TRƯỜNG THPT TRẦN ĐẠI NGHĨA TÂY NINH.TỔ SỬ - ĐỊA – GDCD - TD

BAØI 1 : PHAÙP LUAÄT VAØ ÑÔØI SOÁNG

Giaùo vieân : NGUYEÃN VAÊN PHONG

MOÂN GIAÙO DUÏC COÂNG DAÂN LÔÙP 12

NỘI DUNG BÀI HỌC1.Khái niệm và các đặc trưng của pháp luậta.Khái niệm pháp luật.b. Các đặc trưng của pháp luật.2. Bản chất của pháp luật.a. Bản chất của pháp luật.b. Mối quan hệ giữa pháp luật và kinh tế, chính trị

và đạo đức.3. Vai trò của pháp luật trong đời sống xã hội.a. Pháp luật là phương tiện để Nhà nước quản lý xã

hội.b. Pháp luật là phương tiện để công dân thực hiện

và bảo vệ lợi ích hợp pháp của mình.

1. Khái niệm và các đặc trưng của pháp luật

Cho biết đoạn phim sau nói về điều gì?

a. Khái niệm pháp luật

Là hệ thống các ……………………………do

……………………, thể hiện ý chí của Nhà

nước, được……………………………... bằng

quyền lực Nhà nước.

quy tắc xử sự chung

Nhà nước ban hành

Nhà nước bảo đảm thực hiện

Quốc hội

Các

đặc

trưng

của

pháp

luật

Tính quy phạm phổ biến

Tính quyền lực, tính bắt buộc chung

Tính xác định chặt chẽ về hình thức

b. Các đặc trưng của pháp luật

Tính quy phạm

phổ biến

Tính quy phạm: khuôn mẫu

Tính phổ biến: áp dụng nhiều lần, đối

với nhiều người, ở nhiều nơi

Quy tắc xử sự Quy phạm pháp luật

Tại sao tính quy phạm phổ biến này lại

làm nên giá trị công bằng, bình đẳng trước

pháp luật?

Bất kỳ ai ở trong điều kiện, hoàn cảnh

nhất định cũng phải thực hiện theo khuôn

mẫu pháp luật quy định.

- Tính quy phạm phổ biến làm nên giá trị

công bằng, bình đẳng trước pháp luật.

- Các quy phạm pháp luật

do…………………… và được bảo đảm thực

hiện bằng…………………………

Điều 7: Pháp lệnh xử lí vi phạm hành chính

2002

Người chưa thành niên vi phạm hành chính

gây thiệt hại thì phải bồi thường theo quy định

của pháp luật.

Nhà nước ban hànhquyền lực Nhà nước

Em hãy cho ví dụ?

Tính quyền lực, tính bắt buộc chung

- Hình thức thể hiện của pháp luật là các văn

bản có chứa quy phạm pháp luật do cơ quan Nhà

nước có thẩm quyền ban hành. Văn bản này được

gọi là văn bản quy phạm pháp luật.

Tính xác định chặt chẽ về hình thức

Yêu cầu chặt

chẽ về hình

thức

Văn phong diễn đạt chính xác,

một nghĩa. Cơ quan ban hành văn bản và

hiệu lực của văn bản phải được

quy định chặt chẽ trong hiến pháp

hoặc luật.

NỘI DUNG

Nội dung của văn bản do cơ quan cấp

dưới ban hành không được trái với nội dung

của văn bản do cấp trên ban hành

Nội dung của tất cả các văn bản đều phải

phù hợp, không được trái Hiến pháp.

Hiến pháp năm 1992 quy định nguyên tắc: “Nhà

nước và xã hội không thừa nhận việc phân biệt đối xử

giữa các con” (điều 64).

Phù hợp với Hiến pháp, Luật hôn nhân và gia đình

năm 2000 khẳng định quy tắc chung “cha mẹ không được

phân biệt giữa các con” (điều 34).

Số hiệu 68/ LCT/HĐNN8

Ngày ký 18/04/92

Người ký Võ Chí Công

Trích yếu Hiến pháp năm 1992

Cơ quan ban hành Quốc hội

Phần loại Hiến pháp

Hiệu lực

CƠ QUAN BAN HÀNH HÌNH THỨC VĂN BẢN QUY PHẠM PHÁP LUẬT

Quốc hội Hiến pháp, Luật, Nghị quyết.

Uỷ ban thường vụ Quốc Hội

Pháp lệnh, Nghị quyết.

Chủ tịch nước Lệnh, Quyết định.

Chính phủ Nghị định, Nghị quyết

Thủ tướng Chính phủ Quyết định, Chỉ định

Bộ trưởng, thủ trưởng cơ quan ngang Bộ

Quyết định, Chỉ thị, Thông tư.

Hội đồng thẩm phán Toà án NDTC

Nghị quyết

Viện trưởng Viện kiểm sát NDTC

Quyết định, Chỉ thị,Thông tư

Cơ quan Nhà nước, Tổ chức chính trị – xã hội

Nghị quyết, Thông tư liên tịch

Hội đồng nhân dân Nghị quyết

Uỷ ban nhân dân Quyết định, Chỉ thị

CƠ QUAN NHÀ

NƯỚC Ở

TRUNG ƯƠNG

CƠ QUAN NHÀ NƯỚC Ở ĐỊA PHƯƠNG

Mối quan hệ giữa pháp luật và chính trị

Chính trị theo em hiểu nghĩa là gì?

Chính trị là………….giữa các giai cấp, các tầng lớp xã hội, là………….của giai cấp thống trị đối với các giai cấp tầng lớp khác, thể hiện tập trung nhất ở các đường lối, chính sách mà giai cấp thống trị đặt ra trong tất cả các lĩnh vực của đời sống xã hội

quan hệthái độ

Pháp luật và chính trị có mối quan hệ như thế nào?

• Đảng Cộng sản Việt Nam lãnh đạo Nhà nước và xã hội bằng đường lối chính trị.

• Đường lối chính trị được thể chế hóa thành pháp luật và được bảo đảm thi hành bằng quyền lực nhà nước

Pháp luật là một công cụ hiệu quả để đảm bảo đường lối của Đảng được thực thi nghiêm chỉnh trong trong tòan xã hội

Mối quan hệ giữa pháp luật và đạo đứcĐạo đức Pháp luật

Nguồn gốc

Nội dung

Hình thức thể hiện

Phương thức tác động

Hình thành từ đời sống xã hội.

Hình thành từ đời sống xã hội, được Nhà nước thể chế hóa.

Các quan niệm, chuẩn mực thuộc đời sống tinh thần, tình cảm của con người (về thiện ác, công bằng, danh dự, nhân phẩm , bổn phận….).

Các quy tắc xử sự, quyền

và nghĩa vụ pháp lý của các cá nhân, tổ chức, trong các quan hệ do pháp luật điều chỉnh

Trong nhân thức, tình cảm của con người

Văn bản do nhà nước ban hành

Dư luận xã hội Giáo dục cưỡng chế bằng quyền lực nhà nước

Các quy phạm pháp luật và quy phạm đạo đức đều là các chuẩn mực để điều chỉnh các quan hệ xã hội nhưng khác nhau về hình thức thể hiện, về phương thức tác động.

Pháp luật và đạo đức có mối quan hệ như thế nào?

• Pháp luật là thể hiện của sự công mịnh, lẽ phải, tự do và công bằng – các giá trị đạo đức cao cả.

• Nhiều quy tắc đạo dức có tính phổ biến, phù hợp với sự phát triển và tiến bộ của xã hội đã được Nhà nước ghi nhận thành các quy phạm pháp luật.Pháp luật là một phương tiện đặc thù để thể hiện và bảo vệ các giá trị đạo đức

Em hãy tìm một quy tắc đạo đức đồng thời là quy phạm pháp luật

“Công cha như núi Thái Sơn

Nghĩa mẹ như nước trong nguồn chảy ra

Một lòng thờ mẹ, kính cha…”

Điều 35, Luật Hôn nhân và gia đình năm 2000 quy định: “Con có bổn phận yêu quý, kính trọng, biêt ơn, hiếu thảo với cha mẹ, lắng nghe những lời khuyên bảo đúng đắn của cha mẹ, giữ gìn danh dự, truyền thống tốt đẹp của gia đình.

Con có nghĩa vụ và quyền chăm sóc, nuôi dưỡng cha, mẹ”.

Em hãy tìm một quy tắc đạo đức mà không phải quy phạm pháp luật

• Ở một số địa phương, theo tập quán, hôn nhân giữa những người có họ trong vòng 5 đời bị coi là không hợp đạo lý.

• Luật Hôn nhân và gia đình chỉ quy định không được kết hôn giữa những người có cùng dòng máu trực hệ, giữa những người có họ trong phạm vi ba đời (điều 10)

KẾT LUẬN

Đường lối chính trị đúng đắn, các quan hệ kinh tế - xã hội tiên tiến, các nguyên tắc đạo đức tiến bộ là nền tảng nội dung của một hệ thống pháp luật tốt; ngược lại, một hệ thống pháp luật tốt là phương tiện có hiệu lực đưa đường lối chính trị của Đảng cầm quyền đi vào cuộc sống, tạo hành lang tin cậy cho sự phát triển kinh tế, thúc đẩy tiến bộ xã hội và hòan thiện nhân cách con người.

2. Bản chất của pháp luậta. Bản chất của pháp luật

Bản chấtcủa pháp

luật

Bản chất xã hội

Bản chất giai cấp

Bản chất xã hội của pháp luật

• Các quy phạm pháp luật có nguồn gốc từ các quan hệ xã hội

• Quy phạm pháp luật là hình thức thể hiện của pháp luật thành một quy tắc xử sự nhất định mà chủ thể phải tuân theổtng trường hợp cụ thể do Nhà nước quy định, và được đảm bảo thực hiện bằng sự cưỡng chế của Nhà nước

• Em hãy nêu một số quy tắc xử sự trong xã hội?

Quan hệ gia đình

Quan hệ

mua bán

Quan hệ

hợp tác

• Trong xã họi có nhiều quy tắc xử sự khác nhau. Mỗi một quy tắc xử sự đều phản ánh một nhu cầu, lợi ích nhất định của các cá nhân, cộng đồng, các tầng lớp khác nhau trong xã hội.

Bản chất giai cấp của pháp luật

• Theo em bản chất giai cấp của pháp luật được thể hiện như thế nào?

• Nhà nước chỉ công nhận và pháp luật hoá các quy tắc xử sự phổ biến phù hợp với ý chí của Nhà nước nhằm giữ gìn trật tự xã hội, bảo vệ hài hoà lợi ích của Nhà nước, xã hội và của công dân.

Em hãy nêu một ví dụ về pháp luật do nhà nước ban hành mà thể hiện ý chí của nhà nước và phục vụ lợi ích của nhân dân?

Theo em nhà nước Việt Nam đại diện cho giai cấp nào?

• Nhà nứơc Việt Nam đại diện cho giai cấp công nhân và nhân dân lao động, là nhà nước dân chủ nhằm phục vụ cho lợi ích của toàn thể nhân dân.

• Pháp luật do nhà nước dân chủ làm ra là pháp luật dân chủ, pháp luật thể hiện ý chí, nhu cầu, lợi ích của đa số nhân dân lao động.

Một số hình ảnh thể hiện nhà nước dân chủ

b. Mối quan hệ giữa pháp luật và kinh tế, chính trị, đạo đức

Quan hệ giữa pháp luật và kinh tế- Chế độ kinh tế là cơ sở của pháp luật

chế độ kinh tế là chế định pháp lý bao gồm nhiều quy phạm pháp luật quy định mục tiêu, phương hướng, nguyên tắc hoạt động kinh tế và quản lý kinh tế của Nhà nước.

- Nội dung của pháp luật phản ánh nhu cầu, tính chất và trình độ phát triển của các quan hệ kinh tế.

Nhà nước ban hành pháp luật để điều chỉnh các quan hệ sản xuất xã hội phát triển theo hướng phù hợp, phục vụ tốt nhất lợi ích của giai cấp lãnh đạo và của toàn xã hội.

• Vd: Trước 1986, nền kinh tế nước ta là nền kinh tế bao cấp cho nên không có luật doanh nghiệp tư nhân. Nhưng hiện nay là nền kinh tế nhiều thành phần, Nhà nước đưa ra luật doanh nghiệp tư nhân

Các quan hệ kinh tế phát triển

Biến đổi nội dung

và hình thức của pháp luật

Kiểm tra bài cũ(Tiết 3)

Câu 1. Em hãy nêu bản chất của pháp luậtBản chất của pháp luật:

Bản chất xã hội của pháp luật: Tính quy phạm phổ biến do bản chất xã hội của pháp luật quy định

Bản chất giai cấp của pháp luật: tính quyền lực Nhà nước, tính bắt buộc chung do bản chất giai cấp của pháp luật quy định.

Tóm lại, pháp luật là một hiện tượng vừa mang bản chất xã hội vừa mang bản chất giai cấp.

Câu 2. Bản chất của pháp luật thể hiện qua ………………………………………. giữa pháp luật và kinh tế, pháp luật và chính trị, pháp luật và đạo đức theo quan điểm của triết học Mác –Lênin

Câu 3. Pháp luật là một công cụ hiệu quả để đảm bảo đường lối, chính sách của Đảng, thực thi nghiêm chỉnh trong toàn xã hội. theo em, quan điểm trên:

A. Đúng B. Sai

mối quan hệ biện chứng, hai chiều,

A. Đúng

3. Vai trò của pháp luật trong đời sống

Vì sao Nhà nước quản lý xã hội bằng pháp luật?

a) Pháp luật là phương tiện để Nhà nước quản lý xã hội

Pháp luật có tính khuôn mẫu, có tính phổ biến và bắt buộc chung nên đảm bảo dân chủ, công bằng, phù hợp với ý chí và lợi ích của đa số nhân dân lao động, tạo được sự đồng thuận, tự giác cao trong xã hội đối với việc thực hiện pháp luật.

CÁN CÂN CÔNG LÝ

Pháp luật do Nhà nước làm ra để điều chỉnh các quan hệ xã hội một cách thống nhất trong toàn quốc và đảm bảo bằng sức mạnh của quyền lực Nhà nước nên hiệu quả thi hành cao.

Nhà nước quản lý xã hội như thế nào?

Trước tiên Nhà nước phải làm ra pháp luật và pháp luật đó phải là pháp luật tốt. Một pháp luật được coi là tốt nếu nó được đáp ứng các tiêu chuẩn cơ bản như:

+ Tính toàn diện+ Tính đồng bộ, thống nhất+ Tính phù hợp

Quản lý xã hội bằng pháp luật nghĩa là Nhà nước tổ chức thực hiện pháp luật trên quy mô toàn xã hội, đưa pháp luật vào đời sống của xã hội và từng người dân.

Nhà nước phải công bố công khai, kịp thời các văn bản, quy phạm pháp luật tiến hành nhiều biện pháp thông tin phổ biến.

Tóm lại, để phát huy vai trò là công cụ chủ yếu để Nhà nước quản lý xã hội thì nhà nước phải tổ chức ba khâu: Xây dựng pháp luật. thực hiện pháp luật và bảo vệ pháp luật.

Theo em pháp luật có vai trò gì đối với mỗi công dân? Vai trò ấy được thể hiện như thế

nào?

b. Pháp luật là công cụ để công dân thực hiện và bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của mình

Giới hạn – đảm bảo và phát huy quyền tự do của mỗi công dân

Pháp luật Thước đo và bảo đảm quyền bình

đẳng giữa các công dân Đảm bảo bằng Hệ thống pháp luật; Hiến pháp luật; văn bản QPPL

CÂU CHUYỆN PHÁP LUẬT:

Chuyện xảy ra trong một lớp học, bốn bạn A, B, C, D đều chưa được học và hiểu biết nhiều về pháp luật. Thế nhưng có một đặc điểm chung là các bạn rất ham học hỏi và khám phá cái mới. Một hôm bạn A đưa ra một vấn đề: Trong nhà nước ta hiện nay quan hệ giữa Nhà nước và nhân dân là quan hệ gì?

Câu trả lời của các bạn như sau:A. Quan hệ phụ thuộcB. Quan hệ trách nhiệm pháp lí qua lạiC. Quan hệ tình cảm, tự nguyện, tự giácD. Quan hệ quyền lực

Theo em ai có câu trả lời đúng nhất? Trong nhà nước pháp quyền của dân, do dân, vì dân, quan hệ giữa Nhà nước và nhân dân là gì?

Mọi công dân, tổ chức, cơ quan,

công chức nhà nước

có nghĩa vụ tôn trọng quyềnvà thực hiện quyền công dân

có quyền yêu cầu nhà nước giải quyếttheo quy định của pháp luật nếu có sự vi phạm thiệt hại đến lợi ích hợp pháp

Vụ án Lê Minh Hoàng

QUYỀN

Bình đẳng

QUYỀN

Tự do dân chủQUYỀN

Phát triển

Vai trò pháp luật với 3 nhóm quyền cơ bản của công dân:

CỦNG CỐ:

Câu 1: Pháp luật là:

A. Quy tắc xử sự chung do nhân dân đề ra

B. Quy tắc xử sự do giai cấp thống trị đặt ra

C. Quy tắc xử sự chung do nhà nước ban hành

D. Quy tắc xử sự phù hợp với từng giai cấp

Câu 2: Em hãy lấy một số ví dụ thể hiện mối quan hệ giữa pháp luật với kinh tế, chính trị, đạo đức?

DẶN DÒ

Các em về nhà học bài cũ Chuẩn bị bài 2