Tworzenie biblioteki cyfrowej w modelu klastrowym - doświadczenia ŚBC
-
Upload
slaska-biblioteka-cyfrowa -
Category
Education
-
view
361 -
download
0
description
Transcript of Tworzenie biblioteki cyfrowej w modelu klastrowym - doświadczenia ŚBC
![Page 1: Tworzenie biblioteki cyfrowej w modelu klastrowym - doświadczenia ŚBC](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022081404/558c51c4d8b42acc168b45c9/html5/thumbnails/1.jpg)
Tworzenie biblioteki cyfrowej w modelu klastrowym
Remigiusz Lis Biblioteka Śląska - Śląska Biblioteka Cyfrowa
Doświadczenia ŚBC
![Page 2: Tworzenie biblioteki cyfrowej w modelu klastrowym - doświadczenia ŚBC](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022081404/558c51c4d8b42acc168b45c9/html5/thumbnails/2.jpg)
Klaster BC
luźna forma organizacji współdziałania wielu
instytucji i osób,
wykorzystuje formalne i nieformalne powiązania
pomiędzy jego uczestnikami,
współdzielenie posiadanych zasobów (moc
obliczeniowa, kompetencje),
łatwy transfer technologii, wiedzy, umiejętności
pomiędzy uczestnikami,
kooperatywna konkurencja
otwartość i ekonomiczna atrakcyjność -> rozwój
klastra
![Page 3: Tworzenie biblioteki cyfrowej w modelu klastrowym - doświadczenia ŚBC](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022081404/558c51c4d8b42acc168b45c9/html5/thumbnails/3.jpg)
Klaster
Skuteczność klastra: poszerzenie ekonomicznej podstawy
współdziałania, w drodze udostępnienia każdemu uczestnikowi większych
zasobów i środków, niż te, którymi dysponowałby
działając samodzielnie, które w efekcie zwielokrotnia efekt
współpracy (synergia), w porównaniu z działaniem samodzielnym.
![Page 4: Tworzenie biblioteki cyfrowej w modelu klastrowym - doświadczenia ŚBC](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022081404/558c51c4d8b42acc168b45c9/html5/thumbnails/4.jpg)
KatowiceBielsko-Biała
BytomRuda Śląska
ŻoryCzęstochowa
JaworznoDąbrowa Górnicza
Tarnowskie GórySosnowiec
RybnikCieszyn
Wodzisław ŚląskiJastrzębie ZdrójPiekary Śląskie
RacibórzOpole
ZabrzeChorzów
GłubczycePszczyna
Instytucje i obszar
Biblioteki publiczne:- wojewódzka- miejskie- powiatowe- gminne
Biblioteki akademickie państwowe
Biblioteki akademickie niepubliczne
inne instytucje (wydawnictwa, stowarzyszenia regionalne, instytucje kultury, etc.
![Page 5: Tworzenie biblioteki cyfrowej w modelu klastrowym - doświadczenia ŚBC](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022081404/558c51c4d8b42acc168b45c9/html5/thumbnails/5.jpg)
W liczbach
Uczelnie wyższe państwowe (8)
Biblioteki publiczne (19)
Instytucje oświatowe (1)
Uczelnie wyższe prywatne (7)
Stowarzyszenia regionalne (1)
Górny Śląsk
Zagłębie Dąbrowskie
Region Częstochowski
Podbeskidzie, Śląsk Cieszyński
Śląsk Opolski
![Page 6: Tworzenie biblioteki cyfrowej w modelu klastrowym - doświadczenia ŚBC](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022081404/558c51c4d8b42acc168b45c9/html5/thumbnails/6.jpg)
Całego regionu
Skąd zasoby?
Biblioteki publiczne, Związki wyznaniowe akademickie
Wydawnictwa Instytucje filmowe
Stowarzyszenia
Muzea
Instytucje muzyczne
Archiwa
Osoby prywatne
Szkoły Samorządy Redakcje gazet
BC
![Page 7: Tworzenie biblioteki cyfrowej w modelu klastrowym - doświadczenia ŚBC](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022081404/558c51c4d8b42acc168b45c9/html5/thumbnails/7.jpg)
„Struktura” ŚBC
Koordynator organizacyjny i instalacja - Bibliotek Śląska
„Twardy rdzeń” ŚBC - Uczestnicy-Założyciele (BŚ, BUŚ)
Zebranie Uczestników - najwyższą władzą ŚBC -przedstawiciele Uczestników - głosowanie większości
Zespół Koordynacyjny - 7 koordynatorów wybranych przez Zebranie (3 lata)
Kolegium Naukowe - z instytucji naukowych, „doradza i opiniuje” w zakresie kolekcji naukowych (3 lata)
Możliwe grupy robocze i projektowe powoływane przez Zebranie lub koordynatorów
![Page 8: Tworzenie biblioteki cyfrowej w modelu klastrowym - doświadczenia ŚBC](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022081404/558c51c4d8b42acc168b45c9/html5/thumbnails/8.jpg)
Organizacja Podstawa działania : Porozumienie o współtworzeniu ŚBC
by przystąpić wystarczy je pobrać ze strony ŚBC, jednostronnie podpisać i wysłać do
Biblioteki Śląskiej
Obszar działania (Uczestnicy) : terytorium historycznego Śląska (także czeskiego) oraz obecnego woj. Śląskiego
(Zagłębie, Częstochowskie, Podbeskidzie)
Obszar działania (zasięg) : wymiana danych w systemie 24 polskich bibliotek cyfrowych, zasób indeksowany przez
globalne wyszukiwarki internetowe
Uczestnicy : wszystkie instytucje reprezentujące sferę kultury, edukacji i nauki, pragnące realizować cele
Porozumienia
Domeny : .sbc.org.pl ; .digitalsilesia.eu
Wsparcie Uczestników : Forum ŚBC
![Page 9: Tworzenie biblioteki cyfrowej w modelu klastrowym - doświadczenia ŚBC](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022081404/558c51c4d8b42acc168b45c9/html5/thumbnails/9.jpg)
Zasady ŚBC• Dla Uczestnika - ŚBC jest nieodpłatną
usługą biblioteki cyfrowej.• Sieciowy „transfer” technologii dzięki dostępowi do
serwera biblioteki cyfrowej z wykorzystaniem darmowej aplikacji redaktora jest możliwy dzięki nikłej i pomijalnej różnicy kosztów utrzymywania instalacji „dla wielu”, w porównaniu z kosztem instalacji „dla siebie”.
• Wszyscy publikują na tych samych zasadach.
• Zasada równości wszystkich Uczestników zapewnia możliwość publikowania ograniczoną jedynie własną zdolnością Uczestnika do tworzenia cyfrowego zasobu. Jest istotna w przypadku regionu obciążonego historycznymi podziałami, z żywymi subregionalnymi separatyzmami, a także dla środowiska o mocnym podziale branżowym (bibliotekarze publiczni, akademiccy szkół państwowych, niepaństwowych)
![Page 10: Tworzenie biblioteki cyfrowej w modelu klastrowym - doświadczenia ŚBC](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022081404/558c51c4d8b42acc168b45c9/html5/thumbnails/10.jpg)
Zasady ŚBC• Wspólny zasób tworzy wiele rozproszonych
ośrodków.• Wraz z uruchamianiem przez ośrodki programów
digitalnych zwiększa to różnorodność zasobu i dynamikę jego przyrostu.
• Nie ma centralnej kontroli i selekcji publikacji.
• O „ważności” i „wartości” zasobu decydują ci, którym jest on najbliższy. Umożliwia to trafniejszą ocenę tej wartości, przy zapewnieniu rozproszonego, w miejsce centralnego filtrowania. Każdy z ośrodków publikujących jest autonomiczny.
• Łatwo zostać Uczestnikiem ŚBC, łatwo można zrezygnować.
• Zasada otwartości biblioteki cyfrowej umożliwia rozrost przedsięwzięcia o tych, którzy podzielają jego cele i opuszczenia jej przez „martwych” Uczestników. By zostać Uczestnikiem, wystarczy pobrać treść Porozumienia ze strony głównej ŚBC, jednostronnie podpisać i przesłać do podpisu Uczestnikom- Założycielom.
![Page 11: Tworzenie biblioteki cyfrowej w modelu klastrowym - doświadczenia ŚBC](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022081404/558c51c4d8b42acc168b45c9/html5/thumbnails/11.jpg)
Zasady ŚBC• Cyfrowy zasób jest identyfikowany jako
przynależny do Uczestnika.• Zapobiega to destrukcyjnej dla współdziałania anonimowości
oraz ma walor promocyjny dla instytucji Uczestników.
• Sposób pozyskiwania, przygotowania zasobu i tempo jego publikowania jest autonomiczną decyzją każdego Uczestnika.
• Nie nakłada to niemożliwych do spełnienia przez Uczestników zobowiązań w zakresie technik pozyskiwania zasobu i terminów publikowania. Ograniczeniem są standardy techniczne przygotowania i formatu zasobu, wspólne dla wszystkich Uczestników. Autonomia pozyskiwania treści oznacza także, że Uczestnik samodzielnie decyduje o współpracy z innymi instytucjami lub osobami, pragnącymi z jego pomocą publikować swoje zasoby, zawierając z nimi stosowne umowy (projekty umów dostępne na forum ŚBC).
![Page 12: Tworzenie biblioteki cyfrowej w modelu klastrowym - doświadczenia ŚBC](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022081404/558c51c4d8b42acc168b45c9/html5/thumbnails/12.jpg)
Zasady ŚBC
• Każdy Uczestnik rozwiązuje kwestię praw autorskich (stwierdzenie wygaśnięcia lub umowa z autorem, wydawcą).
• Jest konsekwencją filtrowania rozproszonego i autonomii.
• Wszyscy zachowują prawa do swojego zasobu• Opublikowanie na wspólnej platformie nie oznacza tym samym
„przekazania” treści jakiejś instytucji, zasób pozostaje w dyspozycji Uczestnika (odpublikowanie, podmiana treści, zmiana opisu, usunięcie).
![Page 13: Tworzenie biblioteki cyfrowej w modelu klastrowym - doświadczenia ŚBC](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022081404/558c51c4d8b42acc168b45c9/html5/thumbnails/13.jpg)
Forum ŚBC - komunikacja między Uczestnikami
![Page 14: Tworzenie biblioteki cyfrowej w modelu klastrowym - doświadczenia ŚBC](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022081404/558c51c4d8b42acc168b45c9/html5/thumbnails/14.jpg)
Forum ŚBC – wsparcie i komunikacja między Uczestnikami
![Page 15: Tworzenie biblioteki cyfrowej w modelu klastrowym - doświadczenia ŚBC](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022081404/558c51c4d8b42acc168b45c9/html5/thumbnails/15.jpg)
Sposoby pozyskiwania zasobu
Uczestnik 1:zbiory własne
Uczestnik n:tylko zbiory własne
Uczestnik 2:zbiory własne
Os. prywatna:zbiory własne
Instytucjazbiory własne
Os. prywatna:zbiory własne
Os. prywatna:zbiory własne
![Page 16: Tworzenie biblioteki cyfrowej w modelu klastrowym - doświadczenia ŚBC](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022081404/558c51c4d8b42acc168b45c9/html5/thumbnails/16.jpg)
Zasoby zewnętrzne
Stowarzyszenie „Rodzina Policyjna 1939”
![Page 17: Tworzenie biblioteki cyfrowej w modelu klastrowym - doświadczenia ŚBC](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022081404/558c51c4d8b42acc168b45c9/html5/thumbnails/17.jpg)
Zasoby zewnętrzne
Kroniki szkolnePasjonaci, potem Uczestnicy
ŚBC
![Page 18: Tworzenie biblioteki cyfrowej w modelu klastrowym - doświadczenia ŚBC](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022081404/558c51c4d8b42acc168b45c9/html5/thumbnails/18.jpg)
Zasoby zewnętrznewniesione przez czytelników (papierowo i cyfrowo) -
przykłady
![Page 19: Tworzenie biblioteki cyfrowej w modelu klastrowym - doświadczenia ŚBC](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022081404/558c51c4d8b42acc168b45c9/html5/thumbnails/19.jpg)
Eksperymenty wydawnicze równoległe
Druk + bity
Monografie, doktoraty wydane, publikacje amatorskie
![Page 20: Tworzenie biblioteki cyfrowej w modelu klastrowym - doświadczenia ŚBC](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022081404/558c51c4d8b42acc168b45c9/html5/thumbnails/20.jpg)
Prywatne
![Page 21: Tworzenie biblioteki cyfrowej w modelu klastrowym - doświadczenia ŚBC](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022081404/558c51c4d8b42acc168b45c9/html5/thumbnails/21.jpg)
Muzeum Górnośląskie + Biblioteka Śląska + wolny strzelec
![Page 22: Tworzenie biblioteki cyfrowej w modelu klastrowym - doświadczenia ŚBC](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022081404/558c51c4d8b42acc168b45c9/html5/thumbnails/22.jpg)
Społeczna Pracownia Digitalizacji ŚBCjako „sieciowy” projekt pozyskiwania treści
i udzielania wsparciaMKiDN – „Mecenat” 2007
Funkcje:
- samodzielna praca wolontariuszy (skanowanie, obróbka graficzna),
- pomoc merytoryczna instytucjom współtworzącym ŚBC i pragnącym nawiązać współpracę (szkolenia redaktorów, instruktaż, konsultacje, pomoc techniczna, przetwarzanie),
- edukacja medialna, e-włączenie,
- edukacja branżowa w zakresie technologii ochrony zbiorów (studenci) bibliotekoznawstwa),
- prace własne.
![Page 23: Tworzenie biblioteki cyfrowej w modelu klastrowym - doświadczenia ŚBC](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022081404/558c51c4d8b42acc168b45c9/html5/thumbnails/23.jpg)
Społeczna Pracownia Digitalizacji ŚBCjako „sieciowy” projekt pozyskiwania treści
i udzielania wsparciaMKiDN – „Mecenat” 2007
Szkolenia
• parametry skanowania (wady, zalety, różnice),
• najczęściej używane formaty graficzne (TIFF i DjVu),
• obsługa skanera A4, A3,
• obróbka graficzna w programie XnView,
• kompresji na format DjVu w programie Document Express Editor,
• publikacja w aplikacji redaktora dLibra
![Page 24: Tworzenie biblioteki cyfrowej w modelu klastrowym - doświadczenia ŚBC](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022081404/558c51c4d8b42acc168b45c9/html5/thumbnails/24.jpg)
Społeczna Pracownia Digitalizacji ŚBCjako „sieciowy” projekt pozyskiwania treści
Realizacja różnych działań edukacyjnych, społecznych
i profesjonalnych – przynosi w efekcie zasób cyfrowy
4 stanowiska skanujące, serwer kompresji DjVu12 „stałych” wolontariuszy-seniorów
929 publikacji wolontariuszy / 9853 w ŚBC(~10% zasobu ŚBC, ~19% zasobu ŚBC za okres SPD),
25 przeszkolonych osób,ciągłe wsparcie redaktorów ŚBC,
Wielotorowość i „sieciowość” funkcji – można balansować rodzajami prac SPD - stałe wykorzystanie.
Rozwiązanie skalowalne (Biblioteka Muzyczna)
![Page 25: Tworzenie biblioteki cyfrowej w modelu klastrowym - doświadczenia ŚBC](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022081404/558c51c4d8b42acc168b45c9/html5/thumbnails/25.jpg)
Społeczna Pracownia Digitalizacji ŚBC
![Page 26: Tworzenie biblioteki cyfrowej w modelu klastrowym - doświadczenia ŚBC](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022081404/558c51c4d8b42acc168b45c9/html5/thumbnails/26.jpg)
Mocne strony
• większa różnorodność treści i ciągły rozwój przedsięwzięcia. Dzięki rozproszeniu Uczestników, potrafią oni dotrzeć do treści i władających nimi osób, co nie udałoby się jednej instytucji.
• wzmaganie kooperatywnej konkurencji – w związku z jednakowymi uprawnieniami do tworzenia treści w obrębie platformy, można się pozytywnie wyróżniać jedynie poprzez tworzenie interesującego zasobu,
• luźne zasady współpracy i autonomia pozwala na udział wielu instytucji, które mimo zbliżonych celów, przy braku wspólnej platformy, nigdy do tej pory nie współpracowały,
• usieciowienie instytucji i osób prywatnych rodzaju „świadomości sieciowej” wspólnego przedsięwzięcia, przy zachowaniu odrębności i autonomii,
![Page 27: Tworzenie biblioteki cyfrowej w modelu klastrowym - doświadczenia ŚBC](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022081404/558c51c4d8b42acc168b45c9/html5/thumbnails/27.jpg)
Mocne strony
• możliwość wykorzystania nawet symbolicznej przynależności do dużej biblioteki cyfrowej, jako dobrego uzasadnienia przy występowaniu o środki do organizatora lub funduszy zewnętrznych,
• walory edukacyjne współpracy nad wspólnym zasobem cyfrowym, zarówno w zakresie podnoszenia kompetencji pracowników ośrodków, które do tej pory nie tworzyły zasobów cyfrowych, jak i w zakresie nabywania nawyku branżowego współdziałania i wzajemnego kształcenia bibliotekarzy różnych instytucji,
• przyrost tempa publikacji - przy założeniu coraz szybszego przenikania technik digitalnych do Uczestników, poprawy ich infrastruktury oraz efektywniejszego wykorzystywania wspólnych praktyk i sposobów docierania i pozyskiwania zasobów.
![Page 28: Tworzenie biblioteki cyfrowej w modelu klastrowym - doświadczenia ŚBC](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022081404/558c51c4d8b42acc168b45c9/html5/thumbnails/28.jpg)
Słabe strony
• obecnie duża dysproporcja publikowania pomiędzy instytucjami, związana z zastanym potencjałem technicznym i kadrowym, tradycjami digitalizacji oraz z podejściem instytucji do publikowania w bibliotece cyfrowej,
• długotrwały proces uruchamiania digitalizacji w poszczególnych instytucjach, ze względu na konieczność ustanowienia stanowiska digitalnego, przeszkolenia pracownika, etc.
• zdolność do partycypacji w przedsięwzięciu, ze względu na jego niskobudżetowy charakter i klastrowy charakter, uzależniona jest od zdolności poszczególnych instytucji do samoorganizacji w tym zakresie.
• traktowanie przynależności do biblioteki cyfrowej jedynie jako sposobu na doraźne promocyjne zaistnienie instytucji lub inwestycję na dalszą przyszłość, przejawiające się nikłą, bądź zerową ilością publikacji,
![Page 29: Tworzenie biblioteki cyfrowej w modelu klastrowym - doświadczenia ŚBC](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022081404/558c51c4d8b42acc168b45c9/html5/thumbnails/29.jpg)
Słabe strony
• konieczność uważniejszego monitorowania jakości publikacji tworzonych przez różne ośrodki, niż w przypadku tworzenia zasobu przez jedną instytucję o wypracowanych reżimach digitalizacji i opracowania zasobu,
• trudniejsza korekta błędów ze względu na nieciągły charakter digitalizacji w publikujących ośrodkach i ujawnienie różnych „szkół” opracowania zasobu,
• ze względu na otwartość inicjatywy, konieczność ciągłego szkolenia przedstawicieli nowych instytucji, często od podstaw, bez gwarancji, że przełoży się to na ilość publikacji.
• trudności ze zrozumieniem tej formy organizacji (pytania do „centrali”: „Czy możemy opublikować dzieło …?”).
![Page 30: Tworzenie biblioteki cyfrowej w modelu klastrowym - doświadczenia ŚBC](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022081404/558c51c4d8b42acc168b45c9/html5/thumbnails/30.jpg)
Dziękuję za uwagę
Remigiusz Lis, Biblioteka Śląska - Śląska Biblioteka Cyfrowa