelen Karaisalı Formasyonunun (Tka) görüntüsü.......................................................33

Foto�raf 4.13. Erdo�dukalesi Tepe civarında Karaisalı (Tka), Kaplankaya (Tkp) ve

Demirkazık Formasyonları (TrJKd) arasındaki dokanak ili�kilerinin genel görüntüsü

(GD’dan KB’ya bakı�)................................................................................................35

1

1. G�R��

�nceleme alanı Mersin ili, Tarsus ilçesinin yakla�ık 45 km kuzeyindeki

Çamlıyayla ilçesi ve güneyinde bulunan Atda�ı köyü civarını kapsamaktadır (�ekil

1). Çalı�ma alanı 1/25.000 ölçekli Kozan N33 d2, d3 topo�rafik paftaları içerisinde

yer almakta ve yakla�ık 72 km2lik bir alanı kapsamaktadır. Çalı�ma alanı içerisinde

yer alan ba�lıca yerle�im yerleri; Çamlıyayla (A1-2), Belçınar Köyü (D3), Fakılar

Köyü (D1), Atda�ı Mahallesi (E3), Çi�rin (G5), Karain (B8-9), Sarıkavak Köyü

(F9)’ dür.

Yüksek Lisans Tezi olarak hazırlanan bu çalı�mada Mesozoyik ve Senozoyik

ya�lı kaya birimleri litostratigrafi ve kronostratigrafi esaslarına göre ayırtlanmı� olup,

bölgenin 1/25.000 ölçekte ayrıntılı Jeoloji haritası hazırlanmı�tır. Çalı�ma alanında

Adana ve Mut-Silifke basenleri Tersiyer istifine benzeyen bir istif gözlenmektedir.

Bölgede temeli Üst Triyas-Kretase ya�lı Demirkazık formasyonu olu�turmakta olup,

üzerine sırasıyla; Paleosen-Eosen ya�lı Kaleboynu formasyonu, Oligosen-Alt

Miyosen ya�lı Gildirli, Alt-Orta Miyosen ya�lı Kaplankaya ve Karaisalı

formasyonları gelmektedir. Bölgedeki en genç çökelim ise Kuvaterner ya�lı

alüvyonlardır.

Bu çalı�mayla bölgenin 1/25000 ölçekli ayrıntılı Jeoloji haritası, inceleme

alanı yakın dolayında yapılan çalı�maları içeren stratigrafik korelasyon çizelgesi,

birimlerin yanal-dü�ey ili�kileriyle litolojik de�i�imleri, kalınlıkları kronostratigrafi

ili�kilerini gösteren genelle�tirilmi� stratigrafik kesiti ve jeoloji enine kesitleri

hazırlanmı�tır. Hazırlanan harita, kesit, �ekil ve çizelgeler ile elde edilen arazi

bulguları ve yapılan lâboratuar çalı�maları sonuçları, araziden derlenen görüntülerle

birlikte Çukurova Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Tez yazım kurallarına ba�lı

kalınarak Bir Yüksek Lisans Tezi halinde sunulmu�tur.

1.G�R�� Mehmet GÖK

2

�ekil. 1.1. Çalı�ma alanı yer bulduru haritası.

ANKARA

ADANAÇalısmaAlanı

KARA DENIZ

Mersin

TARSUS

ADANA

KARATAS

KARA�SALI

ALADA�

POZANTI

Çiftehan

ÇAMLIYAYLA

0 5 10 20 KM

Kamı�lı


3


Foto

.1.1

. Çal

ı�m

a al

anın

ın K

B-G

D y

önlü

gen

el g

örün

tüsü

.

KB

G

D

AT

DA�

I

ER

DO�

DU

KA

LE

S�

4

2. ÖNCEK� ÇALI�MALAR

Çalı�ma alanı ve yakın civarında daha önce incelemelerde bulunan önemli

çalı�malar ve çalı�maların içerikleri a�a�ıda belirtilmektedir. Ayrıca bu

çalı�malardan oldukça önemli olanların birbirleriyle korelasyonunun daha kolayca

yapılabilmesi için çalı�ma alanının stratigrafik korelasyon çizelgesi hazırlanmı�tır

(�ekil 2).

Blumenthal (1947), Adana ile Ni�de illeri arasında Jeolojik çalı�malarda

bulunarak, bölgenin 1/100.000 ölçekli Jeoloji haritasını yapmı�tır. Ayrıca Belemedik

Tektonik penceresini ve üzerindeki örtü birimleri tanımlamı�tır. Çalı�ma alanında

Paleozoyik zamanında, zengin karekteristik fosillerine dayanılarak Devoniyen ve

Karbonifer; Pizolitik kalkerler yardımı ile de Permiyen ya�lı birimleri ayırtlamı�tır.

Mesozoyik’te kıt fosil içeri�i oldu�unu, ancak Kretase’de çok az Nümmilit ve Rudist

kavkılarının bulundu�u ve bunların üzerine ise Eosen fili�i ve Fara�a peridotitlerinin

geldi�ini belirtmi�tir.

Ternek (1957), Adana havzasında yapmı� oldu�u Jeolojik çalı�masında, Alt

Miyosen formasyonları ve bunların di�er formasyonlar ile olan ili�kilerini ve

bölgenin petrol olanaklarını incelemi�tir. Çalı�macı Paleozoyik ve Miyosen ya�lı

formasyonlarının petrol emareleri içerdi�ini belirtmi�tir. Alt Miyosen ya�lı

formasyonların ana kaya ve hazne kaya karakterli; Orta Helvesiyen ya�lı kum ve

kalkerler ile Tortoniyen ya�lı kumların hazne kaya; Alt-Üst Helvesiyen ya�lı Marn

ile Tortoniyen ya�lı marnlı serilerin örtü tabakası karakterli olaca�ını bildirmi�tir.

Adana baseninde petrolün resifal olu�umlarda, teraslarda, gömülü tepe sırtları

civarındaki stratigrafik, tektonik kapanlarda aranması gerekti�ini belirtmi�tir.

Schmidt (1961) Adana bölgesinin genel stratigrafisi çalı�ılarak 47 adet kaya

stratigrafisi birimi tanımlamı�tır. Yapılan çalı�malar sonucunda Bulgurda� petrol

sahasını belirlemi�tir. Bu çalı�malar sonucunda Bulgurda� Petrol sahasını saptayarak

petrolün gömülü tepeyle stratigrafik kapanlarda olabilece�ini belirtmi�tir.

Özgül ve di�. (1973), Do�u Toroslar’da Kambriyen-Tersiyer zaman

arasındaki birimleri inceleyen çalı�macılar, bölgenin Kambriyen’den Lütesiyen’e

2. ÖNCEK� ÇALI�MALAR Mehmet GÖK

5

kadar dü�ey salınım hareketleri etkisinde kaldı�ını, Lütesiyen sonrasında ise sıkı�ma

tektoni�ine ba�lı olarak bölgede kıvrım ve ters fayların geli�ti�ini belirtmi�lerdir.

�lker (1975), Adana havzasının kuzeybatı kesiminin jeolojisini inceleyen

çalı�macı bölgede Paleozoyik’ten Kuvaterner’e de�i�en ya� aralı�ındaki birimleri

tanımlayarak bölgenin 1/50.000 ölçekli jeoloji haritasını yapmı�tır. Ayrıca bu

çalı�mada bölgenin petrol olanaklarını da incelemi�tir. Çalı�mada Paleozoik’te fosilli

Permiyen mostraları, Mesozoyik’te Yavça Formasyonu dı�ında üç �erit halinde

uzanan kalın karbonat istifinin varlı�ını i�aret etmi�tir. Yavça formasyonunun

detritik-karbonatlardan olu�tu�unu ve Permiyen-Mesozoyik ya�lı kireçta�ları ile

ultrabazik kayaları açısal uyumsuz olarak örttü�ünü belirtmi�tir. Senozoyik’te ise Alt

Eosen’in varlı�ı gösterilmi� olup, Alt Miyosen’de Sebil, Gildirli, Karaisalı, Orta

Miyosen de; Güvenç, Alibeyli, Cingöz; Üst Miyosen’de Kuzgun, Memi�li, Sucular

formasyonları ile Pliyosen’de Handere formasyonlarını tanımlamı�tır.

Demirta�lı (1976), Toros ku�a�ının petrol potansiyelinin belirlenmesi

amacıyla yaptı�ı çalı�mada, Orta-Batı Toroslar’da ortaya çıkan ve petrol bulguları

içeren Paleozoyik-Mesozoyik ya�lı kireçta�larını Teke Torosu kesiminde büyük

ölçüde örtülü oldu�unu saptamı� ve sonuçta; Toros ku�a�ının her bir bölümünün

petrol potansiyeli açısından ayrı bir önem ta�ıdı�ını belirtmi�tir.

Tekeli (1980), Do�u Toroslar’da yapmı� oldu�u ara�tırmalar sonucunda,

Alada�ların yapısal evriminde ba�lıca üç farklı evrenin varlı�ından söz etmi�tir.

Buna göre bölgenin üst Triyas-Alt Kretase döneminde duraylı bir kıta kenarı

olmasına ra�men, Senoniyen’de kıta kenarının bozuldu�u ve ilk ofiyolit yerle�iminin

gerçekle�ti�ini, Maestrihtiyen’de ise Senoniyen havzasının kompresyonel kuvvetler

etkisiyle sıkı�tı�ını ve buna ba�lı olarak temeliyle birlikte naplı bir yapı kazandı�ını

belirtmi�tir.

Ü�enmez (1981), Belemedik ve civarında yaptı�ı incelemesinde Paleozoyik-

Mesozoyik ya�lı Belemedik-Erik, Üst Kretase-Oligosen ya�lı Akda� ve Miyosen

ya�lı Gülekda�ı formasyonları ile Kuvaterner’de alüvyon bre�ini ayırtlayarak

bölgenin 1/25.000 ölçekli jeoloji haritasını yapmı�tır.

Ü�enmez (1982), Çalı�macı “Pozantı (Adana) güneyindeki Gülek Da�ı

Miyosen karbonat istifinin sedimantolojisi” adlı incelemesinde, arazi ve laboratuvar


6

yöntemleri yardımıyla bölgede yer alan kireçta�larını mikrofasiyes bazında

ayırtlamı�tır. Bölgede yer alan kireçta�larını ba�lıca vaketa�ı, istifta�ı, tane destekli

istifta�ı, ba�lamta�ı, forominiferli-algli istifta�ı olmak üzere altı mikrofasiyese

ayırtlanabilmi�tir.

Nazik ve Toker (1986), Karaisalı yöresinde Güvenç formasyonunda

planktonik foraminiferlere dayanarak yaptı�ı biyostratigrafik incelemede birim

içinde saptadı�ı 22 planktonik foraminifer ve ayırtladı�ı biyozonlar ile çökelin

Langhiyen-Serravaliyen ya�ında oldu�unu saptamı�tır.

Yalçın ve Görür (1984), Adana havzasının sedimantolojik evrimi üzerinde

yaptıkları çalı�mada Havzadaki Neojen istifinin Burdagaliyen-güncel ya� aralı�ında

farklı fasiyeslerde çökeldi�ini, denizel çökelmenin Kuvaterner’de büyük ölçüde sona

ermi� oldu�unu bildirmi�lerdir.

Yeti� ve Demirkol (1984), Adana Baseni’nin kuzey-kuzeybatısının

stratigrafisine ili�kin gözlemlerde bulunmu�lardır. Bazı yazarlarca öne sürülen Adana

Havzası çökel istifinin Burdagaliyen-Güncel aralı�ında duruldu�u temasına de�inen

yazarlar, bölgenin ya�ının Oligosen belki de Üst Eosen’e indirmek için elde yeterli

veri olmadı�ını, ancak Adana Havzası kuzeyinde denizel Lütesiyen mostralarının

bulundu�unu ve bu birimlerin üzerine ise karasal nitelikli Oligosen çökellerinin

uyumsuzlukla geldi�i sonucuna ula�mı�lardır.

Lagap (1985), Kıralan-Karakılıç-Karaisalı civarında yaptı�ı çalı�masında

Paleozoyik ya�lı, Yerköprü ve Yellikaya formasyonlarını ilk kez adlandırılmı�tır.

Çalı�macı ayrıca Mesozoyik ya�lı Demirkazık, Senozoyik ya�lı Gildirli, Kaplankaya

ve Güvenç formasyonları ile Karaisalı kireçta�ı, alüvyon, taraça ve traverten

birimlerini ayırtlamı�tır.

Tanar (1985), Körlü (Tarsus-Mersin) ve civarında yaptı�ı çalı�masında

Karaisalı, Kuzgun formasyonları ve Memi�li üyesinin kapsadıkları Molluska

faunasına göre incelemi�tir.

Ünlügenç (1986), Kızılda� Yayla (Adana) dolayında yaptı�ı çalı�mada

bölgenin ayrıntılı jeolojik incelemesini yapmı�tır. Çalı�mada bölgedeki birimler

allokton, paraotokton ve otokton konumlu birimler olarak üç farklı grupta

toplamı�tır. Permokarbonifer ya�lı Karahamzau�a�ı formasyonu ile Mesozoyik ya�lı


7

Demirkazık kireçta�ı ve Yavça formasyonunun paraotokton, Kızılda� melanjı ve

Fara�a ofiyolitinin ise allokton konumlu oldu�unu belirtmi�tir. Bölgedeki otokton

birimler ise Tersiyer ya�lı Gidirli ve Kaplankaya formasyonları ile Karaisalı kireçta�ı

ile temsil edildi�ini belirtmi�tir. Ayrıca bölgede ilk kez Permo-Karbonifer ya�lı

Karahamzau�a�ı formasyonu ile Üst Kretase (Mestrihtiyen) ya�lı Kızılda� melanjını

ilk kez adlandırmı�tır.

Yeti� ve Demirkol (1986), “Adana Baseni Batı Kesiminin Detay Jeoloji

Etüdü” ba�lıklı çalı�malarında Adana Baseni’nin temelini Paleozoyik ya�lı Yerköprü

ve Karahamzau�a�ı formasyonlarının olu�turdu�unu, allokton konumlu Kızılda�

melanjı ve Fara�a ofiyolitinin ise bölgeye Mastrihtiyen’de yerle�ti�ini belirtmi�lerdir.

Senezoyikte ise Tersiyer ya�lı birimlerin düzensiz bir paleotopo�rafya üzerine

çökelmi� olduklarını belirtmi�lerdir.

Ayhan ve Lengeranlı (1986), Alada�lar’ın orta ve kuzey kesimlerinin

ayrıntılı jeoloji haritasını yapmı�, Yahyalı, Siyah Alada� ve Minaretepeler naplarının

tektono-stratigrafik özellikleri ile Ba�yayla ofiyolitli karı�ı�ı ve Yahyalı granotoidini

ayrıntılı olarak incelemi�lerdir. Alada�lar’da ayırtlanan tüm formasyon ve üyeleri

Toroslar’daki benzer olu�uklarla dene�tirmi�lerdir.

Yeti� (1988b), Kozan N34 paftası ve civarını kapsayan yakla�ık 3000 km2.lik

bir alanda Adana Baseni Tersiyer istifinin (Oligosen-Pliyosen) stratigrafik

reorganizasyonunu gerçekle�tirmi�tir. Bu çalı�mada Schmidt (1961)’in aynı basen

içinde ayırtladı�ı 47 litostratigrafik birimi 12 temel birime indirmi�tir. Çalı�macı

Adana Baseni Tersiyer istifinde pre-transgresif, transgresif ve regresif olmak üzere

ba�lıca üç ana dönem ayırlamı�tır. Yazar Pre-transgresif dönemin düzensiz

paleotopo�rafik çukurlukları dolduran, Oligosen-Alt Miyosen ya�lı, karasal Gildirli

ve gölsel Karsantı formasyonları ile; Miyosen denizi transgresif döneminin, sı�

deniz-plaj karekterli kırıntıları içeren Kaplankaya, resifal karbonatlardan olu�an

Karaisalı, Pelajik foraminiferli, derin denizel Güvenç ve türbiditik Cingöz

formasyonları ile ve son olarak regresif dönemin ise basenin sı�la�masını karakterize

eden sı� denizel-karasal nitelikli çökellerden olu�an Kuzgun (Kuzgun, Salba� Tüfit

ve Memi�li üyeleri) ve Handere (Gökkuyu Jips üyesi) formasyonları ile temsil


8

edildi�ini bildirmi�tir. Ayrıca Adana Baseni Tersiyer �stifinin, Kuvaterner’e ait

taraça-kaliçi olu�umları tarafından örtüldü�ü de bu çalı�mada yer almaktadır.

Ünlügenç ve di�. (1990), Çalı�macılar Adana Baseninin do�u ve batı

bloklarını inceleyerek do�u blokta; temeli Karbonifer ya�lı Karahamzau�a�ı

formasyonunun olu�turdu�u, bu birim üzerine uyumsuz olarak Jura-Kretase ya�lı

Demirkazık formasyonunun geldi�ini ve bu birim üzerine bindirme ile Kızılda�

melanjı ve Fara�a ofiyoliti geldi�ini, bunlarında üzerine uyumsuz olarak Eosen-

Oligosen ya�lı Karsantı formasyonunun geldi�ini, bu formasyon üzerinede bir biriyle

uyumlu Kaplankaya, Karaisalı, Cingöz, Güvenç, Kuzgun, Handere formasyonlarının

uyumsuz olarak geldi�ini, en üstte ise alttaki birimlerin üzerine uyumsuz olarak

gelen Taraça ve Alüvyonların yer aldı�ını belirlemi�lerdir. Batı blokta; temeli

Devoniyen ya�lı Yerköprü formasyonunun olu�turdu�unu, üzerine Karbonifer ya�lı

Karahamzau�a�ı formasyonunun geldi�ini, bu birim üzerine uyumsuz olarak Jura-

Kretase ya�lı Demirkazık formasyonunun geldi�ini, bunuda üzerine uyumlu olarak

Yavça formasyonunun yerle�ti�i ve bu birim üzerine bindirme ile Kızılda� melanjı

ve Fara�a ofiyoliti geldi�ini, bunlarında üzerine de bir biriyle uyumlu Gildirli,

Kaplankaya, Karaisalı, Cingöz, Güvenç, Kuzgun, Handere formasyonlarının

uyumsuz olarak geldi�ini, en üstte ise alttaki birimlerin üzerine uyumsuz olarak

gelen Taraça ve Alüvyonların yer aldı�ını belirlemi�lerdir.

Ünlügenç ve Demirkol (1991), Çalı�macılar Adana ilinin yakla�ık 100 km

KKD’sunda yer alan Karsantı, Akdam ve E�ner arasında kalan bölgenin jeolojisini

inceleyerek bölgede yer alan birimleri ba�lıca paraotokton, allokton ve otokton

olarak sınıflandırılmı�lardır. Çalı�macılara göre paraotokton olarak kabul edilen

temel Devoniyen ya�lı Yerköprü ve Permo-Karbonifer ya�lı Karahamzau�a�ı

formasyonlarından olu�makta olup, Mesozoyik ya�lı Demirkazık kireçta�ı ve Yavça

formasyonları tarafından açısal uyumsuzlukla üzerlenmektedir. Üst Kretase ya�lı

Kızılda� melanjı ve Fara�a ofiyoliti ise bölgedeki allokton birimler olarak

tanımlanmı�tır. Bölgede yer alan Tersiyer birimleri ise Adana Baseni’nin do�u

kanadının uzantısı olarak de�erlendirilmi� ve otokton konumlu olarak rapor

edilmi�tir.


9

Uçar (1991), Tarsus kuzeyinde yeralan Bucak ve Çokak yerle�keleri

civarında Yüksek Lisans Tezini hazırlamı� olup, “Bucak-Çokak (Tarsus kuzeyi)

alanının stratigrafisi” adlı tez çalı�masında farklı stratigrafik dizilim ve yapısal

konum sunan; Paleozoyik ve Mesozoyik’te birer; Senozoyik’te ise be� formasyon

ayırtlamı�tır. Yazara göre bu birimler sırasıyla temeli olu�turan Permo-Karbonifer

ya�lı �elf ve sı� denizel özellikli Karahamzau�a�ı ve bunu açısal uyumsuzlukla

üzerleyen Üst Triyas-Kretase ya�lı sı� denizel nitelikli Demirkazık formasyonlarıdır.

Bu birimlerin üzerine ise Tersiyer istifi olu�turan Oligosen-Alt Miyosen ya�lı karasal

Gildirli, Alt-Orta Miyosen ya�lı sı� denizel Kaplankaya ile resifal Karaisalı ve Orta

Miyosen ya�lı derin denizel Güvenç formasyonlarının açısal uyumsuz olarak geldi�i,

Kuvaterner’in ise taraça ve kaliçi ile temsil edildi�ini belirtmi�tir.

Av�ar (1992), Namrun (�çel) yöresi paleojen çökellerinde bulunan bentik

foraminifer faunasının sistematik incelemesini yaparak bölge paleontolojisi hakkında

önemli bilgi sunmu�tur. Yörede Üst Kretase, Paleojen ve Neojen ya�lı kaya birimleri

yüzeylemektedir. Bölgede Üst Kretase ya�lı birimlerin üzerine uyumsuzlukla Üst

Paleosen ya�lı çökellerin geldi�ini belirten yazar, Paleosen çökelleri içerisinde

�lerdiyen’i veren foraminifer türleri tanımlamı�tır. Alt Eosen çökelleri �lerdiyen ya�lı

çökeller üzerine uyumlu olarak gelmektedir. Alt Eosen çökelleri içerisinde Alveolin

ve Nümmilites türleri tanımlamı�tır. Orta Eosen ya�lı çökeller, Alt Eosen ya�lı

çökellerin üzerine uyumlu olarak geldi�ini belirten yazar, Orta Eosen çökelleri

içerisinde çe�itli Alveolin ve Nümmilites türleri tanımlamı�tır. Lütesiyen çökellerinin

de Neojen ya�lı birimler tarafından uyumsuzlukla örtüldü�ünü rapor etmi�tir.

Özalp (1992), “Gülek-Çamalan (Tarsus) Alanının Stratigrafisi” isimli

Yüksek Lisans Tezi kapsamında yaptı�ı çalı�malar sonucunda Üst Triyas-Kretase

ya�lı; Demirkazık formasyonu, Oligosen-Alt Miyosen ya�lı; karasal nitelikli Gildirli

formasyonu, Alt-Orta Miyosen ya�lı; Kaplankaya formasyonu ve Karaisalı kireçta�ı,

Pliyosen ya�lı; Gülek çakılta�ı birimlerini ayırtlamı�tır. Bölgede temeli, ba�lıca

karbonat yapılı�lı, sı� denizel Demirkazık formasyonunun (Üst Triyas-Kretase)

olu�turdu�unu, Mesozoyik temel üzerine Tersiyer istifin açısal uyumsuzlukla

geldi�ini, istifin tabanında, Miyosen öncesi düzensiz topo�rafyanın vadi ve

çukurlarını dolduran, karasal nitelikli Oligosen-Alt Miyosen ya�lı Gildirli


10

formasyonunun bulundu�unu, Alt-Orta Miyosen ya�lı, sı� deniz-plaj kırıntılarında

olu�an Kaplankaya, resifal karbonatlardan olu�an Karaisalı ve derin denizel �eyl ve

marndan olu�an Güvenç formasyonlarının, Gildirli formasyonu üzerine uyumlu bir

�ekilde geldi�ini açıklamı�tır. Bölgede Tersiyer istifinin tabanını alttaki birimler

üzerine açısal uyumsuz olarak gelen Pliyosen ya�lı, karasal nitelikli Gülek çakılta�ı

olu�turur.

Uçar (1997), Gülek-Pozantı-Kamı�lı dolayının Stratigrafik ve Sedimanter

Petrografik incelemesi adlı doktora çalı�masında Ecemi� Fay Ku�a�ını kapsayan

bölgenin stratigrafik, sedimantolojik, sedimanter petrografik ve tektonik amaçlı

incelemesini yapmı�, bölgedeki birimlerin litostratigrafik ve kronostratigrafik

konumları, sedimanter birimlerin çökelme ortamları ile bölgedeki tektonik ve yapısal

unsurlarını ortaya koymu� olup, Ecemi� Fay Ku�a�ının do�u ve batı blo�una ait

birimler ile Ecemi� Fay Ku�a�ı içerisindeki birimleri ayırtlayarak birbirleri ile korele

etmi�tir.

Ta� (2001), Çalı�macı Ecemi� Fay Ku�a�ı üzerinde yer alan Gülek-Ardıçlı

köyleri civarının detay stratigrafik incelemesini yapmı�tır. Çalı�ma alanı do�u ve batı

blok olmak üzere ba�lıca iki blokta incelenmi� olup, batı blokta temeli Permiyen

ya�lı Bolkarda� mermeri olu�turmaktadır. Do�u blokta ise temeli olu�turan Üst

Triyas-Jura Kretase ya�lı Demirkazık formasyonu üzerine sırasıyla Oligosen-Alt

Miyosen ya�lı Gildirli, Miyosen ya�lı Kaplankaya ve Karaisalı formasyonları

gelmektedir. Bölgedeki en genç çökelimi ise Pliyosen ya�lı Gülek çakılta�ı ve

Kuvaterner ya�lı alüvyon ve taraça türündeki olu�uklar temsil etmektedir.

Aydo�du (2002), “Bo�azpınar-Sandal (�çel) Dolayının Stratigrafisi” adlı

Yüksek Lisans Tez çalı�masında Mesozoyik ve Senozoyik ya� aralı�ında be� farklı

litostratigrafi birimi ayırtlamı�tır. Bölgede temeli Mesozoyik’e ait Üst Triyas-Jura-

Kretase ya�lı Demirkazık formasyonu olu�turmaktadır. Bu birimin üstüne açısal

uyumsuzlukla gelen Oligosen –Alt Miyosen ya�lı genellikle paleotopo�rafik

çukurları dolduran karasal nitelikli çakılta�ı, kumta�larından olu�an Gildirli

formasyonu, üzerine uyumlu olarak çakıllı-kumlu-siltli kireçta�ı ve marn litolojileri

içeren Alt-Orta Miyosen ya�lı Kaplankaya formasyonu ve Kaplankaya formasyonu


11

ile yanal ve dü�ey geçi�li Karaisalı formasyonunun geldi�ini ve bölgenin en genç

çökelimin ise Kuvaterner ya�lı alüvyonlar oldu�unu belirtmi�tir.


12


�ek

il 2.

1. S

trat

igra

fik

kore

lasy

on ç

izel

gesi

.

13

3. MATERYAL VE METOD

3.1. Materyal

�nceleme alanı Mersin iline ba�lı Çamlıyayla ilçesinin güneydo�usunda

bulunan Atda�ı ve güney civarlarını kapsayan Kozan N33 – d2 ve d3 paftaları

içerisinde kalmaktadır. Bölge Ecemi� fay ku�a�ının uzanımında oldu�undan, bölgede

yapılacak jeolojik amaçlı çalı�malar önem ta�ımaktadır.

Sarp bir topo�rafyaya sahip olan çalı�ma alanı yo�un çam a�açlarından

olu�an bitki örtüsüyle yayla turizminin geli�mesine ve günübirlik piknikçilerin u�rak

yeri olmasına neden olmu�tur. Çalı�ma alanı içerisinde yer alan ba�lıca yerle�im

yerleri; Çamlıyayla (A1-2), Belçınar Köyü (D3), Fakılar Köyü (D1), At Da�ı

Mahallesi (E3), Çi�rin (G5), Karain (B8-9), Sarıkavak Köyü (F9)’ dır. Belirtilen bu

yerle�im yerleri arasında derin vadiler ile bu vadilerden akan çe�itli büyüklükteki

dereler bulunmaktadır.

Çalı�ma alanında ziraat amacıyla ekilebilen alanlarda özellikle kiraz, �eftali,

üzüm yeti�tirilmektedir. Bölgedeki bir di�er geçim kayna�ı ise yayla turizmi ve

tavuk üretim çiftlikleridir.

Bölgeye ula�ım Pozantı-Adana otoyolu ve Tarsus üzerinden geçen tali

yollarla sa�lanmaktadır. Bölge içerisinde köy, mahalle ve yaylalara ula�ım için

yeterli sayıda asfalt ve stabilize yol ile ormanlık alanlar için ise orman yoları

bulunmaktadır.

3.2. Metod

Yüksek lisans tezi olarak yapılan bu ara�tırma Mersin iline ba�lı Çamlıyayla

ilçesinin do�usunda bulunan Atda�ı ve güney civarını kapsamaktadır. Bu çalı�ma

saha öncesi, saha, laboratuvar, de�erlendirme ve tez yazım çalı�maları olarak 4

a�amada gerçekle�mi�tir.

3. MATERYAL VE METOD Mehmet GÖK

14

3.2.1. Saha Öncesi Çalı�malar

Çalı�manın bu evresinde öncelikle çalı�ma alanı ile ilgili olarak daha önce

yapılmı� olan ara�tırmalar incelenerek, literatür taraması yapılmı�tır. Böylece

çalı�ma alanının jeolojisi ile ilgili olarak çe�itli fikir ve öngörüler elde edilerek

arazide yapılacak çalı�malara ili�kin yakla�ımlarda bulunulmu�tur. Daha sonra

sahada yapılacak i�lerle ilgili olarak planlamalar gerçekle�tirilmi� olup, saha

çalı�malarında gerekli olan 1/25.000 ölçekli topo�rafik harita ve benzeri materyaller

temin edilmi�tir.

3.2.2. Saha Çalı�maları

2005 yılı yaz aylarını kapsayan sürede gerçekle�tirilen ve bu çalı�manın en

önemli bölümünü olu�turan arazi çalı�maları sırasında öncelikle sa�lıklı bir �ekilde

arazi gözlemleri yapılmı� ve gözlenebilen tüm verilerin toplanmasına çalı�ılmı�tır.

Yapılan gözlemler sırasında, arazide yüzlek veren birimlerden nokta örnekler alınmı�

olup, bu örneklerden sadece fosil bulgusu elde edilenlere tezde de�inilmi�tir. Elde

edilen bu gözlemler ve de�erlendirmeler ı�ı�ında çalı�ma alanının fasiyes ayırdımına

dayalı 1/25.000 ölçekli ayrıntılı jeoloji haritası yapılmı�, belirlenen farklı

formasyonlardan örnekler derlenmi�, petrografik ve paleontolojik çalı�malarında

deste�i ile çalı�ma alanında gözlenen tüm birimlerin stratigrafik, sedimanter ve

petrografik özellikleri ortaya konulmu�tur.

3.2.3 Laboratuvar Çalı�maları

Labaratuvar çalı�maları sırasında arazide alınan örneklerden ince kesit

yapılmı�tır. Yapılan bu kesitlerden “Mersin Ofiyolit Melanjı” Dr. Ömer Faruk

ÇEL�K (Kocaeli Üniversitesi) ile birlikte mikroskop altında petrografik olarak

incelenmi�, di�er numuneler ise paleontolojik açıdan incelenmi�tir. �ncelenen ince

kesitlere tezde de�inilmi�tir.


15

3.2.4. De�erlendirme ve Tez Yazım Çalı�maları

Arazi öncesi, arazi ve laboratuvar çalı�maları sonucunda elde edilen tüm

veriler de�erlendirilmi�tir. Bu veriler ı�ı�ında bölgenin stratigrafik konumunu ortaya

koyan, yapılan harita, kesit, diyagram ve tablolar ile çizilen �ekiller ve araziden

alınan görüntüler yardımıyla, çalı�ma alanının detay jeolojisini içeren ve Çukurova

Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü tez yazım kurallarına ba�lı kalınarak yazılan bir

Yüksek Lisans Tezi hazırlanmı�tır. Çalı�manın bu a�aması yakla�ık 3 aylık süreç

içerisinde gerçekle�tirilmi�tir.


16

4. ARA�TIRMA BULGULARI

Çalı�ma alanı Orta ve Do�u Toroslar arasındaki sınır zonunda yer almaktadır.

Ecemi� Fay Ku�a�ının parçası olan birçok fay belirlenerek haritaya i�lenmi�tir.

Bölge Ecemi� fay ku�a�ının etkisi altında oldu�undan bölgede yapılacak jeolojik

amaçlı çalı�malar özel önem ta�ımaktadır.

Yukarıda tanımlanan alanda yapılan bu çalı�mada Mesozoyik ve Senozoyik

ya� aralı�ında yedi farklı litostratigrafi birimi ayırtlanmı�tır. Bölgede temeli

Mesozoyik’e ait Üst Triyas-Jura-Kretase ya�lı ba�lıca kireçta�ı, dolomit ve dolomitik

kireçta�ı litolojili Demirkazık formasyonu olu�turmaktadır. Bu birim üzerine çalı�ma

alanında Gökyar Tepenin güneybatısında (C6) çok küçük bir alanda faylanma

sonucunda meydana gelen dü�me nedeniyle Mersin Ofiyolitine rastlanılmı�tır.

Demirkazık kireçta�larının üzerine açısal uyumsuzlukla Senozoyik’e ait Paleosen-

Eosen ya�lı tabanda çakılta�ı ile ba�layıp üste do�ru kumta�ları, çakıllı kumta�ları ve

en üstte kireçta�larının bulundu�u Kaleboynu formasyonu gelmektedir. Kaleboynu

formasyonu Tersiyer istifinin tabanını olu�turmaktadır. Bu birimin üzerine uyumsuz

olarak Gildirli formasyonu gelmekte olup, karasal nitelikli çakılta�ı, kumta�ı, siltta�ı

ve çamurta�ı ardalanmasından olu�maktadır. Bu birimin üzerine uyumlu olarak

çakıllı-kumlu-siltli kireçta�ı ve marn litolojileri içeren Alt-Orta Miyosen ya�lı

Kaplankaya formasyonu ve Kaplankaya formasyonu ile yanal ve dü�ey geçi�li bir

dokanakla, algli, mercanlı, ekinidli, lamellibran�lı, resifal nitelikli kireçta�larından

olu�an Alt-Orta Miyosen ya�lı Karaisalı formasyonu gelmektedir. Bölgede gözlenen

en genç çökelim Kuvaterner ya�lı alüvyonlar ile temsil edilmektedir.

Ayırtlanan litostratigrafi birimlerinin özellikleri ve birbirleriyle olan dokanak

ili�kileri Genelle�tirilmi� Stratigrafi Kesitinde sunulmu�tur (�ekil 4.1.)

4. ARA�TIRMA BULGULARI Mehmet GÖK

17

ÜST

S�S

TEM

S�S

TE

M

SE

R�

FORM

ASYO

N

L�T

OLO

J�

A Ç I K L A M A L A R

KUVATERNER

M E

S O

Z O

Y �

KS

E N

E Z

O Y

� K

TR�Y

AS

JU

RA

KR

ETA

SE

T E

R S

� Y

E R

ÜST

ALTORTAÜST

ALT

ÜST

PA

LE

OS

EN

EO

SE

NO

L�G

OS

EN

ALT

-OR

TA M�Y

OS

EN

Dem

irkaz

ık Fo

rmas

yonu

(TRJ

Kd)

Mersin Ofi.(Mof)

Çak

ılta�

ı-K

umta�ı

-Kire

çta�

ıG

ildir

li Fo

rmas

yonu

(Tg

i)

Kaplanka

ya F

or.

(Tkp

)

Karais

alı Fo

r.

(Tka

)

Alüvyon(Qal)

Dolomit: Ayrı�ma yüzeyi grimsi beyaz, taze kırık yüzeyi koyu gri, orta-kalın tabakalı, sert sa�lam dayanıklı, kırık ve çatlaklarkalsit dolgulu.

Kireçta�ı: Ayrı�ma yüzeyi gri,taze kırık yüzeyi koyu gri, sertsa�lam dayanıklı. Mikritik yapılı.

Tektonik Dokanak

Ofiyolit: Ayı�ma yüzeyi ye� il ve kahverengi, taze kırık yüzeyiye�ilin tonları. Dünit

Diskordans

Çakılta�ı: Ofiyolit malzeme ve kireçta�larından olu�uyor.Kırmızımsı renk tonu ve yuvarlak taneler ile belirgindir.

Kumta�ı: Bol miktarda Nümmilites ve Assilina fosilleri içermekte.Sarımsı krem renkli, taze kırık yüzeyi krem-bej, orta tabakalı.

Kireçta�ı: Ayrı�ma yüzeyi gri, taze kırık yüzeyi krem, sert sa�lamdayanıklı, bol Nümmilites fosili içermekte.

Diskordans

Çakılta�ı: Koyu gri-kahve renkli, 3-50 cm boyutlu, kötü boylanmalı, az yuvarlakla�mı� ve polijenik elemanlı, kum matriksli, orta derecede tutturulmu� ve masif görünümlü.

Kumlu-Siltta�ı: Sarımsı kahve rankli,ince taneli, karbonatçimentolu, iyi boylanmalı,ince ve yeryer çapraz tabakalı,yuvarlak,polijenik elemanlı, yer yer siltta�ı arabantlı.

Çakılta�ı-Kumta�ı: Sarımsı kahve renkli, kireçta�larından türeme taneler içermekte formasyonun tabanını olu�turmakta.

Siltta�ı: Ayrı�ma yüzeyi sarımsı bej, taze kırık yüzeyi bej,ince-orta tabakalı, iyi boylanmalı yuvarlak taneli.

Resifal Kireçta�ı: Ayrı�mı� yüzeyi gri-bej, taze kırık yüzeyipembemsi sarı, masif görünümlü, sert sa�lam dayanıklı.

DiskordansÇakılta�ı-Kumta�ı: Kireçta�ı, ofiyolit vb. birimlerden olu�uyor.

�ekil 4.1. Çalı�ma alanının genelle�tirilmi� stratigrafi kesiti.


Kal

eboy

nu F

orm

asyo

nu

(Tkb

)

Uyumsuzluk

18

4.1. Stratigrafi

Çalı�ma alanında Mesozoyik’te iki, Senozoyik’te be� olmak üzere toplam

yedi adet litostratigrafi birimi ayırtlanmı�tır. Bu birimlerin stratigrafik,

sedimantolojik, petrografik, paleontolojik özellikleri ile olan konumları a�a�ıya

çıkarılmı�tır.

4.1.1. Mesozoyik

Çalı�ma alanında Mesozoyik’te iki adet litostratigrafi birimi ayırtlanmı� olup,

bu birimler Üst Triyas-Jura-Kretase ya�lı ve ba�lıca kireçta�ı, dolomit ve dolomitik

kireçta�ı yapılı�lı Demirkazık formasyonu ve Üst Kretase ya�lı Mersin ofiyolitli

melanjıdır.

4.1.1.1. Triyas-Jura-Kretase

4.1.1.1.(1) Demirkazık Formasyonu (TrJKd)

Ecemi� Fay Ku�a�ı’nın D-KD’sunda geni� alanlar boyunca yayılım sunan

açık-koyu gri renkli, orta kalın katmanlı, Involutina sp. ve alg dı�ında kıt

mikrofosilli, ço�unlukla mikritik yapılı�lı kireçta�ı istifine Yeti� (1978 a, b)

Demikazık kireçta�ı adını vermi�tir. Demirkazık kireçta�ı adı daha sonra ba�ta Yeti�

(1988 a, b) olmak üzere pek çok çalı�macı tarafından Demirkazık formasyonu olarak

de�i�tirilmi�tir. Bu çalı�mada da, dolomitik ve dolomitik kireçta�ları litolojisine

sahip olan birim Demikazık Formasyonu olarak tanımlanmı�tır.

Demirkazık Formasyonu çalı�ma alanında geni� alanda yüzlekler

vermektedir. Yüzleklerin oldu�u ba�lıca alanlar, Gökyar Tepe (C6), Körmenli

(Karain)’in güneyi (C9), Çamlıyayla’nın güneyi (B4), Kabaardıç Tepe’nin güney ve

güneydo�usu (D9) dur.


19

Genel olarak akarsu yatakları ve benzeri a�ınma alanlarında yüzlek veren

birim sarp topo�rafyası ve açıktan koyuya kadar de�i�en tonlardaki gri rengiyle

belirgindir (Foto. 4.1.).

Demirkazık formasyonu genel olarak dolomit, dolomitik kireçta�ı ve mikritik

kireçta�ı litolojilerini içermektedir. Çalı�ma alanında birimin görünür alt kesimlerini

dolomit ve dolomitik kireçta�ları olu�turmaktadır. Bu tabakanın ayrı�ma yüzeyi

grimsi beyaz, taze kırık yüzeyi gri, oldukça sert, sa�lam, dayanımlı, mikritik dokulu

çatlaklı ve kırıklı, çatlak ve kırıkları kalsit dolguludur.

+-

TRJKd

Qal

+-

TRJKd

Qal

Foto.4.1. Demrkazık Formasyonu (TRJKd)nun Gökyar Tepe civarında fay düzlemi boyunca görünü�ü (GD’dan KB’ya bakı�).


20

4.1.1.2. Üst Kretase

4.1.1.2.(1). Mersin Ofiyolitli Melanjı (Kmof)

Mersin Ofiyolit Melanjı literatürde de�i�ik adlarla anılmaktadır. Örne�in

Tepeköy Türlüsü (Yaman, 1991). Bu çalı�mada kullanılan Mersin Ofiyolitik Melanjı

terimi ilk kez �enol ve di�. (1995) tarafından kullanılmı�tır. Açlan (1995) çalı�ma

alanının güneyinde yapmı� oldu�u çalı�mada Mersin Ofiyoliti adını kullanmı�tır.

Çalı�ma alanında bu birimin içerisinde yer yer sedimanter bloklar gözlendi�inden

Mersin Ofiyolitli melanjı adı kullanılmı�tır. Birimin daha ya�lı birimler üzerine

tektonik dokanakla geldi�i daha önceki ara�tırmalarda belirtilmi�tir. Çalı�ma

alanında Gökyar Tepenin güneyinde (C6) faylanma ile dü�en blok üzerinde çok

küçük bir alanda gözlenmektedir (Foto 4.2). Altta Triyas-Jura-Kretase ya�lı

Demirkazık formasyonu yer almakta olan haritalama alanının güney batısında ise

yine Demirkazık formasyonu üzerine tektonik dokanak ile gelmektedir.

Foto 4.2. Gökyar Tepenin Güneyinde Mersin Ofiyolit Melanjının (KMof) Demikazık Kireçta�ı (TRJKd) ile dokanak ili�kisi. (GD’dan KB’ya bakı�).


21

Üst dokana�ı çalı�ma alanında görülmemektedir (Foto 4.3). Ayrı�ma yüzeyi

ye�il , kahverengi tonlarda, taze kırık yüzeyi ye�ilin tonları ve kahverengidir. Çe�itli

ara�tırmacılar tarafından birimin yerle�im ya�ı Üst Kretase olarak belirtmi�tir.

(Juteau,1980; Açlan,1995) (Foto 4.4). Çalı�ma alanından alınan numunelerden elde

edilen ince kesit incelemesinde; serpantinle�mi� minerallerin bulundu�u, kayacın

büyük kesiminin kırıklı çatlaklı olivinlerden meydana gelmekte ve opak mineraller

içerdi�i gözlenmektedir. Opak mineraller ise ço�unlukla krom mineralleridir.

Serpantinle�mi� dünit, elek dokusu göstermektedir. Piroksenler ise %10’dan az olup

altere olmu�tur.

Foto 4.3 . Mersin Ofiyolit melanjının (Kmof) Gökyar tepe güneyinde (C6) görünü�ü (G’den K’e bakı�).

Foto 4.4. Mersin Ofiyolit melanjı (Kmof) ile Demirkazık kireçta�ları (TrJKd) nın Gökyar Tepe güneyindeki fay düzlemi boyunca görüntüsü (GD’dan KB’ya bakı�).


Kmof

22

4.1.2. Senozoyik

4.1.2.1. Tersiyer

Çalı�ma alanında Tersiyer dönemi içerisinde dört litostratigrafi birimi

ayırtlanmı�tır. Bu zaman dilimi içerisinde çökelen birimlerin tabanını; Paleosen-

Eosen ya�lı çakıllı kumta�ları, kumta�ları ve siltli kireçta�larından olu�an Kaleboynu

formasyonu olu�turmaktadır. Bu birimin üzerinde uyumsuz olarak Oligosen-Alt

Miyosen ya�lı karasal ortamda çökelen Gildirli Formasyonu bulunmaktadır. Gildirli

formasyonunun üzerine ise uyumlu olarak Alt-Orta Miyosen ya�lı sı� denizel

özellikli Kaplankaya formasyonu ve bu birimle yanal ve dü�ey geçi�li resifal

karekterli Karaisalı formasyonu gelmektedir.

4.1.2.1.(1). Kaleboynu Formasyonu (Tkb)

Ecemi� fay ku�a�ının do�u blo�unda Kaleboynu tepesinin güneybatısındaki

yüzlekte boz, orta kalın katmanlı, kumlu kireçta�ı, kumta�ı-çakılta�ı nöbetle�mesi

�eklinde devam eden bu birime ilk defa Yeti� ve Demirkol (1984) Kaleboynu

formasyonu adını vermi�lerdir. Bu çalı�mada da inceleme alanında da benzer

litolojik özellikler sunan birim için aynı adın kullanılması uygun görülmü�tür.

Çalı�ma alanında Atda�ı (E4), Belçınar (D4) in güney kesiminde, Kırıntı

mahallesinin (E5) batı kesiminde gözlenmektedir. Bu birimler bölgede Demirkazık

kireçta�ları üzerine uyumsuz olarak gelmektedir. Tabanda kireçta�larından türemi�

çakılta�ları, bunun üzerine kumta�ı, kilta�ı ve ayrı�mı� kumlu killi kireçta�ları

gelmektedir. Çakılta�larının ayrı�mı� yüzeyi kırmızımsı sarı, üste do�ru kumta�ları,

kilta�ları ve kumlu-killi kireçta�larının gri, taze kırık yüzeyi krem, ince -orta tabakalı,

yer yer sert sa�lam ve dayanıklıdır. Çakılta�ları içerisinde yer yer kumta�ı

merceklenmeleri gözlenmektedir (Foto. 4.5, 6). Av�ar (1992)’ın aynı bölgede yapmı�

oldu�u paleontoloji çalı�ması sonucunda tanımladı�ı fosiller birimin sı� denizel

ortamda çökeldi�ini göstermektedir.


23

Foto.4.5. Kaleboynu formasyonu içerisinde gözlenen kumta�ı merceklerinin görünümü.

Foto 4.6. Atda�ı Kahvesinin güneyinde Kaleboynu formasyonu içerisinde gözlenen kumta�ı merceklenmesi (GD’dan KB’ya bakı�).


24

Av�ar (1992) yılında aynı bölgede yapmı� oldu�u paleontoloji çalı�masında

a�a�ıdaki fosilleri ayırtlayarak birimin ya�ını Paleosen-Alt-Orta Eosen olarak

belirtilmi�tir.

Alveolina Subpyrenaica Leymerie,

Alveolina moussosulensis Hottınger,

Nummulites burdigalensis,

Lochartia hunti ovey,

Nummilites Lehneri Schaub

4.1.2.1.(2). Gildirli Formasyonu (Tgi)

Adana Baseni’nde gözlenen karasal, gel-git ile sı� denizel nitelikli Alt

Miyosen ya�lı çökeller Schmidt (1961) tarafından Gildirli Formasyonu olarak

ayırtlanmı�tır. Bu çalı�mada da karasal ortamda olu�an kötü boylanmalı çakılta�ları

Gildirli Formasyonu olarak adlandırılmı�tır.

Gildirli Formasyonu çalı�ma alanında Atda�ı’nın kuzey (F2) ve kuzeydo�usu

(G2, H3) ile Sarıkavak köyünün güneyinde (F9) yüzeylenmektedir. Gildirli

formasyonu genel olarak; çakılta�ı, kumta�ı ve siltta�ından olu�an bir litolojiye

sahiptir. Birimin tabanında iri blok boyutundan çok küçük çakıla kadar de�i�en

çakıllar kum matriksle çimentolanmı�tır (Foto 4.7.).


25

Foto 4.7. Gildirli Formasyonunun arazide genel görünü�ü.

Gildirli formasyonu kötü boylanmalı, Eosen fosilleri içeren ve Demirkazık

kireçta�larından kopan kö�eli çakıllardan olu�maktadır. Tabandaki iri çakıl taneleri,

üste do�ru daha küçük tanelere geçmektedir. Ayrı�mı� yüzeyi koyu gri taneli, taze

kırık yüzeyi koyu gri taneli sert sa�lam dayanıklı, orta kalın tabakalıdır. Arazide

koyu kahverengi ile kolayca ayırt edilebilmektedir (Foto 4.8.).


26

Foto 4.8. Fakılar Köyünün Güneydo�usunda (A1) Demirkazık Formasyonu (TrJKd) ve Gildirli Formasyonu (Tgi) arasındaki dokanak ili�kisi.

�nceleme alanında Gildirli formasyonuna ya� verebilecek her hangi bir fosil

bulgusuna rastlanılamamı�tır. Birim içerisinde Eosen’e ait Nümmilites’ler içeren

çakılta�larına rastlanılmı�tır. Bu bulgu birimin Eosen’den daha genç oldu�u

sonucunu ortaya çıkarmaktadır. Üzerine ise Alt-Orta Miyosen ya�lı, birbiriyle dü�ey

ve yanal geçi�li Kaplankaya ve Karaisalı formasyonları geldi�inden bu birime

Oligosen-Alt Miyosen ya�ı verilmi�tir (Ternek 1957; Schmidt, 1961; �lker, 1975;

Yeti�, 1978 a,b; Yeti� ve Demirkol 1984; Av�ar 1992). Kırmızımsı-kahve renk

birimin hakim renk tonu olup, çapraz tabakalı, a�ınmalı tabanlı dönemli, çok kötü

boylanmalı ve çok kıt fosil içermesi yanında hiç denizel fosil bulunmaması gibi


27

özellikleri Gildirli Formasyonunun akarsu ortamından çökeldi�i sonucunu

vermektedir.

Gildirli formasyonu, Schmidt (1961)’in, Adana Basenin’de Gildirli

formasyonu, �lker (1975)’in, Aslan köyü-Çamlıyayla’da Sebil formasyonu, Görür

(1979) ve Yalçın ve Görür (1984)’ün, Gildirli formasyonu, Yeti� (1984)’in, Adana

Baseni kuzeyinde Gildirli formasyonu; Uçar (1991)’ın Bucak-Çokak (Tarsus kuzeyi)

alanında Gildirli formasyonu ve Ta� (2001)’in Gülek-Ardıçlı (Mersin) dolayında

Gildirli formasyonu olarak ayırtlamı� oldukları birimlerin e�de�eridir.

4.1.2.1.(3). Kaplankaya Formasyonu (Tkp)

Adana Baseni’nin kuzeyindeki Kaplankaya Tepe’de tip kesit ve yeri gözlenen

ve ba�lıca kumlu-siltli kireçta�ı, çakıllı kumta�ı ve marn litolojilerinden olu�an bu

birime ilk defa Yeti� ve Demirkol (1986) Kaplankaya formasyonu adını vermi�lerdir.

Bu çalı�mada da inceleme alanında da benzer litolojik özellikler sunan birim için

aynı adın kullanılması uygun görülmü�tür.

Kaplankaya formasyonu çalı�ma alanında geni�çe sayılabilecek bir alanda

yüzlek vermekte olup, Demirkazık formasyonu ve Paleosen-Alt-Orta Eosen ya�lı

birimler üzerine uyumsuz olarak, Gildirli formasyonu üzerine ise uyumlu olarak

gelmi�tir. Birim Kırıntı mahallesinin güneybatısında (E5), Belçınar (D3), Göpter

mahallesi (B2), Atda�ı (E3), Fakılar (D1), Çamlıyayla (A1) ve Sarıkavak köyü (F9)

civarında yüzeylemektedir. Genellikle çakılta�ı, kumta�ı, kumlu-siltli kireçta�ı ve

marn litolojileri sunan Kaplankaya formasyonu bol fosil içeri�i ve yumu�ak

topo�rafik görüntüsüyle karekteristiktir.


28

FFoto 4.9. Fakılar köyü güneyinde Kaplankaya Formasyonu içerisindeki silt, kumta�ı ardalanmasında bir görünü�.

Kaplankaya formasyonu tabanda, sarımsı kahve renkli, orta yuvarlak, tane

destekli, masif görünümlü, kuvars, çört ve ofiyolit ile birlikte genelde

kireçta�larından türeme, kötü boylanmalı çakılta�ı-kumta�ı ardalanmasından olu�an

bir seviye ile ba�lar. Üzerine ayrı�mı� yüzeyi sarımsı-kahve-bej, taze kırık yüzeyi

krem, ince-orta tabakalı, yuvarlak, ince-orta taneli, iyi boylanmalı, orta sertlikte

kumta�ı-siltta�ı birimleri gelmektedir. Birimin daha üst seviyelerinde ise, ayrı�mı�

yüzeyi gri, taze kırık yüzeyi sarımsı-gri renkli, ince-orta tabakalı,orta dayanımlı

marnlar ile ayrı�mı� yüzeyi açık gri, taze kırık yüzeyi krem, sarımsı-açık gri renkli,

orta kalın tabakalı, orta dayanımlı, çatlak ve kırıkları kalsit dolgulu killi kumlu

kireçta�ı seviyeleri yer almaktadır (Foto 4.9.). Çalı�ma alanında yer yer orta kalın

tabakalanmalar olu�turmaktadır (Foto 4.10.).


29

Foto.4.10. Fakılar köyünün güneyinde Kaplankaya Formasyonunun tabakalanmasının genel bir görünümü (D’dan- B’ya bakı�).

�nceleme alanı yakınlarında daha önce çalı�malarda bulunan Yeti� ve

Demirkol (1986)’un derledikleri nokta ve seri numunelerin M.T.A.

paleontologlarınca incelenmesi sonucunda a�a�ıdaki fosiller ayırtlanarak, birime

çalı�macılar tarafından Alt-Orta Miyosen ya�ı verilmi�tir;

Pitadia (Callista) cf. erycynoides Lamarck,

Andara (Andara) cf. diluvii Lamarck,

Borelis melo Fichtel ve Moll,

Operculina sp.,

Elphidium sp.,

Gypsina sp.,

Miogypsinoides sp.,

Globorotalia sp.,

Globigerina sp.,

Soritidae,

Rotaliidae.


30

�nceleme alanının kuzeydo�usunda çalı�malarda bulunan Ta� (2001) ise,

araziden derledi�i nokta ve seri örneklerin Prof. Dr. Niyazi AV�AR (Ç.Ü.)

tarafından incelenmesi sonucunda a�a�ıdaki fosilleri bularak birime Alt-Orta

Miyosen ya�ını vermi�tir;

Borelis melo curdica (Reichel),

Orbitolites sp.,

Gypsina sp.,

Peneroplis sp.,

Globorotalia sp.,

Globegerina sp.,

Textulari sp.,

Amphistegina sp.,

Sorites sp.,

Heterostegina sp.,

Spirrolina sp.,

Asterigerina sp.,

Quinqueloculina sp.,

Textularidae,

Gastropoda,

Rotaliidae,

Miliolidae,

Alg.

Çalı�ma alanının do�u ve kuzeydo�usunda çalı�malarda bulunan Aydo�du

(2002)’nun arazide derlemi� oldu�u nokta ve seri örneklerin Prof. Dr. Niyazi Av�ar

tarafından incelenmesi sonucu a�a�ıdaki fosiller belirlenerek birime Alt Miyosen

ya�ı uygulanmı�tır;

Textularia sp.,

Amphistegina sp.,

Peneroplis sp.,

Operculina sp.,

Heterostegina sp.,


31

Borelis sp.,

Rotaliidae,

Miliolidae,

Önceki ara�tırmacıların belirlemi� oldukları fosiller dikkate alınarak

Kaplankaya Formasyonu’nun ya�ı Alt-Orta Miyosen olarak kabul edilmi�tir.

�nceleme alanında Kaplankaya formasyonu, tabandaki karasal akarsu

karekterli Gildirli formasyonu üzerine, denizel lamellibran�, gastrapod, ekinid ve

çe�itli türden foraminiferler içeren çakılta�ı, siltta�ı ve çakıllı-kumlu kireçta�ı ve

marn gibi litolojiler sunmakta, sonuçta tabanda kırıntılılarla ba�layıp yukarıya do�ru

kırıntı oranı azalan, buna kar�ın karbonat oranı artan bir istif olu�turmaktadır. Buna

göre Kaplankaya formasyonu litolojik özellikleri, fosil içeri�i ve geometrisi ile sı�

deniz-plaj ortamı ve resif gerisi lagün ortamında çökelmi� olmalıdır (Aydo�du;

2002).

Kaplankaya formasyonu, yakın çevrede çalı�an bazı ara�tırıcılar tarafından

kimi zaman Gildirli formasyonu, kimi zamanda Karaisalı kireçta�ı içerisine dahil

edilerek incelenmi�tir. Schmidt (1961), Gildirli formasyonunun üst kesimlerinde

kırmızı renkli tabakaların kaybolarak genellikle çapraz tabakalı çakılta�ı ile az tuzlu

denizel faunaların görülmeye ba�ladı�ını; Abdüsselamo�lu (1962), Gildirli e�de�eri

konglomeratik ve karasal karekterli Oligosen-Miyosen ya�lı birim üzerine

transgresif olarak Burdagaliyen’e ait kumlu-siltli bol makro fosilli kireçta�larının

geldi�ini bildirmi�tir. �lker (1975), Adana Baseninde Gildirli formasyonunun pembe

renkli kumta�ı düzeyleri arasında Alt Miyoseni temsil eden fosilli kalkarenit

bantlarının bulundu�unu i�aret etmi�tir. Görür (1979, 1980), Yalçın ve Görür (1984),

Gildirli formasyonunun tabanında yer alan kırmızı renkli fosilsiz Çakmak üyesi ile

daha üstte yer alan sarımsı gri renkli, fosil parçaları ile alg, mercan, bentik

foraminifer ve ekinid içeren çakılta�ı-kumta�ı, siltta�ı yapılı�lı birimin Karatepe

üyesi olarak ayırtlamı�tır. Yeti� ve Demirkol (1986), çalı�ma alanı do�u-güneydo�u

kesimlerinde boz renkli kireçta�ı, siltta�ı vb. yapılı�lı alg, foraminifer, ekinid,

lamellibran� kapsayan ve Alt-Orta Miyosen ya�lı birimi Kaplankaya formasyonu

olarak tanımlamı�lardır.


32

Foto.4.11. Kırıntı Mahallesinin Güneyinde; Karaisalı (Tka) ve Kaplankaya (Tkp) formasyonlarının ili�kisi (G’den K’ye bakı�).

4.1.2.1.(4). Karaisalı Formasyonu (Tka)

�lk kez Shcmit (1961) tarafından kullanılan Karaisalı kalkerleri adı daha

sonraki ara�tırıcılar tarafından Karaisalı kireçta�ı ve Karaisalı formasyonu olarak

de�i�tirilmi�tir. Birim adını, tip kesit ve yerinin gözlendi�i ve oldukça geni�

mostralar sundu�u Adana’nın Karaisalı ilçesinden almı�tır. Bu çalı�mada da

Karaisalı formasyonu isminin kullanılması uygun görülmü�tür.

Çalı�ma alanında geni� bir yayılım gösteren Karaisalı formasyonu, genellikle

çalı�ma alanındaki topo�rafik yükseltileri olu�turmakta ve sundu�u tek düze

görünüm, litolojik özellikleri ile sahada kolayca tanımlanabilmektedir (Foto. 4.11.).

Karaisalı formasyonu çalı�ma alanında Atda�ı civarı (F3), Erdo�du Kale

Tepe civarı (G6), Sarıkavak köyü civarı (F9), Çatalçe�me’nin güneybatı-batısında

(A5) ve Çamlıyayla’nın kuzeydo�usunda (B1) yüzlekler sunmaktadır.


Tka

Tkp

-Tkp

33

Foto.4.12. Kaplankaya Formasyonu (Tkp) içerisinde bulunan marn ve üzerine gelen Karaisalı kireçta�larının (Tka) görüntüsü.

Çalı�ma alanında genellikle dik �evler sunan resifal nitelikli Karaisalı

kireçta�ı, ba�lıca kireçta�ından olu�maktadır. Kireçta�ı; ayrı�ma yüzeyi gri, taze kırık

yüzeyi krem-bej, sert sa�lam dayanıklı bol fosilli; yer yer killi yapı sunmaktadır

(Foto 4.12-13).

Çalı�ma alanının batısında, Körlü-Tarsus çevresinde çalı�an Tanar (1985),

derledi�i a�a�ıdaki fosillere göre birime Burdagaliyen ya�ını vermi�tir;

Clypeaster cf. crassicostatus Sismonda,

Clypeaster cf. acimunatus Desor,

Archaias sp.,

Rotalia sp.,

Asterigerina sp.,

Lithothamnidae.

Yeti� ve Demirkol (1986), Adana Baseni’nde yaptıkları çalı�mada Karaisalı

kireçta�ından çok sayıda örnek derlemi�lerdir. Derlenen Bu örnekler M.T.A.

paleontologlarından Dr. Sefer ÖRÇEN ve Biler SÖZER� tarafından tanımlanarak


Tkp

Tka

34

a�a�ıdaki fosiller tayin edilmi�tir. Tanımlanan bu fosil kapsamına göre; Yeti� ve

Demirkol (1986) Karaisalı kireçta�ına Burdagaliyen-Langhiyen ya�ını vermi�lerdir;

Distichoplax sp.,

Lepidocyclina sp.,

Amphistegina sp.,

Globorotalia sp.,

Victoriellidae,

Peneroplis sp.,

Spiroloculina sp.,

Rotalia sp.,

Gypsina sp.,

Averculina sp.,

Borelis sp.,

Operculina sp.,

Astergina sp.,

Miogypsina sp.,

Spirolina sp.,

Lithothamnium sp.,

Actinacis sp.,

Borelis melo Fichtel ve Moll.

Çalı�ma alanının do�u ve kuzeydo�usunda çalı�malarda bulunan Aydo�du

(2002)’nun arazide derlemi� oldu�u nokta ve seri örneklerin Prof. Dr. Niyazi Av�ar

tarafından incelenmesi sonucu a�a�ıdaki fosiller belirlenerek birime Alt Miyosen

ya�ı uygulanmı�tır. Ancak bölgede daha önce çalı�ma yapmı� ara�tırmacılara

dayanarak Karaisalı formasyonun ya�ı Burdagaliyen-Langiyen olarak kabul

edilmi�tir;

Borelis melo Fichtel ve Moll,

Amphistegina sp.,

Peneroplis sp.,

Textularia sp.,

Globigerina sp.,


35

Miliolidae,

Rotaliidae,

Algae,

Mercan.

Yeti� ve Demirkol (1986)’a göre Karaisalı formasyonu muhtemelen

Burdagaliyen’de güneyden kuzeye dereceli olarak ilerleyen Miyosen denizinin sı�,

çalkantılı ılık kesimlerinde ve daha çok Miyosen öncesi topo�rafik yükseltilerinde

resif kompleksi olarak geli�im göstermi�tir.

Foto.4.13. Erdo�dukalesi Tepe civarında Karaisalı (Tka), Kaplankaya (Tkp) ve Demirkazık (TRJKd) formasyonlarının dokanak ili�kilerinin genel görüntüsü. (GD’dan KB’ya bakı�)

Bu çalı�mada Karaisalı formasyonu olarak adlandırılan birim Adana

Baseni’nde ayırtlanan Karaisalı formasyonunun, Ü�enmez (1981)’in Gülek da�ı

güneyinde ayırtladı�ı Gülekda�ı formasyonu; Gedik ve di�erleri (1979)’nin

tarafından Mut-Silifke havzasında ayırtlamı� oldukları Mut formasyonu ile litolojik

ve kronostratigrafik açıdan kar�ıla�tırılabilinir.


36

4.1.2.2. Kuvaterner

4.1.2.2.(1). Alüvyon (Qal)

Çalı�ma alanında gözlenen en genç çökelimi; ba�lıca ofiyolit, kireçta�ı,

radyolarit, kuvars ve çörtten türeme çakıllardan olu�an ve genellikle dere

yataklarında gözlenen alüvyon olu�turmaktadır. Çalı�ma alanında birçok küçük dere

yata�ı bulunmaktadır. Bunların en önemlisi Kale deredir. Kale dere kuzeyden

ba�layıp güneye do�ru akmakta ve çalı�ma alanının tamamını katetmektedir.

Alüvyonlar ba�lıca bu dere boylarınca ince ku�aklar halinde geli�mi�lerdir.


37

4.2. Yapısal Jeoloji

Çalı�ma alanı bölgesel ölçekte Ecemi� Fay Ku�a�ı ile birbirinden ayrılan Orta

ve Do�u Toroslar’ın sınır zonunda ve bu zonun do�usunda yer almaktadır. Çalı�ma

alanı Ecemi� Fay Ku�a�ı ile Do�u Toroslar üzerinde bulunmaktadır.

Toros orojenik da� ku�a�ında yer alan Mesozoyik ya�lı kıta kenarı ortamı

çökellerinin Arap-Afrika kıtasına ait bir temel üzerinde yer aldıkları ve Tetis

Okyanusunun Arap-Afrika kıtası ile ili�kilerinin duraylı kıta kenarı ko�ullarını

yansıttı�ı bilinen bir görü�tür (Ricou ve di�., 1975). Tetis’in Do�u Akdeniz

kesiminde deniz tabanı yayılması ko�ullarına en genç Üst Triyas’ta ula�tı�ı de�i�ik

ara�tırmacılar tarafından ortaya konmu�tur (Glennie ve di�., 1974; Stoneley, 1975;

Marcoux, 1978). Buna göre Tetis’in Do�u Akdeniz bölümünde Üst Triyas-Alt

Kretase zaman aralı�ında Tetis okyanusu ile Afrika kıtası arasında duraylı kıta kenarı

ko�ullarını yansıtan ili�kiler bulunmaktadır. Mestirihtiyen’de ise bölgede kıta �elfine

ait karbonat platformunun faylanmaya u�raması ve bölgenin ofiyolit yerle�imine

sahne olması duraylı kıta kenarı ko�ullarının de�i�ti�ini yansıtmaktadır (Yeti� ve

Demirkol, 1986).

�nceleme alanı ve civarında eldeki tektonik verilere göre; Paleozoyik

evresinin hemen sonrasında kuzeydo�u-güneybatı; Mesozoyik evresinde ise yakla�ık

do�u-batı yönlü bir sıkı�ma rejimi etkisi altında kaldı�ı Özalp (1992) tarafından

belirtilmi�tir. Kahramanmara� ve civarında çalı�malarda bulunan Gözübol ve

Gürpınar (1980) ve Pampal (1983) Kahramanmara� kuzeyinin tektonik rejiminin

Do�u Anadolu ve Ölü Deniz faylarının denetiminde özel ko�ullar altında geli�ti�ini

ve daha sonraki evrelerde Do�u Anadolu ve Kuzey Anadolu faylarının geli�mesi ile

kuzey-güney yönlü sıkı�ma kuvvetlerinin kısmen kar�ılanması ile Miyosen ya�lı

çökellerde do�u-batı uzanımlı kıvrımlar olu�tu�unu belirtmi�lerdir.

4.2.1 Tabaka Do�rultu-E�im De�erleri

�nceleme alanında yüzlek veren Mesozoyik ve Senozoyik ya�lı birimler farklı

do�rultu ve e�im de�erleri sunmaktadır. �nceleme alanının kuzeydo�usu ve güney-


38

güney batısında yüzlek veren Demirkazık formasyonunda do�rultular genellikle

KB’ya, e�imler ise GB’ya do�rudur. Bu yönelim Demirkazık formasyonunu K-G

veya D-B yönlü kompresyon kuvvetleri etkisinde kaldı�ını göstermektedir. Birimin

sundu�u e�im de�erleri 10o ile 45o arasında de�i�mektedir. Bölgede Belçınar ve

Atda�ı mahallesinin güneyinde yüzeylenen Paleosen-Eosen ya�lı Kaleboynu

formasyonu ise KD ve KB yönlü do�rultu ve KB ve GB e�imlidir. Birimin sundu�u

e�im de�erleri 19o ile 40o arasında de�i�mektedir. Bölgede Atda�ı civarında yüzlek

veren Oligosen- Alt Miyosen ya�lı Gildirli formasyonu geni� bir alanda yüzlek

vermemesi nedeniyle çok fazla do�rultu ve e�im de�eri ölçülememi�tir. Yapılan

ölçümlerde ise do�rultusu K-B yönlüdür. E�im yönü ise KD ölçülmü�tür. E�im

de�eri ise 10o ölçülmü�tür. Alt-Orta Miyosen ya�lı Kaplankaya ve Karaisalı

formasyonları ise, genelde K-D do�rultulu, yer yer K-B do�rultulu ve genelde GD ve

GB yönlü e�imler sunmaktadır. Bu birimler genelde 7 ila 40o arasında de�i�en

e�imler sunmaktadır. Çökelme alanındaki en genç birim olan Kuvaterner ya�lı

alüvyonlar ise topo�rafyaya uyumlu çökelmektedir.

4.2.2. Açısal Uyumsuzluklar

Tabanda bulunan Demirkazık formasyonu’nun üzerine Mersin Ofiyolit

Melanjı tektonik dokanakla gelmektedir. Paleosen-Eosen ya�lı Kaleboynu

formasyonu, Demirkazık formasyonu üzerine uyumsuz, Oligosen-Alt Miyosen ya�lı

Gildirli formasyonu ile üzerine uyumlu olarak gelen resif gerisi fasiyesindeki Alt-

Orta Miyosen ya�lı Kaplankaya formasyonu ve resifal nitelikli Burdagaliyen-

Langhiyen ya�lı Karaisalı kireçta�larıyla devam eden istif, kendisinden daha ya�lı

olan birimler üzerine açısal uyumsuzlukla gelmektedir. �nceleme alanındaki en genç

çökelimi temsil eden Kuvaterner ya�lı alüvyon ise üzerine geldikleri birimleri açısal

uyumsuzlukla örtmektedir.


39

4.2.3. Faylar

�nceleme alanında genelde KD-GB ve D-B yönlü faylar gözlenmektedir. Bu

fayların tamamı arazide normal fay olarak izlenmektedir. Çizilen fayların tamamı

dü�ey veya dü�eye yakın konumlu olacak �ekilde yatay düzlemle geni� açı yapmakta

ve arazide ancak dü�ey veya e�im atım gözlenebilmektedir. Faylar üzerinde sadece

dü�ey ve e�im atım gözlenmesi ve yeterince detay inceleme yapmaya izin verecek

fay düzlemi gözlenmemesi nedeniyle bu faylardan dört tanesi haritada normal fay,

bir tanesi ise tabaka dokanak ili�kileri gözlenerek sol yönlü do�rultu atımlı fay olarak

i�aretlenmi�tir.

Çalı�ma alanındaki en genç fay; Gökyar tepeninin güneyinde (C6) fay

düzlemi çok net bir �ekilde gözlenebilen faydır. Çalı�ma alanını yakla�ık olarak KD-

GB uzanımda boydan boya kesmektedir. Bu fay, yatay düzlemle dik veya dike yakın

bir açı yapmakta olup, haritada normal fay olarak i�aretlenmi�tir (EK1-2).

Çalı�ma alanında gözlenen bir di�er önemli fay ise Erdo�dukalesi tepede (F7)

çok net gözlenen ve Kırıntı mahallesi içerisinden geçen K-G yönlü faydır. Yatay

düzlemle dik veya dike yakın bir açı yapmakta olan bu fay haritada normal fay

olarak i�aretlenmi�tir (EK 1-2).

Çalı�ma alanındaki en ya�lı fay olan Karain köyünün (C9) kuzeydo�usundan

geçen fay; çalı�ma alanında güneybatı kuzeydo�u yönünde uzanmakta olup Atda�ı

mahallesinin güneyinden itibaren gözlenememektedir. Fakılar köyünün güneyinde

(D2) geçen fay ise do�u-batı yönlü gözlenmektedir. Her iki fay da e�im atımlı

normal fay olarak haritaya i�lenmi�tir (EK1-2).

Çalı�ma alanında tek do�rultu atımlı sol yönlü fay Ballık kayasının

kuzeybatısından (E4) ba�layıp batıya do�ru yönelim göstermektedir (EK 1-2).


40

4.3. Jeomorfoloji

�nceleme alanındaki litolojik ve jeomorfolojik özelliklerin birbiriyle tamamen

örtü�tü�ü gölenmektedir. Sa�lam, sert ve dayanımlı birimler sarp ve yalçın tepeleri;

ince kırıntılı, dayanımsız ve peki�memi� birimler ise daha alçak, az e�imli ve düz

topo�rafik yüzeyleri olu�tururlar. Bu nedenle Demirkazık formasyonu, Kaleboynu

formasyonu içerisinde yer alan kireçta�ı birimi ve resifal nitelikli Karaisalı

formasyonuna ait kireçta�ları çalı�ma alanında derin vadileri ve sarp, yalçın

topo�rafik yükseltileri olu�tururken, Kaleboynu formasyonu içerisinde yer alan

çakılta�ı-kumta�ı birimi ile Gildirli ve Kaplankaya formasyonları, alüvyonlar ise

çalı�ma alanında düz ve yumu�ak bir morfolojiyi karakterize ederler. Bölgedeki

drenaj a�ları dayanımlı birimlerde az, daha dayanımsız birimlerde ise çok geli�mi�tir.

Çalı�ma alanının güneyinde Cehennem derenin Demirkazık formasyonunu

a�ındırması sonucunda dar ve derin vadiler olu�mu�tur.

Çalı�ma alanında Belçınar ve Atda�ı mahallelerinin güneyinde yer alan

Kaleboynu formasyonu içerisinde yer alan çakılta�ı-kumta�ı birimleri daha yumu�ak

ve az e�imli alanlarda yüzeylenmektedir. Yer yer iyi çimentolanmı� olanları Atda�ı

kahvesinin güneyinde oldu�u gibi dik �evler olu�turmaktadır.

Çalı�ma alanında Atda�ı tepe civarında yüzlek veren Oligosen-Alt Miyosen

ya�lı Gildirli formayonu az e�imli bir topo�rafya örne�i sunmaktadır. Çakıllı kumta�ı

ve killi-siltli kireçta�ı litolojilerinden olu�an, Alt-Orta Miyosen ya�lı Kaplankaya

formasyonu çalı�ma alanı sınırları içerisinde genellikle az e�imli yamaç ve yayvan

tepelerden olu�an bir topo�rafya sunmaktadır. Alt-Orta Miyosen ya�lı Karaisalı

kireçta�ı ise resifal niteli�i ile oldukça dayanımlı bir litolojiye sahip oldu�undan

inceleme alanı içerisinde en önemli topo�rafik yükseklikleri ve dik �evleri

olu�turmaktadır. Kuvaterner ya�lı alüvyonlar ise çalı�ma alanında yükselti olarak

çalı�ma alanında en alçak topo�rafik seviyeleri temsil etmektedir.


41

4.4. Jeolojik Tarihçe

Çalı�ma alanı; kuzeybatıda Ecemi� Fay Ku�a�ı, kuzeyde orojenik Toros Da�

Ku�a�ı ve güneyde ise Akdeniz ile sınırlı Adana Baseni ve Mut-Silifke baseni

sınırında yer almaktadır.

�nceleme alanında temeli olu�turan Üst Triyas-Jura-Kretase ya�lı Demirkazık

formasyonu üzerine tektonik dokanakla Üst Kretase ya�lı Mersin Ofiyolit Melanjı

gelmektedir. Bunlar üzerine uyumsuzlukla Paleosen-Eosen ya�lı Kaleboynu

formasyonu gelmektedir. Bu birimin üzerine de açısal uyumsuzlukla; tabanda karasal

nitelikli, Oligosen-Alt Miyosen ya�lı Gildirli formasyonu ile ba�layıp, yukarı do�ru

resif gerisi fasiyesindeki Alt-Orta Miyosen ya�lı Kaplankaya ve resifal nitelikli

Burdigaliyen-Langiyen ya�lı Karaisalı formasyonlarıyla devam eden birbiriyle

uyumlu istif gelmektedir. �nceleme alanındaki en genç çökelimi temsil eden

Kuvaterner ya�lı alüvyon olu�ukları ise üzerine geldikleri tüm birimleri açısal

uyumsuzlukla örtmektedir.

�nceleme alanında temeli olu�turan Üst Triyas-Jura-Kretase ya�lı sı� denizel

nitelikli Demirkazık formasyonuna ait kireçta�larının Arap-Afrika kıtasına ait bir

temel üzerinde yer aldı�ı ve Tetis okyanusunun Arap-Afrika kıtası ile ili�kilerinin

duraylı kıta kenarı ko�ullarını yansıttı�ı bilinen bir görü�tür (Ricou ve di�., 1975).

Yine çalı�ma alanı kuzeyinde bulunan Alada�lar’daki Üst Triyas- Kretase istifinin de

duraylı kıta kenarı ortam ko�ullarında çökeldi�i belirtilmektedir (Tekeli, 1981).

Tetis’in Do�u Akdeniz kesiminde deniz tabanı yayılması ko�ullarına en genç Üst

Triyas’ta ula�tı�ı de�i�ik ara�tırıcılar tarafından ortaya konmu�tur (Glennie ve di�.,

1974; Stoneley, 1975; Marcoux, 1978). Buna göre Tetis’in Do�u Akdeniz

bölümünde Üst Triyas-Alt Kretase zaman aralı�ında Tetis okyanusu ile Afrika kıtası

arasında duraylı kıta kenarı ko�ullarını yansıtan ili�kiler bulunmaktadır.

Mestrihtiyen’de ise bölgede kıta �elfine ait karbonat platformunun faylanmaya

u�raması ve bögenin ofiyolit yerle�imine sahne olması duraylı kıta kenarı ko�ullarını

yansıtmaktadır (Yeti� ve Demirkol, 1986). Demirkazık formasyonu ve tektonik

dokanakla üzerine gelen Üst Kretase ya�lı Mersin Ofiyolit Melanjı Üst Kretase


42

sonunda Laramiyen orojenik fazıyla kıvrımlanıp su yüzüne çıkmı�lar ve bunun

sonucunda bir a�ınma dönemine girmi�lerdir.

Çalı�ma alanında a�ınmaya u�rayan Demirkazık formasyonu ve Mersin

Ofiyolit Melanjı üzerine uyumsuzlukla gelen Paleosen-Eosen ya�lı sı� denizel

Kaleboynu formasyonu gelmektedir. Lütesiyen sonunda Pireniyen orojenik fazından

etkilenen bölge yeni bir a�ınma dönemine girmi�tir. Oligosende ise paleotopo�rafik

çukurlukların karasal nitelikli çökellerle dolması sürecine girilmi�tir. Böylece

Miyosen denizi transgresyonuna kadar geçen süre içerisinde bölgedeki

paleotopo�rafik çukurluklarda karasal nitelikli Gildirli formasyonu çökelmi�tir.

Haritalanan alanda Miyosen transgresyonu ile birlikte birbirleriyle yanal ve dü�ey

geçi�li olarak Kaplankaya ve Karaisalı kireçta�ları çökelmi�tir. Burdagaliyen-Güncel

zaman aralı�ında bulunan çökellerin Adana baseni içerisindeki kalınlı�ı 5500-6000

m’ye ula�maktadır (Ternek, 1957; Özer ve di�., 1974; Görür, 1977; Yalçın ve Görür,

1984).

Çalı�ma alanının güneyi ve güney do�usunda bölgenin Tortoniyen-

Messiniyen evresinde yeniden sı� denizel bir nitelik kazandı�ını gösterir, çökellerin

varlı�ı ara�tırıcılar tarafından belirtilmektedir (�lker, 1975; Yalçın ve Görür, 1984;

Yeti� ve Demirkol, 1986). Belirtilen evrede jipslerin gözlenmesi deniz seviyesindeki

dü�ey salınımları ifade etmektedir.

Çalı�ma alanında geli�en fayların özellikle Miyosen sonu ve sonrasında

geli�tikleri ve bunlara ba�lı olarak deformasyon geçirdi�i dü�ünülmektedir. Çalı�ma

alanında bulunan Tersiyer ya�lı birimlerdeki gözlenen deformasyonlar bu tezi

do�rular niteliktedir.

Çalı�ma alanında en genç çökelimi temsil eden Kuvaterner ya�lı alüvyonlar

ise kendisinden ya�lı tüm birimleri açısal uyumsuzlukla örtmektedir.


43

4.5. Ekonomik Jeoloji

Bölgesel olarak Adana Baseni içerisinde yer alan çalı�ma alanı öncelikle

petrol ve türevi kaynaklar açısından cazip konumdadır. Bu nedenle çalı�ma alanı ve

civarının petrol olanakları çe�itli ara�tırıcılar tarafından incelenmi�tir (Termek, 1957;

Schmidt, 1961; �lker, 1975; Demirta�lı, 1976). Bu ara�tırmacılardan Ternek (1957),

Adana Baseni’nde yapmı� oldu�u çalı�masında Paleozoyik ve Miyosen ya�lı

birimlerde bir takım petrol belirtilerinin bulundu�u ve petrolün resifal olu�umlarda,

teraslarda, gömülü tepe ve sırtlar civarındaki stratigrafik ve tektonik kapanlarda

aranması gerekti�ini belirtmi�tir. Petrol konusunda bir ba�ka ara�tırmacı olan

Schmidt (1961) ise çalı�ma alanı güneydo�usunda yer alan Bulgurda� petrol sahasını

belirleyerek, petrolün gömülü tepelerde ve stratigrafik kapanlarda olabilece�ini ve bu

yüzden ayrıntılı petrol aramalarının bu alanda yapılması gerekti�ini belirtmi�tir.

Çalı�ma alanı ve civarında petrol ve türevi kaynak dı�ında, herhangi bir

ekonomik de�ere sahip maden bulunmamaktadır. Bölgede yüzlek veren kireçta�ları

karayollarında asfaltlama çalı�malarında kullanılmak üzere mıcır oca�ı olarak

kullanılabilinir. Çalı�ma alanının KD’sunda yer alan Karaisalı ilçesinde Karaisalı

formasyonuna ait kireçta�ları çimento ve kireç fabrikalarına hammadde üreten

tesisler bulunmaktadır. Hacıkırı köyü civarında T.C.D.D. nin balast ihtiyacını

kar�ılamak için açılan balast ocakları Karaisalı kireçta�ları içerisindeki silt nedeniyle

terkedilmi�tir.


44

5. SONUÇLAR

Bu çalı�mada Mersin iline ba�lı Çamlıyayla ilçesinin ve güneyinin yakla�ık

72 km2. lik bir alanda yüzeylenen kayaçlar stratigrafik ve petrografik açıdan

incelenmi�tir. Kozan N33 d2 ve d3 paftaları içerisinde kalan bu alanda ayrıca

bölgenin yapısal konumu ve özellikle Ecemi� Fay ku�a�ı’nın bölgedeki devamı

incelemeye çalı�ılmı�tır. Yüksek Lisans Tezi olarak hazırlanan bu çalı�mada ba�lıca

a�a�ıdaki sonuçlar elde edilmi�tir:

1. Çalı�ma alanında yüzeylenen birimlerin da�ılımlarının, litolojik

özelliklerinin, stratigrafik konumlarının ve birbirleri ile olan ili�kilerinin belirlenmesi

amacıyla Kozan N33 d2 ve d3 paftaları kullanılarak çalı�ma alanının 1/25.000

ölçekli detay jeoloji ve yapı haritası, genelle�tirilmi� stratigrafik kesiti,

genelle�tirilmi� korelasyon çizelgesi ve jeoloji enine kesitleri hazırlanmı�tır.

2. Çalı�ma alanında 7 adet kaya stratigrafi birimi ayırtlanarak haritalanmı�tır.

Bu birimler sırasıyla; bölgede temeli olu�turan sı� denizel ve platform tipi

karbonatlardan olu�an, Üst Triyas-Jura-Kretase ya�lı Demirkazık formasyonu,

üzerine tektonik dokanakla gelen Üst Kretase ya�lı Mersin Ofiyolit Melanjı,

Paleosen-Eosen ya�lı Kaleboynu formasyonu, karasal nitelikli, Oligosen-Alt

Miyosen ya�lı Gildirli formasyonu, resif gerisi fasiyesindeki Alt-Orta Miyosen ya�lı

Kaplankaya formasyonu ve resifal nitelikli Burdagaliyen-Langhiyen ya�lı Karaisalı

kireçta�larıdır. �nceleme alanındaki en genç çökelimi ise Kuvaterner ya�lı alüvyon

temsil etmektedir.

3. Tabanda bulunan Demirkazık formasyonu’nun üzerine Mersin Ofiyolit

Melanjı tektonik dokanakla gelmektedir. Paleosen-Eosen ya�lı Kaleboynu

formasyonu Demirkazık Formasyonu üzerine, Oligosen-Alt Miyosen ya�lı Gildirli

formasyonu ile üzerine uyumlu olarak gelen resif gerisi fasiyesindeki Alt-Orta

Miyosen ya�lı Kaplankaya formasyonu ve resifal nitelikli Burdagaliyen-Langiyen

ya�lı Karaisalı formasyonlarıyla devam eden istif kendisinden daha ya�lı olan

birimler üzerine açısal uyumsuzlukla gelmektedir. �nceleme alanındaki en genç

çökelimi temsil eden Kuvaterner ya�lı alüvyon ise, üzerine geldikleri birimleri açısal

uyumsuzlukla örttü�ü belirlenmi�tir.

5. SONUÇLAR Mehmet GÖK

45

4. Çalı�ma alanının tektonik konumu kapsamında, bölgede yer alan 5 adet

fay haritalanmı�tır. Bu faylardan 4 tanesi normal fay , 1 tanesi ise do�rultu atımlı sol

yönlü fay olarak tanımlanmı�tır.

5. SONUÇLAR Mehmet GÖK

46

KAYNAKLAR

ABDÜSSELAMO�LU, M.�., (1962), Kayseri-Adana arasıdaki Do�u Toroslar

bölgesinin jeolojisi hakkında rapor. M.T.A. derleme No: 3262, 33 s.

(yayınlanmamı�), Ankara.

AÇLAN, M., (1995), Namrun güneydo�usu (Mersin) yöresinin jeolojik ve

petrografik incelenmesi. Çukurova Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü,

Jeoloji Mühendisli�i Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi, 88 s., Adana.

AV�AR, N.,(1992), Namrun (�çel) Yöresi Paleojen Bentik Foraminifer Faunası.

MTA Dergisi,114, 127-144. Ankara.

AYDO�DU, E., (2002) Bogazpınar-Sandal (�çel) Dolayının Stratigrafisi. Çukurova

Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Jeoloji Mühendisli�i Anabilim Dalı

Yüksek Lisans Tezi, 61 s., Adana.

AYHAN, A., LENGERANLI, Y., (1986), Yahyalı-Demirkazık (Alada�lar yöresi)

arasının Stratigrafik özellikleri Jeoloji Mühendisli�i Dergisi, 27, 31-45.

M.T.A. Ankara.

BLUMENTHAL, M.M., (1947), Belemedik Paleozoyik ve bunun Mesozoyik kalker

çerçevesi. M.T.A. yayını, D/3, 93 s., Ankara.

DEM�RTA�LI, E., (1976), Toros Ku�a�ının petrol potansiyeli. Türkiye III. Petrol

kongresi. 55-63, Ankara.

GED�K, A., B�RG�L�, �., YILMAZ, H., YOLDA�, R., (1979), Mut-Ermenek-Silifke

(Mersin) yöresinin jeolojisi ve petrol olanakları, T.J.K. bülteni 22/1, 7-27 s.,

Ankara.

GLENNIE, W.K., BOEUF, A.G.M., CLARKE-HUGNER, W.M., STUART

MOODY, M., PLAAR, H.F.W. ve REINHARD, M.B., (1974), Geology of

the Omar Mountains. Verhandelingen van het Kaninklijk Nederland

geologish mijnbouwkundig enootschop, 31,423 p.

GÖRÜR, N., (1977), Deseptional History of Miocene Sediments of NW Flang of the

Adana Basin. Sixth Colloquim on Geology of the Aegean Region, �zmir,

Turkey.

47

________, (1979), Karaisalı kireçta�ının (Miyosen) sedimantolojisi. Türkiye jeoloji

kurultayı bülteni, 22/2, 227-234.

________, (1980), Karaisalı kireçta�ının (Miyosen) diyajenetik evrimi. Türkiye V.

Petrol kongresi tebli�i., 123-128.

GÖZÜBOL, A.M., GÜRPINAR, O., (1980), Kahramanmara� ve kuzeyinin jeolojisi

ve tektonik evrimi, Türkiye V. Petrol kongresi, 21-29, Ankara.

�LKER, S., (1975) Adana kuzeybatısının jeolojisi ve petrol olanakları. T.P.A.O.

arama ar�iv No: 973, 63 s. (yayınlanmamı�), Ankara.

KEN��, Ü.N., (1988), Sarıkavak (Tarsus-�çel) Ma�nezit yataklarının jeolojisi ve

metallajonisi. Çukurova Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Jeoloji

Mühendisli�i Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi, s., Adana.

LAGAP, H., (1985), Kıralan-Karakılıç-karaisalı (NW Adana) alanının

litostratigrafik-kronostratigrafik incelemesi. Çukurova Üniversitesi Fen

Bilimleri Enstitüsü, Jeoloji Mühendisli�i Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi,

77 s., Adana.

MARCOUX, J., (1978) A Sceneria for the Birth of a New Oceanic Realm; The

Alpine Neotethys. 10 th Intern- Sedim. Congress, 9-14, ısrael.

NAZ�K, A., TOKER, V., (1986), Karaisalı yöresi Orta Miyosen istifinin foraminifer

biyostratigrafisi. M.T.A. Derg. No: 103/104, 139-150.

ÖZALP, S., (1992) Gülek-Çamalan (Tarsus) alanının stratigrafisi. Çukurova



ÖZER, B., DUVAL, B., COURRIER, H. Ve LETOUZEY, J., (1974), Antalya-Mut-

Adana Neojen Havzaları Jeolojisi. Türkiye II. Petrol kongresi. Türkiye petrol

jeologları derne�i, 57-84, Ankara.

ÖZGÜL, N., MET�N, S., GÖRÜR, E., B�NGÖL, �., BAYDAR, O. ve ERDO�AN,

B., (1973), Tufanbeyli dolayının (Do�u Toroslar-Adana) Kambriyen-Tersiyer

kayaları. Türkiye jeoloji kurultay bülteni, 16/1, 82-100, Ankara.

PAMPAL, S., (1983), Do�u Toroslar’da Kadirli-Kozan-Feke (Adana) ile Çokak

(K.Mara�) arasındaki bölgenin stratigrafik ve tektonik özellikleri. S.Ü., Müh-

Mim. Fak. Jeoloji Müh. Bölümü, Doktora Tezi, 133 s., Konya.

48

RICOU, L.E., ARGYRIADIS, L., Et MARCOUX, O., (1975), L2Axe Calcaire du

Tarsus un Alignement de Fenetres Arabo-Africaines Sous les Nappes

Material Radiolarique, Ophiolitque. Bull. Soc. Geol. France,(7) XVIII, 1024-

1044

SCHMIDT, G.C., (1961), Stratigraphic Nomenclature for the Adana Region

Petroleium District 7. Petroleum Administration Bull. 6., 47-63 p., Ankara.

STONELEY , R., (1975), On the origin Of Ophiolite Complexes in the southern

Tethys Region. Tectonophysics, 25, 303-322.

�ENOL, M., �ENOL, �., DUMAN, T.Y., (1995), Adana-Mersin Dolayının Jeoloji

Etüd Raporu (Mersin O33 Paftası), 45 s, (Yayınlanmamı�), MTA Do�u

Akdeniz Bölge Müdürlü�ü, Adana.

TANAR, Ü., (1985), Körlü (Tarsus-Mersin) bölgesi Karaisalı, Kuzgun, Memi�li

formasyonlarının Mollusca faunası. Jeoloji Mühendisli�i dergisi. 24, 17-31,

Ankara.

TA�, M., (2001), Gülek-Ardıçlı (Mersin) alanının Stratigrafisi. Çukurova



TEKEL�, O., (1980), Toroslarda Alada�ların Yapısal evrimi. Türkiye Jeoloji

Kurultayı bülteni. 23/1, 11-14, Ankara.

________, (1981), Toroslarda Alada� Ofiyolitli Melanjının özellikleri. Türkiye

Jeoloji Kurultayı Bülteni, 24/1, 57-65, Ankara.

TERNEK, Z., (1957), Adana Havzasının Alt Miyosen (Burdigaliyen) formasyonları;

bunların di�er formasyonlarla olan münasebetleri ve petrol imkanları. M.T.A.

Dergisi, 49, 48-66, Ankara.

UÇAR, L., (1991), Bucak-Çokak (Tarsus Kuzeyi) alanının stratigrafisi. Çukurova



________, (1997), Gülek- Pozantı-Kamı�lı (NW Adana) Dolayının Stratigrafik ve

Sedimanter Petrografik �ncelemesi. Çukurova Üniversitesi Fen Bilimleri

Enstitüsü, Jeoloji Mühendisli�i Anabilim Dalı Doktora Tezi, 472 s., Adana.

49

ÜNLÜGENÇ, U.C., (1986), Kızılda� Yayla (Adana) Dolayının Jeolojik incelemesi.

Çukurova Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Jeoloji Mühendisli�i

Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi, 77 s., Adana.

ÜNLÜGENÇ, U.C.,KELL�NG, G., DEM�RKOL, C., (1990) Aspect of Basin

Evolution in the Neogene Adana Basin, SE Turkey. International Earth

Sciences Congress Aegean Regrom. 1-6 October, Eds. M. Y. Sava�an and

A.H. Eronat, 353-370, Turkey.

ÜNLÜGENÇ, U.C., ve DEM�RKOL, C., (1991), Karsantı-Akdam ve E�ner (KKD

Adana) dolaylarının stratigrafik incelemesi. Çukurova Üniversitesi

Mühendislik Mimarlık Fakültesi, Jeoloji Mühendisli�i Bölümü, Ahmet Acar

Jeoloji Sempozyumu Bildirileri, s. 239-254, Adana.

Ü�ENMEZ, �., (1981), Belemedik (Pozantı-Adana) çevresinin jeolojisi. Selçuk

Üniversitesi Fen fakültesi Dergisi, A/1, 67-80, Konya.

________, (1982), Pozantı (Adana) Güneyindeki Gülekda�ı Miyosen Karbonat

istifinin sedimantolojisi. M.T.A. Dergisi, 97/98, 33-45, Ankara.

YALÇIN, N.M. ve GÖRÜR, N., (1984), Sedimantological Evolution of the Adana

Basin. International symposium on the geologyof the Taurus Belt., 165-172,

Ankara.

YAMAN, S., (1991), Mersin Ofiyolitinin Jeolojisi ve Metallojenisi, Ahmet Acar

Jeoloji Sempozyumu Bildirileri, s. 225-267.

YET��, C., (1978 a), Çamardı (Ni�de) Yakın ve uzak dolayının jeoloji incelemesi ve

Ecemi� Yarılım Ku�a�ının Maden-Bo�az-Kamı�lı arasındaki özellikleri.

�stanbul Üniversitesi, Fen Fakültesi Doktora Tezi, 164 s., �stanbul.

________, (1978 b), Geology of the Çamardı (Ni�de) Region and the Characteristics

of the Ecemi� Fault Zone Between Maden Bo�azı and Kamı�lı. Revue de la

Faculte des Sciences, Serie B, Tome 43, 41-61, �stanbul.

________, (1984), New Observation on the Age of the Ecemi� Fault. Int. Symp. On

the Geology of Taurus Belt, Proc. 159-164, Ankara.

________, (1988 b), Reorganization of the Tertiary Stratigraphy in the Adana Basin,

Southern Turkey. News. Stratigr., 20(1), 43-58, Berlin-Stutgart, Germany.

50

YET��, C. ve DEM�RKOL, C., LAGAP, H., ÜNLÜGENÇ, U.C., (1984), Adana

baseni kuzey-kuzeybatı kesiminin temel stratigrafisine ili�kin bazı gözlemler.

Türkiye Jeoloji kurultayı 38. Bilimsel ve teknik kurultayı bildiri özetleri, 59-

61, Ankara.

YET��, C. ve DEM�RKOL, C., (1984), Ecemi� fay ku�a�ının jeo-tektonik evrimi.

Hacettepe Üniversitesi Yer bilimleri ara�tırma merkezi bülteni, 1-12, Ankara

________, (1986), Adana baseninin batı kesiminin detay jeolojisi etüdü. M.T.A.

rapor no: 8037, Ankara.

51

ÖZGEÇM�� 1977 yılında Osmaniye’de do�dum. �lk ve Orta ö�renimimi Osmaniye’de

tamamladı. 1992 yılında kurumlar sınavıyla Demiryolu Meslek Lisesini kazanarak,

1995 yılında bu liseden mezun oldu. 1996 yılında TCDD Genel Müdürlü�ünde

Teknisyen Ünvanıyla i�ime ba�ladı. Aynı yıl Çukurova Üniversitesi, Mühendislik-

Mimarlık Fakültesi, Jeoloji Mühendisli�i Bölümü’nde yüksek ö�renimime ba�ladı.

2000 yılında fakülteden Jeoloji Mühendisi olarak mezun oldu. 2000-2001 yılı Bahar

döneminde Çukurova Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Jeoloji Mühendisli�i

Anabilim Dalı’nda açılan sınavı kazanarak Yüksek Lisans ö�renimime ba�ladı.

Halen TCDD i�letmesinde mühendis unvanıyla çalı�maktadır.

52

EKLER

EK.1. Jeoloji Haritası.

EK.2. Jeoloji Enine Kesitleri.

ÇUKUROVA ÜNVERSTES FEN BLMLER ENSTTÜSÜ ...FEN BLMLER ENSTTÜSÜ JEOLOJ MÜHENDSL ANA BLM DALI...

Documents

Transcript of ÇUKUROVA ÜNVERSTES FEN BLMLER ENSTTÜSÜ ...FEN BLMLER ENSTTÜSÜ JEOLOJ MÜHENDSL ANA BLM DALI...