Ahenk; uyum demektir. Şiirde ahenk ise, birbiriyle uyumlu seslerin, belli bir ritimle bir arada bulunmasıyla sağlanır. Şiirde ahengi sağlayan ses ve ritim unsurları şunlardır:- Kafiye (uyak) ve redif,- Aliterasyon ve Asonans,- Ölçü

Bizim elde bahar olur, yaz olur.Göller dolu ördek olur, kaz olur.Sevgi arasında yüz bin naz olur.Suçumu bağışla, ben sana kurban.

Ercişli Emrah

Mısra sonlarında yazılışları, okunuşları, anlamları ve görevleri aynı olan eklerin, kelime ve kelime gruplarının tekrar edilmesine "redif" denir.

Mısra sonlarındaki yazılışları ve okunuşları aynı, anlamları ve görevleri farklı kelimelerin, eklerin benzerliğine kafiye denir.

Kafiye çeşitleri; - Yarım uyak - Tam uyak - Zengin uyak - Cinaslı Uyak

Yarım Kafiye: Mısra sonunda tek sesin benzeşmesiyle oluşur.

‘‘Dinle şu yüreğim ne söyler,Hep seni sevdim, ey yar!’’

- Tam Kafiye: Mısra sonunda iki sesin benzeşmesiyle oluşur.

Örnek; Bu rüzgâr her vakit böyle esmeyecek,Gökte bulut, suda yelken, dalda çiçek.

Zengin Kafiye: Mısra sonunda üç veya daha fazla sesin benzeşmesiyle oluşur.

Örnek: Bastığın yerleri “toprak!” diyerek geçme, tanı:Düşün altındaki binlerce kefensiz yatanı.

Cinaslı uyak: Dize sonlarında yazılışları ve söylenişleri aynı, anlamlarıayrı (farklı) olan sözcüklerle yapılan kafiyeye cinaslı kafiye denir. Cinaslı kafiye, özellikle cinaslı mânilerde kullanılır.

Örnek:

Niçin kondun a bülbülKapımdaki asmayaBen yârimden ayrılmamGötürseler asmaya

Mısra içinde aynı veya yakın ünlü seslerin sıkça tekrarlanması ile sağlanan ahenktir.

Neysen sen, nefes sen, neylersin neyiNeyzensen, nefessen, neylersin neyi

Ziya Osman Saba

Mısra içinde aynı veya birbirine benzer ünsüz seslerin çokça tekrarlanmasıyla oluşur.

Karşı yatan karlı kara dağlar karayıptır, otu bitmez. Dede Korkut

Mısralarda kullanılan ses değerleri veya hece sayısının tüm mısralarda eşit olmasıyla sağlanan uyuma ölçü denir. Türk edebiyatında üç çeşit ölçü kullanılmıştır:- Aruz ölçüsü,- Hece ölçüsü,- Serbest ölçü.

- Aruz Ölçüsü: Divan (Klasik) edebiyatı döneminde kullanılan ve bize Araplardan geçmiş bir ölçü sistemidir. Mısralardaki hecelerin açık veya kapalı olmasına dayanır. Açık hece; sesli (ünlü) harfle biten hecelerdir ve aruz çözümlemesinde “ . ” (nokta) ile gösterilir. Kapalı hece ise; sessiz (ünsüz) harfle veya uzun ünlülerle (â, î, û) biten hecelerdir ve aruz çözümlemesinde “ _ ” (çizgi) ile gösterilir. Aruz ölçüsünde belli kalıplar vardır ve şairler şiirlerini bu kalıplara göre yazarlar. Bu kalıplarda hangi hecenin açık, hangisinin kapalı olacağı bellidir.

-Hece Ölçüsü: Mısralardaki hece sayılarının eşit olmasına dayanan bir ölçü sistemidir. Türk edebiyatın asıl ölçü sistemi hece ölçüsüdür ve en eski zamanlardan beri halk edebiyatında kullanılır. Hece ölçüsünde de kalıplar vardır; 7’li, 8’li, 11’li, 15’li gibi. Bu kalıpların bazıları duraklı olabilir; 4+3=7’li, 4+4=8’li gibi. Durak, şiir okunurken “sus” payının olduğu, nefes alınması gereken yerlerdir; tıpkı bir düzyazıda virgüllerde duraksadığımız gibi, şiirde de bu noktalarda duraksarız. Bu durakları şiirin ölçüsünü çözümleyerek bulabiliriz.

Ben yitirdim ben ararım yar benimdir kime neHece sayısı: 15Kah girerim öz bağıma gül dererim kime neHece sayısı: 15Kah giderim medreseye ders okurum Hak içinHece sayısı: 15Kah giderim meyhaneye dem çekerim kime neHece sayısı: 15

15’li hece ölçüsü ile yazılmıştır.

 Serbest Ölçü: Serbest ölçüde ise, diğer ölçü sistemlerindeki kurallar yoktur. Hecelerin açık veya kapalı olmasına ya da sayılarına bakmaksızın şairin tamamen kendi üslubuna göre yazmasıdır. Serbest ölçü, Türk şiirinde 1940’lardan sonra Orhan Veli KANIK ile yaygınlaşmaya başlamıştır. Günümüzde yazılan şiirlerin çoğu serbest ölçüde yazılmaktadır.

İki rayı gibiyizbir tren yolununyakın olmasıneyi değiştirirson istasyonunSunay AKIN

Mısraların son seslerine bakılarak bir dörtlüğün kafiye düzeni çıkarılır. Kafiye düzenlerinin, mısralarının son seslerindeki düzene göre çeşitleri vardır;

1.Düz Kafiye: "aaab’’, ‘’aaaa’’, ‘’aabb’’ vb. olmalıdır.

İftardan önce gittim Atik-Valde semtine aKaç defa geçtiğim bu sokaklar, bugün yine, aSessizdiler, Fakat Ramazan maneviyeti b Bir tatlı intizara çevirmiş sûkuneti b

2.Çapraz Kafiye: "a b a b“ diziliminde olmalıdır.

Hayran olarak bakarsınız da aHülyanızı fetheder bu hali bBeş yüz sene sonra karşınızda aİstanbul fethinin hayali. b

3.Sarma Kafiye: "a b b a" diziliminde olmalıdır.

İhtiyar, elini bağrına soktu, aDedi ki: “İstanbul muhasarası bBaşlarken aldığım gaza yarası bİçinden çektiğim bu oktu. a