TÜRKİYE İÇİN AB ÜYELİK MÜZAKERELERİ SÜRECİ

8/14/2019 TRKYE N AB YELK MZAKERELER SREC

1/28

1

TRKYE N AB YELKMZAKERELER SRECTRKYE N AB YELKMZAKERELER SREC

Avrupa Birlii, Trkiyenin ABye ye-lik mzakereleri ve merak uyandranbu srele ilgili kitap size sun-maktan mutluluk duymaktaym.

Bir aday lke ABye girmeye hazrla-nrken, lkedeki her bir birey bu s-rete yer alr ve sreten etkilenir. Bu

nedenle, Trk halknn bu dnemingetirecei deiiklikler hakknda dahafazla bilgi sahibi olmasnn byknemi vardr. Baarl bir AB yeliisadece hkmet tarafndan ula-lacak bir hedef deildir. Trkiye ve Trk halknn yelikten en st

seviyede yararlanabilmesi iin, Trk halk

n

n bir btn olarak gayretgstermesi, AB ve ABnin ileyii hakknda doru bir anlaya daya-l, iyimser, yapabiliriz zellii tayan nitelikli bir yaklama sahipolmas gerekecektir.

Bu kitapk, ABnin ne olduu ve nasl alt, Trkiyenin gemiyllardaki AB ile olan ilikisi, AB ile mzakere sreci ve ileyilerhakknda ksa bilgiler sunmaktadr. Son olarak kk bir szlk ABile ilgili konularda kullanlan gizemli jargonu aklamaktadr.

Bu kitapn bizi daha iyi anlamanz iin yardmc olacan mitediyoruz. Ayrca umuyoruz ki bu kitapk AB, ABye katlm ve ye-liin Trkiye iin, sizin iin, aileniz ve arkadalarnz iin ne anlamagelecei hakknda daha fazla bilgiye ulamak istemenizi salaya-caktr. Tm Trkiyede genellikle kamu kurumlar ve sosyal ortak-

larla ibirlii halinde gerekle tirmekte olduumuz etkinliklerdenbirine katlacanz veya ahsen stanbuldaki Avrupa Birlii BilgiMerkezini (ABBM) ya da www.avrupa.info.tr adresindeki web site-mizi ziyaret edeceinizi mit ediyoruz.

Sunu

Hansjrg KretschmerAvrupa Komisyonu Trkiye Delegasyonu Bakan


2/28

2

AB: nedir ve nasl alr?

Bu kitapk ABnin ileyii hakknda ok detayl bilgiler iermemek-tedir. Ancak genileme politikasn ve Trkiyenin katlm mzake-relerini tamamen anlamak iin AB ve mekanizmas hakknda baz

temel bilgilerin aklanmas gerekir.

lk olarakAB bir kurum olarak benzersizdir: ona tamamen benze-yen baka bir kurum yoktur. Mevcut devletlerin yerini almas ama-lanan bir devlet deildir. Ancak devletler aras i birlii iin kurulmubir organizasyon olmaktan da ok daha fazlasdr. Bar ve refahiin birlikte almaya kararl demokratik Avrupa lkelerinden oluanbir ailedir. ye lkeler, ortak menfaat ieren belirli konulardaki ka-rarlarn Avrupa dzeyinde demokratik olarak alnabilmesi iin ege-

menliklerinin bir ksmn devrettikleri ortak kurumlar kurmulardr.Bu sayede, birbiriyle balantl modern dnyann pek ok problemiile ulusal yerine blgesel dzeyde daha iyi mcadele edilir.

Aada temel hatlar verilen ana kurumlar ABnin mekanizmas vemotorudur.

Avrupa Parlamentosu, 25 AB lkesinin vatandalar tarafndandorudan seilen eitli siyasal partilerden gelen 732 yedenoluur. Parlamentonun ana grevi AB vatandalarnn grlerinive menfaatlerini temsil etmek, AB btesi konusunda karar almakve Avrupa Komisyonu tekliflerine dayal Avrupa kanunlarn onay-lamaktr. Yasama ve bte sorumluluklarn Avrupa Birlii Konseyiile paylar.


3/28

3

Bakanlar Konseyi, ulusal hkmetlerin bakanlar veya tm Avrupalkeleri temsilcilerinden oluur ve Avrupa Parlamentosu ile bte,kanunlarn onaylanmas ve politika kararlarnn alnmas konusunda-ki sorumluluu paylar. ABnin ortak d politika ve gvenlik politi-

kas ile baz adalet ve zgrlk konularndaki AB almalarnda anasorumluluk Bakanlar Konseyine aittir. Her alt ayda bir farkl bir yelke, Konseyin ve tm alma gruplarnn Bakanln devralr.

Avrupa Konseyi (Avrupa Devlet ve Hkmet Bakanlar Konse-yi), ABnin en yksek karar alma organdr. 25 ye lkenin devletve hkmet bakanlar ana politika konularn tartmak ve ABye

rehberlik yapan ve yn veren temel kararlar almak zere ylda en aziki kez bir araya gelir.

Avrupa Komisyonu, her AB lkesinden bir temsilci olmak ze-re 25 kiiden oluan ve 24,000 memura sahip, bir btn olarakAvrupa Birliinin menfaatlerini temsil eden ve savunan bamszorgandr. Yeni Avrupa kanunlar iin teklifler hazrlar ve bunlar Av-

rupa Parlamentosuna ve Avrupa Bakanlar Konseyine sunar; ABPolitikalarnn uygulanmas ve AB fonlarnn harcanmas ile ilgilignlk almalar ynetir ve ye lkelerin Avrupa anlamalarna vekanunlarna uyup uymadklarn gzetler. Gerekirse kanunlara hay-kr davrananlar Adalet Mahkemesine gtrebilir. u anki AvrupaKomisyonu Bakan Jose Manuel Barrosodur.

AB kurumlar

, Avrupa Konseyi (Trkiye bu konseyin bir yesidir)ve Strazburgda bulunan Avrupa nsan Haklar Mahkemesi ile kar-trlmamaldr.


4/28

4

AB srekli olarak gelimekte, asla hareketsiz kalmamaktadr. Uzunve baarl bir tarihe sahip olan AB genilemesi kapsamnda sonolarak, 1 Mays 2004 tarihinde Orta Avrupa, Baltk ve Akdenizden10 yeni lke ABye kabul edildi. ABnin kapsam ve eitlilik a-sndan tarihindeki en byk ve iddial byme olan bu genileme,ABnin dnyadaki en byk ekonomik blok olma konumunu g-lendirdi ve AByi dnya sahnesinde daha nemli bir oyuncu halinegetirdi. 1957 ylnda alt lkenin Avrupa Ekonomik Topluluunu(AET) oluturmasndan bu yana be genileme turu dahilinde on

AB ve genilemenin ksa bir tarihi


5/28


6/28

6

Trkiye, 1959 ylnda gen AET ile yakn i birlii iinde olmak ve birortaklk anlamas kurmak isteyen ilk lkelerden biridir. Trkiye ileAET arasnda Ankara Anlamas 12 Eyll 1963 ylnda imzaland.

Anlamann ana amac hzlandrlm ekonomik ilerleme ve ticare-tin uyumlu genilemesi araclyla Trkiyede ve Avrupa EkonomikTopluluundaki yaam koullarnn srekli iyiletirilmesinin salan-mas ve Trk ekonomisi ve Topluluk arasndaki eitsizliin azaltl-mas idi. Bu plandaki nemli bir unsur Trkiyenin AET lkeleri ilekstlama olmadan mal ve tarmsal rn ticareti yapabilmesine im-

kan veren bir Gmrk Birliinin oluturulmasyd. Anlama ayrca

Trkiyenin AB ile olan ilikileri


7/28

7

1987 Trkiye 14 Nisanda tam yelik bavurusunu sundu.

1989

Avrupa Komisyonu, ABnin kendi i pazar uyumlatrma-

sn tamamlayncaya kadar yeni bir ye kabul edemeye-cei eklindeki grn sundu.

1993 AB ve Trkiye Gmrk Birlii mzakereleri balad.

1996Trkiye ve AB arasndaki Gmrk Birlii 1 Ocakta y-rrle girdi.

1999Avrupa Konseyi, Komisyonun Trkiye hakk

ndaki ikinciDzenli Raporundaki tavsiyelerine uyarak Aralk ayndakiHelsinki Zirvesinde Trkiyeye AB yelii iin aday lkestatsn verdi.

2000

Avrupa Konseyi 8 Mart tarihinde Trkiyenin AB katlmsreci iin bir yol haritas salayan AB - Trkiye KatlmOrtakln Kabul etti. AB - Trkiye Katlm Ortakl,Trkiyenin AB yelii ynnde ilerleme salayabilme-si iin alma gerektiren ncelik alanlar ile birlikte bunceliklerin uygulanmas iin AB tarafndan Trkiyeyesalanan finansal destei ve destein artlarn tek birerevede bir araya getirdi.

2001

19 Martta Trk Hkmeti, Katlm Ortakln yanstanMktesebatn Kabulne likin Ulusal Program kabuletti.

2002

Eyll ayndaki Kopenhag Zirvesinde, Avrupa KonseyiTrkiye ile ilgili nemli kararlar ald: Gmrk Birliiningelitirilmesi; katlm ncesi ara araclyla mali des-

tekte kayda deer bir art salanmas ve en nemlisi,

Komisyondan, Trkiye ile yelik mzakerelerinin alpalamayaca konusunda 2004 ylnda bir tavsiyedebulunmas istendi.

2004Komisyonun 6 Ekim tarihinde sunduu olumlu tavsiye-lere dayanarak Avrupa Konseyi 17 Aralkta Trkiye ileyelik grmelerini balatmaya karar verdi.

2005 Trkiyenin ABye katlm mzakereleri 3 Ekimde, tara-

ma sreci 20 Ekimde balad.

Trkiye ve AB ilikilerinde yakn dnem kilometre talar aa-daki gibidir:

AB ve Trkiyenin ortaklklarn gelitirebilecei, rnein Ortaklk

Konseyi gibi kurumlar oluturdu.


8/28


9/28

9

Ekonomik kriter: Ekonominin devlet tarafndan kontrol edilmedii; fiyatlarn pazar

kurallar ile belirlendii; mlkiyet haklarnn kanunla korunduuve szlemelerin uygulanabildii ileyen bir pazar ekonomisi.

AB iindeki rekabet basksna ve pazar kurallarna dayanabilmekapasitesi yani ekonominin ABye katldktan sonra adapte

olma ve gelime asndan yeterli derecede gl olmasAB kanunlarnn (Topluluk Mktesebat) benimsenmesi: Adayn yelik ykmllklerini yerine getirme kabiliyeti. Politik, ekonomik ve parasal birliin amalarna ballk.

ABnin zmseme kapasitesi: ABnin Avrupa Entegrasyonu canlln koruyarak yeni yeleri

zmseme kapasitesi. ABnin ve aday lkelerin global menfaatleri, rnein AB politikalar-

na, kurumlarna etkisi; adayn bykl, nfusu, ekonomisi, vs.

Aday, ayrca 1995 ylnda Avrupa Konseyi tarafndan belirlenenMadrid Kriterlerini yerine getirdiini gstermelidir. Madrid kriterleriadayn yeterli idari kapasite gstermesini gerektirir, yani:

AB kanunlarnn uygun idari ve yarg yaplar araclyla etkin birekilde uygulanmas Yeterli ihtisas Yeterli kaynaklar stikrar

Topluluk Mktesebat nedir ve neler mzakere edilebilir?

Yukarda bahsedilen kurallar bir araya getirildiinde, 1950lerde ilkAvrupa Topluluklarnn kuruluundan bu yana gelitirilmi yaklak


10/28

10

90,000 sayfa yasal belge ortaya kmaktadr. Bunlar; temel prensip-ler ve deerler, pazar ynetmelikleri, ynergeler ve bir ok alandakiynetmelikler, mahkeme kararlar ve daha pek ok unsuru ierir.Bu yasal belgelerin hepsine AB jargonunda Topluluk Mktesebat(acquis communautaire) denir.

Mktesebattm taraflarn menfaatlerinin hesaba katlmasn garantieden, genellikle uzun ve karmak bir karar verme srecinin sonucu-nu yanstr. Bu nedenle tm adaylar iin de kabul edilebilir olmaldr.

Adaylarla katlm mzakereleri erevesinde Mktesebatmzakereedilemez. Mktesebat, AB iinde srekli olarak gzden geirilir vegelitirilir; bir aday bu almaya mzakereler sona erdikten sonrakatkda bulunabilir. Dier uluslararas kanunlar gibi AB kanunlar da

tm ye lkelerdeki ulusal kanunlarn nndedir.

Bu demektir ki, bir aday lke ulusal mevzuatnn nemli bir ksm-

n adapte etmek zorundadr. Pek ok ulusal kurum ve kurulularnyeniden organize etmeli, gerektiinde kurmal ve alma ekillerinigzden geirmelidir. Bu, toplum iin, kk iftilerden byk hol-ding irketlere kadar ekonomide yer alan eitli aktrler iin kktendeiiklikler anlamna gelir. Aday lkenin yarg sistemi, ifade z-grlnden gda gvenlii standartlarna kadar tm alanlarda ABkanunlarnn doru uygulanmasn kontrol edebilmeli ve yrtebil-

melidir.Tm ilerin %95i evde, yani aslnda Trkiyede yaplmaldr. 2004ylnda ABye katlan aday lkeler iin Ba Mzakereci olan herkesbu konuda hemfikirdir. Tm gerekli reformlarn halka ve ulusal ku-rumlara aklanmas, seferber edilmesi, koordine edilmesi ve uy-gulanmas en byk sorundur. Bununla karlatrldnda AB ile

yaplacak grmeler nispeten daha kolay ve aktr. Aslnda AB


11/28

11

ile gerekten mzakere edilecek ok az ey bulunmaktadr: bazmali hkmler, kentsel atk su tesisleri gibi zellikle zor ve maliyetiyksek AB artlar iin daha fazla zaman verilebilir (kapsam ve sreolarak snrl), fakat ak prensip udur ki tm AB artlar katlmn en ge birinci gnne kadar yerine getirilmelidir. Gerekli reformlarok karmak olduundan adaylar en ksa zamanda balamaldr ve

reformlar

n pek ou ok nceden gerekletirilmelidir, zira hepsinisz gelii bir yl iinde tamamlamak imkanszdr.

Bu nedenle adayn hedefi mmkn olduunca ok muafiyet veyagei dnemi mzakeresi yapmak olamaz byle bir strateji adaynAB yeliine hazr olmad izlenimini verebilir.

Ne kadar srecek?

Mzakereler, Trkiyenin ABye girii iin yaplan hazrlklar ve d-zenlemeler konusunda hem ABnin hem de Trkiyenin tatmin oldu-u ana kadar devam edecektir. Bu sre gerektii derecede uzunsrecektir. Tm adaylar sadece kendi yeterliklerine gre deerlen-dirilirler. Trkiye iin Komisyonun gr katlmn 2014den ncemmkn olmayaca ynndedir. Bu deerlendirme, Trkiyenin AB

ile mevcut uyum durumuna ve 2013 y

l

na kadar belirlenmi bulu-nan ABnin i mali planlamasna dayaldr ve Trkiye byklndeve gelimilik durumundaki bir lke iin gerekli byk mali dzen-lemeleri yapmak ok zor olacaktr. Reformlarn hzna ve etkinliinegre katlm tabii ki daha uzun srebilir.

Mzakere srecindeki aktrler kimlerdir?

Mzakereler 25 AB ye lkesi ve aday lkeler arasndaki bir hk-metlerarasKatlm Konferans erevesinde AB kurumsal ereve-sinin dnda gerekleir ve sreteki her admda oybirlii gereklidir.


12/28

12

Ancak uygulama nedenlerinden dolay ve adaylara sunmadan nceortak tutumlar konusunda fikir birliine varmak amacyla AB yelkeleri, AB Bakanlar Konseyi erevesinde toplanrlar. Tm kararlaroybirlii ile alnr (veto hakk), ounluk oylamas yoktur.

Bakanlar Konseyi (ye lkelerden 25 bakan veya temsilcileri) ABtarafnda nde gelen oyuncu ve karar vericidir. Konsey taslak ortakmzakere pozisyonlarn AB Ortak Mzakere Pozisyonu olarakbenimser ve daha sonra blmn resmen mzakereye alabile-

cei Katlm Konferansna kadar gidilebilir. Dnml olarak grevyapan Konsey Bakan toplantlara bakanlk eder ve aday lkelerleiletiimi salar.

Avrupa Komisyonu Antlamalarn Koruyucusu olarak teknikdestek salar ve kolaylatrc grevi yapar. Komisyon ABnin tas-lak ortak mzakere pozisyonlarn hazrlar ve adaylarn ilerleyiini

dzenli olarak izler ve rapor eder. Komisyon ayrca AB kanunlarnve dier teknikartlar aklamak ve mzakereler srasnda ortayakabilecek olan problemleri zmek iin adaylarla yakn bir ekildealr. Komisyon, adaylar iin nemli olan teknik ve mali destekprogramlarn planlar ve ynetir. Komisyon iinde almalar, Ge-nilemeden Sorumlu Komisyon Temsilcisi Olli Rehn bakanlnda,

genileme genel mdrl taraf

ndan koordine edilir. KomisyonunAnkara Delegasyonu elbette nemli bir aktrdr ve Komisyon ileTrkiye arasnda aracdr.

Trkiye Katlm Konferansnda Ba Mzakereci grevini yapanDevlet Bakan Ali Babacan tarafndan temsil edilmektedir. Kendisi-ne Babakan Yardmcs Abdullah Gl bakanlnda bir uzmanlarekibi olan Mzakere Ekibi destek vermektedir. Ulusal tutumlar ha-zrlamadan nce hkmetin tm blmleri ve Trk toplumundaki

tm kar gruplarnn temsilcileri ile danma halindedirler ve ulu-sal reform srecinin ynlendirilmesinde nemli bir role sahiptirler.Brkselde gnlk temaslar ve temsil Bykeli Bozkr bakanln-daki Trkiyenin AB Daimi Temsilcilii tarafndan salanr.

Avrupa Parlamentosu mzakerelerdeki ilerlemeler hakknda bil-gilendirilir ve ortaya kan Katlm Antlamasna onayn vermeli-dir; ayrca tm ye lkelerin de Katlm Antlamasn onaylamasgerekmektedir. ou durumda bunun iin bir Parlamento karargerekmektedir. Onay konusunda yaplacak grmeler ye lke-lerdeki demokratik temsilciler iin genileme hakkndaki grlerinibelirtme asndan bir frsat salayacaktr. Bu nemlidir, zira bazen

unutulan baka bir nemli oyuncu bulunmaktadr: kamuoyu. Bazlkelerde Katlm Antlamasnn nihai onay bir referandum sonucu-na bal olabilir. Karlkl anlay gelitirmek ve gerek veya algsal


13/28

13

1

Mallarn Serbest Dola-

m 19

Sosyal Politika ve stih-

dam

2gcnn Serbest Do-lam

20Giriimcilik ve Sanayi Po-litikas

3Hizmet Sunumu zgr-l

21Trans-Avrupa Alar

4 Sermayenin Serbest Do-lam 22 Blgesel Politika ve Yap

-sal Fonlar

5 Kamu haleleri 23 Yarg ve Temel Haklar

6irketler Hukuku

24Adalet, zgrlk ve G-venlik

7 Fikri Mlkiyet 25 Bilim ve Aratrma

8 Rekabet Politikas 26 Eitim ve Kltr

9 Mali Hizmetler 27 evre

10Bilgi Toplumu ve Medya

28Tketici ve Saln Ko-runmas

11 Tarm ve Krsal Kalknma 29 Gmrk Birlii

12 Gda Gvenlii 30 Dlikiler

13Balklk

31D Politika, Gvenlik veSavunma Politikas

14 Ulatrma 32 Mali Kontrol

15Enerji

33Mali ve Btesel Hkm-

ler16 Vergilendirme 34 Kurumlar

17Ekonomik ve ParasalBirlik

35Dier Konular

18 statistik

konular ve problemleri tartmak iin, Komisyon AB iindeki veaday lkelerdeki sivil toplum arasnda diyalogu eitli eylemler ara-clyla kuvvetlendirmek iin tm ilgili aktrleri davet ederek SivilToplum Diyalogu giriimini balatmtr.

Tarama nedir?

AB kanunlar (Topluluk Mktesebat) 35 blme ayrlmtr

Mzakereler, aday lkenin kendisinden neler beklendiini, neler yap-mas gerektiini anlayabilmesi ve ABnin de aday lkenin hali hazr-da yelik kriterlerinin ne kadarn karladn ve nelerin yaplmas


14/28

14

gerektiini grebilmesi iin, tm AB mevzuatnn ayrntl, sistematikbir sunumu ve incelemesi olan tarama sreci ile balar. Bu sreaday lkeden ve Avrupa Komisyonundan uzman grevlileri kapsarve yaklak bir yl srer. Her blm ayr ayr taranr. Bu srete pekok blmn paralel ekilde taranmas mmkndr. Tarama, drtaamal bir sretir.

Birinci aama : Belli bir blmdeki Mktesebatn ve tm an-lamlarnn, Avrupa Komisyonu tarafndan de-

tayl bir ekilde aklanmas;kinci aama : Ulusal uzmanlar Trkiyedeki durumu aklar-

lar ve tutumlarn sunarlar;nc aama: Komisyon ye lkeler iin bir blmdeki m-

zakerelerin balayp balayamayacan tavsi-ye eden bir tarama sonu raporu hazrlar;

Drdnc aama: Avrupa Konseyinde ye lkeler bir blmnalp almamas konusunda karar verir.

Blmlerin almas ve kapatlmas ne demektir?

Trkiye, her bir blme ilikin olarak ABye bir mzakere pozisyo-nu sunacaktr. AB ise buna yant olarakMktesebatn her blmhakknda (rnein Balklk, Ulatrma veya Vergilendirme) Komis-

yon teklifine dayal

bir Ortak Mzakere Pozisyonu karar

al

r. Dahasonra taraflar mzakere iin bir blm aabilir. Ortak MzakerePozisyonu, Trkiyenin tutumuna yant verir ve aadakileri iere-bilir:

daha fazla bilgi talep edebilir; zel mzakere koullar belirleyebilir;

kapan

iin referans noktalar

belirleyebilir.


15/28

15

Avrupa KomisyonuTrkiye ile grmeleryapar, Or tak tutumlar

hazrlar

Trkiyemzakere pozisyonunusunar

Konsey

AB Ortak Tutumlarntartr ve kararlatrr.

KamuoyuGenelsreve zelkonularhakkndagrmeler,her ikitaraftaki

hkmetpozisyonlarnetkileyebilir

Hkmetler ArasKatlm Konferans

Bakan ve BakanYardmcs dzeyiDaimi Temsilciler +Ba Mzakereci

ye lkeler + Aday lke

Bunlar katlm mzakerelerindeki her bir blm iin temel adm-lardr: Aday AB kanunlarn en ge katlmn birinci gnne kadar nasl

benimseyecei, aktaraca, uygulayaca ve yrtecei konu-sunda ABye bir mzakere pozisyonu sunar;

Avrupa Komisyonu bu sreci dorular ve izler;

Avrupa Komisyonu aday

n mzakere pozisyonuna yan

t olarakher blm iin taslak ortak AB mzakere pozisyonlarn nerir; Bakanlar Konseyi bu ortak mzakere pozisyonlarn onaylar

(oybirlii ile); Taraflar kalan konular mzakere ederler (rnein gei talep-

leri); tm konular netletirilinceye kadar bir ka defa pozisyonbelgelerinin deiimi gerekebilir;

Her biri zerinde anlama salandka blmler geici olarakkapatlr

Ancak her konuda anlamaya varncaya kadar hibir konuda an-lamaya varlm saylmaz.

Mzakereler nasl ilerler?


16/28

16

AB aadakiler konusunda tatmin olduunda bir blm balnngeici olarak kapanmaskonusunda anlamaya varabilir:

Aday yksek dzeyde hazr olduunu gsterdiinde; Referans noktalar karlandnda; Gei nlemleri konusunda anlamaya varldnda.

Ancak, bu kapan sadece geicidir: tm pakette anlama salan-madan nce tm blmler tekrar alabilir. Prensip udur: Herkonuda anlamaya varncaya kadar hibir konuda anlamayavarlm saylmaz.

TrkiyeninPozisyonBelgesi

AB OrtakMzakere

Pozisyon Belgesi

Gereken saydamzakere turu

Anlama sonrasGeici

kapan

Tarama Tarama raporu

Srecin sonu Genel bir anlamaya varldnda, mzakerelerin sonular bir

Katlm Antlamasna dahil edilir;

AB tarafnda, onay iin Katlm Antlamas Avrupa Devlet veHkmet Bakanlar Konseyine ve uygunluk iin Avrupa Parla-mentosuna sunulur.

mzadan sonra, Katlm Antlamas onay iin ye lkelere veaday lkeye gnderilir ki bu lkeler bir referanduma gidebilir;

En az bir yl sren bu eylemler gerekletiinde Antlama yrr-le girer ve aday lke kararlatrlan bir tarihte ye lke olur.

Mzakereler ne kadar hzl ilerler?

Her aday

n yelik bavurusu kendi yeterliklerine gre deerlendirilir,bu nedenle mzakerelerin hz adayn hazrlk ve ilerleyi derece-sine ve zmlenmesi gereken konularn karmaklna baldr.


17/28

17

Bir aday lkenin tm AB mevzuatn uygulamada hi bir problemiolmadn ve bunu yapmak iin gerekli tm kapasite ve yasal yap-ya sahip olduklarn ortaya koyduklarn varsayarsak bu durumdailerleme gerekten ok hzl olacaktr.

Tabii ki, iler her zaman bu kadar kolay olmaz. ou lke yelikhazrlklar srasnda hassas konularla karlarlar bunlar lkele-ri iin siyasal, ekonomik veya sosyal adan zel nem tadndndkleri konulardr. Bu konulara zel ilgi gsterilmesi gerekir

ve bazen zel zmlere ihtiya duyulur. Gemi genilemelerdeyaanan scak konular arasnda tarm ve veterinerlikle ilgili sorun-lar, emlak problemleri (yabanclarn emlak almna sadece dereceliolarak izin verme zerine korunmalar) ve genellikle ok hassasolan salk ve gda gvenlii konular. ye lkeler iin, igcnnserbest dolam konusu ok hassas olabilir ve ulusal igc paza-rnn almasna kstlamalar gerektirebilir.

Trkiyenin ulusal neme sahip konularn etkin bir ekilde yanstanve savunan bir mzakere pozisyonu sunmak iin mmkn oldu-unca hazr olmas ve ayn zamanda farkllklarn zmlenmesineimkan salamak iin de yeterince gereki ve esnek olmas nem-lidir. Bununla beraber, btn mzakere alanlarnda, Topluluun tmsektrlerinin sre hakknda bilgilendirilmesi ve dahil edilmesi de

byk nem tamaktadr. Tekrar sylemek gerekirse mzakerelereve yelie hazrlanmada yaplacak ilerin % 95i evde yaplmaldr!Bu sadece Hkmet tarafndan gl bir idari yaklam deil aynzamanda zellikle sivil toplum, medya, akademik evre, birlikler,dini topluluklar, sosyal ortaklar ve iletmeler bata olmak zere tmsosyal ve ekonomik aktrlerle kapsaml bir diyalog gerektirir. Son


18/28


19/28

19

Sunuta belirtildii gibi AB konular ile ilgilenenler kendilerine ait birdil konumaktadrlar ki bu zaten yeterince karmak olan ABninne olduunun ve nasl altnn anlalmasn ok daha zor halegetirmektedir. Bu brokrat dilinin labirentlerinin almasna yar-dmc olmak zere aadaki ksa AB terimleri szl faydal ola-bilir. Eer bu tuhaf dili daha detaylekilde incelemek isterseniz veInternet eriiminiz varsa http://europa.eu.int/scadplus/glossary/in-dex_en.htm adresini ziyaret edebilirsiniz.

Aday lke:Avrupa Birliine girmek iin bavurmu ve bavurusu res-men kabul edilmi olan lke demektir. Halen drt aday lkebulunmaktadr: Bulgaristan, Hrvatistan, Romanya ve Trkiye.Bir aday lkenin ABye girmeden nce Kopenhag Kriterlerini

karlamas gerekmektedir (bkz. Kopenhag Kriterleri).Avrupa Komisyonu:

Avrupa Birliinin karlarn bir btn olarak temsil eden vesavunan siyaseten bamsz kurumdur. Yasalar, politikalar veeylem programlarn nerir ve Parlamento ve Konseyin kararla-rn uygulamaktan sorumludur.

Avrupa Topluluklar

:1950lerde alt Avrupa lkesi ekonomik kaynaklarn bir arayagetirme ve ekonomik konularda ortak karar alma sistemi kur-ma karar verdiler. Bunu yapmak iin organizasyon olu-

turdular: Avrupa Kmr ve elik Topluluu (ECSC), Avrupa Atom Enerjisi Topluluu (Euratom),

Avrupa Ekonomik Topluluu (AET).

Ksa Eurojargon szl


20/28

20

Avrupa Topluluklar olarak bilinen bu topluluk, bugnk AvrupaBirliinin dayanan tekil eder. AET ksa sre sonra en nemli top-luluk haline geldi ve sonra Avrupa Topluluu (AT) ismini ald.EUROPA:

Bu aslnda bir eurojargon deildir. Avrupa kelimesinin Latin-cesidir ve ayrca Avrupa Birliinin resmi web sitesinin addr.AB hakknda bol miktarda faydal bilgi ierir, Dzenli olarakgncellenir ve Avrupa Birliinin tm resmi dillerinde hazrlan-

maktadr. http://europa.euGenel Mdrlk:

Temel AB kurumlarnn (Komisyon, Konsey ve Parlamento)personeli Genel Mdrlkler olarak bilinen eitli blmlereayrlmtr. Bu Genel Mdrlklerin her biri belirli grevlerdenveya politika alanlarndan sorumludur. Bir genel mdrlnidari bakanna Genel Mdr denir.

zmseme kapasitesi:Bu genelde bir lke veya organizasyonu yardm alma ve buyardm etkin bir ekilde kullanma becerisi anlamna gelir. Ge-limekte olan lkelerde genellikle bu kapasite bulunmamakta-dr. rnein bir lke tm ocuklarnn ilkokula devam etmele-rine imkan salayacak miktarda para alabilir - fakat retmen

eksiklii, okul eksiklii veya zayf idari sistem nedeniyle bu pa-rann ksa vadede harcanmas imkanszdr. lk nce retmenyetitirme, okul yapma ve sistemin verimliliini gelitirme ko-nularnda alma yaplmaldr bu ekilde lkenin zmsemekapasitesi artacaktr.

Hkmetleraras:

AB iinde baz

konular rnein gvenlik ve savunma konular

sadece hkmetleraras anlama ile kararlatrlr (yani ABlkelerinin hkmetleri arasnda anlama) ve Topluluk me-

todu kullanlmaz. Bu hkmetleraras kararlar Avrupa BirliiKonseyinde bakanlar toplantsnda veya en yksek dzeydeAvrupa Devlet ve Hkmet Bakanlar Konseyi olarak toplananAB lkelerinin babakanlar ve/veya cumhurbakanlar tarafn-

dan alnr.Hkmetleraras konferans (HAK):

Avrupa Birlii antlamalarn deitirmek zere AB ye lkele-rinin hkmetlerinin bir araya geldii konferans demektir. 2003ylnda yaplan HAK toplants 2004 ylnda AB Anayasasnnimzalanmasn salad.

Katlm (Katlm Antlamas, katlan lke, vs.):AB balamnda katlm tam olarak bir lkenin AB yeliini ta-nmlayan Katlm Antlamasna resmen imza atmas demektir;


21/28

21

pratik adan birlie girme srecinin ksa ifadesidir. Katlan birlke Kopenhag kriterlerini karlam olan ve Avrupa Birliinegirmek iin mzakereleri tamamlam olan bir aday lkedir.

Kyaslama:Bu kelime bir lkenin, iletmenin, endstrinin vs. dier lkele-re, iletmelere ve endstrilere kyasla ne durumda olduunun

llmesi demektir. Kstas performansn deerlendirileceistandarttr.

Konsey:simlerinde konsey kelimesi geen farkl Avrupa organbulunmaktadr:

Avrupa Devlet ve Hkmet Bakanlar Konseyi

Tm AB lkelerinin devlet ve hkmet bakanlarnn (yanicumhurbakanlar ve/veya babakanlar) ve Avrupa Komisyo-nu Bakannn katld toplantya verilen isimdir. Avrupa Devletve Hkmet Bakanlar Konseyi prensip olarak genel AB politi-kalarn kararlatrmak ve ilerlemeyi gzden geirmek iin yldadrt kez bir araya gelir. Avrupa birliindeki en st dzey politikaoluturma organdr ve bu nedenle toplantlar genellikle zirve

olarak adlandrlr.Avrupa Birlii KonseyiBakanlar Konseyi olarak da bilinen bu kurum tm AB lke-lerinden gelen hkmet bakanlarndan oluur. Konsey ayrntlkararlar almak ve Avrupa kanunlarn geirmek zere dzenliolarak toplanr.

Avrupa KonseyiBu bir AB kurumu deildir. Strazburgda bulunan hkmetleraras bir rgttr ve (dier konularn yan sra) insan haklar-


22/28

22

n korumay, Avrupann kltrel eitliliini desteklemeyi verklk ve hogrszlk gibi sosyal problemlerle mcadeleetmeyi amalar. Avrupa konseyi 1949 ylnda kurulmuturve ilk baarlarndan biri Avrupa nsan Haklar Szlemesininhazrlanmasdr. Vatandalarn szleme kapsamnda haklarnkullanmalarna imkan vermek iin Avrupa nsan Haklar Mah-kemesini kurmutur.

Kopenhag kriterleri:

Haziran 1993de Kopenhagda bir araya gelen AB liderleri her-hangi bir aday lkenin (yukarya baknz) Avrupa Birliine ka-tlmadan nce yerine getirmesi gereken kriter belirledi. Bi-rincisi aday lke demokrasi, hukukun stnl, insan haklarve aznlklara sayg konularn gvence altna alan istikrarl ku-rumlara sahip olmaldr. kincisi alan bir pazar ekonomisinesahip olunmaldr. ncs tm Mktesebat (bkz. Topluluk

Mktesebat) kabul etmeli ve Avrupa Birliinin eitli hedef-lerini desteklemelidir. Ayrca pratikte AB kanunlarn uygulamave ynetme becerisine sahip bir kamu idaresine sahip olmal-dr. AB bir aday lkenin bu kriterleri ne zaman karladna veABnin yeni yeyi kabul etmeye ne zaman hazr olduuna kararverme hakkn sakl tutar.

Nitelikli ounluk oylamas:Pek ok konuda Avrupa Birlii Konseyi kararlarn oylama yo-luyla alr. Her lke nfusunun bykl orannda belli saydaoy kullanabilir. lke bana oy says aadaki gibidir:

Fransa, Almanya, talya ve Birleik Krallk 29

Polonya ve spanya 27

Hollanda 13Belika, ek cumhuriyeti, Yunanistan,Macaristan ve Portekiz

12

Avusturya ve sve 10

Danimarka, Finlandiya, rlanda, Litvanya ve Slovakya 7

K

br

s, Estonya, Letonya, Lksemburg ve Slovenya 4Malta 3

Bir teklifin Konsey tarafndan kabul edilebilmesi iin o yndebir nitelikli ounluk olmak zorundadr. Bu toplam 321 oyunen az 232si anlamna gelir. Ayrca lkelerin de ounluu(baz durumlarda te iki ounluk) lehte olmaldr. Buna ek

olarak bir lke Konseyden lehte olan lkelerin AB toplam n-fusunun en az %62sine karlk geldiinin kontrol edilmesiniisteyebilir.


23/28

23

Oybirlii:Baz konularda kararlar alrken Avrupa Birlii Konseyi oybirliiiinde olmaldr yani tm lkeler ayn fikirde olmaldr. Tek birlke tarafndan dahi olsa herhangi bir fikir ayrl karar engel-leyecektir. Bu durum 25 lkeli bir Birlikte ilerlemeyi oldukazorlatrmaktadr, bu nedenle oybirlii kuralu anda sadecesnma, vergilendirme ile ortak d politika ve gvenlik poli-

tikas gibi hassas alanlarda geerlidir. Pek ok alanda kararlarnitelikli ounluk oylamas ile alnmaktadr.

Topluluk Mktesebat:Franszcas Acquis communautaire olan bu terim AB, oldu-u gibi anlamna gelir baka bir deyile AB lkelerinin pay-lat haklar ve ykmllkler. Mktesebat ABnin tm ant-lamalarn ve kanunlarn, deklarasyonlarn ve kararlarn, ABkonularndaki uluslararas anlamalar ve Adalet Mahkemesi

tarafndan verilmi olan hkmleri ierir. Ayrca Avrupa hk-metlerinin adalet ve iileri alanlarnda ve Ortak D Politikave Gvenlik Politikas konusunda birlikte yrttkleri eylem-leri kapsar. Bu nedenle Mktesebatn kabul edilmesi AByibulduunuz gibi kabul etmeniz demektir. Aday lkeler ancakMktesebat kabul ettikten ve AB kanunlarn kendi ulusalmevzuatlarnn bir paras yaptktan sonra ABye girebilirler.

Zirve:Avrupa Konseyinin toplantlarna bazen Avrupa (veya AB) zir-ve toplantlar denir, zira bu toplantlar ABnin devlet veya h-kmet bakanlarn bir araya getirmektedir. Baz lkeler Baba-kan tarafndan, bazlar Cumhurbakan tarafndan, bazlar daher ikisiyle temsil edilir. Bu o lkelerin Anayasasna baldr.


24/28

24

Adana Ticaret OdasAbidinpaa Cad.No:52 01010 Seyhan, Adana

Tel: 00 90 322 351 39 11Faks: 00 90 322 352 32 [email protected]

Antalya Ticaret ve Sanayi OdasKazm zalp Cad. 2. Sok. No:407040, AntalyaTel: 00 90 242 248 99 00 (605)Faks: 00 90 242 244 27 [email protected] www.atso.org.tr

Bursa Ticaret ve Sanayi OdasOrganize Sanayi BlgesiMavi Cadde, 2. sok. No. 2 BursaTel: 00 90 224 241 57 65Faks: 00 90 224 241 57 [email protected] www.btso.org.tr

Denizli Sanayi OdasAtatrk Bulvar No: 94/3 DenizliTel: 00 90 258 242 10 04

Faks: 00 90 258 263 81 [email protected]

Diyarbakr Ticaret veSanayi OdasAliemiri Cad. Kat. 3, DiyarbakrTel: 00 90 412 228 17 18Faks: 00 90 412 224 45 [email protected]

Edirne Bilgi BrosuHkmet Caddesi Paakaps Gney Kk,22020 EdirneTel: 00 90 432 216 12 77Faks: 00 90 432 216 44 [email protected]

Gaziantep Ticaret Odasncilipnar Mah. 16 No.lu Sok.

27002 ehitkamil, GaziantepTel: 00 90 342 230 61 72Faks: 00 90 342 231 04 [email protected] www.gto.org.tr

zmir, ESIAD (Ege Sanayi veadamlar Dernei)Heris Tower, ehit Fethi Bey Cad.

No.55, K:8, 35210 Pasaport, zmirTel: 00 90 232 483 88 33Faks: 00 90 232 483 35 [email protected]

Kayseri Ticaret OdasTennuri Sok. No:6 KayseriTel: 00 90 352 222 45 28Faks: 00 90 352 232 84 12

[email protected]

Mersin Ticaret OdasAtatrk Caddesi MTSO Hizmet BinasKat 3, MersinTel: 00 90 324 238 95 00Faks: 00 90 324 238 98 [email protected]

Samsun Ticaret ve Sanayi OdasBuday PazarAbbasaa Geidi No:8 SamsunTel: 00 90 362 432 36 26 / 24Faks: 00 90 362 432 90 [email protected]

Trabzon Ticaret ve Sanayi Odas

Pazarkap Mah. Sahil Cad. No:103TrabzonTel: 00 90 462 326 80 70Faks: 00 90 462 321 88 [email protected]

Van Ticaret ve Sanayi OdasCumhuriyet Caddesi Demirciler Sk.Vatso Binas 65100 Van

Tel: 00 90 432 216 12 77Faks: 00 90 432 216 44 [email protected]

Daha fazla bilgi iin:

Avrupa Komisyonu Trkiye DelegasyonuUur Mumcu Cad. No: 88 GOP, 06700 - AnkaraTel: 00 90 312 459 87 00 Faks: 00 90 312 446 91 [email protected] www.avrupa.info.tr

AB Bilgi MerkeziMete Cad. Park Apt. No: 30/32 - Taksim, stanbulTel: 00 90 212 244 89 29 Faks: 00 90 212 244 89 [email protected]

Avrupa Birlii Genel Sekreterlii (ABGS)

Eskiehir Yolu 9.Km. 06800 - AnkaraTelefon: 00 90 312 2857720 Faks: 00 90 312 [email protected] www.abgs.gov.tr

Avrupa Birlii Yerel Bilgi A


25/28

Sunu ......................................................................................1

AB: nedir ve nasl alr? ......................................................... 2

AB ve genilemenin ksa bir tarihi .............................................4

Trkiyenin AB ile olan ilikileri .................................................. 6

Trkiyenin katlm mzakereleri: sre nasl ilemektedir?..........8

Bu mzakereler ne hakkndadr?

Topluluk Mktesebatnedir ve neler mzakere edilebilir?

Ne kadar srecek?

Mzakere srecindeki aktrler kimlerdir?

Tarama nedir?

Blmlerin almas ve kapatlmas ne demektir?

Srecin sonu

Mzakereler ne kadar hzl ilerler?

Ksa Eurojargon szl ....................................................... 19

indekiler


26/28

Avrupa Komisyonu Trkiye DelegasyonuUur Mumcu Cad. No: 88 GOP, 06700-AnkaraTel: 00 90 312 459 87 00Faks: 00 90 312 446 91 [email protected]

AB Bilgi MerkeziMete Cad. Park Apt. No: 30-32Taksim, stanbulTel: 00 90 212 244 89 29Faks: 00 90 212 244 89 [email protected]


27/28

TRKYE N AB YELKMZAKERELER SRECTRKYE N AB YELKMZAKERELER SREC


28/28

Yasal Uyar

:Bu yayn ile Trkiyenin Avrupa Birliine Katlm Mzakereleri sre-cinin aklanmas amalanmtr. Yer alan bilgiler hibir resmi sz-lemenin, anlamann veya raporun yerine gemez ya da ieriinideitirmez.

Telif Hakk Uyars:

Avrupa Topluluklar, 2006Avrupa Topluluklar ve kaynan adna uygun ekilde yer verilmesikouluyla aksi belirtilmedii srece ticari ama gtmeden datm

TÜRKİYE İÇİN AB ÜYELİK MÜZAKERELERİ SÜRECİ

Documents

Transcript of TÜRKİYE İÇİN AB ÜYELİK MÜZAKERELERİ SÜRECİ