Cc bin php u t lin quan n thng mi (TRIMs) Hip nh v cc bin php u t lin quan n thng mi iu chnh cc bin php c p dng trong lnh vc u t nhng ng thi lin quan n thng mi hng ha. Hip nh ny khng iu chnh cc bin php nm ngoi lnh vc thng mi hng ha (iu 1). Ni dung c bn ca Hip nh TRIMs l cc nc thnh vin WTO khng c p dng cc bin php u t lin quan n thng mi khng ph hp vi ngha v i x quc gia quy nh trong iu III.4 v ngha v loi b cc hn ch v nh lng quy nh ti iu XI.1 ca GATT 1994. Tham kho Hip nh v cc bin php u t lin quan n thng mi (Hip nh TRIM); iu III.4 v iu XI.1 ca Hip nh chung v thu quan v thng mi (GATT 1994); iu XVIII ca GATT 1994; v Tha thun v cc iu khon v cn cn thanh ton ca GATT 1994. Tm tt nhng quy nh ch yu Hip nh v cc bin php u t lin quan n thng mi iu chnh cc bin php c p dng trong lnh vc u t nhng ng thi lin quan n thng mi hng ha. Hip nh ny khng iu chnh cc bin php nm ngoi lnh vc thng mi hng ha (iu 1). Ni dung c bn ca Hip nh TRIMs l cc nc thnh vin WTO khng c p dng cc bin php u t lin quan n thng mi khng ph hp vi ngha v i x quc gia quy nh trong iu III.4 v ngha v loi b cc hn ch v nh lng quy nh ti iu XI.1 ca GATT 1994. iu III ca GATT 1994 quy nh ngha v i x quc gia, tc l ngha v dnh s i x khng phn bit i x gia sn phm nhp khu v sn phm trong nc tng t. iu III.4 ca GATT 1994 c th quy nh rng s i x dnh cho sn phm nhp khu khng c km thun li hn s i x dnh cho sn phm trong nc tng t trong vic tiu th, mua, vn chuyn, phn phi hoc s dng. Do vy, cc nc thnh vin WTO khng c quy nh trong lut v quy nh ca mnh vic u tin s dng sn phm trong nc so vi sn phm nhp khu tng t. iu XI.1 ca GATT 1994 cm p dng cc bin php hn ch phi thu quan i vi hot ng nhp khu hoc xut khu hng ha. C th, ngoi cc bin php thu quan, cc nc thnh vin WTO khng c p dng cc bin php cm hoc hn ch thng qua quota, giy php hoc cc bin php khc i vi hot ng nhp khu hoc xut khu hng ha. Thut ng cc bin php u t lin quan n thng mi khng c nh ngha trong Hip nh TRIM. Tuy nhin, c th ha cc bin php u t khng ph hp vi hai ngha v nu trn ca GATT 1994, Hip nh TRIM a ra mt Danh mc minh ha cc bin php u t lin quan n thng mi b cm p dng. Cc bin php u t lin quan n thng mi b cm p dng ny c th l:

cc bin php mang tnh bt buc theo quy nh ca php lut hoc thc tin qun l; hoc vic tun th cc bin php l iu kin c hng u i.

Cc bin php u t lin quan n thng mi b coi l vi phm iu III.4 ca GATT 1994 bao gm cc bin php: Yu cu doanh nghip phi mua hoc s dng mt s loi sn phm c xut x trong nc; hoc Yu cu doanh nghip phi mua hoc s dng mt khi lng hoc gi tr nht nh cc sn phm c xut x trong nc; hoc Yu cu doanh nghip phi mua hoc s dng cc sn phm c xut x trong nc vi mt t l ti thiu nht nh theo khi lng hoc gi tr sn xut trong nc ca doanh nghip; hoc Hn ch doanh nghip mua hoc s dng sn phm nhp khu trong mt gii hn lin quan n khi lng hoc gi tr xut khu ca doanh nghip. Ba bin php nu u c gi l cc yu cu v hm lng ni a v bin php th t c gi l yu cu cn i mt phn ngun thu v ngun chi ngoi t.

Cc bin php u t lin quan n thng mi b coi l vi phm iu XI.1 ca GATT 1994 bao gm cc bin php: Hn ch chung vic nhp khu cc sn phm u vo ca doanh nghip hoc hn ch nhp khu sn phm u vo trong mt gii hn lin quan n khi lng hoc gi tr xut khu ca doanh nghip; hoc Hn ch kh nng tip cn ngoi t ca doanh nghip cn nhp khu cc sn phm u vo trong phm vi cc ngun ngoi t m doanh nghip c c; hoc Hn ch xut khu sn phm ca doanh nghip di cc hnh thc hn ch v chng loi, khi lng hoc gi tr sn phm, hoc mt t l nht nh trong khi lng hoc gi tr sn xut trong nc ca doanh nghip. Hai bin php nu u c gi l cc yu cu cn i mt phn ngoi t v bin php th t c gi l yu cu hn ch xut khu nhm m bo tiu dng trong nc.

Cc bin php u t lin quan n thng mi b cm p dng nu trn s c loi b trong thi hn 2 nm i vi cc nc pht trin, 5 nm i vi cc nc ang pht trin v 7 nm i vi cc nc km pht trin, tnh t ngy Hip nh WTO c hiu lc, tc l tnh t ngy 1 thng 1 nm 1995. Trong giai on chuyn i nu trn cc nc thnh vin khng c sa i cc bin php u t lin quan n thng mi thng bo theo hng lm tng s khng ph hp ca chng. Nhm bo v li ch ca cc doanh nghip thnh lp ang chu tc ng ca mt s bin php u t lin quan n thng mi, Hip nh TRIM c mt iu khon quy nh cho php nc thnh vin trong giai on chuyn i c p dng nhng bin php i vi cc doanh nghip mi thnh lp nu sn phm ca nhng doanh nghip ny l tng t vi nhng sn phm ca cc doanh nghip thnh lp, v vic p dng nhng bin php l cn thit trnh lm mo m iu kin cnh tranh gia cc doanh nghip thnh lp v cc doanh nghip mi thnh lp. Nhng bin php p dng i vi c 2 loi doanh nghip ny s c loi b ng thi.

Cc nc thnh vin phi thng bo cho WTO tt c cc bin php u t lin quan n thng mi khng ph hp vi Hip nh TRIM, cng nh cc ti liu, thng tin lin quan, k c cc bin php c p dng cp chnh quyn a phng. Nc thnh vin c trch nhim cung cp thng tin v to iu kin tin hnh tham vn nu c nc thnh vin khc yu cu. Mt y ban v cc bin php u t lin quan n thng mi c thnh lp nhm gim st vic thc hin Hip nh TRIM. i x c bit v khc bit dnh cho cc nc ang pht trin C 3 iu khon trong Hip nh TRIM quy nh s i x c bit v khc bit dnh cho cc nc ang pht trin v cc nc km pht trin. Nhng iu khon ny bao gm 2 loi: (i) (ii) S linh hot trong cam kt, thc hin, v s dng cc cng c chnh sch (iu 4). Thi gian n hn (iu 5.1 v 5.2)

V s linh hot trong cam kt, thc hin, v s dng cc cng c chnh sch, Hip nh TRIM cho php nc ang pht trin tm thi khng phi thc hin ngha v v vic khng p dng cc bin php u t lin quan n thng mi b cm theo Hip nh nu nc thuc din c hng s linh hot quy nh ti iu XVIII ca GATT 1994, Tha thun v cc iu khon v cn cn thanh ton, v Bn tuyn b v cc bin php thng mi c thc hin v cc mc ch cn cn thanh ton, thng qua ngy 28 thng 11 nm 1979 (BISD 26S/205-209). Cc iu khon v cn cn thanh ton cho php s linh hot i vi vic hn ch nhp khu sn phm, nhng mt khi sn phm c nhp khu vo th sn phm s c hng s i x quc gia, tc l khng c s phn bit i x gia sn phm nhp khu v sn phm trong nc tng t. V thi gian n hn, Hip nh TRIM quy nh cc nc thnh vin WTO phi loi b cc bin php u t lin quan n thng mi thng bo ca nc mnh trc ngy 31 thng 12 nm 1996 i vi cc nc pht trin, trc ngy 31 thng 12 nm 1999 i vi cc nc ang pht trin, v trc ngy 31 thng 12 nm 2001 i vi cc nc km pht trin. i vi cc nc cha phi thnh vin v s gia nhp WTO nh Vit Nam, thi gian n hn c tha thun trn c s m phn. Ngoi ra, Hi ng thng mi hng ha c th xem xt vic gia hn thi gian n hn nu trn i vi cc nc ang pht trin, k c cc nc km pht trin, nu nhng nc ny gp kh khn trong vic thc hin Hip nh TRIM. Trong khi xem xt yu cu gia hn ny, Hi ng Thng mi hng ha s tnh n cc nhu cu pht trin, ti chnh v thng mi ca tng nc thnh vin. Thng 7 nm 2001, Hi ng thng mi hng ha ng gia hn thi gian n hn cho mt s nc ang pht trin. Tnh hnh cam kt v thc hin cc bin php u t lin quan n thng mi ca Vit Nam

Theo quy nh ti Chng pht trin quan h u t trong Hip nh thng mi gia Vit Nam v Hoa K (BTA), c hiu lc ngy 10 thng 12 nm 2001, Vit Nam cam kt loi b cc bin php u t lin quan n thng mi khng ph hp vi Hip nh TRIM ca WTO vi l trnh nh sau: Xa b yu cu cn i thng mi v yu cu qun l ngoi hi ngay sau ngy BTA c hiu lc. Xa b tt c cc bin php u t lin quan n thng mi khc trong vng 5 nm k t ngy BTA c hiu lc hoc vo ngy Vit Nam tha thun loi b khi gia nhp WTO, ty thuc thi im no xy ra sm hn. Trong khun kh m phn gia nhp WTO, Vit Nam tin hnh minh bch ho chnh sch v cc bin php u t lin quan n thng mi, ng thi hon thnh Thng bo v Chng trnh hnh ng thc hin Hip nh TRIM. Theo , Vit Nam cam kt s loi b hon ton cc bin php khng ph hp vi Hip nh TRIM ngay ti thi im Vit Nam gia nhp WTO. C th, Vit Nam cam kt s loi b cc bin php sau:

Yu cu v ni a ha i vi d n sn xut, lp rp t, xe my, v cc mt hng c kh, in, in t. Cp u i v thu nhp khu theo t l ni a ha i vi cc doanh nghip sn xut, lp rp hng c kh, in, in t v ph tng t. Yu cu v u t phi gn vi pht trin ngun nguyn liu trong nc i vi d n u t nc ngoi ch bin cc sn phm: sa, du thc vt, ma ng, g.