TÜRKİYE’DE TÜRKİYE’DE SAĞLIK POLİTİKALARINDAKİ SAĞLIK POLİTİKALARINDAKİ

DEĞİŞMELERDEĞİŞMELER

NEREYE GİDİYORUZ ?NEREYE GİDİYORUZ ?

Prof. Dr. Zafer ÖztekProf. Dr. Zafer Öztek

Neler oluyor ?

Hükümetimizin sağlık hizmetlerini Hükümetimizin sağlık hizmetlerini etkileyecek başlıca iki girişimi vardır :etkileyecek başlıca iki girişimi vardır :

1.1. Kamu yönetiminin yeniden Kamu yönetiminin yeniden yapılandırılması yapılandırılması

2.2. Sağlıkta Dönüşüm ProgramıSağlıkta Dönüşüm Programı

Kamu yönetiminin yeniden yapılandırılması ve sağlık hizmetleri

Sağlık Bakanlığı’nın taşra örgütü Sağlık Bakanlığı’nın taşra örgütü kaldırılacakkaldırılacak

Bakanlık strateji belirleyici, kural koyucu, Bakanlık strateji belirleyici, kural koyucu, denetleyici olacakdenetleyici olacak

Bağlı kuruluşların taşra örgütü olabilecekBağlı kuruluşların taşra örgütü olabilecek Eğitim hastaneleri Sağlık Bakanlığı’nda Eğitim hastaneleri Sağlık Bakanlığı’nda

kalacakkalacak

Kamu yönetiminin yeniden yapılandırılması ve sağlık hizmetleri

Ulusal programlar Bakanlık tarafından Ulusal programlar Bakanlık tarafından yürütülecekyürütülecek

Sağlık kuruluşları il özel idarelerine Sağlık kuruluşları il özel idarelerine devir edilecekdevir edilecek

İl özel idareleri, sağlık kuruluşlarını İl özel idareleri, sağlık kuruluşlarını belediye, üniversite, sivil toplum örgütleri belediye, üniversite, sivil toplum örgütleri ve özel sektöre devir edebilecek ya da ve özel sektöre devir edebilecek ya da hizmetleri bunlara gördürebilecekhizmetleri bunlara gördürebilecek

Sağlıkta Dönüşüm Programı

Aile hekimliğiAile hekimliği Genel Sağlık SigortasıGenel Sağlık Sigortası Özel sigortacılığı teşvikÖzel sigortacılığı teşvik Özerk hastaneler Özerk hastaneler Ulusal İlaç ve Tıbbi Cihaz Ulusal İlaç ve Tıbbi Cihaz

KurumlarıKurumları

Aile Hekimliği

5258 sayılı 5258 sayılı “Aile Hekimliği Pilot “Aile Hekimliği Pilot Uygulaması Hakkında Kanun”Uygulaması Hakkında Kanun”

24 Kasım 2004 tarihinde kabul edildi24 Kasım 2004 tarihinde kabul edildi 9 Aralık 2004 tarihinde yayımlandı9 Aralık 2004 tarihinde yayımlandı 10 maddeden oluşuyor10 maddeden oluşuyor İki yönetmeliğin çıkartılması gerekiyor :İki yönetmeliğin çıkartılması gerekiyor :

1. Çalışma esasları 1. Çalışma esasları (Taslak mevcut)(Taslak mevcut)2. Sözleşme ve ücretlendirme 2. Sözleşme ve ücretlendirme (Taslak mevcut)(Taslak mevcut)

Aile Hekimliği

Aile hekimliği merkeziAile hekimliği merkezi Bölge içi hizmet / Köyler bir aile hekimine Bölge içi hizmet / Köyler bir aile hekimine

bağlanacakbağlanacak Hekim seçme (1.000 – 4.000 kişi) / Hasta seçmeHekim seçme (1.000 – 4.000 kişi) / Hasta seçme Hekimin listesindeki kayıtlı kişi sayısı Hekimin listesindeki kayıtlı kişi sayısı 1000’in altına 1000’in altına

dişersedişerse iki ay sonra sözleşmesi sona erer iki ay sonra sözleşmesi sona erer Sevk sistemi / Doğrudan hastaneye başvuranlar Sevk sistemi / Doğrudan hastaneye başvuranlar

masrafın %20-40’ını (?) ceplerinden ödeyecekmasrafın %20-40’ını (?) ceplerinden ödeyecek İkinci basamak : Hastaneler, İkinci basamak : Hastaneler, özel uzman hekimlerözel uzman hekimler İlçe sağlık idaresi / Yönetimi ve diğer hizmetlerİlçe sağlık idaresi / Yönetimi ve diğer hizmetler KapitasyonKapitasyon ödeme yöntemi ödeme yöntemi

Aile Hekimliği

Üç türlü aile hekimiÜç türlü aile hekimi : :1. Sözleşmeli1. Sözleşmeli2. Tam gün esasına göre görevlendirmeli2. Tam gün esasına göre görevlendirmeli3. Serbest çalışan görevlendirmeli3. Serbest çalışan görevlendirmeli

Pratisyenler, AH uzmanları ve dal uzmanları aile Pratisyenler, AH uzmanları ve dal uzmanları aile hekimi olabilirhekimi olabilir

Aile hekimi olan dal uzmanları ikinci basamakta Aile hekimi olan dal uzmanları ikinci basamakta çalışamazçalışamaz

Aile hekimliği uzmanlık eğitimi değişecek (1yıl Aile hekimliği uzmanlık eğitimi değişecek (1yıl klinik,1 yıl birinci basamak, 1 yıl elektif)klinik,1 yıl birinci basamak, 1 yıl elektif)

Aile doktorları eğitimi (9 ay)Aile doktorları eğitimi (9 ay)

Aile Hekimliği

Herhangi bir nedenleHerhangi bir nedenle bölgedeki aile hekimleri bölgedeki aile hekimleri tarafından kayıt edilemeyen kişi, İl Sağlık tarafından kayıt edilemeyen kişi, İl Sağlık Müdürü tarafından listesinde en az kişi kaydı Müdürü tarafından listesinde en az kişi kaydı olan aile hekiminin listesine eklenir. olan aile hekiminin listesine eklenir.

(Neden kayıt edilemez? (Neden kayıt edilemez?

Kronik hastalığı olanlar, uzakta Kronik hastalığı olanlar, uzakta oturanlar vb.)oturanlar vb.)

Aile Hekimliği

Hazine, belediye veya il özel idarelerine ait Hazine, belediye veya il özel idarelerine ait taşınmazlar doğrudan aile hekimlerine taşınmazlar doğrudan aile hekimlerine kiraya kiraya verilebilir.verilebilir.

(Bütün kamu kurumlarının taşınmazları (Bütün kamu kurumlarının taşınmazları Hazineye aittir)Hazineye aittir)

Aile Hekimliği

Aile Hekiminin GörevleriAile Hekiminin Görevleri Kişiye yönelik sağlık hizmetleriKişiye yönelik sağlık hizmetleri Tedavi ve Tedavi ve rehabiliterehabilite edici hizmetler edici hizmetler Bakanlığının özel programlarını yürütmekBakanlığının özel programlarını yürütmek Bölgenin sağlık planlamasını yapmakBölgenin sağlık planlamasını yapmak Toplum ve çevre sorunlarını bildirmekToplum ve çevre sorunlarını bildirmek

Aile Hekimliği

AÇS, aile planlaması, kanser taraması, periyodik AÇS, aile planlaması, kanser taraması, periyodik muayeneler, ruh sağlığı, yaşlı hizmetlerimuayeneler, ruh sağlığı, yaşlı hizmetleri

Periyodik ev ziyaretleri Periyodik ev ziyaretleri Laboratuvar hizmeti vermek ya da Laboratuvar hizmeti vermek ya da verdirmek verdirmek Acil müdahale, Acil müdahale, gözlem altına almagözlem altına alma Kronik hastaları izlemekKronik hastaları izlemek Özürlü kişilere yönelik hizmetlerÖzürlü kişilere yönelik hizmetler

Aile Hekimliği

Gerektiğinde aldığı uzmanlık Gerektiğinde aldığı uzmanlık eğitimine ve yaptığı rotasyonlar eğitimine ve yaptığı rotasyonlar çerçevesinde hastayı yatırarak tetkik çerçevesinde hastayı yatırarak tetkik ve tedavi etmek ve tedavi etmek

((Her aile hekiminin yetkileri Her aile hekiminin yetkileri farklı. Karmaşık ve denetimi farklı. Karmaşık ve denetimi zor bir uygulamazor bir uygulama.).)

Aile Hekimliği

Aile sağlığı merkezinin fiziksel nitelikleriAile sağlığı merkezinin fiziksel nitelikleri Muayene odası en az 6mMuayene odası en az 6m22

Girişim odası, Laboratuvar, Büro, WCGirişim odası, Laboratuvar, Büro, WC Tıbbi cihazlar - sağlık ocağındakiler gibiTıbbi cihazlar - sağlık ocağındakiler gibi Laboratuvar cihazı yokLaboratuvar cihazı yok YUKARIDAKİ NİTELİKLER KAMU YUKARIDAKİ NİTELİKLER KAMU

BİNALARI İÇİN ARANMAZ. BİNALARI İÇİN ARANMAZ. (Çifte standart)(Çifte standart)

Aile Hekimliği

Birinci basamaktan sevk yalnızca Birinci basamaktan sevk yalnızca aile hekimi tarafından yapılır. aile hekimi tarafından yapılır.

(Verem savaş dispanseri vb (Verem savaş dispanseri vb diğer kuruluşlar sevk diğer kuruluşlar sevk yapamaz.)yapamaz.)

Aile Hekimliği

İşyeri hekimi, reçete, rapor, sevk İşyeri hekimi, reçete, rapor, sevk gereken işçiyi aile hekimine gereken işçiyi aile hekimine gönderir. gönderir.

(İşyeri hekimliği (İşyeri hekimliği zayıflatılmaktadır.)zayıflatılmaktadır.)

Ağız ve diş sağlığı için Ağız ve diş sağlığı için

Sağlık Bakanlığı Sağlık Bakanlığı

ayrı bir pilot çalışma ayrı bir pilot çalışma yapacaktır.yapacaktır.

Aile Hekimliği (Brüt Aylık Ödeme)Tabip veya uzman tabip taban ücretiTabip veya uzman tabip taban ücreti 1500 YTL1500 YTL

Aile hekimliği uzmanı taban ücretiAile hekimliği uzmanı taban ücreti 2000 YTL2000 YTL

Sözleşmeli aile hekimine 1000 kişinin üzerindeki her kişi içinSözleşmeli aile hekimine 1000 kişinin üzerindeki her kişi için 1 YTL1 YTL

Görevlendirme suretiyle tam gün çalışan aile hekimine kişi başıGörevlendirme suretiyle tam gün çalışan aile hekimine kişi başı 0.40 YTL0.40 YTL

Görevlendirme suretiyle serbest çalışan aile hekimine kişi başıGörevlendirme suretiyle serbest çalışan aile hekimine kişi başı 0.20 YTL0.20 YTL

Aile Hekimliği(Sosyo-ekonomik Gelişmişlik Tazminatı)

TAVAN ÜCRETİN TAVAN ÜCRETİN

% 60 ‘INA % 60 ‘INA

KADAR VARAN KADAR VARAN

ÖDEMEÖDEME

Aile Hekimliği(Aile Sağlığı Merkezi Giderleri Yardımı)

Sözleşmeli çalıştırılan aile hekimine hizmet Sözleşmeli çalıştırılan aile hekimine hizmet verdiği merkezin kira, amortisman, elektirik, su, verdiği merkezin kira, amortisman, elektirik, su, yakıt, telefon, internet, bilgi-işlem, temizlik, büro yakıt, telefon, internet, bilgi-işlem, temizlik, büro malzemeleri, küçük onarın ve tıbbi sarf malzemeleri, küçük onarın ve tıbbi sarf malzemeleri gibi giderleri için tavan ücretin malzemeleri gibi giderleri için tavan ücretin

% 100’ü% 100’ü aylık olarak ödenir. aylık olarak ödenir. Bu ödeme için Bu ödeme için herhangi bir belge veya fatura talep edilmez.herhangi bir belge veya fatura talep edilmez. Bu Bu ödemeden sadece damga vergisi kesilir.ödemeden sadece damga vergisi kesilir.

Aile Hekimliği(Gezici Sağlık Hizmetleri Yardımı)

TAVAN ÜCRETİNTAVAN ÜCRETİN

% 40 ‘INA % 40 ‘INA

KADAR VARAN KADAR VARAN

ÖDEMEÖDEME

Aile Hekimliği(Teknik ve sarf malzemeleri yardımı)

TETKİKLER İÇİN TETKİKLER İÇİN TAVAN ÜCRETİN TAVAN ÜCRETİN

% 100 ‘Ü % 100 ‘Ü KADAR ÖDEMEKADAR ÖDEME

Hekim tetkikleri kendisi yaparsa belge gerekmez. Yerel Hekim tetkikleri kendisi yaparsa belge gerekmez. Yerel sağlık idarelerinin gösterdiği merkezi laboratuvarlarda sağlık idarelerinin gösterdiği merkezi laboratuvarlarda yaptırılan tetkikler için belge karşılığında ödeme yapılır. yaptırılan tetkikler için belge karşılığında ödeme yapılır.

Aile Hekimliği

Bir aile hekimine brüt olarak Bir aile hekimine brüt olarak ödenebilecek aylık ödenebilecek aylık

en az en az 3.200 YTL3.200 YTL

en çok en çok 11.000 YTL11.000 YTL

Tahmini ödeme

Aile hekimi başına Aile hekimi başına : 2500 kişi: 2500 kişi

Gerekli aile hekimi Gerekli aile hekimi : 28.000: 28.000

Ortalama aylık ödeme : 7.000 YTLOrtalama aylık ödeme : 7.000 YTL

Aylık toplam ödeme : 200 Milyon YTLAylık toplam ödeme : 200 Milyon YTL

Yıllık toplam ödeme : 2.35 Milyar YTLYıllık toplam ödeme : 2.35 Milyar YTL

(2.35 Katrilyon TL)(2.35 Katrilyon TL)

(1.75 Milyar ABD (1.75 Milyar ABD $$))

Sağlık Bakanlığı Bütçesi

(2004) (2004)

4.75 katriyon TL / Cari : 3 Katrilyon4.75 katriyon TL / Cari : 3 Katrilyon

Bütçe içindeki payı : % 3.17Bütçe içindeki payı : % 3.17

(2005)(2005)

5.46 Katrilyon TL5.46 Katrilyon TL

Bütçe içindeki payı : % 3.55Bütçe içindeki payı : % 3.55

Aile Hekimliği (Kesintiler)

Sevk kesintisi Sevk kesintisi Bir önceki ay sevk oranı Bir önceki ay sevk oranı Sözleşmeli hekimler içinSözleşmeli hekimler için

% 15’ten az ise % 15’ten az ise % 0 % 0

% 15-20 ise tavan ücretin % 15-20 ise tavan ücretin 6 katının6 katının % 1’i % 1’i% 20-25 ise tavan ücretin % 20-25 ise tavan ücretin 6 katının6 katının % 2’si % 2’si% 25’den büyükse tavan ücretin % 25’den büyükse tavan ücretin 6 katının6 katının % 5’i % 5’i

((Tam gün çalışan görevlendirilmişTam gün çalışan görevlendirilmiş AH için bu oranlar tavan AH için bu oranlar tavan ücretn 2 katı, ücretn 2 katı, Serbest çalışırken görevlendirilmişSerbest çalışırken görevlendirilmiş olanlar için olanlar için tavan ücreti üzerinden hesaplanır)tavan ücreti üzerinden hesaplanır)

Aile Hekimliği(Kesintiler)

Aşı takibiAşı takibi

Gebe takibiGebe takibi

Çocuk-bebek takibiÇocuk-bebek takibi

Bir önceki aydaki başarı oranları %80-95 Bir önceki aydaki başarı oranları %80-95 arasındaysa tavan ücretin % 1-5’i arasında arasındaysa tavan ücretin % 1-5’i arasında kesinti yapılır.kesinti yapılır.

Hükümet politikasının irdelenmesi

Karmaşık örgütlenme Karmaşık örgütlenme Belediyelerin sağlık hizmeti vermesiBelediyelerin sağlık hizmeti vermesi Denetim güçlüğüDenetim güçlüğü Koordinasyon güçlüğüKoordinasyon güçlüğü Kırsal kesimi dışlayan sistemKırsal kesimi dışlayan sistem Tedavi ağırlıklı sistemTedavi ağırlıklı sistem Kronik hastalığı olanlar dışlanabilirKronik hastalığı olanlar dışlanabilir Ulusal programlar güçleşecekUlusal programlar güçleşecek Pahalı sistem Pahalı sistem

Hükümet politikasının irdelenmesi

Taşra örgütü olmayan BakanlıkTaşra örgütü olmayan Bakanlık Yönetmelikler çok karmaşık uygulamalar Yönetmelikler çok karmaşık uygulamalar

öngörmektedir (Ücretlendirme vb)öngörmektedir (Ücretlendirme vb) Bölge kavramı ile hekim seçme özgürlüğü Bölge kavramı ile hekim seçme özgürlüğü

karşıttır.karşıttır. Kentsel ve kırsal kesimde ikamet edenlerin Kentsel ve kırsal kesimde ikamet edenlerin

hekim seçme özgürlükleri arasında farklılık hekim seçme özgürlükleri arasında farklılık vardır.vardır.

Aile hekimleri arasında hasta kaydı konusunda Aile hekimleri arasında hasta kaydı konusunda rekabet yaratılmaktadır.rekabet yaratılmaktadır.

Hükümet politikasının irdelenmesi

Kota sistemi hekimler arasında işsizliğe ve Kota sistemi hekimler arasında işsizliğe ve hava parası uygulamalarına neden olabilir.hava parası uygulamalarına neden olabilir.

Sevk zinciri kuruluyor olmakla birlikte Sevk zinciri kuruluyor olmakla birlikte güçlükler de vardır.güçlükler de vardır.

Aile hekimleri arasında yetkiler standart Aile hekimleri arasında yetkiler standart değildir.değildir.

İşyeri hekimliği zayıflatılmaktadır.İşyeri hekimliği zayıflatılmaktadır. Verem dispanserleri göz ardı edilmiştir.Verem dispanserleri göz ardı edilmiştir. Loboratuvar analizleri merkezileştirilmektedir. Loboratuvar analizleri merkezileştirilmektedir.

Hükümet politikasının irdelenmesi

Pilot uygulamanın nasıl değerlendirileceği Pilot uygulamanın nasıl değerlendirileceği belirsizdir.belirsizdir.

Eğer, değerlendirme tarafsız bir kuruluş Eğer, değerlendirme tarafsız bir kuruluş tarafından yapılmazsa, yanıltıcı olur.tarafından yapılmazsa, yanıltıcı olur.

Pilot uygulama ile daha sonra ülkeye Pilot uygulama ile daha sonra ülkeye yaygınlaştırılması düşünülen model arasında yaygınlaştırılması düşünülen model arasında ciddi farklar olacağı anlaşılmaktadır. ciddi farklar olacağı anlaşılmaktadır. Dolayısıyla, pilot uygulama başarılı olsa bile Dolayısıyla, pilot uygulama başarılı olsa bile uygulanacak modelin başarılı olacağı uygulanacak modelin başarılı olacağı söylenemez.söylenemez.

Nereden? Nereye ?

Kamu hizmetinden, Kamu hizmetinden, özel sektöreözel sektöre Sade örgütten, Sade örgütten, karmaşık örgütekarmaşık örgüte Yaygın hizmetten, Yaygın hizmetten, kentlere yoğun hizmetekentlere yoğun hizmete Sağlık hizmetinden, Sağlık hizmetinden, tedavi hizmetinetedavi hizmetine Kamu finansmanından, Kamu finansmanından, özel sigortayaözel sigortaya Ucuz hizmetten, Ucuz hizmetten, pahalı hizmetepahalı hizmete Tek elden yönetimden, Tek elden yönetimden, karmaşık yönetimekarmaşık yönetime

SAĞLIK SAĞLIK HİZMETLERİNİN HİZMETLERİNİN

İSTENİLEN DÜZEYDE ve İSTENİLEN DÜZEYDE ve NİTELİKTE NİTELİKTE

SUNULAMADIĞI BİR SUNULAMADIĞI BİR GERÇEKTİR.GERÇEKTİR.

Sağlık hizmetlerinin karşıya olduğu sorunların altında yatan temel faktörler

1.1. İçsel nedenlerİçsel nedenler : :* Hükümetlerin sağlığa öncelik * Hükümetlerin sağlığa öncelik

vermemesivermemesi* Yetersiz yönetim* Yetersiz yönetim* Politik çevre* Politik çevre* Sanayi ve özel sektör baskısı* Sanayi ve özel sektör baskısı

2.2. Dışsal nedenlerDışsal nedenler* Uluslararası kuruluşlar* Uluslararası kuruluşlar* Küreselleşme akımı* Küreselleşme akımı

Bu gerçeğe karşın, Bu gerçeğe karşın,

son 15 yıldır, bazı çevreler ve son 15 yıldır, bazı çevreler ve hükümetler mevcut sorunların hükümetler mevcut sorunların nedeni olarak hizmet modelini nedeni olarak hizmet modelini suçlamışlar ve değiştirilmesi suçlamışlar ve değiştirilmesi gerektiğini savunmuşlardırgerektiğini savunmuşlardır..

BU DURUMU DÜZELTMEK BU DURUMU DÜZELTMEK VE SAĞLIK VE SAĞLIK

HİZMETLERİNİN HİZMETLERİNİN NİTELİĞİNİ NİTELİĞİNİ

YÜKSELTEBİLMEK İÇİN, YÜKSELTEBİLMEK İÇİN, İKİ SEÇENEK VARDIR :İKİ SEÇENEK VARDIR :

1.1. Mevcut sistemin aksaklıklarının Mevcut sistemin aksaklıklarının giderilmesi giderilmesi

2.2. Yeni bir hizmet modelinin Yeni bir hizmet modelinin oluşturulmasıoluşturulması

HÜKÜMETHÜKÜMET ikinci seçeneği ikinci seçeneği

öneriyoröneriyor

Aslında, aile hekimliği modeli Aslında, aile hekimliği modeli yıllardır ülkemizde yıllardır ülkemizde uygulanmaktadır. uygulanmaktadır.

Sözü edilen aile hekimi, Sözü edilen aile hekimi, Türkiye’deki hizmet modelinde, Türkiye’deki hizmet modelinde, sağlık ocağı hekimidir.sağlık ocağı hekimidir.

TEŞEKKÜR EDERİMTEŞEKKÜR EDERİM