Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK)

Mehmet Günal-TÜİK Uzmanı

Sağlık Harcamaları PANEL

28 Aralık, 2017 İstanbul

Sunum Planı Resmi İstatistik Programı

Temel veri kaynakları

Sağlık hesapları boyutları

Verilerin içeriği

Verilerle ilgili karşılaşılan sorunlar

Verilerin transferi

Mevcut durum

Yayımlanan istatistikler (Türkiye ve uluslararası kuruluşlar)

Uluslararası durum karşılaştırması

SHA (Sağlık Hesapları Sistemi) 2011 neden gerekli?

Öneriler

Resmi İstatistik Programı Resmi İstatistik Programı’nda sağlık harcamaları istatistiklerinin üretiminde:

Sorumlı kuruluş:

o TÜİK

İlgili kuruluşlar:

o Maliye Bakanlığı

o Sağlık Bakanlığı

o Milli Savunma Bakanlığı

o Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK)

o Türkiye Sigorta ve Reasürans Şirketler Birliği

o Kalkınma Bakanlığı

Yurtiçi veri toplama süreci ve takvimi

o İdari kayıtlar için: (T+4) – (T+10)

o Hanehalkı Araştırması: (T)

Verilerin raporlanma süreci ve takvimi

o Haber bülteni

o T+12 ancak T+11’de yayımlanmakta

Temel veri kaynakları • Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK)

o Medula (SGK sağlık harcamalarının dağılımı)

• Maliye Bakanlığı o Analitik Bütçe (Merkezi ve yerel yönetim)

• Kalkınma Bakanlığı o SGK sağlık harcamaları

o SGK sağlık yönetimi

o Muayene ve reçete katılım payları

o Döner sermayeli işletmeler yatırımı (sağlık Bakanlığı ve üniversite

hastaneleri)

o Sağlık Bakanlığı yatırım harcamaları

Temel veri kaynakları • Milli Savunma Bakanlığı

o İlaç alımları

o Sağlık yatırımı (modernizasyon)

• Türkiye Sigorta, Reasürans ve Emeklilik Şirketler Birliği o Özel sigorta şirketlerinin sağlık harcamaları

• TÜİK o Hanehalkı Bütçe Araştırması

o Hanehalkı Cepten Sağlık Harcaması Modülü

o Yapısal İş İstatistikleri (Q sektörü maddi mallar ilişkin ğayrisafi yatırım/üretim

oranı)

o Ulusal Hesaplar (GSYİH özel sektör üretim değeri değişim oranı)

Sağlık hesapları boyutları

o Sağlık finansman programları (HF)

o Sağlık hizmeti sunucuları (HP)

o Sağlık hizmeti türleri=fonksiyonları (HC)

o Finansman programlarının gelirleri (FS)

o Sağlık sunum faktörleri (FP)

o Sermaye (HK)

Verilerin içeriği • Kategoriler SHA 1.0’a uyumlu bir şekilde oluşturulmuştur.

• Bazı kategoriler şu nedenlerle hesaplanamamaktadır:

o Türkiye’de mevcut olmayan finansman kurumu ya da hizmet

sunucu (metaveri sorunu)

o Türkiye’de hizmet var ama ödeme yapılmıyor (metaveri sorunu)

o Türkiye’de hizmet var ama veri yok (veri ve metaveri sorunu)

o Türkiye’de hizmet var, veri de var ama alt kategoriler için

ayrıştırılamıyor (veri ve metaveri sorunu)

• Üretilen Sağlık hizmeti sunucuları (HP) X Sağlık finansman programları

(HF) tablosu için,

o Sağlık finansman programları (SHA-HF) için verinin alt kırılımı 2. alt

kırılımda,

o Sağlık hizmeti sunucuları (SHA-HP) için 1. alt kırılımda veri

üretilmektedir.

Verilerin içeriği • Sağlık fonksiyonları (SHA-HC) için çok az düzeyde bilgi mevcut olduğu

için hesaplama yapılmamaktadır.

• Sağlık finansman programlarının finansman kaynakları (SHA-FS)

konusunda çalışma yapılmamıştır.

• Sağlık sunum faktörleri (SHA-FP) konusunda çalışma yapılmamıştır.

• Kapsam açısından verilerin tamlığı konusunda şüpheler

bulunmaktadır (özel şirketler, dernek, vakıflar, banka sandıkları,

kurumların (kamu bankaları vb.) personeli için yapmış olduğu sağlık

harcamaları vb.).

• Özellikle özel sektör içindeki finansman kurumları ve hizmet

sunucularının yatırım rakamları bilinmemektedir.

• Kamu sektörü için de verinin farklı kaynaklardan kontrolü

sağlanamamıştır.

Verilerle ilgili karşılaşılan sorunlar • Temel veri kaynaklarında kullanılan tanım ve sınıflamaların SHA tanım

ve sınıflamalarına uymaması ya da geçişkenliğe izin vermemesi (analitik bütçe, Medula vb.)

• Veri girişçi ya da sağlayıcı kurumların personelinde tanımsal bir birliktelik olmaması

o rehabilite edici hizmetler,

o uzun dönemli hemşirelik bakım hizmetleri,

o evde bakım hizmetleri,

o günübirlik bakım hizmetleri,

o yardımcı sağlık hizmeti sunucuları,

o özel sigorta,

o özel sosyal sigorta vb.

• Nakit-tahakkuk ve takvim yılı kavramlarının veri derleme sürecinde tutarlı bir şekilde izlenememesi,

Verilerle ilgili karşılaşılan sorunlar

o Kar amacı gütmeyen kuruluşlar, özel şirketler, banka sandıkları, vakıflar, dernekler, kamu bankaları vb. ile ilgili veri olmaması

o Bazı kamu kurumları, bakanlıklar ve yerel idarelerin (belediye, il özel idareleri vb.) yapmış oldukları sağlık harcamalarını kendi görev tanımlarına uygun olarak farklı bir harcama kalemi olarak görmeleri ve üst ya da alt kırılımda eksik/fazla tahmine yol açması

• Milli Savunma Bakanlığı

• Türkiye Halk Sağlığı Kurumu (2018?)

Verilerle ilgili karşılaşılan sorunlar o Verilerin muhasebe, ödeme ya da denetim güdüsüyle

girilmesi

o Verilerin çok farklı kurumlardaki çok farklı bilgi düzeyine sahip bireyler tarafından girilmesi nedeniyle yanlış ya da “diğer” şeklinde kategorize edilen verilerin olması

o Verilerin metaverisi (verinin içeriği, tanımı, yöntemi ve uluslar arası ya da metodolojide yer alan tanımdan sapmalar) olmaması, eksik/fazla tahmine yol açabilmekte (yatırım amaçlı kurumlar arası transferler, katkı/katılım payları vb.) ve bu durum hesaplama ya da tahmin yöntemi belirlemede zorluklara yol açmakta

o Veriler arası kategorik geçişkenliklerin tam olarak sağlanamaması

o Bazı kategorilerin veri kaynaklarında hiç bulunmaması

Verilerin transferi • EUROSTAT’a veri gönderme süreci ve takvimi

o Eurostat-OECD-DSÖ ortak soru kağıdı (JHAQ- 6 tablo, excel)

• SHA 2011

o Sağlık hizmeti türleri (HC) X Sağlık finansman programları (HF)

o Sağlık hizmeti türleri (HC) X Sağlık hizmeti sunucuları (HP)

o Sağlık hizmeti sunucuları (HP) X Sağlık finansman programları (HF)

o Sağlık finansman programları (HF) X Finansman programlarının gelirleri

(FS)

o Sağlık hizmeti sunucuları (HP) X Sağlık sunum faktörleri (FP)

o Sermaye (HK) X Sağlık hizmeti sunucuları (HP)

o Komisyon Yönetmeliği (AB) 2015/359

• SHA 2011

• (JHAQ- 3 çekirdek tablo, excel)

o Sağlık hizmeti türleri (HC) X Sağlık finansman programları (HF)

o Sağlık hizmeti türleri (HC) X Sağlık hizmeti sunucuları (HP)

o Sağlık hizmeti sunucuları (HP) X Sağlık finansman programları (HF)

• (T+16) , Metaveri, Dakiklik ve tamlık

o Veri üreten: TÜİK (Resmi İstatistik Programı)

• [2017-2021 dönemi teması: İdari kayıtların etkin kullanımı]

o Veri gönderen: Sağlık Bakanlığı Sağlık Araştırmaları Genel Müdürlüğü (2018?)

o Veri gönderme yolu: eDAMIS

Mevcut durum • 1999-2000 yılları için SHA 1.0 metodolojisine göre

gerçekleştirilen kapsamlı çalışmada 3 çekirdek tablo üretilmiştir.

• Daha sonraki yıllar için bu durum sürdürülememiş, sadece 1 çekirdek tablo (2 boyut, toplulaştırılmış olarak) üretilebilmiştir.

• SHA 2011 metodolojisine göre üretilmek istenen tablolara yönelik çalışmalar temel olarak veri kısıtlılığı nedeniyle istenen sonuca ulaşamamıştır.

• Normal koşullarda SHA 1.0’dan SHA 2011’e geçiş bir çok kategori için sağlanabilmekte ancak, SHA 1.0’ a göre bile istenen ayrıntıda veri üretilememesi ve derlenen verilerin içeriğinin tam olarak bilinememesi bu durumu ortadan kaldırmaktadır.

Sağlık harcamalarının genel toplam içindeki dağılımı, 2015

Genel devlet Özel sektör

Toplam

Merkezi devlet

Yerel devlet

Sosyal güvenlik Toplam Hanehalkları

Sigorta şirketleri Diğer

Toplam sağlık harcaması 78,5 24,2 0,9 53,5 21,5 16,6 2,5 2,4

Cari sağlık harcaması 78,1 20,9 0,9 56,3 21,9 16,9 2,4 2,5

Hastaneler 81,3 21,0 0,1 60,2 18,7 13,3 3,5 1,9

Evde hemşirelik bakımı - - - - 100,0 - 100,0 -

Ayakta bakım sunanlar 71,8 38,8 3,4 29,5 28,2 22,4 2,6 3,3

Perakende satış ve diğer tıbbi malzeme sunanlar 73,9 0,3 0,0 73,5 26,1 22,6 0,3 3,3

Halk sağlığı programlarının sunumu ve yönetimi 100,0 96,4 3,6 - - - - -

Genel sağlık yönetimi ve sigorta 58,1 - - 58,1 41,9 - 41,9 -

Sınıflandırılamayan diğer kategori 56,2 17,2 8,7 30,3 43,8 37,4 1,0 5,5

Yatırım 83,5 64,5 0,4 18,6 16,5 11,7 3,1 1,7

0,0 2,0 4,0 6,0 8,0 10,0 12,0 14,0 16,0 18,0 20,0

United States

Switzerland

Germany

Sweden

France

Japan

Canada

Netherlands

Norway

Belgium

Denmark

Austria

United Kingdom

Australia

Finland

New Zealand

OECD AVERAGE

Spain

Portugal

Italy

Iceland

Slovenia

Chile

Greece

Ireland

Korea

Hungary

Israel

Czech Republic

Slovak Republic

Estonia

Poland

Luxembourg

Mexico

Latvia

Turkey

Current expenditure on health, % of gross domestic product, 2016

Uluslararası durum karşılaştırması

Eurostat değerlendirmesi, • SHA 1.0’a göre

• Yalnız toplulaştırılmış veriler

• Komisyon Mevzuatın göre gerekli

olan 3 çekirdek tablo

• Metaveri mevcut

Veriyi üreten ve yayımlayan

kurum(TÜİK) değerlendirmesi, • SHA 1.0’a göre

• Yalnız toplulaştırılmış veriler

• Komisyon Mevzuatın göre gerekli

olan 1 çekirdek tablo

• Metaveri mevcut

SHA 2011 neden gerekli? • Politika yapıcılar ve araştırmacılar için sağlık finansmanı ve harcamaları

konusunda gerekli olan bilgi ihtiyacı

• İstatistik faslı: Komisyon Yönetmeliği (AB) 2015/359

• Üyesi ya da ilişkili olunan uluslararası kuruluşlar (OECD, DSÖ, …)

• Ülkeler arası karşılaştırma

• Zamanlar arası karşılaştırma

• Metaveri

o Veri kaynaklarının kapsamı

o Veri derleme yöntemleri

o Ülke tanımlarının, metodolojide yer alan tanımlardan ayrıştığı noktalar

o Yıllar itibarı ile metodolojik değişiklikler

• Farklı istatistiksel sınıflamalar arası geçişe olanak tanımakta (SNA, ESSPROSS, CoFoG, COICOP, …)

• Yeni istatistiksel tablolar için yol gösterici (sermaye birikimi, finansman kaynağı gelirleri, sağlık sunum faktörleri, …)

• Hastalıklara göre doğrudan/dolaylı maliyet hesaplamanın temelini oluşturmakta

Öneriler • Sorumlu ve ilgili kuruluşların personelinin konuyla ilgili

bilgisinin artırılması

• Teknik personelin katılımından oluşan bir çalışma

grubunun oluşturulması ve dönemsel olarak bir

araya gelinmesi

• Kurumların üst yöneticileri tarafından sahiplenilmesi

ve veri/metaveri paylaşımlarında kolaylık

sağlanması

• Envanter çalışmaları

• Muhtelif veri kaynaklarının doğrudan/tahmin için

kullanılması için çalışmalar

Sorular?

Mehmet Günal

mehmet.gunal@tuik.gov.tr