Uitvoeringsprogramma Duurzaamheid 2015-2018 · Gemeenten kunnen de opschaling van windenergie op...

42
Duurzaamheids en Milieuprogramma 2015-2018 Uitvoeringsprogramma Duurzaamheid ʹͲͳͷ-ʹͲͳͺ Gemeente Bloemendaal Zonnepanelen gemeentehuis, foto Dirk Verwoerd 201504998 16 juni 2015

Transcript of Uitvoeringsprogramma Duurzaamheid 2015-2018 · Gemeenten kunnen de opschaling van windenergie op...

Page 1: Uitvoeringsprogramma Duurzaamheid 2015-2018 · Gemeenten kunnen de opschaling van windenergie op land en op zee stimuleren en hun inkoop richten op energie die met certificaat van

Duurzaamheids en Milieuprogramma 2015-2018

Uitvoeringsprogramma Duurzaamheid にどなの-にどなぱ

Gemeente Bloemendaal

Zonnepanelen gemeentehuis, foto Dirk Verwoerd

201504998 16 juni 2015

Page 2: Uitvoeringsprogramma Duurzaamheid 2015-2018 · Gemeenten kunnen de opschaling van windenergie op land en op zee stimuleren en hun inkoop richten op energie die met certificaat van

1 Duurzaamheids en Milieuprogramma 2015-2018

INHOUD

1. Voorwoord ...................................................................................................................................... 2

2. Inleiding ........................................................................................................................................... 3

3. Bestaand beleid ............................................................................................................................... 4

3.1 Duurzaamheidsvisie Bloemendaal 2030 ........................................................................................ 4

3.2 Collegeprogramma 2014-2018 ....................................................................................................... 4

3.3 Energieakkoord .............................................................................................................................. 5

4. Nulsituatie energieverbruik / opwekking duurzame energie ..................................................... 7

5. Concretisering doelen duurzaamheidsprogramma 2015-2018 ................................................... 8

6. Projecten en acties .......................................................................................................................... 9

6.1 Bewoners ...................................................................................................................................... 10

6.2 De gemeente zelf .......................................................................................................................... 17

6.3 Non-profitorganisaties .................................................................................................................. 24

6.4 Bedrijven ...................................................................................................................................... 29

7. Planning en prioritering .............................................................................................................. 33

8. Budget ............................................................................................................................................ 34

9. Bijlagen .......................................................................................................................................... 36

Page 3: Uitvoeringsprogramma Duurzaamheid 2015-2018 · Gemeenten kunnen de opschaling van windenergie op land en op zee stimuleren en hun inkoop richten op energie die met certificaat van

2 Duurzaamheids en Milieuprogramma 2015-2018

1. Voorwoord

Duurzaamheid is al geruime tijd een speerpunt van de gemeente Bloemendaal. In programma’s en beleidsnota’s staan veel mooie teksten over duurzaamheid. Uiteindelijk gaat het om wat we doen; de gemeente, de inwoners, de bedrijven, de scholen, de sportverenigingen… Met dit Uitvoeringsprogramma wordt duurzaamheid concreet en wordt invulling gegeven aan het beleid. Bijdragen zijn niet alleen geleverd door de ODIJ en de gemeente, maar ook door inwoners en organisaties binnen de gemeente die ideeën en voorstellen hebben aangeleverd. Voor wat betreft ‘energie’ hebben we ook gebruik gemaakt van kennis van andere gemeenten, onder andere met hulp van het ondersteunings-programma van de VNG. Omdat voor 2015 wel duurzaamheidsbudget door de gemeenteraad is gevoteerd, is niet gewacht met uitvoering van projecten/acties. De verschillende projecten zullen zoveel mogelijk met elkaar in verband worden gebracht. Voorbeelden zijn de projecten in het cluster ‘energie’ (“Subsidie woningisolatie”, “Regionaal Actieprogramma Wonen”, “Duurzaam Bouwloket”, “Wijkgericht Energiebesparingsproject” en de “Energy Battle”). Door deze projecten te koppelen kan er mogelijk efficiënter met de budgetten worden omgegaan. Genoemde projecten gaan over energieverbruik door inwoners; ca. driekwart van de gebruikte energie wordt in de sector woningen gebruikt. En in Bloemendaal (met een groot areaal aan vooroorlogse huizen met matige isolatie) ligt het verbruik per huishouden vergeleken met andere gemeenten hoog! Er is in onze gemeente nog veel te bereiken. Duurzaamheid is een keuze, waarbij kennis van zaken gecombineerd kan worden met creativiteit. Deze mix kan op allerlei niveaus, gremia en bij allerlei onderwerpen worden toegepast. Ik wens u leesplezier en inspiratie vanuit het nieuwe duurzame gemeentehuis. Richard Kruijswijk Wethouder gemeente Bloemendaal Gemeentehuis Bloemendaal (geopend juni 2015) Van ontwerp t/m gebruik duurzaam: Toekomstvast, demontabel gebouwd.

Slim energie-management; laag energiegebruik door goede isolatie, warmte- koude opslag, zonnepanelen en slimme verlichting. Gemakkelijk onderhoudbaar. Beperkt ruimtegebruik per medewerker door flexwerkplekken. Sedum dak (foto).

Rondom de opbouw die de bovenste verdieping vormt van het gemeentehuis is een groen dak aangelegd, een zogenaamd sedumdak. Een dergelijke dakbegroeiing zorgt ervoor dat de onderliggende werkruimten minder onderhevig zijn aan temperatuurschommelingen en levert daarmee ook een bijdrage aan de besparing van energie. Verder ontlast een sedumdak het rioleringsstelsel bij overvloedige regenval, omdat het water langer vasthoudt en gelijkmatiger afvoert.

Page 4: Uitvoeringsprogramma Duurzaamheid 2015-2018 · Gemeenten kunnen de opschaling van windenergie op land en op zee stimuleren en hun inkoop richten op energie die met certificaat van

3 Duurzaamheids en Milieuprogramma 2015-2018

2. Inleiding

De Gemeente Bloemendaal heeft een Collegeprogramma en Coalitieakkoord 2014-2018 en de Duurzaamheidsvisie Bloemendaal 2030 vastgesteld. Daarnaast heeft VNG het landelijk Energieakkoord ondertekend, waaraan alle gemeenten in Nederland, waaronder dus de Gemeente Bloemendaal, moeten voldoen. Deze drie documenten vormen samen het uitgangpunt. Om invulling te geven aan deze drie uitgangspunten is een uitvoeringsplan nodig. Dit Uitvoeringsprogramma Duurzaamheid 2015-2018 is dat plan. Het Uitvoeringsprogramma Duurzaamheid 2015-2018 heeft als doel om uitvoering te geven aan het geformuleerde beleid. Het plan beschrijft concrete maatregelen die daartoe de komende vier jaar moeten worden uitgevoerd. Dit document is opgesteld door de Omgevingsdienst IJmond, met inbreng vanuit de verschillende gemeentelijke afdelingen. De voorgaande duurzaamheidsprogramma’s waren onderdeel van het Bloemendaalse milieu- en duurzaamheidsprogramma wat jaarlijks werd opgesteld door team Milieu van de gemeente Bloemendaal. Per 1 januari 2015 is met het overdragen van de Bloemendaalse milieutaken ook het opstellen van dit programma naar de Omgevingsdienst gegaan. Het college zal dit uitvoeringsplan vaststellen waarna het ter kennisname aan de gemeenteraad wordt aangeboden. Dit uitvoeringsplan beschrijft de acties en projecten die nodig zijn. Deze acties en projecten maken integraal onderdeel uit van de taken van de verschillende afdelingen. Daar waar die het afdelingsniveau overstijgen moeten afspraken gemaakt worden over de verantwoordelijkheid voor de uitvoering. Duurzaamheid is niet als een los onderwerp te zien wat alleen in de projecten in dit plan is omschreven. Duurzaamheidsaspecten dienen bij alle beslissingen zo expliciet mogelijk meegewogen te worden. Dit plan kan niet compleet zijn voor de komende vier jaar. Doorlopende ontwikkelingen in de maatschappij worden gevolgd en opgepakt. Nieuwe projecten worden opgenomen in het jaarlijkse uitvoeringsprogramma van de omgevingsdienst. In het najaar van 2016 vindt de eerste evaluatie en bijstelling van het uitvoeringsprogramma plaats. De uitgangspunten van dit plan zijn dat:

- De gemeente het goede voorbeeld geeft.

- Burgerinitiatieven op gebied van energiebesparing en opwekking duurzame energie worden

gestimuleerd.

- Energiebesparing en de opwekking van duurzame energie de belangrijkste thema’s met de grootste prioriteit zijn.

- Regionale afstemming plaatsvindt, d.w.z. dat projecten waar mogelijk samen met andere

gemeenten worden opgepakt.

Page 5: Uitvoeringsprogramma Duurzaamheid 2015-2018 · Gemeenten kunnen de opschaling van windenergie op land en op zee stimuleren en hun inkoop richten op energie die met certificaat van

4 Duurzaamheids en Milieuprogramma 2015-2018

3. Bestaand beleid

Dit hoofdstuk geeft inzicht in de bestaande beleidsdocumenten en ontwikkelingen in de samenleving m.b.t. duurzaamheid, energiebesparing en klimaatbeleid en de nulsituatie van de gemeente Bloemendaal. Op basis hiervan worden daarna in het volgende hoofdstuk de doelstellingen voor 2015-2018 voor dit duurzaamheidsprogramma geconcretiseerd.

3.1 Duurzaamheidsvisie Bloemendaal 2030 In 2010 heeft de gemeenteraad het visiedocument “Bloemendaal, duurzaam pronkstuk van Zuid-Kennemerland” vastgesteld. Deze visie is geschreven voor het jaar 2030. Er is gekozen voor 2030 omdat dit een jaar in de toekomst is die een paar collegeperiodes overschrijdt maar die wel nog zo dichtbij is dat er nu al rekening mee moet worden gehouden. De visie is geschreven als een uitdagend stuk en moet niet gezien worden als een vaststaand beleidsdocument maar als een leidraad. De visie laat een lange termijn beeld zien van een duurzaam Bloemendaal

De 6 thema’s uit het beleidsdocument “Speerpunt duurzaamheid” zijn achtereenvolgens:

1. Klimaat en energie

2. Duurzame (ver)bouw

3. Mobiliteit

4. Duurzaam bedrijfsleven en horeca

5. Sport en Cultuur

6. Duurzaam gedrag

In de visie wordt duurzaamheid in Bloemendaal gedefinieerd als: “Duurzaamheid is het minimaliseren van de Bloemendaalse voetafdruk. Niet alleen op energie- en

materiaalgebruik, maar ook op ecologisch vlak. Op sociaal gebied wil de gemeente Bloemendaal

een bijdrage leveren door een leefomgeving te creëren waar mensen graag wonen, werken,

recreëren en verblijven. Duurzaamheid biedt kansen voor de economie in de gemeente. De

gemeente Bloemendaal fungeert als aanjager en inspirator achter verduurzaming van de gemeente

als geheel.” In bijlage 1 staat de visie als samenvattend perspectief weergegeven. Genoemde Doelen Duurzaamheidsvisie voor het jaar 2030: 15% lokaal opgewekte duurzame energie (N.B. dit is een inmiddels een lagere doelstelling dan het energieakkoord) Oprichting lokale energiecoöperatie1;

100 % elektriciteitsvraag van gemeentelijke organisatie lokaal opwekken;

Bestaande gebouwen hebben alle energielabel B;

Realiseren duurzaam ondernemerschap.

3.2 Collegeprogramma 2014-2018

Collegeprogramma Samen Duurzaam Leven, Het collegeprogramma is gebaseerd op het coalitieakkoord van 11 mei 2014 tussen VVD, D66, en GroenLinks. In het programma wordt een integrale visie gegeven op wat burgemeester en wethouders de komende jaren voor Bloemendaal willen betekenen. Met aandacht voor elkaar (Samen), voor de toekomst (Duurzaam) en voor de belangen van onze inwoners in hun persoonlijke omgeving (Leven). Duurzaam betekent voor het college dat op korte termijn voor Bloemendaal oplossingen worden nagestreefd die ook op lange termijn hun waarde behouden. Niet alleen op het gebied van natuur, 1 Een lokale energiecoöperatie is een coöperatie van bewoners, organisaties of bedrijven die duurzame voorziening op lokaal niveau bevordert. Voorbeelden van lokale energiecoöperaties in Noord-Holland staan op http://www.hieropgewekt.nl/initiatieven/noord-holland.

Page 6: Uitvoeringsprogramma Duurzaamheid 2015-2018 · Gemeenten kunnen de opschaling van windenergie op land en op zee stimuleren en hun inkoop richten op energie die met certificaat van

5 Duurzaamheids en Milieuprogramma 2015-2018

afval en energie, maar ook in de wijze waarop de gemeente wordt bestuurd, georganiseerd en gefinancierd.

Genoemde doelstellingen Collegeprogramma Duurzaamheid wordt verweven in alle aspecten van beleid en uitvoering. Dit wordt onder meer gedaan door het realiseren en stimuleren van energiebesparingen en waar mogelijk over te stappen op duurzame energie. Daarnaast verminderen we de hoeveelheid restafval door meer afval gescheiden in te zamelen en door recycling te bevorderen waardoor er minder afval ontstaat. We doen dit door zelf door over te stappen op LED voor straatverlichting en willen verder ook het goede voorbeeld geven. Uitgangspunten zijn: Burgerinitiatieven m.b.t. energiebesparing en duurzame energie omarmen we.

Gemeente heeft voorbeeldfunctie.

Aan het eind van de collegeperiode, in 2017, willen we een gouden ECO XXI halen.

3.3 Energieakkoord In 2013 is het SER Energieakkoord afgesloten (http://www.energieakkoordser.nl). Door ondertekening van het akkoord hebben ruim veertig partijen, waar onder de gemeenten, maar ook financiële instellingen, vakbewegingen en Bouwend Nederland, zich verbonden aan de doelstellingen en specifieke uitwerkingen. Het Energieakkoord kent een onderverdeling in pijlers. Voor gemeenten zijn de volgende pijlers en specifieke maatregelen van belang:

Pijler 1. Energiebesparing gebouwde omgeving. Stimuleren van energiebesparende maatregelen aan gebouwen door particuliere woningeigenaren. Een lening is mogelijk via www.ikinvesteerslim.nl. Alle gebouwen (dus ook woningen en bedrijfsgebouwen) hebben inmiddels een indicatief label gekregen. Deze labeling zal zorgen dat verduurzaming van vastgoed gepaard zal gaan met waardestijging of ten minste behoud van bestaande waarde. Op termijn kan het label onderdeel worden van het fiscale stelsel (een slecht label betekent een hoger huurwaardeforfait). Aan gemeenten is gevraagd het toezicht en de handhaving van energiebesparende maatregelen op basis van de Wet milieubeheer krachtig ter hand te nemen en prioriteit te geven bij handhavingsafspraken met de RUD's. Het creëert een gelijk speelveld voor alle bedrijven.

Pijler 2. Opschalen duurzame energie. De doelstelling van het aandeel duurzame energie ligt voor 2020 in Nederland op 14 % (nu is het slechts ca. 4%). Voor 2023 ligt het streven op 16 %. Gemeenten kunnen de opschaling van windenergie op land en op zee stimuleren en hun inkoop richten op energie die met certificaat van herkomst op zee of land wordt geleverd. In Noord-Holland kan dit vooralsnog niet door het huidige beleid van GS. Gemeenten kunnen hernieuwbare bronnen op eigen bodem (PV (photovoltaïsche cellen), WKO, biomassa, energie uit asfalt en aardwarmte) zoveel mogelijk inzetten middels samenwerking met lokale en regionale partijen. Dit kan uitmonden in lokale energiediensten bedrijven.

Pijler 3. Decentrale energie opwekking door particulieren. Het aandeel duurzame energie opgewekt door particulieren wordt extra gestimuleerd door het mogelijk te maken om energie op te wekken buiten het eigen gebouw (maar wel in nabijheid) en een korting te geven op de energiebelasting. De gemeenten kunnen faciliteren door eigen gebouwen beschikbaar te stellen voor die eigenaren of gebruikers die niet het gebruikte vastgoed benutten voor energie opwekking. Verder kunnen ze eigen bewoners stimuleren en faciliteren om coöperaties te vormen als voorwaarde voor het buiten eigen gebouw opwekken van energie.

Pijler 7. Duurzame mobiliteit en transport. Gemeenten kunnen de transitie naar duurzame mobiliteit versterken door elektrisch rijden te faciliteren (laadpalen), snellaadstations bij publiekstrekkende functies te bevorderen en vulpunten voor groen gas te bevorderen.

Pijler 9. Energie-innovatie en -export. Gemeenten kunnen de circulaire economie bevorderen. Vernieuwende en duurzame productie van goederen en diensten liggen binnen het beïnvloedingsgebied van gemeenten. D.m.v. een VNG enquête worden de resultaten van de gemeente Bloemendaal gemonitord en worden de plannen voor het daaropvolgende jaar doorgegeven (bijlage 1).

Page 7: Uitvoeringsprogramma Duurzaamheid 2015-2018 · Gemeenten kunnen de opschaling van windenergie op land en op zee stimuleren en hun inkoop richten op energie die met certificaat van

6 Duurzaamheids en Milieuprogramma 2015-2018

Genoemde doelstellingen Energie-akkoord: Jaarlijks: 1,5 % energiebesparing; 2020: 14% duurzame energie; 2023: 23% duurzame energie. De hiervoor genoemde beleidsstukken vormen de achterliggende gedachte voor de concrete doelstellingen voor 2015-2018 van dit duurzaamheidsprogramma in hoofdstuk 5.

Page 8: Uitvoeringsprogramma Duurzaamheid 2015-2018 · Gemeenten kunnen de opschaling van windenergie op land en op zee stimuleren en hun inkoop richten op energie die met certificaat van

7 Duurzaamheids en Milieuprogramma 2015-2018

4. Nulsituatie energieverbruik / opwekking duurzame energie

Nulsituatie energieverbruik:

Energiegebruik

2012 (TJ/jaar)

Woningen 852

Commerciële

dienstverlening

235

Publieke

dienstverlening

181

Industrie

(incl. RWZI,

afvalverwerking,

bouwnijverheid)

18

Landbouw,

bosbouw

5

Totaal 1.291 TJ

Tabel en figuur 1 Energiegebruik Bloemendaal 2013 (bron: Klimaatmonitor2)

In bovenstaande tabel valt op dat bijna driekwart van het energieverbruik wordt verbruikt in woningen. Uit de klimaatmonitor 2013 blijkt dat het energieverbruik in de woningbouw per Bloemendaalse inwoner 39 GJ/ inwoner is. Gemiddeld is dit in Noord-Holland 26 GJ/ inwoner en scoort Bloemendaal dus erg hoog. In vergelijking met vergelijkbare gemeentes scoort de gemeente Bloemendaal redelijk het zelfde volgens de Klimaatmonitor in het jaar 2013 namelijk Bussum: 34 GJ/inwoner, Laren: 46 GJ/inwoner, Wassenaar 40 GJ/inwoner, Oegstgeest 29 GJ/inwoner en Bergen 36 GJ/inwoner. Nulsituatie duurzame energie: In de gemeente Bloemendaal wordt minimaal 30 TJ duurzame energie per jaar opgewekt (bron klimaatmonitor 2013). Deze bestaat voornamelijk uit zonne-energie. Daarnaast wordt uit Bloemendaals afval buiten de gemeente ook energie opgewekt. Zon-PV (kWpiek) 2010-2014,

Gemeente Bloemendaal

2010 2011 2012 2013 2014

Bekende adressen/ locaties met PV-

panelen

83 85 146 205 254

Vermogen PV-panelen op bekende

adressen/locaties (kWpiek)

71.15 191,16 324,36 519,27 676,9

Als de landelijke doelstellingen uit het Energieakkoord op basis van de nulsituatie rechtstreeks naar de gemeente Bloemendaal worden vertaald betekent dit dat in het jaar 2020 het energieverbruik maximaal 1161 TJ is en er minimaal 163 TJ duurzame energie wordt opgewekt.

2 De klimaatmonitor, zie www.klimaatmonitor.databank.nl, is een instrument van het Ministerie van Rijkswaterstaat en het Ministerie van Infrastructuur waarmee gegevens worden gepresenteerd die relevant zijn voor de monitoring van het lokale en regionale klimaatbeleid op basis van diverse bronnen (bijvoorbeeld CBS, regionale netbeheerders, Agentschap NL) die zijn omgerekend naar de individuele gemeenten.

Page 9: Uitvoeringsprogramma Duurzaamheid 2015-2018 · Gemeenten kunnen de opschaling van windenergie op land en op zee stimuleren en hun inkoop richten op energie die met certificaat van

8 Duurzaamheids en Milieuprogramma 2015-2018

5. Concretisering doelen duurzaamheidsprogramma 2015-2018

Voorgaande doelstellingen en nulsituatie laten zien dat er nog heel wat moet gebeuren om de doelstellingen uit het Energieakkoord te halen. Omdat er in de gemeente relatief veel energie in woningen wordt verbruikt, is de kans om de doelstelling te halen erg afhankelijk van de inwoners. De rol van de gemeente en omgevingsdienst zal zich daarom vooral moeten richten op het ondersteunen van de bewoners door ze bij elkaar te brengen, te voorzien van (elkaars) kennis, en bewust te maken van hun eigen energiegedrag. Omdat er (nog) geen geschikte mogelijkheden zijn gevonden voor de opwekking van grootschalige duurzame energie in de gemeente Bloemendaal liggen de kansen voor deze doelstellingen vooral bij het opwekken van duurzame (zonne-)energie in de bestaande bouw. In de IJmond gemeenten wordt als doelstelling voor het aantal woningen met zonnepanelen 14% in 2020 aangehouden. (Dit is een doelstelling uit de Route du Soleilcampagne). De ontwikkelingen van andere (nieuwe) duurzame energietechnieken worden nauwlettend in de gaten gehouden omdat de inzet hiervan nodig zal zijn om de uiteindelijke doelstellingen uit het energieakkoord te behalen.

Doelgroepen: Doelstellingen:

Bewoners

Minimaal 1 wijkgericht energiebesparingsproject per jaar.

Minimaal 100 huiseigenaren laten per jaar huis isoleren met subsidie.

In 2018: minimaal 1 lokale energiecoöperatie.

Bewoners vinden informatie over energiebesparing en duurzame energie.

Gemeente

Goed/ beter energielabel voor alle gemeentelijke gebouwen. N.B. Gemeentehuis is gebouwd met ≥ GPR 8 voor energie.

Gemeente koopt duurzaam in door expliciete opdrachtverlening aan St.Rijk. Stichting Rijk zorgt voor duurzame inkoop volgens de Pianoo-regels.

Aanmerkelijke daling van elektriciteitsverbruik in kWh in openbare verlichting

Gouden eco xxi certificaat voor grondgebied Bloemendaal in 2017.

Elk jaar 150 kWp aan PV-panelen of andere energieopwekkende installaties erbij op Bloemendaals grondgebied (daken van bewoners, non-profit organisaties en bedrijven).

Non-profit organisaties:

Expliciete aandacht voor verduurzaming van sportgebouwen en –voorzieningen.

Minimaal 5 aanvragen voor non-profitsubsidie per jaar.

Alle basisschoolleerlingen bezoeken twee keer lokale nme-centra in hun schooltijd.

Bedrijven

Bouwbedrijven/architecten vullen GPR in voor nieuw te bouwen huizen en andere gebouwen.

10 bedrijven hebben meegedaan aan greenkey of milieubarometer.

In het volgende hoofdstuk worden de voorgestelde projecten en acties per doelgroep beschreven.

Page 10: Uitvoeringsprogramma Duurzaamheid 2015-2018 · Gemeenten kunnen de opschaling van windenergie op land en op zee stimuleren en hun inkoop richten op energie die met certificaat van

9 Duurzaamheids en Milieuprogramma 2015-2018

6. Projecten en acties

Op basis van de doelstellingen in het vorige hoofdstuk zijn in dit hoofdstuk projecten en acties geformuleerd. Deze zijn ingedeeld naar de volgende vier doelgroepen: Bewoners;

De gemeente;

Non-profitorganisaties zoals scholen, sportverenigingen, vrijwilligersorganisaties;

Bedrijven.

Per doelgroep staan de projecten die betrekking hebben op energiebesparing, duurzame energieopwekking en overige duurzame zaken. Of een onderwerp is opgenomen bij overige duurzame zaken hangt er vooral van af of de Omgevingsdienst er bij is betrokken en of iets uit het duurzaamheidsbudget wordt gefinancierd. De onderwerpen waar wel duurzaamheidsaspecten aan zitten maar die niet zijn opgenomen bij de projecten staan in bijlage 3. In bijlage 3 staan alle projecten weergegeven met daarbij een prioritering en de kosten.

Page 11: Uitvoeringsprogramma Duurzaamheid 2015-2018 · Gemeenten kunnen de opschaling van windenergie op land en op zee stimuleren en hun inkoop richten op energie die met certificaat van

10 Duurzaamheids en Milieuprogramma 2015-2018

6.1 Bewoners

Project 1. Subsidie woning isolatie

Projectnaam Subsidie woning isolatie

Vanaf 1 januari 2015 kunnen bewoners van bestaande bouw subsidie krijgen voor het aanbrengen van isolerende maatregelen zoals dak-, vloer- en gevelisolatie en HR++ glas. Dit gebeurt op grond van de subsidieverordening duurzame energie Bloemendaal en de daaraan gekoppelde beleidsregels D.E.-subsidie Bloemendaal 2015. Voor de uitvoering van de regeling krijgt de gemeente jaarlijks een provinciale bijdrage van ongeveer € 10.000 tot en met 2016. Vanuit het werkbudget voor duurzaamheid wordt jaarlijks een gemeentelijke bijdrage van eveneens € 10.000 in het subsidiebudget gestopt, waardoor de jaarlijkse subsidiepot € 20.000 bedraagt. Vanuit 2014 is € 15.385,- overgeheveld. De budgettoedeling is in het kader van de begroting 2014 al geregeld voor 2015 en 2016. De subsidieregeling is tot nu toe een groot succes en particuliere woningeigenaren maken hier dankbaar gebruik van. Aanvragen moeten vanaf 1 januari 2015 worden ingediend via het stappenplan en de aanvraagformulieren van www.wijwonenwijzer.nl. Doel/resultaat Minimaal 100 woningeigenaren per jaar

brengen isolatie aan met subsidie. Omschrijving Subsidie voor isolerende maatregelen

afhandelen Lopend/nieuw? Lopend Opdrachtgever College B&W Bloemendaal

Uitvoerder/opdrachtnemer Omgevingsdienst IJmond Geschatte kosten € 35.385,- (2015)

€ 20.000,-(2016)

Herkomst budget Wij wonen wijzer(WWW)-budget Risico’s Geen. Tijdsplanning 2015, 2016

Doelgroep/belanghebbende Bewoners bestaande bouw Ter ondersteuning van doelstelling(en) Energiebesparing

Page 12: Uitvoeringsprogramma Duurzaamheid 2015-2018 · Gemeenten kunnen de opschaling van windenergie op land en op zee stimuleren en hun inkoop richten op energie die met certificaat van

11 Duurzaamheids en Milieuprogramma 2015-2018

Project 2. Regionaal Actie Programma Wonen

Projectnaam Regionaal Actie Programma Wonen

Het project Kwartier maken in kwartieren is een regionale aanpak van 9 gemeenten in IJmond/Zuid-Kennemerland die voortvloeit uit afspraken uit het Regionale actieprogramma wonen 2012-2015 (RAP) tussen gemeente en de Provincie en het SER-Energieakkoord om grootschalige verduurzaming van de woningvoorraad te bevorderen. Er worden regionale lerende netwerken opgezet, een bewustwordingscampagnes duurzaam wonen gehouden en door lokale bouwteams aantrekkelijke duurzame investeringspakketten ontworpen en aangeboden en er wordt regionaal bij het Duurzaam Bouwloket aangehaakt. In de loop van 2015 (zomer) worden de uitvoeringsprogramma’s bekend. Doel/resultaat Lerend netwerk, kennisoverdracht,

bewustwordingscampagne, bouwteams. Omschrijving Regionaal project voor grootschalige

verduurzaming woningvoorraad. Lopend/nieuw? Nieuw.

Opdrachtgever College B&W Bloemendaal. Uitvoerder/opdrachtnemer ODIJ (trekker)

Gemeente (Volkshuisvesting, Communicatie)) en vele anderen.

Geschatte kosten Geen (provincie). Herkomst budget Provincie Risico’s Geen. Tijdsplanning 2015-2017. Doelgroep/belanghebbende Huurders, huiseigenaren, ambtenaren

bedrijven. Ter ondersteuning van doelstelling(en) Energiebesparing.

Page 13: Uitvoeringsprogramma Duurzaamheid 2015-2018 · Gemeenten kunnen de opschaling van windenergie op land en op zee stimuleren en hun inkoop richten op energie die met certificaat van

12 Duurzaamheids en Milieuprogramma 2015-2018

Project 3. Duurzaam bouwloket

Projectnaam Duurzaam bouwloket

Omgevingsdienst IJmond is vanaf 1 juni 2015 lid van het Duurzaam Bouwloket voor de hele regio IJmond en Zuid-Kennemerland (daarvoor was gemeente Bloemendaal individueel lid). Via de website, www.duurzaambouwloket.nl, worden woningeigenaren en huurders vrijblijvend en onafhankelijk geïnformeerd en geadviseerd over alle mogelijke maatregelen op het gebied van duurzaam (ver)bouwen, energiebesparing en energie opwekken. Doel van de website is het stimuleren en versnellen van de verduurzaming

van de bebouwde omgeving. Wij zetten dit stimuleringsbeleid voort en geven hier op verschillende manieren bekendheid aan bijvoorbeeld met een stand op de Bloemendaalse jaarmarkt, op de gemeentelijke website (verwijzing naar duurzaambouwloket.nl), in het weekblad en op relevante bijeenkomsten. Doel/resultaat 100 geïnformeerde inwoners per jaar Omschrijving Voorlichting geven over duurzaam bouwen

Lopend/nieuw? Lopend project Opdrachtgever College B&W Bloemendaal Uitvoerder/opdrachtnemer Omgevingsdienst IJmond Geschatte kosten € 4680,- waarvan € 1000,-

duurzaamheidsbudget (01-06-2015- 2018) overige kosten: Provincie (incl. kosten website)

Duurzaamheidsbudget 2015: € 5.175,- (€ 1.000,- 2015+ € 4.175,- tot 1-06-2015)

Herkomst duurzaamheidsbudget 2016: € 1000,- Herkomst duurzaamheidsbudget 2017: € 1000,- Herkomst duurzaamheidsbudget 2018: € 1000,- Overig budget: Provincie Risico’s geen Tijdsplanning 2015-2018 Doelgroep/belanghebbende Inwoners Ter ondersteuning van doelstelling(en) Energiebesparing/ opwekking duurzame energie

Page 14: Uitvoeringsprogramma Duurzaamheid 2015-2018 · Gemeenten kunnen de opschaling van windenergie op land en op zee stimuleren en hun inkoop richten op energie die met certificaat van

13 Duurzaamheids en Milieuprogramma 2015-2018

Project 4. Burgerinitiatief Overveen Samen Duurzaam

Projectnaam Burgerinitiatief Overveen Samen

Duurzaam

Bewonersproject Overveen Samen Duurzaam is een burgerinitiatief dat zich inzet voor energiebesparing, duurzame energie, voedsel, zorg voor ouderen en de sociale samenhang in Overveen. In 2014 is de verenigingsvorm van Duurzaam Overveen opgericht en deels gefinancierd door de gemeente. Afgesproken is dat de gemeente voor de eerste 100 leden € 10, - (naast het lidmaatschap van € 10, -) betaalt. Inmiddels heeft de gemeente de eerste 30 leden betaald en zijn er nog 70 (dus 70 *€ 10,-) leden te verwachten. Daarnaast faciliteert de gemeente de zaal van de verenigingsvergaderingen (externe locatie i.v.m. verbouw gemeentehuis). De rol van de gemeente is naast faciliteren, waar mogelijk, meedenken, maar verder blijft de rol van de gemeente beperkt. Wel kan de gemeente wellicht (meer) gebruik maken van de expertise en ideeën van de Vereniging Duurzaam Overveen, niet alleen in het kader van haar duurzaamheidsbeleid, maar ook ter ondersteuning van burgerinitiatieven. Doel/resultaat 100 duurzaam actieve Overveners Omschrijving Faciliteren burgerinitiatief

Lopend/nieuw? Lopend Opdrachtgever College B&W Bloemendaal Uitvoerder/opdrachtnemer Inwoners, Beperkte rol gemeente Geschatte kosten € 700.- ( nog 10*70 leden) plus eventueel

aanvullende subsidie voor projecten in het kader van de stimulering van burger-initiatieven.

Herkomst budget Duurzaamheidsbudget (en subsidie burgerinitieven)

Risico’s geen Tijdsplanning 2015-

2018

Doelgroep/belanghebbende Inwoners Ter ondersteuning van doelstelling(en) Burgerinitiatieven stimuleren

Page 15: Uitvoeringsprogramma Duurzaamheid 2015-2018 · Gemeenten kunnen de opschaling van windenergie op land en op zee stimuleren en hun inkoop richten op energie die met certificaat van

14 Duurzaamheids en Milieuprogramma 2015-2018

Project 5. Wijkgericht energiebesparingsproject

Projectnaam Wijkgericht energiebesparingsproject

In dit energiebesparingsproject worden enkele woningen in de gemeente geanalyseerd en wordt er voor deze referentiewoningen een maatwerkadvies opgesteld. Het grootste deel van de huiseigenaren in de gemeente moet zijn eigen woning in deze referentiewoningen kunnen herkennen. Iedereen wordt uitgenodigd voor een van de twee informatieavonden waarin uitleg wordt gegeven over de besparingsmogelijkheden van de referentiewoning. Bij meer dan 8 belangstellenden voor een bepaalde besparingsmaatregel wordt daarna een gezamenlijke inkoopactie in gang gezet. Dit project sluit aan op de uitvoeringsplannen van de RAP-wonen. Aan de hand van evaluatie wordt het project bijgesteld en in 2016, 2017 en 2018 herhaald. Een ander voorbeeld van een wijkgericht energiebesparingsproject kan zijn: deelname aan de Energy Battle. Belangrijkste doel hiervan is bewustwording, naast de concrete besparingsresultaten uiteraard. Deelname kost de gemeente circa € 2.500,-

Doel/resultaat 2 informatie-avonden per jaar, 8 voorbeeld-woningen met maatwerk-adviezen, 4 collectieve inkoopacties

Omschrijving Bewoners informeren n.a.v. paar uitgewerkte maatwerkadviezen voor referentiewoningen.

Lopend/nieuw? Nieuw Opdrachtgever College B&W Bloemendaal Uitvoerder/opdrachtnemer Omgevingsdienst en gemeente (communicatie)

Geschatte kosten € 13.000,- (2015) € 13.000,- (2016) € 13.000,- (2017) € 13.000,- (2018)

Herkomst budget Duurzaamheidsbudget, evt. in combinatie met subsidie burgerinitiatieven

Tijdsplanning Najaar 2015 2016 2017 2018

Doelgroep/belanghebbende Inwoners Ter ondersteuning van doelstelling(en) Energiebesparing

Page 16: Uitvoeringsprogramma Duurzaamheid 2015-2018 · Gemeenten kunnen de opschaling van windenergie op land en op zee stimuleren en hun inkoop richten op energie die met certificaat van

15 Duurzaamheids en Milieuprogramma 2015-2018

Project 6. Stimuleren oprichten lokale energiecoöperaties

Projectnaam Stimuleren oprichten lokale

energiecoöperaties

Gemeentelijke daken waarvoor de gemeente zelf geen zonnepanelen (PV-panelen) aanschaft maar die wel geschikt zijn voor de opwekking van zonne-energie worden beschikbaar gesteld aan een op te richten lokale energiecoöperatie door bijvoorbeeld Zon op Nederland. Deze constructie is aantrekkelijk voor bewoners die zelf geen zonnepanelen op hun dak willen of kunnen hebben maar die wel willen investeren in lokale zonne-energieopwekking. Naast onze eigen daken stimuleren we dit bij scholen en bedrijven die zelf geen plannen voor zonnepanelen op hun dak hebben maar wel een PV-geschikt dak. Bij positieve ervaringen met het eerste dakdeelproject breiden wij het aantal dakdeelprojecten uit.

Doel/resultaat Minimaal; éen dakdeel-project Omschrijving PV op (openbare en andere) gebouwen Lopend/nieuw? Nieuw Opdrachtgever College B&W Bloemendaal

Uitvoerder/opdrachtnemer Omgevingsdienst (trekker), Gebouwenbeheer, Communicatie

Geschatte kosten € 1.000,- Herkomst budget Duurzaamheidsbudget Risico’s Tussentijds verkoop pand, daklekkage

(Juridisch goed regelen) Tijdsplanning 2016-2018 Doelgroep/belanghebbende Inwoners Ter ondersteuning van doelstelling(en) Opwekken duurzame energie

Page 17: Uitvoeringsprogramma Duurzaamheid 2015-2018 · Gemeenten kunnen de opschaling van windenergie op land en op zee stimuleren en hun inkoop richten op energie die met certificaat van

16 Duurzaamheids en Milieuprogramma 2015-2018

Project 7. E-laadpunten

Projectnaam E-laadpunten

Eind 2014 heeft de Metropool Regio Amsterdam (MRA )een gezamenlijke aanbesteding (namens alle MRA-gemeenten) georganiseerd voor het installeren van openbare oplaadpunten voor elektrische voertuigen. Bloemendaal heeft zich aangemeld voor nog maximaal 9 openbare oplaadpunten. Deze nieuwe aanbesteding moet in het voorjaar van 2015 weer nieuwe laadpalen opleveren. Bewoners kunnen totdat deze nieuwe oplaadpunten er zijn onder bepaalde voorwaarden opladen op de openbare weg, met een stroomkabel vanuit de eigen woning. Doel/resultaat 3 oplaadpunten per jaar (op aanvraag). Er zijn

nu 5 palen dus in 2018: 17 palen. Omschrijving Bevorderen elektrisch rijden door beschikbare

e-laadpunten Lopend/nieuw? Lopend Opdrachtgever College B&W Bloemendaal Uitvoerder/opdrachtnemer MRA en gemeente (Verkeer) Geschatte kosten Per jaar:

Aanleg en beheer: € 4.165,- (budget kleine verkeersmaatregelen) en € 5.000,- (budget duurzaamheid) Aanschafkosten: € 23.500,- (budget van Provincie)

Herkomst budget Duurzaamheidsbudget (deels) Risico’s geen

Tijdsplanning 2015- 2018

Doelgroep/belanghebbende Bestuurders elektrische auto’s Ter ondersteuning van doelstelling(en) Energiebesparing

Page 18: Uitvoeringsprogramma Duurzaamheid 2015-2018 · Gemeenten kunnen de opschaling van windenergie op land en op zee stimuleren en hun inkoop richten op energie die met certificaat van

17 Duurzaamheids en Milieuprogramma 2015-2018

6.2 De gemeente zelf

Project 8. Energiezuinige openbare verlichting

Projectnaam Energiezuinige openbare verlichting

Het beleidsplan Openbare verlichting 2012-2020 wordt in 2015 tussentijds herzien en opnieuw vastgesteld. Er wordt een aanvang gemaakt met vervanging door energiezuinige verlichting op straat-/buurtniveau. Het jaarplan richt zich vooral op het zo veel mogelijk verlagen van het energieverbruik van de openbare verlichting door alle armaturen structureel te vervangen door energiezuinige verlichting, waarbij meer wordt gelet op de economische levensduur en niet langer alleen wordt gekeken naar de technische levensduur van lampen en armaturen. Op basis van een extern advies wordt een voorstel gedaan voor versnelde vervanging van niet energiezuinige lampen. Doel/resultaat Onderzoek (2015)

Aanmerkelijke daling kWh openbare verlichting

Omschrijving Vervangen openbare verlichting Lopend/nieuw? Nieuw Opdrachtgever College B&W Bloemendaal

Uitvoerder/opdrachtnemer Gemeente (Wegen en Water) Geschatte kosten € 85.000,- per jaar (budget: LED-

straatverlichting); 2015 incl. advieskosten Herkomst budget Geen duurzaamheidsbudget Risico’s Geen Tijdsplanning 2015-2030 Doelgroep/belanghebbende Iedereen

Ter ondersteuning van doelstelling(en) Energiebesparing

Page 19: Uitvoeringsprogramma Duurzaamheid 2015-2018 · Gemeenten kunnen de opschaling van windenergie op land en op zee stimuleren en hun inkoop richten op energie die met certificaat van

18 Duurzaamheids en Milieuprogramma 2015-2018

Project 9. Energiezuinige gemeentelijke gebouwen

Projectnaam Energiezuinige eigen gemeentelijke

gebouwen

Het nieuwe gemeentehuis aan de Bloemendaalseweg en het dorpshuis in Vogelenzang zijn goede voorbeelden van energiezuinige gemeentelijke gebouwen. De meeste gemeentelijke gebouwen hebben echter nog een laag energielabel (90 % heeft waarschijnlijk label E) omdat energiebeheer in het verleden geen structureel onderdeel van de werkzaamheden was en het beleid is om minimaal in de gebouwen te investeren. In het huidige meerjarenonderhoudsbudget is geen ruimte voor extra kosten voor isolerende of andere energiebesparende maatregelen. Project: Door een (extern) bureau worden per jaar vijf energiebesparingsplannen voor vijf gemeentelijke gebouwen (geen woningen) opgesteld. In dit plan wordt per gebouw het volgende opgenomen: Maatregelen met terugverdientijden.

Maatregelen die nodig zijn om het energielabel 2 stappen te verhogen.

De kosten die hiermee gepaard gaan.

De gebouwen waar de meeste winst te behalen valt komen het eerst aan de beurt. Op basis van deze energiescans wordt een verbeterplan aan het college voorgelegd waarin wordt voorgesteld welke aanbevolen maatregelen uit te voeren. In dit verbeterplan staat wanneer welke kosten gemaakt gaan worden. Het is dan aan het college om aanvullend budget (of een verschuiving van het budget) te vragen aan de raad voor de uitvoering van de aanbevolen maatregelen.

N.B. Samenhang met project 10. Doel/resultaat 5 energiescans per jaar

Omschrijving Energielabel 2 stappen omhoog bij energieonzuinige gebouwen.

Lopend/nieuw? Nieuw

Opdrachtgever College B&W Bloemendaal Uitvoerder/opdrachtnemer Gemeente (Onderhoud gebouwen) vraagt

energiescans aan en begeleidt dit uitvoerings proces , Omgevingsdienst adviseert en begeleidt aanvraag adviestraject en legt voor aan college en raad.

Geschatte kosten € 5.000,- per jaar(duurzaamheidsbudget) Stelpost: Extra budget nodig voor meerjarenonderhoudsprogramma (MJOP).

Herkomst budget Duurzaamheidsbudget (energiescans), uitvoeren maatregelen p.m.

Risico’s Geen doorgang uitvoering bij geen extra budget MJOP

Tijdsplanning 2015-2018

Doelgroep/belanghebbende Gebruikers gemeentelijke gebouwen Verwachte opbrengst Ter ondersteuning van doelstelling(en) Energiebesparing

Page 20: Uitvoeringsprogramma Duurzaamheid 2015-2018 · Gemeenten kunnen de opschaling van windenergie op land en op zee stimuleren en hun inkoop richten op energie die met certificaat van

19 Duurzaamheids en Milieuprogramma 2015-2018

Project 10. Eigen PV op openbare gebouwen Bloemendaal

Projectnaam Eigen PV op openbare gebouwen

Bloemendaal

In 2014 zijn de daken van de gemeentelijke panden (in gebruik of verhuur) bekeken voor de geschiktheid van zonnepanelen aan de hand van de gegevens van de zonatlas en de onderhoudstoestand van het dak en de monumentale status en/of andere beperkingen. Deze eerste indruk leverde de volgende mogelijke daken geschikte daken op:

- Het dak van sociëteit Tinholt (na dakvervanging in 2015), gemeente eigenaar, huurder

betaalt de elektriciteitsrekening.

- Het dak van de reddingsbrigade in Bloemendaal aan Zee (gemeente is eigenaar en

gemeente betaalt elektriciteitsrekening).

- Het dak van de sporthal in Bennebroek.

- Centrum voor Jeugd en Gezin (Dennenweg).

N.B. De daken van de gebouwen op de gemeentewerf zijn door hun ligging zeer geschikt voor zonnepanelen maar door hun monumentale status vallen ze af. Misschien dat er nog andere mogelijkheden (aparte stellage of [te] laag gebouw) zijn maar dat moet verder worden onderzocht. De gemeente schaft i.v.m. zijn voorbeeldfunctie zonnepanelen aan voor de eigen gebouwen waar de gemeente de elektriciteitsrekening betaalt, waar de daken constructief geschikt zijn en die gunstig t.o.v. de zon liggen. Per gebouw wordt een business case opgesteld. N.B. Samenhang met project 9. Doel/resultaat Vermeerdering kWp, lagere energierekening Omschrijving PV op openbare gebouwen Lopend/nieuw? Nieuw

Opdrachtgever College B&W Bloemendaal Uitvoerder/opdrachtnemer Gemeente (Gebouwenbeheer),

Omgevingsdienst Geschatte kosten p.m. bijv.

€ 20.000,-voor 2015 en daarna € 10.000,- p.j. (schatting)

Herkomst budget Duurzaamheidsbudget (tot januari 2016 in combinatie met de provinciale subsidieregeling)

Risico’s Het budget van de provinciale subsidieregeling kan op zijn (o.b.v. op = op en loopt tot uiterlijk januari 2016).

Tijdsplanning 2015-2018 Doelgroep/belanghebbende Inwoners

Verwachte opbrengst Ter ondersteuning van doelstelling(en) Opwekking duurzame energie

Page 21: Uitvoeringsprogramma Duurzaamheid 2015-2018 · Gemeenten kunnen de opschaling van windenergie op land en op zee stimuleren en hun inkoop richten op energie die met certificaat van

20 Duurzaamheids en Milieuprogramma 2015-2018

Project 11. Stimuleren voorbeeldprojecten

Projectnaam Stimuleren voorbeeldprojecten

De gemeente stimuleert inwoners, organisaties en bedrijven die hun nek uitsteken om duurzame maatregelen te nemen of gedrag vertonen of activiteiten organiseren dat duidelijk verder gaat dan de gebruikelijke activiteiten of wettelijke normen. De gemeente kan dit stimuleren door dit initiatief in het zonnetje te zetten, te faciliteren (zaalhuur en koffie/thee) of door een financiële prikkel te geven of initiatiefnemers in contact te brengen met andere partijen en ze daarmee verder te helpen. Een randvoorwaarde voor financiële steun is dat een project als voorbeeld kan dienen voor anderen binnen de gemeente Bloemendaal. Een voorbeeld van een project kan een woning zijn die een hele hoge GPR-score heeft, een beginnend duurzaam wijkinitiatief/energiecollectief of bekendheid geven aan de duurzaamheid van de eigen gebouwen (het nieuwe gemeentehuis met hoge GPR-score of dorpshuis Vogelenzang met veel duurzame maatregelen). Voorbeelden van activiteiten die gestimuleerd worden zijn duurzame wijkinitiatieven/ energiecollectieven of het organiseren van energiecafé ’s en repair-cafés of een heel bijzonder vooruitstrevend bedrijfsproject. Elk initiatief om financiële steun wordt ter goedkeuring voorgelegd aan de wethouder (tot € 500,-) of het college (boven € 500,-). Doel/resultaat Minimaal 1 keer per jaar voorbeeldproject. Omschrijving Stimuleren eigen initiatieven op het gebied van

duurzaamheid Lopend/nieuw? Nieuw Opdrachtgever College B&W Bloemendaal

Uitvoerder/opdrachtnemer Omgevingsdienst en gemeente Geschatte kosten € 5.000,- (per jaar) Herkomst budget Duurzaamheidsbudget + eventueel subsidie-

budget stimulering burgerinitiatieven

Risico’s Onbekend Tijdsplanning 2015-2018 Doelgroep/belanghebbende Inwoners

Bedrijven Non-profitorganisaties

Ter ondersteuning van doelstelling(en) Opwekking duurzame energie

Page 22: Uitvoeringsprogramma Duurzaamheid 2015-2018 · Gemeenten kunnen de opschaling van windenergie op land en op zee stimuleren en hun inkoop richten op energie die met certificaat van

21 Duurzaamheids en Milieuprogramma 2015-2018

Project 12. Duurzaam inkopen

Projectnaam Duurzaam inkopen

Duurzaam inkopen betekent letten op milieucriteria (bijvoorbeeld voor energie of materialen) en maatschappelijke aspecten (zoals kinderarbeid, social return). De inkoop van producten, diensten en werken is primair de verantwoordelijkheid van de budgethouder. Van de budgethouder wordt verwacht dat hij ook de duurzame ontwikkelijkingen op zijn vakgebied bijhoudt en laat meewegen bij de aanschaf van producten en diensten. Voor de aanschaf van het eigen vervoer zijn aparte gemeentelijke criteria opgesteld. Voor de andere producten kunnen minimaal de eisen worden gehanteerd die per productgroep op de website pianoo.nl/duurzaaminkopen staan. Er bestaan ook producten waarvoor geen criteria bestaan. Verwacht wordt dat deze de komende jaren zullen komen omdat het streven was dat de overheid in 2015 100% duurzaam inkoopt. Bij de aankoop van veel producten worden al duurzaamheidsaspecten meegenomen. Zo worden voor het openbare groen bomen en planten ingekocht bij kwekerijen met Milieukeur en maken ingehuurde (onder-) aannemers een bewuste keuze wat brandstof betreft. Daarnaast is het gebruik van onkruidbestrijdingsmiddelen minimaal en de toegepaste producten voldoen aan de huidige eisen. Bij het water geven van plantsoenen en bomen wordt sloot- en grondwater gebruikt. Inmiddels zijn voor het gemeentelijke vervoer 3 elektrische auto’s, 4 auto’s op groen gas en 2 elektrische auto’s aangeschaft. Toch worden er nog steeds inkopen gedaan waarbij duurzaamheid (bijvoorbeeld de energiezuinigheid bij de nieuwe warme drankenautomaten) niet worden meegenomen. De gemeentelijke budgethouder en St. Rijk verwachten van elkaar dat er duurzame eisen worden gesteld terwijl dat niet altijd het geval is. Het is daarom tijd voor een nieuwe impuls. Gemeente Bloemendaal is nog geen ondertekenaar van Manifest Professioneel Duurzaam Inkopen (https://www.pianoo.nl/sites/default/files/documents/documents/manifestduurzaaminkoop2013-02.pdf) . Het nieuwe manifest is de opvolger van de deelnameverklaring en straalt meer ambitie uit. Met de ondertekening van het Manifest verklaart de gemeente Bloemendaal om duurzaam inkopen volgens de nieuwe aanpak te willen uitvoeren. De ondertekening moet door Bloemendaal worden gedaan en in samenwerking met St. Rijk moet de nieuwe aanpak dan uitgewerkt worden. Dit kan o.a. gelijk met de gemeente Wormerland gedaan worden, die dit actiepunt ook in zijn duurzaamheidsprogramma heeft. Doel/resultaat Duurzaam ingekochte producten Omschrijving Onderteken Manifest Professioneel Duurzaam

inkopen en voer dit uit. Lopend/nieuw? Nieuw

Opdrachtgever College B&W Bloemendaal Uitvoerder/opdrachtnemer Bedrijfsbureau (trekker),

St. Rijk, Budgethouders

Geschatte kosten Geen Herkomst budget N.v.t. Risico’s - Tijdsplanning 2016-2018

Doelgroep/belanghebbende Eigen organisatie Verwachte opbrengst Meer duurzaam ingekochte producten Ter ondersteuning van doelstelling(en) Voorbeeldfunctie/ Overige duurzame zaken

Page 23: Uitvoeringsprogramma Duurzaamheid 2015-2018 · Gemeenten kunnen de opschaling van windenergie op land en op zee stimuleren en hun inkoop richten op energie die met certificaat van

22 Duurzaamheids en Milieuprogramma 2015-2018

Project 13. Eco XXI programma

Projectnaam Eco XXI programma

ECO XXI is een stimuleringsprogramma om duurzaamheid op lokaal niveau in kaart te brengen en verbeteringen te stimuleren. Een belangrijk onderdeel van het programma is de certificering van een gemeente met de ECO XXI award. De certificering start met een 0-meting op 21 indicatoren. Er wordt gewerkt met een set van indicatoren en criteria op vier hoofdgebieden: educatie, samenleving, milieukwaliteit en economie. Het programma levert een onafhankelijke toetsing van het gemeentelijk beleid voor duurzaamheid.

De gemeente Bloemendaal heeft in 2013 een score van 83% behaald (2013024861) wat goed was voor een zilveren award. Voor goud kwam Bloemendaal toen 1 procentpunt tekort. De aanbevelingen uit het aanbevelingenrapport zijn grotendeels opgevolgd. De award uit 2013 is inmiddels verlopen en de nieuwe scan voor 2015 bevat gewijzigde vragen/ eisen en normeringen. Het opvolgen van de actiepunten uit 2013 zal dus niet automatisch leiden tot een gouden award. Waarschijnlijk scoren we nu lager dan in 2013. Doel uit het collegeprogramma is om in 2017 een gouden award te halen. De achterliggende gedachte is echter niet de award te behalen maar om zoveel mogelijk suggesties ter verbetering van duurzame aspecten te ontvangen. We kiezen er voor om de kosten en inspanningen m.b.t. ECO XXI voor de Bloemendaalse medewerkers in 2015 zo laag mogelijk te houden en niet in 2015 een nieuwe award en aanbevelingenrapport aan te vragen. Dit scheelt veel tijd en geld. De omgevingsdienst levert de juiste (lege) vragenlijst bij het juiste team aan en op basis van de toelichting bij de vragenlijsten zal elk team kijken welke suggesties er in staan en deze zoveel mogelijk opnemen in de afdelingsplannen voor 2016. Suggesties die niet worden overgenomen worden besproken met de desbetreffende portefeuillehouder. In 2017 wordt een nieuwe eco XXI-scan en juryrapport aangevraagd voor € 3.850,- (bron: ecoxxi.nl). Verschillende gemeentelijke afdelingen leveren hiervoor dan informatie aan, aan een externe organisatie (bijvoorbeeld het KIMO) die de scan voor de gemeente Bloemendaal invult (kosten uitbesteden invullen € 3.500,-). Projectnaam Eco XXI programma fase 1 Doel/resultaat Suggesties uit ECO xxi programma wel/niet

opnemen in afdelingsplannen 2016. Omschrijving Toelichting lege vragenlijsten (2015) gebruiken

voor input afdelingsplannen. Lopend/nieuw? nieuw Opdrachtgever College B&W Bloemendaal Uitvoerder/opdrachtnemer Medewerkers gemeente (Omgevingsdienst

levert juiste lijst bij juist teams aan) Geschatte kosten Geen Herkomst budget n.v.t.

Tijdsplanning 2015 Doelgroep/belanghebbende Gemeente Ter ondersteuning van doelstelling(en) Overige duurzame zaken

Projectnaam Eco XXI programma fase 2

Doel/resultaat Uitgevoerde acties. Omschrijving Aanbevelingen uitvoeren.

Lopend/nieuw? nieuw Opdrachtgever College B&W Bloemendaal Uitvoerder/opdrachtnemer Gemeente (trekker)/ODIJ Geschatte kosten N.t.b.

Page 24: Uitvoeringsprogramma Duurzaamheid 2015-2018 · Gemeenten kunnen de opschaling van windenergie op land en op zee stimuleren en hun inkoop richten op energie die met certificaat van

23 Duurzaamheids en Milieuprogramma 2015-2018

Herkomst budget N.t.b. Tijdsplanning 2016/ 2017

Doelgroep/belanghebbende Gemeente, inwoners, non-profitorg. Verwachte opbrengst Ter ondersteuning van doelstelling(en) Overige duurzame zaken Projectnaam Eco XXI programma fase 3

Doel/resultaat Gouden award. Omschrijving Scan laten invullen Juryrapport 2015 laten

opstellen Lopend/nieuw? nieuw Opdrachtgever College B&W Bloemendaal

Uitvoerder/opdrachtnemer ODIJ (trekker) Geschatte kosten 2017: € 7.350,- Herkomst budget Duurzaamheidsbudget Risico’s Haalbaarheid van winnen prijs gouden award Tijdsplanning 2017 Doelgroep/belanghebbende Gemeente, inwoners, non-profitorg.

Ter ondersteuning van doelstelling(en) Overige duurzame zaken

Page 25: Uitvoeringsprogramma Duurzaamheid 2015-2018 · Gemeenten kunnen de opschaling van windenergie op land en op zee stimuleren en hun inkoop richten op energie die met certificaat van

24 Duurzaamheids en Milieuprogramma 2015-2018

6.3 Non-profitorganisaties

Project 14. Prestatieafspraken met de woningcorporaties

Projectnaam Prestatieafspraken met de

woningcorporaties

De gemeente maakt met de besturen van de woningbouwcorporaties Brederode Wonen en Pré Wonen prestatieafspraken voor de periode 2015-2018, onder meer op het gebied van duurzaamheid. Hierbij richten wij ons vooral op de bestaande voorraad huurwoningen omdat hier de meeste winst is te behalen. De raad heeft op 23 januari 2014 in het kader van de prestatieafspraken een budget van € 200.000,- Hiervan is al een groot deel besteed (recent [juni 2015]: € 87.936,- voor het verduurzamen van 34 woningen aan de Patrijzenlaan en Fazantenlaan te Bennebroek). Doel/resultaat Afspraken Omschrijving Verhuurders en huurders

Lopend/nieuw? Nieuw Opdrachtgever College B&W Bloemendaal Uitvoerder/opdrachtnemer Gemeente (Volkshuisvesting)

Geschatte kosten p.m. Herkomst budget Prestatie-afspraken sociale woningbouw Risico’s - Tijdsplanning 2015-2018 Doelgroep/belanghebbende Woningbouwcoöperaties/ Huurders Ter ondersteuning van doelstelling(en) Energiebesparing

Page 26: Uitvoeringsprogramma Duurzaamheid 2015-2018 · Gemeenten kunnen de opschaling van windenergie op land en op zee stimuleren en hun inkoop richten op energie die met certificaat van

25 Duurzaamheids en Milieuprogramma 2015-2018

Project 15. Subsidieregeling duurzame energie non-profitorganisaties

Projectnaam Subsidieregeling duurzame energie non-

profitorganisaties

Eind 2014 heeft de gemeenteraad de “Subsidieverordening duurzame energie non-profitorganisaties 2014” en het college de “Beleidsregels DE-subsidie non- proforganisaties Bloemendaal 2014” vastgesteld. Op grond van deze regeling kunnen non-profit instellingen, zoals scholen en sportverenigingen en andere maatschappelijke organisaties een beroep doen op een gemeentelijke bijdrage in de kosten voor het toepassen van bepaalde duurzame energietechnieken (bjjv, zonneboiler, zonnepanelen, windenergie, LED-verlichting energieadvies, combiwarmtepomp). Wij brengen de subsidieregeling actief bij non-profitorganisaties verder onder de aandacht en de behandelen de aanvragen. De subsidie is 50 % van de aanschafkosten tot een maximum van € 5.000,- per jaar per non-profit instelling. Op 1 januari 2015 was er nog subsidiebudget van € 14.000,-. Zodra dit op is wordt voorgesteld dit budget aan te vullen met € 10.000,- uit het duurzaamheidsbudget. Doel/resultaat Minimaal 5 non profit-organisaties per jaar

treffen maatregelen. Omschrijving Voorlichting, financiële steun, afhandelen

aanvragen Lopend/nieuw? Lopend

Opdrachtgever College B&W Bloemendaal Uitvoerder/opdrachtnemer Omgevingsdienst, Gemeente (Communicatie,

Samenleving) Geschatte kosten € 14.000,- (non-profitbudget)

€ 8.000,- (duurzaamheidsbudget 2015) € 10.000,- (duurzaamheidsbudget 2017,2018).

Herkomst budget Duurzaamheidsbudget Risico’s Geen Tijdsplanning 2015-2017 Doelgroep/belanghebbende Non-profitorganisaties Ter ondersteuning van doelstelling(en) Opwekking duurzame energie

Page 27: Uitvoeringsprogramma Duurzaamheid 2015-2018 · Gemeenten kunnen de opschaling van windenergie op land en op zee stimuleren en hun inkoop richten op energie die met certificaat van

26 Duurzaamheids en Milieuprogramma 2015-2018

Project 16. Zon op Bloemendaalse scholen

Projectnaam Zon op Bloemendaalse scholen

De Bloemendaalse scholen worden aangemoedigd om (nog meer) zonnepanelen op hun daken te leggen en hun scholen verder te verduurzamen en dit in het onderwijs te verwerken. Zij worden gewezen op de financieringsmogelijkheden en bestaande lespakketten hiervoor. Indien er behoefte aan is kan de omgevingsdienst de aanschaf van zonnepanelen begeleiden. Aan scholen met PV-geschikte daken die niet willen meedoen wordt gevraagd om hun dak beschikbaar te stellen zodat anderen er zonnepanelen op kunnen leggen. De scholen en bovenschoolse organisaties zijn in april 2015 per mail op de nieuwe provinciale subsidiedieregeling voor PV voor maatschappelijk vastgoed (20% subsidie op zonnepanelen) en de gemeentelijke non-profitregeling gewezen en is gevraagd of zij behoefte hebben aan begeleiding vanuit de omgevingsdienst. Van 2 scholen is inmiddels (mei 2015) bekend dat ze plannen hebben om zonnepanelen met subsidie te gaan aanschaffen.

Doel/resultaat PV op alle scholen met geschikte daken + dakdeelproject

Omschrijving PV op scholen

Lopend/nieuw? Nieuw project Opdrachtgever College B&W Bloemendaal Uitvoerder/opdrachtnemer Bovenbestuurlijke organsaties/

Omgevingsdienst Geschatte kosten Al bij project subsidieregeling duurzame energie

non-profitorganisaties genoemd. Herkomst budget - Risico’s Tijdsplanning 2015-2018 Doelgroep/belanghebbende leerlingen Ter ondersteuning van doelstelling(en) Opwekking duurzame energie

Page 28: Uitvoeringsprogramma Duurzaamheid 2015-2018 · Gemeenten kunnen de opschaling van windenergie op land en op zee stimuleren en hun inkoop richten op energie die met certificaat van

27 Duurzaamheids en Milieuprogramma 2015-2018

Project 17. Verduurzamen sportverenigingen

Projectnaam Verduurzamen sportverenigingen

Sportverenigingen hebben vaak veel mogelijkheden om hun gebouwen te verduurzamen maar omdat ze uit vrijwilligers bestaan die heel veel taken moeten uitvoeren krijgt het verdiepen in deze mogelijkheden weinig tijd. De vrijstelling op energiebelasting voor sportverenigingen vervalt per 1-1-2016 en waarschijnlijk komt er dan een belastingvoordeel per getroffen energiebesparingsmaatregel. (Door deze gewijzigde regelgeving is het naast milieuredenen nu ook financieel nog aantrekkelijker om hier tijd aan te besteden en gebouwen en gedrag aan te passen. Aanbevolen wordt in 2015 een energiebesparingsplan te maken (kan gedeeltelijk gesubsidieerd worden uit de gemeentelijke non-profitregeling) en PV-panelen aan te schaffen). In de overleggen met de sportverenigingen worden overigens duurzaamheidsaspecten besproken, zoals gescheiden afvalinzameling, energie-zuinige veldverlichting (met zo min mogelijk omgevingshinder) en duurzaam kunstgras. De omgevingsdienst heeft op 22 april 2015 in het Telstarstadion een informatie- en netwerkbijeenkomst georganiseerd waarbij de Bloemendaalse sportverenigingen ook waren uitgenodigd. Alle uitgenodigde verenigingen hebben het verslag van deze avond ontvangen. De avond zal, in samenwerking met de sportverenigingen, in het najaar van 2015 in Bloemendaal worden herhaald. Doel/resultaat Goed geïnformeerde sportverenigingen.

Omschrijving Kennis-/en informatie-bijeenkomsten organiseren over de gewijzigde regelgeving m.b.t. financieringsmaatregelen. Adviseren om in 2015 energiebesparingsonerzoek te doen en, indien belangstelling, zonnepanelen aan te schaffen

Lopend/nieuw? Nieuw project Opdrachtgever College B&W Bloemendaal Uitvoerder/opdrachtnemer Omgevingsdienst organiseert, gemeente (sport)

verstuurt uitnodigingen en stelt locatie beschikbaar.

Geschatte kosten € 1000,- (Duurzaamheidsbudget) voor onkosten avond in de gemeente Bloemendaal.

Herkomst budget - Risico’s Financieel nadeel als sportverenigingen niet

goed geïnformeerd zijn. Tijdsplanning 2015

Doelgroep/belanghebbende Gebouwenbeheerders van sportgebouwen. Ter ondersteuning van doelstelling(en) Opwekking duurzame energie In bijlage 3 wordt ingegaan op de overige duurzame aspecten van sportverenigingen.

Page 29: Uitvoeringsprogramma Duurzaamheid 2015-2018 · Gemeenten kunnen de opschaling van windenergie op land en op zee stimuleren en hun inkoop richten op energie die met certificaat van

28 Duurzaamheids en Milieuprogramma 2015-2018

Project 18. Natuur- en milieueducatie leerlingen

Projectnaam Natuur- en milieueducatie leerlingen

In de gemeente Bloemendaal zijn verschillende centra die natuur- en milieu-educatie voor scholen aanbieden zoals het Nationaal Park Zuid Kennemerland (http://www.np-zuidkennemerland.nl/Onderwijs.), de Amsterdamse Waterleiding Duinen en Thijsse’s Hof. De basisscholen krijgen twee keer per jaar de regionale nme-wijzer (www.nme-wijzer.nl) toegestuurd waarin allerlei nme-activiteiten worden aangeboden. In het verleden kregen de basisscholen subsidie voor natuur- en milieu-educatie. Deze subsidieregeling is inmiddels afgeschaft. Aan de scholen is gevraagd (in 2014) hoe de nme-wijzer bevalt, wat de gevolgen van het afschaffen van de subsidie zijn en welke behoeftes er zijn op het gebied van natuur- en milieu-educatie. Hoewel lang niet alle scholen reageerden kan geconcludeerd worden dat: de nme-wijzer bekend is en dat er bijna geen verbeterpunten voor zijn;

de nme-subsidieregeling een goede regeling was en dat het afschaffen tot gevolg heeft dat

er minder aan nme-educatie wordt gedaan;

de scholen graag kosteloos naar het bezoekerscentrum De Kennemerduinen gaan;

er geen behoefte is aan (nieuwe) nme-projecten vanuit de gemeente;

dat er wel behoefte is aan financiële steun en een aanspreekpunt daarvoor binnen de

gemeente.

Project: In 2015 komen de scholen met een voorstel over een juttersproject. In de zomer van 2015 wordt met de scholen overlegd hoe de scholen door de gemeente (financieel) gestimuleerd kunnen worden om meer gebruik te maken van de activiteiten uit de nme-wijzer en/of hoe de gemeente eigen nme-initiatieven van scholen kan stimuleren. De scholen worden in het najaar van 2015 per brief geïnformeerd over de mogelijkheid van het indienen van financiering van duurzaamheidsprojecten waarbij de gemeente suggesties doet voor projecten. Elke basisschool kan een aanvraag indienen tot € 500,-bij de wethouder Duurzaamheid waarna hij er over beslist en de school bericht.

Doel/resultaat Alle basisschoolleerlingen bezoeken twee keer lokale nme-centra.

Omschrijving Leerlingen bezoeken de lokale nme-centra voor lessen en excursies en eigen nme-initiatieven van scholen worden gestimuleerd..

Lopend/nieuw? Nieuw project Opdrachtgever College B&W Bloemendaal Uitvoerder/opdrachtnemer Gemeente (Onderwijs) maakt afspraken met

lokale nme-centra over financiering. Geschatte kosten € 8.000,- per jaar vanaf 2016 (€ 500,- per

basisschool) Herkomst budget Duurzaamheidsbudget

Risico’s Geen Tijdsplanning 2016,2017,2018 Doelgroep/belanghebbende Leerlingen van basisscholen

Ter ondersteuning van doelstelling(en) Overige duurzame zaken

Page 30: Uitvoeringsprogramma Duurzaamheid 2015-2018 · Gemeenten kunnen de opschaling van windenergie op land en op zee stimuleren en hun inkoop richten op energie die met certificaat van

29 Duurzaamheids en Milieuprogramma 2015-2018

6.4 Bedrijven

Project 19. Greenbiz- Intensiveren duurzaamheidaspecten bij bedrijfscontroles

Projectnaam Greenbiz- Intensiveren

duurzaamheidaspecten meenemen in

bedrijfscontroles

Energie besparing wordt al jaren standaard meegenomen bij bedrijfscontroles die in het kader van de verruimde reikwijdte van de Wet milieubeheer worden uitgevoerd. Energiebesparing bij bedrijven krijgt nu hoge prioriteit omdat dit expliciet is opgenomen in het SER Energie Akkoord. Wanneer blijkt dat de jaarverbruikscijfers in de bedrijfsvoering overschreden worden (jaarverbruik boven 50.000 kWh en/of 25.000 m3 gas) moeten de bedrijven op grond van artikel 2.125, eerste lid uit het Activiteitenbesluit aangeven op welke wijze zij gaan voldoen aan de Best Beschikbare Techniek. Voorwaarde hierbij is dat er een terugverdientijd van minder dan vijf jaar is. Bij jaarverbruiken onder bovengenoemde waarden krijgt de ondernemer informatie over relevante energiebesparende technieken door een bij de controlebrief meegestuurde factsheet (over bijvoorbeeld verlichting, koelinstallaties, inregelen klimaatinstallaties) of een verwijzing naar een website met informatie over energiebesparing. Doel/resultaat Verminderen energieverbruik bedrijven. Omschrijving Prioriteit geven aan duurzaamheid bij

bedrijfscontroles Lopend/nieuw? Nieuw project Opdrachtgever College B&W Bloemendaal Uitvoerder/opdrachtnemer Omgevingsdienst Geschatte kosten Geen Herkomst budget Duurzaamheidsbudget Risico’s Geen Tijdsplanning 2015-2018 Doelgroep/belanghebbende Ondernemers Ter ondersteuning van doelstelling(en) Energiebesparing

Page 31: Uitvoeringsprogramma Duurzaamheid 2015-2018 · Gemeenten kunnen de opschaling van windenergie op land en op zee stimuleren en hun inkoop richten op energie die met certificaat van

30 Duurzaamheids en Milieuprogramma 2015-2018

Project 20. Greenbiz- dataloggers

Projectnaam Greenbiz- dataloggers

Om bedrijven, gemeentelijke organisaties en maatschappelijke instellingen te helpen bij het verlagen van het energieverbruik heeft de omgevingsdienst een datalogger die op verzoek kan worden ingezet. De datalogger is een meetinstrument dat continu temperaturen meet en geeft daardoor inzicht geeft in het stookgedrag. Deskundige (externe) adviseurs vertalen vervolgens

deze gemeten temperatuurgegevens naar verbetervoorstellen. Einddoel is een goed geklimatiseerd gebouw waar elke CV-groep een eigen optimalisatie heeft, die ervoor zorgt dat de groep niet te vroeg begint en niet te laat eindigt met verwarmen, ventileren en koelen. Meestal gaat dit gepaard met het verbeteren van het comfort. Een datalogger (zie foto) is een meetinstrument ter grootte van een koffer waaruit drie sensoren worden geleid. Deze sensoren meten de temperaturen van bijvoorbeeld: de CV-leiding, de gekoeld-waterleiding / koelinstallatie en de temperatuur van de lucht uit de luchtbehandelingsinstallatie.

Doel/resultaat Organisaties krijgen inzicht of de temperaturen juist zijn ingesteld en hun gasverbruikstijden aansluiten op hun bedrijfstijden.

Omschrijving Dataloggers beschikbaar stellen om gasverbruik te monitoren

Lopend/nieuw? Nieuw Opdrachtgever College B&W Bloemendaal Uitvoerder/opdrachtnemer Omgevingsdienst geeft bekendheid. Geschatte kosten Geen. (organisaties betalen zelf ongeveer

€ 180,- per week, de datalogger wordt vaak 2 weken ingezet)

Herkomst budget N.v.t. Risico’s Geen Tijdsplanning 2016,2017,2018

Doelgroep/belanghebbende Ondernemers, Maatschappelijke organisaties

Ter ondersteuning van doelstelling(en) Energiebesparing

Page 32: Uitvoeringsprogramma Duurzaamheid 2015-2018 · Gemeenten kunnen de opschaling van windenergie op land en op zee stimuleren en hun inkoop richten op energie die met certificaat van

31 Duurzaamheids en Milieuprogramma 2015-2018

Project 21. GPR

Projectnaam GPR

Via Omgevingsdienst IJmond stellen we het instrument GPR Gebouw gratis beschikbaar aan architecten en ontwikkelaars. GPR-Gebouw is een software instrument dat ambities omzet in resultaten. Het maakt inzichtelijk welke ambities zijn afgesproken, wat is gerealiseerd en hoeveel CO2 is bespaard. Met een rapportcijfer voor de thema's energie, milieu (bijv. materiaalgebruik), gezondheid, gebruikskwaliteit en toekomstwaarde wordt uitgedrukt hoe duurzaam het betreffende thema is. In de afgelopen jaren was dit instrument beschikbaar via informatie op de website van de gemeente Bloemendaal maar werd weinig gebruikt. Vanaf 2015 wordt aan de bezoekers met bouwplannen die voor een informatiegesprek of vooroverleg met een concept-bouwaanvraag komen, gevraagd de GPR-gebouwberekening in te dienen. Dit wordt alleen gedaan bij complete bouwaanvragen die bij de gemeente Bloemendaal binnenkomen en van enige relevante omvang zijn. De ambitie van GPR-gebouw score voor nieuwbouwplannen bedraagt minimaal een 8 voor de thema’s Energie en Gezondheid en minimaal een 7,5 voor de thema’s Milieu, Gebruikskwaliteit en Toekomstwaarde. De score wordt afgestemd op het woningtype. Het uitgangspunt is een rij/hoekwoning; voor vrijstaande woningen wordt de score 0,5 punt lager gesteld. Dit vooruitlopend op klimaatneutraal bouwen in 2020. Door de GPR-score in te vullen wordt inzicht gekregen van het cijfer van het huidige geplande duurzaamheidsniveau maar wordt ook inzicht gegeven welke kansen om duurzamer te bouwen worden gemist en meestal in dit stadium met een kleine aanpassing nog hogere scores kunnen worden behaald en dus duurzamer worden gebouwd. Bezoekers van de gemeente Bloemendaal krijgen een factsheet mee, bij ruimtelijke ordening advisering wordt verwezen naar het ambitieniveau en bij aanvragen waar geen GPR-berekening zit worden nagebeld door Omgevingsdienst IJmond met het verzoek dit alsnog in te dienen. Doel/resultaat Ingevulde GPR-scores en meer inzicht in de

duurzaamheidsimpact van bouwplannen van aanvragers.

Omschrijving Bewustwording duurzame bouwkansen vergroten door invullen GPR

Lopend/nieuw? Nieuw project Opdrachtgever College B&W Bloemendaal Uitvoerder/opdrachtnemer Gemeente (BWT) trekker, Omgevingsdienst

(licentiebeheerder).

Geschatte kosten Geen Herkomst budget N.v.t. Risico’s

Tijdsplanning 2015 -2018 Doelgroep/belanghebbende Bouwers, bewoners Ter ondersteuning van doelstelling(en) Energiebesparing / Opwekking duurzame

energie

Page 33: Uitvoeringsprogramma Duurzaamheid 2015-2018 · Gemeenten kunnen de opschaling van windenergie op land en op zee stimuleren en hun inkoop richten op energie die met certificaat van

32 Duurzaamheids en Milieuprogramma 2015-2018

Project 22. Milieubarometer en Green Key

Projectnaam Milieubarometer en Green Key De gemeente Bloemendaal is voorstander van duurzaam ondernemen en probeert het duurzaam ondernemen te stimuleren. Duurzame ondernemers kijken niet alleen naar hun winst- en verliescijfers, maar ook naar de gevolgen van hun bedrijfsactiviteiten voor mens en milieu. En niet alleen naar de huidige gevolgen daarvan, maar ook naar de gevolgen in de toekomst. Via website, weekblad, bijeenkomsten en persoonlijke contacten willen wij bedrijven en instellingen blijven informeren over de voordelen van meer klimaatvriendelijk / duurzaam ondernemen Een groep hoog opgeleide ondernemers en zzp’ers in Bloemendaal hebben duurzaamheid hoog in het vaandel staan. Ze zijn op zoek naar optimalisatie van die duurzaamheid door samenwerking met elkaar. Wij stimuleren dit proces door deze mensen met elkaar in contact te brengen. Sinds 2011 hebben wij in dit kader al diverse bijeenkomsten georganiseerd. De Kamer van Koophandel ondersteunt dit proces omdat duurzaam ondernemen met zzp’ers ook voor hen een speerpunt is. In december 2014 is een enquête onder de Bloemendaalse ondernemers gehouden. Daaruit blijkt dat er onder de ondernemers interesse is om de onderneming te verduurzamen. 24,4% van de ondernemers geeft aan te willen verduurzamen en 17,8% geeft aan hierbij behoefte te hebben aan hulp bij van de gemeente. In januari 2015 is een bijeenkomst voor de Bloemendaalse ondernemers georganiseerd. Er is een concept-notitie economisch beleid opgesteld. Duurzaamheid komt daarin aan de orde komen. De gemeente/ omgevingsdienst zou wellicht bedrijven kunnen helpen door ondernemers te informeren over de milieubarometer, de green key of een ander onderwerp over duurzaamheid (energiebesparing, duurzame energie-opwekking of daarvoor dak of grond beschikbaar stellen) waaraan behoefte is. In gesprekken met de ondernemingen zal de ondernemereerst moeten aangeven waaraan behoefte is. Milieubarometer De gemeente Bloemendaal biedt de Bloemendaalse bedrijven een startabonnement op de Milieubarometer van de Stichting Stimular. Kosten: € 900,- (per jaar voor de eerste 3 jaar). De Milieubarometer is een laagdrempelig instrument waarbij bedrijven hun bedrijf zelf doorlichten en daardoor inzicht krijgen in de duurzaamheidsaspecten. De milieubarometer is geschikt voor kantoorgebouwen, bouwbedrijven, horecabedrijven en veel andere bedrijven van enige omvang (geen eenmansbedrijven). Bedrijven haken in deze eerste 3 jaar aan en krijgen het eerste jaar betaald daarna kunnen ze lid worden voor € 65,- per jaar. Dit gemeente Oostzaan doet in juni 2015 ervaring met de milieubarometer op. Green Key Green Key is een bekend internationaal keurmerk voor duurzame bedrijven in de recreatie- en vrijetijdsbranche. Aan dit keurmerk kunnen bezoekers van bedrijven in deze branche zien dat de deelnemers er alles aan doen om de druk van onze onderneming op natuur en milieu te minimaliseren. Het certificaat kent in Nederland drie niveaus: brons, zilver en goud. Hoe meer milieumaatregelen een recreatiebedrijf heeft ingevoerd, hoe hoger het ‘milieuvriendelijke’ niveau. Het certificaat moet elke twee jaar opnieuw worden aangevraagd. Green Key is voor de ondernemer duurder dan de milieubarometer. In Bloemendaal hebben Hotel Bleeker en camping De Lakens een green key certificering. Doel/resultaat Duurzaam ondernemende ondernemers Omschrijving Organiseren bijeenkomst over milieubarometer

of green key Lopend/nieuw? Nieuw project

Opdrachtgever College B&W Bloemendaal Uitvoerder/opdrachtnemer Gemeente BloemendaalOndernemersloket

(inventariseert belangstelling), omgevingsdienst Geschatte kosten € 2.000,-

Herkomst budget Duurzaamheidsbudget Tijdsplanning 2016-2018 Doelgroep/belanghebbende Ondernemers

Ter ondersteuning van doelstelling(en) Energiebesparing / Opwekking duurzame energie

Page 34: Uitvoeringsprogramma Duurzaamheid 2015-2018 · Gemeenten kunnen de opschaling van windenergie op land en op zee stimuleren en hun inkoop richten op energie die met certificaat van

33 Duurzaamheids en Milieuprogramma 2015-2018

7. Planning en prioritering

jaar 2015 2016 2017 2018

Naam Project / prioriteit prioriteit

1. Subsidie woningisolatie (naar wij

wonen wijzer budget) ODIJ ODIJ

+++

2. RAP ODIJ,G ODIJ,G ++

3. Duurzaam bouwloket ODIJ ODIJ ODIJ ODIJ +++

4. Burgerin. Overveen Samen Duurzaam ODIJ ODIJ ODIJ ODIJ +++

5. Wijkgerichte energiebeparing

+ deelname Energy Battle ODIJ,G ODIJ,G ODIJ,G ODIJ,G

+++

6. Stimuleren oprichten lokale

energiecooperatie

ODIJ,G ODIJ,G ODIJ,G

+

7. E-laadpunten G G G G +++

8. Energiezuinige openbare verlichting G G G G +++

9. Energiezuinige eigen gebouwen G,ODIJ G,ODIJ G,ODIJ G,ODIJ +++

10. Eigen PV op openbare gevouwen G,O G,ODIJ G,ODIJ G,ODIJ ++

11. Stimuleren voorbeeldprojecten ODIJ ODIJ ODIJ ODIJ +

12. Duurzaam inkopen G G G ++

13. Eco XXI ODIJ,G G ODIJ,G ++

14. Prestatieafspraken woningbouw-

corporaties G

+

15. Subsidies duurzame energie non-

profit organisaties ODIJ ODIJ ODIJ ODIJ

+

16. Zon op Bloemendaalse scholen O,G ODIJ,G ODIJ,G ODIJ,G ++

17. Verduurzamen sportverenigingen ODIJ,G

-

+

18. NME leerlingen G G G G ++

19. Greenbiz- Bedrijfscontroles ODIJ ODIJ ODIJ ODIJ ++

20. Greenbiz- dataloggers ODIJ ODIJ ODIJ ODIJ +

21. GPR G G G G +

22. Milieubarometer en Green key G,ODIJ G,ODIJ

+

ODIJ= omgevingsdienst, G=gemeente, de organisatie die vooraan staat is trekker. Looptijd project = gearceerd.

Page 35: Uitvoeringsprogramma Duurzaamheid 2015-2018 · Gemeenten kunnen de opschaling van windenergie op land en op zee stimuleren en hun inkoop richten op energie die met certificaat van

34 Duurzaamheids en Milieuprogramma 2015-2018

8. Budget

Milieubudgetten: 2015 2016 2017 2018 opmerking:

Wij wonen wijzer subsidie

woningisolatie WWW (50%

gemeentelijk, 50% provinciaal) オ 35.385 オ 20.000 -

オ 10.000,- in 2015 en 2016

al uit duurzaamheidsbudget

Non-profit subsidie オ 14.000

Overhevelen/aanvullen uit

duurzaamheidsbudget.

Duurzaamheidsbudget オ 42.000 オ 42.000 オ 52.000 オ 52.000

Extra duurzaamheidsbudget オ 20.000 オ 25.000 オ 25.000 オ 25.000 afspraak begroting 2014

Totaal duurzaamheidsbudget オ 62.000 オ 67.000 オ 77.000 オ 77.000

Voorgestelde uitgaven

duurzaamheidsbudget: 2015 2016 2017 2018

Naam Project:

1.Subsidie woningisolatie (naar

wij wonen wijzer budget)

verplichting, al naar www-

budget (hierboven)

2015/16

2.RAP - - - -

3.Duurzaam bouwloket オ 5.175 オ 1.000 オ 1.000 オ 1.000 verplichting

4.Burgerin. Overveen Samen

Duurzaam オ 600 verplichting

5.Wijkgerichte energiebeparing オ 13.000 オ 13.000 オ 13.000 オ 13.000

6.Stimuleren oprichten lokale

energie coöperatie - オ 1.000 オ 1.000 オ 1.000

7.E-laadpunten オ 5.000 オ 5.000 オ 5.000 オ 5.000 verplichting

8.Energiezuinige openbare

verlichting オ 0 オ 0 オ 0 オ 0

9.Energiezuinige gemeentelijke

gebouwen オ 5.000 オ 5.000 オ 5.000 オ 5.000

10.Eigen PV op openbare

gevouwen オ 20.000 オ 10.000 オ 10.000 オ 10.000

11.Stimuleren

voorbeeldprojecten オ 5.000 オ 5.000 オ 5.000 オ 5.000

12.Duurzaam inkopen - オ 0 オ 0 オ 0

13.Eco XXI - n.t.b. オ 7.350

14.Prestatieafspraken

woningbouwcorporaties - - - -

15.Subsidies duurzame energie

non profit organisaties - オ 8.000 オ 10.000 オ 10.000

Naar non-

profitsubsidiebudget

16.Zon op Bloemendaalse

scholen - - - -

17.Verduurzamen

sportverenigingen オ 1.000 - - -

18.NME leerlingen - オ 8.000 オ 8.000 オ 8.000

19.Greenbiz- Bedrijfscontroles - - - -

20.Greenbiz- dataloggers - - -

21.GPR - - -

22.Milieubarometer en Green

オ 2.000 オ 1.000 -

Page 36: Uitvoeringsprogramma Duurzaamheid 2015-2018 · Gemeenten kunnen de opschaling van windenergie op land en op zee stimuleren en hun inkoop richten op energie die met certificaat van

35 Duurzaamheids en Milieuprogramma 2015-2018

Voorgestelde uitgaven

duurzaamheidsbudget: 2015 2016 2017 2018

key

Overige (structurele) uitgaven:

(communicatie/huur

locatie/kraam, onderhoud

zonatlas (オ ヱくヰヰヰが-)/

lidmaatschap Klimaatverbond

オ 400,-) オ 3.725 オ 5.500 オ 6.400 オ 6.400 deels verplichting

Aandeel exploitatie duurzaam

bronsysteem dorpshuis

Vogelenzang オ 3.500,- オ 3.500,- オ 3.500,- オ 3.500,- verplichting

Totaal: オ 62.000 オ 67.000 オ 76.250 オ 67.900

Page 37: Uitvoeringsprogramma Duurzaamheid 2015-2018 · Gemeenten kunnen de opschaling van windenergie op land en op zee stimuleren en hun inkoop richten op energie die met certificaat van

36 Duurzaamheids en Milieuprogramma 2015-2018

9. Bijlagen

Bijlage 1. Samenvattend perspectief Duurzaamheidsvisie 2030 Bijlage 2. Doelstellingen VNG enquête voor Bloemendaal 2015 Bijlage 3. Overzichtstabel projecten

Page 38: Uitvoeringsprogramma Duurzaamheid 2015-2018 · Gemeenten kunnen de opschaling van windenergie op land en op zee stimuleren en hun inkoop richten op energie die met certificaat van

37 Duurzaamheids en Milieuprogramma 2015-2018

Bijlage 1. Samenvattend perspectief Duurzaamheidsvisie 2030

Page 39: Uitvoeringsprogramma Duurzaamheid 2015-2018 · Gemeenten kunnen de opschaling van windenergie op land en op zee stimuleren en hun inkoop richten op energie die met certificaat van

38 Duurzaamheids en Milieuprogramma 2015-2018

Bijlage 2. Doelstellingen VNG-enquête voor het jaar 2015

Financiële arrangementen; actieve stimulering wooncoöperaties

Regelgeving normering; actief handhaven van de werkelijke EPC bij woningbouw.

Verbinden; structureel lokale spelers betrekken bij ambities verduurzamen woningen

Verbinden: structureel samenwerken met leveranciers door gegevens op postcodenivo

beschikbaar te stellen.

Communicatie: Lokaal inhaken op campagnes m.b.t. DE-opwekking

Communicatie: creëren van draagvlak voor DE-plannen lokale initiatiefnemers

Communicatie: Faciliteren verbindt vraag en aanbod DE-opwekking (bv. Energieloket)

Duurzame energieopwekking: Voorbeeld zelf duurzame energie op eigen gebouwen/

beschikbaar stellen.

Eigen gebouwen/ organisatie: borgen energieambities/ routekaart verduurzamen

gemeentelijk vastgoed.

Eigen gebouwen: Meetbare doelen stellen voor energiebesparing bij gemeentelijk vastgoed.

Eigen gebouwen: Handhaving EPC eigen gebouwen.

Communicatie: Uitdragen eigen voorbeeldfunctie energiezuinige bedrijfsvoering.

Inrichting en inkoop: Energieprestatie belangrijk uitgangspunt bij inkoop, aanbesteden,

contracteren.

Communicatie bedrijven: aanspraakpunt voor ondernemers.

Communicatie bedrijven: voorlichtingscampagne voor fossielvrije bedrijfsvoering.

Communicatie bedrijven: duurzaam ondernemen op agenda lokale bedrijvenkring

Communicatie bedrijven: resultaten energiebesparing/ duurzame energie jaarlijks delen.

Verbinden/alliantievorming: met ondernemers in winkelstraat samenwerken aan

energiebesparing/ duurzame energieopwekking.

Verbinden/alliantievorming: Ondernemers op recreatielocaties samenwerken aan

energiebesparing/duurzame energieopwekking.

Page 40: Uitvoeringsprogramma Duurzaamheid 2015-2018 · Gemeenten kunnen de opschaling van windenergie op land en op zee stimuleren en hun inkoop richten op energie die met certificaat van

39 Duurzaamheids en Milieuprogramma 2015-2018

Bijlage 3. Overzicht van projecten

Projectnaam Doel/resultaat Omschrijving

Lopend

/

nieuw?

Uitvoerder/opdrachtne

mer Geschatte kosten Herkomst budget Jaar

Doelgroep/belang-

hebbende(n)

Ter

ondersteuning

van doel-

stelling(en)

Subsidie woning

isolatie

Minimaal 100 woningeigenaren per jaar brengen isolatie aan met subsidie.

Subsidie voor isolerende maatregelen afhandelen

Lopend Omgevingsdienst IJmond € 35.385, - (2015) € 20.000,-(2016)

WWW-budget 2015, 2016 Bewoners bestaande bouw

Energie-besparing

Regionaal Actie

Programma Wonen

Lerend netwerk, kennisoverdracht, bewustwordingscampagne, bouwteams.

Regionaal project voor grootschalige verduurzaming woningvoorraad.

Nieuw

ODIJ (trekker), Gemeente (Volkshuisvesting, Communicatie) en vele anderen.

Geen (provincie). Provincie 2015-2017 Huurders, huiseigenaren, ambtenaren bedrijven

Energie-besparing

Duurzaam

bouwloket

100 geïnformeerde inwoners per jaar.

Voorlichting geven over duurzaam bouwen.

Lopend Omgevingsdienst IJmond € 5.175,- (2015)

€ 1.000,- (2016-2018).

Duurzaamheids-budget

2015-2018 Inwoners Energie-besparing

Burgerinitiatief

Overveen Samen

Duurzaam

100 duurzaam actieve Overveners

Faciliteren burgerinitiatief

Lopend Inwoners, Beperkte rol gemeente

€ 700,- ( nog 10*70 leden) Duurzaamheids-budget

2015- 2018 Inwoners Burger-initiatieven stimuleren

Wijkgericht

energiebesparings-

project

2 informatie-avonden per jaar, 8 voorbeeld-woningen met maatwerk-adviezen, 4 collectieve inkoopacties

Bewoners informeren n.a.v. paar uitgewerkte referentiewoningen.

Nieuw Omgevingsdienst en gemeente (communicatie)

€ 13.000,- (2015) € 13.000,- (2016) € 13.000,- (2017) € 13.000,- (2018)

Duurzaamheids-budget

Najaar 2015, 2016, 2017, 2018

Inwoners Energie-besparing

Stimuleren oprichten

lokale

energiecoöperaties

Minimaal éen dakdeel-project

PV op (openbare en andere) gebouwen

Nieuw Omgevingsdienst (trekker), Gebouwenbeheer

€ 1.000,- (2016) € 1.000,- (2017) € 1.000,- (2018).

Duurzaamheids-budget

2016-2018 Inwoners Opwekken duurzame energie

E-laadpunten

3 oplaadpunten per jaar (op aanvraag). Er zijn nu 5 palen dus in 2018: 17 palen.

Bevorderen elektrisch rijden door beschikbare e-laadpunten

Lopend MRA en gemeente (Verkeer)

Per jaar: Aanleg en beheer: € 4.165,- (budget kleine verkeersmaatregelen) en € 5.000,- (budget duurzaamheid). Aanschafkosten: € 23.500,- (budget van Provincie).

Duurzaamheids-budget (deels), Kleine verkeersmaatregelen, provincie

2015-2018 Bestuurders elektrische auto’s

Energie-besparing

Energiezuinige

openbare verlichting

Onderzoek (2015) Aanmerkelijke daling kWh openbare verlichting

Vervangen openbare verlichting

Nieuw Gemeente (Wegen en Water)

€ 85.000,- LED-straatverlichting

2015-2030 Iedereen Energie-besparing

Energiezuinige eigen

gemeentelijke

gebouwen

Energielabel 2 stappen omhoog bij energieonzuinige gebouwen.

5 energiescans per jaar Nieuw Onderhoud gebouwen

€ 5.000,- per jaar(duurzaamheidsbudget) p.m. voor uitvoeren maatregelen.

Deels Duurzaamheids-budget (deels), extra geld nodig.

2015-2018 Gebruikers gemeentelijke gebouwen

Energie-besparing

Eigen PV op

openbare gebouwen

Bloemendaal

Vermeerdering kWp, lagere energierekening

PV op openbare gebouwen

Nieuw Gemeente (Gebouwenbeheer), Omgevingsdienst

€ 20.000,- (2015) € 10.000,- (2016) € 10.000,- (2017) € 10.000,- (2018)

Duurzaamheids-budget

2015-2018 Inwoners Opwekking duurzame energie

Stimuleren

voorbeeldprojecten

Minimaal 1 keer per jaar voorbeeldproject.

Stimuleren eigen initiatieven op het gebied van duurzaamheid

Nieuw Omgevingsdienst en gemeente

€ 10.000,- (per jaar) Duurzaamheids-budget

2015-2018 Inwoners Bedrijven Non-profitorganisaties

Opwekking duurzame energie

Duurzaam inkopen Duurzaam ingekochte producten

Onderteken Manifest Professioneel Duurzaam inkopen en voer dit uit.

Nieuw Bedrijfsbureau (trekker), St. Rijk, Budgethouders

Geen N.v.t. 2015-2018 Eigen organisatie

Voorbeeld-functie/Overige duurzame zaken

Eco XXI programma Gouden eco xxi-award in 2017

Suggesties uit vragenlijst in 2016 uitvoeren (opnemen in afdelingsplannen).

Nieuw (deels)

Medewerkers gemeente (Omgevingsdienst levert juiste lijst bij juist team aan)+

Fase 1 Geen, Fase 2 n.t.b., Fase 3 € 7.350,-

Deels duurzaamheids-budget

2015-2017 Gemeente Overige duurzame zaken

Page 41: Uitvoeringsprogramma Duurzaamheid 2015-2018 · Gemeenten kunnen de opschaling van windenergie op land en op zee stimuleren en hun inkoop richten op energie die met certificaat van

40 Duurzaamheids en Milieuprogramma 2015-2018

Projectnaam Doel/resultaat Omschrijving

Lopend

/

nieuw?

Uitvoerder/opdrachtne

mer Geschatte kosten Herkomst budget Jaar

Doelgroep/belang-

hebbende(n)

Ter

ondersteuning

van doel-

stelling(en)

Prestatieafspraken

met de

woningcorporaties

Afspraken Verhuurders en huurders

Nieuw Gemeente (Volkshuisvesting)

Geen - 2015-2018 woningbouwcoöperaties/ Huurders

Energie-besparing

Subsidieregeling

duurzame energie

non-

profitorganisaties

Minimaal 5 n.p.-organisaties per jaar treffen maatregelen.

Voorlichting, financiële steun, afhandelen aanvragen

Lopend Omgevingsdienst, Gemeente (Communicatie, Samenleving)

€ 14.000,- (budget non-profitbudget, 2015); € 8.000,- (2016)

€ 10.000,- (2017-2018)(duurzaamheidsbudget).

Non-profit en Duurzaamheids-budget

2015-2017 Non-profitorganisaties Opwekking duurzame energie

Zon op

Bloemendaalse

scholen

PV op alle scholen met geschikte daken + dakdeelproject

PV op scholen Nieuw Bovenbestuurlijke organsaties/ Omgevingsdienst

Al bij project subsidieregeling duurzame energie non-profitorganisaties genoemd.

- 2015-2018 leerlingen Opwekking duurzame energie

Verduurzamen

sportverenigingen

Goed geïnformeerde sportverenigingen.

Kennis-/en informatie-bijeenkomst (en mails) over de gewijzigde regelgeving m.b.t.financiering matregelen en advies in 2015 energiebesparingsonderzoek te doen en, indien belangstelling, zonnepanelen aan te schaffen

Nieuw Omgevingsdienst € 1000,-(eenmalig) Duurzaamheids-budget

2015 Gebouwenbeheerders van sportgebouwen.

Opwekking duurzame energie

Lokale natuur- en

milieueducatie

Alle basisschoolleerlingen bezoeken twee keer lokale nme-centra.

Leerlingen bezoeken de lokale nme-centra voor lessen en excursies en eigen nme-initiatieven worden gestimuleerd..

Nieuw Onderwijs maakt afspraken met lokale nme-centra over financiering.

€ 10.000,- per jaar vanaf 2016

Duurzaamheids-budget

2015-2018 Leerlingen van basisscholen

Overig

Greenbiz-

Intensiveren

duurzaamheidaspect

en meenemen in

bedrijfscontroles

Verminderen energieverbruik bedrijven.

Prioriteit geven aan duurzaamheid bij bedrijfscontroles

Nieuw Omgevingsdienst geen Duurzaamheids-budget

2015-2018 Ondernemers die onder de Wm vallen

Energie-besparing

Greenbiz-

dataloggers

Bedrijven krijgen inzicht of hun gasverbruikstijden aansluiten op hun bedrijfstijden.

Dataloggers beschikbaar stellen om gasverbruik te monitoren

Nieuw Omgevingsdienst geeft bekendheid. Gemeente (Volkshuisvesting)

Geen. (organisaties betalen zelf ongeveer € 180,-)

N.v.t. 2016,2017,2018

Ondernemers, Maatschappelijke organisaties

Energie-besparing

GPR

Ingevulde GPR-scores en meer inzicht in de duurzaamheidsimpact van bouwplannen van aanvragers.

Bewustwording duurzame bouwkansen vergroten door invullen GPR

Nieuw Omgevingsdiens (trekker), Gemeente BWT

Geen N.v.t. 2015 -2018 Bouwers. bewoners

Energie-besparing / Opwekking duurzame energie

Milieubarometer en

Green Key

Duurzaam ondernemende ondernemers

Organiseren bijeenkomst over milieubarometer of green key

Nieuw Ondernemersloket, omgevingsdienst

€ 2.000,- (2016) € 1.000,- (2017)

Duurzaamheids-budget

2015 -2018 Ondernemers

Energie-besparing / Opwekking duurzame energie

Page 42: Uitvoeringsprogramma Duurzaamheid 2015-2018 · Gemeenten kunnen de opschaling van windenergie op land en op zee stimuleren en hun inkoop richten op energie die met certificaat van

41 Duurzaamheids en Milieuprogramma 2015-2018