türkiyede yeraltı edebiyatı

7/30/2019 trkiyede yeralt edebiyat

1/25

ZfWTZeitschrift fr die Welt der Trken

Journal of World of Turks

ZfWT Vol. 2, No. 1 (2010)

89

TRKYEDE YERALTI EDEBYATI VE HAKAN GNDAYINROMANLARINDA YERALTI EDEBYATININ ZLER

UNDERGROUND LITERATURE IN TURKEY AND THE TRACES OFUNDERGROUND LITERATURE IN HAKAN GNDAYS NOVELS

Evren KARATA

zet:

Gnmzde edebiyatn beslendii kaynaklardan biri de yeralt kltrdr. Yeraltetkilerinin 18. yzyldan itibaren Gotik Edebiyat ile edebiyat sahasna yansmaya balad

bilinmektedir. Gotik Edebiyat, insann en temel ve ilkel duygularndan biri olan korkuyadayanmaktadr. Korku ve ktlk, yeralt kltrnn vazgeilmez iki esi konumundadr.Edebiyatn yzyllardr sren servenine bakldnda, ktlk kavramndan da oldukayararland grlr. Edebiyat, uzun yllar iyilik/ktlk kartln temel alm ve iyiliktenyana mesajlar vermitir. Ancak Yeralt Edebiyat ile ktlk baat e haline gelmi,muhalif ve anarist kahramanlar aracl ile ktlk kavram yeniden sorgulanmaya

balanmtr. Yeralt Edebiyat anlaynda ktlk artk iyiliin zdd deil, yeni bir yaambiimidir.

Trk edebiyatnda Yeralt Edebiyatnn izleri 1980 sonrasnda Trkiyenin yaadsiyasal ve sosyal bunalm ortamnda olumaya balam ve Yeralt Edebiyat 1990lyllarda artk belirgin bir akm olarak Trk edebiyatndaki yerini almtr. Hakan Gnday,gnmzde eletirmenler tarafndan Yeralt Edebiyatnn Trkiyedeki nemlitemsilcilerinden biri olarak kabul edilmektedir. Bu almada Hakan Gndayn 2000-2003

yllar arasnda yazm olduu ve Yeralt Edebiyatnn ana dinamiklerini bnyesindetayan Kinyas ve Kayra (2000), Zargana (2002) ile Pi (2003) adl roman rneklemolarak seilmitir. Elde edilen veriler nda, Hakan Gndayn romanlarndakahramanlarn birer karakter zellii olarak sunduu yeralt deerleri; yaamlauzlaamama/varln anlamlandramama, lm idealize etme, tercih edilmi yalnzlk,toplumsallaamama ve kurumlara kar k, aidiyetsizlik hissi, ahlk kurallarn yoksayma, iddet eilimi-bamllk ve medeniyet kartl balklar altnda sunulmutur.

Anahtar Kelimeler: Yeralt Edebiyat, Gotik Edebiyat, Ktlk, Anti-kahraman

Abstract:

Today, one of the sources which feeds the literature is underground culture. It isknown that the underground effects have been reflected to the literature field by the Gothic

literature since 18th century. Gothic literature is based on fear which is one of the mostbasic and primitive emotions of people. Fear and evil are the two indispensable elements ofunderground culture. Looking at the centuries-long adventure of literature, it is seen that theliterature is also benefited from evil concept. Literature has been predicated on thegood/evil contrast for many years and given its messages on behalf of goodness. But theevil has become a dominant element with the underground literature, and the badness

Ar. Gr. Dr., Cumhuriyet niversitesi Eitim Fakltesi Trke Eitimi Blm [email protected]


2/25

Evren KarataTrkiyede Yeralt Edebiyat ve Hakan Gndayn Romanlarnda Yeralt Edebiyatnn zleriUnderground Literature in Turkey and the Traces of Underground Literature in Hakan Gndays Novels

ZfWT Vol. 2, No. 1 (2010)

90

concept has began to be questioned again through the opponent and anarchist heroes. In theunderground literature understanding, the evil is not the opposite of good now, it is just anew way of life.

Traces of underground literature began to form in the political and social crisisenvironment of Turkey after 1980 and it was taken its place as a significant movement inthe 1990s. Today H. Gnday has been accepted as one of the important representatives ofunderground literature in Turkey by critics. In this study, three novels of H. Gnday asKinyas and Kayra (2000), Zargana (2002), Pi (2003) which were written between 2000-2003. And carry the main dynamics of underground literatureare selected as a sample andin the results of the data obtained, the underground values which Gnday presented as acharacter property of novel persons are reported in the headings of inability to accord inlife/inability to give meaning to the existence, the idealization of death, prefererredloneliness, anti-socialization and opposition against institutions, lack of the feeling of

belonging to somewhere or something, ignorance of moral rules, the violence trend-dependence and the opposition to the civilization.

Key words: Underground Literature, Gothic Literature, Evil (badness), Anti-hero

Giri:

Yeralt Edebiyatnn temsilcilerinden biri olarak kabul edilen GeorgesBataille, Edebiyat ve Ktlk adl almasnn giriinde ktlk kavramnnahlk yoksunluundan kaynaklanmadn, aksine yksek ahlktan beslendiinine srerek edebiyatn ktlk ile olan bana da yle yer verir: Edebiyat masumdeildir; edebiyat suludur ve sulu olduunu artk kabul etmelidir (Bataille,1997: 10). Hakan Gndayn romanlarnda da Bataillenin bu grnn izleri

bulunur. Hakan Gndayn romanlarnda ktlk kavram, iyi/ kt kartlalannda deil, derin bir felsef problem, temel bir insanlk eilimi olarak ele alnr.yinin ztt olamayan bu yeni ktlk algs, roman kahramanlarnn sadece

bakalarna deil, kendilerine de ynelttikleri bir eylemler btndr.

Yeralt Edebiyatnn temellendii felsef akmlarn banda Varoluulukgelmektedir. Hakan Gndayn romanlarnda da Varoluulukun bir bak asolarak nemli bir yeri olduu grlr. Varoluuluku dier felsef akmlardanayran en temel zellii, varln zden nce olutuu ve kendi kendiniekillendirdii inancdr. Buna gre insan kendini tanmlayan ve kendi zn kendi

oluturan bir varlktr. Baka bir deyile, varoluuluk, insann dnyaya frlatlmbulunduunu, dolaysyla onun kendisini nasl oluturursa yle olacan; insannzn kendisinin belirleyeceini, bireysel insan varlnn sabit ya da deimez,zsel bir doas bulunmadn ne srer. Bu balamda her tr determinizm ya dazorunlulukulua byk bir gle kar kan varoluuluk, bireylerin mutlak birirade zgrlne sahip bulunduunu, insann zgrle mahkm olduunu veolduundan tmyle farkl biri olabileceini dile getirir (Cevizci, 1999: 890).Albert Camus ve Jean Paul Sartre nclnde, II. Dnya savann bunalml


3/25



ZfWT Vol. 2, No. 1 (2010)

91

ortamnda dnyann samaln ve insana verdii bulanty anlatan Varoluubir edebiyatn da ortaya kt grlr. Bu edebiyat, odak olarak insannyeryzndeki varln sorgulamaktadr (Demiralp, 2005).

Gndayn romanlarnda genelde kafas kark olan roman kahramanlar,dnyay varoluu bir algyla zmlemeye almaktadrlar. Varoluuluuntemeli olan insann dnyaya frlatlm bir varlk olduu dncesinin izlerineHakan Gndayn romanlarnda ska rastlanr. Dnyay ve kendinianlamlandramayan bu roman kahramanlar, bu nedenle yaam ve toplum ile de biruyumazlk iindedirler. Bir k yolu arayan kahramanlarn bu nedenle tek kolarak grdkleri lm zerinde genel bakn dnda bir alg oluturduklar velm bir idea olarak tanmladklar dikkat eker.

Gndayn romanlarnda yeralt kltrnn deerlerinin kahramanlarn birerkiilik zellii olarak roman yapsna aktarld grlr. Bu nedenle bu almadaKinyas ve Kayra, Pi ile Zargana romannn anti kahramanlar odak noktasolarak alnmtr. Trk edebiyatnda zerinde henz uzlama salanamamkonulardan biri de tip, kahraman, karakter, kii kavramlar arasndaki farklarn ve

benzerliklerin neler olduudur. Bu nedenle edebi metin incelemelerinde birer terimolarak kullanlan tip, kahraman, karakter, kii kavramlarnn anlam alanlar daolduka bulanktr. ou kez ise bu terimlerin birbirleriyle e anlaml olarakkullanldklar grlr (Boynukara, 2002: 174, Aksoy, 2001: 3). 1970li yllarla

birlikte edebiyat sahasnda da etkili olmaya balayan postmodernist etki, klasikroman kahraman algsnda da nemli bir dnm hatta kkten bir deiiklikyaratm ve roman dnyasna anti kahramanlar tamtr. Artk idealize edilmikahramanlar yerine, genel ahlk kurallarna ve kabullerine gre kabul edilemezdavranlar sergileyen, sorunlu kahramanlar ortaya kmaya balamtr. Bunoktada kahramanlarn artk gereki, inandrc olma zorunluluklar da ortadankalkmtr. Bu konuda Virginia Woolfun Karakter Nedir? balkl yazsnn da

postmodernist etkiden nceki deiimi deerlendirmesi adna aydnlayc bir yazolduu grlr (Boynukara, 2002: 174).

Trk edebiyatnda ilk anti kahramanlar, roman geleneimizde postmodernistetkilerin ncleri olarak kabul edilen Yusuf Atlgan ve Ouz Atayn romanlarndagrlr. Atlgan, Anayurt Otelinde Zeberceti zayf, korkak ve zavall bir antikahraman olarak baaryla kurgular. Zebercetin fiziksel yapsnn gsterisiz vezayf olmas da bu anti kahraman zelliini destekler (Aksoy, 2001: 31). Atlgan ve

Atayn roman kiilerinin ortak zellii, yaamn anlamszl karsnda iinedlen bir bunalm duygusu yaamalardr. Roman kiileri bu bunalmdankurtulmak iin ok etkin olmasalar da k yollar aramakta ancak

bulamamaktadrlar. Bu durumun Gndayn roman kahramanlar iin de geerliolduu grlr. Kemal Bek, Yusuf Atlgann izdii roman kiilerinin toplumla veaileyle uyuamayan, giderek yabanclaan ve bu nedenle de acmaszlaan kiilerolduunu belirtir ki ayn durum Gndayn izdii kiiler iin de geerlidir (Bek,1993: 130-131 ). Ancak onun kiilerinin her ikisi de k bir ekilde bulur.


4/25


ZfWT Vol. 2, No. 1 (2010)

92

Kinyas, reddettii dnya ile yeniden barrken; Kayra, zm olarak lmeyeyatmaya karar verir. Bu adan olumlu ya da olumsuz Gndayn romankiilerinin yollarn izdikleri, seimlerini yaptklar grlr.

1. Yeralt Edebiyat ve Trk Edebiyatndaki Geliim izgisi

Yeralt Edebiyat, Trk edebiyatnda yeni ekillenen bir tr olmasna karndnya edebiyatnda gemii uzun yllara dayanmaktadr. Kahraman, YeraltEdebiyatnn ilk rnekleri olarak Gotik Edebiyat rnlerini kabul eder (Kahraman,2005: 9). Gotik Edebiyat, temelde korku duygusuna dayanr. Korku ise insann entemel ve ilkel duygularndan biridir. nsann bireysel korkular olduu gibi,toplumsal ve din korkular da vardr. Aydnlanma ann getirdii aklclk ile

birlikte korku anlay da deiir. Artk akl d olduu iin korku duygusu

dlanr. Gnmze yaklatka korkunun da biim deitirdii grlr. Gnmzinsannn en byk korkusu ise yabanclama ve yalnzlktr. nsan bu korkularaiten ise kendi eliyle bytt teknolojidir.

Gotik Edebiyat, 18. yzylda Aydnlanma ana bir tepki olarak ortayakmtr. Akl temel alan aydnlanma anlayna karn, akl d korkulardan vehayal gcnden beslenen byle bir edebiyat trnn ortaya k oldukaartcdr. Ancak Gotik Edebiyat da asl gcn, aydnlanma felsefesinin akldnda her eyi yok sayan bu algsndan almaktadr. nk yaratcln ortayakabilmesi iin hayal gcne ihtiya vardr. Dnya, sadece aklla alglanabilecek

bir uzam deildir. Gotik Edebiyatn geliimini salayan bir baka faktr iseFransz htilli sonunda ortaya kan arlklar olmutur (Ycesoy, 2007: 2-12).

Bu dnemde, Marquis de Saden rktc bir atmosferde erotik yklerieren eserler vermeye balad grlr. Kahramana gre Sade, YeraltEdebiyatnn kurucusudur. nk Sade, o dnemde aykr olan ele almtr.Kahraman, asl Yeralt Edebiyatnn ise Emily Bronte ile baladn, Brontedensonra ktlk kavramnn edebiyatn ana konularndan biri hline geldiini

belirtir. Bundan sonra Bataille, edebiyat ile ktlk temas arasndaki balantysalamlatrmtr. Rus ekolnde ise Dostoyevskinin eserlerinin, zellikle deYeraltndan Notlarn nemli bir yeri vardr (Kahraman, 2005: 8-9).

Ancak ktlk algsndan yararlanmann Trk edebiyatnda yeni ve zayf birynelim olduu grlr. Bunun temel nedeni, Bat kltr ile slam deerlereyaslanm Trk kltrnn ktlk kavramlarna farkl yaklamalardr.

Hristiyan inancna gre, Adem ile Havvann iledikleri gnahtan dolay tminsanlk lanetlenmitir. Bu nedenle doan her insan dnyaya bu gnahla vektlkle gelmekte, yaamn da bu ktlkten kurtulmak iin abalamaklageirmektedir. slam inanca gre ise her kii kendi davranlarndan sorumludur.Kimsenin gnahnn bedelini dieri deyemeyecei gibi, hibir insan da dnyayagnahkr olarak gelemez. Bu anlay fark nedeniyle Bat edebiyatnda ktlkalgsna dayal daha zengin bir edebiyat oluurken, Trk edebiyatnda bu yneliminfazla geliemedii grlr ( Akay, 2007: 69-70, Ayhan, 2007: 80).


5/25



ZfWT Vol. 2, No. 1 (2010)

93

Kahraman, 20. yzylda Yeralt Edebiyatnn dnya savalar ve Rus devrimiile katlaan edebiyat anlayndan beslendiini, daha sonraki yllarda ise Kbizm,Dadaizm, Srrealizm, Yeni Dalga, Feminizm, Viyana Eylem Grubunun etkileriylednyada normal kabul edilenlerin dnda olanlarn dikkat ekmeye baladn

belirtir. Bylece egemen deer yarglarnn her dzeyde krlabilecei anlayortaya kmtr. Yeralt edebiyat da bu anlaytan beslenmitir (Kahraman, 2005:11-12). Trkiyede bu tr; 1980 sonrasnda, daha ok da 1990l yllarda gelimegstermitir. Bunun temelinde ise postmodernizmin besledii oulcu kimlikanlaynn ve teknoloji ile oalan iletiim olanaklarnn aykrlk kavramn

beslemesi yatmaktadr. Ancak 11 Eyll sreci ile ktlk kavramnn tm dnyadaolduu gibi Trkiyede de gndelik hayatn iine girmesi, Trk edebiyatnn da bukonuyu fark etmesine ve irdelemeye balamasna neden olmutur. Ancak slam

gelenekten beslenen, burjuvazinin gelimedii ve sivil toplumun kkl bir gemiesahip olmad Trkiyede, edebiyatta muhalefet kavramnn da zayf kald ve bunedenle de Yeralt Edebiyatnn lkemizde serpilip geliemedii grlr. AncakTrk roman ve iiri bu adan bir karlatrmaya tabi tutulursa Trkiirinin 1980sonrasnda, yeralt etkisine daha ak olduu ve daha fazla rn ortaya koyduugrlr (Kahraman, 2005: 12-13).

Hikmet Temel Akarsu ise Trkiyede 1950li yllardan itibaren YeraltEdebiyat olarak saylabilecek rnler verildiini belirtir. Akarsuya gre Atillalhann Sokaktaki Adam adl eseri, Trkiyede Yeralt Edebiyatnn ilk ncleseridir. Akarsu, Bir Kk Burjuvann Anlar ile Demir zly; Buzul annVirs adl eseriyle de Vsat O. Beneri, eserlerindeki yeralt izleri nedeniyle bu

trn ncleri arasnda sralar. Akarsu, 1970li yllarda ise kara edebiyatla zamanzaman kesien eserler yazan Ouz Atay, Zht Baydar, Mfit zde, Barlaszarka, Nilgn Marmara, Ece Ayhan, Glseli nan, Metin Kaan YeraltEdebiyatna yakn duran tavrlar nedeniyle trn ncleri arasna katar. AyrcaAkarsu, Tezer zl ve Sevgi Soysaln kimi yklerinin de bu tr asndandikkate deer olduunu kaydeder (Akarsu, 2005: 59-61).

Ferudun Anda, derin bir acnn, isyann, savrulmann dile getirildii biredebiyat olarak tanmlad Yeralt Edebiyatnn kapitalizmin insan ezen, yokeden anlayna kar olutuu grndedir (Anda, 2005: 14). Ayn gr, merTrke tarafndan da savunulmaktadr. Trke, Yeralt Edebiyatn kapitalizmin

biricik meru ocuu olarak tanmlamaktadr. Trke, Yeralt Edebiyatnn

Trkiyede belirli bir roman kahraman

ve temas

da yaratt

na dikkat ekerek butrn Trk edebiyatndaki karakteristik izgisini yle belirler: Yerli yeraltedebiyatnn en dikkat ekici karakteristii, madde bamls ama bamll ile

bark, yenilmi ve yenilgisini bir yazg gibi kabullenmi, belki de bu nedenlehayata kaytsz, yarnsz ve her trl deerden syrlm, roman kahramanlarnnromanlarn deimez mekn olan barlarda alkol kokusu ve sigara duman ilegeirdikleri gecelerinin, gn birlik yaanan cinselliklerinin, tketilmi aklarnn,isizliin yaratt maddi skntlarnn, kriminalleen hayatlarnn ve trajiksonlarnn konu edilmesidir. iddetin ve lmn kol gezdii bu dnya


6/25


ZfWT Vol. 2, No. 1 (2010)

94

kaybedenlerin dnyasdr (Trke, 2005: 16). Ayrca Trke, 2004e kadar yaptTrk edebiyatnda Yeralt Edebiyat rnleri snflamasna Hakan GndaynKinyas ve Kayra (2000), Zargana (2002), Pi (2003) romanlarn da dahiletmitir.

akmak da tarihi sre olarak Yeralt Edebiyatnn kapitalizmle ilikiliolduunu belirtir. akmakya gre Yeralt Edebiyat, 20. yzyl balarndakapitalist dnya grne kar ortaya kmtr. akmak da Yeralt Edebiyatnnlkemizde yeterince geliemedii grndedir. akmakya gre lkemizdekapitalizmin etkileri, 1980 sonrasnda hissedildii iin ilk Yeralt Edebiyatverimleri de 1990l yllardan sonra grlmeye balanmtr (akmak, 2004: 93).Akarsu ise konuya daha farkl birekilde yaklaarak muhalif ve anarist bir mzik

tr olan rock mzik ile Yeralt

Edebiyat

n

n balant

s

na dikkat eker. Akarsuyagre bu iki tr, benzer temalar zerinden gelien muhalif akmlar olduu iin ortakzellikler tamaktadrlar (Akarsu, 2004: 58).

Kendisinin de Yeralt Edebiyat trnde romanlar bulunan Altay ktem,Yeralt Edebiyatnn genel edebiyat izgisinin dnda daha anarist bir izgidegelitiine ve edebiyatn moda akmlarnn dnda olduuna vurgu yapar: Hereyden nce Yeralt Edebiyat hangi lkede, hangi ada olursa olsun, anaakmn dnda kalan edebiyat iaret ediyor. Popler edebiyatn dnda kalmaytercih eden, popler edebiyat jargonuyla konumayan ve hayatn ana damarlarndandeil, alttan alta akan klcal damarlarndan beslenen bir edebiyat yeralt edebiyat(ktem, 2005: 3). Ancak ktem, popler edebiyat dnda kalan bu yeni akmnedebiyatn tkand anda, bir kurtarc gibi alglandn ve yeraltndan yeryznekarldn ve bylece de poplerletirildiini belirtir (ktem, 2005: 3).

Trkiyede Yeralt Edebiyat kavram, Ayrnt Yaynlarnn YeraltEdebiyat adl bir diziyle bu trn dnya edebiyatndaki belli bal eserlerinidilimize kazandrmasyla hz kazanmtr. Bunun yan sra Stdyo mge Yaynlarile iviyazlar Yaynevinin de Irvine Welsh, Rushkoff ve Marquis de Sadeneserlerini dilimize kazandrmalaryla lkemizde Yeralt Edebiyatna ynelik birokur ilgisinin balad grlmtr. ktem, lkemizde yazarlarn da bu alandaki

boluu fark etmeleriyle ve eserler vermeleriyle bu alann ortaya ktnbelirtmitir (ktem, 2005: 3).

Trkiyede Yeralt Edebiyatnn henz olumakta olan bir edebiyat

olmas

, kavram

n s

n

rlar

n

n ve ieriinin henz net olarak belirlenmesine engelolmaktadr. Zaman getike kavramn belirgin nitelikleri ortaya kacak ve hangieserlerin ve yazarlarn Yeralt Edebiyat kavram altnda deerlendirilmesigerektii belirginlik kazanacaktr (ktem, 2005: 7). lkemizde YeraltEdebiyatnn etkisi ncelikle romanda deil, iirde kendini hissettirmitir. Buadan Ece Ayhann balatt kara iir anlaynn Yeralt Edebiyatnn ilk

basama olduu grlr. 1980 sonrasnda Trkiyenin iinde bulunduu siyasal vesosyal karmaa nedeniyle Yeralt Edebiyat daha ok gelime imkn bulmu veana dinamiklerini oluturmutur. Bu iirin en temel zellii, uzlamazlk ve


7/25



ZfWT Vol. 2, No. 1 (2010)

95

muhalefettir. inde yaanlan toplumun hibir noktasyla uyum ve uzlam szkonusu deildir. Deillemeden (negation) balayan ve nihilizme uzanan birreddedi ortam egemendir. Marjinallik, bir deer olarak grlmenin ncesinde, birgereklik olarak alglanmaktadr ve bu oluumun tm bedeli sistemekarlmaktadr. Bununla birlikte o marjinallik nerisi bile zen gsterilmesi vekorunmas gereken bir olgu olarak sunulmaktadr (Kahraman, 2004: 177).

Gnmzde Yeralt Edebiyatnn daha ok fanzinler araclyla gelimegsterdii bilinmektedir. Toplumsal dinamiklere kar kn sembol durumundaolan fanzinler, ou kez isimsiz olarak yaynlanan ve fotokopi araclyla elaltndan ilgilenenlere ulatrlan yaynlarn genel addr. Trkiyedeki fanzinkltr zerine bir alma yapm olan Altay ktem, fanzinlerin popler kltr

kar

t

rnler olduunun alt

n

izer: Kapitalizmin giderek yaln

zl

a srklediibireylerin seslerini duyurabilmek, daha nemlisi, bu sesleri paylaabilmek iinoluturduklar bakaldr yntemi de diyebiliriz fanzin iin. Ksacas popler kltrrnlerinin tam kartdr fanzinler. Geleneksel aile yapsyla, eitim sistemiyle,apolitikletirme abalaryla, devletin resmi ve gayri resmi gleriyle dar bir alanasktrlarak tm k noktalar kapatlan, bir anlamda da kendi iinde boulmayaterk edilen genler, fanzin kartarak hayata ve hayatn bask altna alan kurumlaraduyduu tepkiyi fkeye dntryor (ktem, 2006: 12).

2. Hakan Gndayn Roman Kahramanlarnda Yeralt Edebiyatnnzleri

2.1. Yaamla Uyuamama/Varln Anlamlandramama

Hakan Gnday romanlarnda, ana karakterlerin temel sorununun yaamierisinde kendilerini anlamlandramama, yaamla uyuamama ve yaam karsndaanarist bir tavr alma olduu grlmektedir. Kahramanlarn bu durumdanmuzdarip olduklar, normal, gndelik birer insan olamadklar iinmutsuzluklarn benimsedikleri anlalr. Kahramanlarn bir ou kendini doutananormal olarak tanmlar ve sradan birer insan olmak iin abaladklarn ancak

bunu baaramadklarn dile getirir.

Yazarn ilk roman olan ve 2000 ylnda yaymlanan Kinyas ve Kayra,Latince bir deyi olan Omnes Vulnerant Ultima Necat ile balar. Hepsi yaralar,sonuncusu ldrr ya da Her geen dakika yaralar, sonuncusu ldrr anlamnagelen bu sz, insann yaam boyunca her dakika yara aldn, giderek artan

yaralaryla can ekierek yaamaya altn ve son dakika olan lmle dehayatnn sona erdiini anlatmak iin kullanlmaktadr.

Kinyas ve Kayra roman, Kinyas ve Kayra adl takma adlarla yaayan veanarist birer ruha sahip olan iki gencin yaamlarndan bir kesiti anlatr. lmyceltmi olan bu iki kahraman, lm gnleri gelene kadar gnlerini tketmekzere dnyann eitli ktalarna yolculuk eden ve yasa d ilerle uraarak parakazanan iki arkadatr. Sradan bir insan iin dnya zerinde deerli olanolgularn, kavramlarn, durumlarn onlar iin anlamsz olduu grlr. Her iki


8/25


ZfWT Vol. 2, No. 1 (2010)

96

kahramann da ana sknts kendilerinden kurtulmaktr. Bunun iin alkol, sigara,cinsellik ve su erevesinde yaayan kahramanlarn yaamn anlamna bir trlulaamadklar grlr. Kinyas, bu durumu kendi adna yle aklar:

Kendimi defalarca buldum, defalarca kaybettim. Gerek admhatrlamyorum. Kimliimi bir ocua sattm. irkinlemek iin ok uratm.steyene ruhumu kiraladm. Vcudumdaki diki saysn artk bilmiyorum.Hayatm diktiler. Oysa yrtmak iin ok uramtm (Kinyas ve Kayra, 23).

Kinyas iin yaam anlamlandramamann, yaama istei duyamamann ananedeni, insann bedeni ile zihni arasndaki uzaklktr. nsan yaama dair alglarnevrenin, eitimin ve kiiliinin harmanyla zihninde kurar, gelitirir. Bu alg,insan yaama balayan ana edir ve bu enin yaps insann yaam iindeki

duruunu, konumunu ve eylem alann belirler. Byle bir algya sahip olmayan,olamayan ya da sakat bir dnya algs bulunan kiiler iin yaam ve onun biricikmekn dnya, ekilmez ve katlanlmas gereken bir zorunluluk hlini alr. Budurumu Kinyas yle aklamaktadr:

Aynaya bakp kendimi tanyamamak, insann kendi anlarn bir bakasyaam gibi anlatmas, dnyann kendisi dhil zerindeki hibireye kayda deer

bir varolu nedeni bulamamak ve zihnin bedende binlerce kilometre uzakta olmaso kadar korkun ki! (Kinyas ve Kayra, 27).

Bu uyumazlk hlinin bir sre sonra insan delirttii gereini Kinyas dilegetirir. Yeryznde kendine bir anlam, konum, yer bulamamak insan zihnini sonuolmayan bir dehliz haline getirmektedir. Kendiyle ve dnyayla bir derdi olan herinsan gibi Kinyas da delirdiine inanmaya balar. Aslnda doru ya da yanl herhangi bireye inanmann insan bu delilikten kurtaracana inanan Kinyas iin

bu inantan yoksun olmak onun normalin dna itmitir:

Varlma nedensizlikten delirdim ben. Hibir nedeni kendimeyaktramadmdan. Hepsini giydim. Hibiri olmad. Hepsi dar geldi. nansaydmherhangi birine, uruna gerekirse dnyay kan glne evirirdim (Kinyas veKayra, 142).

Ayn durum, romann dier kahraman Kayra iin de geerlidir. Kayra iinyaamda bir yol bulamamak, gidilecek istasyonlar bilememek onu dnya zerindeynn bilemeyen, pusulasz ve haritasz bir gezgin haline getirmitir. Dnyaya bir

ey iin gelmi bir insan iin o eyin ne olduunu bilememek, bu bilgidenyoksun olmak byk birzdrap vermektedir. Bu durumu Kayra yle anlatr:

Ne yapmak istediini bilmemek kadar ac verici bir ey daha yoktur. Neistediini bilmemek insana verilmi en yrtc ikence trlerindendir (Kinyas veKayra, 262).

Kayra anlamlandramad, uyuamad ve bu nedenle de kendine deersizgelen dnyaya kar tek ve genel bir duygu gelitirmitir: Nefret. Ancak Kayrannyaamn bir eleman olarak grd kendisini de bu duygunun dnda


9/25



ZfWT Vol. 2, No. 1 (2010)

97

tutmad/tutamad grlr. Kahraman kendisiyle bile uyuamad, baramadiin kendi dndaki varlklarla hi uyuamamakta ve kendinin de iinde bulunduu

bu btnle kar ykc bir tutum sergilemektedir. Bu durum onun dilindenromanda yle aktarlr:

nsandan ve btn canllardan ireniyorum. Kendimdense nefret etmektenyoruldum ve bu konuda hibir ey hissetmiyorum. Oksijenle alverii olan heryaratk midemi bulandryor. Gzkapaklarm derime kaynak makinesiyleyaptrmak istiyorum. Bir canl daha grmemek iin! Ellerimden, ayaklarmdankorkuyorum. Kalabalklardan korkuyorum. Tek isteim btn dndklerimiiinde barndran beynimi bedenimden yrtp uzay boluuna frlatmak. Bedenimolmadan, sadece ve sadece var olduumu bana hatrlatacak olan zihnimin umasn

istiyorum (Kinyas ve Kayra, 176).Kinyas ve Kayrann yaamn anlam konusunda vardklar ortak fikir,

yaamn ve dnyann anlamsz ve ie yaramaz olduu ynndedir. Dnya birtekrardan ibarettir. Nasl ki dnya her gn hi durmadan, srekli olarak dnyorsa,insanlarda onun zerinde her gn, hi durmadan, srekli ayn davranlartekrarlamaktadr. nsanlar; beslenmek, barnmak, remek gibi temel ihtiyalardnda dnya zerinde anlaml hibirey yapmamaktadrlar aslnda. Romanda budurum Kayra tarafndan yle anlatlr:

Dnya boa dnyordu. Kaza yapp ters dnm bir arabann boa dnenarka lastii gibi! Hibir ie yaramyordu. Belki bir palmiye yapra balansa ilkel

bir vantilatr yaplrd. Ama dnyaya ne balanrsa balansn, durmadan dnmesi

yararl hale getirilemezdi (). lkellik mknats gibidir. Dev bir mknats. Bizistemesek de vcudumuzdaki demir ona doru gider. Beynimize ilenmi bir ilkelinsan dvmesiyle doarz. Yemek, uyumak, barsaklarmzdakileri karmakdnda yaptmz her ey fazladandr. remek dahil. Geriye kalan her eyuydurulmutur. Dnya uydurulmutur! Caddeler, evler, giysiler Her ey. O eylem dndaki her ey! Ak, siyaset, tp, sava. Bunlarn hepsi insanolunun

boynuna ast aksesuvarlardr. Teker teker hepsinden kurtulun ve ana eylemednlrse insanlk kendini hatrlayacaktr. Bunlarn yerine getirebildii dev biryatakhane olmalyd dnya (Kinyas ve Kayra, 176).

Zargana romannn ana karakterlerinin de yaam konusunda umutsuzolduklar grlr. Romann ana karakteri Zargana, ailesi tarafndan evlatlk

edinildiini rendii gn, on iki ya

ndayken evden kaar. Bir sre sokaklardayaayan, on iki yanda cinayet ileyen ve iddete meyli giderek artan Zargana,yaamn niha amacnn znt olduuna karar verir. nk ona gre yaamdamutluluk deil, zntdr kalc olan:

Derinden zlen bir insan, grd en byk gsteriydi. Sevinen biriniseyretmekten daha zevkliydi bu, nk gerekle arasnda bir sorun olmad iininsann kendini o denli zorlamas gerekmiyordu. Mutsuzlar, byk oklaryaayanlar, kanser olduunu renenler, ocuklar lenler ok daha iyi performans


10/25


ZfWT Vol. 2, No. 1 (2010)

98

gsteriyorlard geree alabilmek iin. Profesyonel aktrler gibievrelerindekileri de inandrmak iin urayorlard. Tabi, son olarak da,mutsuzluk mutluluktan daha ok ses karyordu. On iki yandaki bir ocuk iinnemliydi iin kulaklar ilgilendiren blm. ocuklarn ou renge ve sese doruyrrd. Byyen her gzbebeinde, titreyen her enede, buruan her alnda dahada hzland. Ne istediini biliyordu artk. Dnyann kabuu olacak kadar znt.Siyah ve grinin hkm srd o esiz znt. Gzlerinin rengine yakacak birdnya ... ( Zargana, 48).

Yine Zarganaya gre, hayatta iki insan tipi vardr: Gidenler ve kalanlar.Gidenler, riski gze alp gerek hayat yaayanlardr. Kalanlar ise hayatnsradanl iinde yitip gidenlerdir. Zargana, gitmeyi tercih edenlerdendir:

nsann kaderine ldrene kadar tecavz etmeyi istedii gn, o ka fikrininbir kara delik gibi zihnine gelip yerletii gndr. Yoksul olduu iin bilgiyeulaamayanlardan, hayat ve insanl sorgulayamayanlardan, en yksek eitimolanaklarnn sunulduu, delirmek iin yeterli btn malzemeye sahip ocuklarakadar btn hayat tarzlarnda, ka, rahatsz ama ekici bir yere sahiptir. zerindefazla oturulamayan sert bir koltuk gibi. Anarist yazarlarn okunmas gerekmezyaanan yerden kama fikrinin ortaya kmas iin. Parann olup olmamas, birkentte ya da bir kasabada yaanmas hibireyi deitirmez. Bir insan ya gitmekister ya da kalmak. Gidenler znty araf yapp zerine yatar ve o arafnzerinde bin bir zevk iinde hayatla seviir. Kalanlarsa vasat hayatlarn, bir rnntaban ve tavan fiyatlarna benzeyen taban ve tavan duygular iinde yaayarakyerleik dzenin sokak lambalar haline gelir ... (Zargana, 48-49).

Pi romannda ortak noktalar eylemsizlik olan Hakan, Barbaros, Cenkve Afgann yaamlar anlatlr. Bu drt gencin yaam karsndaki umursamaz birtavr iinde olduklar grlr. Onlar hayat tam olarak harcayan insanlardr. Buharcama eylemi sadece kendilerini deil, evresindeki insanlar da etkilemektedir.zellikle aileleri bu durumdan byk zarar grmektedir. Ancak piler, yaamaduygusunun verdii acdan ve bunalmdan onu ve ona ait hereyi harcayarakkurtulmaya almaktadrlar.

Oysa kt insanlar deillerdi ama yine de hayatta olmalar onlar nedensizcesevenlere ac veriyordu. Acnn nedeni tam olarak hayatta olmalar deil, hayatkullanma biimleriydi. Harcyorlard. Her eyi. Kendilerini, hayatlarn, onlara

sunulmu her duyguyu ve her mal

(Pi, 38).Ancak kahramanlar bu umursamazlk yaklamnn zihn ve vicdan

skntlarn da ciddi boyutlarda yaarlar. Bu durum romanda, hayat felcikavramyla aklanmaya allr:

nsann kendine bitii cezadan daha ac dolu olan yoktur. nsann kendineverdii cezalarn ilki, iledii sutur. Pilerin suunun bir ad vardr: hayat felci.steyerek fel geiren insanlar dururlar ve her saniyesinde bin bir hareketin olduu

bir filmde donmu tek kare olarak yaarlar. nk korkarlar. Gemiten ve


11/25



ZfWT Vol. 2, No. 1 (2010)

99

gelecekten korkarlar. Gemi ve gelecein arasnda skm olan piler tek biradm bile atamayacak hale gelirleri iki silindirin arasnda bir karbon kadnadnrler (Pi, 56-57).

almak, dzenli bir yaam kurmak gibi sradan insann kolayca yapt ilerkltrl ailelerden gelen, iyi okullarda eitim alm, birden ok dil bilen, mzik

birikimleri geni olan bu genler iin olduka zordur. Genler, sradan insannyapp ettiklerinin hayalini kurmakla yetinirler. Dzenli bir ite almak da buhayallerden biridir. Bu durumu romanda Hakan, u szlerle dile getirir:

Bu odadaki hibir insan hayatnn hibir gnnde maal bir itealmayacak. Alktan da lse, souktan da donsa almayacak, sahip olduu

bilgilerin hibirini herhangi bir mesaide harcamayacak, kimseyle paylamayacak

(Pi, 103-104).Aslnda bu szlerle Hakan almann onlar iin bir keyfiyet olduunu ve bu

keyfiyeti isteyerek kullanmadklarn da iddia etmektedir.

Ancak en son aamada pilerin yaama tutunabilmek adna clz eylemleregiritikleri grlr. rnein hi paralarnn kalmad, sokakta kaldklar gnlerdefabrikada almak iin yola karlar. Ancak ie alnmazlar. Bu i piler iinsradanlamann da bir arac olaca iin farkl bir anlam tamaktadr. Zihninalmad, sadece bedenin alt bu i onlar iin olduka uygundur. Bu konudaAfgan, O kadar ok alrz ki yaadmz unuturuz der (Pi, 196). Eseriledii bu tema ynyle van Gonorovun Oblomov adl roman ile benzer biryn tamaktadr. Oblomov, her ne kadar ken bir toplumsal dzeninin temsilcisiolarak romanda sunulsa da aristokrat bir aileden gelmesi, eitimli olmas, srekli

planlar yapp bunlarn hi birini uygulayamamas, ancak bu durumunhuzursuzluunun bir atmosfer gibi zihnini kuatmas, ksacas eylemsizlikkavramn ele almas bakmndan Piteki karakterlerle benzer ynler tar. AncakOblomov ile Pi romannn ana karakterleri arasnda nemli bir fark vardr.Piler dnyaya kar daha anarist bir tutum sergilemelerine karn, Oblomovundaha lml bir bak as vardr. Ayrca pilerdeki umursayamayan ynnOblomovda daha ziyade tembellik olarak tezahr ettii grlr (1998: 6).Eserde, Hakan adl kahramann yaam karsndaki tavr, genlerin geneldurumunu gstermesi bakmndan nemlidir:

Eer bir gn yazmaya karar verirsem oto-otopsi yazacam. nk

otobiyografilerini yazanlardan ok uzakta bir varlk olduum iin lm nedenimolan yaamm ancak bir otopsiyle aklayabilirim. Otopsi sonucu da, Hakannlm nedeni doumudur olacak. Ne bir cinayet, ne bir kaza, ne de intihar. lmnedeni doumu olan Hakann kendi yazd otopsisi (Pi, 133).

Eserde pilerin yaamay brakm insanlar olduklar, ancak lmden dekandklar grlr. te bu skma hli, onlarn yaam ile lm kutbu arasndakimesafeyi daraltmalarna ve bu iki oluum arasnda ezilmelerine neden olur.Yaamaktan vazgemenin gerei olarak lm tercih etmek zorunludur. Ancak


12/25


ZfWT Vol. 2, No. 1 (2010)

100

piler, bu tercihi de eylemsizlik ilkeleri gerei yapamadklar iin yaamdasrklenmektedirler. Yaamn kurallarna uyamayan ancak ondan da kopamayan

bu insanlar, gnlerini tketmekle meguldrler:

Yaamay brakm her insan gibi piler de dier insanlarn ayaklar altndaer ya da ge inenirler. nk hayat tek tarafl szleme iptallerinin cezasntereddtsz verir. Ceza, yayormu taklidi yapmaya mahkm olmaktr. Bir insanntanyabilecei en iddetli acnn kaynadr. Mebbet hayat mahkmiyeti. Tekka lm olan bir hapishane. Piler kamaktan korkanlardr. Ne evlerinden, nede mahkm edildikleri hayatlardan kaabilirler. Zamann gardiyan olduuhapishanede dierlerinden hzl davranp kendilerine tecavz eder ve rrler.re km insanlar olarak, piler sadece korkar ve konuurlar. Dnya zerinde

sa

r, dilsiz, kr, sakat pi yoktur. nk pi olmak iin sal

kl

gzlere sahip olupgrmemek, salkl kulaklara sahip olup duymamak, salkl bir bedene sahip olupyaamamak gerekir. Sadece mkemmel insan adaylar pie dnebilir. nk okmutsuz sonlarn birinci art ok mutlu balanglardr (Pi, 175-176).

2.2. lm dealize Etme

lm, Kinyas ve Kayra romannda yaamn tek amac olarak sunulur. Heriki kahraman da yaamdan nefret ettikleri halde, kendi lmlerini gerekletirmekonusunda birey yapamayacaklarnn farkndadrlar. Bu durum onlar iin yaamnlm bekleme sreci olarak deerlendirilmesine neden olur. Her iki kahraman dasze dkmemekle birlikte, birbirlerinden kendilerini ldrmelerini beklemektedir.Ancak her iki taraf da bunu yapmaz. Romann sonunda Kinyas, ailesine ve lkesine

dnerek yaama tutunmay baarr, ancak ayn durum Kayra iin geerli olmaz.Kayra, zihinsel lmn gerekletirmek ve daha sonra da fiziksel lmnngelmesini beklemek zere Afrikada bir evin st katndaki siyah boyal odayakendini kapatr. Eserde lmn her iki kahraman iin de ulalmak istenen birhedef olarak ele alnd grlr. Kahramanlar, lm yaamn yegne anlamolarak grrler. Kayra, yaamnn her annda biraz daha yok olduunu anlayarakkendi lm zerinde dnmeye balar:

Ve nefes alp vermemi durduracak fiziksel bir hareket yapamayacam,yani kendi dmda herkesi rahatlkla ldrebilecekken intihar edemeyeceimianladm gn, bakalarnn ya da hayatn bunu yapmasn isteyeceim ana kadardndklerimi geldikleri yere geri yollamaya ve orada depolamaya karar verdim.

Ama bir arada durmalar

n

n beynimde bir iltihap yarataca

n

bilemezdim. () Vesonuta gerek Kayra sadece lm iin ortaya kacakt. O gn gelene kadar dakendini dnyann en iyi yalancs olarak yetitirmeye alan, basit zevklerden ok,rahatsz edilmemek uruna sahte olmu bir Kayra gibi yaayacaktm (Kinyasve Kayra, 18).

Kinyas iin de lm bir yokluk anlam tad iin kurtulu olarak grlr.Kinyas, varln yok edecek lm her zaman arzular ancak anarist tavrnedeniyle lme kar da farkl bir bak gelitirir:


13/25



ZfWT Vol. 2, No. 1 (2010)

101

k olmaktan vazgetim. Kendinden vazgemenin ne olduunu asl benbilirim. Benim adm Kaygusuz Abdal. Tanrdan vazgetim. lmekten vazgetim.nk lrsem ve eer yukarda beni dl ve ceza sisteminin bekileri bekliyorsaok byk kavgalar etmem gerekecekti. lmek istemiyorum, nk Tanry daldrrm diye korkuyorum (Kinyas ve Kayra, 23).

lm, Kayrann yaamdaki tek istemli seimidir. Kayra, kendisinin vednyann zemedii varlnn lmle bir huzura kavuacana inanmaktadr.Kayra lm anlamann daha kolay olduunu belirterek bu dnyay anlamak,zmek yerine lme teslim olmann daha anlaml olduunu vurgular:

Ruhumdaki dmler fazlasyla sk. Kimsenin onlar zecek kadar incetrnaklar yok. Bense oktan vazgetim trnaklarm uzatmaktan. Kendimi bilmeyi

braktm. lm bilmek ve anlayabilmek bile daha kolay. Yant olmayan bir soruolarak geldim dnyaya. Ve sorusu olmayan bir yant gibi de gidiyorum (Kinyas veKayra, 69).

Kinyas da lm iindeki frtnay dindirecek bir an olarak grr ve buadan dier insanlardan farkl olduunu dnr. Dier insanlar iin korkutucu birhl olan lm, Kinyas iin dnyada arzulanan tek amatr ve Kinyas bu amacn biran nce gereklemesini dilemektedir:

Baary, iki elimi havaya kaldrp yerimde zplamay ok uzun zaman ncebraktm. Tek baarm lmek olacak. ok gzel leceim. Mkemmel leceim.Btn doa kanunlarna uygun convventionnel bir lmm olacak. Bunundnerek yayorum. Suyun stnde sektirdiim bir ta gibi en fazla yedi keztitreyeceim. Sonra da bitecek. Dncelerine susturucu taklm bir insanolsaydm eer korkardm lmden. Ama o kadar uzam ki sessizlie (Kinyasve Kayra, 124).

Kinyas bu nedenle, kendi lmn abuklatrmak iin AIDS hastas birkadnla bilerek birlikte olur. Bylece hep peinde kotuu lm vcudundatamaya balayacaktr. Bu durum, sra d bir insan olan Kinyas iin mutlulukverici bir durumdur. Bylece lm onun bir paras olacak ve en sonunda onun tmvarln ele geirecektir. Bu durum romanda yle dile getirilir:

Daha sk sarlyorum lmme. Ho geldin! diyorum. zamanyd,zaman gelmiti! Seni bekliyordum. ldr beni, eer yapabilirsen. Yapamazsan

ben seni ldrrmlm anlayabilmekteyim Ona a

k deilim. Hediye ettiilme am (Kinyas ve Kayra, 193-194).

Ancak lkesine ve ailesine dndkten sonra dnya algs farkllamayabalayan Kinyas, lmden daha nemli olan baka bir gerei fark eder. Kinyas,Bulutsuzluk zlemi grubunun bir konseri srasnda duyduu YaamayaMecbursun arksndan ok etkilenir ve asl hedefin hayat olduunu, hayattakalabilmek olduunu kavrar. lm, kolay olan yoldur ve asl ac, tmolumsuzluklara ramen yaamda kalabilmektir:


14/25


ZfWT Vol. 2, No. 1 (2010)

102

nsann lme kar savandan zaferle dnebilmem iin yazlmt bu ark.Yaamaya mecbur olmak hafife alnacak trden deildi. Belki ok farkl amalarlayazlmt szler, ama ben biliyordum yaamaya mecbur olmann ne demekolduunu. Ben grmtm hayatta birka saniye daha geirmek iin yreinisatm insanlar. Anlyordum sylenenleri. Grnmez ve ad konulmaz birzorunluluk. Madem dodun yaayacaksn. Ne kadar ac eksen de ne kadarkendinden nefret etsen de, nefes almaya, uyanmaya devam edeceksin. nkinsansn, doal deilsin. Doann stndesin doann Tanrs sensin!...lmeyehepimiz mecburuz! Kolaysa yaamaya mecbur ol! (Kinyas ve Kayra, 538).

Zargana romannda ise romann ana karakteri Zargana, ldrme eyleminininsann temel igdlerinden biri olduunu ve bir insann ldrmeden gerek bir

insana dnemeyeceini anlat

r. Ona gre intihar oranlar

n

n yksek oluununnedeni de budur. nk insanlar bir bakasn ldrmeye cesaret edemediklerinde,kendilerini ldrmekte ve bylece gerek insana dnmektedirler:

Birisini ldrmeden insan olamayacan anlayan her normal kii gibi Morizde en ilkel insan gdlerine boyun emi ve katil olmutu. ntihar rakamlarnngnmz dnyasnda bu denli yksek olmasnn balca nedeni hayatn zor veinsanlarn zayf olmas deil, insanlarn bir canly ldrmeden insanolamayacaklar gereidir. Kii byle birartn varlndan bile haberdar deildir,ancak rahatszln hissetmekte ve hareketini ok daha grnr unsurlara

balayarak cinayetlerini ilemektedir. Sadece yaralayarak, sakatlayarakeriebilecei amalarna, ldrerek ulamay tercih eder. Baka bir canlnnvarlna son vermeyecek olanlar da intihar yolunu seer. Geen yzy llardakicinayet oranlar ile gnmzdeki oranlara bakld takdirde aradaki farkn devasaolduu grlecektir (Zargana, 83-84).

2.3. Tercih Edilmi Yalnzlk

Kinyas ve Kayrada yalnzlk insann vazgeilmez bir ihtiyac olarakdeerlendirilir. Hakan Gnday romanlarnn ana kahramanlarnntoplumsallamakta glk ektikleri ve yalnzl bu nedenle benimsediklerigrlr. Bu konuda kahramanlar iin en byk engel aileleridir. Aile kavramnadeer veren kahramanlar, ayn zamanda ailenin birey iin bir engel olduugrn de paylamaktadrlar. Aileleri ile birlikte yaayan kahramanlarnevlerinde de yalnzlklarna ekildikleri grlr. Yalnzlk, onlar iin bir snaktr.

Kahramanlar, tek kiilik dnyalar

na kimseyi almak istemezler. Kinyas ve Kayraromannda Kinyas, yalnzl kendini gelitirmenin bir yolu olarak grdnbelirtir:

Her zaman yalnz oldum. Yalnzl kendimi gelitirmenin tek yolu olarakgrdm. Ama evremde olup biteni karmak ve yanmdan akp giden hayatnehriyle yzm ykamamak da bana aptalca geliyordu (Kinyas ve Kayra, 26).

Ancak romann ilerleyen sayfalarnda Kayra, yalnzln bir insan iin aynzamanda bir bunalma hli olduunu da belirtir. Yaamda dier insanlarla bireyler


15/25



ZfWT Vol. 2, No. 1 (2010)

103

paylaamamak, insann iinde birikenlerin zamanla ona zarar vermesine nedenolmaktadr. Ancak yalnzlk bir seimdir ve yalnz kalan kii de yalnzlngetirilerine karlk bu tip zararlarna da katlanmak durumundadr:

Yalnzlk kurun geirmez. Dostluk, ak, aile geirmez. Hibir eygeirmez. Dardan sokmad gibi ieriden de kartmaz. Cerahat yapar.Antibiyotiini de kendinde besler. Yeter ki nerede olduu bulunsun (Kinyas veKayra, 152).

Kinyas ve Kayra romannda, Kinyasn ani gidiiyle yalnz kalan Kayra,yalnzl bir karakter haline getirir. Bylece bir kiilik kazanan yalnzlk, Kayrayaelik eden bir varlk haline gelir. Kayra, bu elikten memnundur. nk yalnzlksessizdir ve ona herhangi bir sorun karmamaktadr. Kayra, en byk yalnzln

ise kalabalklar iinde yaananlar olduuna dikkat eker:Kolay deildir yalnzlk. renilmesi gerekir. () Byle bir tercihin nedeni

yllarca dnlse bulunmaz. nk tek bir nedeni yoktur insanlar reddetmenin.Uzun sretir. () O kadar byktr ki yalnzlk. O kadar kalabalktr ki. Dnyaydolduran canllardan uzak bir hayat yaamak ya da binlerce bedenin arasnda oluphibirini dinlemeden ilerlemek. Hepsi de, yalnzln trleridir. Hapishanelerdekitek kiilik hcreler bazlarn delirtip kendi isimlerini bile unuttururken, bazlarnda Tanrya dntrr (Kinyas ve Kayra, 264).

Zargana ve Pi romannn kahramanlarnn da maddi bir yalnzlktan okmanevi bir yalnzlk iinde bulunduklar grlr. Zargana, Koma ve Zoailelerinden kopuk olan ve kendilerine bile dman olan dnceleriyle yalnzyaayan kiilerdir. Bu kahramanlar bir arada bulunmalarna karn bir duygu vednce paylam iinde deillerdir. Bu durum da onlar yalnzlatrmaktadr.Ayn durumun Pi romannn kahramanlar Barbaros, Hakan, Afgan ve Cenkiinde geerli olduu grlr. Bu drt insan, ayn duygu ve dnceleri

paylatklar iin deil, eylemsizlik halleri nedeniyle birbirlerine mecburolduklar iin bir aradadrlar. Sonuta insanlarn bir arada olmalar, ayn mekn

paylamalar yalnzlklarn da paylatklar anlamna gelmemektedir. Buyalnzln daha ok modern insann dnsel yalnzl olduunu da belirtmekgerekir.

2.4. Toplumsallaamama ve Kurumlara Kar k

Kinyas ve Kayrada kahramanlar

n yaama ynelttikleri anlamland

ramamasorunu, toplumsal ve idar tm kurumlar da kapsar. Kahramanlar, anlaml biryaam esi bulamadklar iin ona balanma konusunda sknt yaamaktadrlar.Hem Kinyas hem de Kayra bu nedenle eitim yaamlarnda bir trl okullarnaaidiyet hissi gelitirememi ve sonu olarak birden ok okula kaydolduktan sonrahibirini tamamlayamayarak renimlerini noktalamlardr. Kinyas farklniversitede eitim grm, ancak hibirine uyum salayamamtr:


16/25


ZfWT Vol. 2, No. 1 (2010)

104

Dnya bendim. Acy inceledim niversitelerde. ayr okulda, yl.Sonra acttm akademik kariyerleri ve tabii ki kendiminkini. Ne almak, ne de birie yaramak. Hibirine inanmadm (Kinyas ve Kayra, 24).

Kayra ise tp fakltesinde yl eitim aldktan sonra okulu brakmtr.

Ve bylece insanlarn yaratt bir kurumdan son kez ayrlm oldum. Birdaha meden hibir kuruma dhil olmadm. Bir gn bile almadm takmelbiseyle. Tek bir i snavna girmedim. Askere gitmedim. Benden nce temeliatlm hibir dzene dhil olmadm (Kinyas ve Kayra, 131-132).

Kayra, bu durumu toplumdan srlm olarak yaamak biiminde de zetler:

lene kadar toplumdan srlm olarak yaamak. lene kadar Faistanda

yaamaya zorlanmak! (Kinyas ve Kayra, 285).Bu kartlk hali, devlet kavramna kar da yrtlr. Kinyas; devletin

vatanda, insan sindiren bir g olduunu dnr (Kinyas ve Kayra, 404). Evedndkten sonra askerlik sorunuyla kar karya gelen Kinyasn asker olmakonusunda da diren gsterdii grlr. Askerlik yapmay kendine uygun

bulmayan Kinyas, bu durumu yle aklar:

En tepesine varamayacam bir kuruma, en aasndan balamak anlamszgelmiti. Eer herhangi bir lke, askere ald adamlara, kara kuvvetlerikomutanl makamn hedef gsterebilseydi, belki daha geerli olurdu askerlik (Kinyas ve Kayra, 415).

Ayn zellikler, Pi romannn kahramanlar iin de geerlidir. Hatta Piromannda kahramanlar, devlete bal/baml olmann utan verici olduundanbahsederler:

Devlet ya da rgtl herhangi bir kurumla ilikiye girmek bir pi iin sadeceutan vericiydi. Devlet ve piler farkl gezegenlerde farkl ynlere yryorlard.Devlet nereye gittiini biliyordu ama piler nereye gittiklerini bilmeden yrdler.Soracaklar tek bir adres bile olmad iin de kaybolmadlar (Pi, 201).

Bir trl dzenli bir ite alamayan Pi romannn kahramanlar, gnkurtarmann derdindedirler. Gelecekle ilgili planlar olmayan, sadece an yaayan

bu insanlar iin tm kurumlar da geersizdir. Devlet nezdinde temsiledilmediklerine inanan Barbaros iin bu nedenle devlete kar sorumlu olmak gibi

bir durum da sz konusu olmamaldr: No taxation without representation. Temsil yoksa vergilendirme de yok.

Demokrasilerdeki vergi sistemlerinde temel ilke budur. Evet, tat vergisi, katmadeer vergisi ve buna benzer birka vergi dedim. Ama hibir zaman gelir vergisidemedim. Bildiim kadaryla hibiriniz demediniz. Gelir vergisi, temel vergidir.Vergi tarihi onunla balar. Kazandnn bir blmn, haklarnn bir blmndevrettiin, senin yerine seni korumakla sorumlu otoriteye verirsin. Ancakdemokrasiler burjuvalarn oyuncaklar olduu iin krlmasn engelleyen temsil


17/25



ZfWT Vol. 2, No. 1 (2010)

105

sistemidir. Gereine inanmadn bir vergiye temsilcin de inanmaz. Teorideyasama byle iler. imdi, senin vergi yasas karacak olan yasamada bir temsilcinvar m? Yok. Dolaysyla deyecein bir vergi de yok. Bizler Meclisin herhangi

bir noktasnda temsil ediliyor muyuz? Hayr. Demek ki vergi dememiz iin birneden de yok (Pi, 186-187).

Eitim sistemi ile uyuamama hali, Pi romannda da ele alnr. Romankahramanlarndan Adanal varlkl bir inaat mhendisinin olu olan Cenk,Trkiyede Bilkent ve Mimar Sinan niversitelerine ikier yl devam etmi, dahasonra Cenevrede letme Blmnde eitim almaya gitmi, ancak burada daailesinin gnderdii tm paray kumarda kaybetmi, son olarak da Pakistanl evarkadann paralarn alarak evden kamtr (Pi, 32-35). Afgan ise dereceleri

bulunan bir milli yzc iken a

k olduu kad

n nedeniyle sporu ve hayat

brakmtr (Pi, 30-31). Hakan ve Barbaros iin de benzer durumlar geerlidir.Hakan, ailesinin kendine sunduu eitim frsatlarn iyi deerlendirememitir (Pi,95). Barbaros ise Birlemi Milletler genel sekreteri olma hayali kurmasna karn

bu konuda adm atmamaktadr:

Hepsi de eitli niversitelerin renci ileri bilgi depolarnda, eitlifakltelere kaytl grnyorlard. Ancak Cenk dnda hibiri iki yldr harcnyatrmyor ve kaydn yenilemiyordu. En fazla bir dnem sonra o niversitelerdende kovulacak ve devletin vatanda niteleme tekniine uygun olarak adlarnnyanna asker kaa yazlacakt. Bu sisli resm bilgilerin arasnda sadece Cenkinnfus ktnn nereye kaytl olduu biliniyordu, nk kimliinin n vearkasn tayan bir tirte sahipti (Pi, 69-70).

Ayn durum Zargana romannn kahramanlar iin de geerlidir. Dzenlibir ite almayan, toplum ve aileleri ile uyumazlk iinde bulunan Zargana,Koma ver Zonun da dzenli bir eitim alamadklar grlr. Her demutsuzluklarn gidermek iin yasa d ilere girerler ve devletin hibir kurumuna

ballk ya da sayg duymazlar.

2.5. Aidiyetsizlik Hissi

Hakan Gnday romanlarnda ele alnan temalardan bir dieri de aidiyetsizlikduygusudur. Kahramanlarn en bata kendilerini dnyaya, yaama aithissetmedikleri grlr. Onlar iin yaamda balayc olan tek nokta aileleridir.Kiilerin, muhalif tavrlar nedeniyle aile kavramna da kar kmakla birlikte,

anne ve babalarna kar byk bir sevgi duyduklar grlr. Kinyas ve Kayradaher iki roman kiisi de aileleri iin birer hayal krkl olduklar iin zgndrler.Bu durumu Kayra, yle dile getirir:

Cehennemde dnya zerinde zlmelerini istemediim iki insan olan anneve babamn yaptm btn pislikleri dev bir ekrandan seyredebileceklerini hayalettim (Kinyas ve Kayra, 53).


18/25


ZfWT Vol. 2, No. 1 (2010)

106

Kinyas ise yasa d srdrd yaam boyunca tek pimanlnn annesinive babasn zmek olduunu dile getirir. Gemiinden bir tek annesi ve babasnsevgiyle anan Kinyas, onlara yaatt ac nedeniyle zgndr. Her trl histenuzak olan kahramann ailesi sz konusu olunca duygulanmas, okurun zihnindekikt Kinyas karakterine kar birefkat uyanmasn salamaktadr:

Bilemezlerdi benim geleceimi. Onlar bir ocuk istediler ama ben geldim!Dnyaya en az deer veren insan. Onlar normal ocuk istediler, eitim grp,meslek sahibi olacak, gururlanacaklar. Ama ben geldim. Bilemezlerdi bir canavar

byttklerini. Onlarn suu deil. Ve benim onlara ac ektirmem vicdanen yasaldeil. te bu yzden sadece onlar dndm. Baka kimseyi deil. lmeleriniarzuladm. Benim dntm adam grp zlmemeleri iin. Ailemin evindeki

yatak, uyuyabildiim nadir yerlerden biriydi. Ama ben kan kustum oraya.Bilemezlerdi Annem bilemezdi dnyann sonunu dourduunu (Kinyas veKayra, 108).

Roman kiilerinin tadklar bu aidiyetsizlik tavrnn romann mekn yapsnda ekillendirdii grlr. Bir yerde, bir evde uzun sre yaamay reddedenkahramanlar yaamlarnn byk bir ksmn otellerde, barlarda ve yolculuk ederekgeirmektedirler. Romanda iki kahramann bir ok ktada ksa srelerle

bulunduklar grlr. kili, zellikle Afrika ktasnda bulunmaktan honut olurlar.Bu durum, onlarn uygarlk kart tavrlaryla ilikilidir. Batnn smrd veuygarln son aamada urad Afrika, onlar iin vatan grevi grmektedir.Ancak her iki kahramann vatan, millet, dil gibi aidiyetleri de reddettikleri grlr.Aldklar eitim sayesinde birden fazla dilde konuup yazabilen kahramanlar,gittikleri lkelerde kendilerini Trk olarak deil, farkl kimliklerde tantrlar.Kahramanlarn Kinyas ve Kayra gibi takma isimler tamalarn da bu aidiyetsizlikhissi erevesinde deerlendirmek yerinde olacaktr. simleri, kimlikleri, vatanlar,milliyetleri ve ana dilleri olmayan bu kahramanlar, dnya zerinde yasa d ileriinde savrulup durmaktadrlar. Fildii Sahili, Liberya, Gana, Meksika, Trkiyekahramanlarn dolatklar lkeler arasndadr. Kinyasn bu hissi yle tanmladgrlr:

Ben ev aramadm hibir zaman. Hibir yeri, bir gn geri dnmek iin terketmedim. () Ama insan ev sahibi olarak grmedikten sonra kendini yzlerce evintapusunda ismi yazsa neye yarar? Otelleri sevdim. Kiralk odalar. Terk edilmi

binalar. Tavan yksek evleri Ben misafir olmay setim. () Hibir yere ait

olmayanlar iyi tanrm. Her yere aitmi gibi davranrlar. Ama uyuyabilmek iinyapmayacaklarey yoktur. Yalanlarn kendilerine unutturmak iin (Kinyas veKayra, 47-48-49).

Kinyasa gre aidiyetsizlik insanolunun genel bir zelliidir:

Ama birden fark ettim ki ne ben, ne de baka birisi hibir yere ait deildi.Aidiyet bir kandrmacayd kk ocuklara anlatlan. Hibir yerde hi kimse

beklemiyordu beni (Kinyas ve Kayra, 450).


19/25


20/25


ZfWT Vol. 2, No. 1 (2010)

108

piler her ne kadar birok geceyi ailelerinin lelerinin hayaletleri ile geirseler de,sabah hissettikleri tek ac bademciklerindeki sigara yandr. Onun tedavisi iingerekenlerse di macunu ve ayda bir deitirilen di frasdr (Pi, 14).

Pilerin kendi ailelerine kar sorumsuzca davranlar onlar yeni bir ailekurma fikrinden de uzak tutmaktadr. Onlar iin sradan insann en bykhayallerinden biri olan aile kurma olgusu, hayali bile kurulamayacak kadar uzak birnoktadadr. Hakan ile Barbaros arasnda geen konuma bu durumu rneklemesi

bakmndan nemlidir:

Peki her eyin bambaka olmasn ister miydin? Bir kadnnn, bir iinin,ocuklarnn, evinin olmasn ister miydin?

Ben isterdim de onlar beni ister miydi?Senin gibi bir babam olsayd onu ldrrdm.

Tamam ite benim de o yzden ocuum yok (Pi, 128).

2.6. Ahlk Kurallarna Kar k

Varoluu felsefeye gre ahlk, toplumsal dzenein bir iletim arac olarakinsanlar tarafndan uydurulmu bir kurallar btndr ve ou kez denedensizdir. Varoluu anlaya gre dnya samadr. Ona anlam ykleyeninsanlardr. Ahlk kurallar, toplumsal yaam dzenleyen grnmez ve balayckurallardr. Bu kurallar kendisi kadar baka insanlarn da eylemlerinden sorumluolan insanlar tarafndan oluturulmutur. Sartrea gre sorumlu olmak, zgr

olmann bir gereidir. Ona gre bir insan ancak tm eylemlerinin sorumluluunuald zaman zgr olabilir ve bylece de varoluunu gerekletirebilir (Cevizci,1999: 753, 890).

Topluma kar kn bir gstergesi olarak Kinyas ve Kayrada nemli birtoplumsal deer olan ahlk kurallarna saldr vardr. Eserde, ahlkn insanlartarafndan dzenin salanmas iin gelitirildii ancak hibir insann gerekteahlkl olamayaca vurgulanr. Ahlk, d dnyada vardr ama insanlar ahlakkurallarn bir trl iselletirememilerdir. nk bu kurallar, insann doasnaaykrdr. Bu nedenle birok insan, toplumsal yaamda ahlki kurallara uysa dagerekte birok ahlak d davran perdeler ardnda yrtmektedir. Bu konudaKinyas, unlar syler:

Ahlk ounluun grdr, toplumsal szlemedir derler. Ve geceleri oounluk yoktur. Ve o szlemenin altna bastklar parmaklarn ok daha bakailerde kullanrlar (Kinyas ve Kayra, 50).

Kayrann da benzer bir yorumda bulunduu grlr. Kayraya gre ahlk,insanlarn tercih haklarn dondurmalarna neden olmaktadr. nsanlar zgrcedeil, ahlki kurallar erevesinde kararlar alabilmektedirler:


21/25



ZfWT Vol. 2, No. 1 (2010)

109

Ve ahlk da, buradan douyor diye baladm. Eer insanlar da bitkilergibi, hareketlerini emirlere uyarak yapsalard hibir zaman eylemlerinden dolaysulanmazlard. Tercihler yapabildiimiz iin sulanyoruz. Ya ahlkn iinde yada dndayz! (Kinyas ve Kayra, 410).

Hakan Gnday romanlarnda kahramanlarn normal d davranlar, onlartoplumun da dna itmektedir. Kahramanlar, temel toplum deerlerine kargeldikleri iin toplumla uyumazlk iindedirler. Bu uyumazln en ok yaandalanlardan biri de ahlktr. Ahlk kurallarn baka insanlarn uydurmalar olarakgren Pi roman kahramanlarnn bu kurallara uymak gibi bir zorunlulukhissetmedikleri grlr. Ahlk kurallar onlara gre toplumu dzenleyen ayaktatutan bir denge unsuru deil, insanlarn zgrlklerini kstlayan samalklar

btndr. Ayn

anlay

n Zargana roman

n

n kahramanlar

iin de geerliolduu grlr

2.7. iddet Eilimi ve Bamllk

Hakan Gnday romanlarnda iddet, dnyaya duyulan fkenin birdavurumudur. Bu yolla kahramanlar kendilerini rahatlatmaya alrlar.Kahramanlarn iddetinin nesnesi, kimi zaman baka insanlarken kimi zaman dakendileridir. Romanlarn ounda ana karakterlerin kendilerini jiletleyerek, keserekya da kemerle vurarak bedenlerine zarar verdikleri grlr. Romanlarda intihareilimi tayan karakterler olmakla birlikte hibirinin kendini ldrme giriiminde

bulunmamas dikkat ekicidir. Onlar ektikleri ruhsal acya, fiziksel aclarn dakatarak arnmaya almaktadrlar. Kinyas ve Kayra romannda, Kinyasn

Rotterdamda sokakta yatt bir gecede can skld iin kendisini sekiz kiiyedvdrtt grlr (Kinyas ve Kayra, 36). Yine ayn ekilde, Kinyasnvcudunun deiik yerlerini kestii ve ou kez ac hissetmedii anlatlr (Kinyasve Kayra,198). Bunun dnda Kayra da yaadnn farkna varmak iin srtnkemerle krbalar (Kinyas ve Kayra, 248).

iddet ou zaman da baka insanlara yneltilmi durumdadr. Kayra,birlikte olduu hayat kadnlarn ldresiye dvmektedir. Kimi zaman da kadnlarlaRus ruleti oynayarak kendini ya da onlar ldrmeye almaktadr (Kinyas veKayra, 71). Kayra, hayat kadnlarn neden dvdn ise yle aklamaktadr:

lmesini istemiyordum. Kimse lmesin! Hepsi benim var olduumu bilsin!Beni tandklarna piman olsunlar!.. (Kinyas ve Kayra, 204).

iddetin zaman zaman cinayet boyutuna da ulat grlr. Cinayet oldukaykc bir davran olmasna karn karakterlerin bu lmcl olay karsnda bileduygusuz kaldklar grlr. rnein Kinyas, Moctar adl bir kiiyi ldrr ve onuldrmesi iin bir nedeni olmadn dile getirir. Kinyasn bu durum karsndahibir ac hissetmemesi ise ona gre doaldr:

Moctar ldrmek iin bir nedenim yoktu. Yaamak iin de zel birnedenim yoktu. Ama yine de rahatlamtm (Kinyas ve Kayra, 33).


22/25


ZfWT Vol. 2, No. 1 (2010)

110

Kinyas ve Kayrann daha sonra Meksikada tatil yapan bir baba ile kznparalar iin kardklar grlr. Cinayetleri yine Kinyas iler. Kinyasncinayetlerden hemen sonra pizza yeme istei duymas da ilgin bir yndr.

iddet eiliminin Zargana romannda geni yer tuttuu grlr. Hattaromanda Zargana insanlarn iddete ve yok etmeye ne kadar meyilli olduunu

belirtmek iin Hi Hareketi isimli bir deneyi ortaya koyar. Bir tr anarizm olanbu harekete ye olanlar, nceden belirledikleri yerleri yakmaya balarlar kibunlardan ilki Dr. Wilhemin evi olur. Bunun dnda Zarganann on ikiyandayken bir cinayet iledii ve ardndan da kendini ayn yntemle, boaznkeserek ldrmeye alt grlr (Zargana, 153-154). Olduka zor bir ocuklukgeiren, slahevinde tecavze urayan ve uyuturucu tedavisi gren Zo da

bileklerini jiletleyerek kendine zarar vermektedir (Zargana, 20). Koma da el veayak bileklerini jiletleyerek kendini rahatlatmaya almaktadr (Zargana, 44). Sonolarak da Zargana, morfin kullanan bir kadnn bacan elektrikli testere ile keser(Zargana, 82). Koma, ocukluunda acmasz bir ocua dnebilmek iin ikikatl bir binay atee verir (Zargana, 21). Tm bu rneklerde de grlebilecei gibiZargana romannda kahramanlar iddeti, var olduklarn ispatlayan bir araolarak kullanmaktadrlar. Varlklarn normal insanlar gibi duyumsayamayan buinsanlar iin iddet, varlklarnn en byk delilidir. Bu nedenle kahramanlarniddeti sadece kendilerine deil, baka insanlara kar da ynlendirdikleri grlr.Bylece onlarn varl, hem kendileri hem de baka insanlar tarafndan farkedilebilecektir.

Pi romannda kahramanlarn zaman zaman birbirlerine iddetuyguladklar grlr. rnein Hakan, sradan bir konuma srasnda Barbarosun

burnuna vurur. Burnu kanayan Barbaros, sakince kalkp burnunu ykar. AfgannHakana ne olduu sorusu karsnda ald yant, pilerin umursamaz hallerineuygundur:

Ne yaptn adama?

Olur byle eyler (Pi, 128).

Ayrca Burger King restorannda kendilerini bira imemeleri iin uyarangarsonu Hakan ve Cenkin dvdkleri anlatlr. Ancak pilerin iddet eilimlerinindier roman kahramanlarna oranla daha az olduu grlr (Pi, 189).

Madde ba

ml

l

da Hakan Gnday

n roman kahramanlar

n

n anazelliklerinden biridir. Pi romannn ana karakterlerinin alkol ve sigaratketimlerinin ok olduu grlr. Ancak onlarn birer pi olduklarn unutmalariin imelerinin gerekli olduu eserde vurgulanr. Alkol onlara aradklar bireyi,huzuru vermektedir. Bu nedenle karakterler, gnn her saatinde her trl ikiyitketebilmektedirler. Hatta kahvaltda bile sadece iki ierek beslendiklerianlatlmaktadr. Eserde, piler ve alkol arasndaki balantyle anlatlmaktadr:


23/25



ZfWT Vol. 2, No. 1 (2010)

111

Piler dzensiz hayatlarnda dzenli olarak iki ierler. Ancak hepsinin debir snr vardr. Belli saydaki kadehten sonra sarho olup szarlar. Szdklar yerinad huzurdur. Hibir eyin dnlmedii ve hibir eyin hissedilmedii omuhteem huzur. Piler iki imeye mecburdur. nk gndzler ve geceler,dnya adndaki gezegenin mevsimlik hareketleri sayesinde deil, alkol oranyksek ikilerle ksalr. Pi de ksa gnn kar olan huzuru dudaklarndan, iinedkendir (Pi, 127).

Ancak piler ile alkol arasndaki balant, hibir zaman bamllk dzeyineulamamtr. nk insann herhangi bir maddeye kar baml olmas iindisiplinli birekilde o maddeyle ba kurmas gereklidir. Yaamn hibir alanndadisipline olamam piler, alkol konusunda da bu nedenle baml deillerdir:

Pilerin alkol, uyuturucu, ttn ya da ila bamls olmalar imknszdr.Bedenin temel zayflklarna seslenen bu uyarclarn kullanm bile asgar birdisiplin gerektirir. Oysa pilerin disiplin anlay kre andaki ocuklarnkilerleayn dzeydedir. Pilerin bamll, cerrah neteri girmemi bir ormanda yaar.nk onlar l domu ikizlerini karnlarnda tayan sakat ocuklara benzerler.Kendilerine ayna kadar benzeyen ancak l olan bir pi tarlar ilerinde.Bamllklar onadr. Ne rehabilitasyon merkezleri, ne duygusal destekler, ne devitaminler. nsann iindeki l ikizine bamllnn tedavisi yoktur. Tbb olarak

pi bir kadavra, onu tayan bir insanda Ben bir kadavraym diyendir. Pi, takipedilmesi zor bir hikyedir (Pi, 184185).

2.8. Medeniyet Kartl

Hakan Gnday romanlarnda, meden dnyann olumsuzland grlr.nk medeniyet, temelde para zerine kurulmutur ve adil deildir. Smrdnemlerinde olduu gibi zenginler medeniyetin getirilerini kullanmakta, dierleriise modern kleler olarak onlara hizmet sunmaktadrlar. Ksacas medeniyet,sadece zenginlere vergi bir nimettir. Bu durum Kinyas ve Kayra romannda,Kayra tarafndan yle anlatlr:

Uygur dnyadaysa para sadece lks getirir ki bunun gstergesi evinyanndaki tenis kortudur. Buradaki bir dolarla, svete harcayacan bir dolarnsatn alabilecekleri arasndaki fark ok byktr (Kinyas ve Kayra, 420).

Medeniyet, ayn zamanda duyarszlamay da beraberinde getirmitir.

nsanlar birbirlerine kar

ilgilerini, merhamet duygular

n

kaybetmiler,medeniyetin talep ettii modern ve aklc bireyler hline gelmilerdir. Medendnyada duygulara yer yoktur, sadece karlar gzeten akl vardr. RomandaKinyas, stanbulda bir motor kazasna tank olur ve hi kimsenin yerde yatanyaralyla ilgilenmediini belirtir. Ona gre, medenilemenin bedeli yerdeyatanlarla ilgilenmemeyi renmektir (Kinyas ve Kayra, 225). Ancak buduyarszlktan daha kt olan, medeniyet konusunda arada kalmaktr. Medeniyetve medeniyetsizlik arasndaki bu medenileme amal rpnma hali, Kinyas


24/25


ZfWT Vol. 2, No. 1 (2010)

112

tarafndan Medeniyetten daha kt birey varsa, o da medeni olmaya alan birmedeniyetsizliktir biiminde yorumlanr (Kinyas ve Kayra, 217).

Medeniyet ad altnda kurulmaya allan adaletsiz dzen, Pi romanndada eletiri konusu edilir. Avrupann ve Amerikann medeniyet datma adaltnda, zellikle nc dnya lkelerinde yrtmeye altklar smrfaaliyetleri piler tarafndan eletirilir. Hakan, zellikle bu adaletsizliin yine Batlve Amerikal sanatlar tarafndan stn kr bir ekilde dile getirilmesine tepkiduyar. nc dnya lkelerindeki yaam koullarn gerekte bilmeyen, onusmrmeye arac olan ve adna sanat denilen bu abalarn da medeniyetyaratclarnn szde vicdanlarn susturmaya ynelik bir hareket olmaktan ok yinenc dnya lkelerine sizin yannzdayz eklinde bir mesaj verme niyeti

ta

d

anlat

l

r. Bylece smr devam edip gider (Pi, 188-189).Pi romannda, medeniyetin insana rahat ve konfor salamasna karlk,

onun kiiliine de umursamazlk, yabanclama ve yalnzlama gibi uygun olmayaneklentiler yapt ele alnr. nsanlarn grnr ve grnmez duvarlar rerekyekdierini dlad medeni sistem, konforun st noktalarnda, sorunsuzcayaamasn istedii insan yine kendi elleriyle bomaktadr:

Medeniyet duvarla balar. Duvar rmek eitli amalar tar. Bu amalarnilki ayrmaktr: insanlar, hayvanlar, bitkileri ve eyleri. Daha sonraki amalarieride ya da darda brakmaktr: insanlar, hayvanlar, bitkileri ve eyleri.Duvarlar rlr ve iki cephelerinde hayatlar geliir. Duvarsz bir dnya gnmzinsan iin cehennemdir. Medeni insann ruhsal dengesini sonsuza dek

kaybetmesine elektrik, kanalizasyon ya da iletiim sistemlerinin kmesi deil,duvarlarn yklmas neden olacaktr (Pi, 145).

Sonu olarak, 1976 doumlu Hakan Gndayn roman anlaynn YeraltEdebiyatndan derin izler tad anlalmaktadr. Modern dnyada kendileriniyalnz ve toplum kurallar iinde skm bulan Gndayn kahramanlar, dnyayakar hissettikleri aidiyetsizlik ve nedensizlik duygular nedeniyle, muhalif veanarist birer yapdadrlar. Dnyaya tutunma konusunda isteksiz olankahramanlarnn yaamaktan da vazgeemedikleri ve bu eliki nedeniyle huzursuzolduklar grlr. Tm bu nedenlerden dolay Hakan Gndayn romankahramanlar, tadklar yeralt zellikleriyle Zebercet gibi, C. gibi, Turgut zbengibi, Selim Ik gibi Trk edebiyatnn unutulmazlar arasna girmeye ve Trk

edebiyat

n

n anti kahraman geleneine de katk

salamaya adayd

rlar.

KAYNAKA

Akarsu, Hikmet Temel. (2003). Trk Edebiyat ve Yeni Kara.Hrriyet Gsteri Dergisi,Temmuz- Austos, (250), s. 58-61.

Akay, Ahmet Sait. (2007). Vicdan Aynasnda Ktcl: Haz ve Yaratclk. KitaplkDergisi Dosya Konusu: Edebiyatmzda Ktcl, Mart, (103), s. 69-72.


25/25



ZfWT Vol. 2, No. 1 (2010)

113

Aksoy, Nazan. (2001). Trk Romannda Yeniliki Yneliler. ada Trk Yazn. Ed:Zehra pirolu. stanbul: Adam Yaynlar, s. 19-42.Anda, Ferudun. (2005). Trkiyede Yeralt Edebiyat Var m?. Varlk, Dosya:

Trkiyede Yer alt Edebiyat Var m?, ubat, s. 14.Ayhan, mer. (2007). Trk Edebiyatnn Yumuak Karn.Kitaplk Dergisi Dosya Konusu:

Edebiyatmzda Ktcl, Mart, (103), s. 78-81.Bataille, Georges. (1997).Edebiyat ve Ktlk. stanbul: Ayrnt Yaynlar.Bek, Kemal (1993). Romanda Yabanclama-Yusuf Atlgan. Tematik Ansiklopedi, C. 6,

stanbul: Milliyet Yaynlar, s. 130-131.Boynukara, Hasan. (2002). Karakter ve Tip. Hece Dergisi Trk Roman zel Says, (65-

66-67), Mays-Haziran-Temmuz.Cevizci, Ahmet. (1999).Felsefe Szl. stanbul: Paradigma Yaynlar.akmak, Osman. (2004). Edebiyatn Yeralt Damar. Milliyet Sanat Dergisi, Kasm,

(548), s. 92-93.Demiralp, Ouz. (2005). Krk Dnyann ocuklar. Kitaplk Dergisi Dosya Konusu:

Varoluu Edebiyat, Eyll, (86).Gonorov, van. (1998). Oblomov. stanbul: Sosyal Yaynlar.Gnday, Hakan. (2002).Zargana. stanbul: Doan Kitap.Gnday, Hakan. (2003).Pi. stanbul: Doan Kitap.Gnday, Hakan. (2009).Kinyas ve Kayra. stanbul: Doan Kitap.Kahraman, Hasan Blent. (2005). Ktlk, Yeralt Edebiyat ve Yerst. Varlk, Dosya:

Trkiyede Yeralt Edebiyat Var m?, ubat, s. 8-13.Kahraman Hasan Blent. (2004). Trkiiri Modernizm iir. stanbul: Agora Kitapl.ktem, Altay. (2005). Yeralt Edebiyat. Varlk, Dosya: Trkiyede Yeralt Edebiyat Var

m?, ubat, s. 3-8.ktem, Altay. (2006). eytan Aletleri- Genel Kltrden Kenar Kltre Fanzinler ve teki

Kitaplar. stanbul: Everest Yaynlar.Trke, mer. (2005). Trkiyede Yeralt Edebiyat Var m?. Varlk, Dosya: Trkiyede

Yeralt Edebiyat Var m?, ubat, s. 14.Ycesoy, V. zge. (2007). Korku Edebiyat (Gotik Edebiyat) ve Trk Romanndaki

rnekleri, Yaymlanmam yksek lisans tezi. stanbul niversitesi Sosyal BilimlerEnstits.

türkiyede yeraltı edebiyatı

Documents

Transcript of türkiyede yeraltı edebiyatı