ناوەرۆک سیماى تر وسکه .... 1

راپۆرت ...... 5-3

سیاسى ...... 8-6

ریپۆرتاژ ..... 12-9

بیر وڕا ..... 22-14

سه رگوزه شته.....24-23

لێکۆڵینه وه .... 27-25

هونه ر .........31-28

کۆمه اڵیه تى .... 37-32

هه مه ڕه نگ .... 40-38

1

تر وسکه گۆڤارێکى رۆشنبیرى تایبه ت به ژنانه هەموو 15ی مانگێک ده رده چێت

ژنێکى هۆشیار و رێکخستوو، کۆمه ڵگایه کى دیموکرات

خا وه نى ئیمتیاز: ئه ستێره عه بد ولجه بارسه رنووسه ر: رابیعه قاسمچاپ: چاپخانه ى که مال

ژماره 107 15- 2-2012 یه کشه ممه

تيراژ 1000

ژماره ى متمانه ى سه ندیکاى رۆژنامه نو وسانى کوردستان: 241

سه رجه م ئه و وتار و دید و بۆچوونانه ى له تر وسکه دا باڵ وده بێته وه ، نو وسه ر خۆى به رپرسیاره

www.truskajin@hotmail. :ئیمه یلcom

www.truskapress :سایت

2

تروسکه‌ رۆژنامه‌ى‌ له‌ته‌مه‌نى‌ کوورته‌یه‌ک‌

له زۆر هه رچه نده گۆڤاره کان 1991ڕۆژنامه و ساڵى ئازارى ڕاپه ڕینى دواى له به ره و له سه ر زۆریان کاریگه رییه کى به اڵم هه بووبێت، که مکورتیشیان الیه ندا به تایبه ت ڕۆژنامه کانى به تایبه تى هه بووه ، کوردیدا کۆمه ڵگاى پێشبردنى نه یانتوانیوه ژناندا له بوارى هه رچه نده ژنان ڕۆژنامه کانى له به شێک ژنان، یانیش ماونه ته وه ، حزبایه تى بیرۆکه ى کاریگه رى له ژێر هه میشه وه اڵم، ببنه به اڵم کااڵ، کردۆته گۆڤاره کانیان ڕۆژنامه و فرۆشتنى بۆ ژنیان جه سته ى عه قڵیه ت و به توانیویانه به رز ئاستێکى تا ژنانیه کان ڕۆژنامه له به شێک تروسکایى که ژنانه ى ئه و بۆ چرایه ک ببنه خۆیانه وه ژنانه ى بیرۆکه ى ژنان و پێشبردنى به ره و له هه روه ها زه وه تکراوه ، لێ ئیراده یان ئازادى و

هه بووه . کاریگه یان ڕۆڵێکى هۆشیارکردنه وه یاندا ده مه وێت تروسکه دا گۆڤارى سیمان جارى له یه که مین ئازیز خوێنه رانى شاد تروسکه رۆژنامه ى ته مه نى دیدى به خۆشه ویست ئێوه ى تر جارێکی تروسکه ڕۆژنامه ى گۆڤارى کردنه هۆکارى به ئێوه هه روه ها بکه مه وه ، بناسێنم، که ڕۆژنامه ى تروسکه ش یه کێک بوو له و ڕۆژنامه ژنانیانه ى ڕۆڵێکى

ژنان. کردنى په روه رده پێشبردن و له به ره و هه بووه به رچاوى کاریگه رو رۆژنامه ى به ناوى که رکوک له شارى دا له ساڵى2002 تروسکه ڕۆژنامه ى دیموکرات( کۆمه ڵگایه تى رێکخستوو هۆشیاروو )ژنێکى به ردوشمى رۆشنایى دا ساڵه یى سێ له ته مه نى رۆشنایى ڕۆژنامه ى چاپکردووه ، به ده ستى ژنانى به تایبه تى کردووه کوردستان باشوورى به ژنانى زۆرى خزمه تێکى ته مه نى به درێژه ى تروسکه رۆژنامه ى به ناوى له دواییدا که رکوک، شارى خۆشه ویستى به رزدا ئاستێکى له به تایبه تى ڕاگه یاندنیدا له بوارى داوه سلێمانى شارى له تروسکه ڕۆژنامه ى به ناوى دواتر هه بووه ، بۆى ژنان به تایبه تى ژنانه وه ، له باره ى لێکۆڵینه وه کانى له به دوادچوون و بووه به ردوام زاستى و هه مه ڕنگ، ڕاپۆرت، کۆمه اڵیه تى، سیاسى، وه ک الپه ره کانى که کاریان فیدایانه زۆر به ڕۆحێکى ڕۆژنامه ی ئه و کارمه ندانى هه واڵ، ڕیپۆرتاژو هه واڵ و که چه مکه ى ئه و کاریگه رى ژێر نه که توونه ته کاتێک هیچ کردووه و بکه ن، بۆ به دواداچوونى باڵوکردنه وه بۆ ته نها ژنانه وه له باره ى زانیارى ئه و هه واڵه کان و ڕۆماڵکردنى له گه ڵ داوه هه وڵیان الیه که وه له هه موو به ڵکو کردووه ، مامه ڵه یان به هه ستیارییه وه ده نێرن بۆیان ژنان که بۆچوونانه ى پیاو به قه ڵه مى نه داوه رێگه ى شێوه یه ک به هێچ تروسکه ڕۆژنامه ى هه روه ها

ژن. که سایه تى سه ر هێرشبکرێته تروسکه دا ڕۆژنامه ى له نوسه رو تروسکه ڕۆژنامه ى بووه ژنان ته واوى سه رنجى جێگه ى ئه وه ى له هه موو ژماره یه کدا کارمه نده کانى هه موویان ژنان و کچان بوون، هه وڵیانداوه

بکات. ژنان ئه ندێشاکانى کێشه و له گوزاره بتوانێت ژن قه ڵه مى ته نها نوسه ران و ته واوى بۆچوونى له سه ر 2012 ساڵى ئێستا که ئه وه دواى بوارى به حزمه تکردن زیاتر بۆ تروسکه ، ڕۆژنامه ى خوێنه رانى کارمه ندان و هۆشیاکردنه وه ى په روه رده و به دان بره و زیاتر بۆ ژنانه ، ئازادو ڕاگه یاندنى کۆمه اڵیه تى و سیاسى و کێشه ئه و ته واوى بۆ وه اڵم بینه تابتوانیت ژنان، که بڕیارماندا ده بینه وه ، ڕووبه ڕووى ژنان ئێمه ى که ڕه گه زییانه ى جارێک مانگ پانزه ى هه ر واتا مانگانه ، گۆڤارێکى بکه ینه ڕۆژنامه که مان هه روه ها ئازیزه وه . خوێنه رانى ئێوه ى دیدى به ر ده که وێته تروسکه گۆڤارى کۆمه اڵیه تى، سیاسى، ترسکه ، )سیماى به شانه له و بریتیه گۆڤاره که مان

ڕاپۆرت(. گه نجان، هه مه ڕه نگ، ڕیپۆرتاژ، هه مه ڕه نگ، بیروڕا، ئه وانه ى هه موو که سایه تى و ڕۆشنبیرو ژنانى ئێوه ى هیوادارین خۆشه ویستان له خاوه ندارى یینه ، مێ ڕاگه یاندنى دنیایى ئاواکردنى له ڕه نجن خاوه ن به تایبه ت لێکۆڵینه وه ى هه وڵ و نوسین و به ناردنى بکه ن و تروسکه گۆڤارى

بکه ن. ده وڵه مه ند گۆڤاره که مان ژنان

ن/‌دیمه‌ن‌رانیه‌یى

سیماى‌تروسکه‌

3

کۆکردنه وه ى ناوه ندێکى وه ک زانکۆ مێژوویکى زانیارى خشینى به زانست و کۆنى هه یه ، به درێژایی مێژووى مرۆڤایه تى گه وره تر ناوه ندێکى وه ک ده بێت، بوونى که سانى برواى به به اڵم قوتابخانه کان، له له وێنه ى که ئه وه نییه زانکۆ زانکۆ، نێو هه یه تر که سانى هه یه ، ئێمه دا ئایدیه ى تر. ناوێکه و هیچى ته نها زانکۆ وایه پێیان چه مک کۆمه ڵێک پێناسه ى له زانکۆ بۆیه الدراوه ، خۆى سه ره کى ماناى له له م هه یه ، راستکردنه وه ى به پێوستى به هه ڵه هه یه شت کۆمه ڵێک ناوه نده له مانه یه کێکیش که به کارده هێنرێن، لێدانى به کۆمه ڵ ئه مرۆ له زانکۆکانى هه رێم کاریگه رى دیارده به بوون دیارده ، بۆته مه عریفه ى له سه ر هه یه ، زۆرى نه رێنى نه ته وه یه ک، مه عریفه ى کۆى پاشان تاک و له شته کانى هه موو به نه ته وه یه ک دواجار له خێرا له سه رده مى پێشکه وتن ره وتى مردنى زوو زۆر و شته کان بوونى دایک دروستبوونى ده که وێت، دوا شته کان له ئه مرۆ زانست له راکردن له جۆریک بێگومان زۆرینه ، شتێکى بۆته زانکۆکان وایکردوه هه یه هۆى کۆمه لێک ئه مه ش کۆمه ڵ به لێدانى بۆ هه وڵ زانکۆ له تاک دامه زراوه که و نرخى وه ک)نه زانینى به رێت نه بوون و یاخود تێدا، خوێندن پرۆسه ى ئه و بۆ تاکه کان ویستى حه زو الوازى هه ر ده یخوێنن، بۆ ئێستا خوێندنه ى ره به بێ عێراقى کۆنى سیسته مى له سه ر چاوکردنى تواناو حه زى ئه و که سه بۆ ئه م

خوێندنه .به بریارێکى 2009 ساڵى له سۆران ناوى به زانکۆ خاوه نى به بوو گشتى کۆلێژو چه ندین له خۆى سۆران، زانکۆى ئاداب، )فاکه لتى گرته وه په یمانگا وه رزش( بنیات، زانست، یاسا، فاکه لتى په یمانگاى ته کنیکى و په یمانگاى هه روه ها

کۆمپیۆته ر.حوسین یاریده ده ر)د.عبدولله پرۆفیسۆرى زانکۆى ئادابى فاکه لتى ڕاگرى ره سول( سۆران له باره ى لێدانى به کۆمه ڵ له زانکۆ گۆڤاره که مان بۆ شێوه یه به م سۆران ى به کۆمه ڵى لێدانى راستیدا له دوا: گشتى و به عێراقدا له زانکۆ قوتابیانى دیارده یه کى تایبه تى به کوردستان له

تازه نیه و له حه فتاو هه شتاکاندا که ئێمه له به ر دوان یان ڕۆژێک بوین، به غدا زانکۆى به تایبه تى جه ژنه کان دواى جه ژنه کان و له تر پارێزگایه کى له قوتابیانه ى ئه و جێده هێشت و خوێندنیان هۆڵه کانى بوون، هۆله کانى به اڵم نه ده کرد، ده وامیان زۆر نه ده بون، چۆل ته واو به خوێندن دواى کوردستان هه رێمى له به داخه وه زیادى ڕووى زۆر ڕاده یه کى تا ڕاپه رین ده رچوه ، ئاساییه کان پێوه ره له کرده وه و هه رچه نده ڕێژه ى ئه م دیارده له زانکۆیه ک بۆ کۆلێژیک له ترو زانکۆیه کى بۆ زانستى به شێکى له ته نانه ت تر کۆلێژێکى نه توانراوه به اڵم جیاوازه ، تر بۆبه شێکى

بکرێ. بنه بر شوێنیک%100 هیچ له به کۆمه ڵ لێدانى هۆیه کانى

کۆبونه وه ى ده ڵێت: د.عبدولله هه روه ها ئاریشه ى بونه ته هۆکار کۆمه ڵێک دیارده یه ئه م ته شه نه کردنى و په یدابوون

نه : له مابۆ خوێندن سیسته مى سستى 1-لێڵى و دروستبوونى هۆکارێکى نه هاتن دیارده ى نه ده بوایه یان چونکه دیارده یه ، ئه م هیچ پۆله کان له ئاماده نه بوون هاتن ته نیا نه بوایه و سزایه کى بایه خێک و بۆ بونایه پێوه ر تاقیکردنه وه نمره کانى له سه ر نمره ى ئاماده بون یان ده رچون، کۆشش40%له سه ر نمره ى نمونه بۆ بوایه ، 40%له سه ر ئاماده بون و ده بوایه 20%له سه ر ده بوایه یان بوایه ، کۆتاى تاقیکردنه وه ى له هه ر ئاماده بوون کاتژمێره کانى ژماره ى جێگیرو کاتژمێره ژماره ى بابه تێک ده ستنیشانکراو بن و هه رکاتێ قوتابى توانى )بۆنمونه 240کاتژمێر(له و کاتژمێرانه ئه و هه بێ، ده رچوونى مافى ئاماده ی بابه نه

سێ. یان دو یان بێت به ساڵێک ئینجا له وه سیسته مه که گرفتى 2-ئێستاش له ته نیا)%10( هه یه بۆى قوتابى دایه و له ئه گه ر نه بێ و ئاماده بابه ته کان ته نیا ده که وێ، بابه ته له و تێپه رى راده یه به نه خۆشییک وه ک ناچاربێ، ئه گه ر پسوله ى نه ک پزیشکى لیژنه ى ڕاپۆرتى نووسراوى یان پزییشکێک نۆرینگه ى نه هاتنه که ى ڕێژه ى له وکاته ى نه خۆشخانه . ته نانه ت ،)%15( بۆ به رزده کرێته وه مامۆستاکانیش قوتابى هه ر نه ک ئێستاش جیاتى له نه هاتنه ڕێژه ى ئه م که نازانن له ده سه الته نیه و قوتابى مۆله تى مۆله ته و مۆله تى راگرنیه و به ش مامۆستاو سه رۆک

بدرێ. پێ

به رده وامى چاوپۆشیکردنى به داخه وه -3رێژه ى له زانکۆکان لێژو ده سه التى قوتابیان به خشینى به رده وام نه هاتن و نه هاتن، به هۆى که وتن سزاى له ڕاده یه ک تا پتردیارده که ى ته شه نه ى کردو هه رگیز باوه ره ى ئه و گه یشتونه ته قوتابى بریاره کانى ناکه وێ، بۆنه هاتن به که س هه ره شه و بریاری به ئاگادارکردنه وه ڕاگریه تى که مته رخه مى داده نێن و ترسان قۆرخ خۆیان بۆ باره یه وه له کۆلێژه کانیان

ناده ن. بێ بایه خى ده سته مۆکرده وه و و رێکخراوه کان داخه وه به زۆر 4-زۆر فێرخوازان خوێندکاران و قوتابیان و زۆرنایی)سلبى(و ڕۆلێکى .....هند، دیارده پشتگیریکردنى له هه بوه خراپیان به خشین، بریاره کانى وه ک نایاساییه کانى بریار، نمره ى سێیه م، خولى په رینه وه ، ته نانه ت و..هتد ده رکراوه کان گه رانه وه ى له سه ربه ستێک ببنه ئه وه ى جیاتى له له م دزێوى دیارده ى چه ندین رووى پاساو هێنانه وه ى به پێچه وانه بابه ته ، هۆى بونه پتر قوتابیان له به رگریکردن به کۆمه ڵ و لێدانى دیارده ى ته شه نه کردنى ئه مه ش زانستى، ئاستى هاتنه خواره وه ى گشتى بارودۆخى بۆ ده گه رێته وه هه مووى سیاسیه وه و ڕووى له کوردستان هه رێمى زۆرکردن و له سه ر رێکخراوه کان ملمالنێى برینه کانى خۆیان الیه نگرانى کۆکردنه وه ى

سارێژکردنیان. جیاتى له قولترکردۆته وه به تایبه تى ده سه الت 5-چاوپۆشى به تایبه تى بااڵ خوێندنى وه زاڕه تى فشارى بارى ژێر چونه دیاردانه و له م پێوه ره فه رامۆشکردنى رێکخراوه کان و پێى به بۆنمونه خوێندن، جیهانیه کانى زانستى و جیهانیی رێکخراوى ڕێنماییه کانى قوتابیه ک هه ر رۆشنبیرى)یونسکۆ(ئه گه ر مانگێگ ماوه ى بۆ خوێندن ساڵێکى له ده بێ یان نه کات، ده وام بابه تێک له هه ر تر ساڵێکى بۆ بکا خوێند خستنى داواى بۆ که وتنى فه رمانى به شه له و ده بێ یان

نه هاتنه وه . هۆى به ده ربکرێ زانکۆى ده ڵێت: د.عبدولله دا له کۆتایى مۆدێرنى بناغه یه کى له سه ر سۆران به رده وام دامه زراوه و زانستى ئه کادیمى و هه نکاو ده نێ به ره و پیه نگبون و پێشکه وتن و زانستیه کانى نایاساییو دیارده په یتا په یتا هیواو به ناهێڵێ خوێندن سیسته مى له قوتابیه دوارۆژدا له ئه وه ى ئاراسته ى به وه شانازى سۆران زانکۆى ده رچوکانى

سۆرانن. زانکۆى ده رچوى که بکه ن

لێدانى‌به‌کۆمه‌ڵ)ده‌سته‌‌جه‌معى(کاریگه‌رى‌و‌ده‌رهاوێشته‌کانى

وواڵت ئا:ئه ڤین

تۆرراپ

ئا.دیرسیم‌گه‌رمیانی

4

به تاکه تاک به کۆمه ڵ و لێدانى هه ڵبه ته داده نرێ و دزێو خراپ و دیارده یه کى

بۆیه بکرێ، بنه بر پێوسته رابردوو له سااڵنى ئه گه ر

پاساوێک بیانوو به هه ر نه هاتوه کان بێ

ن و و ا شکر مۆ ا فه رنى ا مد ئه نجان ییا سا یاله گه ڵ ه ، و ا نه کرڵ ئه مسابه هیچ ه یه ک شێوشى پۆ و چاله م ه یه د ر یا دێ کر نابه داد زۆر په روه رى و نى یه کساو سا یا

ئیتررۆژى ده کرێن. پیاده رێنماییه کان به کۆمه ڵ( )لێدانى جیاتى له هاتوه ئه وه جه معى ده سته په ره پێدانى هاوکارى و ڕۆژانه مان و به رنامه ى پیشه و به بکه ین، به ده وام کۆششى هه وڵ و له نه که ین درێغى

واڵتمان. گه ل و خۆمان و پێشخستنى بۆ )هه تا گوتوومانه مێژه وه له هه ڵبه ته دایک باو نازانن دایک باوک و به نه بن تاکو خۆشده وئ؟و خۆیان منداڵى چه نده چه ند مامۆستا نازانن مامۆستا به نه بن

منداڵ و وه ک ده وێت؟.ئێمه خۆش قوتابى شه ى گۆ جگه رن ما خۆا و ا د

بخوێنن، ئاماده بن و ده که ین قوتابیانمان له پابه ندى ده پارێینه وه لێیان ته نانه ت ئه وه ى بۆ بن، خۆیان خوێندنى ده وامى بۆئه وه ى نه پارێنه وه له که س به یانى ئه وان جگه ر ئه م ئه وه یه هیوامان ته نیا نه که ون. و سه رکه وتوو خۆشه ویستانه مان گۆشه

ببینین. پایه دار فلکه لتى خوێندکارى هه روه ها لێدانى له باره ى نه بى روخسار ئاداب گووتى: جه معى( )ده سته به کۆمه ڵى

نادروسته و دیارده یه کى دیارده یه ئه م ترى ده رهاوێشته ى به والوه زیان له ئێستادا له خۆیان قوتابیان نییه ، دوا له به اڵم ناکه ن، زیانى به هه ست هه ست ده ده ن و گه وره باجى خۆیان رۆژ

ده که ن. ناڕاستیه به م قوتابێکى وه ک چۆمانى چاوه ڕێ دوتر قسه کانى به ده ستى وته یه به م زانکۆ وه ک خوێندن )ئێستا له باره ى کرد لێ سودى له ده ستدا، وایه به فر کڵۆ رون(، ئاو..ژول به ده بێت نابینى زانکۆکانى له ئه مرۆ ئه مه ى بێگومان دیارده ، بۆته ده بینرێت کوردستان له خراپ شتێکى دیارده به بوون بۆ واى که ، والته گرنگى شوێنیکى ده چم ئه م شوێنه هه م واڵتانى دنیا واڵتى داڕێژى به رنامه چۆنیه تى بواره کان، هه موو له ده کرێت، تێدا کۆمه ڵێک ئێمه ش له هه رێمى ئیتر زانکۆکان له ناشیرین وێنه ى ئه وانه ى ده ره وه ى بۆ ده گوازرێته وه زانکۆ، بۆیه زانکۆ وه ک خۆى ئه مرۆ بێوستى نه ته وه ئه وه ى نه بۆته بێت باش واڵتێک هه ر پێیه ، دروستکردن، بۆ ئاوا خودا نییه ئه وه خوێندنیه تى ناوه نده کانى ئه وه به ڵکو وا ناوى له نێو والتان ده رکرده وه ، بۆیه وه رگرتنى له بااڵ خویندنى هیوادارم پرسگه ى تاکو شوێنه کانى له قوتابى تا بکاته وه پاکیان بکۆڕێت و کۆلێژه کان

بێت. دروست زانستى ئاشتبونه وه ى

ساڵى‌رابردوو‌)318(حاڵه‌تى‌توندووتیژى‌به‌رامبه‌ر‌ژنان‌له‌‌ناوچه‌ى‌گه‌رمیان‌رویان‌داوه‌

س���اڵى 2011 س���اڵى کوش���تنى ژنان بوو ل���ه گه رمی���ان

رۆژى س���ێ شه مه به روارى 2012/1/31 توندووتیژى به دواداچونی به رێوبه رایه تى ئافره تان له کتێب خانه ى گش���تى دژ به رۆژنامه وان���ى به لێدوانێک���ی ک���ه الر ئامارى تووندووتیژی دژ به ژنانی س���اڵى که راگه یاند ناوچه ک���ه دا له رابردوویان تێیدا ئاش���کراکرا له زۆر الیه نه وه ئاستى له له س���ه ر ژن توندوتیژى به ڕێوه بردنى

به رزبۆته وه به چاو س���اڵى 2010وه .به پێ���ى لێدوانه ک���ه له س���اڵى 2011 دا ل���ه هه ندێک الیه ن���دا توندووتیژى که مى

و روداوه کانى خۆکوژتن ب���ه اڵم کردووه خۆس���ۆتاندن ل���ه هه رێمه ک���ه دا زیادیان ک���ردووه ب���ه و پێی���ه )318(حاڵه ت���ى

توندووتی���ژى روی���ان داوه .ئه م 328 حاڵه ته ش له م ریزه رووداوانه پێکهات���ووه : حاڵه تی کوش���تن )5( ژن ، حاڵه ت���ی خۆکوش���تن)6(ژن، حاڵه تی س���ووتانى نادی���ار)23( ژن، حاڵه ت���ی حاڵه ت���ی ژن، )7( خۆس���ووتاندن حاڵه ت���ی ، ژن )102( ئه ش���که نجه دان حاڵه ت���ی ژن، )174( س���کااڵکردن

توندووتیژی سێکس���ى )1( ژن.جێگ���ه ى ئاماژه پێدانه به رێوبه رایه تیه که چاره س���ه رکردنى چۆنیه تى به ئامه ژه ی ج���ار زۆر وت���ى: ک���ردو کێش���ه کانى عه ش���ایه رى به رێگ���ه ى کێش���ه کان زۆرج���ار هه ت���ا ده ک���ه ن و چاره س���ه ر

کێش���ه کان ته داخولى ناتوانی���ن ئێم���ه بۆ گه رانده وه هۆکاره که یش���ى بکه ی���ن. ئه مه ناوچه ک���ه دا. له ژنان ناوش���یارى }2{به ڕێوه به رایه تی ک���ه کاتێکدایه ل���ه به ئافره تان دژ وندووتیژی به دواداچونی ل���ه گه رمیان���دا هه یه ئه مه ی���ش ژنان و کردووه ، نیگه ران ژنان���ى رێکخراوه کانى پێی���ان هه رێمه ک���ه ژنان���ى چونک���ه ناوچه یه کى گه رمی���ان ناوچ���ه ى وای���ه به ڕێوه به رایه تى بنک���ه ى دوو گه وره یه و به دواداچون���ى توندوتی���ژى دژى ژن���ان که م���ه . ژنانى ناوچه ک���ه ده ڵێن: ده بێت ژن���ان ل���ه خانه قین و کف���رى و دووز و رزگارى هه م���وو کێش���ه کانیان بێن���ن بۆ که الر، ژنانیش تا بگه نه که الر ئه وه یان ده کوژرێن ی���ان بنه ماڵه کانیان ده یاگرن. بۆی���ه ژنان داوا ده ک���ه ن به زوترین کات

تراپۆر

5

پێویس���ته له هه م���وو ئه وجێگایان���ه ئه و به ڕێوبه رایه تی���ه هه بێ���ت تاک���و بتوانن ژن���ان کێش���ه کانی کات به زوتری���ن

چاره س���ه ر بکه ن له ده ڤه رى گه رمیان.ڕاگه یاندنیه ک���ه لێدوان���ه له گ���ه ڵ

خه اڵت���ى ناوب���ارو به ڕێوه به رایه ت���ى ژنێکى چه ن���د به پێش���که ش ڕێزلێنانى چاالک���ى هه رێمه که کرد که بریتیبون له ڕوناک خان، به ڕێز په خشان، ئه ندامانى ئازیدیخ���وازى ژنان���ى ئه نجومه ت���ى کوردس���تان نه جیبه عومه ر و تارا حسێن و زۆزان ئه حمه د و زه ین���ه ب گه رمیانى.رای���دى می���رزا، محه م���ه د عه دن���ان پۆلی���س و به رێوه به رى به ڕێوه به رایه تى ژنان به دژ توندوتیژى به دواداچوونى ل���ه س���نورى گه رمیان ل���ه لێدوانێکى تایبه تی���دا بۆ گۆڤاره که مان به م جۆره

وه اڵمى پرس���یاره کانمانى دایه وه :هه رێمه که تان���دا ل���ه تروس���که : چه ن���ده ڕێژه ى توندوتی���ژى ڕووى له چ له کوش���تن کردووه ؟ به رزبوونه وه

ئاس���تێکدایه ؟ هۆکاره کانى چییه ؟ئێم���ه ئه گ���ه ر محه مم���ه د: عه دن���ان کوش���تنى به گش���تى داب���ه ش بکه ی���ن دوو ج���ۆره ، کوش���تنمان هه ی���ه و خۆ کوشتنیش���مان هه یه ، سوتانمان هه یه و خۆسوتاندنیش���مان هه ی���ه ، حاڵه ت���ى ب���ۆ هه وڵ���دان هه ی���ه ئینتیحارم���ان ئنتیح���ار هه یه ، دیاره ئه مه هانده رێک له هۆکاره کانیشى پش���تیه وه یه تى. له چه ن���د هۆکارێکدا خ���ۆى ده گرێته وه ، یه ک: ئه و عاده تان���ه ن له ناو خێزاندا

هه ن که زیاتر باوک یان برا یان دایک زۆر گرنگى به ڕه گ���ه زى نێر ده دات ئه مه ش نیگه رانیه کى ک���چ توش���ى واى کردووه ده رون���ى زۆر گ���ه وره ده بێ���ت. وه کچ مافێکى سروشتى خۆیه تى که بچێته به ر خوێندن که چى زۆر ج���ار له کۆمه ڵگاى ئێمه دا مه حروم���ه له خوێندن. هه روه ها ده رامه ت و وه ک هه یه تریشمان هۆکارى ک���ه هۆکارێکه و ئاب���وورى خێزان بارى لێبکه وێته وه . توندوتی���ژى کردووه واى حاڵه تێکم���ان هه یه که ئێس���تا له ناوى چین���ى خوێندکاران���دا هه ی���ه ئه وه ی���ه ک���ه زۆرج���ار کچێ���ک ل���ه قۆناغێک له ئه گه ر ده بینیت قۆناغه کان���ى خوێن���دن ده رنه چێ���ت له ب���ه ر تان���ه ى کۆمه ڵگا و خۆى خوێن���دن له دابڕاندن���ى ترس���ى ده کوژێ���ت و په نا ده داته به خۆکوش���تن ک���ه ئه م���ه حاڵه تێک���ى زۆر خراپ���ه له

ناوچه که مان���دا دوب���اره ده بێت���ه وه .به رزبون���ه وه ى ئاس���تى تروس���که : توندوتی���ژى ب���ه به راورد به س���ااڵنى

رابردوو له چ ئاس���تێکدا ده بینن؟ڕامانگه یاندوون ئاماران���ه ى ئ���ه م �������هه م���وو جۆره کانى توندوتیژى تێدایه که حاڵه تى کوش���تنمان هه یه خۆکوش���تن، خۆس���وتان، س���وتان، خن���کان، ده رمانخ���واردن، هه ڕه ش���ه ، لێ���دان، کوش���تن، خۆ هه وڵى هه ڵخه ڵه تان���دن، هه وڵى کوش���تن، ڕفاندن، بێزارکردن به ڕێگرتن پێک���ردن، موباین، س���وکایه تى له ش���وکردن، بێزارک���ردن، زه وتکردنى منداڵ، به دڕه وش���تى و له باربردنیش���مان هه ی���ه . تا ڕاده ی���ه ک به چ���او پاره وه کردووه ، زی���ادى هه ندێک حاڵه ت���ه کان توندوتیژیش هه ندێک حاڵه ت���ى ل���ه که ب���ه ره و که مبون���ه وه ده چێت ب���ۆ نمونه ئه گه ر بێینه س���ه ر س���کااڵ گش���تیه کان

ده بینی���ن ڕێژه ک���ه ى زی���اده ه���ۆکارى قس���ه ى مرۆڤ ئه گه ر زیادبوونه ش ئه م تاکى ب���ۆ ب���کات ده گه ڕێته وه له س���ه ر واتا ئه گه ر ئافره ت که هۆشیار بۆته وه ، پێ���ش کردنه وه ى ئه م به ڕێوه به رایه تیه ى ئێم���ه ی���ان پێ���ش چه ند س���اڵێک ژن ئ���ه و توان���ا و تاقه ته ى نه ب���وو یان ئه و له گیانیدا نه بوو که ش���کاندنى ترس���ه ل���ه ماڵ���ه وه س���وکایه تى پێبک���ه ن یان ته عداى لێبکه ن ی���ان هه ر توندوتیژیه ک به رامبه رى بکرێ���ت له الیه ن باوکه وه بێت ی���ان دایکه وه بێ���ت یان مێ���رد ده بێت ی���ان هه رکه س���ێکى تر له ن���او خێزاندا تواناى ئه وه ى نه بوو بچێت سکااڵ تۆمار بکات ئێس���تا به خۆش���حاڵیه وه به هۆى ئێمه و به ڕێوه به رایه تیه که ى کردن���ه وه ى ده رچونى یاس���اى پێویست، ژنان سکااڵ

تۆمار ده که ن و له که س���یش ناترس���ن.ئاماری توندوتیژی باسه ڕێژه ی شایه نى دژ به ژن���ان له س���اڵی }2008 ،2009 ،

} 2011 ، 2010 )245( له گه رمی���ان )2008( له س���اڵی حاڵه ت���ی توندوتی���ژی تۆم���ار کراوه به

هه م���وو جۆره کانیی���ه وه . له گه رمی���ان )275( )2009( له س���اڵی حاڵه ت���ی توندوتی���ژی تۆم���ار کراوه به

هه م���وو جۆره کانیی���ه وه . )330( له گه رمی���ان )2010( له س���اڵی حاڵه ت���ی توندوتی���ژی تۆم���ار کراوه به

هه م���وو جۆره کانیی���ه وه .له گه رمی���ان )318( له س���اڵی )2011( حاڵه ت���ی توندوتی���ژی تۆم���ار کراوه به

هه م���وو جۆره کانیی���ه وه .به رێوه به رایه تی ئاماژه پێدان���ه جێ���گای به دژ دوندوتی���ژی به ره نگاربوون���وه ی به بڕیارێک���ی له س���اڵی2008 ئافره ت���ان وه زاره ت���ی ناوخ���ۆی حکومه تی هه رێمی

کوردس���تان دامه زراوه .

ئه م 328 حاڵه ته ش له م ریزه رووداوانه پێکهاتووه :

حاڵه تی کوشتن )5( ژن ، حاڵه تی خۆکوشتن)6(ژن ، حاڵه تی سووتانى

نادیار)23( ژن ، حاڵه تی خۆسووتاندن )7( ژن ،

حاڵه تی ئه شکه نجه دان )102( ژن ، حاڵه تی سکااڵکردن )174( ژن ، حاڵه تی

توندووتیژی سێکسى )1( ژن.

تۆرراپ

6

مانگه کانی وه رزو هه موو چی ئه گه ر خاڵی یه کتری ته واوکه ری وه ک ساڵ باش و الیه نی هه یه و به هێزوالوازیان وه رزی به گشتی به اڵم هه یه ، خراپیان کوردو گه لی بۆ بووه وه رزێک زستان نێگه تیفی ڕۆڵی ئازادیخوازه که ی بزوتنه وه ساردیو به هۆکاری کوردستان گێراوه . پاراستنی هێزی جوغرافیاکه ی. سه ختی ماوه یه دا له و به گشتی پارتیزانه کان گه ل و هه ربۆیه بگه نه ئه نجامه کانیان. نه یانتوانیوه کوردستاندا له سه رده ست ده وڵه تانی له گه له کۆمه و و کۆمه ڵکوژی زۆرترین به تایبه تی ئه نجامداوه سێداره دانیان ئازادیخوازی بزوتنه وه ی شوباتدا له مانگی کوردستاندا له سه رتاسه ری کورد گه لی ساڵی ئه نفال و داوه شه هیدی زۆرترین له مانگی کوردستاندا باشوری له 1988به ڕێوه چوونی پێده کات. ده ست شوباته وه زیندانیکردنی ده ستگیرکردن و گه له کۆمه و شێخ سه عیدی پیران له ساڵی 1925 و ڕێبه ری له ئۆجه الن( )عه بدواڵ به ڕێز کورد گه لی 1999 تاساڵی ئه نجامدراوه . شوباتدا 15ی به پشتیوانی سه رده ست ده وڵه تانی بڕیاری پێیان جیهانی داگیرکه ری ده وڵه تانی شوباتدا مانگی له هه مووساڵێک که وابوو به گه لی خۆیان و جه ژنی بیکه نه ده توانن کوردبڵێن مێژووی ره شتان له سه ر دووباره بێ و کشوماتی به پێویسته ده که ینه وه به اڵم به ڕێوه بچێت. یی چاره بێ و ده نگی ڕێبه ر سه ر گه له کۆمه ی سه ره تای له گه ڵ به ده یان به گشتیو کورد گه لی ئۆجه الن شۆڕشگێڕ په روه رده و نیشتیمان که سانی کورد له نه ته وه ی کوڕان له کچان و ده ره وه ی کوردستان و به شی له هه رچوار هه روه ها ئه وروپا، واڵتی له روسیا و واڵت له نه ته وه کانی تر وه ک که سایه تی عه ره ب و چاالکی قاره مانانه شێوه یه کی به یۆنانی که سایه تیه ئه م ئه نجامدا. گیانبازیان گێڕا رۆڵیان به چاالکیه کانیان مێژوویانه ویژدانیو زهنیو شۆڕشی له ده ستپێکردنی روینه داوه له مێژوودا ئه وه ی ئه خالقیدا ئازادی، به ژیان و واتادان بۆسه رله نوێ پێشکه ش ئازادیان ژیانێکی مانیفه ستۆی ژیانێکی له مردن کرد و و مرۆڤایه تی به وه رچه رخانیان ئاواکرد. کۆتایان بێ ئه نجامدا مرۆڤایه تیدا مێژ ووی له لێ ڕۆژمان ناتوانێت که س به دروشمی گیانبازانه ش له و یه کێک بکات. تاریک مانگی له ره ئووف سیروان هونه رمه ند سلێمانی له شاری دا 1999 ساڵی شوباتی نێوده وڵه تی گه له کۆمه ی بۆشه رمه زارکردنی له ڤیانیش شه هیدی ئه نجامدا. چاالکی

شه وی یه ک له سه ر دووی شوباتی 2006به ڕێبه رایه تیو گرنگی بۆ قوڵ خوێندنه وه ی به گشتیو کورد گه لی ژنان و ئازادی بۆ چاالکی به به تایبه تی کوردستان باشوری له خاوه ندارێتی لوتکه دا له گیانفیدایانه هه موو به وچاالکیه ی کرد. ئۆجه الن ڕێبه ر به ستوه کان و ویژدانه شکاندو بێده نگیه کانی

هه مووڕاچڵه کاند. هه سته سڕکراوه کانی ڕێنمایانه ی هه ڵسه نگاندن و به و ڤیان هه ڤاڵ

که ئاراسته ی هه موو ژنانی کردووه هۆشیاری گه یانده ژنان هه موو له الی ئازادی بۆ ئاستێکی بڵند. ئه م چاالکیه ته نها به ژنانی ژنانی به ڵکو سنوردارنه ماوه ، کورده وه ژنه له ناویاندا هێنایه وه به ئاگا ئه وروپیشی ئه له فته ریا ئه نته رناسیۆنال شۆرشگێری مارسی له مانگی یۆنانیه و به ره چه له ک که گیانبازانه به چاالکیه کی ساڵدا هه مان خیانه تی یۆنان و ده وڵه تی دایه په یامی ئاگرتێبه رداو ئه سینادا له ناوه راستی یۆنانی گه یانده راسته قینه ی ئازادیه کی په یامی قوتابی من ده ڵێت: یۆنان و سه رتاسه ری باشوری له سه رئاستی ڤیانم. هه ڤاڵ داناو زۆری کاریگه ریه کی کوردستاندا ته کانێکی کرد وه های هه وڵدانه ش ئه م ئازادی تێکۆشانی ره وتی دایه گه وره ی له چاره سه رکردنی یه که م جاری بۆ ژنان.

ژنان دیموکراتیه کاندا نه ته وه یه کان و پرسه هه ڵوێستانه ئه م هه بوو، کاریگه ریان رۆڵی هه ڤاڵ چاالکیه ی له تێگه یشتنه واتادان و ده ستکردی سنوری له سه ر که ڤیان له پێناوی ئه نجامدا. باشور باکورو نێوان ده ستکرده کانداو سنوره هه ڵوه شانه وه ی ژنان و ئازادیخوازانه ی په یامی گه یاندنی کورد. گه لی نه ته وه ی یه کێتی ئاواکردنی

له باس خۆیدا له نامه کانی ڤیان هه ڤاڵ ده سه اڵتی کۆمه ڵگاو دیموکراتیزه کردنی ده کات و کوردستان باشوری سیاسی ده سکه وتانه ئه و دیموکراتیه ت بێ ده ڵێت: ئه و وه اڵمدانه وه ی بۆ ناپارێزرێن. 2006 له سااڵنی ڤیان، هه ڤاڵ بانگه وازیه ی جه ماوه ری چاالکی زۆرترین به دواوه پرسه چاره سه رکردنی له پێناوی به ئه نجامدران نه ته وه ییه کان دیموکراتیو ئه وچاالکیانه ی هه تا الوان. پێشه نگایه تی که ساڵی پار له مانگی شوباتدا ئه نجامدران و ئێمه شه هیدکران. تێیدا که س چه ندین هیچ ماڵی موڵکۆ به سه رهه ڵدانانه ئه و جگه داخوازیه کان به ڵکو نابینین، الیه نێک که داخوازی حوکمه ت له هه ڵوه شانه وه ی به اڵم بوو، په رست هه ل الیه نی هه ندێک ره وان و زۆر خه ڵک داخوازیه کانی ته واوی پێویسته به به رده وامی به چاالکی جه ماوه ریو تا بۆبکرێت جددی کاری دیموکراتیانه که گرنگه بڵین لێره دا جێبه جێکردنیان. ئه وشه هیدانه ی هه موو ڤیان و هه ڤاڵ توانیان وه ستانه وه گه له کۆمه له دژی شو وم بێده نگ و له مانگێکی شوبات مانگی سه رهه ڵدان راپه ڕین و سه ر وه رگه رێننه ته واوی نائاسایش نائارامیو بو وبه مانگی ده ست نادیموکرات و ده سه اڵتدارانی دایه په یامی که مانگێک به بوو پۆت و که کالسیکه کانیش ئۆپۆزسیۆنه پارتیه گرێدراوی که ئۆپۆزسێۆنێک هه ر ئه گه ر به جه ماوه ر پشت بێت و ده ره کی هێزی زۆرنزیکه . ئه وانه کۆتای ئه وا نه به ستێت ئه ونه ریته ی ئه مه بڵێم ده مه وێت به ڵێ گه لی ئازادیخوازانه ی بزوتنه وه ی که به رامبه ر له ده کات بۆ ڕێبه رایه تی کورد ته سفیه کاره کاندا هه وڵه شااڵو و هه موو له ژێروه دا وه اڵمدانه وه وه رچه رخان و ده بینین وه ک ئیدی ئه نجامده درێت. سه رهه ڵدان و مانگی بۆته شوبات مانگی مێژووییه کان و که سایه تییه ده رکه وتنی ده بێت هه ربۆیه ناڕه زایه کان ده ربڕنی زۆر خۆمان ژنان کوردو گه لی وه ک ئێمه به خته وه ربزانین که له تێکۆشانداین، چونکه له ئه وه نده ش له تێکۆشاندابین چه نده ئه گه ر خاوه نی ده بینه وه ، نزیک ئازادیه وه شوباتبین مانگی شه هیدانی که سایه تی ئه وا سه رکه وتنی هێڵی ئازادیمان هه ر له

کراوه . گه ره نتی ئێستاوه

شوبات‌مانگێکی‌شوم‌و‌گه‌له‌کۆمه‌یان‌مانگی‌‌راپه‌رین‌و‌ده‌رکه‌وتنی‌که‌سه‌‌مێژوویيه‌کان

ن/نه‌جیبه‌‌عومه‌ر

ئه م که سایه تیه مێژوویانه

به چاالکیه کانیان رۆڵیان گێڕا له ده ستپێکردنی

شۆڕشی زهنی و ویژدانی و ئه خالقیدا

ئه وه ی له مێژوودا روینه داوه بۆسه رله نوێ واتادان به ژیان و ئازادی، مانیفه ستۆی ژیانێکی ئازادیان پێشکه ش به مرۆڤایه تی کرد و و له مردن ژیانێکی بێ

کۆتایان ئاواکرد

سیاسى

7

کۆنفرانسى‌کوردانى‌ڕۆژئاوا‌له‌‌هه‌ولێر‌و‌ئه‌و‌ده‌ستانه‌ى‌له‌‌پشتیه‌وه‌ن

نه ته وه ى یه کێتى نێوان له کورد گه لى ده سه اڵت یه کێتیه کى ڕاته قینه و ده درێت هه وڵ الیه نه کاندا په رستانه ى بۆ پارچه بکرێت و هه میشه وه ک نه ته وه یی یه کێتى ئه وینى له ناوبردنى له هێزانه ى ئه و کورددا گه لى له ناو پارچه پارچه کوردیان گه لى مێژوودا پیالنى چاالکیو که وتونه ته کردووه داناوه و گه له که مان بۆ تۆکمه یان وخر ده یانه وێت هه میشه ش وه ک به اڵم خۆمان جارێکیتر خۆمان به ده ستى ئه م بتوانین ئه وه ى بۆ له ناوبه رین، ڕه وشى پێویسته بناسین باش ڕاستیه کوردستان و ڕۆژئاواى کوردانى ئێستاى مه یدانیانه ى ڕاگه ه یاندیو هێرشه ئه و باش به ڕێوه ده چێت د ی پ له سه ر بۆ خوێندنه وه یه ک هه ڵبسه نگێنین و له بکه ین ڕۆژئاوا کوردانى کۆنفرانسى

هه ولێر.په پێى ئه و زانیاریانه ى پاش کۆنفرانسى له هه ولێر، له رۆژئاوا کوردانى جۆره به م کرانه وه باڵو ڕاگه یاندنه کاندا کراوه : کۆنفرانسه که بۆ ئاماده کارى کوردانی له ده هات پێک کۆنفرانسه که کوردانی نیشتمانی ئه نجومه نی له نزیک )عه بدولحه کیم سه رۆکایه تی به سوریا

دیاره وا پارتین. )11( که به شار( الیه ن له به رنامه یه ک هیچ هێشتا که بۆ نه کراوه ئاشکرا پارتانه وه ئه و سوریا. له کورد کێشه ى چاره سه ى پارتانه له و کامه هیچ هێشتا ته نانه ت

نه به ستووه . کۆنگره یان ئه و )PYD( کۆنفرانسه دا له به اڵم ڕۆژئاواى دانیشتوانى زۆربه ى پارته ى وه ک له گه ڵیدایه ده نگیان کوردستان نه کرابوون، بانگپهێشت پارتێک ئامانجی که ده بێت ئاشکرا لێره ش خه باتێکی که ئه وه یه کۆنفرانسه که هه وڵ به مجۆره و بکرێت راگه یاندنی پارتی الیه نگری جه ماوه ری بده ن و الواز )PYD( دیموکراتیک یه کێتی

بکه ن. کاریگه ری بێ به گوێره ی زانیارییه کان، ئه و که سانه ی هه مویان بوون، کۆنفرانسه که به شداری هه رێمی دیوانی سه رۆکی الیه ن له حسێن(ه وه )فواد کوردستان، بارزانی مه سعود کراون. ده ستنیشان به رهه م کوردستان، هه رێمی سه رۆکی کوردستان، حکومه تی سه رۆکی ساڵح په رله مانی سه رۆکی که رکوکی که مال پارتی پایه داری هه ندێ و کوردستان به شدار تێیدا کوردستان دیموکراتی له که کورد هه ندێ هه روه ها بوون. که سوریا نیشتمانی ئه نجومه نی )ئه سته مبول(ه له ناوه نده که ی

بوون. کونفرانسه ئه م به شداری هاتوچۆی کۆنفرانسه که پێش هه ولێر له سه رنجڕاکێش دیپلۆماسی خالیۆن( )بورهان سه ره تا هه بووه . نیشتمانی ئه نجومه نی سه رۆکی له گه ڵ دامه زرا، له تورکیا سوریا که سه رۆکی ئه سه د(، ریاد )ئازاد تورکیا له که سوریا ئازادی سوپای یه کتر به چاویان بووه ، جێگیر سه رۆکی سه میر، دواتر که وتووه . ئه م )12(ى له لوبنان هێزه کانی هاتوه ته نهێنی به یه که دا مانگی به شار عه بدولحه کیم و هه ولێر سه میردا و خالیۆن بورهان له گه ڵ )14( له کردووه . چاوپێکه وتنیان

)سنرئۆغلو( فه ره یدون مانگدا ى تورکیا ده ره وه ی کاری راوێژکاری له گه ڵ و کوردستان باشوری هاته دا. ئه نجام دیداری هه رێم به رپرسانی دیدارانه دا له و زانیارییه کان، پێی به

‌‌‌‌ن:‌فاتمه‌‌ئه‌حمه‌

ئه م که سایه تیه مێژوویانه

به چاالکیه کانیان رۆڵیان گێڕا له ده ستپێکردنی

شۆڕشی زهنی و ویژدانی و ئه خالقیدا

ئه وه ی له مێژوودا روینه داوه بۆسه رله نوێ واتادان به ژیان و ئازادی، مانیفه ستۆی ژیانێکی ئازادیان پێشکه ش به مرۆڤایه تی کرد و و له مردن ژیانێکی بێ

کۆتايیان ئاواکرد

سىسیا

8

چۆن که کراوه ئه وه له سه ر گفتوگۆ هه بێت هاوبه شیان سیاسه تێکی بتوانن هه رێمی حکومه تی و سوریان بۆ بێت هاوکار ده توانێ چۆن کوردستان

پێناوه دا. له م ئایه بپرسین پێویسته ئێمه لێره دا له ڕۆژئاوا کوردانی کۆنفڕانسکه ی به ڕێز په رشتی به سه ر که هه ولێر سه رۆکی ئاماده بونی به و به رزانی ئه مریکی ئه جندای هه رێم، حکومه تی تورکی بوو؟ یان بۆ یه ک خستنی ماڵی کوردستان؟ ئاوای ڕۆژ له بوو کوردی بانگه شه کان پێچه وانه ی نیام دڵ من ماڵی تێکدانی بۆ تورکییه پڕۆژه یه کی یان ده زانین هه مومان دیاره کوردان. شه ڕێکی له دووهێز که بزانین ده بێت ناوه ناوه ئاستدان به رزه ساردی سێبه ریه کانیانه وه هێزه له ڕێگه ی ئاماژه کان وه ده که ن گه رمیش شه ڕی شه ڕێکی به ره و ناوچه که ده ڵێن پێمان که هێزه دوو ئه م ده به ن. گه رم به سه رکردایه تی ناتۆ له بریتین و ئێران کانی، هاوپه یمانه ئه مه ریکاو هیالله سوریا و ڕوسیا و سین و به ره که ی دوو ئه م له کوێی کورد شیعیه که ی. ئه م له کوێی ده بێت یان جه نهه دایه

جه بهه دابێت؟ دوو کورد ده خوازن به ره دوو هه ر دیاره گومانی ئه مه به کاربهێنن بۆخۆیان ئێران و که یه که م جه بهه ی تێدانیه . ساڵه سه د هاوپه یمانه کانیه تی، تواندنه وه کۆمه ڵکوژى و سیاسه تی درێخیان ده به ن. به ڕێوه مان له سه ر بۆ سیاسه تێک هیچ له نه کردووه دیاره ڕوسیایش وه مان. سڕینه وه خیانه تێکی چ مهابات کۆماری له له ساڵێک پێش ڕه وشی لێکردین. ئاماژه دان به پێویست دیاره و سوریا ئێرانیه کانه گه رای که مالیکیش نابینم باوه ڕی چه ند دیاره دا 140 ماده ی له عه ره ب و ئه گه ر هه یه . کورد مافی به ده که ن ئینکارمان ساڵه 100 تورک به ره ی ئه ی ساڵه . 500 خۆی ئیران له تورکیا؟ ئه مه ریکاو واته دووه ، براوه کانی یه که م جیهانی شه ڕی دوای ئه تا نوێنه ری ئاماده بونی به شه ڕ سه پاندین، به سه را لۆزانیان تورک له کرا یاسایی به کورد نه بونی واته له ساڵی ده وڵه تیه کاندا. نێو ناوه نده که ئێران شای ئه مه ریکاو 1975له شه خسی ئه مڕۆ تورکیای ده که نه ئه یلولدا شۆڕشی و باوک به رزانی ئه ی هێنا. کورد به سه ر چیان دیاره

دوو ئه م له کوێی ده بێت کورد که واته ده بێت کورد وایه پێم من هێزه بێت؟ پڕۆژه ی خاوه ن بێت هه مین سێ هێزی مل له بگرێت وه ر سود بێت و خۆی چونکه هێزه . دوو ئه م مالنێکانی که بزانێ ڕاستیه ئه و به رزانی ده بێت وه ک ئه که په ئه ردۆغان و ئه مه ریکا، گۆڕانکاریه کانی بۆ ده که ن مۆدێل سه یر نایشارنه وه تورکه کانیش ناوچه که . ئاسایشی له سه ر خه ته ره کورد ده ڵێن

تورک. نه ته وه یی له گه له که مان ئاکه په ئه گه ر باشه گوایه قبوڵناکات که باکورى کوردستان موڵکى تورکیان و کوردى که ده وترێت چۆن ناکات؟ قبوڵیان واڵته ن ئه و ده بێت ده کات؟ قبوڵ به رزانی باشورو

ئه مه ریکیه کان و خیانه تی به رزانی ئه مڕۆی بۆ ببینێ ئه زمون وه ک شا ئه و به رزانی ده بێت خۆی. سیاسه تی له سه ر pkk هه تا که بزانێ ڕاستیه وه کو ده کات و لێ ساڵوی تورکیا پێیه ئاوا ڕۆژ له که مان گه له نایکات. تر مه نجه لیقه ی ئه و خه ره مه یان گوناحه هه رێمیه کان جیهانیو هێزه که قه یرانه کانی ناوه ندی سوریای له یه کالیی بۆ خستووه دایان ناوچه که چونکه خۆیان. حساباتی کردنه وه ی زلهێزه کانى هه موو که سه و بێ کورد دژایه تیمان جیهانیش هه رێمه که و ئه و کردنى دۆستایه تى ده که ن و بنگه ى له سه ر گه له که مان بۆ هێزانه ئاڵوگۆڕکردنه پێشکه شکردنمان و کارتێک وه ک ئێمه وه و به خوێنى به رژه وه ندیه کانى بۆ ده هێنن و به کارمان ئه گه ر قوربانى. ده مانکه نه خۆیان pkk تایبه ت به کورد سیاسیه کانی حه کیمانه زۆر YNK PDK و و ئه رمه نیه نوسی چاره نه که ن سیاسه ت یه که م جیهانی جه نگی سه ره تای کانی

ده بێت. نوسمان چاره نه ته وه یی به یه کێتى بازرگانى ئیدى با خه یاڵه ى ئه م نه کرێت و کورده وه گه لى گه لى کورد بۆ خه ڵه تاندنیو سه رله ونوێ له الیه ن نه هێنرێت به کار فرۆشتنه وه ى کورده وه . ده سه اڵتداره کانى سه رکرده ئه خالقى ئه رکێکى وه ک پێویسته ڕێگه نه ده ن هه رێمه که مان سه رۆکانى گه له که مان دوژمنانى چۆن وه ک باشوى 1991 ساڵى ڕاپه ڕینى دواى شه ڕى گۆڕه پانى کرده کورستانیان کوردستانیش ڕۆژئاواى براکوژى، براکوژى شه ڕى گۆڕه پانى نه که نه بهێڵن برایان. ئێمه ى ده ستى به خۆى سیاسى ئیراده ى ئیدى گه ل کوردستان و ڕۆژئاواى له هه ڵبژێرێت به پێى بگرن و گه ل دڵى لێدانى له گوێ هێزه له نێوان شه ڕ دوژمن خواسته کانى کوردستاندا ڕۆژئاواى سیاسیه کانى وه ک مێژوو چونکه گه وره مه که ن به رامبه ر له نابێت ڕابردوو بێ ده نگ گه له که مان که هه اڵنه تان ئه و بۆ به رزانی به ڕێز ده دات. باجه که ى زمنیانا له شه هیدان خوێنی خاتری تورک به باوه ڕ کان به رزانیه خوێنی ئه مه ریکا به مه که ئێران به مه که له گه ڵ سیاسه تیان به ڵکو مه که خۆمه سه رنجی ته نها ئه مانه بکه .

شه هید. برا دوو کی هاواڵتیه وه ک

ده بێت به رزانی خیانه تی ئه مه ریکیه کان و شا وه ک ئه زمون ببینێ بۆ ئه مڕۆی سیاسه تی

خۆی. ده بێت به رزانی ئه و ڕاستیه بزانێ که

هه تا pkk له سه ر پێیه تورکیا ساڵوی

لێ ده کات و وه کو تر نایکات. گه له که مان له ڕۆژ ئاوا گوناحه مه یان خه ره ئه و

مه نجه لیقه ی که هێزه جیهانیو هه رێمیه کان له سوریای ناوه ندی

قه یرانه کانی ناوچه که دایان خستووه بۆ

یه کالیی کردنه وه ی حساباتی خۆیان

سیاسى

که ڕه شه یه ڕۆژه ئ��ه و شوبات 17ى له کوردستان باشورى له گه له که مان ئه نجامدا له کرد و ژیانى 2011دا ساڵى بوونه قوربانى. واڵته که مان گه نجى 10واڵته کانى زۆرب���ه ى ل��ه س��اڵ��ه دا ل��ه م واڵته به تایبه ت ناوه ڕاست ڕۆژهه اڵتى ع��ه ره ب��ی��ه ک��ان ڕاپ��ه ڕی��ن ب��ۆ ڕووخ��ان��ى هه زاران به به رپابوون و ده وڵه ته کان ڕاستینه ى به اڵم لێکه وته وه . قوربانى ڕاستینه ى له جیاوازه زۆر کوردستان واڵت��ى چوونکه واڵت��ان��ه ئ��ه م ه��ه م��وو دوژمنى ده یان به چوارپارچه یه و ئێمه واڵته هه میشه هه یه و نه ته وه ییمان زل��ه��ێ��زه ک��ان ب��ۆ ب��ه رژه وه ن��دی��ه ک��ان��ى قوربانى. ده که نه گه له که مان خۆیان کوردستانیشدا باشورى ڕاستینه ى له بنگه ى له سه ر که حکومه تۆکه یه کى دام����ه زراوه و هه رێمه که هاوسه نگى له ک����ورد داگ���ی���رک���ه ران���ى ه���ه م���وو هه تا دان و ب��ه ڕێ��وه ب��ردن��ى ه��ه وڵ��ى هه رێمه ش ئه م سه رکرده کانى ئێستا ن��ه ب��وون��ه ت��ه خ���اوه ن���ى س��ی��اس��ه ت و س��ه رب��ه خ��ۆ هه ڵوێستێکى ئ��ی��راده و له م هه ربۆیه شتێک. هیچ به رامبه ر نه سه ربه خۆ و ئابوریه کى نه واڵت��ه دا ڕاستى به ڕێوه بردنى ستراتیجیه کى س��ه رڕێ��ژه هه رێمه ئ��ه م ه��ه ی��ه و واڵت په رستى و به رژه وه ندى گه نده ڵى و به ده سه اڵتدارى. بنه ماڵه گه راییو چه مکى نادادوه ریه ى چه مکه ئه م ئه نجامى له ب��ه س��ااڵن گ��ه ل ب��ه ڕێ��وه ب��ه ران��ى واڵت توڕه بوو و له هه لێک ده گه ڕا بۆ ته قان و بوو، خۆى سروشتى مافێکى ئه مه ش به رامبه ر گه ل توڕه ییه ى ئه م ب��ه اڵم گ��ه ن��ده ڵ��ى و ن�����ادادوه رى ده س���ه اڵت و ح��ک��وم��داران ب��ۆچ��ى ب���ه ره و ل��ق��ى 4 کاتێکدا ل��ه گ��ۆڕى خ��ۆى ئ��اراس��ت��ه ى کوردستان دیموکراتى پارتى ته نها ئه و ته نها ب��ه ڕێ��وه ن��ه ده ب��رد و واڵت��ى گ���ه ن���ده ڵ ن���ه ب���وو؟ ب��ۆچ��ى س��ه ره ت��ا وتى ده س��ه اڵت وه ک ئۆپۆزسیۆنیش کرده خۆى پاشان تێکده رن و ئه مانه ته قینه وه ى ڕاپه ڕیوان؟ هه موو خاوه نى

به و کاره ساتێکى ب��ه ره و بۆچى گه ل کرانه داواکاریه کانیشى ڕه نگه چوو و هێزه کان؟! گه رایی کورسى قوربانى ل��ه دواى ت��رى زۆرپ��رس��ی��ارى ئه مانه و سه رهه ڵدانه ئ��ه و به جێهێشت خ��ۆى که ئ��ازادى خواسته که ى له کین و پڕ ده ره ک��ى هه ریمیو هێزه کانى هه موو سیاسه تى تێداکرد و ده ستێوه ردانیان برد. به ڕێوه له سه ر خۆیان ڕۆژان��ه ى شوبات و 17ى ی��ادى ساڵ یه که م له له گ��ه ل ڕۆژه ى ده ی���ان ب��ه رخ��ۆدان��ى ناوچه کانى سلێمانى و ئازادى سه راى ک��رده خ��ۆم��ان ڕووى ده وروب������ه رى به و باره یه وه له و زانکۆ و خوێندکارانى

دووان: گۆڤاره که مان بۆ جۆره به شى خ��وێ��ن��دک��ارى خ��ه ل��ی��ل ک��ی��ژان هۆکاره کانى ب��اره ى له کۆمه ڵناسى ئ��ه و س��ه ره��ه ڵ��دان��ان��ه وت��ى: ه��ۆک��ارى شوبات و 17ى سه رهه ڵدانانه ى ئ��ه و توڕه یی الیه ک له دواتر؛ ڕووداوه کانى

گ��ه ل ب��وو ب��ه رام��ب��ه ر ب��ه ده س���ه اڵت و ئ���ه و ن��ا ع��ه دال��ه ت��ى و گ��ه ن��ده ڵ��ی��ی��ه ى واڵت���دا س��ی��اس��ى سیسته مى ل��ه ک��ه له شێوه کانیه وه ، به هه موو ه��ه ب��وو هانى که ئ��ه وه ى تریشته وه الیه کى بوونى ده دا، خۆپیشاندانانه ى ئ��ه م هه بوو خۆى ڕۆڵی که بوو ئۆپۆزسیۆن کۆمه ڵگا توێژه کانى چین و هاندانى له حکومى که ده سه اڵته ى به و به رامبه ر کاتیشدا هه مان له ده ک��رد، هه رێمى که خۆپیشاندانانه ى ڕاپ��ه ڕی��ن و ئ��ه و سه ریهه ڵدا و دا ع��ه ره ب��ى واڵت��ان��ى له به که الیه کدا هه موو به باڵوبوونه وه ى ڕۆڵى بۆ خۆى ناسرا، عه ره بى به هارى بۆ کوردستان هه رێمى له سه ر هه بوو چاکسازى ده س��ه اڵت و وریاکردنه وه ى دا. واڵت سیاسى سیسته مى له کردن

ئ���ه م خ��وێ��ن��دک��اره وت��ی��ش��ى ئ��ه گ��ه ر به دڵنیاى ڕووب��ده ن��ه وه س��ه ره��ه ڵ��دان به رده وام به م جۆره ده کات و به شدارى شه هید ک��ه گ��ه ن��ج��ان��ه ى ئ���ه و ب���وو: هه رێمه ى واڵت و ئ��ه و گه نجى ب��وون به ده ستهێنان و پێنا و له بوون ئێمه داواک����ردن����ى م��اف��ه ک��ان��ى ئ��ێ��م��ه دا خوێنى بۆ وه فایه ک وه ک شه هیدبوون خۆیان و له ڕێزلێنان ئ��ه وان و پاکى بکه م به شدارى ئاماده م که سوکاریان

گه لدا. سه رهه ڵدانه کانى له خوێندارى که سه رداریش مه هه ستى ئه گه ر وت���ى: ب��وو ک��ارگ��ێ��ڕی ب��ه ش��ى 17ى بۆچى تێبگه یت ل��ه وه بته وێت بگه ڕیینه وه گرنگه ئاراوه هاته شوبات که عه ره بى به هارى سه رهه ڵدانى بۆ ڕویاندا. کاتانه دا له م هه ر ساڵ پار سیاسیه ، هه رایه کى ته نگه ژه و ئه بینین سه ریهه ڵدا میسڕ له یه که مجار بۆ که نامۆیانه ى سه ره تا ل��ه و ب��وو یه کێک یه که مجار ڕۆژه��ه اڵت��ى ت��اک��ی وه ک���و بین. ئاشنا پێى ی��ان بیبینین ب��وو کورتکراوه و هۆکارێکى شوبات 17ى که مه رى له ته نها نه بوو دیاریکراوى قاڵى میلله تدا توڕه یی ئۆپۆزسیۆن و هه راکه ى ئه وه شدا له گه ڵ بکه ینه وه 17ى مانگ جگه له کۆمه ڵێک بارودۆخ و به دوایی وێرانى ماڵ سیاسى و ویستى

هێنا. نه خۆیدا

9

اژرتپۆری

مه‌هه‌ستى:‌له‌وه‌‌زیاتر‌که‌‌بفکرم‌17ى‌شوبات‌ڕووبداته‌وه‌‌چى‌ده‌که‌م،‌له‌وه‌‌ده‌فکرم‌ئه‌لته‌رناتیفمان‌له‌جێى‌17ى‌

شوبات‌ده‌بێت‌چى‌بێت؟ئا/‌ڕزگار‌به‌رده‌قاره‌مان

له سه رهه ڵدانه کانى 17ى شوباتدا سه ره تا

که سیان خۆیان نه ده کرد به خاوه نى و

پاشانیش خۆیان به دروستکه رى مه سه له که ده زانى که له ڕاستیدا

هیچیان وا نه بوو، نه ئه وان خاوه نى

خۆپیشاندانه که بوون نه ئه وان دروستکه رى

خۆپیشاندانه که ش بوون، به ڵکو ده نگى ناڕه زایی خه ڵک بوو

له م ئۆپۆزسیۆنیش ڕۆڵى به سه باره ت وتى: خوێندکاره ئه م سه رهه ڵدانانه دا ئۆپۆزسیۆن ئه گه ر به زمانێکى بێ الیه ن ڕیفۆرمه کانى به رنامه و له سه ر قسه له هێشتا ده رده ک��ه وێ��ت ئ��ه وا بکرێت کوردستان یان له مه زهه بى دیموکراتى و ئ��ێ��ره دا ج��ه وه��ه رێ��ک��ى پێ ڕام��ی��ارى زووه زۆربه مان الى هێشتاش نه دراوه ئۆپۆزسیۆن به ناشناس پێدانى بۆ ئ��ه وان ئ��ه وه ش��دا له گه ڵ ب��ه اڵم ب��وون. ت��وان��ی��ان زی��ن��دووب��ون��ه وه ی��ه ک��ى ت��رى خۆیاندا ب��ه دواى داڕێ��ژرا و بۆ به رنامه ئه ستۆ بگرنه خاوه ندارێتى بهێنن و به رنامه یه ک هیچ ب��ه اڵم ت��اڕاده ی��ه ک. ئه م سیاسى پۆله تیکى و سیسته مى له واڵته دا به ده رنیه له خاڵه ته قلیدیه کان.

شوبات 17ى پ��رس��ی��ارى وه اڵم���ى ل��ه ڕووب���دات���ه وه ب��ه ش��دارى ده ک��ه ی��ت دا بفکرم که زیاتر له وه وتى: مه هه ستى ده که م چى ڕووب��دات��ه وه شوبات 17ى له جێى ئه لته رناتیفمان ده فکرم له وه

بێت؟؟؟ چى ده بێت شوبات 17ى کۆلێژى خوێندکارى هیدایه ڕێ��ژی��ن زان��س��ت��ی��ش پ��ێ��ى وای�����ه ه���ۆک���ارى 17ى سه رهه ڵدانه کانى ساڵى پار که به توڕه یی وایه پێى به ناوده کرێت شوبات ه��ۆک��ارب��وون و ئۆپۆزسیۆنیش گ��ه ل و له م خه ڵک ساڵه 15 نزیکه ى ده ڵێت: تا هه لێکیانه خواخواى پڕه و ده سه اڵته بکه نه وه . خاڵى تیادا خۆیانى توڕه یی ئۆپۆزسیۆن بۆ بوو هه لێکیش ئه مه وه ئێمه ش بڵێن ده ب��خ��ه ن و خ��ۆی��ان ت��ا

هه رێمه ین. ئه م هاواڵتیانى له گه ڵ ده که مه وه به شدارى ده ڵێت ڕێژینیش ج��ۆره ش ب��ه م سه رهه ڵدانه کاندا و له زمان: هێناینه بۆ خۆى هه سته ى ئه و پێویستبکرێت که ج��ۆره ى به و به ڵێ هه ڵفریوێین. تر که سى قسه ى به نه ک به رژه وه ندى له بین بێده نگ تا چونکه هه رچه نده بۆیه ده س��ه اڵت��ه دای��ه ، ئه م به رامبه ر بوو که مته رخه م ئۆپۆزسیۆن باش شه قامیش کاتدا هه مان له شه قام نه کرد و خۆپیشاندان له خ��اوه ن��دارى له خ��اوه ن��دارى ب��ه دواوه لێره ده بێت

بکه ین. مافه کانمان به شى خ��وێ��ن��دک��ارى ف��ای��ه ق روخ���ۆش هۆکاره کانى به س��ه ب��اره ت کارگێڕى هاندانى ده ڵ��ێ��ت: س��ه ره��ه ڵ��دان��ه ئ��ه م ئ��ۆپ��ۆزس��ی��ۆن ل��ه ڕێ��گ��ه ى ده زگ��اک��ان��ى خۆپیشاندان و ڕوودانى ڕاگه یاندنه وه و که عه ره بیه کان واڵته له ناڕه زاییه کان ناونرا به )به هارى عه ره بى( که م تا زۆر هۆکارى سه ره کى بوون بۆ سه رهه ڵدانى

17ى ن��اڕه زای��ی��ه ک��ان��ى خ��ۆی��ش��ان��دان و تره وه الیه کى له له الیه ک ئه مه شوبات

بیمه ى نادادپه روه رى و بڵێین ئه توانین ب��ێ��ک��ارى و ن��ه ب��وون��ى خ��زم��ه ت��گ��وزارى له سه ر سوربن زیاتر خه ڵکى که وایکرد پێناو له خۆپیشاندانه کان درێژه پێدنى ئامانجى که حکومه تێک هێنانه کایه ى واڵت بردنى به ره وپێش خزمه تکردن و

. بێتئه و پێچه وانه ى به خوێندکاره ئ��ه م به شدارى ده ڵێت دواندمانن گه نجانه ى ن��اک��ه م ل��ه خ��ۆپ��ی��ش��ان��دان��دا ئ��ه گ��ه ر ل��ه داه��ات��وو ڕووب���دات���ه وه و ده ڵ��ێ��ت: خۆپیشاندانێک له ناکه م ب��ه ش��دارى ش��وب��ات، 17ى ه��اوش��ێ��وه ى ب��ه دا به خاوه نى خ��ۆى ئۆپۆزسیۆ چونکه تێکده رى ب��ه حکومه تیش ئ��ه زان��ێ و که سێک چه ند خوێنى ده که ن، سه یرى هه موو له حکومه تش ڕۆشت و به فیڕۆ ب��ه اڵم پ��اش��گ��ه زب��ووه وه ، به ڵێنه کانى ب��ه ش��دارى ده ک���ه م ل��ه س��ه ره��ه ڵ��دان��ى خۆپیشاندانێک له داهاتودا به به شدارى هه موو کوردستان و شاره کانى هه موو ده ژی��ن و تێیدا ت��وێ��ژان��ه ى چین و ئ��ه و

ده زانم. به پێویستیشى به شی خوێندکارى حوسه ین سه لمان ده رباره ى ئابووریش کارگێڕى و کۆلێژى وتى: وتى پار ساڵى ناڕه زاییه کانى

ناڕه زاییانه شه پۆله سه رهه ڵدان و ئه و هۆکاره به اڵم هه بوو هۆکارێیکى چه ند ئێمه ئه وه بوو که خه ڵکى بنچینه ییه که ى غه در و هه موو ئه و بینینى له پڕ پڕا و ده سه اڵتدارانى که نایه کسانیه ى فێل و ئه م هه رێمه کردبوویه بنچینه و سه ره تا و ک��رده وه ک��ان��ى. ک��ار و ه��ه م��وو کۆتایی کاره وه کو ئۆپۆزسیۆنیش الیه نه کانى خۆیان ویستوکانه هه میشه ییه کانیان سه رچاوه و بکه نه باشه کانى الیه نه له به رهاویشتیه خراپ و الیه نه له خۆیان بکه ن. بێبه ری خ��ۆی��ان سلبیه کانى شه پۆله ئه و هه لگیراسێنه رى که واته ئۆپۆزسیۆن. نه ک بوو گه ل ناڕه زاییانه چه نده ئۆپۆزسیۆنه کان ئایا وه اڵمى له داواکاریه کانى له خاوه ندارى توانیان گ����ه ل و خ��وێ��ن��ى ش���ه ه���ی���دان ب��ک��ه ن ی��ه ک��ێ��ک له ئ��ه م خ��وێ��ن��دک��اره وت���ى: الیه نه کانى حیزب و که مووکورتیه کانى ئ���ه م واڵت���ه ب��ه ئ��ۆپ��ۆزس��ی��ۆن��ی��ش��ه وه به ده ک�����ه ن ک���ه خ���ۆی���ان ئ���ه وه ی���ه ئه مان هى که شت هه ندێ خ��اوه ن��ى ڕێگه ى له ئۆپۆزسیۆن ڕاسته نییه . خۆیان ڕۆڵ��ى ڕاگ��ه ی��ان��دن��ه ک��ان��ی��ان��ه وه به به اڵم کرد، به شداریان ئه داکردو و ئه نجامه کانى، ده رهاویشته و له تێڕامان له ئ��ۆپ��ۆزس��ی��ۆن ه��ه ڵ��وێ��س��ت��ى ی���ان ده نگه سزادانى کوشتار و ئه و به رامبه ر ده دات پیشان ئه وانه ناڕه زاییه کان هه موو ئه و ته حه مولى نه یتوانیوه که ده کرد بانگه وازى که بکات بارگرانیه

شانى. سه ر خستویه تیه له ب���ه ش���دارى ده ڵ��ێ��ت س��ه ل��م��ان��ی��ش ئه گه ر ناکاته وه خۆپیشاندانه کاندا بۆنه کات و شیکردنه وه ى تا ڕووب��ده ن ڕاسته وخۆ خ��ۆم وه ک��و م��ن ده ڵ��ێ��ت: ناکه مه وه خۆپیشاندانانه ئه و به شدارى ده ک��ات و راب��ه رێ��ت��ى ک��ێ ن��ه زان��م تاکو نه ک چیه بااڵکانى ئامانجه ه��ه ده ف و خۆیان و موڵى بمانکه نه الیه ن هه ندێ پێویسته ب��ه رژه وه ن��دی��ه ک��ان��ی��ان. ب��ۆ بکه ین. به شدارى مه رج به هه ریه که مان خوێندکارى حه مه ڕه شید عومه ر ده شنێ زۆره وه له خۆباوه ڕبوونێکى به زانکۆ ج��ۆره ب��ه م دووا و گ��ۆڤ��اره ک��ه م��ان ب��ۆ شوباتى 17ى ڕووداوه ک���ى پێناسه ى ب��ۆ ک���ردی���ن: ده زان���رێ���ت ک��ه ه��ێ��زه بوونیان سه ره تادا له ئۆپۆزسیۆنه کان ته نها خۆپیشاندانه کاندا و له نه بوو ب��وون. م��ه ده ن��ى ڕێ��ک��خ��راوى هه ندێک ه��ه م��وو ش���وب���ات 17 ڕۆژى پ���اش که ل��ێ��دوان��ی��ان��دا ئ��ۆپ��ۆزس��ی��ۆن��ه ک��ان له ک��ه م��ت��رن��ه ب��وو ک��ه س��ی��ان ل��ێ��دوان��ى ڕۆڵه کانیشیان ده سه اڵت و لێدوانه کانى به هه مان شێوه ى ده سه اڵت بوو. دواتر جاده سه ر ده ڕژێته گه ل زانیان کاتێک خۆپیشانده ران و خاوه نى به خۆیانکرد

10

ریپۆرتاژ

من وه کو خۆم ڕاسته وخۆ به شدارى ئه و خۆپیشاندانانه

ناکه مه وه تاکو نه زانم کێ رابه رێتى ده کات و

هه ده ف و ئامانجه بااڵکانى چیه نه ک

هه ندێ الیه ن بمانکه نه موڵى خۆیان و بۆ

به رژه وه ندیه کانیان. پێویسته هه ریه که مان

به مه رج به شدارى بکه ین.

جۆرێک به هیچ به داخه وه له کۆتایشدا ئه و ناسنامه ى له خاوه ن نه یانتوانى له داکۆکى یان ده ربکه ون شه هیدانه ڕژاب��وون��ه که بکه ن گه له ئ��ه و مافى دانیشتنه کانیان ده زانین جاده . سه ر قۆڵیه کان پێنج دانیشتنه بابڵێین یان شتێک ته نها بوو، ئه ساسێک چ له سه ر مافى دانیشتنانه دا له و باسنه کرا که ئه و شه هیدانه هه قى خوێنى گه له و ئه و ن��ه درا ب��ه وه گرنگیه ک هیچ وه ب��وو. ده ک��ات. چى داواى خه ڵکه ئه م ئایا ب��ه ڵ��ک��و ڕێ��ک��ک��ه وت��ن��ه ک��ان ه��ه م��ووی��ان حیزبى و ئاستى س��ه ر وه ڵ��گ��ێ��ڕدران��ه دانیشتنى که که س کۆمه ڵێک ئاستى کۆمه ڵێک ج���اره و ه��ه ر ق��ۆڵ��ى پێنج کۆتاییدا ل��ه ک��ه ده رچ���وو ل��ێ خاڵى به سترا خ��اڵ��ى پێنج ڕێکه وتنێکى گه ڕانه وه ى خاڵه کانى له یه کێک که بوو. ئۆپۆزسیۆنه کان بڕاوى میرحه ى به ئێستاشه وه شوبات و 17ى ل��ه دواى خوێنى له داکۆکى شێوه یه ک به هیچ نه کرا، سه رهه ڵدێر گه لى شه هیدان و که ڕۆشنبیره کانیش که سه ته نانه ت هه موو ئازادیدا سه راى له ده مانبینین زۆر زۆر ده ک���رد ه��اواری��ان ڕۆژێ���ک س��ه را ل��ه ده گ��ێ��رن، ڕۆڵ ترسنۆکانه پێناوى له ئاماده ین ئێمه ده یانوت خ��وێ��ن��ى ئ���ه و ش��ه ه��ی��دان��ه گ��ی��ان��م��ان کام ده زان��ێ��ت ه��ه رک��ه س به ختبکه ین به اڵم هه بوو ناویان زۆر ڕۆشنبیرانه خوێنى باسى جۆرێک به هیچ ئێستا نه یانتوانى ن��اک��ه ن. شه هیدانه ئ��ه و خوێنى شایه نى که قوڵ داکۆکیه کى گه له له و بێت گه ل ڕه نجى شه هیدان و ب��ک��ه ن. ئ���ه وه ى س��ی��اس��ه ت م��ه داران��ى

باسیان پ��ه رل��ه م��ان ن��او الی��ه ن��ه ک��ان��ى هاواره کانیان بوو گه ل خوێنى نه کرد ئه وه ئاشکرا به بوو. مافه کانیان بوو هه موویان کۆتاییدا له که دی��ارب��وو ک��رده گه لیان داه��ات��ووى جارێکیتر

حیزبى. به رژه وه ندى قوربانى ده ربڕینى ل��ه دوای��ی خوێندکاره ئ��ه م بڕژێمه وه ئاماده م وتى: توڕه ییه کانى نه هێڵین ب��ه م��ه رج��ێ��ک ش��ه ق��ام س��ه ر ده سه اڵت چ بێت ئۆپۆزسیۆن چ حیزب

بکات. قۆرخى خوێندکارى ئه حمه د ئیبراهیم خولیا باره یه وه له م ددانیش پزیشکى به شى واى هه رێم سیاسى که شى پێیوایه ک����ردووه ک��ه خ��ه ڵ��ک خ��ۆپ��ی��ش��ان��دان ب��ه چ���اره س���ه ر ن��ه ب��ی��ن��ێ��ت و ده ڵ��ێ��ت: خ���ۆپ���ی���ش���ان���دان م���اف���ى س��روش��ت��ى ئێمه ش خ��ه ڵ��ک��ى ک��ه س��ێ��ک��ه و ه��ه م��وو مه یدانه کانى س��ه ر بڕژێته ئاماده یه له ده س���ه اڵت چونکه س��ه ره��ه ڵ��دان. زۆره که م وکورتى واڵتدا به ڕێوه بردنى کۆمه اڵیه تى و سیاسى و ژیانى له سه ر ه��ه م��وو الی��ه ن��ه ک��ان��ى ب��ه ڕێ��وه ب��ردن��ى سیاسیه ى ک��ه ش��ه ئ��ه و ب��ه اڵم واڵت. وای��ک��ردووه دروس��ت��ب��ووه هه رێمدا له خ��ه ڵ��ک ل��ه خ��ۆپ��ی��ش��ان��دان ت����ۆراوه و نابینن. چ��اره س��ه ر ب��ه خۆپیشاندان ئامانجى خۆپیشاندانه کان ئه وه له به ر شێوازى پێویسته ناپێکن و خ��ۆی��ان یه کێک ب��گ��ۆڕێ��ن. خۆپیشاندانه کان ئۆپۆزسیۆنه کانه ک��اردان��ه وه ى له وانه له چ خ��ۆپ��ی��ش��ان��ده ران، ب��ه رام��ب��ه ر له الیه ن چ ڕاگه یاندنیه که یه وه الیه نه خۆپیشاندانه کان. کردنى ب��ه ش��دارى شوباتدا 17ى سه رهه ڵدانه کانى له

س��ه ره ت��ا ک��ه س��ی��ان خ��ۆی��ان ن��ه ده ک��رد به خ��ۆی��ان پاشانیش خ��اوه ن��ى و ب��ه که له ده زانى مه سه له که دروستکه رى ئه وان نه نه بوو، وا هیچیان ڕاستیدا خاوه نى خۆپیشاندانه که بوون نه ئه وان بوون، خۆپیشاندانه که ش دروستکه رى بوو. خه ڵک ناڕه زایی ده نگى به ڵکو ناڕه زاییانه ئ��ه و به رهه مى ئه نجامى ئه جێنداى کردنى جێبه جێ هۆى بووه داوا نه ک سیاسیه کان الیه نه سیاسى شه قام ل��ه س��ه ر ک��ه خه ڵک ڕه واک���ه ى ده بوایه ڕاستیدا له به اڵم ده وترایه وه . سیساسیه کان الیه نه بزانیایه ئه وه مان به ناوى یه کێک هه یه ، تریان داوایه کى خ��ۆپ��ی��ش��ان��ده ران��ه وه ق��س��ه ى ده ک��رد کاریگه رى به شداریه ئ��ه و ڕه نگه که له الیه کى خۆپیشاندانه کاندا. له نه بێت به الیه کى ده سه اڵتداره کانیش ت��ره وه خۆپیشاندانه کانیان ئاراسته ى تره وه خۆپیشاندان ڕووى کاتێکدا له ده گۆڕى خاوه ن ویتیشى: هه ره وها له وانبوو. به شه هیدان خوێنى له ده رنه که وتن خۆى که س چونکه ده زان��م کاره سات ن��ه ک��رد ب��ه خ��اوه ن��ی��ان و داک��ۆک��ی��ه ک��ى چه ند ل��ه ن��ه ک��ردن ل��ێ ڕاسته قینه ى ناویان زیاتر ته له فزیۆنى به رنامه یه کى لێره وه نه هێنرا. شوێنێکدا هیچ له داوا له پێناوى ڕێپێوان ئه گه ر ده ڵێم 90% پێموایه گه لدابێت ڕه واک��ان��ى به اڵم شه قام سه ر بێته ئاماده یه کورد الیه نه ئه جێنداى جێبه جێکردنى بۆ که س ناکه م ب��اوه ڕ بێت سیاسیه کان

شه قام. سه ر بێته وه

11

اژرتپۆری

درێژایى به ژنان مێژ و و هه مو و له ش و ڕ شۆ

زۆریان رۆڵى سه رهه ڵدانه کاندا ئاستى گه یشتوونه بگره گێڕا وه و گه یشتو ون و پێشه نگایه تی قاره مانى و شۆڕشى له کرد و وه . پێشه نگایه تیان کورد گه لى رزگاریخوازى بز وتنه وه ى مه رجى هه ل و له که ژنانه ى ئه و زۆرن پێشه نگ و به بو ونه زه حمه تدا زۆر و له بگێڕن رۆڵى وه رچه خان توانیویانه یه کێک گرنگه کاندا هه ستیار و بار ودۆخه پێشه نگى به بو وه که ژنانه ى له و حسین، له یال والى شه هید کورد ژنانى شوباتى له که جافه ڤیان به ناسرا و به رێز سه ر پیالنگێڕى دژى له 2006دا خۆى جه سته ى له ئاگرى ئۆجه الن ساڵێک هه مو و ڤیان شه هید به ردا. به سه باره ت راده گیرێت. به رز یادى مه راسیمى ڤیان و شه هید چاالکیه که ى مه راسیمه که ئاماده بوانى یادکردنه وه ى

دوان: گۆڤاره که مان بۆ به مشێوه یه

ئاسیایه و نا وم ئاسیا وتى: سه ره تا مه خموره وه په نابه رانى له وارگه ى له که ڤیان هه ڤاڵ چاالکى هاتوم، بیستمان ئێمه ئه نجامیدا و 2006کاریگه ریه کى زۆرى له سه رمان کرد، ئه و بو و گران زه حمه ت و زۆر کاتێکى کاته گۆشه گیرییه ى ئه و به تایبه ت ئێمه بۆ به ڕێوه ده چو و سه رۆک له سه ر که له کورد گه لى ئه وه بۆ کاته دا له و ره وشێکى زۆر ناله بار و ناخۆشدا ده ژیا. هه ڵوێست و ڤیان وه ک شه هید بۆیه ئازادى بۆ د وژمن وه اڵمدانه وه ی خۆى جه سته ى له ئاگرى ئاپۆ سه رۆک ناتوانێت که سێک هیچ بێگومان به ردا، چونکه بکات، چاالکیه ئه م پێناسه ى هه رچه نده هه یه و گرنگى واتایه کى به تایبه ت که مه ، بکه ین له سه ر قسه ى ڤیانیش هه ڤاڵ که ژنان ئێمه ى بۆ ئێمه به مه ئه وه ى له به ر بو و، ژنێک ژنمان ئازادى له تێگه یشت رێگاى رێگه ى چاالکیه ئه م چونکه بینى، نیشانى به هێزترى تێکۆشانێکى

. ا ئێمه دڤیان شه هید چاالکى تر وسکه / هه بو و کاریگه رى چه نده تا

یه کێتى کردنى به هێز له ژنان؟ به تایبه ت کوردان و بێگومان ئاسیا/ ڤیان هه ڤاڵ چاالکى کرده زۆرى کاریگه ریه کى یه کێتى پێشخستنى سه ر به تایبه تیش نه ته وه یى و کورد، ژنانى نێوان یه کێتى ڤیان شه هید تر له الیه کى باشورى ژنانى پێشه نگى بو وه به گشتى به تایبه تى و واڵت نزیک ئه و کورد. وه ژنانى نه ته وه ییه ى یه کێتیه بو ون و

کوردان له نا و که ه و تو پێشکه وهه مى به رشه هید خوێنى گشتى ڤیان و که شه هیدانه به ئه مڕۆ ستێکى ئاش با

ه . گه یشتووڤیان شه هید یادى چاالکى و تر وسکه /

هه ڵده سه نگێنیت؟ چۆن شه هید بو ونى شه هید هه ورامى/ ژاڵه هه ر وه ک گیانى فیداکردنى ڤیان و زیاتر خۆى گیانى له ده ڵێت: خۆى بکات، پێشکه شى نه بو وه شتێک گه له کۆمه ى شه رمه زارکردنى بۆ ئه و رێبه ر ئه سیرگرتنى نێوده وڵه تى و کورد کچێکى ئه و کاتێکدا له ئۆجه الن، نه یویست هه ڵبژارد و و ئازادى که بو و چو و نه کات، هیچ دانیشێت و له ماڵه وه قبوڵکرد، سه ختیه کى هه مو و شاخ و بۆ فێرى و هه ڵبژارد و و ئازادى ئه وه له به ر هه مو و که مه راسیمه ئه و بۆ بو و. یادێکى ده کرێته وه یادى ساڵێک نه مره و ڤیان شه هید چونکه واتاداره به هۆى ده ژیت. هه موومان دڵى له کردۆته خۆى گیانى شه هید که ئه وه ى نیشتمان ئێمه و ئازدى بۆ قوربانى

شکۆداره . مه راسیمێکى ئه مه بۆیه زیالن به ناسراو ئه حمه د سه میره کارۆخه وه ڤیان که سێتی له باره ى له رێگه ی ڤیانم هه ڤاڵ من ده ڵێت: هه ڤااڵنیه وه باسی و قسه و نامه بووم. کاریگه ر پێ زۆری ناسی. چاالکیه که یدا و که سایه تی له ڤیان هه ڤاڵ که دیاره و قاره مان ژنێکی خاوه ن پێشه نگه و قووڵه تێگه یشتنێکی له ژن رۆڵی له سه ر کۆششی خه بات و و نه ته وه یی ئازادی ژناندا. له باشووری ا ند ستا د ر کورێگه هه ر نه ک ژنان به ه و ا ر نه د

که

12

ئه‌‌و‌ئاستى‌یه‌کێتیه‌‌نه‌ته‌‌وه‌ییه‌ى‌که‌‌له‌نا‌و‌کوردان‌پێشکه‌‌وتووه‌‌

به‌رهه‌مى‌خوێنى‌شه‌هید‌ڤیان‌و‌گشتى‌شه‌هیدانه‌

ئا/‌دێکان‌دێرین

ریپۆرتاژ

تێکۆشانی و خه بات به شداری چه کداری و سیاسی

ئێستاش تا ببن، بێبه شه ژن مافه له که مترین نی ییه کا ه تا سه رله ناو خۆی. یه کی مه ڵگا کۆا ه یه د به مشێوبه ڤیان هه ڤاڵ باوه ڕی و ئیراده به شداری خۆی خه بات له

پێشه نگێکی وه ک به راستی کردووه ، و ببینرێت ده بێت گه له که مان گه وره ی زه کیه ئالکان، کورد تێکۆشه ری وه ک و ئامێدی زێڕینای و قاسم له یال بۆ په یکه ری چه ندین قه ده مخێر، گشتی شوێنی چه ندین و دروستبکرێت ناوبنرێت. ڤیانه وه هه ڤاڵ به ناوی وه ک ئه وه یه شایسته ی چونکه نه ته وه یه کی مێژوویی پێشه نگێکی تێکۆشه ره کانی ژنه وه ک و ئازادیخواز کالرازتکین و لۆکسمبۆرگ رۆزا جیهان چاوی تر چه نده های ژاندارک و له وانه هیچی ڤیان هه ڤاڵ لێبکرێت.

نه بێت. زیاتر ئه گه ر نییه که متر ڤیان چاالکییه که ی و ڤیان تر وسکه /

ده کات؟ چی له گوزارشت تۆ بۆ چاالکیانه به و جۆره خۆم من سه میره/ به هیچ حه زناکه م خه مگینم. زۆر بسووتێنێت. خۆی مرۆڤ شێوه یه ک هه ڤاڵ چاالکییه که ی بێگومان به اڵم نییه خۆسووتاندنانه ئه و وه کو ڤیان له بێچاره ییداو خۆیان لێره ژنان که به ڵکو ده سووتێنن. له الوازیدا

هه ڤاڵ گڕله خۆبه ردانه ی ئه و له نامه کانیدا من وه کو ڤیان بنه مای له سه ر خوێندمه وه ، شێوازێکی وه کو که ئه وه ی به باوه ڕی و کردوویه تی چاالکیی بیرکردنه وه یه کی له ئه نجامی و له جه سته ی ئاگری زۆره وه بۆ هه روه ها به رداوه . خۆی یان خۆی شه خسی مه به ستێکی خۆی شه خسی کێشه یه کی به هۆی چاالکییه کی وه کو به ڵکو نه بووه ، و دووژمن شه رمه زارکردنی و گه له که ی وریاکردنه وه ی بۆ

له سه ر مه ترسیانه ی له و هه ڤااڵنی و ئۆجه الن عه بدوڵاڵ به رێز ئه و هه یه تی، گه له که ی له سه ر

کردووه . چاالکییه ی موراد به ڕێز رۆژانه چه ند له و نابێت که رایگه یاند قه ره یالن کوردێک هیچ و گه نجێک هیچ ئه مه بسووتێنن. خۆیان و باش زۆر بانگه وازییه کی پێویسته دایه . خۆی له جێی ئاگر وه کو کورد گه نجانی بکه ن کۆشش و خه بات بسووتێنن دووژمن و خۆیان. نه ک ی ا ه ڕ سه رێکی ێز ربۆ زۆرم ڵ هه ڤان ڤیا

و

له مه ودوا به اڵم بوێرانه که ی. چاالکییه به هیچ کورد گه نجانی و ژنان نابێت

بۆ و شێوه یه ک و مه به ست هیچ

خۆیان ئامانجێک . تێنن و بسوبا به ڵکو نی منا ژ و و د

ن ستا د ر کوتێنن و بسو

و می ا ه و د به ر

به و خه بات ن شا تێکۆ

بده ن.

له باره ى پانزه ى شوباته وه هیالل حسن ئه و به رامبه ر له ڤیان شه هید که رۆژه دا ئاگرى له جه سته ى خۆى به ردا 15ی شوبات ئه و رۆژه ره شه یه وتى: تاک یاده وه ری و بیر له هه رگیز که ناسڕێته وه . کورد گه لی به تاکی هێزه هه موو رۆژه دا له و چونکه گرت یه کیان جیهان شه ڕخوازه کانی کرد کورد له گه وره یان غه درێکی و به ڕێز وه ک خۆشه ویستی رێبه رێکی و راده ستی و رفاند ئۆجه النیان عه بدوڵاڵ فاشیستیان و داگیرکه ر تورکیای و گه وره غه درێکی به راستی کرده وه . هه موو به نێوچه وانی ره شه په ڵه یه کی به اڵم مرۆڤایه تی. و کورد دووژمنانی که خۆشحاڵییه مایه ی که ئه وه ی نه یانتوانی ئۆجه الن به ڕێز به گرتنی و تێکبشکێنن کوردستان شۆڕشی ئێستا به پێچه وانه وه ببه ن. له ناوی گرتنی له ساڵه هه موو ئه و دوای و به هێزتر شۆڕش ئۆجه الن به ڕێز

بووه . به تواناتر به ڕێز به دژ گه له کۆمه یه ی ئه و دژ به راستی کرا، ئۆجه الن عه بدوڵاڵ مرۆڤایه تی هه موو و کورد هه موو به بوو. کوردیش ژنانی به دژ کرد. وایکرد ئۆجه الن به ڕێز چونکه خه بات به شداری ژن هه زاران ببن. نه ته وه یی تێکۆشانی و کورد هه موو پێویسته بۆیه گه له کۆمه یه ی ئه و دژی رابوه ستنه وه 15ی شوبات یه کێتی و یه کبگرن و خۆیان نه ته وه یی

بکه ن. دروست

13

اژرتپۆری

بیروڕا

له مێژووى هه مووگه الندا هه ندێک که س���ى زۆر به کاریگه ری���ان تێ���دا هه ڵکه وتووه ، وه ک مرۆڤێک بۆ گه له که یان سوتاون بۆ ئه وه ى ڕووناکى و جوانى و خۆشه ویس���تى خۆیان ببه خش���ن به گه له که یان، هه ڤاڵ ڤیانیش یه کێکه له و که سانه ، به چاالکى خۆی په یامى خۆشه ویس���تى و پاکى و بێ بۆ به خش���ى، بوونى دروس���ت گه ردى و دۆس���ت و دوژمنانى گه له که ى س���ه لماند باش���وورى کوردس���تان که لتوورى ک���ه خۆڕاگ���رى و به وه فای���ى ل���ه ئاس���تێکى

ب���ه رزدا ژی���ان ده بێ���ت.هه ڤاڵ ڤیان وه ک که س���ایه ت، هه ڤاڵێکى خوێ���ن گه رم و درس���ت و دڵ ن���زم بوو، فک���رو ل���ه ب���ه اڵم گه ن���ج ته مه نێک���ى ڕاماندا ئاس���تێکى ب���ه رزى هه بوو، له ناو بزووتن���ه وه ى ئازادیخ���وازى گه لى کوردا له هه موو خاوه ن پێگه و ش���وێن په نجه ى کۆبوون���ه وه کۆنفران���س و کۆنگ���ره و بۆ نزیکبوون هه وڵوێس���ت و وه ک ه���ه م باردۆخ���ى جیهان و ناوچه ى کوردس���تان ئۆبجه کتیفانه ى هه بوو. هه ڵس���ه نگاندنى

کاروخه باتدا ل���ه بوون���ى نزی���ک وه کو کێشه ته نگژه و ته گه ره و کۆسپ و چه نده نه ده ناسى و ئاسته نگى ته گه ره و هه بوایه ئه وه ى ب���ۆ بوو له هه وڵ���دان هه میش���ه ناکرێ نابێ و دروس���ت نابێ و که لتوورى ل���ه که س���ایه تى خۆیدا ن���ێ وه به الوه ئه و که لت���ووره ى به الوه ن���ا له به رامبه ر ئ���ه وه دا راس���تى و ووره و له که س���ایه تى خۆی���دا ب���ه رز راده گ���رت. وه ک ژنێکى ژن���ه له خه م���ى ه���ه رده م شۆڕش���گێڕ دابوو، وه اڵته که ى ئازارچه ش���تووه کانى کێش���ه ى ژنێکى به کێشه ى خۆى ده زانى، هیچ کاتێ���ک خۆى له و ژن���ان جیاوازتر س���ه یر نه ده کرد که ڕۆژان���ه ڕووبه ڕووى بنه ماڵه یى هێرش���ى هێرش���ى سیسته م و ده بوونه وه ، واتا له دڵه وه هه س���تى ئه و ژنان���ه ى ژیان ده کرد، بۆی���ه ده ڵێت من ده مه وێ���ت چاالک���ى خۆم له و ش���وێنانه تێ���دا کۆیله ژن���ى ب���ده م که ئه نج���ام بچوک ده فرۆش���رێت و تێدا ژنى ده بێت و ده خرێت، بۆ ئه و مه به س���ته ره خنه دانى خۆى له به رامبه ر ژنه ئازارچه ش���تووه کان ده دات ک���ه ده ڵێ���ت ن���ه م توان���ى ببمه

وه اڵمێ���ک بۆی���ان.وه ک ئامان���ج هه ڤ���اڵ ڤی���ان ئامانج���ى شه مه زارکردنى چاالکییه دا له م سه ره کى له س���ه ر نێوده وڵه ت���ى گه له کۆم���ه ى

بوو، رێبه ر گه ل���ى کورد ک���وردو گه لى به گوێى ده نگێ���ک کرده چاالکییه ک���ه ى جه مدیی���ه و مێش���کیان ک���ه ئه وان���ه ى ئازادى ده نگى که نایانه وێ���ت ئه وان���ه ى بیستنن، ئه و چاالکییه ى کرده بورکانێک

ته قانده وه ، ئه واندا مێش���کى دڵ و له ناو الیه ک هه موو کردن���ه وه ى هۆش���یار وه بوو له به رامبه ر ئ���ه و بێ عه داڵه تیه و بێ وێژدانی���ه ى که ک���راوه له به رامبه ر ڕێبه ر گه ل���ى ک���ورد رێبه ر ئۆج���ه الن جارێکتر به بی���رى هێنای���ه وه ک���ه ژیانێک���ى بێ

ئ���ازادى نه ژیان���ه و مردن���ه .به و چاالکیه ى خۆى س���ه لماندى که وه ک ئاپۆیس���تى له قوتابخان���ه ى قوتابی���ه ک ڕێبه ر ئاپۆدا، ناتوانێ���ت ناتوانێت قبوڵ ب���کات که ڕێبه ره که ى له ش���وێنێک بێت و ئه وه شدا له گه ڵ به اڵم نایپه ژرێنێت، ئه و ش���وبات پانزه ى ڕۆژى س���اڵ ناتوانێت وه فایى خشه ویس���تى و ب���کات، ح���ه زم خ���ۆى له به رامبه ر به فه لس���ه فه و ڕه نجى

ڕێبه رایه تى به م ش���ێوه یه ده خاته ڕوو.کوردس���تان باش���وورى ژنانى ئێم���ه ى هه ڵوێس���تمان له به رامب���ه ر ئ���ه و ڕۆژه و

له به رامب���ه ر خواس���ت و هیواکانى هه ڤاڵ ڤیان ده بێت چێ بێت وه چۆن ده توانین ببین���ه وه اڵم ده رى هه وڵه کانى ئازادى. له به رامبه ر له هه ڵوێس���تمان پێویس���ته ش���ه وى یه ک له س���ه ر دوو که ئه و ڕۆژه سه رچاوه که ى 15 ى شوباته گه له کۆمه ى س���ه ر گه لى کورده له که س���ایه تى ڕێبه ر ئاپۆ هێزه زل هێزه کان خواستیان گه لى لێ ئازادییان بگرن کورد چوارده وره یان به ربه س���ت بکه ن، ب���ه تایبه تى وه ک ژن ئێم���ه قه رزارى ئه و ڕنجه ى ڕێبه ر ئاپۆین که به رامبه ر ب���ه ژنانى داوه ، که یه که م به فه لس���ه فه ى توانیویه تى ب���ووه که س خۆى ئ���ه و هێزه ش���اراوه ى که له ژناندا هێزى ببنه گه رو بیخاته شاردراوه ته وه ، چونکه کۆمه ڵگ���ه له ن���او چاره س���ه رى به ئ���ازادى ژن کۆمه ڵگه ئازاد ده بێت، به دا ئاپۆ ڕێبه ر له که س���ایه تى هان شێوه که س���ایه تى ژن له جه وهه رى خۆى نزیک بووه ، ئ���ه وه ش به سیس���ته مى ئیمڕاڵى و س���ه فت کردنى گۆشه گیرى سه ر ئیمڕالى س���ه ختکردنى گۆش���ه گیرى ژنى کورده ، که له هه مانکات���دا ئه و پڕۆژه ى ڕێبه ر ئاپۆ که بۆ ئازادى ژن پێشکه ش���ى به ژنانى ڕێگاییگرتنى ک���ردن و ئاس���ته نگ کردوو په رله م���ان و ده زگاى دام و ل���ه ژنان���ه سیاس���ه ت و کۆمه ڵگایه ، بۆیه ئیمه ژنان چاالکى هه ڤاڵ ڤیان وه ک په یامى ئازادى ژن���ان له باش���وورى کوردس���تان له ب���ێ گه ڕاندنه وه یان ڕزگارکردو هه ڵوێس���تى و بۆ گه وهه رى دایک خوداوه ندى س���تاره .

جی���اوازى نێ���وان چاالکى هه ڤ���اڵ ڤیان له گ���ه ڵ س���وتاندنى ژنان له باش���وورى له باش���ورى ژنان ئه وه ی���ه کوردس���تان کوردس���تاندا، ڕۆژان���ه ده که ون���ه ب���ه ر هێرش���ى سیس���ته مى پیاو ساالرى هه م له ن���او کۆمه ڵگاداو له ناو خێزان���دا هه م ده س���ه اڵتدارى له سیس���ته مى هه می���ش له ئه نجام���ى کوردس���تاندا، باش���وورى توندوتیژیان���ه دا رۆژان���ه گوێبس���تى خۆ سوتاندنى ژنان ده بین له ناو کۆمه ڵگه دا، ئه و ژنان���ه ى له بێ چاره یى دا توش���ى ده بن���ه وه ، خۆس���وتاندن کاردان���ه وه ى کاردانه وه ی���ه ک وه ک خۆس���وتاندن له به رامب���ه ر سیس���ته مى ب���او س���االرى هه ڤاڵ چاالکیه که ى به اڵم به رێوه ده به ن. ڤیان ل���ه پێناو عه ش���قى ژیان و وه فایى گه له ک���ه ى و ڕێبه ره ک���ه ى و له به رامب���ه ر ژنان���ى ئازارچه ش���توو ئ���ه و چاالکییه ى ئه نج���ام دا، ئه و چاالکیی���ه ى له ئه نجامى گه یشته درێژدا دووروو بیرکردنه وه یه کى نامه یه کى خ���ۆی له دواى که ئه نجامدان 24 الپه ره یى بۆ ڕاى گشتى و ڕێبه ر ئاپۆ

ده‌بێت‌ئه‌وه‌‌بزانین‌که‌‌پێش‌ئه‌وه‌ى‌بینه‌‌ژن‌یان‌پیاو‌مرۆڤین‌یان‌منداڵین،‌بۆیه‌‌با‌خۆشه‌ویستى‌و‌

عه‌شقمان‌وه‌ک‌مرۆڤ‌و‌منداڵ‌خاوێنبێت‌با‌

خۆشه‌ویستى‌و‌عه‌شقمان‌له‌‌که‌سێکدا‌زیندانى‌نه‌که‌ین‌من‌ده‌ڵێم‌پێش‌ئه‌وه‌ى‌عه‌شقى‌پیاوێک‌یان‌ژنێک‌بین‌ده‌بێ‌

عه‌شقى‌مرۆڤ‌و‌سروشت‌و‌ژیانى‌ئازاد‌بین

که‌گوتن‌واتاى‌خۆى‌له‌ده‌ستدا‌نۆره‌ى‌چاالکى‌دێتن/‌په‌روین‌حسن

14

‌‌‌ن/‌نه‌رگیز‌سته‌فا

ترس‌له‌‌ڕاگه‌یاندنی‌کوردی

ده وڵه تی ده زانین هه موومان هه روه ک دامه زراندنی سه ره تای له تورکیا فاشیستی

ده رفه ته کانى هه موو به ئێستا هه تاکو ته نانه ت سیاسیو له شکه ریو ماڵیو ئامانجى یه ک به رده وام راگه یاندنه کانیشی ریشه کێش قڕکردن و ئه ویش هه بووه به رامبه ر له به اڵم کورده . گه لی کردنی تورک فاشیستی ده وڵه تى هێرشانه ی ئه و توانیویه تی نه بوه و بێده نگ کوردیش گه لی رزگاریخوازی بزووتنه وه ی پێشه نگایه تی به به رامبه ر له بکات و به رخۆدان کوردستان ره شه کوژێیه ک نکۆڵیو هه مووجۆره یه کێتی په روه ریو نیشتمان هه لوێستی چه په ڵ و پیالنگێریه بدات و نیشان خۆی که بۆره کان گورگه مه ترسیداره کانی یه کگرتووه کانی واڵته به پاڵپشتی گه ڵدابێت له ئه وروپاشی یه کێتی ئه مریکاو له بکات و سووربێت پووچه ڵ به ڕێوه ده چێت سه ر به ده ست خستنی مافه ره واکانی خۆی. له شکه ریو گۆڕه پانى له ئه مرۆ که تورکیا ناوبردنی له به رامبه ر له دا سیاسی باکووری واڵت دۆڕاندوویه تیو له گه له که مان دونیا. واڵتانی هه موو رۆژه ڤى به بووه وه کوو سه گێکی هار خۆی به رداوه ته گیانی له ناوبردنێکی هه رچه شنه به کوردان و مێژووی، کلتووری، فه رهه نگی، جه سته ی، فاشیست و ده سته اڵته زمانیو....هتد. که مالیسته کان به شه وو به رۆژ راناوه ستن و به له کورد تاکێکی هه ر به رامبه ر له چه کی بۆمب و جۆره هه موو کارهێنانی ئۆپه راسیۆنی کیمیاباران و کراو قه ده غه هه ر له دوور به که جه که ، ناو به سیاسی

ده خوازێت ئه خالقی مرۆڤیو پێوانه یه کی کوردان ره وای چاالکی خه بات و به کۆتای نامرۆڤانه ی گاڵوه و پیالنه ئه م بۆ بێنێت و بکات و جێیان به جێ بتوانێت که خۆی رای گشتی چه واشه بکات. ته نانه ت نه هێڵێ سه ر له که کوژیه کانی ره شه رووداوه کان و له بێت ئاشکرا ده کات په یڕه وی کوردان

ناکات. شه رم پیالنگێریه ک هیچ وه کو تیڤی رۆژ که دا 2004 سالی له به ده ستی کوردان ئاسمانی که ناڵێکی ته له فزیۆنێکی وه کو کرد و و خۆی وه شانی هه رچوارپارچه ی کوردانی توانی نه ته وه یی نه ته وه یو زانستیو به لۆژیکێکی کوردستان الی بهێنێته فه رهه نگێک زاراوه و هه موو به خۆی ڕۆڵی قوتابخانه یه ک وه کو یه کترى و بۆ پته وکردنی هه ستی نه ته وه ی دیار بکات. ئه م راستیه به الی تورکه کانه وه هه زم نه کراو دیپلۆماسی دامه زراندنیدا سه ره تای له هه ر خۆی ده رفه تى شێواز و هه موو به تورکیا کوردان ده نگی که ئه وه بۆ جووڵه که وته

بکات. قه پات بکات و چاویان کپ به سه ر گوشه گیرکردنی مانگ ئه مڕۆ شه ش هه موو تێده په رێت و ئۆجه الن عه بد وڵاڵ له دوور بێبنه ماو بیانووی به هه فته یه ک چاویان پارێزه ره کانی ناهێڵێن راستی هه ره مافی که بکه وێت به موه کیله که یان له الیه کی به اڵم خۆیانه . یاسایی سرووشتیو به تورکیا چه واشه کاره کانی میدیا تره وه ئه ردۆغان و ده وڵه تی ئابو وری هاوکاری له ئه خالق و له دوور رێنمایى پاڵپشتیو

میدیا‌چه‌واشه‌کاره‌کانی‌تورکیا‌به‌‌هاوکاری‌ئابو‌وری‌ده‌وڵه‌تی‌ئه‌ردۆغان‌و‌پاڵپشتیو‌رێنمایى‌دوور‌له‌‌ئه‌خالق‌و‌له‌‌ئیسالم‌و‌موسلمانی‌ساخته‌کار‌فه‌تحواڵ‌گۆله‌ن‌بۆ‌چرکه‌ساتێکیش‌له‌‌

نکۆڵیکردن‌و‌بێڕێزیکردن‌به‌‌کوردان‌پشوێک‌ناده‌ن

وڕابیر

گه لى کورد به جێهیش���تببوو.........له نامه کان���ى ئ���ه و په ی���ام ده دات ک���ه به ش���ه ره ف به ڕوومه ت و ژیانێک���ى ب���ۆ خوازیارى ئه وه یه که له گیانى ش���تێکى تر به هاتر هه بوایه پێشکه ش���ى بکردبایه ئه و ووته یه مایه ى عه ش���قى بێ وێنه ى هه ڤ���اڵ ڤیان ب���ۆ ژیان نیش���ان ده دات نه ک بێ چاره یى ژن���ان. چاالکى هه ڤاڵ ڤی���ان الپه ڕه یه کى نوێ���ى هه ڵدایه وه له به سته بوونى وا کوردس���تاندا باشوورى به ڕێوه به رایه تى باش���وورى کوردس���تان ب���ه ده ره وه قب���ول نه ک���ه ن و ئاگاداریان له خوێن���ى پێویس���ته ک���ه ده کات���ه وه زینده ئه نف���ال کمیباران و ش���ه هیدانى به چ���اڵ کردن گه ل خ���اوه ن ده رکه ون و ده س���که وتى هه رێمى کوردستان خاوه ن ل���ێ ده ربکه ون که ئه رک���ى هه موو گه لى باش���وورى کوردس���تان له به رئه وه ى له و پارچ���ه دا هه م خیانه ت ه���ه م خۆڕاگرى به یه ک���ه وه ژی���ان ده که ن هه ڤ���اڵ ڤیان په یامى زه نگى مه ترس���ى لێ دا بۆ گه ل ئازادى بزووتنه وه ى له ن���او الپه ڕه یه کى

ژن هه ڵدای���ه وه .وه ک چ���ۆن شۆڕش���گێڕانى ژن زی���الن و

بێریت���ان و س���ه ماو ڕۆژبین و به روار.....هتد خۆیان کرده په رژین بۆ پاراس���تنى ڤیانیش هه ڤ���اڵ ژن، ئ���ازادى خه ت���ى خۆى ک���رد هه مان په رژی���ن بۆ ئازادى ژن له هه مانکات���دا پێش���ه نگایه تى کردن خه ت���ى ئ���ازادى ژن )به ڕوانین���ى م���ن خۆشه ویستى و ئه شق له ژیاندا شاراوه یه (و ده توانرێ���ت به تێکۆش���ان ببینرێت بۆ ژیان به عه ش���ق و خۆشه ویس���تى ئه وه ى بکه ین، مه رج نیی���ه ، پیاوێک یان ژنێک کردبێ���ت تایب���ه ت وه هه ڵبژێردرابێ���ت ت���ۆ ده توانی���ت وه ک مرۆڤێک خۆش���ت بوێت.... ده بێ���ت ئه وه بزانین که پێش ئ���ه وه ى بین���ه ژن ی���ان پی���او مرۆڤین ی���ان منداڵی���ن، بۆیه با خۆشه ویس���تى و عه ش���قمان وه ک مرۆڤ و منداڵ خاوێنبێت با خۆشه ویس���تى و عه شقمان له که سێکدا زیندانى نه که ی���ن من ده ڵێم پێش ئه وه ى عه ش���قى پیاوێک یان ژنێ���ک بین ده بێ عه ش���قى مرۆڤ و سروش���ت و ژیانى ئازاد

بی���ن.فه لس���ه فه ى ژیان���ى هه ڤ���اڵ ڤی���ان زۆر پێویس���ته بۆ مرۆڤه کان به تایبه تى ژنان، پێویس���ته ژنان ئه و فه لسه فه یه به بنه ما

ئیراده ، به بڕیارى وه ربگرن، نزیکبوون���ى هه رکه س���ێک گرنگ���ه ، زۆر بوێران���ه لێگه رینى ئ���ازادى هه بێت ده بێت ئه و نزیک بوون���ه به بنه م���ا وه ربگرێ���ت، چونکه ڤیان که س���ایه تێکه که لێگه رینى ئازادى به رزترین ڤیان فه لسه فه ى ژن بۆده بێت ئاس���تدابووه بکات فه لس���ه فه ى ژیان خۆی، له به رئه وه ى ژن له مێژووى سیسته مى ده سه اڵتداریه تى دا زۆربێ ئیراده کراوه له بوێرى ده رخراوه ته وه ، به تایبه ت���ى ل���ه ده ره وه ى تێکۆش���انیان هێش���تۆته وه ، هه ڤاڵ ڤیان هه رکات له ناو هه رکات داب���ووه ، گه وره تێکۆش���انێکى له گ���ه ڵ خ���ۆى تێکۆش���انى که س���ایه تى هه مه الیه نى ش���ه ڕێکى به رێوه ب���ردووه و به هه س���تیارى مۆڕاڵى ژیان���ى فک���رى، لێگه ڕینى دابوو بۆیه کردووه ، ه���ه رده م ژیان ده بوو بوێرانه ته ڤلى له هه رالیه که وه بۆ ه���ه ر بابه تێک بۆچوونى خ���ۆى هه بوو، بێ دوو دڵى ده رى ده بڕی، هۆکاره که ش���ى خۆشه ویس���تى ئه و بوو بۆ ئ���ازادى ئیراده بوون���ى ژن و هه ڵگ���رى پێوان���ى ب���وو ب���ۆ به رێکخستن کردبوو، ئازادى، خۆى هه رده م خاوه ن بڕیارو بوو س���ه رنجى ڕاده کێش���ا بۆ

15به ڕێکس���ختن کردنى ژنان.

مێژ ووێکى پیالنگێ���ڕى یان گه له کۆم���ه ، د و ور ودرێژى هه ی���ه ته مه نى بۆ زیاتر له پێن���ج هه زار س���اڵ ده گه ڕێته وه ، له گه ڵ گه ش���ه کردن و په ره س���ه ندنى بیرۆک���ه ى پی���ا وى فێڵبازى به هێز و و ده س���ه اڵتدار و که ژن به کۆیله کردنى کاریگه رکردن و بێ وه ک داهێن���ه ر و به ڕێوه به ر له کۆمه ڵگاى سر وش���تیدا رۆڵ���ى ده گێ���ڕا، له الی���ه ن س���ۆمه ره وه و راهیبه کانى ش���امانه کان و سیس���ته مى در وس���تبو ونى دواب���ه د واى پیالنگێ���ڕى و ده وڵ���ه ت ده س���ه اڵت و

ته ڵه که بازیش س���ه رى ده رهێنا. به رژه وه ن���دى قۆرغ���کار، کاره کت���ه رى پارێز و پا وانخوازانه ى ده سه اڵت و ده وڵه ت له گه ڵ سر وش���تى کۆمه ڵگا ناکۆکه ، هیچ نه یتوانیوه ده س���ه اڵتدار سیس���ته مێکى بگرێت. ته س���لیم کۆمه ڵگا ته وا وه تى به جیا وازدا ده رفه ت���ى له ه���ه ڵ و نا وه نا وه کۆمه ڵگادا توێژه کان���ى نێوچی���ن و ل���ه هه ڵدا وه و سه رى دژکرده وه ناڕه زایه تى و به ره نگارى سیسته م و ده سه اڵت بوه ته وه . به درێژای���ى ته مه ن���ى و له ه���ه ر قاڵ���ب و به رگێکدا سیسته م وازى له پا وانخوازى و

هه رجۆره نه هێن���ا وه و هه ژمو ونگه رای���ى خه ت���ه رى و ته گه ره یه ک���ى له س���ه رخۆى به دڕندانه ترین ش���ێوه سه رکوت کرد و وه و پیالنى چه په ڵ و قڕێژى له دژى جواڵنه وه له مێژووى داڕشتو. یه کس���انیخوازه کان فۆلکلۆرى هونه ر و ئه ده بیات و نوس���را و و ئاسمانیه کاندا کتێبه له ته نانه ت گه الن و زۆر ج���ار باس���ى ئ���ه و پیالنگێڕیان���ه ى ده س���ه اڵتداران له به رامبه ر ئازادیخوازان ک���را وه و نمونه گه لێک���ى سه رس���وڕهێنه ر

ل���ه و پیالنگێڕیان���ه ده بینرێ���ت. ل���ه م نێ���وه دا گه ل���ى کورد ل���ه م جۆره ب���ه ش ب���ێ پیالنگێڕیان���ه سیاس���ه ت و نه ما وه و ب���ه ده یان جار شۆڕش���گێڕانى داگیرک���ه ران پیالنه کان���ى دواى ل���ه که وت���و ون و بو ونه ته قوربانى، کێش���ه ى کورد خۆى له خۆیدا ئه نجامى سیاس���ه تى سیسته مى هه ژمو ونگه رایى داگیرکه رانه و ده سه اڵته . زۆر سر وش���تییه ئه گه ر ئه و داگیرکاری���ه له الی���ه ن کوردانه وه قبو وڵ نه کرێت کوردس���تان موڵکى کوردانه و به هه زاران ساڵه که گه لى کورد له سه ر ئه م خاکه ده ژین. شتێکى چا وه ڕوان نه کرا و نیی���ه ئه گه ر ئ���ه و گه ل���ه بیه وێت خۆى بۆخۆى چاره نو وس���ى خ���ۆى دیاربکات و

ئ���ازاد بژی���ت، مخاب���ن ئ���ه م داخوازیه ره وای���ه له الی���ه ن داگیرکه رانه وه مایه ى په س���ه ند نیی���ه . سیاس���ه تى ئین���کار و ئیمه���ا و داگیرکارى بێگومان کاردانه وه ى کوردانى به دوا وه دێ���ت. ئه و بز وتنه وه رزگاریخوازانه ی���ه ک���ه له م���ا وه ى د و و س���ه ده ى راب���رد و ودا س���ه ریان هه ڵدا وه ئ���ه و راس���تییه ده س���ه لمێنن ک���ه کورد ته س���لیمیه ت و بنده س���تى ناپه ژرێنێ���ت. س���ه ره ڕاى زۆرى و زه حمه تی���ه کان گه لى ک���ورد هه رگیز کۆڵى ن���ه دا وه و وازى له ده سته به رکردنى بۆ تێکۆش���ان خه بات و مافه کان���ى نه هێنا وه ، ل���ه به رامبه ردا بۆ چۆک داهێنانى شۆڕشگێڕان و بنه بڕکردنى ویس���تى ئازادیخوازانه ى گه لى کورد و بێ ئیراده کردن���ى ئ���ه و گه ل���ه ، داگیرکه ران ئه خالق، پره نس���یپه کانى سنور و هه مو و ئاستێک تێپه ڕانده پێش���ێلکرد و و مافیان له نیش���اندا که پێش���تر ل���ه هۆڤێتیان نه بیس���ترا وه . نه بین���را وه و مێ���ژ و ودا ئه گه ر له رێ���گاى زه بر وزه نگ و به کۆمه ڵ ده نگ���ى نه یانتوان���ى کوژکردن���ه وه ئه و بکه ن کپ ک���وردان ئازادیخوازانه ى

جار ده س���تیان دا وه ته پیالنگێڕى. مێ���ژ و وى گه ل���ى ک���ورد به تایبه ت له

‌‌‌له‌‌ساڵوه‌گه‌ڕى‌پیالنگێڕی15ى‌شوباتدا‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌گه‌له‌کۆمه‌‌له‌ئارادایه‌

ن/‌واعید‌هه‌ورامى

بیروڕا

فه تحواڵ ساخته کار موسلمانی ئیسالم و نکۆڵیکردن و له چرکه ساتێکیش بۆ گۆله ن بێڕێزیکردن به کوردان پشوێک ناده ن! به اڵم به رامبه ر له که ده زانین باش هه موومان له قرکردن و زوڵم و نکوڵیه و هه موو ئه م

ناوبردنه دا ئه گه ر ڕۆژتیڤی نه بوایه کێ؟ یان ده کرد ڕاگه یاندن جه ساره تی که ناڵێکی کام حکومه ته ئه ردوغان و ره شی رووی که بدات؟ نیشان گشتی رای بۆ فاشیسته که ی ڕۆژتێڤی کورته ک کۆمه ڵکوژیه که ی له ئایا

رووداوه که ی که نه بوو که ناڵ یه که مین ئاشکرا کردو و ڕای گشتی جیهانی تێگه یاند؟ ئایا له 28 =12 =2011 که به شێوه یه کی گوندی له کورد هه واڵتی 35 دڕندانه رۆبۆسکی سه ر به شرناخ که له الیه ن فرۆکه شه ڕکه ره کانی تورکیا، بێتاوان شه هید کران مرۆڤانه و به شێوه یه کی که نه بوو رۆژتێڤی کرد؟ ڕۆمال رووداوه که ی راسته ڕاست حاشا راستیه کی وه کو رۆژتیڤی که واته فاشیستی ده وڵه تی به رامبه ر له هه ڵنه گر له کوردان ره نگی ده نگ و به بووه تورکیا

دا. کوردستان هه ر چوارپارچه ی 2011 ساڵی 10ی مانگی له دیسانه وه پاڵپشتی به تورکیا فاشیستی ده وڵه تی دادگای له رۆژئاوا واڵتانی له هه ندێک دۆزێیکیان ڕۆژتیڤی داخستنی بۆ دانیمارک له تاکو خایاند مانگی سێ که کرده وه رۆژی 10= 1=2012 ڕۆژ تیڤی له مه حکه مه خۆی په خشى که درا بڕیار سه رکه وت و دیپلۆماسی جاره ئه م بکات. به رده وام چاواشه کاری تورک که له رێگای حقوقیه وه فه ره نسا ده وڵه تی گه ڵ له دۆڕاندی له دوور سیاسیو بڕیاره ێکی رێکه وتن و پاساوێک هیچ بێ به ئه خاڵقیه کان پێوانه

داخست. تێڤیان رۆژ 16

س���ه ده ى راب���رد و ودا پ���ڕ ل���ه نمونه ى دڵته زین���ى ه���ا وکات س���ه رنجڕاکێش و بێ فری���وکارى، خیانه ت و پیالنگێ���ڕى، به ختى، ئه و شێوازه پیالنگێڕیانه ى که له دژى شۆڕش���گێڕانێکى وه ک سمکۆى محه مه د و قازى س���ه عید، شکاک، شێخ هت���د. . . به ڕێوه چ���ووه ده کرێت وه ک ه���ۆکارى س���ه ره کى شکس���ت هێنانیان لێ���ک بدرێت���ه وه . له گ���ه ڵ به رپابو ونى به رێبه رایه تى گه له که مان نوێى شۆڕشى کورد گه لى رزگاریخ���وازى بز و وتنه وه ى پیالنگێ���ڕى ده رب���ازى قۆناغێک���ى نوێ بو و شان به ش���انى سیاسه تى سه رکوت و زه ب���ر و کوش���تار قۆناخێک���ى ن���وێ له پی���الن دانان، گه له کۆم���ه و ته ڵه که بازى ده س���تى پێک���رد له راس���تیدا هیچ یه ک ل���ه بز وتنه وه کانى پێش���وتر به مجۆره ى ئێس���تا ر و وب���ه ڕ و وى پیالن و نه خش���ه ى نه کرا ونه ته وه . مه ترس���یدار جۆرا وجۆر و بانگه ش���ه ى رژێم���ى فاشیس���تى تورک ئه وه ى ده کرد که پاش س���ه رکوتى شێخ ره زا و شۆڕش���ه که ى ک���ورد کێش���ه که ى سڕیوه ته وه و له گۆڕى نا وه ، ئه مجاره ش رزگاریخوازى جواڵن���ه وه ى به رامبه ر له نوێى کوردان���دا چ دڕندێتى و هۆڤێتیه ک نه م���ا که تێپه ڕى نه کردبێت و کامه فێڵ و فر وس���ه که ده س���تى پێ���وه نه گالبێت. هێش���تا له قۆناخ���ى ئاماده کاریدابو ون و په که ک���ه ش بو ون���ى نه بو و ک���ه حه قى ق���ه رار یه کێک ل���ه پێش���ه نگه کانى ئه و بزاڤ���ه ل���ه پیالنێکى قڕێ���ژدا و له الیه ن به نا وى ئه س���تێره ى س���وره وه گروپێک بێگومان تیرۆر کرا، )تێرکا س���وره وه ( نه خشه و ده س���پێکى ر و ودا وه وه ک ئه و ده ژمێردرێت ت���ورک رژێمى پیالنه کانى ل���ه رێگاى ل���ه س���ااڵنى دوات���ر ک���ه دزه کردن���ى که س���انێکى خائی���ن بۆ نا و ریزه کانى ش���ۆڕش و پێشخستنى چه مکى خیان���ه ت و چه ته گه ری درێ���ژه ى پێدرا. 12ى عه س���که رى کوده ت���اى ئه م���ه و راپێچکردنى گرت���ن و 1980ى ئه یلول���ى کادیرانى پێش���ه نگ ب���ۆ به ندیخانه کان و تی���رۆر و کوش���تنى به ش���ێکى تریان له رێگه ى که س���انى به کرێگی���را و هه ر وه ها س���ه پاندن و په ره دان به شه ڕى چه په ڵ و ها وکات س���ه رکوردان و به سه رتاسه رى تی���رۆر و ئا واکردن���ى چه ندی���ن هێ���زى گه ری���ال، کۆنت���را تۆقێن���ه رى وه ک ئه رگه نه کۆن و... ژیت���ه م و الل���ه ، حزب هه زاران ش���وێنکردنى بێسه ر و کوشتن و خه ڵکى مه ده نى، نوس���ه ر، رۆژ نوسه ر، به رنامه و له به شێکن ته نیا رۆژنامه وان و نه خش���ه کانى ئ���ه و رژێمه ل���ه به رامبه ر گه ل���ى زرگاریخ���وازى جواڵن���ه وه ى کورد. ش���ایانى باس���ه که دوژمنایه تى له س���نوره کانى ته نی���ا ت���ورک رژێمى نه وه س���تا و تورکی���ا وه کوردس���تان و

ب���ه ئه نجامدان���ى چه ندی���ن ک���رده وه ى قێزه ون���ى تیرۆریس���تى، تیرۆرى ئۆلۆف بالم���ه ى س���ه رۆک وه زیران���ى س���وید و هه وڵى کوش���تنى پاپاژان پۆڵى دو وه م و هه وڵى ئازادى، بزاڤ���ى تۆمه تبارکردنى ناس���اندنى به تیرۆریس���ت نا وزڕان���دن و گه ل���ى رزگاریخ���وازى بز وتن���ه وه ى کوردى دا و زه مینه ى بۆ به ش���دارکردنى واڵتان���ى هه رێ���م و رۆژئ���ا وا له ش���ه ڕى چه په ڵ���ى دژ ب���ه ک���وردان ئاماده کرد. له گ���ه ڵ که ند وکۆس���په کان س���ه ره ڕاى ه���ه ل و مه رجى زۆر و زه حمه ت���دا بزاڤى ئازادی به رده وام له گه ش���ه کردندابو و و پێش���ه وه چو ونى ده خوڵقاند و جه ما وه رى زیات���ر له ده ورى خ���ۆى کۆده کرده وه . فیکریه کان���ى تازه گه ری���ه لێگه ڕی���ن و ئۆج���ه الن و بز وتنه وه ى ئ���ازادى وایکرد ک���ه ئه و بزاڤه و س���ه رۆکه که ى له الیه ن نا وه نده کانى س���ه رمایه وه وه ک مه ترسى ببینرێ���ت. ئ���ه و ترس���وخۆفه ش رێ���ى پیالنگێریه ک���ى گه له کۆم���ه و له س���ه ر مه ترس���یدار له دژى ک���وردان کرده وه ، هه رچه ن���ده پێش���ترش ده ی���ان جار له دژى ک���ورد و بز وتنه وه کانى گه له کۆمه ى په یماننام���ه پێکهاتبێ���ت) ها وش���ێوه ئ���ه و ب���ه اڵم جه زائی���ر و...، 1975 ى پیالنگێڕیه ى که له که س���ایه تى عه بد وڵاڵ ئۆج���ه ال ون و رێکخس���تنه که ى دا له دژى ک���وردان به ڕێوه چو و ل���ه زۆر ر و وه وه ه���ه م مه ترس���یدارتر و ه���ه م جیا وازت���ر ب���و و. ئا واره بو ونى ئۆجه الن بۆ ما وه ى پێن���ج مانگ ل���ه ئه ور وپا که خۆى وه ک نا وه ن���دى دادپه ر وه رى و م���اف و ئازادى به ش���دارى و له الیه ک و ده کات وه س���ف ها وپش���کى زۆربه ى واڵتان���ى ئه ور وپى،

ئه مریکا، ئیس���رائییل، ر وس���یا و مس���ر، گه له کۆمه یه و ل���ه و تورکی���ا س���وریا، س���ه رجه م ها وڕایى بگ���ره بێده نگ���ى و نێوده وڵه ت���ى و نا وه نده کان���ى ده زگا و ماف���ى پارێ���زه رى نێونه ته وه ییه کان���ى ت���ا وان و پیالنه ، له ئاس���ت ئه م مرۆڤ

سیس���ته مى حه قیقه تى ت���ر له الیه ک���ى ئۆجه الن راده س���تکردنى ده رخس���ت. ب���ه تورکیا ل���ه کاتێکدا ک���ه به ڕێزیان ئاگربه ستى یه ک الیه نه ى راگه یاندبو و بۆ دۆزینه وه ى چاره س���ه ریه کى ئاش���تیانه و ب���ه ره و ئه ور وپ���ا به ڕێکه وتب���و و هه مو و ئه ور وپ���ا و سیس���ته م و بانگه ش���ه کانى مافى به س���ه باره ت دیموکراسیه ته که ى به درۆ ئاشتیخوازبو ونى ئازادى و مرۆڤ، ده خاته وه و په رده له س���ه ر راس���تیه کان الده دات. ئ���ه و پیالنگێڕی���ه له بنه مادا هه م���و و ب���ه سیس���ته مه هه وڵێک���ى بانه کانیه وه )چ���ه پ، راس���ت، میانڕه و و ئیسالمى( بۆ کپ کردن و رێگرتن له پێش ئۆجه الن و پێشه نگایه تى که هزره یه ئه و په که که و له الیه ن گه لى کورده وه و له دژى داگیرکارى، پا وانخوازى و ده س���ه اڵتدارى ئامانجى ده خرێ���ت و پێش قۆرخ���کارى ئه وه یه که گه الن���ى نا وچه که به گژیه کدا ب���دات و ش���ه ڕ و و ئ���اژا وه ل���ه نا وچه که گوڕتر ب���کات. ته دبیرى هۆش���یارانه ى به رخوادانى، نوێى ش���ێوازى ئۆجه الن و چا وه ڕ وانیه کان���ى پێچه وان���ه ى ب���ه کۆمپلۆگه ران پێش���ى گ���رت و هه ر وه ها گ���ه ل و به رفرا وان���ى خا وه ندارێت���ى له س���ه رۆکایه تیه که یان ئ���ازادی بزاڤى پوچه ڵک���رده وه و پیالنگێڕیه ک���ه ى زه مین���ه ى ب���ۆ خه بات���ى دیموکراتیک و

ئاش���تیانه ره خس���تاند. له ساڵى 2002ه وه و له گه ڵ هاتنه سه ر حوکم���ى AKP ئه ڵقه یه ک���ى نوێ له AKP پێده کات. ده س���ت پیالنگێڕى به خه ڵک ئیسالمى پارتیه کى خۆى وه ک ب���ه س���ۆنگه یه وه ل���ه و ده ناس���ێنێت و ور وژاندنى هه ستى ئاینى گه ل و هه ر وه ها

ب���ه به رزکردنى چه ندین در وش���مى وه ک دادپه ر وه رب���و ون و دیموکرات بو ون و دان نان به مافى کورد و که س���ایه تیه کانى تر هه وڵ ده دات بزاڤى ئازادى بێ کاریگه ر ب���کات و گه لى ک���ورد بخاپێنێ���ت و فریو بدات. له راستیدا AKP له بانگه شه

ئه‌‌و‌رێکخستنه‌‌تۆکمه‌‌و‌جه‌ما‌وه‌ریه‌ى‌گه‌ل‌و‌پێداگرى‌بزاڤى‌ئازادى‌بۆ‌چاره‌سه‌رکردنى‌

کێشه‌کان‌و‌پالنه‌کانى‌بۆ‌بنات‌نانى‌ستاتۆیه‌کى‌ئازاد‌و‌دیموکراتیک‌بۆ‌کوردان‌AKPى‌ته‌نگه‌تا‌و‌

کر‌و‌وه‌،‌له‌‌کاتێکدا‌که‌‌باسى‌ئازادیخوازى‌به‌سه‌رتاسه‌رى‌هه‌رێمه‌که‌دا‌باڵ‌وبوه‌ته‌‌وه‌‌ئێستاکه‌‌‌AKPرۆڵى‌ئه‌سپى‌ترۆ‌وا‌)ترۆى(‌ده‌بینێت‌

وڕابیر

17

زیات���ر هیچى ترى پێ نه ب���و و و هه رگیز نییه ت���ى، ئه و هه ن���گا وه ر واڵه تیانه ى که ها وێش���تنى کردنه وه ى ته له فزیۆنى کورد چاره سه رى تێرى س���اخته وه TRE6 و

بنچینه یى کێش���ه ى کورد ناکه ن. شێوازى مامه ڵه ى AKP له گه ڵ کێشه ى له شێوه ى مامه ڵه ى پارته کورد جیا واز ده س���ه اڵتداره کانى پێش���و وى خۆى نییه ئه و AKP پرۆژه یه کى ل���ه ئه ساس���دا سیس���ته مه یه ک���ه ده یه وێت ل���ه رێگه ى ب���ێ س���ه رکوت و ئه وپارت���ه وه وێ���ڕاى ئ���ازادی کوردان بزاڤى کاریگه رکردن���ى پێگ���ه ى ده س���ه اڵتدارێتى خۆى قورس و قای���م بکات. ئ���ه و ده رفه ته ى که بزاڤى ئازادى بۆ چاره س���ه رکردنى ئاشتیانه ى دیموکراتیزه کردن���ى ک���ورد و پرس���ى AKPه وه توکی���ا ره خس���ابو و له الیه ن ل���ه بارب���را و له ژێ���ر ن���ا وى کرانه وه دا سیاس���ه تى ئینکار و ئیمه���ا و نکۆڵیکردنى نوژه ن کرده وه و په ره ى به دوژمنایه تى و ش���ه ڕانگێزى دا. هه نگا وه کان���ى بزاڤى ئ���ازادى ب���ۆ به رێکخس���تن کردنى گه ل و به ش���دارکردنى ئاپۆراى گه ل له خه بات و تێکۆش���انى ئ���ازادى، چاره س���ه رکردنى زه ر وریه تێ���ک ک���ورد وه ک پرس���ى تۆکمه و رێکخس���تنه ئه و ده س���ه پێنێت. جه ما وه ری���ه ى گ���ه ل و پێداگ���رى بزاڤى ئازادى بۆ چاره س���ه رکردنى کێش���ه کان و پالنه کان���ى ب���ۆ بنات نانى س���تاتۆیه کى AKPى ئازاد و دیموکراتیک بۆ کوردان ته نگه تا و کر و وه ، له کاتێکدا که باس���ى هه رێمه که دا به سه رتاسه رى ئازادیخوازى AKPرۆڵ���ى ئێس���تاکه باڵ وبوه ت���ه وه له ده بینێت ت���رۆ وا )ت���رۆى( ئه س���پى هه رێمه که دا بۆ سیاس���ه ته کانى ئه مریکا و رۆژئ���ا وا و ده یه وێت خ���ۆى وه ک مۆدێلى

ه���ه ره دیموک���رات و ئ���ازاد ب���ه گه النى راپه ڕی���وى هه رێمه که پیش���ان بدات ئه و پێگ���ه جه ما وه ریه ى بزاڤى ئازادى له نێو کوردان���ى هه رچوارپارچه ى کوردس���تان پێ���ی گه یش���تووه و پرۆژه ی���ه ک ک���ه بۆ چاره س���ه رى پێشى خس���تووه AKP ى 12ى هه ڵبژاردنه ک���ه ى ده کات، ش���ۆک ریفراندۆمێک ل���ه راس���تیدا حوزه ی���ران ب���و و ک���ه تێی���دا ه���زرى چاره س���ه رى گه وره ى س���ه رکه وتنێکى دیموکراتی���ک به ده س���ت خس���ت. به پێى ئه نجامه کانى AKPمه ش���ر وعیه تى هه ڵبژاردن هه مان له باکورى کوردس���تان له ده س���ت دا وه س���ه رکه وتنه کانى بزاڤى ئازادى کورد له سه رخس���تنى ئه گه رى به رامبه رAKP و چاره س���ه رى هێڵ���ى یه کجاره ک���ى کاریگه رى کوردس���تان و له دیموکراتیک ئ���ه و ئۆرته ژیس���ینه ل���ه سه رتاس���ه رى هه رێمه ک���ه له الی���ه ن رابه رانى AKP و مه ترسى ئه مپریالیسته کانه وه وه ک هێزه

ده بینرێ���ت. بۆ نه هێش���تنى ئه و مه ترسى و پێشگرتن ل���ه ه���ه ر ئه گه رێکى چ���ا وه ڕ وان نه کرا و به رفرا وان ش���ه ڕى کۆنس���ێپتێکى پالنى ئه و ل���ه چوارچێ���وه ى داده ڕێژرێ���ت. س���ه ره تا وتو وێژه کان���ى کۆنس���ێپته دا ئۆج���ه الن له گ���ه ڵ ده وڵ���ه ت ش���اندى س���ه رجه م راده گرێ���ت و ئیمرال���ى ل���ه له گه ڵی���دا پارێزه رانی���ش دیداره کان���ى هێرشێکى پاش���ان ده کرێت و ئاس���ته نگ بۆسه ر زه ویه وه ئاسمان و له هه مه الیه نه باکور و باش���و ورى کوردس���تان ده س���ت به بیرهێنانه وه یه ش���ایه نى پێ���ده کات. ک���ه ئێرانی���ش پێش وه خت هێرش���ێکى به رفرا وانى بۆس���ه ر باشورى کوردستان و هه وڵه کان���ى ب���ۆ ده س���تتێوه ردان ل���ه و

ل���ه و نان���ه وه گێره ش���ێوێنى دۆخ���ه و پارچه یه ى کوردس���تان له مێژه وه ده ستى پێکردبو و. شان به ش���انى ئۆپه راسیۆنه ئێس���تا چه ندین ت���ا س���ه ربازیه کان که ب���ه دوا وه بو وه کۆمه ڵکوژى کۆمه ڵکوژى کۆرت���ه ک، ش���ێوى تیارێ، رۆبۆس���کى و که ره س���ته ى چ���ه ک و به کارهێنان���ى قه ده خه کرا و ه���ا وکات له ژێرنا وى دۆزى KCK دا ئۆپه راس���یۆنه کاى قڕکردن���ى سیاسى که له 2009 وه ده ستى پێکرد و وه چوارچێ���وه ى ل���ه په ره ده س���تێنێت. ئ���ه م هه ڵمه ته دا و ل���ه ما وه یه کى کورتدا زیاتر له 5000 سیاس���ه تمه دار، نوس���ه ر، رۆژنام���ه وان و پارێ���زه ر، هونه رمه ن���د، شاره دار و هه ڵبژێردرا وى گه ل به بیانو وى ده کرێن. زیندانه کان راپێچ���ى بنه ما بێ تا وانه کانى ئه وه ى بۆ AKP حکومه تى بش���ارێته وه وێ���ڕاى گش���تى راى ل���ه گرتن و زیندان���ى کردنى رۆژنامه وانان له تورکیا و باکورى کوردس���تان هه وڵه کانى ب���ۆ داخس���تنى ROJ tv چڕده کاته وه سه ره ڕاى ئه وه ى که له رێگاى عقوقیه وه ل���ه دادگاى کۆپنهاگ���ن نه یتوان���ى ب���ه ئامانجه ک���ه ى ب���کات، به اڵم ل���ه رێگه ى ئاب���ورى و به رژه وه ن���دی به کارهێنان���ى دایکى فه ره نساى ش���ارا وه ى په یوه ندى utelsat کۆمپانی���اى دیموکرات���ى و رابگرێت. رۆژتیڤى په خشى تا ناچارکرد گۆش���ه گیرى دژ وارى س���ه ر ئۆجه الن که زیات���ر له ش���ه ش مانگ���ى تێپه ڕاند و وه ، کۆمه ڵک���وژى و ش���ه ڕى هه مه الیه نه و ئه و رێبازانه ی���ه ک���ه حکومه ت���ى AKP له ژێر ن���ا وى کران���ه وه ى دیموکراس���یانه و له پێ���ش چ���ا وى راى گش���تى جیه���ان و دیموکراس���ى ها وپه یمانى به ها وبه ش���ى و ئه ور وپ���ا و ئه مریکا له به رامبه ر کوردان و ئی���راده ى تێکش���کاندنى گه ل���ه و ئ���ه و ئ���ازادى ته س���لیم وه رگرتنی���ان ده ب���ات. به ڕێ���وه ى بزاڤه که ى گه ل و پێداگرى داخوازیه کانیان و له س���ه ر خه بات و له نه دانیان کۆڵ ئه گ���ه رى تێکۆش���ان AKP و س���ه رکه وتنى ال واز ها وپه یمانه کان���ى راس���تیدا ل���ه ده کات. AKPل���ه فاش���یزمى بز وتن���ه وه ى به رامب���ه ر گه ل���ى دیموکراتیک���ى چیتر تێکچ���ووه و کورددا ناتوانێت خۆى له س���ه رپێ

رابگرێ���ت.

بیروڕا

18

کاتێ���ک ب���اس له داس���تان و قاره مانێت���ی س���ه رکرده یه ک یان که سایه تیه ک ده که ین که چۆن شۆڕش���ی هه ڵگیرس���اندوه ، به بێ ویستی خۆمان ناخمان ده هه ژێنێ و ته واوی بیرو هزرو س���ه رنجمان ده باته نێو خه باتی ئه و که س���ه شۆڕش���گێڕه وه ک���ه زۆر جار میلله تێکداو نه ته وه و له هه مو و ده بیس���تین له ناو هه ر چینێکدا که س���ێک بۆته بڵێسه ی دی که س���انی پێش���ه نگایه تی ئاگ���رو ده کات، گه رچ���ی خه باتی ژنیش خه باتێکی نه بڕاوه ی���ه و مێژوویه ک���ی دێرین���ی هه ی���ه له گ���ه ڵ ئه وه ش���دا مێژوو ش���اهیدی خۆی ئه دا له س���ه ر خه باتی ژنه شۆڕشگێڕه کان، لێره دا پێویس���ته باس���ێک له سه ر شۆڕشه مه زنه ک���ه ی ش���ه هید )ڤی���ان (بکه ین که شۆڕشێکی ش���کۆداری هه یه ، شه هید ڤیان بوو زۆر جه حێڵیدا له ته مه نێک���ی کاتێ���ک ه���ه ر زوو درکی به چه وس���انه وه ی ژنان و چه وس���انه وه ی گه ل و خاک و میلله ته که ی به ئاس���انی هه روا نه یتوان���ی بۆی���ه کرد، ته واوی ئ���ه م چه وس���انه وانه قبو وڵ بکات و هه رزوو هه وڵی به رپاکردنی شۆڕش���ێکی زوڵم و ئ���ه و ل���ه دژی دا ئازادیخوازان���ه ی س���ته مانه ی ک���ه ناخ���ی ش���ه هید ڤیان���ی هه ژاند بوون، ئی���دی ڕۆژ به ڕۆژ خه بات و ئ���ه م کچ���ه خوێن���ده وه و قو وڵبون���ه وه ی

خه بات���کاره ژنانی به دوای خۆیدا برده ئاس���تی لوتکه له خه بات و تێکۆشاندا، دروشمه کانی ش���ه هید )ڤیان(ئه وه بوو که هیچ کاتێ���ک نه بووه بڵێ )نابێ و هه رگیز ناکرێ( هه میش���ه گوتویه تی

ئامانج���ه ب���ه گه یش���تن ب���ۆ مه زنه کان پێویس���ته ڕه نجێکی ش���تێک و بدرێت مه زنی���ش نیه ناوی موس���ته حیل بێت شۆرش���گێڕدا، له ب���ه رده م له نامه کانی���دا له یه کێ���ک هاتووه ، ده ڵێت: )ڕۆژێک و زۆری هیچ به رامب���ه ر ش���ۆڕش زه حمه تیه کی بێ موڕاڵی و دوو دڵی و ب���ێ باوه ڕی���م ژیان له م ئه گ���ه ر نه ک���رد( ووتان���ه وورد بینه وه و ش���رۆڤه یان به باش���ی بۆم���ان بکه ی���ن

ک���ه ده رده که وێ���ت )ڤیان( ش���ه هید چه ن���ده به ب���ڕوا

ب���ه خۆبوون���ه وه و به هزرێکی چه ن���ده نه وه س���ه رکه وتواڕووی ب���ه ره و کۆت و سه رجه م ن���ی ه کا به ند

به رده م���ی بۆت���ه وه ، ش���ه هید

شه‌هید‌ڤیان‌ژنانی‌باشوری‌له‌بێ‌سه‌رکرده‌یی‌رزگارکرد

تیرۆر‌و‌ته‌قینه‌وه‌کانی‌عێراق‌کاری‌کێن

ده‌ربه‌ندی ن/به‌یان‌

)ڤیان( پشت ده به س���تێت به و وتاره ی به ڕێز )عبدالله ئۆج ئاالن( که ده ڵێت: )شۆڕش���ی باشور شۆڕش���ی ژنه (. ئیدی شه هید )ڤیان(ده بێته که س���ایه تیه کی به هێزو ژنه میلیتانێکی نوس���ه رێکی ده بێته هه روه ه���ا س���ه رکه وتوو نمونه ی ده بێت���ه بۆی���ه به توان���اش، بۆ ئازادیخواز خه بات���کارو ژنێک���ی گه له که ی ، عه شقی شه هید )ڤیان( وه ک عه ش���قی تاکێکی کۆیله ی ناو ئ���ه م کۆمه ڵگای���ه نه ب���و و، به ڵکو عه ش���قی ئه و س���یمبولی عه ش���قی ڕاسته قینه بوو بۆ خاک و گه ل و هاوڕی بۆ نیش���تیمانه که ی و هاوڕێب���ازو ک���ه س و کاره که ی بۆته واوی ژنه چه وس���اوه کانی تینوی له ته نیش���ت ، ئازادی ئه مان���ه وه هه م���وو کیه که ی���و ال به چاک���ه گ���ڕه ی ب���ه و جه س���ته ی ل���ه ک���رده وه ب���ه رز توان���ی وه اڵمێک���ی ل���ه رووی تون���د ئه و ب���دات و دوژمن په یام���ه ش به دوژمن بگه یه نێ���ت ک���ه ئه وا چیدی کوردیش ژن���ی نێوده وڵه تی کۆمپل���ۆی سه رده س���ت وواڵتان���ی ن���اکات قب���و وڵ فاش���یزم و به ڕێوه ی ک���وردان دژی که له له به ر ئه وه ش���ه هید ده به ن ، )ڤیان( توانی ژنانی باش���وری سه رکرده یی له بێ کوردس���تان ڕزگار ب���کات ، نه مری بۆ گیانی

پاک���ی خه ب���ات ک���ردووت.

ره نگه به هه زاران جار له ناو خاکی عێراقدا دابێت و رووی وردودرشت ته قینه وه ی واڵته ی ئه م له خه ڵکی که س هه زار ده یان هه زار سه دان خۆیو قوربانی کردبێته ده روونی نه خۆشیی تووشی که سیشی نامرۆیه ئه م ره شه کوژییه کردبێت. مه خابن پێچه وانه شه وه به هه بووبێت و بڕانه وه ی به خۆیه وه تازه ره هه ندی هه ردێت ده بن ئه زموونتر به تیرۆریستان ده گرێت و له م ته قینه وه یه ک هه ر کرده کانیاندا. له هه موو له ده ستبه جێ روویدابێت، واڵته کراوه و شه رمه زار به درووستی الیه که وه

له ناو تیرۆریستانیش خۆیان بگره ده کرێت و ده که ن، شه رمه زاری که که سانه دابن ئه و

مه گه ر خوا خۆی بزانێت !!ئێستاکه دا ئێراقی ئاڵۆزه ی بارودۆخه له م زۆر دژواره ده ستخستنی به ڵگه ی سه لمێنه ری له وانه یه تاوانکاردا و له سه ر تاوان دامرکاندنی هێورکردن و بۆ جاروباریش الیه ن له که سێکیش چه ند ره وشه که ، ده ستگیرکرابێت واڵته وه ئه و حکومه تی به خۆیه وه حکومه ت الیه ن له بابه ته یان

سیاسی کرابێت دژ به م و به و.ئه و ده چێت ساڵ نۆ بۆ ئه وا مه خابن سه یر و ئه وه ی نه کراوه و بنه بڕ دیارده یه له گه ڵ هاوکات که ئه وه یه بێت سه مه ره ش رێژه ی واڵته له م سیاسی باری ئاڵۆزیی

تیرۆر و ته قینه وه له م واڵته به ره و هه ڵکشان ته قینه وه تیرۆر و سیاسه ت و چووه و زۆر هه ربۆیه کراون! یه کتر ئاوێته ی ته قینه وه کان، تیرۆر و بڵێین که ئاساییه ده بێ به اڵم له پشته ، سیاسیی مه به ستی

کێیه ؟! مه به ست خاوه ن بزانین تێیدا که بووایه واڵته ئه و عێراق گه ر ژیانی باری سه قامگیر و سیاسی باری بوایه و سه روه ر یاساش ئاساییو خه ڵک کاری یاسا پێی به ده سه اڵتداریش الیه نی ئاسایی شێوه یه کی به ده کرێت بکردبایه ، ئاسایش و به په یوه ندیدار داموده زگاکانی له کردبا به دواداچوونیان واڵت یاسای سزا کرابان و ده ستگیر تاوانکاران سه ریو بۆته واڵته ئه م داخه جێی به اڵم دارابان،

نه‌قشبه‌ندی جه‌الل‌

وڕابیر

19

دراوسێ و واڵتانی بۆ ته راتێنکردن شوێنی ئێران، هه مووانیش سه رووی له

قاسم چۆن هه روه ک سه رکرده ی سلێمانی،

قودسی هێزی ی پا سو

نی را پاسدانی ا ئێر

رابردوو له رۆژی چه ند له لوبنان باشووری »عێراق و که رایگه یاند ئه و ئێران تاراندایه و ئیراده ی ویست و ژێر پێکهێنانی بۆ بکات کار هه یه توانایه ی بۆ واڵته دوو له م ئیسالمی حکومه تی

جیهانی«. زلهێزانی به ره نگاربوونه وه ی وه ک حکومه ته که ی که واڵته یه ئه و ئێران گه وره ترین و ئایینی، دیکتاتۆرییه تێکی تیرۆریستانه و پشتیوانی دزێوترین کۆمه ڵگه ی سه ر بۆ مه ترسیدارترینیشه له رزۆکترین هه مانکاتدا له نێوده وڵه تیو

رووخا. هاکا که حکومه تیشه دوو له سه ر واڵته له م دیکتاتۆرییه ت نه یاران سه رکوتکردنی وه ستاوه ، پێ تیرۆر و هه نارده کردنی واڵت و ناوخۆی له کۆی واڵت. ده ره وه ی بۆ ته قینه وه حکومه تی مامه ڵه کردنه کانی هه ڵوێست و کێشه به رامبه ر له عێراق ئێستاکه ی بۆ ئه وه مان ده ره کییه کاندا ناوخۆییو له نایه وێت حکومه ته ئه م که ده رده خات حکومه تی ئێران دوور بکه وێته وه که ئێستا نێوده وڵه تیدا ناوخۆییو گوشاری ژێر له

گۆشه گیرکراوه .بکه ین ئه وه گریمانه ی ده توانین پێیه به م که سه رۆک وه زیرانی عێراق وه ک کۆڵه که ی خۆی عێراق، حکومه تی له ده سه اڵت ئێرانه وه . حکومه تی به به ستووه ته وه و ئاسایش و ئاشتی چه سپاندنی بۆ نه ک ئه وه ی به ڵکو ناکات، ئیش دیموکراتییه ت سوودمه ند ئێران حکومه تی مانه وه ی بۆ بێت ده یکات. ئه وه ش شتێکی شاراوه نیه و زۆرجار عێراق حکومه تی کاربه ده ستانی کردووه ته وه دووپات ئه وه یان راشکاوانه دراوسێ ئێرانی ئاسایشی دابینکردنی که له سه ره وه ی ئه جیندای ئه م حکومه ته دایه .

یه هه ر بۆ

سه یر وسه مه ره ش عێراقی نییه له که

هه موو ئه مڕۆدا باڵی الیه ن له داد هێزی ته نانه ت شتێک و به سیاسی عێراقدا حکومه تی به سه ر زاڵ ده رچوونی دوای ئێستاش کرابێت و هه ڕه شه کردن و که وتۆته عێراق هێزه کانی سه ر که وتنه ئه و و ئه م و پاکتاوکردنی ئێران هاوشێوه ی دیکتاتۆرییه تێکی پێی

ده کات. واڵته ئه م خه ڵکی له هه ڕه شه به ڕاستی که پرسیاره ئه و ده مێنێته وه کاری عێراق ناو ته قینه وه ی تیرۆر و ناکه وێت و ده ست به ڵگه له به رچی کێیه ؟ جارێک ته نانه ت نه بووه حکومه تیش ئێران حکومه تی بۆ تاوان په نجه ی حکومه تی به ڕاستی ئایا رابکێشێت! عێراقی فریشته کانه و حکومه تی ئێران ره حمه ت و خێر و تیشکی به ر خستۆته دیموکراتییه ت و پێکه وه ژیان و مرۆڤدۆستیو خۆیه وه !! دراوسێیه تیی شارستانییه ت و تاوان سه لمێنه ری به ڵگه ی ئه گه ر باشه بۆردومانکردنی خۆ نیه ، ئێراندا به سه ر کردستان و هه رێمی سنوورییه کانی ناوچه هه رێمی رووباره کانی ئاوی بڕینی حکومه تی پاساوهه ڵنه گره و کردستان. ئه ی بوو؟! بێده نگ له به رچی عێراق دیکتاتۆریی حکومه تی له پشتگیریکردن په نابه رانی قه تڵوعامکردنی ئه سه د و به شار

پای چی؟!. له ئێراق له ئێرانی حکومه تی دۆستایه تیکردنه ی ئه و نابێ ئایا گومانه ئه و ئێران حکومه تی له گه ڵ عێراق ته قێنه ر و تیرۆریست و که بکات درووست به سه ر زاڵ باڵی ئێران و هه ر تاوانکار

خۆیانن! عێراق حکومه تی تیرۆریستانیتر جاروباریش ره نگه هه رچه ند حکومه ت یان کردبێت تیرۆریان که هه بن تیرۆر کاری ره خساندبێتن بۆ بواری خۆی

تێوه گالندبێت خه ڵکانی یانیش بکه ن و وه ک بکات و ده سگیریان دواتر ئه وه ی بۆ بکاری به و به م و دژ سیاسی کارتێکی که ده ربخات گه وره واشی بێهێت و گه وره که ی ره شه په نجه ده ست و پێ ئێرانی حکومه تی خۆیو خۆ هتد. بسڕێت و... سه یری ئه گه ر مه تی حکوبکه ن ئێران سه ر هاتنه له تاکو کارییه وه هه زاران به ئێستا وات نموونه ی ده که وێت به رچاو خۆی حکومه ت که پاکتاوکردنی بۆ و تیرۆر نه یارانی کردووه ته قینه وه ی تاوانه که ی سه ره تا و پاڵ خستۆته

خۆی. ئۆپۆزیسیۆنی ئه وه یه گرینگ به رزاییه کانه وه له واقعبین خه ڵکانی روون بۆ ئه وه یان ده شتاییه کان و بڕواننه سه ر تیرۆریسته که ی گه وره که بێت تایبه تیش ناوچه که وبه سیاسی گۆڕه پانی حکومه ته ئێران و حکومه تی عێراق، له له م عێراق و سوریا و له هاوته ریبه کانیه تی بۆ بکه ن بۆ به دواداچوونی رێڕه وه شدا نه که وێت. تیرۆریستان دوا ئه وه ی سزادانی j.naghshbandi@gmail.com

سه‌رۆک‌وه‌زیرانی‌عێراق‌وه‌ک‌

کۆڵه‌که‌ی‌ده‌سه‌اڵت‌له‌‌حکومه‌تی‌عێراق،‌خۆی‌به‌ستووه‌ته‌وه‌‌به‌‌حکومه‌تی‌ئێرانه‌وه‌.‌نه‌ک‌بۆ‌چه‌سپاندنی‌ئاشتی‌و‌ئاسایش‌و‌دیموکراتییه‌ت‌ئیش‌ناکات،‌به‌ڵکو‌ئه‌وه‌ی‌بۆ‌مانه‌وه‌ی‌حکومه‌تی‌ئێران‌سوودمه‌ند‌بێت‌

ده‌یکات

بیروڕا

20

وڕابیر

21

مۆدێرنیته‌ى‌سه‌رمایه‌دارى

به ڵکو نییه ، پێچه وانه که ی یان ژیان کێشه له هه رچه نده راسته . ژیانێکی زانینی سه رکه وتووش زۆر راست ژیانێکی ژیانکردنی ده ستبه رداری ئه وه یه گرنگتر نه بین، ئه م رێبواری به ببین نه بین، لێگه ڕینه کانی

یه . رێگا

به والتر کردار و گووته نێوان دابڕانی له مێژوودا له که باسه جێگای خیانه تێک به رده وام بڵێی هه روه کو رووینه داوه . کرداره . به هه ڵه دابردنی له پێناو گووته کان سیسته می به ندایه تییکردنی سایه ی له ژێر به جۆرێک )چاالکی( کردار هه ژموونگه رایی که پێدراوه میکانیکی ئامێرێکی رۆڵی

نه بینراوه . وێنه که ی شیکار سه رمایه دارییه ئه و سروشتی تاوه کو ئیمپراتۆرییه تی قۆناخی له که نه کرێت نموونه ی چه ندین له هه روه کو جیهانگیردایه و فۆرم هه ر خه ماڵندنی بینراوه دیرۆکی بۆ ئازاد ژیانی به ده رهه ق به رنامه یه کی کراوه سه رلێشێوانێک و الدان جۆره هه موو هه ر بگووترێت، گووته یه کی هه ر ده بێت. به گوزارشتێکی ئه نجامبدرێت، کردارێکی گۆڕه پانی له پراکتیک � تیۆری دیکه خۆی بۆ رۆڵێک هیچ )ره قیب(دا به رامبه ر تۆکمه ی هه ڵوێستی تاوه کو ناکات. ته رخان ئه ولیا، پێغه مبه ر و بودایی به رامبه ر زاراوه و پێش سه رمایه داری مۆدێرنیته ی کرده وه کانی دۆخێکی به ساڵه چوارسه د که نه خرێت بووه ته نانه ت گه یشتووه ، هه ژموونگه رایی زیاتر ئایین ده مارگیرترین له و نه ریت به گه مژیه ئه و ره وشی له باوه ڕی، بووه ئاشی سه رمایه داری بۆ ئاو نابێت که رزگاری زۆر سه رمایه دارییه کان � دژه ده کشێته وه . به رۆژه ڤ بوون نووسرا و باره وه له باسیان . به اڵم له و قۆناخه ی پێی گه یشتووین ده بێت له زۆرینه یان که بنێین راستییه دا به و دان ره وشی ئه و گه مژه یه رزگاریان نه بووه که ئاو

ده به ن. سیسته م ئاشه که ی بۆ لوتکه ی له سه رمایه دارییه ی ئه و به ڵکو نابینم. به هێزی هیچ جیهانگیریدایه خۆیدا قۆناخه کانی الوازترین له له وانه یه و ناسکه کاتێک هه موو راستیدا له بێت. ئه نجامنادرێت ئه وه ی له باره . شکان بۆ کۆمه ڵگایه پته وی و راست به رگریکردنێکی وه کو ته نیا نه ک به رامبه ریدا. له سه رمایه داری هه ژموونگه رایی لێکچواندنێک، شێرپه نجه ی نه خۆشی وه کو ده توانین که ناشێت به ڕاستی بکه ین پێناسه ی کۆمه ڵگا قه ده رێک وه ک دیکه چاره نووسه کانی وه کو الوازترین وه کو سه رمایه داری بکرێت. شرۆڤه ده نرخێنرێت. هه ژموونگه رایی سیسته می و زیندان له ته نانه ت پێویسته ، ئه وه ی به شێوه یه کی بمێنیت، ئینفرادیشدا ژوورێکی بوونه دا. کۆمه ڵگا له ناو ژیانه به هێز و راست

تاوه کو و کراوه مێژوودا له به رده وام ئه وه ی به کارهێنانی هه مان چه که به رده وامه ئێستاش هه یمه نه ‘. ‘ یان به هێز‘ ‘پیاوی به رامبه ر په یڕه وکردنی کرداردا و چه مک له بواری ده ئافرێنێت. خۆی هاوشێوه که ی شت هه مان هه ر ئه مه ش روویداوه . به رامبه ر رۆما چه ندین دێرینتر، نموونه یه کی سه ریانهه ڵداوه . رۆما تاوه کو )ئۆرژنال( ره سه نه که ئوروک شاری به درێژه نوێ‘ ‘ئێراقی به شێوه ی ئێستاش که مه ، زۆر گۆڕان ده دات. وه چه خستنه وه

زۆره . ئێجگار دووباره بوونه وه گرنگه . هه ژموونگه راییش گه وره نه کردنی ئاره زوومه ندانه کۆمه ڵگاکان چۆن هه روه کو فشاریان و چه وسانه وه ده سه اڵت، قۆناخ له کاتێک هیچ په سه ندنه کردووه ، به بێی که نه بوون وه هاشدا پرۆسه یه کی و له مجۆره پێویسته بژین. ناتوانن ئه وانه ‘کۆمه ڵگای ببێت: رزگارمان چه مکانه ش دوای له کۆمه ڵگاکانی‘ ‘شێوه ی و نوژه ن‘ و پوچ زاراوه ی ناچن به یه ک و دێن یه کتر په یدابوونی شێوازی وه کو ناوه ڕۆکن. بێ گه شه ده که ن، کۆمه ڵگاکان مرۆڤ جۆری چاوه کانی ئه گه ر لێکچوو. به شێوه یه کی به اڵم که وتووترین به ره و ده شێت بێت کوێر ئه شق ببات. نه زانێتیان دۆخی خه ستترین و ره وش ئینجا ئه مه ئه شقی ده سه اڵت بێت یان زایه ندی باربکرێت واتا له پڕ کاتێک به مجۆره یه . هه ر له توانه وه ده بێته هه یه . ‘نیروانا‘ی به های ئه لهه قه ‘. ‘ئه نا الله(. فی )الفنا ڕاستیدا ناو واته ئازاده ، کۆمه ڵگای خودی حوکمڕانێتی

ته واوه . دیموکراسی دۆخی له میانه ی هه وڵیداوه زیاتر مارکس کارل سه رمایه داری پۆزه تیڤستانه هه ڵوێستێکی مایه وه . چڵی نیوه به ئه ویش بکات. شیکار ده وڵه ت و ده سه اڵت بۆ ده ستی ته نانه ت هه ڵوێسته یم ئه م کاتێک هیچ نه برد. چه وسانه وه دیارده ی له نه بینی. قووڵ هه روه کو ئه و من به بڕوای به اڵم تێده گه م، له کارێک ده ستپێکردنی دیاره . ئه نجام ناته واوه زۆر هه ڵوێستێکی ئه نجامه که یه وه ، به رگرییه . بێ دۆخێکی سیاسیش بواری له و قۆناخێکی ته نیشتییه وه له هه ر راستیدا له باس جێگای 1848 هاوشێوه ی شۆڕشی به ره و بۆرژوا هه نگاونانی به ئه ندازه ی بوو. هه ڵوه رین چاودێری به باشی زۆر ده سه اڵت، بوو. زه وی ده ره به گه کانی گۆڕانی و به شێوه یه کی چڕ خه ریکی ئابووری � سیاسی، هه ر نه ک به اڵم بوو. سۆسیالیزم و فه لسه فه

ئۆجه‌الن عه‌بدوڵاڵ‌ ن:‌شاكر سةروين‌ ئا/‌

له دابڕانی نێوان گووته و کردار به والتر

خیانه تێک جێگای باسه که له مێژوودا رووینه داوه . هه روه کو

بڵێی به رده وام گووته کان له پێناو به هه ڵه دابردنی کرداره . له ژێر سایه ی به ندایه تییکردنی

سیسته می هه ژموونگه رایی کردار )چاالکی( به جۆرێک رۆڵی ئامێرێکی میکانیکی

پێدراوه که وێنه که ی نه بینراوه

بیروڕا

22

رێکخستووه خۆی سه رله نوێ که نه کردووه )ئه خته بووت( پێ هه شت وه کو و کۆمه ڵگای ره نجده رانی و هه ژاران زۆرینه ی که به ربه ست ببێته نه یتوانی پێچاوه ته وه ، نه بێته خۆیه وه سیسته مه که ی له ده رئه نجامی که نه کرد به وه هه ستی ده سه اڵت. ئامرازی پێشنیازی پراکتیکییه ی � تیۆری مۆدێله ئه و سه رمایه داری هه ژموونگه رایی کردبوو که چین واڵتی پراکتیکی به خێوده کات. به هێزترین به بووه نموونه که یه تی، دوا هه ژموونگه رایی سه رمایه داری کۆڵه که ی به م په یوه ندی نزیکه وه له ئه مه ش ئه مریکا،

هه یه . پێنه کردنه وه هه ست ره وشه ی

سه رمایه داری هه ژموونگه رایی ئه گه ر هۆکار سه ره کیترین بێت، به هێز هێنده پێشبڕکێیه ی ئه و له پێش رێکردنه وه یه تی ده کرێت. ئاره زوومه ندانه کۆیالیه تی له پێناو ئایا ئه مڕۆ تاکه کارکه رێک هه یه له دژی کرێی

خه مناکه . ره وشه که به ڕاستیش زۆربێ؟ به رامبه ر تێکۆشان به ده رهه ق کاتێک به رده وام قاڵده بمه وه ، سه رمایه داری دێت. به بیردا مێردم � ژن په یوه ندی ژیانێکی مێرد هه لومه رج به گوێره ی ئه گه ر کردبێت، ژنه که ی به پێشکه ش ئاسایی له به رامبه ر تێکۆشان بۆ ژن راکێشکردنی ئه گه ر بێت، زه حمه ت چه نده مێرده ئه و

درابێت، کارکه ر به باش کرێیه کی خاوه نه به رامبه ر تێکۆشان بۆ راکێشانی ئازادی ئاسته مه . هێنده سه رمایه داره که ی ته نانه ت بمێنێت، له والوه ئازادیخوازی و کرێکاره ی ئه و ساده شدا کرێیه کی ئاست له ته قله سه رمایه داره که ی خاوه نه به به رامبه ر هه مه ره نگییه کانی به به رامبه ر لێده دات، سیسته می به نده وخزمه تکارێکی کۆمه ڵگا حاڵه تێکدا له به تایبه تیش خاوه نه که یه تی. به فر هه ره سی وه کو بێکاران سوپای که زامن پێگه که ی کرێکارێکی ده بێت، زیاد ده وڵه ت، فه رمانبه رێکی هاوشێوه ی کراو، گه ره نتیدا له ژێر زیاتر خۆی له ویش ته نانه ت

ده بینێت.به ببن ده وڵه ت بیرۆکراته کانی چه نده تا پرۆلیتاریاش ریزه کانی له پرۆلیتار، جۆرێک هه یه . بیرۆکراتبوون راده یه ئه و و بۆرژوا نه جیبزاده ی لوتکه ی تێکه اڵوی له له هاوشێوه که ی ده ره به گه کان، نه جیبزاده ی � فه رمانبه ر به دیدێت. نێوان کرێکار له بنکه

ئه و سروشتی تاوه کو شیکار سه رمایه دارییه قۆناخی له که نه کرێت

ییه تی ر تۆ ا ئیمپرهه روه کو جیهانگیردایه نموونه ی چه ندین له

بینراوه مێژوویى و فۆرم هه ر خه ماڵندنی ده رهه ق به رنامه یه کی بۆ ئازاد ژیانی به هه موو جۆره الدان و کراوه سه رلێشێوانێک

ده بێت

شنۆ،‌که‌س‌نه‌یزانى‌چۆن‌مرد‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ته‌نانه‌ت‌دادگاش‌لێى‌نه‌پرسییه‌وه

ئه وه نده ژنان به سه رهاته کانى چیرۆک و چۆن له کوێوه و نازانێت مرۆڤ زۆرن هه ر بکات، نوسینیان به ده ست ئازاره ، له پڕ داستانێکى چیرۆکه و بنه ، بێ ده ریایه کى چیرۆکه و هه ر دادوه ره ، بێ دادگایه کى چیرۆکه و هه ر نوسه ره ، بێ ڕۆمانێکى چیرۆکه و هه ر له زۆرێک گوێره ى به چیرۆکه و هه ر کۆتاییان کۆمه ڵگا بۆچوونه کانى ئه نجامێک هیچ باسکردنیان پێهاتووه و چیرۆکانه ئه م ته نها که چى ناگه ێنێت، له ناخى به اڵم ونکراون، له به رچاو

به تایبه تى ماوه مرۆڤه کاندا هه موو خۆیان به چاوى که که سانه ى ئه و شنۆش ده بینن، چیرۆکانه جۆره ئه م یه کێک بوو له و ژنانه ى که تا ئێستاش چ له سه ر کوژراو چۆن نه یزانى که س

کوژرا؟ تاوانێک هه ست و چیرۆکێکه شنۆ چیرۆکى چیرۆکه ئه و که مرۆڤێک هه موو دڵى بابڵێین یان ده هه ژنێت، ده خوێنێته وه

بیستنى به مرۆڤ که به سه رهاتێکه پیاوى بوخاتان و و غیره یى له نه فره ت هه رچه نده ده کات، درۆزن فێڵبازو نه ماوه ، ژیاندا له ئێستا بۆخۆى شنۆ بینووه و رووداوه ى ئه و که سێکى به اڵم له بیرى ده مرێت تا داوه به ڵێنى باس بۆى بچێت که سێک چ نه چێت و خه زاڵه به ناو شنۆ پورى بکات، 50 ساڵ زیاتره و وه ک که ته مه نى نزیکه و ماڵ کۆڵێک خاوه نى ده ڵێت خۆى پڕ چاوى به شنۆمان چیرۆکى منداڵه ، ده ڵێت: ده گێرێته وه و بۆ فرمێسکه وه الیه نى براکانیشى نه مابوو باوکى شنۆ سیانزه له ته مه نى توندڕه ون و ئیسالمى ئه یده ن براکانى به ڕه زامه ندى سااڵندا

شو ئه وه ى واتا خۆى، ئامۆزایه کى به ڕه زامه ندیشى ئه وه ى شنۆیه ده کات

براکه یه تى. وه رده گیرێت ئیتر پیاوه به و ده درێت ئه وه ى دوای که دۆزه خه ى به و ده بێت لێ ژیانى ده کرد، چاوه ڕێى شنۆ چاره نووسى باوکیشى له ماڵى هه رچه نده شنۆ به اڵم نه بوو، خۆشى زۆر ژیانێکى مافى هه بوو دایکى بێت هه رچۆنێک

باوه شێکى و منه ت بێ خواردنێکى ئیتر به اڵم هه بوو، داکیى گه رمى به ره و کۆتایى ده ڕۆیى، چونکه ئه وه ش ده چوو، گۆڕان به ره و شنۆ چاره نوسى به ده بێت ژیانی که گۆڕانه ى ئه و شوێن و سه رو بێ مه رگاوى دۆزه خێکى

بزر.به و ده درێت ئه وه ى دواى ئیتر بێ و لێى ده کرێت ماره ئامۆزایه ى و بکه ن بۆ زه مه وه ندێکى هیچ ئه وه ى چونکه ده یگوازنه وه ، به شه و یه کسه ر گوناحه و زه ماوه ندکردن ئه وان الى پێویست ژنه و ده رچوونى له ماڵ ته نها وه ک ناکات، گێڕان ئاهه نگ به ئه وان الى ده یگێڕێته وه شنۆ پورى

دووباره هه یه و هه میشه باو ووشه یه کى مافى دووجار "ژن ده ڵێن ده کرێته وه که یه که میان ده رچێت له ماڵ هه یه ده مرێت" که دوومیشیان ده کات، شو ده رگاکه یان پشت نابێت ئیتر ته واو دواى شنۆ چۆنه ، ره نگى کوا ببینێت له گه ڵ )م، ژیانى هاوسه رگیرى ئه وه ى نه ورۆزى تا پێکده هێنێت، خ( ع، لێ ده وه ره ى چوونه مافى پار ساڵى

ئا/‌دیمه‌ن‌رانیه‌یی

شته‌وزرگسه‌

23

ده کرێت، قه ده ه غه ژیانى ده یگێڕێرێته وه شنۆ پورى وه ک نه بوو په نایه کى هیچ بوو دۆزه خ شنۆ شنۆ هاوسه ره که ى بکات، تێ ڕووى جل ته نافى ته نها بوو پیس دڵى ماڵه که یان له ساڵۆنى بۆ هه ڵخستنیشى ده یتوانى شه وانه ته نها گرێدابوو، پیاوه که ى ئه ویش حه وشه وه بچته شنۆ پورى ڕاده وه ستا، به دیارییه وه زۆر که هێناینه وه بۆ نمونه یه کى ده چووه شنۆ "کاتێک بوو سه یره ده بڕاو لێ ئۆقره ى پیاوه که ى )WC(ئه وه ده یگوت ڕاده وه ستا به دیارییه وه وه ریس خۆ ده رناکه ویت بۆ یه جى دڵپیسه یه شى ئه و سه ره ڕاى جا نییه " له بۆچى ده گوت پێى ده دا، لێشى ته نها گرێناده یت، په چه ژووره وه داوه به مێردیان ئه وه ى دواى براکانیش بۆیه نه بینووه ، شنۆیان ده موچاوى درابێت و لێشى شنۆ ئه گه ر جار زۆر باسى نه یتوانیوه خواردبێت لێدانیشى

بکات.هه رچه نده شنۆ زۆرجار له الى زۆر که س ده یه وێت نییه ، ژیانى که ده کات باسى به م کۆتایى بێت جۆرێک به هه ر لێ وای ئیتر چونکه بهێنێت، دۆزه خه ده رژێت، لێ ته حامولى تاسه ى هاتووه بۆ چاره سه رییه کى هیچ که س به اڵم سه رى زۆرجار بۆیه نادۆزێته وه ، ماڵى ده رواته وه هه ڵده گرێت خۆى به لێدان و هه میشه وه ک به اڵم باوکى، ده ڵێن ده که نه وه و ڕه وانه ى به زۆره ملى تۆ ئیمانه خاوه ن که سێکى ئه مه بڕۆ ده بێت نییه کێشه ده ڵێیت، ناڕاست

بکه یت. به قسه ى شنۆ داخراون هه موویان ده رگاکان دایکێکى خاوه ن سێ کچه ، کوڕى نابێت بۆ هه میشه کێشه و ده بێته ئه وه ش ته شه رى تانه و ده خوات، لێدان ئه وه ش کچانه و دایکى چونکه ده درێت، لێ چه ند دواى هه رچه نده نییه ، کوڕى هه ر به س ده بێت، کوڕێکیشى ساڵێک پێنایه ت، کۆتایى دۆزخه و ژیان هه مان به رچاویو ده داته مردن شنۆ ڕۆژێکیان له سه رى منداڵه کانى بۆئه وه ى ده روات به رگه کانیان و دۆشک دو بخه وێنێت که ده رگه له به ر ئه ویش ده کڕێت، ده بینێت دێته وه شنۆ هاوسه ره که ى شنۆ چۆته کۆاڵن و شتى کڕیووه ، زۆرى تۆ ناوێت تۆم من ده ڵێت: لێده دات و به رده رگه ، چویته چونکه ئه خالقى: بێ به ندى له حه مام تابه یانى ئه مشه وه

ده کات.ده جولێت و سکى له حه مامه که شنۆ

دووگیانه که ده کات هه ست شادومانه زۆر له سه رێکه وه هه رچه نده له سه رێکیشه وه نییه ، به ته نیا که

له ناو چونکه خه مباره ، زۆر ته نها منداڵهێنان ده ژیت و دۆزه خه دا له و ئیتر به س، ئه شکه نجه یه که و ده کاته وه ، رۆژ تاریکه دا حه مامه

لێ ده رگاى بچوکه که ى کوره به یانى برسیه ، زۆرم دایه ده ڵێت: ده کاته وه و نه هاتیه خه وتى، لێره ئه مشه و بۆ تۆ منداڵه کانى له تاوى ئه ویش المان، که ده داتێ، خوادرنیان ده روات و هه ڵده ستێت له خه و هاوسه ره که ى پێم من ده ڵێت: و ده دات لێى دیسان ئیتر ده ره وه ، هاتویته چۆن نه گوتى شنۆ ده تۆرێت و ده ڕوات بۆماڵى باوکى، به اڵم وه ک هه میشه ده ینێرنه وه و ده ڵێن باشه و زۆر پیاوه ئه و تۆیه ، خه تاى به رێى لێده ده ن و ته شه رى تانه و هه زار بێ پیاوه ئه و باوه شى بۆ ده که نه وه

ویژدانه .ته نها مرد چۆن نه یزانى که س شنۆ

نه پرسییه وه . لێى دادگاش ساڵى واتا پار ساڵى نه ورۆزى له شنۆ پیرۆز بۆ خۆى خه ڵک که دا 2011ده کات، ئاماده نه ورۆز باییه کانى مردنێکى به ره و شنۆش چاره نوسى ده کات، ڕاکێش شنۆ له تاریکى پڕ به یانییه ک که یه ک دوو ڕۆژى بۆ نه ورۆز برایه کى شنۆ دێت، بۆ ماوه ته له فۆنێک کاکه ده ڵێت شنۆیه ده کات که سه یرى به هاوارمه وه ، وه ره مردووه کوره که م ده بنێت ماڵیان بۆ ده چێت براکه ى که خۆى شنۆ به ڵکو شنۆ کوره که ى نه ک خۆیانه وه ماڵه که ى پانکه ى جێگه ى به

خنکاوه . هه ڵواسیووه و پورى وه ک دیارنه ما، شنۆ مۆبایله که ى سه ر جێگه ى بۆته ئه وه ى ده یگێڕیته وه که سێک هه موو الى گومان سوڕمان و چى نازانێت که س شنۆ مۆبایله که ى لێهاتووه ، هه روه ها ده رگه ى ئه و ژووره ی که هه ڵواسیووه ، لێ خۆى شنۆ که ده رگاکه واتا دراوه ، شیش له ده ره وه

داخراوه . له ده ره وه له خه و ئه وه ى دواى به یانیه ئه و شنۆ ناردۆته کچه که ى سێ هه ستاون کردۆته وه ، پاک ماڵى قوتابخانه ، نانکردن، بۆ شێالوه هه ویریشى تا کردووه ورد تۆڵه که شى هه روه ها ئه و به اڵم به خواردن، بیکات نیوه ڕۆ شنۆى نه یهێشت، گومانه پڕ مه رگه

هه ڵواسى. به هه واوه دوگیانى براکانى که س و خزم و شنۆ مردنى دڵ و گومانه وه ناو نه خسته شنۆى خۆى گوتیان نه هه ژاندن و ویژدانى و لێیان کردووه و قه تڵى کوشتووه و خۆى

نه پرسیووه .

********

ئه م ناوه کانى تێبینى: چیرۆکه خوازراون.

***************

چیرۆکه و هه ر له پڕ داستانێکى

چیرۆکه و هه ر ئازاره ، بێ ده ریایه کى

چیرۆکه و هه ر بنه ، دادوه ره ، بێ دادگایه کى ڕۆمانێکى چیرۆکه و هه ر

نوسه ره بێ

*******

دۆزه خ شنۆ ژیانى په نایه کى هیچ بوو ڕووى تێ نه بوو

هاوسه ره که ى بکات، بوو پیس دڵى شنۆ جل ته نافى ته نها بۆ هه ڵخستنیشى

ماڵه که یان له ساڵۆنى ته نها گرێدابوو،

بچته ده یتوانى شه وانه ئه ویش حه وشه وه

به دیارییه وه پیاوه که ى ڕاده وه ستا

سه‌رگوزشته‌

24

25

کێشه ی کۆنترین که ژن کێشه ی راستینه یه کی خاوه نی مرۆڤایه تیه ، که وه هایه کۆمه اڵیه تی و مێژوویی کۆمه ڵگای له قۆناخه کانی له هه ریه ک و ژیاوه جیاجیا به ڕاده ی مرۆڤایه تیدا به رده وامه . ئه مڕۆمان رۆژگاری هه تا لێکۆڵینه وانه ی ئه و به پێی هه رچه ند و خوداناسی زانستی له ڕێگه ی که شوێنه وارناسییه وه و ناسی نه ژاد که ده کرێ به وه ئاماژه ئه نجامدراوه ، له سه رده می یه که م جاری بۆ مێژوو وه لێ نوسراوه ، سۆمه ردا شارستانیه تی هه بوونی شارستانییه ت له مێژووی به ر بوون به مرۆڤ نه نوسراوی مێژوویه کی رۆڵێکی ژنان که بوون به کۆمه ڵگا و به ملیۆنان و گێڕاوه تێدا سه ره کییان ناکرێ. لێ نکۆڵی خایاندووه ، ساڵی له مێژووی باس بمانه وێ ئه گه ر هه ربۆیه بگه ڕێینه وه پێویسته ئه وا بکه ین ژن ئه و سه ره کییه کانی تایبه تمه ندییه سه ر راسته قینه ی مێژووی چونکه قۆناخه

له وێدا خۆی حه شارداوه . ژن 60 ئاژه ڵی له جۆری مرۆڤ که یه که مین هاتووه ، پێک به رله ئێستا ساڵ ملیۆن تێپه ڕیوه جیاجیادا قۆناخی به گه لێک پله به پله ی و سروشتی به شێوه یه کی و بایلۆژییاوه و فیزیۆلۆژی له الیه نی هاتووه . به سه ردا به رچاوی گۆڕانکاری کورتدا له ده مێکی گۆڕانکارییانه ش ئه م نه هاتووه . به دی ئاسان به شێوه یه کی و جوگرافیایه کیشدا له هه موو ته نانه ت مرۆڤ به قۆناخانه ی ئه م یه ک وه ک له الیه که وه نه سه ندووه . گه شه ی بوون ئه زمونه و رێکه وت کرداری ئاکامی مه زنبوونی له پێش رێگایان ژیانیه کان ره نج، زانابوون، و مێشک بواری فێری و کردۆته وه مرۆڤ ئیراده ی له الیه کی بووه . ئامێر به کارهێنانی له خۆکردن به رگری به ئامانجی تریش له به رامبه ر زۆری و زه حمه تی و دڕنده یی به الیه نه ده رکی مرۆڤ سروشتدا، به کۆمه ڵ ژیانکردنی پۆزه تیفه کانی پله گۆڕانکارییه شانبه شانی کردووه . سروشتیش بوون به مرۆڤ پله کانی به تا بوویه گۆڕاندا له به رده وامی به و که ش راده یه ی ئه و گه یشتۆته وه ک و ئاراوه بێته له بار هه وایه کی مرۆڤ له نێوان هاوپه یمانیه تیه ک بڵێی رۆژهه اڵتی بوبێت. دروست سروشتدا و �� تۆرۆس که وانه ی و سپی ده ریای

مێژوونوسه کان به گوتنی زاگرۆس، نێوانی به تایبه تیش زێڕین" "هیاللی که فورات و دیجله رووباری هه ردوو میزۆپۆتامیایه ، مێژووییه که ی ناوه هه وا ئاو هه لومه رجی له باری به هۆی ئه و بووه ته خاکه که ی، به پیتی و سه ره کی رۆڵێکی که جوگرافیایه ی رێگای و هاوپه یمانیه تیه دا له و بینیوه کۆمه ڵگای هاتنی پێک له به رده م له نێو کردۆته وه . سه ره تایی کۆمۆنه ی به هۆی ژن سه ره تاییه کانیشدا مرۆڤه

پێویستی و زاوزێ تایبه تمه ندی هه میشه منداڵه کانیه وه پاراستنی و توندوتیژی و دڕنده و له ئاژه ڵ ته نانه ت له پیاویش خۆی دورخستۆته وه ؛ پیاو هێشتا قۆناخه دا له و چونکه هه روه ها ژیاوه . ئاژه ڵه کاندا له دونیای که رۆڵه که ی پاراستنی له ئه نجامی هه ستی خۆیه تی، الشه ی پارچه یه کی دادوه ری و دڵسۆزی و خۆشه ویستی پێشکه وتووه . له گه وهه ریدا یه کسانی و

بوونی نزیک به هۆی قۆناخه دا له م ژن به شێوه یه کی توانیویه تی له خاکه وه کۆکردنه وه ی له سوود ورده کاریانه دانه وێڵه و گژوگیا و به روبووم به خێوکردنی پێداویستی و وه ربگرێ بهێنێ. پێک منداڵه کانی و خۆی که بووه ئه وه فێری الیه نه شه وه له م بێت. کۆک و بگونجێ سروشتدا له گه ڵ و به خێوکردن مه رجێکی وه کو هه روه ها شێوازی ره نج، له سه ربنه مای ژیانکردن کاری هاوبه ش و هه ره وه زی په ره پێداوه . که ژن سروشتیانه ی تایبه تمه ندیه ئه م مرۆڤایه تییه راسته قینه ی گه وهه ری سه ره تایی له سۆسیالزمی گوزاره و که ئه وه ی هۆی بووه ته ده کات، کۆمه اڵیه تی پێکهاته ی یه که مین ژن به ده ستی و ژندا له ده وروبه ری رێساکانی و یاسا ته واوی و، رێکبخرێت بێت. ژن ته وه ره ی به گوێره ی ژیان ئه وه یه ده بێت دیار ئه نجامێکی که واته کۆمه ڵگای مێژووی سه ره تای که له سه ر و ژن به ده ستی مرۆڤایه تی ده ستیپێکردووه . میزۆپۆتامیا خاکی ده یسه لمێنێت که هه ن به ڵگه گه لێک "چاخی پالۆلیتیک سه رده می هه ردوو چاخی " مه زۆلیتیک کۆن" به ردینی ژیاوه ، ناوچه یه دا له م ناوین" به ردینی ئه م تایبه تمه ندییه کانی بۆ ئه مه ش جۆره هه موو که ده گه ڕێته وه خاکه دانه وێڵیه ک وه ئاژه ڵی گه وره و بچووکی سه رده می به درێژایی وه هه بووه و بڕین یه کتر گۆڕه پانی به سته ڵه ک بووه . کیشوه ر هه رسێ گه یشتنی یه کتر به ردینی چاخی " نیۆلیتیک کۆمه ڵگای له ئێستا به ر ساڵ هه زار 12 "ش نوێ که ناری و میزۆپۆتامیا خاکی له سه ر وه کو زاگرۆس و تۆرۆس چیاکانی قۆناخه ئه و به رامبه ر کاردانه وه یه ک که ده ستیپێکردووه ، وشکاییه دژواره له دوای سه رده می به سته ڵه کی دوای 15 ئه م ئاراوه . هاتۆته پ.ز ساڵ هه زار کشتوکاڵ به چاندنی پشت سه رده مه ده به ستێت ئاژه ڵ کردنی ماڵی و ژیانی شێوه ی جار یه که مین بۆ و پێشکه وتووه . تێدا گوندی نیشته جێی هاوبیرن ئه وه له سه ر مێژوونووسه کان له مێژوودا، شۆڕش گه وره ترین که جێگیر ژیانی قۆناخی بۆ هه نگاونانه شۆڕشی هه ربۆیه جوگرافیایه دا. له م ئه م ده ڵێن: پێ کشتوکاڵیشی و گوند له خێراکردنی قۆناخه به پیترین شۆڕشه ماوه له میانه ی مێژوودا. ره وڕه وه ی نیۆلیتیک سه رده می توانسته وه و

ئه‌وه‌‌راستیه‌که‌‌که‌‌هێزی‌خوڵقێنه‌ری‌به‌رهه‌می‌نیۆلیتیک‌ژنه‌.‌چونکه‌‌سروشتی‌ژن‌وه‌اڵمی‌پێداویسته‌کانی‌مرۆڤ‌و‌کۆمه‌ڵگای‌ئه‌و‌سه‌رده‌مه‌ی‌

داوه‌ته‌وه‌‌و،‌چاندن،‌ماڵیکردنی‌ئاژه‌ڵ،‌

دۆزینه‌وه‌‌و‌داهێنانی‌گڵکاری‌ته‌ون‌کردن‌و‌هاڕینی‌دانه‌وێڵه‌‌ئه‌و‌کارانه‌‌بوون‌که‌‌ژن‌پێشه‌نگایه‌تی‌بۆ‌

کردوون.‌

ژن‌له‌مێژووی‌کۆمه‌ڵگای‌مرۆڤایه‌تیداتروسکه ئا/

یه که م به شى

ینکۆڵ

لێ

26

سه ره کیترین قۆناخه که پێکهاته ی هزر و له مێژووی پێکهێناوه . مرۆڤایه تی رۆحی ئایدیۆلۆژی سه رخانی مرۆڤایه تیدا خۆی سه ره کیه کانی تایبه تمه ندییه نیۆلیتیک کۆمه ڵگای هه لومه رجی له نێو ماددیه ده زگا هێناوه . به ده ست دا سه ره کییه کانی وه ک دروست کردنی جل له به رکردنی، هاڕینی و به رگ و چنین و خواردن و نان به ده ستاڕ دانه وێڵه دروست کردن له نێو قاپ قاچادا، بڕینی ئاواکردنی بۆ خشت له شێوه ی به رد، سه رده مه ن. ئه م ئه نجامی خانوو ئاژه اڵنه ی و دانه وێڵه ئه و زۆربه ی به کارده هێنرێ، ئه مڕۆماندا له ڕۆژگاری ماڵیکراون. و چێنراون سه رده مه دا له م ته ور و پاچ و گاسن و پێچکه و گالیسکه و به رد ته ڵه زمی داتاشینی له میانه ی داهێنانه ئه مانه ش کراون، دروست مس بوون. سه رده مه ئه م سه ره کیه کانی وه ک سه ره کیه کانی زاراوه ته واوی سه رچاوه ی ئایین میتۆلۆژیا، خواوه ند کۆمه ڵگای ده گرێت. قۆناخه له م خۆی زه مینه ی خۆیدا له گه وهه ری نیۆلیتیک له ڕاستیدا ئایینه و میتۆلۆژیا ماددی دانه وه ی ره نگ وه کو ئایین و میتۆلۆژیا پێشکه وتنه و شۆڕش ئه م هزری ئه م ناسنامه . خاوه نی بووه مه زنه ، وه کو کۆمه ڵدا له نێو پێشکه وتنانه له پێش رێگای و بینراون موعجیزه یه ک له نێوان کردووه ته وه مه زن جیاوازییه کی

ئاژه ڵه کاندا. جیهانی و مرۆڤ خوڵقێنه ری هێزی که راستیه که ئه وه چونکه ژنه . نیۆلیتیک به رهه می پێداویسته کانی وه اڵمی ژن سروشتی سه رده مه ی ئه و کۆمه ڵگای و مرۆڤ ئاژه ڵ، ماڵیکردنی و، چاندن، داوه ته وه ته ون گڵکاری داهێنانی و دۆزینه وه کارانه ئه و دانه وێڵه هاڕینی و کردن کردوون. بۆ پێشه نگایه تی ژن که بوون بۆیه شۆڕشی نیۆلیتیک واته ژیانی گوند واتایه شدا له و و پێوه یه ژنی مۆرکی نیۆلیتیک شۆڕشی بگوترێ ده شێ ره چه ڵه ک قۆناخه دا له م ژنه . شۆڕشی ده ستنیشان دایک �� ژن به گوێره ی درێژخایه ن ماوه یه کی تا واته کراوه . دایک کۆمه ڵگای تایبه تمه ندییه کانی به هێزی باوه ڕبوون بووه . زاڵ ساالری ره نگدانه وه ی و دیتنی پیرۆز و دایک به رهه می میتۆلۆژیاکان هه موو له سه ر تادواڕاده پیاو سه رده مه یه . ئه م "ژنه هه رچی بوو. گشتی و بێکاریگه ر یه ککالکه ره وه رۆڵی خاوه نی دایک"ه ��وه کو ره وشه ئه م بووه . گه وهه ر و بناخه ی مه عنه وی ره نگدانه وه یه کی خواوه ندی ژنه . خواوه ندی کولتووری گوزارشتی خۆیدا له گه وهه ری ژن که ژنه یه ئه و تایبه تمه ندێتی گشت

ئه نجامداوه . نیۆلیتیکی شۆڕشی له چاالکیه کانی ته نیا ژن بێگومان به ڵکو نه بووه ، کاریگه ر هێناندا به رهه م له پێکهێنانی بینیوه گرنگی رۆڵێکی ئه م کۆمه اڵیه تیه کان رێسا و یاسا و یاسا له سه ربنه مای یاسایانه ش هه رچه نده رێکخراوه . )دایک( دادوه ری وه لێ نوسراو به یاسایه کی نه بووه ژیانی سیسته می که یاسایه یه که مین به شێوه یه کی و رێکخراوه پێ مرۆڤی ئاشتی، پره نسیپه کانی سروشتی تێدا یه کسانی و دیموکراتی ئازادی، په یوه ندییه هه موو و کراوه په یڕه و چوارچێوه یه دا له و کۆمه اڵیه تیه کانیش له م به ڕێوه چووه . توندوتیژی دوورله کۆمه ڵگا رێکخستنی شێوه ی سه رده مه دا سه ره کی یه کینه ی که بووه تیره هێناوه پێک نیۆلیتیکی کۆمه ڵگای رێبه رایه تی پایه ی و رۆڵ تیره دا له ناو ده رکه وتووه ته دایک خوڵقکاری و تیره یه ک هه ر سه مبوڵی پێش. نوێنه رایه تی ته وته مه وه له میانه ی گوزارشتی زیاتر ته وته میش کراوه . له ڕه مزی تیره کردووه . به ته واوی واتای نیوخاوه ند وه ک به ڵکو نییه خواوه ند ده بنه دیکه سه مبوڵه کانی به اڵم بووه . له سه روی دایک خوداوه ندی خوداوه ند دامه زرێنه ری چونکه دێت هه موویانه وه

و خوڵقاندن هێزی و نوێ کۆمه ڵگای گرنگیه کی خاوه نی زیاتر و زاوزێیه هه موو سروشتی به دایکی که وه هایه به گشتی داده نراوه . سروشتیه کان هێزه نوێیانه ی داهێنانه و پێشکه وتن ئه و ئافرێندراون، قۆناخه دا. له م که یه مرۆڤایه تی هه نگاوی ریشه دارترین بوونی له دایک بناخه ی و زه مینه که یه که کانی له دوای یه ک شارستانیه ته وه کو ده شێ ره خساندووه . دیکه ی مێژووش زێڕینی قۆناخی یه که مین

ێت. هه ڵبسه نگێنربه رهه م ئامرازه کانی پێشکه وتنی له گه ڵ 4000 له سااڵنی به تایبه تی هێنان، کێڵگه کان بۆ گاسن قۆناخی که پ.ز گرنگی شوانکاری و ده ستیپێکراوه پێدراوه مس و ئاسن زیاتر به کار هێنراوه ، زیادبوونی له به رده م رێگای چیدی بۆ کراوه ته وه که ڵه که بوونی و به رهه م ده رکه وتن خاوه ن و بوون بااڵده ست ناکۆکی و شه ڕ زێده له به رهه می به شێوه یه کی خێڵه کاندا و تیره له نێوان و ره نج پێکردووه . ده ستی دژوار سه ره کیترین که هاوبه ش به رهه مهێنانی نیۆله تیک کۆمه ڵگای تایبه تمه ندی هاتووه . به سه ردا گۆڕانکاری بوو له نێوان کار کردنی دابه ش به هۆی هه موو پیاودا و ژن ره گه زی هه ردوو ده سه اڵتێکی خزمه تی که وتۆته شتێک شارستانیه تی یه که مین ناوه ندییه وه . ئاراوه . هاتۆته چینایه تی کۆمه ڵگای ئه و جار یه که مین بۆ قۆناخه دا له م له که وانه ی که ژن کشتوکاڵیه ی شۆڕشه ئه نجامدرابوو، تۆرۆسدا و زاگرۆس راکێشاوه خۆیاندا به الی سۆمه رییه کان نموونه ی یه که مین بوونه ته و له ئایدیۆلۆژیای چینایه تی. کۆمه ڵگای رۆڵێکی راهیبه کان سۆمه ریه کاندا هه بووه . راکێشیان سه رنج و به رچاو کۆمه ڵگای پێکهاتنی ناوه ندی راهیب ئایدیۆلۆژی رێبه رایه تی و چینایه تیه یه که مین په رستگا قۆناخه دا له م بووه . و چینایه تی کۆمه ڵگای بڕیارگه ی شێوه ئه و بووه . به ڕێوه بردن ناوه ندی پێک له وێدا باوه ڕییانه ی و ئایدیۆلۆژی نوێی ناسنامه یه کی وه کو هێنراون سه ره کیترین پێشکه وتوون. کۆمه ڵگا به سیسته مێک میتۆلۆژیا هزری شێوه ی ته واوی و به رهه مهێنان که گه یشتووه وه کو ژیان دیکه ی سه رچاوه کانی نیشان خوداوه نده کان جیهانێکی نێوان به جیاوازی ده رک ده کات. یاساکانی سیسته می کۆمه ڵگا و سروشت پێک خوداوه نده کان جیهانێکی کراوه . له گه ڵ گونجاو به شێوه یه کی که هێنراوه کۆمه ڵگا، ناو چینایه تی جیاوازی نیشان کۆیله ش �� کۆیله دار جیاوازی

‌ئه‌م‌تایبه‌تمه‌ندیه‌‌سروشتیانه‌ی‌ژن‌که‌‌

گه‌وهه‌ری‌راسته‌قینه‌ی‌مرۆڤایه‌تییه‌‌و‌گوزاره‌‌له‌سۆسیالزمی‌سه‌ره‌تایی‌ده‌کات،‌بووه‌ته‌‌هۆی‌ئه‌وه‌ی‌که‌‌یه‌که‌مین‌پێکهاته‌ی‌کۆمه‌اڵیه‌تی‌له‌ده‌وروبه‌ری‌ژندا‌و‌به‌ده‌ستی‌ژن‌

رێکبخرێت‌و‌ته‌واوی‌یاسا‌و‌رێساکانی‌ژیان‌به‌گوێره‌ی‌ته‌وه‌ره‌ی‌

ژن‌بێت لێکۆڵین

27

چه مکێکی ئه مه ش به گوێره ی ده درێت. میتۆلۆژیا پێشکه وتنی سیسته می فره ناسنامه ئاواکردنی کراوه . زاڵ سیسته مه نوێنه رایه تی که خوداییه کان وه کو ده که ن ئاسمان نه گۆڕه که ی باوه ڕی و هزر سه ره کی شێوازێکی و جێگیر دا هزره کان ته واوی به سه ر گرنگترین قۆناخه دا له م بووه . زاڵ و پێشکه وتن گه لێک که ئه وه یه شت به سوود و ئاراوه هاتۆته نوێ داهێنانی به هاکانی و ئامراز له ته واوی وه رگرتن مێژووی سه ره تای نیۆلیتیک کۆمه ڵگای سه ره تای دانراوه . چینایه تی کۆمه ڵگای چه وساندنه وه ی و شه ڕ و نایه کسانی زۆرداری و بنده ستی ئه تنیکی، و ره گه زی یه که م جاری بۆ گه الن و چینایه تی بۆیه پێکردووه . ده ستی قۆناخه دا له م مێژووی ژێربوونی و سه را بگوترێ ده شێ هێنان دوایی و مرۆڤایه تی کۆمه ڵگای پێشکه وتنه و ئاشتی و ئازادی به هه موو بووه . نیۆلیتیک کۆمه ڵگای سروشتیه کانی ده رکه وتووه ئایدیۆلۆژیه کی هه ر هه روه ها چینی و پیاو ره گه زی به رژه وه ندی به پێی ته واوی بووه . کۆیله کان واته سه رده ستی، به وپێیه خێزان و ده وڵه ت ده زگاکانی ده زگایانه له و هه ریه ک و ئاواکراون ئامرازێکی سه ره کی بوون بۆ زوڵم و فشاری کۆیالیه تیدا له سیسته می مرۆڤ. سه ر شتێکه وه به هه موو کۆیله ، تاکی خاوه نه که یه تی. موڵکی مردن تاکو

هێنان به رهه م ئامرازی سه ره کیترین ئه گه ر هه ربۆیه کۆیله ن مرۆڤی و بیانخواستایه کۆیله داره کان کاریان بوایه لێی ئاره زوویان و ده یانفرۆشتن ده کردن، پێ کوژن بیان توانیویانه ته نانه ت له گه ڵ جیاوازیاکیان هیچ واته ئاژه ڵدا نه بووه . ژنانیش وه کو موڵکی پیاو و کۆیله داره کان کراوه . لێ گوزارشتیان کردنی دابه ش له ئه نجامی پیاودا و ژن له نێوان کار سه ره تا ژن له به رهه م و ره نج پاشان دوورخراوه ته وه

دایک که ژن ده سه اڵتی به الوه نراوه . ساالریه له گه ڵ هه ربۆیه کاتدا تێپه ڕبوونی به ڕۆڵی دوایی له چاالکیه ژن ا ند یه تیه کا مه اڵ کۆهێنراوه و پیرۆزی ستاتۆی و ی ه ند و ا د خودایک �� ژن �� براوه له ناو به هێزی پیاویش

له ڕێگه ی خۆی ره های بازووی سه رده می پێشکه وتنه کانی و به رهه م به کارهێنانی و بازرگانی و نیۆلیتیک بووه ته به رهه مه وه ئامرازه کانی و به هێز پایه یه کی و پله خاوه ن له جێی ئیدی له کۆمه ڵگادا. بااڵده ست پیاو خوداوه ندی ژن خوداوه ندی یه کێکه که یه هودیه ت ده رکه وتوون. تاکخودایی بانگه شه ی ئایینانه ی له و ده رکه وتووه ، قۆناخه دا له م و ده کات ئه م به ده زگابوونی له ڕاستینه ی گوزاره ده کات، پیاو بااڵده ستی سیسته مه ی ئه م خوداوه نده وه له ڕێگه ی چونکه ئایین ته واوی پیرۆزکراوه . ده سه اڵته پیاویان مۆرکی که ئایدیۆلۆژیاکانی و پێوه یه و له م سه رده مه دا ده رکه وتوون، پشت له بنه مادا ئه مڕۆش رۆژگاری هه تا نایه کسانی ره وابینینی به ستاتۆی پیاو و ژن نێوان چه وساندنه وه ی و ده به ستن. هاوکات په یوه ندیه کانی نێوان به پێی به گشتی کۆمه ڵگا و پیاو و ژن پیاو به رژه وه ندی دوا و رێکخراوه ئه مه ش به دوای ئایینه له ڕێگه ی ه نه و نیه کا سما ئابه یاسا کردوویانه ئایین رێسای و گفتوگۆ رێگای و ن نیا د کربه م سه باره ت نه یا سا یا

یاسا ئه م له سه ربنه مای داخستووه . ده سه اڵتداری کراوانه ش پیرۆز و نه گۆڕ ده سته ڕۆیی و توندوتیژی و تاکڕه وێتی و و کۆیالیه تی ره وشی و به هێزتربووه پیاو وابه سته یی ژنان به پیاوانه وه قوڵتر بۆته وه . قۆناخه دا له م ئاماژه پێکردنه جێی خاڵێکی زینده به چاڵکردنی له گه ڵ که ئه وه یه ره گه زی داگیرکردنی و دایک کولتووری به هه موو مرۆڤ ئازادیه کانی ته واوی ژندا ناسنامه یه کی و ئه تنیک و توێژ و چین راسته قینه ی له ڕێڕه وی گه النه وه کولتووری ده رکه وتوون نیۆلیتیک سه رده می ره سه نی کۆمه ڵکوژی و داگیرکاری مێژووی ئیدی و

و بێ دادی ده ستی پێ کردووه .و شه ڕ به رده وامبونی له میانه ی رێگای گه راییه کان تیره پێکدادانه کۆمه ڵگای پاشکه وتنی و رزین له پێش هه روه ها کراوه ته وه . کۆیالیه تی ئه و ژماره ی له ڕاده به ده ری زیادبوونی به هه م ئامرازی وه کو که کۆیالنه ی بوونه ته هێنراون، به کار هێنان نوێدا. به رهه می له به رده م ئاسته نگ زۆرییه کی و زوڵم و فشار هاوکات له سه ر کۆمه ڵگا به ڕێوه براوه ، پێویستی ئاراوه . هێناوه ته نوێی گۆڕانکارییه کی فیوداڵیزم بنه مایه ش ئه م له سه ر ئایدیۆلۆژی سیسته مێکی وه کو کۆمه اڵیه تی و ئابووری سیاسی له و یه کێکه که کایه وه ، هاتووه ته رۆژگاری هه تا شارستانیه تانه ی کاریگه ری جیهاندا الی له زۆر ئه مڕۆمان فیوداڵی شارستانیه تی به رده وامه . ده به ستێ پشت ئابوورییه وه له الیه نی هۆیه شه وه به و و خاک به به کارهێنانی که ڵه که بووی زێده ی به رهه مێکی له دوای به تایبه تی هێناوه . به ده ست که رۆما ئیمپراتۆریای هه ڵوه شانی پێشکه وتنی له به رده م بوو کۆسپێک ئابووری قه ڵه مبازێکی به رهه مدار کۆمه اڵیه تیه کانی په یوه ندییه روویداوه . نێوانی په یوه ندی له جێی قۆناخه ئه م شێوه ی کۆیله کان �� و کۆیله دار جوتیاری و ده ره به گ نێوان په یوه ندی دابه ش له سه ربنه مای که پێدراوه ، به رفروانی سنوورێکی کردی و ده ره به گه کان به سه ر خاک جوتیاره کان ره نجی داگیرکردنی تاکی وه ک جوتیار پێشکه وتووه . فیوداڵی له سه رده می کۆمه ڵگا کشتوکاڵ کاری به هۆی دا، کۆیله یه ک نیمچه به شێوه ی یه وه ئه م کراوه وابه سته به ده ره به گه وه دانه وه ی ره نگ تایبه تمه ندییه ش ژیان بواره کانی ته واوی له سه ر

بووه . دروست

ینکۆڵ

لێ

ژنه‌‌هونه‌رمه‌ندێکى‌وێنه‌کێش:

دروستکردنى‌وێنه‌‌سه‌ربه‌خۆییه‌‌له‌‌کارکردنداهونه‌ر

28

وێنه کێش هونه رمه ندى پڕۆفایل: 1986/7/14 له شه یما وه لى له

بنه چه به له دایکبووه و که الر شارى په یمانگاى له دیبلۆمى خانه قینیه ،

ته واوکردووه و کفرى هونه ره جوانه کانى مامۆستاى له که الر چوار ساڵه هونه ر وانه ى بنه ڕه تیه و قۆناغى

به گه رمیاندا ناوچه ى له ده ڵێته وه ، ده ناسرێت. خانه قینى شه یما

مرۆڤایه تیدا کۆمه ڵگاى ئاوابونى له گه ڵ به رهه مانه ى له و یه کێکه هونه ریش زه مانه وه له دێر کردووه و ئاواى مرۆڤ له گه ڵ کۆمه ڵگا و به هره یه کى ڕۆحى وه ک کردووه و گه شه ى مرۆڤدا که سایه تى هه سته به هۆى ژنیش گه وره بووه ، پڕه ژیانى وردبینیه که یه وه ناسکه که یو به هۆى به اڵم جۆراوجۆره کان، له هونه ره

پیاو کۆمه ڵگاى له مپه رانه ى ئه و دروستى ژندا له به رده م ساالرى

کردووه ، خۆپێناسه کردن وه ک ده ربڕینى هونه رمه ندێک و ژن له الی هونه ره ى ئه و ڕوێکه وه هه موو له هه یه مه ترسیدار زه حمه ت و زۆر

زۆر ته نانه ت بۆى. بووه باجى ژیانى به جار دڵى ئه وینه ى ئه و

هونه ر، بۆ خۆیداوه به اڵم سه ره ڕاى ئه و زه حمه تیانه زۆریو ژنى سه دان به له هونه رمه ند ا ند ێمه که ما هه رکه هه یه ده ده ن هه وڵ ن ه که یا نه ر هو

بگه یه ننه که سێک و هه ربه خزمه تێک

که مان کۆمه ڵگا هونه ر و دونیاى یه کێکه خانه قینیش شه یما بکه ن. له که وێنه کێشانه ى هونه رمه نده له و جه ساره ت و خاوه نى هونه ردا دونیاى ژنانه ى به ڕه نگى گه وره یه هه نگاونانێکى له دیدارێکى هونه رمه نده ئه م خۆیه وه . ڕه نگه به م گۆڤاره که ماندا تایبه تى دایه وه : پرسیاره کانمانى وه اڵمى

ژنێک بۆ کارى هونه رى تروسکه : چۆن گه رمیاندا ناوچه ى له

ئه و چین؟ زه حمه تیه کانى ده بێنیت، بوونه وه تۆ ڕووبه ڕووى ئاسته نگیانه ى

کامانه ن؟ئه وه ى به شێوه یه کى گشتى وه ک شه یما/ کوردستاندا ترى ناوچه کانى زۆربه رى له که وابیرده که نه وه ناوچه یه له م هه یه کارکدنه وه له دوربێت زۆر پێویسته ژن ده بێت به اڵم هونه رى، کارى به تایبه ت گۆڕینیدا له گه ڵ خۆشمان ژن ئێمه ى ڕاستیانه ئه و ته سلیمى هه وڵبده ین و ده یسه پێنن. به سه رماندا که نه بین ده کات هاوکاریم زۆر بنه ماڵه که م من باسى گشتى به شێوه یه کى ئه گه ر به اڵم ئێمه که کۆمه ڵگایه ى ئه و لێوه بکه ین زۆر شتدا هه ندێک له ده ژین تێیدا هه میشه ده یانه وێت ده خه نه وه و دورمان له هه بێت شوێنێکمان په رێزه وه له شته ئه و نابێت ئافره ته و ده ڵێن ژیاندا، بکات، شه رمه ، بۆ ژن زۆر عه یبه ، ئه م منداڵیمانه وه له هه ر گوتنانه گوێکانماندا به ده چرپێندرێن ژێر بکه وینه باش تا کاره که ى له کاریگه ریانه وه . ئێستا نمونه بۆ ئێمه شدا پارت و هیچ وێنه کێشاندا له نییه تێدا الیه نگرییه کى هۆیه وه به و تا

دژایه تیت بکرێت، به اڵم ژنێک وێنه ى ئه گه ر دروست پیاوێک یان ڕووت جه سته ى بکه یت عه یبه ى به زۆر بێت ، ه نێن د ا دئه گه ر

ئه و که پیاوێک یان بیت ئافره تێک سوک به شێوه یه کى کێشا وێنه یه ت ئاشکرا ئه وه ئه مه ش ده کرێت. سه یرى نادات ئه وه ڕێگاى کۆمه ڵگا که ده کات ده ربڕینى له سه ربه خۆبێت مرۆڤ له ئه وه ى ژن بۆ به تایبه ت هونه ره که یدا له ژێر بۆئه وه ى ده یکه ن بێت ده ستیان پیاوساالریه که ى کولتوره کۆنتڕۆڵى

من بۆ ئه مانه به اڵم بیت ئه واندا ئازاریان ئاسته نگێک، ببنه نه یانتوانى له چونکه ئاسته نگ، نه بوونه به اڵم دام ڕاستیدا ئه مانه هیچ شه رم نین و سروشتى پێناسه ئاسا په رى پاک و مرۆڤێکى دروستکردنى له راستیشدا ده که ن. کارکردندا. له سه ربه خۆییه وێنه سه ربه خۆییه کى وێنه کێشان هونه رى ده کات. پێناسه مرۆڤه ڕۆحى

تروسکه : تۆ وه ک ژنێک چه نده توانیوته ژن بوونى خۆت له

مێینه یی بده یت و نیشان وێنه کانتدا بکه یت؟ هونه ره که ت تێکه ڵى خۆت

شه یما/ ئه گه ر بڵێم %100 ده مه وێت ڕه نگى هێشتا کاره کانم بده مه خۆم ژنبوونى که مه به الى منه وه به دڵنیاییه وه من وه ک

چه ند چونکه وێنه ده کێشم، ژنێک چه نده بکه م کار هونه ردا له

بخه مه خۆم ئافره تبوونى هێشتا وێنه کانمه وه ناو

نه کردووه هیچم بکه ن. باوه ڕ ڕاستیه ى ئه و هه ستم من که هه بونى و به

یستى پێو

هه بوونى ه و و د کره ئه وى و یگه ر ر کاى ر کا و ها

ڵکه مه ، بنه ماله هه موویان ئه نجامدانى کاتى زۆر کاره که مدا

م ر کا و هاه بن د

باوه ڕه زۆر لێده کات که من وام ئه مه ش به هێزى خۆم هه بێت، هه ست به هه بوونى کاره کانمدا. له ژنێک وه ک بکه م خۆم تابڵۆکانم ڕوانییه هه رکه سێک ده مه وێت ئه مه که تێبگات له وه کات زوترین به وێنانه ئه م کردووه و دروستى ژنێک ژنه . هونه رمه ندێکى که شه یمان هى

تروسکه : زۆر ژن هه ن له به ر ئه و

ئا/‌رۆژان‌تاتانى

ه‌رونه

29

ژیاندا له زه حمه تیانه ى زۆریو ئاسته نگیانه ى ئه و ده یچێژن و خه یاڵه کانیاندا به رده م له که ده ڵێن خۆزگه ده کرێت دروست

له وکاتانه ى تۆ کوڕبوینایه ، ئێمه ئه م بوویته وه زه حمه تى ڕووبه ڕووى

داواکرد؟ ناخت له خۆزگه یه ت یه ک نه شاردرێته وه خۆشه ، شه یما/ شت خواست، خۆزگه یه م ئه و ژیانمدا له جار چوارى قۆناغى له بووم منداڵ ئه وکات بووم، سه ره تایی پێنجى سه ره تایی هاتمه وه که مێک پاش چومه ده ره وه و ده ره وه بچمه وه ویستم دوباره ژوره وه وتى دایکیشم پێنه دام و ڕێگاى داپیره م ئه و گریام، زۆر ده ره وه ، بچیته نابێت کاته له ناخمدا وتم خۆزگه کوڕ بوومایه لێ یاریکردنى ده ره وه له ڕێى که س له حه زده کرد زۆرم چوونکه نه ده گرتم، ده ره وه یارى بکه م و به اڵم له به ر کۆمه ڵگا ئه وه ى دواى به اڵم لێده گرتم. ڕێگه یان تۆزێک گه وره بووم گه یشتمه ئه و ته مه نه ى قه ت به دواوه له وه چییه و ژن بزانم که ئاواتم نه خواست که کوڕێک بم و هه میشه شانازیم به ژن بوونى خۆمه وه کرد. ئه وه منداڵیمدا له ته ها ساڵه 25 ته مه نم نایڵێم، قه ت ئێستا که وتووه ئه وه م نامه وێت من هه رگیز هه رگیزاو هه رگیز، کوڕێک بم له به ر ئه وه ى ئافره تیه تى خۆم کوڕێک که که جوانتره له وه زۆر زۆر ژیاندا. له واتاییه پڕ پیرۆز و زۆر بێت و تروسکه : چۆن پیرۆزى و جوانى ژن

ده که یت؟ پێناسه شه یما/ ژن زۆر پیرۆزه چونکه سه رچاوه ى بکه ین ون پیرۆزیه که ى ئه گه ر ژیانه واى جوانیه کى ژن کردووه ، ون ژیانمان بکات پێناسه ى ناتوانێت که س هه یه که وشه یه ک پێناسه کردنى بۆ چوونکه نایدۆزمه وه . بێت جوانیه که ى شایه نى بناسێت باش خۆى ئه گه ر ژنێک هه ر جوانه ، چه نده که تێده گات له وه باش ناشیرین نییه دوونیایه دا له م ژنێک هیچ نه ده ین به که س ڕوخسه ت ده بێت بێت و جوانى بکات. به ناومان به ناشیرین جوانى جه سته له نییه بریتى ته نها که جه سته یه فکر و ڕۆح و تێکهه ڵکێشى دایکى چونکه جوانترینیانه خاوه ن ژن جوانیه یش ئه و ده بێت به اڵم مرۆڤه . که ئه وه ى بۆ بکه ین لێ پارێزگارى نه توانێت پیاوساالرى کۆمه ڵگاى لێبکات. خۆیی ناحه زى ڕه نگى وه ک هونه ره که ت توانیوته چه نده تروسکه : له به شداریت بناسێنیت و ناوچه که به

کردووه ؟ پێشانگاکاندا په یمانگا له 2003 ساڵى شه یما/ ده کاته که ساڵ ئه م تا وه رگیرام و له هاوبه ش پێشانگاى هه چى 2011به شداریم کراوه ته وه گه رمیاندا ناوچه ى

سه رکه وتویشم ئاستێکى تێداکردووه و ته نها به 2008 له ساڵى به ده ستهێناوه . پێشانگایه کم کرده وه له سه ر ساڵوه گه ڕى ساڵى کۆتایی که خانه قین له ئه نفال زۆر مامۆستاکانم که بوو، په یمانگایشم ئاماده کارى ئێستاش کردم، هاوکاریان کردنه وه ى پێشانگایه کى خۆم ده که م که کاتێکى له ئاماده ن و له وحه کانم زۆربه ى به شدارى نزیکدا پێشانگاکه م ده که مه وه ، سلێمانى شارى له کرد پێشانگایه م مامۆستادا خوێندکار و چه نج له گه ڵ ئاستى بووم و په یمانگا له ئه وکات که مامۆستاکاندا ئاستى له من تابلۆکه ى تابلۆیه دا سیێ ئه و ناو له هه ژمارکرا و وه کران. ده ستنیشان نایاب به که بوو له هاوه به شه کان پێشانگا زۆربه ى له کردووه . به شداریم عێراقدا سه رتاسه رى

هیچ ژنانیه کان ڕێکخراوه تروسکه : کردووى مادیان مه عنه ویو هاوکاریه کى

کاره کانتدا؟ له بیت به رده وام تا ژناینه کانه وه ڕێکخراوه الیه ن له شه یما/ تا ته نانه ت نه کراوه و هاوکاریم هیچ ئه وان چونکه نایانناسم. من ئێستا به دواى ده گه ڕێن هه ندێکیتردا به دواى هیچ ناڵێم من ناگه ڕێن، هونه رمه نداندا هه قیان پێنه ده ین من هه قیان پێ ده ده م زۆر ژنان به رامبه ر توندوتیژى چونکه ده بنه ژن زۆر به رزدایه و ئاستێکى له ئه گه ر خۆشه پێ زۆرم بۆیه قوربانى له ئاوڕ که له وانبێت ئاوڕدانه وه له به ر ئاوڕ ڕێکخراوه کان به اڵم ناده نه وه ، ئێمه سه رکه وتون که ناده نه وه که سانه له و هاوکاریان پێویسته من به ڕاى که ته سلیمى ئه وه ى بۆ هانیانبده ن بکه ن و کۆمه ڵگاى ئه مرۆى زه حمه تیه کانى به رامبه ر له چۆک نه بن و پیاوساالرى به ڕاستى دانه ده ن. سیسته مه که یدا هه یه پشتى بکات هه ست ژنێک کاتێک ئازاره کانى به رگه ى ناترسێت و هیچکات النه ى دانادات. چۆک ده گرێت و ڕۆژگار په یمانگاکه مان مامۆستاى منااڵن و هاوکاریم زۆر مه عنه ویه وه الیه نى له زۆر مامۆستاکانم به تایبه ت ده که ن هاوکاریه ى ئه م ده که ن و هاوکاریم هه موو که لێده کات وام ئه وانیش به ره و هه نگاو بده م به ڵێن ڕۆژێک هیواکانم هونه ر و له واز نه نێم و دواوه هاوکاریان گه نجانیش سه نته رى نه هێنم. ده که م و هه موویان سوپاستى کردووم و بنه ماڵه که یشم هه میشه هێزێکى گه وره ى پشتمپێبه ستون. که بوون مه عنه ویم له الیه ن ماددیه وه سه رفێکى ماددى زۆرمان هاوکارى هیچ الیه نه وه له م به اڵم هه یه له الیه ن هیچ که سێکه وه ، مه گه ر نه کاروم هاوکارى مامۆستایه کمه وه الیه ن له نیوه ى نه گه یشتۆته قه ت ئه ویش کرابم ده که م، له سه ر ئیشى که له وحه یه ک

زۆر کراوه و مه عنه ویم هاوکارى هه میشه هه موو بۆمن که ده که م سوپاستیان ماددیه وه الیه نى له به اڵم بووه ، شتێک پێداویستیه کانم بنه ماڵه که م خۆم و هه بوون مامۆستام دوو ده که ین. دابین فرچه و له وحه و کڕینى له به ڕاستى که بۆیه کاندا هاوکاریان کردم، خۆم زۆرجار میکیاجه له حه زى زۆر ژن ده ڵێن به بیده م پاره یه ى ئه و زۆرجار به اڵم بۆ زه یتى ڕه نگى به ئه یده م میکیاج بکه م، دروست وێنه یه ک بتوانم ئه وه ى ته واوکردنى ئه وه ش من به ڕاى چونکه میکیاج. جێى له خۆمه جوانى

کۆمه ڵگا ئه و له سه ر رات تروسکه : هه میشه که چییه پیاوساالریه

خولیا و به رده م له ئاسته نگ ده بێته ژناندا؟ خه یاڵه کانى

بیرکردنه وه پیاوساالرانه یه ى شه یما/ ئه و موشکیله که ى هه یه ئێمه دا کۆمه ڵگاى له ئاین به پێى ئێمه " ده ڵێت که له وه دایه ئه و هه موو ئاین ده که ین و هه ڵسوکه وت شتانه مان داوالێده کات که ده یکه ین " به اڵم هه لسوکه وتانه ى ئه و قه ت ئیسالم ئاینى په سه ندى ده یکه ن ژن به رامبه ر ئه وان داوه ژیانى مافى نه بێت نه کردووه و هیچ ئه م سه قافه تیش وه ک ئه گه ر ژن، به

چه‌مکى‌خۆشه‌‌ویستیه‌ک‌که‌‌به‌‌‌وتنى‌تۆ‌هى‌منى،‌من‌هى‌تۆم.‌ژنى‌من‌و‌هه‌ر‌منێکى‌تر‌ده‌ست‌پێده‌کات‌له‌‌جه‌‌وهه‌رى‌خۆیدا‌فه‌رزکردنى‌کۆیالیه‌تییه‌که‌‌که‌‌به‌‌هه‌زاران‌ساڵه‌مرۆڤه‌کان‌که‌‌وتو‌ونه‌ته‌‌دا‌و‌وى‌و‌هه‌ر‌ئه‌مه‌ش‌سه‌ره‌تاى‌

کوشتنى‌ئه‌‌و‌خۆشه‌‌ویستییه‌یه‌‌که‌‌

پێویسته‌‌ژن‌له‌‌ر‌و‌وحى‌خۆیدا‌بیژیێنێت

هونه‌ر

بۆ شه هید ڤیان30

ئه‌ى‌شه‌هید..ئه‌ى‌وره‌‌...ئه‌ى‌ئازادى‌...

ئه‌ى‌ته‌وارى‌به‌رزه‌‌فڕئه‌ى‌قه‌قنه‌سى‌ئاشقى‌گڕده‌سووتێى‌و‌له‌‌خه‌ڵووزتهیوا‌و‌ئیراده‌‌و‌سه‌رکه‌وتن

له‌‌دایک‌ده‌بێتئه‌ستێره‌ى‌سوورى‌پێنج‌

گۆشه‌ئه‌ى‌چوار‌پارچه‌ى‌کوردستانوه‌چاخ‌کوێران‌ده‌مێک‌بووماڵه‌‌کانیان‌ساردوسڕ‌بووئه‌هوورایان‌له‌‌بیر‌کردبوو

تۆ‌هاتى‌و...ئاگردانى‌تاریک‌و‌ساردى‌

ئه‌وانتهه‌ڵگیرساند

من‌کچێکى‌ته‌نیا

له‌‌ژوورى‌تاریکى‌گۆشه‌یه‌کى‌ئه‌م‌کوردستانه‌‌دا

ئه‌ژنۆکانم‌له‌‌باوه‌ش‌گرتبووکچێکى‌سه‌رما‌بردوو

له‌‌ژێر‌خۆڵه‌‌مێشى‌داب‌و‌کۆنى نه‌ریتى‌کۆمه‌ڵگایه‌ ئه‌م‌

چاوه‌ڕوانى‌ئاگرێک‌بووم،هه‌ڵگیرساى، که‌‌

تیشکت‌دا‌به‌‌بیرى‌منبه‌‌گه‌رماى‌ئاگرى‌تۆ

گه‌رم‌و‌گه‌رم‌و‌گه‌رمتر‌بوومه‌وه‌

پێ... پێ...هه‌ستامه‌‌ هه‌ستامه‌‌پێ هه‌ستامه‌‌******

له‌‌شه‌وێکى‌ڕێبه‌ندانىبه‌فرگرتووى‌چیاى‌ساردى‌

کوردستانتۆ‌ئه‌ى‌قه‌قنه‌سى‌گه‌ریال

ئاگرت‌به‌رداله‌‌به‌فر‌و‌سه‌رما

ئاگرت‌به‌ردا‌له‌‌دڵى‌چیابڕۆ‌ئه‌ى‌ئاگرى‌پیرۆز‌...

گه‌ش‌به‌‌...بڕۆ‌...به‌‌جێ‌پێى‌سوورى‌ئاگرینت‌دا

من‌ده‌رۆمتۆ‌بڕۆ...‌تۆ‌به‌رزى

له‌‌هه‌ر‌جێیه‌ک‌بى‌ده‌تبینمئاگرى...ئاگر تۆ‌قه‌ت‌نامرى!

تۆ‌تاریکى‌ده‌شکێنى...به‌فر‌و‌سه‌رما‌ده‌مرێنى‌...

*******ئه‌ى‌تیشکى‌هه‌تاوى‌پیرۆزئه‌ى‌سۆزى‌ژیانى‌ئازاد

ئه‌ى‌نه‌ورۆزئه‌ى‌شه‌هیدى‌ئاگرین

ئه‌ى‌شاگڕى‌جوانى‌و‌ئه‌وینئه‌ى‌شاگوڵى‌به‌هارى‌ژینداگیرسانت‌پیرۆز‌بێتین‌و‌تیشکى‌ئاگرى‌تۆ

هه‌تایه‌ هه‌تا‌له‌‌ناو‌دڵى‌ئێمه‌‌دایه‌

له‌‌ناو‌دڵى‌ئێمه‌‌دایه‌....

2006/02/11

ن/‌سروه‌ى‌کامکار

سه قافه تیش ده که ن ژن له ناهه قیانه قه ت نادات، ناهه قیانه به و ڕێ قه ت بێت، له ماڵه وه هه میشه ژن با ناڵێت خزمه تى بۆ بکات و ماڵ کارى ته نها ژن ده بێت نه خێر دروستکرابێت، پیاو به ڕێوه بردنى له هه بێت سه ره کى ڕۆڵى تێدا ژنى هه رکارێک ژیاندا و کاره کانى له ده ستده دات. خۆى ڕه نگینى نه بێت ده ڵێم پیاوساالره کانیش که سه به بۆ بۆ ده یانه وێت بۆخۆیان شته ى ئه و ئه وه نابینن، به هه قى به رامبه ره که یان وه حشیگه رى که یه تاکگه راییه ئه و کلتورى و قه سابخانه ى کۆمه ڵیه تى و ویژدانى ئافراندووه له کۆمه ڵگاى ئێمه دا. هة موو شتێک بۆ به رامبه ر قه ده غه ده که یت پێوانه ترین بێ ته نانه ت بۆخۆت به اڵم سه ربه ستن؟! ئاسایو شته کانیش

مامۆستایه ک وه ک تۆ تروسکه : خوێندکاره کانت هه وڵتداوه

بێ جیاوازى ماف له ڕه گه زدا خوێندنگه ؟ له په روه رده بکه یت

هه موو من گومان، بێ به ڵێ شه یما/ 40 که هه یه ده رسم یه ک ڕۆژێک خوێندکاره کان له کاتێکدا خوله که ،

ده ده م هه وڵ هه میشه کوڕن زۆرتریان ئه وه یان بۆ ڕوون بکه مه وه که مرۆڤه کان به پێویستیمان هه موومان یه کن و وه ک له ڕه گه زى جیاوازى بێ هه یه ئازادى پێوانه کانى هه موو ئازادى و کار و ماف و پیاوێک چۆن هه روه ک چونکه ژیاندا. هه موومان هه یه تى ژنیش هه یه ئه قڵى

وه ک مرۆڤ خاوه ن دڵین خاوه ن هه ست و بینینى به که م بۆیه بیرکردنه وه ین، به که م پیا و ژن و ڕه گه زى له هه ریه ک بینیى ژیانه . ژیان، به یه کسانى و ئازادى پێوانه له سه ر هه ردووکیانه ژیانکردنى زۆر ڕاسته ویژدانیه کان. ئه خالقى و ته ندروستى و جه سته یی مه ندى تایبه ت جیاوازه نێوانیاندا له هه یه بایه لۆجى ئه وه ش زۆر ئاساییه و ڕه نگا و ڕه نگبوون و ژنان هه ردووکیاندا. له ده وڵه مه ندییه که منین و قه ت که بزانن ئه وه ده بێت ئه و ئاواتى به ده ستهێنانى بۆ ده بێت باوه ڕیان هه وڵبده ن و مه به ستیانه ژیانه ى هه میشه نا ئه گه ر هه بێت، خۆیان به ئاماده یان لێده که ن و زوڵمیان پیاوساالران به ساڵه هایه ئه و قه سابخانه نه ى بۆ ده که ن تێیاندا. ده که ن کۆیله یه تیمان مه جبوورى پیاو کۆمه ڵگا ئه م کورد گه لى ئه گه ر به دڵنیاییه وه تێپه ڕێنین ساالریه چونکه ئازادى ده گه ینه به سه رده که وین و ئازادیه کانه . هه موو کلیلى ژن ئازادى ده ڵێت ژنه ئه م ته عبیرین زۆرتر وێنه کانى ده خه مه خۆم ده کێشم وێنه کاتێک ده یکێشم. که ژنه ى ئه و شوێنى

ده‌مه‌وێت‌هه‌رکه‌سێک‌ڕوانییه‌‌تابڵۆکانم‌به‌‌زوترین‌کات‌له‌وه‌‌تێبگات‌که‌‌ئه‌مه‌‌ژنێک‌دروستى‌کردووه‌‌و‌ئه‌م‌وێنانه‌‌هى‌شه‌یمان‌که‌‌هونه‌رمه‌ندێکى‌ژنه‌

ه‌رونه

توڕه یی سلێمانى‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌

‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌گۆیژه‌‌ده‌ڵێت:شانى‌ ناگاته‌‌الى‌ سه‌رم‌ ده‌که‌م‌ هه‌رچه‌ند‌ ‌

سلێمانى شارى‌ خه‌ڵکى‌ به‌رزى‌ وره‌ى‌ده‌ڵێت: سیروان‌

ناکات وشک‌ خه‌مه‌کان‌ بۆ‌ چاو‌ ڕووبارى‌ ده‌که‌م‌ هه‌رچه‌ند‌ناگات ئه‌وان‌ فرمێسکى‌ له‌‌ دڵۆپێک‌ به‌‌ ئه‌مڕۆ‌ گه‌رچى‌

ئه‌ڵێت: به‌فر‌سپێتیم ڕه‌نگى‌ ئه‌چێت‌ ئه‌وان‌ گه‌ردى‌ له‌بێ‌گه‌نجێتیم الوى‌‌و‌ کورته‌‌ ته‌مه‌ن‌ ئه‌وان‌ وه‌ک‌و‌توڕه‌یه‌ زۆر‌ توڕه‌یه‌............‌ زۆر‌ سلێمانى‌

ده‌ڵێت: پشکۆ‌دایکان جه‌رگى‌ سوتانى‌ به‌‌ سوتاوم‌ من‌

شه‌هیدان خوێنى‌ له‌گه‌ڵ‌ ئاوێته‌یه‌‌ ڕه‌نگم‌ گه‌شى‌ده‌ڵێت: خۆشى‌ سلێمانى‌

ده‌نگه‌ به‌‌ هه‌ر‌ ئه‌مڕۆ‌ جه‌نگى‌ ئه‌زانى‌ وام‌ خۆشبوو‌ دڵم‌تفه‌نگه‌ لوله‌ى‌ وه‌اڵمیش‌ الڵه‌‌و‌ زمان‌ ده‌زانى‌ نه‌م‌

دێت دڵى‌ کێ‌بڵێت شێرزاد‌ به‌شیرینى‌

ویستووه‌ خۆشت‌ ئه‌وکه‌سه‌ى‌خه‌وتووه‌ خاکا‌ له‌سینگى‌فرمێسک‌ بێ‌ دڵیدێت‌ کێ‌بڕوانێت بیالل‌ باوکى‌ له‌‌

نه‌بێت مه‌ست‌ زمناکۆش‌ هاوارى‌ به‌‌ده‌توانێت کێ‌

نه‌گرى هه‌ستى‌ باوکى‌ بێ‌ بۆ‌ده‌توانێت کێ‌

بڕوانێت گه‌رمیان‌ بچکۆله‌که‌ى‌ کورسیه‌‌ له‌‌نه‌زانێت خه‌مه‌‌ هه‌موو‌ به‌م‌ ده‌سه‌اڵت‌ کورسى‌ له‌سه‌ر‌ یان‌

31

‌ن:‌سارا‌جعفر

له که ژنان کوشتنى ر و ودا وه کانى رۆژێک هه مو و ر و وده ده ن، کوردستان ئاسایى ر و ودا وێکى ده کوژرێت و ژنێک له گرێدرا وه . ئه خالقه وه به نییه و

هه ر واڵتێکدا ه ى ێژ رشتنى کون نا ژ ، بێت ز به رله یانیش ا تد نکا هه مانى ند تا سوهه بێت ژنان له و واڵته دا ئازادى نه نه هه یه و ژیانیش! واته ژێر له ژیان هه ڕه شه یه کى یه ا ه د ر گه ون یسا دڵى ا هه وشتنى کونێک ژێم گو به ر

ده له رزى واته له شم هه مو و که وت. ناتوانێت قه ت مرۆڤ که ر و ودا وێکى بکات. ته حه مولى بکات و قبوڵى ژنه که ى سلێمانى شارى له پیا وێک خۆى ده کوژێت و هه ر به وه ش نا وه ستێک له ده کات و پارچه پارچه ته رمه که شى دڕندانه ترین به تاسڵوجه که نوکا وه و خۆى ژنێک دیسان فڕێیده دات. شێوه ئه مه دیسان دیسان و دیسان و سوتاند ژنێک وه ک و دڕنده یییه که ؟ وه ک و چ ئه گه ر ده پرسم سیاسى چاالکوانێکى چییه ؟ ئه ى نه بێت ئه خالقى بێ ئه مه بکه ین پێناسه یه کى وا ده توانین ئایا ده ر و ونى بارى یان پیا وه شێته ئه و که چونکه ناتوانین، بێگومان تێکچووه ؟ ئێمه ده کوژرێت. ژنێک رۆژێک هه مو و ژنان کۆمه ڵکوژى ئه مه وه ک ده توانین پێناسه ى ئێمه وا ئه گه ر به نا وبکه ین؟ چونکه نییه ، راست پێناسه یه کى بکه ین ئه وا بکه ین پێناسه ئه مه وا ئه گه ر به شێک ده بینه ر و وانینه وه له ر و وى ئه قلیه تى پیا وانه و ئه و زهنیه تى له

هه مو و که پیا وساالرى سیسته مى خۆى. قوربانى ده کاته ژنێک رۆژێک ناتونێت وا بێگومان ژن ر و وانگه ى له ژن ر و وانگه ى چونکه بکات، سه یرى کۆتایى که بێت ر و وانینێک پێویسته ئه و دیسانه وه بێنێت. ر و ودا وانه ئه م کوردیدا کۆمه ڵگاى له که ر و ودا وانه ى

ئازارن، ئێش و جێگیى ر و وده ده ن کۆمه ڵگایه که ئێمه کۆمه ڵگاى چونکه ده سه اڵتدار سیسته مى ده ستى به گه وره ترین ژێر له کرا وه و ده ستکارى ر و ودا وانه ئه و ئامرازى هه ڕه شه دایه . له تراژیانه ر و ودا وه ئه م بۆچى چییه ؟ ده ڵێم دیسانه وه ر و وده ده ن؟ کوردستان تێک نه چو وبێت و تێک کۆمه ڵگا ئه گه ر بێ ده توانێت پیا وێک گه لۆ نه چێت پێ کاڵترى گوڵ له که سێک ئه وه ى بڵێت ژنێک بکوژێت و بسوڕێته وه . له سه ر ر و ودا وه کانى هه مو و ر و ودا وه و ئه م هه رێمى حکومه تى ئایا ده پرسم تر کوردستان چۆن بیر ده کاته وه و ئایا چۆن بگرێت؟ ر و ودا وانه له م رێگه ده توانێت

مافى گوایه رێکخرا وه کانى یانیش رێکخرا وه کانى توند وتیژیو دژى مرۆڤ و بریتییه کردنیان ئیش ته نیا ژنان له سه ر دانیشتن مووچه وه رگرتن و له به رگى جل و ده زگاکان و مێزه کانى ر و ودا وه که ى له به رکردنه ؟ مۆدێللى ر و ودا وێکى سلێمانى شارى بۆ ئه مڕۆ

شێوه یه ک به هیچ پێویسته ئازاره و به هه رچه نده پێناسه کردن نه کرێت، قبوڵ ناچارین به اڵم بێت، زه حمه تیش هۆشیارى راست و پێناسه یه کى که بابه ته دا له و ژنان ژنان و به بده ین هه ڵوێست. ده نگ و خا وه ن بکه ینه د وژمنى ئه وه نده توند وتیژ پیا وى بۆ له ژیانه ژندا، که سایه تى د و وباره پێموایه ئێمه پێویسته راسته قینه و له هه قیقه تى ت و ه سه اڵ ده تى پیا وله بگه ڕێین، ئه و که سایه تى له که پیا وه ى خۆى و ژیانى راستى هێڵى ده رکه وت و ژیان کرد، خیانه تى پیا وه ئه و هه مو و ده توانێت ى و تیژ ند و توێکى ر کابکات و نامرۆڤانه دڕنده یه ک ببێته ئه و به رامبه ر له ژیان. به رامبه ر له له ژن ئه گه ر پیا و دڕندایه تییه ى خا وه ن نه بێته ژیاندا هه قیقه تى ئیراده یه کى به ئه خالق کۆمه ڵگا ناتوانێت به رامبه ر له پێویسته بژیت. باش زۆرییه ى ز وڵم و دڕندایه تییه و ئه و شیبکه ینه وه ئه خالق پیا وساالری بداته بتوانێت واتا مرۆڤ ئه وه ى بۆ پێم تر جارێکى کۆمه ڵکوژى. ر و ودا وى له که ئه وه ى بۆ راکێشم خۆشه سه رنج توند وتیژى و ڕێژه یه به و شارێکدا واڵت و هه بێت، گه نجان ژنان و کوشتنى ئه خالقه وه ر و وى له کۆمه ڵگایه ئه و تێکچو وه و له که سایه تى ژندا ر و وبه ڕ و وى ده بێته وه . هه ڕه شه گه وره ترین ده کوژرێت واته ژنێک رۆژێک هه مو و له ده کوژرێت ژن 365 ساڵێک له کوردستان و هه رێمى له کوردستان، کوردان بۆ کوردى کۆمه ڵگاى بۆ گه وره یه ، وه ک و کۆمه ڵکوژییه کى هه ر گه وره ن و زۆر و د وژمنان ده زانرێت ئێمه ى د وژمنى ده سه اڵتدار ده وڵه تێکى

هه‌مو‌و‌رۆژێک‌ژنێک‌ده‌کوژرێت‌بۆچى؟‌هه‌مو‌و‌رۆژێک‌مرۆڤایه‌تى‌ده‌چه‌‌وسێنرێته‌‌وه‌

ن/‌له‌یال‌لۆرین

تکۆمه‌اڵیه‌

32

گه ڵ له مامۆستایه ک وه کو به رده وام ده که ین، ڵسوکه وت هه مندااڵندا بواری له منداڵ سایکۆلۆژی ئایا وه کو ئێمه ده نرخێنن؟ په روه رده چۆن به بێت توانامان له هه رچی مامۆستا په روه رده کردنی بۆ ده هێنین کاری کۆڵه که ی قوتابی بێگومان قوتابیان، ده بێ واڵتێک. هه ر له کومه ڵگایه بواری دا ره وشێک هه موو له قوتابی ئه وه ی بۆ بره خسێ بۆ تایبه تی تێدایه که ژینگه یه ی له و بتوانێ له جگه وه ده بێ سه رکه وتوبێت، گرنگی ماله وه ش له منداڵ قوتابی

له بار ودۆخى بدرێت. پێ زۆری ئه و تاکو بره خسێت بۆ باری به ته واوی هه یه که زانسته ی پێناسه ی بگرێت. وه ری چوونیان بۆ ژینگه په روه رده ی ده رگا گونجاندن خۆ بیردۆزی چه ندین ده رکه وتنی سه ر له وه ک په روه رده دیکه ی جۆری نیشتیمانیو پیشه یو په روه رده ی ژینگه یی مه ده نیو ته ندروستیو په روه رده و واته کردووه . وااڵ ژینگه ی له گه ڵ گونجاندنه خۆ ئابووریو سیاسی، کۆمه اڵتی، چۆنیه تی فێربوونی سرووشتی چاککردنی به ڕێوه بردن مرۆڤ و نێوان په یوه ندی گشتی شێوه یه کی به ژینگه که ی به کارهێنانی چۆنیه تی فێربوونی زیاتکردنی نوێو ته کنه لۆژیای

خستنه وه ی دوور به رهه مه که ی به بێ چاره سه رکردنی مه ترسیه کان و ده درێن, ئه نجام مامۆستا یارمه تی زانیاریو له و بڕێک خۆی بۆ فێرخواز ئه و ئاراسته وه به شاره زایی به رنامه به که فێرده بێت نه ریتانه به ر له که ده کات ده ستنیشانیان هۆکارو هۆی به ئه ویش دایه . ده ست بابه تی فێرکردنه وه ئامرازه کانی ئامێرو ناو به رنامه ی یان فێرکردن چاپکراوی ده نگیو کاسێته سه ر یان کۆمپیته ر بابه تێکی باره ی له هه ر وه ها بینراو و که ره سته یه ک و یان کراو دییاری به رنامه ئه م بابه تێکى له به شێک فێرخوازێکدایه . هه ر به رده م له هه ل بۆ ده وڵه تی نێو پرۆگرامی ئامانجه کانی

په روه رده ، یه ک هاندان و ئاڵو گۆڕکردنی تایبه ت شاره زای زانیاریو بیروڕا، والتانی له ژینگه یی په روه رده ی به دووه میش جوداکاندا هه رێمه له جیهان توێژینه وانه ی ئه و پێشخستنی هاندان و له راست تێگه یشتنێکی هۆی ده بنه ژینگه یی په روه رده ی ئامانجه کانی تێکه ڵکێشکردنی ماده کانی هۆکاره کان سێهه میش پێناوه دا. له م هه وڵه کان به هێزکردنی پێشخستن و هاندان و په روه رده ی فێرکردنی پروگرامی هاندانی چواره میشیان ژینگه یی، هێنانه وه ی دووباره راهێنان و وه ک ژینگه یی په روه رده یی به رپرسانی راهێنانی مامۆستاکان, وه ک پیالندانان.

سایکۆلۆژی‌مندااڵن‌و‌په‌ر‌وه‌رده‌ن/‌که‌نارعه‌لى

ئه وه نده گه لێکى ده بێت گه لۆ کورده که چى له سه ربێت، کوشتنى هه ڕه شه ى کۆمه ڵکوژى ئه وه نده گه له دا ئه و له نا و له سه ر کۆمه ڵکوژى هه رچه نده هه بێت. بۆ به اڵم بێت، گشتیش به ژنان له ئه وه نده نابێت کوردى کۆمه ڵگاى د وربکه وێت. خۆى هه قیقه تى راستى و ده بێت دیار ئه نجام وا بۆئه وه کۆمه ڵگاى کوردى له ژێر هه ڕه شه یه کى ده کات، ژیان ده سه اڵتداریدا سیسته مى بین هۆشیار بزانین و ئه مه پێوسته ژنانیش کوشتنى بۆ به رامبه رى. له ر و ودا وى بۆ به سه . ئیدى بڵێین

نه مێنین، بێده نگ به مشێوه یه ده که ن به مشێوه یه کارى ئه وانه ى لێپرسینه وه بێ سزادان و بێ پێویسته له سه ر حقوق پێویسته نه مێنێنن. سزاى به ماف مافدار بنه مایه کى کوشتن د واین ببێته سزاکه ى بدات و بانگى دیسانه وه پیا وان. ده ستى به له سه ر پێویسته ده که م یاساییه کان تا وانباران ر و ودا وانه ئه و راستى بدرێن. سزا راست ئه خالقێکى به ده ستى ژنان ئێمه ى وه رن کۆتایى یه کترى و بده ینه خۆمان بێنین. ژنان کوشتنى به

ئێمه‌‌ده‌توانین‌ئه‌مه‌‌‌وه‌ک‌کۆمه‌ڵکوژى‌ژنان‌به‌نا‌وبکه‌ین؟‌

ئه‌گه‌ر‌ئێمه‌‌‌وا‌پێناسه‌ى‌بکه‌ین‌پێناسه‌یه‌کى‌

راست‌نییه‌

تاڵیه‌

مه‌کۆ

33

ژن‌له‌گه‌مه‌ى‌خۆشه‌‌ویستى‌جیهانیدا

ته مه نى قۆناخێکى که که س هه ر ره نگه که ره وشى بکه وێته هه میشه ده ربازبو و یاخود خۆشه ویستى بپرسێت خۆى له خه ڵکى هێنده بۆچى چییه ؟ عه شق به مژارى بو وه ته مه شغوڵن؟ پێوه مژارى بو وه ته غه زه ل، شعر و ملیۆنان ئه شقه ئه و ئایه په رتوک. به هه زاران له مرۆڤه کان که ئه شقه یه ئه و هه مان بشمرن؟ بگره بفکرن و بنوسن و پێنا ویدا پێویسته که ئه شقه یه ئه و هه مان ئایا رایبگرێت؟ زیند و ویى به مرۆڤ مردن تا نه خێر! بێگومان پرسه ئه م وه اڵمى جێگاى ئه مه یان نه خێر؟ بۆچى به اڵم بێگومان قسه له سه رکردنه . تێڕامان و مژارێکى وه ک و له سه ر گقتوگۆکردن ده ست وه ردانه کاتدا هه مان له ئه شق کۆمه ڵگادا له نا و که شت هه ندێک له چه مکى ده بینرێت. ژیان یاساى وه ک و هى تۆ به وتنى که خۆشه ویستیه ک منى، من هى تۆم. ژنى من و هه ر منێکى له جه وهه رى خۆیدا پێده کات تر ده ست به که کۆیالیه تییه که فه رزکردنى که وتو ونه ته ساڵه مرۆڤه کان هه زاران کوشتنى سه ره تاى ئه مه ش هه ر دا و وى و پێویسته که خۆشه ویستییه یه ئه و بیژیێنێت. خۆیدا ر و وحى له ژن هه مو و خۆشه ویستى گه مه ى له ژن بۆ بو وه ئامرازێک سیسته مه کاندا ته وا وى ژن و خودى ده رخستنى له ڕێ

کۆمه ڵگاش، چونکه باسکردن له سه ر ژن به ڵکو ره گه زێک، له سه ر نییه باسکردن له که پێکهاته یه ک له سه ر باسکردنه مرۆڤایه تى کۆمه ڵگاى پێشکه وتنى گه ڵ د و ور ژیانێکى ئیلهامى سه رچا وه ى سه رچا وه ى یه کسانه . شه ڕ و وشۆڕ و له مرۆڤایه تییه شۆڕشى گه وره ترین ده ربازى قۆناخێکه وه له مرۆڤى که قۆناخێکى که ئیتر بتوانێت وه ک و مرۆڤ به و ئه مه ش بۆ کرد و وه . بکات ژیان توانیویه تى ژیانى بۆ پییرۆزه ى ئه شقه ئه شقى به بکات، واته کارێکى وا کۆمه ڵگا ته وا وى توانیویه تى پیرۆز به ره و کۆبکاته وه و خۆى له ده ور و وبه رى

بکات. ئاراسته یان راست ژیانێکى فیسیۆلۆژى خۆیى به تایبه تمه ندى ژن له جیاکارى کیینه و رق و ناتوانێت خاڵى ئه مه ش رابگرێت خۆیدا هه نا وى تایبه تمه ندى ده ربازکردنى سه ره تایى به ڕێوه بردنى کۆمه ڵگا و نا و بۆ ژنێتییه تائه وه ى ساڵ هه زاران به کۆمه ڵگایه خۆى مۆرى نا و و هه مان به کۆمه ڵگاش له ده دات واته مرۆڤ مێژ و وى له له گه ڵ به اڵم دایکایه تى(، )کۆمه ڵگاى شتێکى زه مان پێشه وه چونێکى هه ر زهنیه تى ده رکه وتنى ببێت، نابێت که که یه ده سه اڵتدارى شارستانى و پیا و و که ژیانێکه کوشتنى سه ره تاى ئه مه ش بۆ مرۆڤ خۆشه ویستى عه شق و له پڕه مرۆڤ، مرۆڤ بۆ سر وشت، هه ر ئه مه ش قۆناخێکه ده ستپێکردنى سه ره تاى که ئه مڕۆیه رۆژى ئه نجامه که ى که

ئامرازێکى ناموسه ، تیایدا ژن پیا و، شادى بۆ جه سته یه کااڵکانى ریکالمى ئامرازێکى خۆده وڵه مه ندکردن، بۆ سیسته مه ئاینه ته وا وى بۆ ئامرازێکه سیسته م ئه وه ى گه ر ئاسمانیه کان نایگه یتێ. نه که یت قبوڵى بڵێ و گه یشتنه ئامرازى حاڵ، به هه ر سیسته مى ته وا وى که مه رجێ به ژن ده یه وێت. پیا و ده سه اڵتداری هه رکه سه هى ره وشێک هاتوه ته به ئه مه ش که خۆى له جگه راستییه . پێچه وانه که ى ته وا وى سیسته مانه ى ئه و ته وا وى له ساڵ هه زار پێنج درێژایی به کرد و وه مرۆڤایه تیان حوکمى کاره کانیان سه ره کیترین له ژن هێشتنه وه ى کرد و ویانه که

ن/‌ئاسود‌ئیبراهیم

کۆمه‌اڵیه‌تى

چه‌مکى‌خۆشه‌‌ویستیه‌ک‌که‌‌به‌‌‌وتنى‌تۆ‌هى‌منى،‌من‌هى‌تۆم.‌ژنى‌من‌و‌

هه‌ر‌منێکى‌تر‌ده‌ست‌پێده‌کات‌له‌‌جه‌‌وهه‌رى‌خۆیدا‌فه‌رزکردنى‌کۆیالیه‌تییه‌که‌‌که‌‌به‌‌هه‌زاران‌ساڵه‌‌

مرۆڤه‌کان‌که‌‌وتو‌ونه‌ته‌‌دا‌و‌وى‌و‌هه‌ر‌ئه‌مه‌ش‌سه‌ره‌تاى‌کوشتنى‌ئه‌‌و‌خۆشه‌‌ویستییه‌یه‌‌که‌‌

پێویسته‌‌ژن‌له‌‌ر‌و‌وحى‌خۆیدا‌بیژیێنێت

34

تۆش‌توند‌وتیژى‌ره‌تبکه‌‌وه‌!!!‌

تىاڵیه‌

مه‌کۆبێ به ته وا وى ژیان و ده ره وه ى له ره وشه ئه م بو وه ژن کاریگه رکردنى سه رمایه دارى مۆدێرنیته ى تاده رکه وتنى له گه ڵ به اڵم بو و، شێوزێک به سه رمایه دارى مۆدێرنیته ى ده رکه وتنى هه ر پێویسته که تره شێوازێکى به سه رمایه دارى گه مه کانى له باش که س له ماڵ له ژن ده رخستنى ژن و له سه ر تێبگات، باش ژن ئازادى نا وى ژێر به اڵم ده رخرا وه ، له ماڵ ژن ئه مڕۆ رۆڵى فێرده کرێت؟ چى کوێ؟ برا وه ته چۆن درا وه ؟ پێ ئه رکێکى چ چییه و ئاراسته ده کرێت؟ گه ر وه اڵمێکى راستى قۆناخه ئه م ره نگه نه درێته وه ئه مانه ئازادى نسبه ت به زێڕین قۆناخى وه کو ئه مه شیان به اڵم هه لسه نگێنرێت، ژنه وه له ماڵ ژن چونکه راسته . پێچه وانه که ى سیسته مێک به رده ستى برایه ده رخرا و ره وشێکى له که هه رشتێک پیا و و که

ده بێ وه کو یان ناچارکرا ژن وه هادا ژیانت ده بێت وه ک و یان بفکرێت پیا و ژنى زۆر که م و ئه مه ش بژیت کرد و وه خسته ره وشێک گه رچى به جه سته ژن، به اڵم به زیهن پیا و و هه مو و کارێکى هه ر تیایدا پیا و که سیسته مێک خزمه تى بۆ هه رکه س فێرده کرێت چى بااڵده سته . خزمه تکارێکى ته نها که ده زانێت باش رازى ماڵ خا وه ن دڵى ده توانێت باش خا وه نى ئه مڕۆ که کاتێکدا له بکات

پیا وه . ماڵ ره گه زپارێزى سیسته مى ئه وه ى ده بێ چى بکات ژنى فێرى سه رمایه دارى په ر وه رده کردنێتى بێگومان بێت؟ هه میشه بۆ ده بێت که ئه وه ى له سه ر الیه کى له بێت. باش رایه ڵى گوێ درا وه به ژن ئه مڕۆ رۆڵێکى تریش ده کات کار که پیا وێکه رۆڵى هه مان ئه مڕۆ ژن واته بێکاریگه رکردنى بۆ

بێ کۆمه ڵگادا له نا و ژن رۆڵى به ژن که ره وشێک ده که ن، واته کاریگه ر بکه وێته پیا و له زیاتر بۆخۆى ژن رۆڵه ش ئه م ژن پڕ وپاگه نده ى ئانتى ئه مڕۆ که وا کاریگه ره ئه ندازه یه ک به ره وشى بۆچى بپرسێت، که س له هه ر به ده یان وه زیر و ده ڵێت ژن وه هایه ؟ بیه وێت ئه وه ى ژن هه یه سه رۆک وه زیر ئاستێک گه یشتوه ته کار ده یکات و لێره و له وێ باس له وه ده کرێت که ئیتر بۆ سنو ورى پێویسته ژن بااڵده ستى

نه زانییه . ئه وپه ڕى ئه مه که دابنرێت سه رمایه دارییدا له سه رده مى ژن ریکالم و ئامرازى بوه ته ته وا وى به له ژێرنا وى پیا و و حه زه کانى ئامرازێکى بو وه ته خۆشه ویستیش خۆشه ویستى کوشتنى سه ره کى

کۆمه ڵگا. ته وا وى راسته قینه ى

35

من ژنم واتا ژیانمله الی الیه کمان کچان ژنان و ئێمه ى الیه کیتریشمان کاتییه وه ، هه ستێکى الیه کمان له پیا وه وه . بازنه ى خرا وه ته کۆمه ڵگادایه حه سوودییه کانى به شه ڕ و سااڵنه به پیا وساالرى سیسته مى که الیه ى ئه و له ناخماندا، چاندو ویه تى بااڵده ست پیا وى بازنه ى له تریشمان دایه . ئێمه ژنین به اڵم ژن بو ونه که شمان پیا و و بۆ نین، واتا ئێمه به گوێره ى کۆمه ڵگا خوڵقێنرا وه وه ک نمو ونه ى ئه و کارى کرته کرته پێشتر که کاتژمێره ى کاتژمێره ئه و پێویسته کرد و وین بۆ هه رچۆن کاربکات سانیه سانیه ده که وێت کار له کاتژمێرێک کاتێک له ده ره وه ى بێت و ژنیش فڕێده درێت هه مو ومان ئه وا ده رکه وێت پێوانانه ئه و ده زانین یه که م شتی ر و وبه ڕ و وى بێته وه زۆر ئاستێکى له هه میش توند وتیژییه به رزدا توند وتیژی بۆچییه کاتێک مرۆڤ به کارده هێنێت توند وتیژی ئه و و وشه ى ر وحى له ده له رزێت مو وه کانى هه مو و ده کات که چى در وست ترس مرۆڤه کاندا رۆژانه که ده ژین له واڵتێکى وه هادا هه مو و ده بین. حاله ته ئه و توشى هه ر وه ها ئه و وشه یه و ژیان ساته کانى که ده بین ر و ودا وانه ئه و ر و وبه ڕ و وى

ده هێنێت. خۆیدا له گه ڵ ئه و وشه یه

له ژنێک ژیانکردن وه ک ژنبو ون و کارێکى نا ویندا رۆژهه اڵتى واڵتێکى

قورسه . یه کجار له هه مو و ره وته کانى ژیاندا ئه نجامى ئه و ده مێنێته وه بۆمان که فیداکارییانه ى کۆمه ڵگا و فشاره کانى پیالقه و شه ق و توند وتیژییه ژنان و ئێمه ى بۆ خێزانه ، که ره وشێکى گه یشتۆته ته نانه ت الیه ک له ژیانمان. له پارچه یه ک بۆته له الیه کى توند وتیژی قه به و لێدانى به داخه وه که سیاسى، فشارى تریش فشاره سیاسیه کان وه ک که سێک هیچ گرانترین به اڵم ناکات، به نا و توند وتیژی که فشارانه یه ئه و توند وتیژی شێوازى هه مو و رۆژێک له الیه ن سیاسى و خێزانى ژن ئه وه ى به ڕێوه ده چێت ژن له سه ر به شدارى ناکات و قبوڵ سیاسه تدا له شرۆڤه جیا واز به شێوازى سیاسه ت پیا و به کارى سیاسه ت ته نها ده کات. ئه و توند وتیژى گه وره ترین ده زانێت جگه ئه مڕۆ که چى ده کات. په یڕه وى ئه شکه نجه لێدان و توند وتیژى وه ک له توند وتیژى به سیاسیه توند وتیژى ئه م سنوردارکردنى ناکرێت، لێوه باسى له الیه ک سیاسه تدا له به شداریکردنى سۆسیال و ژیانى مافى بهێڵینه وه ، چواردیوار و له نا و ته نها مۆدێریشمان له ئه وه ى پیا وه منداڵ و خزمه تکردنى کۆمه ڵگا ماڵ و پێوانه کانى ده ره وه ى که ئه وه ى له گه ڵ ده رده که وێت کامێک هیچ له سو ودێک هیچ ناتوانێت قازانجى ژیان وه ربگرین و یاساکانى له

شێوه به ترسناکترین ته نها بکه ین لێ کوشتنه یان بو ونه به قوربانى دابونه ریته هه مو و زۆر وه حشیانه شێوازێکى به هه مو ومان با مردنه . وه رن رۆژێک له سه ر توند وتیژییانه ى ئه و به یه که وه ژن، له سه ر به ڕێوه ده چێت واتا ژن پێنا و له ره تبکه ینه وه کۆمه ڵ نیوه ى ئه و له نا وبردنى بۆ یه کسان ژیانێکى شێوازه کانى هه مو و که دابو ونه ریتانه ى خۆى نا و ده گرێته توند و وتیژى

تێبکۆشین، به یه که وه بۆ ئه وه ى 2012 له هه مو و توند وتیژییه ک تێکۆشانێکى چه مکى به د و وربیت چه مک و ئه و هه مو و ئه و ها وبه ش که ره تبکه ینه وه د واکه وتوانه زهنیه ته له گه ڵ تۆش بۆ کوشتن توند وتیژیو ئازاد و داهاتوێکى ده هێنێت. خۆى پیا و ژن و بۆ ئازاد ژیانێکى بنگه ى

بکه ین. ئا وا

ژنبو‌ون‌و‌ژیانکردن‌

‌وه‌ک‌ژنێک‌له‌‌

‌واڵتێکى‌رۆژهه‌اڵتى‌

نا‌ویندا‌کارێکى‌

یه‌کجار‌قورسه‌

ن/الڤین‌نوره‌دیین

کاکى‌پێشمه‌رگه‌‌و‌توندوتیژى‌به‌رامبه‌ر‌ژنان

ئه وه ى پاش واڵت باشورى له کورد گه لى داگیرکه رى دژى به رپاکرد شۆڕشێکى هه موو له به رامبه ر تێکۆشانى کوردستان، خه باتێکى به ده کرد، داگیرکاریه ک توندڕه وى رژێمێکى به رامبه ر وچان بێ له گه له رى ئه زمونێکى وه ستاو به عسیزم له هه ڵبه ته پێکهات، کوردستان باشورى 1990 ساڵه کانى تاوه کو 1970 ساڵه کانى چه کدارى ناو شۆڕشى که وته پسانه وه به بێ وه ستا، عێراقى حکومه تى به رامبه ر و )موخه ریب( نرا لێ ناویان پێشمه رگه کانمان هه میشه نه به زه کان پێشمه رگه تێکده ر!. و ده که وتنه نیشتمانپه روه رانه رۆحیه تێکى به ئازادى بۆئه وه ى تێکۆشان و خه بات ناو راپه ڕینه ئه وه پاش بهێنن، کوردستان بۆ ده ستى کوردستان باشورى گه لى مه زنه که ى و زۆربه ى شار له ناو به عس رژێمى و پێکرد شارۆچکه کوردییه کان وه ده رنران، پاش ئه مه رۆڵى و شۆڕشگێڕبوون که پێشمه رگه کان ناو هاتنه راپه ڕینه له م هه بوو سه ره کیان ئاسایى ژیانى به کرد ده ستیان و شاره کان

خۆیان و هاتنه وه ناو خێزانه کانیان.ئه و خه بات و تێکۆشان و ئه زمونه گه له ریه ى و ناوه ڕۆک هه موومان کوردستان باشورى

ئه نجام و ده رئه نجامه که ى ده زانین، به اڵم من بابه تێک بۆ سه رنجتان ده مه وێ بابه ته له م شیمانه کردنه ، هه میشه و داخ جێگاى که شۆڕشگێره کانه توندوتیژى ئه ویش رابکێشم.

به رامبه ر ژنان له دواى شۆڕش.بکه م، پێشمه رگه باسى ده مه وێ لێره دا من گرنگى زۆر رۆڵێکى ده زانین هه موومان که کوردستان، باشورى ئه زموونى له هه بووه توندوتیژیان زۆرترین الیه کیتره وه له به اڵم دواى پێشمه رگه کان کرد، ژنان به به رامبه ر مه زنه که ى راپه رینه دواى واته شۆڕش، له خواره وه یان هاتنه مه زن و باشورى له گه ڕانه وه یان و کوردستان شاخه کانى من و منه هى خۆپێوانێک وه ک شۆڕش، دروستم کردووه و بۆ منه ، هه ر پێشمه رگه یه له گوایه جۆرێک به کرده وه ده ستى و ژیانێکى نوێ، پێشمه رگه کان به به ڵگه ئه وه م ماڵه وه گه ڕانه وه ئه وه ى پاش سه ل�ماندووه یه که م ژنى سه ربارى و هه ریه که زۆربه یان هه ر واته کرده وه ، تریان هاوسه رگیریه کى یه کیان هه بوو. هاوسه رى دوو و پێشمه رگه پێش شۆڕش یه کیشیان دواى شۆڕش، زۆریش هه بوون هه ر پاش شۆڕش دوو ژنیان ده هێنا. ژنان. له سه ر توندوتیژیه که ئه مه راسته وخۆ

له بووه یه کێک که کۆن پێشمه رگه یه کى جه نگدا کاتى له و قاره مانه کان پێشمه رگه ئه وه ى پێش گێڕاوه ، گرنگى زۆر رۆڵى شاخ و چه کدارى شۆڕشى ناو بکه وێته ژنێکى گه ڕانه وه پاش هه بوو، هاوسه رێکى له م لێکۆڵینه وه بۆ منیش هێنا، ترى بۆچى ئایا پرسیم و الى چوومه مه سه له یه تۆ له گه ڵ پێشتر ژنه ى ئه و هه یه ، ژنت دوو ژیان مه ینه تیه کانى له کێشا ئازارى زۆر بۆچى تۆ نه که وته وه دوور لێت بوو له گه ڵت له بیرکرد؟ ئه وت وه فاى و هێنا ترت ژنێکى ئه و وتى من له پێشمه رگایه تى بووم و به هۆى یه که مم هاوسه رى له گه ڵ زۆر پێشمه رگایه تى خۆشت بم له گه ڵى زۆر نه متوانى و نه ماوم کردووه نیشتیمان پێناو له ئه وه م ده زانى بۆیه رامپه ڕاند، بوو سه رشانم ئه رکێکى و به بوو و ترم خۆشویست ژنێکى که هاتمه وه هاوسه رم، دواتر من له یادم نه کردووه ئه ویش

ده ژی!. له گه ڵمان هاوسه رى ئه ى باشه پرسى لێم منیش یه که میشت له پێناو شۆڕش و پێشمه رگایه تى تۆ ماندوو بوو ئه ویش ئه رکى خۆى راپه ڕاند، تۆ هه ست ناکه ى توندوتیژیه کت به رامبه ر ئه و

ژنه کردووه ؟ئه و جار یه که م وتى: پێشمه رگه ش کاکى خۆى رازى بوو، دواتر من پێویستم پێى هه بوو، به کورتى و کرمانجى من له رووى جنسیه وه تێر ژنێکى بۆیه پێشمه رگایه تى هۆى به نه ببووم ترم هێنا، چونکه منیش مرۆڤم و بۆ گه لى کورد

پێشمه رگه !. بوومه له زۆر من بوو، پێشمه رگه کاکى وه اڵمى ئه وه ئه و له سه ر ده ناسم، چونکه پێشمه رگه کان کۆنه ئه وانه ى کردووه ، فراوانم لێکۆڵینه وه یه کى مژاره تریشیان هاوسه رگیرى شۆڕش پاش که

بووه ، جیاوازه وه هۆکارى به هۆى نه کردووه ، زۆرى پێشمه رگه کان وه ک به شێکى نا ئه گه ر ئه وه من دیدى له ده یبینن. خۆیان مافێکى جۆرێکه له داوا کردنى پاوان گه رێتى و پشت ماوه ى له که ئه خالقیه ى خه باته له و کردن له کردیان ئێمه براکانى و باوک پێشتر شاخه کان، چونکه له بنه ڕه تدا ئه و دیارده یه ى توشى کۆمه ڵگاى پێشمه رگه کان کۆنه ناو پیاوگه لێک کرد که زۆربه یان دوو ژنیان هه یه ، بۆیه رێکخراوه کانى ژنانیش ده یانویست رێگه ده کرا هه ست چونکه بگرن، ژنى فره له راناوه ستێ خۆى جێگاى له پیاو وا ئیدى پشت خه ریکه شۆڕش پیاوانى به تایبه ت و ئه مه ش ده که ن، یه که میان هاوسه رى له کۆمه اڵیه تى قه یرانى له جۆرێک بێگومان وه دیهێنا. چونکه فره ژنى بێ هیچ بنه مایه ک پیاوانى غه ریزه کانى تێرنه بوونى به هۆى و واى و کرد توڕه ژنى ئێمه ى ته واو شۆڕش و وجودى پێگه ئیدى بکرێ هه ست که کرد ژنان به گشتى نه مێنێ، به تایبه ت ئه و ژنانه ى له کاتى هه بووه گرنگیان هه ره پێگه ى که هه میشه که ژنانه ى ئه و چه کدارى، شۆڕشى که ژنانه ى ئه و بوو، چاوه ڕێیان زیندانه کان به عس حه رامه کانى نمه ک موالزمه له الیه ن سوکایه تیان پێ ده کرا و هه ر سه ربه رزبوون، ئه خاڵق به ژنى بوون شۆڕش ژنى چونکه ژنانه ى ئه و ئێستاکه ش بوون، به شه ڕه ف و بوو پێشمه رگایه تى له هاوسه ره کانیان که زۆربه یان له قه یرانى ده روونى و کۆمه اڵیه تیدا ژیان ده که ن، تاوانباریش کاکى پێشمه رگه یه .من ناڵێم شۆڕشگێڕ یان پێشمه رگه مافى ئه وه ى نیه پاش شۆڕش به خۆشى بژی ئه وه نده ى له ته مه نى ماوه ، هه ڵبه ته ئه و ته مه نه ى له شاخ

ده‌بێت‌هه‌موو‌شۆڕشگێڕێک‌تا‌هه‌تایه‌‌به‌‌شۆڕشگێڕێتى‌بمێنێته‌وه‌،‌شۆڕشگێڕێتى‌ته‌نیا‌

ئه‌وه‌نیه‌‌بچێت‌بۆشاخ‌و‌شه‌ڕى‌پارتیزانى‌بکات،‌به‌ڵکو‌هه‌ر‌مرۆڤێک‌ئه‌رکێکى‌ئه‌خاڵقى‌

کۆمه‌اڵیه‌تى‌له‌سه‌ر‌شانه‌‌هه‌ر‌که‌سێک‌ئه‌و‌ئه‌رکه‌‌راپه‌ڕێنێ‌به‌ڕاى‌من‌شۆڕشگێڕێکى‌ته‌واوه‌

ن:‌تابلۆ‌ره‌نگین

کۆمه‌اڵیه‌تى

‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌فۆتۆ‌ئینته‌رنێت

36

شێوه دڕندانه ترین به ڕۆژانه ده بینین وه ک ژنان کوشتنى له پیاوساالرى ده سه اڵتى ڕه قانه دڵ شێوه یه کى به زۆر به رده وامه پێوانه یه کى هه موو له به زه یی،دوور بێ و ده ستیان دڕنده یى به وپه ڕى و مرۆڤایه تى ژنه ئه و که ده که ن سوور ژن خوێنى به یان یان خوشکه ژیانه و دایکه سه رچاوه ى چ ئینسانه ئه م ده بێت ئیتر هاوژینیه تى

هه بێت. دڵێکى ئایا ده کات؟ وا کارى دڕنده ش ئایا شایانى بوو گه وره ئه وه نده تاوانه که ى

بێت؟ پارچه پارچه ئه گه ر بڕوانینه تاوان باوه ڕ ناکه م هیچ ژنێک سۆزێکى و هه ست ژن چونکه بێت تاوانبار جیاوازى هه یه ، ئه وه ى تاوان ئه نجام ده دات پیاوه ،ئه وه ى بکوژه هه ر پیاو،ئه وه ى فێڵباز

پیاوه . دیسان حیله بازه و ئایا ژنێک ئه گه ر کارێکى هه ڵه بکات له گه ڵ پیاو ده یکات ئایا بۆ پیاوه که سزا نادرێت؟ئه و یان قوربانى؟ ده بێته ژنه ته نها بۆ پێ خۆیانى و پیاوساالرییه هه ر یاسایه ش بۆ ژن بکوژێکى بینى نه مان بۆ ده پارێزن چه ندین ساڵ زیندانى بکرێت؟ بۆ نه مانبینى له یاساکانیش هه بێت؟یان دادپه روه رى

پیاوه . ده سه اڵتى به رژه وه ندى سه ر له چی نازانم ناکات کار پێنوسه که م هاوژینه که ى که بنوسم منداڵ چوار دایکى ئه م بدات فڕێى و بکات پارچه ى پارچه ئه خالقى پێوانه ى له دوور قێزه ونه کاره مه ترسیداره هه ره کارێکى ویژدانانه ، و

بێ و باوه ڕى بێ کۆمه ڵگا،ئه مه سه ر بۆ بۆ ته نها به دواى خۆى دێت متمانه یى زۆر بسه لمێنن خۆى سه روه رى یاسا جارێک وه بدات تاوانباره ئه و توندى سزاى و ژنن بکوژى که تاوانبارانه ى ئه و هه موو ئه گه ر ژنان کوشتنى بۆ هانده رن یان ئه مه بکه ینه وه بیر مه نتیق ئه قڵێکى به ئیتر با مه ترسیداره زۆر کۆمه ڵکوژییه کى ئیتر با ژنان سوتانى و کوشتن بێت به س توندوتیژى جۆره کانى هه موو بێت به س به کردن سوکایه تى بێت به س ئیتر با جه سته و ڕۆح و هه ستى ژنان چونکه ئه مانه ده یبینین که بڕ جه رگ کاره ساتى هه مووى کوژراوه یان دۆزراوه ته وه ژنێک ته رمى ده بات ناوچوون له به ره و کۆمه ڵگه چونکه سه رۆکى و هه رێم سه رۆکى له ده بێت بۆیه

تا حکومه ت ته ه گا دو په رله مان وهه موو دادگا نى ه کا و ا ێکخر ڕو ژنان ه و ا ێکخر ڕو مه ده نى

حیزبی.له بیر هاوکار چاره یه ک ڕێگا بۆ بکرێته وه هێنان کۆتایى کۆمه ڵکوژى به ئه گه ر ژنان درێژه ئه مه

بکێشێت

ده بێته قه صابخانه یه ک باشوورى کوردستان ئه وه ى مافى که س هیچ ئیتر ژنان بۆ مرۆڤ یه کسانى و ئازادى له باس نییه تێدا ژنى ڕۆژانه نییه ئه وه ئازادى بکات نییه ئه وه ئازادى بکرێت پارچه پارچه به ڵکو بکرێت ژنه وه ناوى به سوکایه تى ئینسانێکى هه موو مافى که ئه وه یه ئازادى ژن مافى ئه وانه شدا ناو به بپارێزرێت تێدا ڕێکالمى به ته نها بپارێزرێت تایبه تى به ته له فزیۆن و ڕاگه یاندن نا به ڵک و به یاسا بێ به بچه سپێنێت ژن مافه کانى هه موو ژنان دژى له که به رتیلێک و واسته هیچ هه ر کارى ئه مه به کاربێت دادگاکاندایه له به رپرسیاربێت خۆى که کۆمه ڵگایه تاکێکى

کۆمه ڵکوژییه . ئه م به رامبه ر له

ده‌سه‌اڵتى‌پیاوساالرى‌هه‌رده‌م‌له‌‌نوێ‌‌بوونه‌وه‌دایه‌ن/‌چنور‌پێنجوێنى

به سه رى برد پڕ بوون له پیرۆزى، به اڵم ئێمه نیه ئه وه ماناى خۆشى تێنه گه ین هه ڵه به له سه ر حیسابى که سێکى تر بژین و که سێک ته زعیه به بکه ین خۆمان خۆشى پێناو له ئه و به تایبه ت بیتوێنینه وه ، هه تایه تا و که سه ى که له کاتى مه ینه تیه کان له گه ڵماندا بیربکاته وه بوو، ئه و که سه ى که بێ ئه وه ى بێت له گه ڵى ده بێت هه یه هاوسه رێکى که به ڵکو بیرى بۆ پیرۆزى ده چوو هه میشه به م قه ندیلى )له ده ژیایه وه جوانه هه ڵبه سته سه ربه رزه وه هه واڵت بۆ ده نێرمه وه ... شه هید بوونمان شانازیه هاوڕێ ره نگه نه تبینمه وه (.)ناسر هونه رمه ند نمونه مان باشترین )مه رزیه خاتوو ئه وه ى پاش ره زازی(یه ، چه ند پاش کرد، دوایى فه ریقى(کۆچى هێنایه وه ، ژنى ره زازى ناسرى مانگێک پرسى لێیان به رنامه یه ک له ئه وه ى پاش کرده وه ، هاوسه رگیریت مه رزیه پاش چۆن ناسر وتى: ئه و کاته ى مه رزیه له ژیاندا بوو جۆرێک و ده ناسى ئێستام هاوسه ره ى ئه و به مه ى مه رزیه ش هه بوو، په یوه ندیمان له ئێستام هاوسه ره ى ئه و چونکه ده زانى، له ره زازى ناسر که واته نزیکمه . خزمێکى ئه وه ى بووه ژیاندا له مه رزیه ش که کاتى

هاوسه رگیرى که زانیوه خۆى مافێکى به هه موو ئه و ئه ى بکات، تر ژنێکى له گه ڵ له بیرده که ى بۆچى مه رزیه بوونه ى ماندوو

پێشمه رگه ؟!. کاکى ده کرێ، ژندا به ڕووى تاوانێکه ژنى فره ده کرێ، ژن هه ستى به رامبه ر توندوتیژیه که ده ستدرێژیه که له سه ر میهرى ژنان و تاهه تایه برینداری ده کات، بێ باکبوونه له سۆزى ژن کۆمه ڵگایه ، دروستکه رى که ژن پێگه ى له کۆمه اڵیه تى کوا ژن هه بوونى بێ ئه رێ ده کرێ ئه وه وه به بیانوى ژنى فره بوون؟. منیش به ڕێوه ببات، خۆى ناتوانێ ژن گوایه یان دووه م هاوسه رگیرى پاش به رێوه ببات، سێیه م و...هتد، ده که وێته پشتى کوچه که وه و یان کابانێک وه ک ده بێت تاهه تایه بۆخۆى بژیت، کارێک بێ یان به خێوکه رێک مناڵ به داخه وه گه لێکه شێوه یه مان له م نمونه ى سوجداریش کاکى پێشمه رگه و ئه وانى تره .

خۆى له مافى شۆڕشگێڕێک هه موو داواکارم به اڵیه ک نه بێته شۆڕش پاش و تێبگات ئه و له به رئه وه ى گوایه کۆمه ڵگا، بۆسه ر بۆ هه ر زۆریشى به شى کردووه دروستى هه ر هه یه بۆى و عه فووه ئه و یان ئه وه ، شۆڕشگێڕێک هه موو ده بێت بکات، شتێک

بمێنێته وه ، شۆڕشگێڕێتى به هه تایه تا و بۆشاخ بچێت ئه وه نیه ته نیا شۆڕشگێڕێتى مرۆڤێک به ڵکو هه ر بکات، پارتیزانى شه ڕى له سه ر کۆمه اڵیه تى ئه خاڵقى ئه رکێکى راپه ڕێنێ ئه رکه ئه و که سێک هه ر شانه ئه گه ر خۆ ته واوه . من شۆڕشگێڕێکى به ڕاى هه ڵبستین خۆمان ئه رکى به هه ریه که مان بۆى ده بێت گڕوپێک و قورسن که زۆرکارى

ببنه قوربانى گه ره ک ناکات.ده که م کۆنه کان پێشمه رگه له هه موو داوا چونکه بهێنن دیاریده یه له م واز ئیدى خۆتان هه بووه ، پیرۆزیان رابردوویه کى مه که ن به بارێکى قورس و با ئیدى ئێمه ش تێدا گرنگتان رۆڵى ئێوه که ئه زمونه ى له و ئێمه ش چونکه بکه ین، خۆش تامى هه بوو، ئه گه ر بووه ، گرنگ پێگه مان ئێوه هاوشانى تفه کانى ئێمه بۆ چاوى ئه فسه ره کانى به عس نه چوبایه ئه وان ئه وه نده له ئێوه نه ده ترسان، که نه بوایه ئێمه پێاڵوه کانى لینگه ئه گه ر پاسه وانى الچاوێکى بوونمان ئه سیر له کاتى ئه وانیش ده کرد، مۆر پێ به رده رگامان

ئه وه نده له ئێوه دوور نه ده که وتنه وه .tablorengin@yahoo.com

تىاڵیه‌

مه‌کۆ

37

که ش بوونى پیس زه مان، تێپه ربوونى و بوون ناسک هه تاو زیانه کانى وهه وا، ناو له هێدى هێدى پێست دره وشانه وه ى سه ر له ره نگیه کان په ڵه و خاڵ و ده بات

پێست دروست ده کات.رێى باشترین میوه کان له وه رگرتن که ڵک گه ڵ له کردنه به ربه ره کانى پاراستن و نه رم و ساف و هۆى ده بنه زیانانه ن و ئه و له جۆرێک هه ر پێست، ڕاگرتنى خاوێن هه یه و خۆى تایبه تى پێداویستى پێست وه سه وزییه کان، میوه و جۆرى هه ڵبژاردنى شێوازى به کار هێنانیان ده بێ به پێى ئه و

بێت. پێداویستیانه ترێ

تبى له که ساڵه هه زاران ماوه ى بۆ ترێ: "خوێنى ده گوترێ ترێ به هینددا سونه تى بۆ ترێ له ژیان"وه گیا"یان"مرواریدى ئارایشى و پێکهاته کانى کردنى دروست جوانکارى و فیتوتراپى یان هه مان ده رمانى گیا هێنانى به کار ڕێى له نه خۆشیه کان

وه رده گیرێ. که ڵک ترێ بۆ پێست چى ده کات؟

ئاسیده کانى ڤیتامینه کان، له لێورێژه ترێ قه بز هه روه ها ئۆکسیدانه کان و ئانتى میوه ، له نابێ به اڵم هێزه . به زۆر که ره وه یه کى که خۆشه یه میوه ئه و ترێ که بکرێت بیر روون ناسک و نه رم و پێسته کان جۆره هه مو

ده کاته وه . ترێ بۆ ته ندروستى چى ده کات؟

به ربه ره کانى توکسینه کان گه ڵ له ترێ وه ده کات ه بێته دپاک هۆى ه ى نه و د کرخى ناله له ش. ئه و راستیدا ه ى ید ر ا و مرن یا ژنى و و ه ر دڤ ۆ مربیره له ه و ر با و و دن حمه کا ا مزر گا ز رت و ه کا دیبه تمه ندى تا

به هۆى ده بێته هه یه و بوونى ماندوو دژى بیر له بیرکردنه وه . جه سته و هێزکردنى بۆ پاراستن و به باشترین میوه یه نه که ن که

هێزکردن و شادى به خشى بۆ به ده ن.نه چێت بیرتان له گرینگ: پێشنیارێکى

چه ور، جۆرێکه )وشک، هه ر له پێستتان له کات هیچ ترێ په ڵه ...(خواردنى زیبکه ،

نه که ن. بیر سووره کان ره نگ میوه له الوى و جوانى

دایه :تووى وه کو میوه کانى دا هاوین وه رزى له توو فه ره نگى و ترێ شاتووت، فه ره نگى، پێسته کانمان به سه رحاڵى جوانى و دڕک

ده به خشن.ئه م جۆره میوانه کاریگه ریه کانى تێپه ڕبوونى له ده خه ن و دره نگ ڕوو سه ر له ته مه ن که ده ده ن نیشان الوترمان خۆمان ته مه نى میوانه جۆره له م ده توانن چه نده ى وابێ

بخۆن.جوان به خشییه کانى میوه ره نگ سووره کان:تایبه تمه ندى و سووره کان میوه کاریگه ریه کانیان به ره نگه سووره که یانه وه یه ئه وان ناو ئانتۆسیانینه کانى دا راستى له خانه کان و زیندووبوونه وه ى به یارمه تى زیان پێسته بوونه وه ى چاک دووباره وه ش له جگه ده کات. لێکه وتووه کان بتاکارۆتێنى ئه وان پاراستنى پێست ده کات و باشى به پێست که ئه وه ى هۆى ده بێته

بگرێت. ئۆکسیژێن میوه سووره کان له خزمه ت ته ندرووستى دا:به گشتى و به سووره کان ره نگ میوه ڕۆڵى دڕک توو فه ره نگى و تووت تایبه تى خاوێن که ره وه ده گێڕن، هه ر له به ر ئه وه ش خوێن چۆنایه تى بوونى باشتر هۆى ده بنه ئاسانتر خانه کان ئاواکردنه وه ى دووباره و ده که نه وه له بیرتان نه چێت له کاتى ماندوو باشترین دا گه رم هه تاوێکى به ر له بوون

له که سوورانه ن ره نگ میوه ئه و میوه ، پێکردن. ئاماژه مان سه ره وه

گێزه ر : پێکهاته یه ک بۆ نه مر بوون)خه واس جاودانگى(

گێزه ر یه ک له و سه وزانه یه که به دژى پیرى

ناوى چاویش به هێزکردنى به ده زانرێ و ده رکردووه .

تایبه تى به ڤیتامینه کان لێورێژى گێزه ر هۆى ده بێته نه ته نیا یه و A ڤیتامین لۆچیه کان چرچ و گنج و که مبوونه وه ى

پێستیشه . ئیلتهاباتى دژى هه روه ها ڕۆڵى گیزه ر له ته ندروستى دا :

وه رده گیردرێ لێ که ڵکى دا فیتۆتراپى له نارنجیه گێزه ره ئه و که گوتنه به پێویست خۆشره نگه به دژه ژه هرى به هێز داده نرێ و لةناو ژه هره کانى خوێنه وه و ناو ده که وێته

به ده ن له ناو ده بات.ڤیتامینه لیفتینگ پرته قاڵ:

هه یه زۆرى الیه نگرانێکى که میوه یه ئه و هۆى ده بێته زستان وه کو دا هاوینیش له

هێمنى. ئارامى و ڕۆڵى پرته قاڵ له جوانى دا:

له پڕه ترش لیمۆى وه کو پرته قاڵیش ڤیتامین و ئانتى ئۆکسیدانه کان. پرته قاڵ هه ر پیربوونى ده توانێت بێت شیرین چه نده ى گنج و پێکهاتنى له بخات و دره نگ خانه کان ده کات پێشگیرى ده موچاودا له بوون چرچ هۆى ده بێته تامه به میوه ئه و هه روه ها نه رم و له تیف بوونى پێست و هه روه ها وشک خۆردا تیشکى به رامبه ر له پێست بوونى

ده پارێزێ.ته ندروستى: و پرته قاڵ

سرووشتى پاراستنى سیسته مى پرته قاڵ به رامبه ر له ده کات و هێزتر به به ده ن پرته قاڵ ده یپارێزێ. ده ره وه زیانه کانى سترێس، کاتى له باشتره ترش لیمۆى له دا کارى فشارى ژێر له یان ماندووبوون هۆى ده بێته پرته قاڵ خواردنى مانه وه ، له ش و پێکهاته کانى حه سانه وه ى ئارامى و پێویست دا کۆتایى له هه روه ها ده روون ئێشکردنى بێ بۆ پرته قاڵ که گوتنه به میگرێن و کوتراوى له ش کاریگه رییه کى زۆرى

هه یه . ته ماته : پاک کردنه وه ى پێست

ئه و هێزه ى هه یه که ده توانێ کێشه ته ماته جۆراوجۆره کانى پێست چ له ده ره وه و چ له

بن پێست دا چاره سه ر بکات. ڕۆڵى ته ماته له جوانى دا:

جۆربه جۆره کان و ڤیتامینه له پڕه ته ماته له که ئۆکسیدانه کان ئانتى مادده کانزاکان و پاک میکرۆبه کانى له پێست کاتدا هه مان پێده به خشێ. رووناکى ره نگێکى ده کاته وه و البردنى هۆى ده بێته ته ماته هه روه ها ده مو پێستى سه ر ره شه کانى سه ر زیبکه به پێست سه ره وه ى الى گشتى به چاو، ته ماته هه ر وه ها ده کاته وه ، پاک ته واوى چاره سه رکردنى بۆ سووربوونه وه یه و دژى سووتانه پێست و سه ر برینه کانى

سه ره کیه کان وه کو ده رمان به کار دێت.

7میوه‌‌‌و‌سه‌وزى‌بۆ‌باشى‌ته‌ندر‌وست‌و‌جوانى‌پێستئا/‌ڤیان‌که‌رکوکى

گهه‌مه‌ره‌ن

38

بۆچى‌هه‌ندێک‌له‌‌ژنان‌زه‌مینه‌ى‌نیگه‌رانى‌و‌دڵه‌را‌وکێیان‌تێدایه‌؟

به گشتى که ده رکه وتووه بۆیان زانایان له زیاتر ته مه نێکدابن هه ر له ژنان دڵه ڕا وکێیان نیگه رانیو زه مینه ى پیا وان هه ره ئاستێکى له نیگه رانیان تێدایه و له ده توانن ژنان هه ره وه ها به رزدایه . مه ترسیه کان جۆرا وجۆره کاندا، بواره هه ربۆیه ش پێبکه ن و وشیارتربن. هه ست

ده بێت. زیاتر نیگه رانیان دڵه ڕا وکێ و چین؟ هۆکاره کانى

به پێى د و و لێکۆڵینه وه ى که ئه نجامدرا وه نیشان ده دات که با وه ڕى به هێز له ژناندا داهاتو و پێشبینى ده توانن که هه یه که رابرد و و، ئه زمو ونه کانى به پێى بکه ن

نابینرێت. پیا واندا له ئه مه که سانى له سه ر که لێکۆڵینه وانه ئه و ته مه ن 30 تا 60 ساڵه له هه رد و و ره گه ز ئاستى هه ڵسه نگاندنى به ئه نجامدرا وه ، ئه و بیرکردنه وانه ى که هۆکارى نیگه رانین و ر و ودا وه کاریگه رى به با وه ڕى هۆى به پێک داهاتو ودا له رابرد و و ناخۆشه کانى دێن. ئه و تواناییه به ساده ترین شێوه ى کۆمه اڵیه تى په یوه ندى تێگه یشتن و بۆ ئه وانه هه بو ونى چونکه گرنگه ، زۆر جۆرا وجۆره کان و بڕیاره بۆ وه رگرتنى ئه و مه ترسه کانیانى هه ڵسه نگاندنى

هه یه . زۆریان گرنگییه کى بڕیارانه ، له لێکۆڵینه وه ى یه که مدا ئه و که سانه ى که لێکۆڵینه وه یان له سه ر ده کرێت شه ش که که سایه تیه کانى باره ى له چیرۆک بریندار ئاژه ڵێک یان که سێک له الیه ن له رۆژ چه ند دواى ده بیستن. بو ون، چیرۆکێکى تردا که سایه تى هه ر چیرۆکێک هه مان له گه ڵ ر و وبه ڕ و وبو ونه وه کاتى ئازارى پێشتردا له که تا وانبار که سى پێگه یاندبو و هه ست به نیگه رانى ده کات، )بۆ ده گۆڕدرێت. هه ڵسوکه وته کانى یان له حابه یه کى کوڕ منداڵێکى ئه گه ر نمونه ئه و دزیبو و کوڕى ترى منداڵێکى یارى

گه ڵ له ر و وبه ڕ و وبو ونه وه له کاتى منداڵه ئه ودا له حابه که ى ده شارده وه و نیگه رانى

نیشان ده دا(. خۆى هه مان به د و وه میش لێکۆڵینه وه ى که جیاوازییه وه به و ئه نجامدرا شێوه که سایه تى حه یوانى خراپى نا و چیرۆکه که که سایه تى شێوه ى ته نیا ئه مجاره یان

پى ا خرکه که ى ۆ چیرى پێشو وله ده دا، هه ر کۆتایى له چیرۆکێک ن ا بو و ر ا به شدباره ى له ى ر کا هۆنى ا نیگه رگۆڕانى یان تى که و هه ڵسویه تى که ساشى باکه که ۆ چیرێک هه ندر سیا پر

ده کرا.چ ژنان، چ منداڵ و

کاردانه وه ى ر و ونکردنه وه ى بۆ گه وره به پیا وان له زۆرتر چیرۆک که سایه تى کاره کته رى بێ با وه ڕى ئاماژه یان کردبو و کاردانه وه ى ئه وان تر به واتایه کى که سایه تیان له ئه ساسى ئه و ر و ودا وانه ى نه ک هه بو و ر و ودانیان ئه گه رى که پێکده هات، راستیدا له که ئه وه ى کاتانه ى له و هه ر وه ها ده کرد شرۆڤه یان له گه ڵ چیرۆکه که ئه سڵى که سایه تى که که سێکى که له که سایه تى خراپ ده چو و، ر و وبه ڕ و و ده بو و ژنان زیاتر له پیا وان به و ئه سڵى که سایه تى که ده فکرین ئه گه ر که بو ونه وه رى هه ڵسوکه وتى نیگه رانى که له وه ى ده بو ون، وه هاتووه تازه

ده ترسان. بدات ئازاریان له ئه نجامه کانى ترى ئه و لێکۆڵینه وه که گه شه کردنى گۆڤارى تازه ى ژماره ى له )child development( منداڵ کرد و وه ، ده ستنیشانیان باڵکرا وه ته وه ، گه وره بو ونیان له گه ڵ منداڵه کان که له گه ڵ سازده کرد په یوه ندیان زۆرتر

داهاتو و، به رابرد و و ر و ودا وه کانى به تایبه ت بینینێکى ده ر و ونناسى و ناسینى گه شه کردن و قۆناخه کانى

ده کرد. خۆیان زۆربه الیه نه وه له و لێکۆلینه وانه ئه و زانست و ده ده ن نیشان که واتان رابرد و و کاریگه رى باره ى له ئاگادارى در وستبو ونى شێوازى داهاتو ودا و له قۆناخه کانى له فکره شێوه ئه و هه ڵسوکه وتى هه ستیارى و گه شه کردنى چو ونه له پێش له ما وه ى سااڵنى مرۆڤ رۆڵێکى قوتابخانه دێن و پێک قوتابخانه

نییه . له سه ریان گرنگى

که ره وه یه نه رم توێکڵى خیار: که نه بێت گوتن به پێویست هیچ له وانه یه خیار چه نده گرینگه بۆ نه رم و له تیف بوون و

پێست. پاککردنه وه ى ڕۆڵى خیار له جوانى دا:

کاتێک وه پێکدێت ئاو له خیار ى %95 به شى ده هێنرێت کار به ماسک وه کو که ده ره وه ى پێست نه رم و ناسک ده کات. خیار ده بێته ده رده خات و پێست توکسینه کانى

پێست. گه شاوه یى هۆى ته ندروستى: و خیار

که بڕوایه دابوون له و کۆندا له یونانیه کان هه یه ، که ره وه ى هێمن تایبه تمه ندى خیار کاریان به جنسى مه یلى که ره وه ى که م وه کو

که ئه وه ى هۆى به خیار ئه مڕۆکه ده هێنا. بۆ به خش و ئارام وه کو تێدایه B6ى ڤیتامین

ده هێنن. کارى به سترێس دژى چاره سه رى ژه هره کان دژى فرووت: گریپ

له ئێستا هه تا به ره وه له مه و ساڵ 4000 له گریپ فرووت وه کو ده رمان که ڵک وه رده گیرێ. بۆ میوه یه که کاریگه رترین فرووت گریپ یه کێک هه روه ها بوون و ژه هراوى چاره سه رى کردنه ه وه ى خاوێن بۆ میوه کانه باشترین له

. پێستدا: جوانى له فرووت)سندى( گریپ ڕۆڵى

وزه ده کووژێ و میکرۆبه کان ئه ومیوه یه به هێز و پێسته کان جۆره هه مو و به خشه . چه وره کان پێسته هه روه ها ده کاته وه جوان

به پێویست هه روه ها ده کاته وه خاوێن پاک و خاوێنکردنه وه ى بۆ میوه یه ئه و که گوتنه

دێت. کار به سه ریش پێستى : ته ندروستى و فرووت گریپ

هه مان یان توکسینه کان فرووت گریپ ئه و ده رده خات. له شه مان ناو ژه هره کانى میوه یه که الیه نگرانى زۆرى هه یه سوڕى خوێن که مکردنه وه ى هۆى ده بێته ده کات و زیاد به زۆر گورچیله کان ته ندروستى بۆ کێش و ده رمانى فرووت گریپ هه ر وه ها سووده ، سرووشتیه بۆ نه خۆشى ده روونى ژاکاوى روح.

پێسته کانیان که که سانه ى ئه و : تێبینى تایبه تمه ندییه کانى گریپ له چه وره ده توانن

فرووت زیاتر که ڵک وه رگرن.

ئا/‌دیالن‌عه‌لى

گره‌نمه‌هه‌

39

جیا‌وازیه‌کانى‌غه‌يبه‌تکردن‌له‌الى‌ژنان‌و‌ده‌نگ‌به‌رزکردنه‌‌وه‌ى‌پیا‌وان

) له سه ر که لێکۆڵینه وه کانى ئه نجامى نیشانى ئه نجامدرا وه غه یبه تکردن یان شایه عه ) یان ده که ن غه یبه ت ژنانه ى ئه و که ده دات ژنانه ى ئه و باره ى له ده که ن. قسه پاشمله دایک که ژنانه ى ئه و یان کابانوێکى خراپن که شایه عه غه یبه ت و نین، باش ها وسه رێکى یان له کۆمه ڵگادا هه ڵسوکه وتانه ئه و باڵ وده که نه وه . له به ر هه ر ده کات. ژنێک هه ر له هه ڕه شه له که هه یه به هێزیان هۆکارێکى ژنان ئه وه ش بتوانن تا بکه ن قسه بابه تانه وه ئه و باره ى کاتێکدایه له ئه وه به اڵم بکه ن، چاره سه ریان هه ڕه شه یه ک پیا وان وه ک و بۆ بابه تانه ئه و که غه یبه تکردن ئه وان بۆیه ش هه ر نابینرێت،

هه ڵنابژێرن. تازه یدا کتێبێکى له ئه مریکى زمانناسێکى ئه وه ى هۆکارى له سه ر فرا وانى لێکۆڵینێکى پیا وانیش ده که ن و غه یبه ت ژنان بۆچى که شێوازێکى بڵند و و ده نگى به ده ربڕینه کانیان ئێستا له به ر ساڵ چه نده ها پێش توند وتیژه . نیشانیان دابو و که زۆربه رى هه ڵس و زمانناسان له کاتى ره گه ز به گرێدرا و قاڵبیه کان که وته قسه کردندا خۆیان نیشان ده ده ن. بۆ نمو ونه له ره وشێکدا که ژنان زیاتر به چپه چپ و سرته کردن بڵند زۆر ده نگى به پیا وان قسه ده که ن، قسه ده که ن له کاتێکدا که ژنان له پشت سه رى شێوازێکى به پیا وان ده که ن غه یبه ت یه کتر پیا وان ده که ن. موشاجه ره به یه که وه ر و وبه ڕ و و ژنان ده شارنه وه ، خۆیان راسته قینه ى هه ستى که غه ریبه یه کیش ته نانه ت که س و هه ر له گه ڵ

ده که ن. ده رده دڵ بیبینن رێگایه کیش له جیا وازیانه ئه و کارناسان له زۆرێک به بڕ واى کلتورى و پێشدا وه رى له کاردانه وه یه ک ته نیا ره گه زه کانه و باره ى له ئێمه دابونه ریته کانى حاڵیکدایه له ئه مه نییه ، راسته قینه یه کى زمانناسى مامۆستاى لوک(ى � ئێڵ )جان به نا وى کتێبێکى نییۆرک له لوهمه ن کۆلیژى که باڵ وکردۆته وه دۆئێته کان( )د وئێله کان و بابه تانه ئه و له سه ر لێکۆڵین په رتوکه یدا له و ده کات که ژنان و پیا وان به شێوه یه کى ریشه یی سود قسه کردن بۆ جۆرا وجۆر شێوازه کانى له وه رده گرن که به هۆى شێوازه کانى په ر وه رده یى له جیا وازیانه ئه و به ڵکو نییه ، ئه وانه وه سه رچا وه بو ونه وه کامل پێدا ویستیه کانى

ده گرێت.ئه و زمانناسه له و په رتوکه یدا ده ستنیشانیده کات تواناییه کانى ده سه اڵت و ئه وه ى بۆ پیا وان که خۆیان ده سه اڵتى بده ن و ژنان نیشانى خۆیان )دوئێل( شه ڕخوازانه ى له وتارى بسه پێنن ژنان که حاڵه تێکدا له که ڵک وه رده گرن. شێوازی وتارى نه رمتر بۆ په یوه ندى در وستکردن ده بێته شێوازه ئه و به کارده هێنن. نێوانیاندا له هێرشه کانى له خۆیان ئه وان که ئه وه ى هۆى

به بپارێزن، پیا وان ئه وه )لوک( وته ى بۆ که شێوازێکه ساڵه هه زاران ما وه ى له مێژ و وى به ره و کامڵ مرۆڤایه تى بو ونى ئه و هه بو وه ، درێژه ى له باره ى زمانناسه نێوان جیا وازیه کانى پیا وان ژنان و وتنى که : ده کاته وه ر و ونى کاتێک که ژنان له گه ڵ ن نیا ه کا ه گه ز ڕ ها وخاڵه له قسه ده که ن ن نیا به شه کا ها وبۆیه ش هه ر ده گه ڕێن به قسه کان به رده وام ئه وه ده بڕن. یه کترى ئه وه ى هۆى ده بێته کۆتایى بۆ ژنان که چیرۆکه کانیان هێنانى بکه ن، یه کتر یارمه تى

له راستیدا ئه وان چیرۆکێک به یه که وه سازده که ن. گر و وپه کانى له په یوه ندییه شێوازى ئه و زانیاریه کانى که ئه وه ى هۆى ده بێته ژناندا ژیان و باره ى له خۆیان راستگۆیی تاکه که سى و گرووپ ئه ندامه کانى هه مو و به پێوه ندییه کانیان به رچا و ر و ون و نیشانه یه کى ئه وه راده گه یه نن. له گه ڵ قسه کردن بۆ ژنان که شێوازێکه له لێ وه رده گرن و سودى ها وڕه گه زیان دۆستانى شێوازى ژنان گوتارى شێوازى راستیدا له

ها وده نگییه . د و و )دوئێت( واته غه یبه تکردن و به ژنان خواستى بابه تى له ئه و شایه عه ده ڵێت: وشه ى باڵ وکردن شایه عه نه شییا و و ره نگێکى که gossip وشه یه که له و وشه یه ژنان به اڵم هه یه ، بچوککردنه وه یه ى سو ود کۆمه ڵگا ئه خالقى کۆدێکى چه مکى له

له سه ر لێکۆڵینه وه کانى که ئه نجامى وه رده گرن. ئه نجامدرا غه یبه تکردن یان شایه عه چه مکى ده که ن غه یبه ت که ژنانه ى ئه و ده دات نیشانى له باره ى ئه و ژنانه ى که ماڵداران و که یبانوێکى نین دایکانێکى باش ژنانه ى که ئه و یان خراپن نین، باش ها وسه رانێکى که ژنانه ى ئه و یان ئه و باڵ وده که نه وه . شایه عه ده که ن و غه یبه ت و ژنێک هه ر له هه ڕه شه هه ڵسوکه وتانه جۆره هۆکارێکى ژنان بۆیه ش کۆمه ڵگادا. له ده کات

بدوێن بابه تانه ئه و باره ى له که هه یه باشیان جۆره ئه م به اڵم بکه ن، چاره سه ریان تاکو هه ره شه یه ک پیا وه کان وه ک بۆ بابه تانه

ناکه ن. غه یبه ت بۆیه ش ناژمێردرێت. باره ى له راپۆرتى )دیلى میل(، )لوک( به پێى شێوازى به قسه کردن به پیا وان خواستى بۆ بن پیا و د و و ئێوه )ئه گه ر ده ڵێت: دوئێل ئه گه رێکى قسه بکه ن به یه که وه بتانه وێت نمونه به یان بکه ن، به یه کتر بێڕێزى هه ندێک زۆر راستیدا له قسه بکه ن. توند وتیژ شێوازێکى کاریگه ر به خۆیان که ئه وه ى بۆ پیا وان ناحه ز گه وره و له وشه گه لێکى بده ن نیشان هه رگیزا و ژنان که کارێکى سود وه رده گرن.

نایکه ن(. هه رگیز

ئا/‌هێلین‌خالید

زیوریخی شاری له راکێش سه رنج له ئاهه نگێکی

فتبوڵی فرانس گۆڤاری له الیه ن که سوسیسرا )فیفا( جیهان پێی تۆپی یه کێتیی و فه ره نسی یاریزانی باشترین کردنى دیارى بۆ خرا، رێک راهێنه ران، خه اڵتی و ژنان و پیاوان بۆ جیهان بۆ بۆشکاش خه اڵتی و پاک یاری باشترین یاریزان ناویشیاندا له دابه شکرا. جوانترین گۆڵ بۆ ژن یاریزانی به باشترین به ڕازیل ی )مارتا( ئاستی له سه ر کرا، ده ستنیشان پێنجه م جاری پورتوگالی مۆرینهۆی خۆزی راهێنه ریش، به باشترین مه درید ریال یانه ی راهێنه ری و ئه ڵمانی سیلیڤا هه ڵبژارده ی راهێنه ری راهێنه ر،

کرا. ده ستنیشان ژن راهێنه ری به باشترین

مارتا‌ی‌به‌ڕازیل‌به‌باشترین‌یاریزانی‌ژن‌بۆ‌جاری‌پێنجه‌م‌

ده‌ستنیشان‌کرائا/‌هۆزان‌‌به‌کر

گهه‌مه‌ره‌ن

40

پێنووس له ده ستی منداو میشکم سه رابیی تۆیه

دیسان شوباتی ره ش هات،دۆزی تۆ که وته بیرم

هه ستت ده که م به باوه ر،نه خشت ده که م به ئیمان

من پێت ده ڵێم خووداوه ند،با که س نه ڵێ که کفره إ

دار و چییای هه فتانین شاهیدی سه کن ی تۆ یه

چاوی فه له ک له ئاسمان،حه یران ی به زمی تۆ بوو

به رزه فری له بریار.داهێنه ری له ئه خالق

وانه له مه کته بی تۆ،سیمبۆلی رۆح و ژینه

جارێک ده بووی قۆتابی ،جارێک ده بووی مامۆستا

ئازادی و ئه داڵه ت هه رده م مه راق ی تۆ بوو

هاوری به رزی قه ندیل خاوه نی سۆزی تۆیه

شه ونم له روخساری گووڵ،فرمێسکی خوێن ده رێژێ

کاتێ که بووی گه ریال،پشتت له کۆیله تی کرد

دروشمی تۆ هه بوون و روومه ت و مافی کورده

شاری جوانی بابان ، النکه ی ئه ڤینی تۆ بوو

هه رچه ند بڵێم له وه سفی ناوی ڤیان شه و و رۆژ

خۆشه ویستییه ک بۆ ڤیانکاغه ز له شه رم ی خۆی دا،مات ومه ڵوولی تۆیه

ئه شقی مۆرید به مۆرشید،چیرۆک وهه ستی تۆیه

بانگت ده که م فریشته ،ئه ڵحه ق که ناوی تۆیه

من تۆ ده که م به قیبله م ،حه مدوسه نام بۆ تۆیه

دیالن ناوی ئاگر . زکر و سه ماییی تۆیه

چه پڵه ی مه له ک به لێدان،شاباشی ره قس ی تۆیه

تۆ شاژنی له پاکیی ،مێژوو پێناسی تۆیه

رێبازی دژ به زاڵم،هه لوێست و مه شقی تۆیه

شۆرشگه ری به کردار ،الیاقی ناوی تۆیه

پێشه نگی و جه ساره ت،رازی ژیانی تۆیه

فه رهه نگی به رخۆدانی ،گوفت وکه المی تۆیه

شه وبۆ به ئه تری خۆی دا ،هیالکی بۆنی تۆیه

مه شخه ڵی شۆرشی ژن،سه ردار له ده ستی تۆ یه

گیانبازی و شه هاده ت ، ره مزی هه وێنی تۆیه

سه یوان به گردی خۆیدا، گڵکۆی شه ریفی تۆ یه

باری قه ڵم گرانه و شاعیر قه رزاری تۆیه

عبدالله اورفا