Nhuận Đạt - TMT

1

THÀNH KÍNH TRI ÂN CHA MẸ,

THẦY BẠN VÀ NHỮNG NHÂN DUYÊN MẦU NHIỆM ĐÃ NUÔI LỚN

CON ĐƯỜNG LÝ TƯỞNG TRONG CON.

2

Mục Lục

Có Một Con Đường ..................................................... 2

Sự Thật Công Bằng ..................................................... 6

Nghịch Lý Bồ Tát ........................................................ 10

Sức Mạnh Thói Quen ................................................ 13

Kiếp Người Và Thân Phận ....................................... 15

Tình Yêu ...................................................................... 18

Sự Thật Hạnh Phúc ................................................... 22

Chân Lý Tương Đối ................................................... 24

Tự Do ........................................................................... 26

Hòa Bình ...................................................................... 28

Giàu Có Đích Thực .................................................... 31

Ước Mơ ....................................................................... 33

Kiên Nhẫn Và Đam Mê .............................................. 35

Niềm Tin....................................................................... 37

Mình Thưởng Cho Mình ............................................ 39

Trên Đường Lý Tưởng .............................................. 42

3

Có Một Con Đường

Là một cậu bé nhiều bệnh tật, mất cha sớm và rời khỏi vòng tay yêu thương

của mẹ khi mới mười sáu tuổi, mình đã trải qua nhiều biến cố tinh thần và

những thiếu thốn tình cảm, đã kinh nghiệm nhiều biểu hiện bất nhân của thế

thái nhân tình. Từ nhân duyên đó, mình muốn đi tìm một con đường lý tưởng

- con đường của tình yêu thương nhân loại, hòa bình thế giới, hạnh phúc nội

tâm - để vượt thoát cá nhân dục vọng và trung hòa sức mạnh của bản năng.

Mười lăm năm trôi qua, đi từ quê hương nhỏ bé của mình lên thành phố; học

từ giảng đường Phật giáo tỉnh lẽ đến những đại học thủ đô; thảo luận và kết

bạn với nhiều anh em khác màu da và tín ngưỡng ở nhiều quốc gia đã đến,

mình luôn thao thức, suy tư và trăn trở cho sự xói mòn của đạo đức và tâm

linh nhân loại.

Mùa đông năm 2005, mình đến được đất thiêng Lumbini - nơi Đức Phật Thích

Ca giáng trần hơn 2600 năm trước, theo thầy Huyền Diệu học hỏi, làm công

quả cho Việt Nam Phật Quốc Tự và thực tập tỉnh tâm. Năm 2006, mình đến

chiêm bái và tỉnh tâm bên cội Bồ Đề nơi Phật Thích Ca giác ngộ ở Buddha

Gaya, đặc biệt những đêm trăng mùa Đông trầm tư về nhân sinh và thế giới,

mơ ước cho một con đường lý tưởng từ lâu trong mình nhẹ sáng.

Thật hạnh phúc! Từ đó, mình thật sự bước đi trên con đường mơ ước của

mình. Càng đi càng thấy hạnh phúc, đặc biệt là những lúc vận dụng hết khả

năng Bi-Trí- Dũng của mình để vượt qua sức mạnh ái dục cá nhân. Tất nhiên

không phải lúc nào mình cũng đi thẳng trên con đường lý tưởng đó. Đôi lúc,

4

mình cũng té ngã rất nặng, cũng phải đi chậm và nhẹ từng bước để tiến lên.

Tuy nhiên, mình luôn vui, bởi ánh sáng của quy luật công bằng; của chân lý

tương đối; của sự kiên nhẫn và niềm tin trong mình chưa bao giờ tắt, và mình

luôn tự thưởng cho mình trên những bước đường.

Mình nghĩ, ai trong chúng ta cũng từng mơ ước đi trên một con đường đẹp.

Biết đâu con đường mơ ước của bạn lại giống mình, có khi bạn lại thích đi

cùng mình nữa. Vì thế, mình sẽ không ngại chia sẻ về con đường lý tưởng

mình đi: Paramita

Đối với mình, con đường Paramita này là con đường đẹp, con đường của

vượt thoát cá nhân dục vọng và mặc cảm “hơn – kém – bằng” đã chi phối suy

tư nhân loại, ràng buộc nhân loại trong đau khổ. Một con đường dẫn đến sự

an tỉnh và niềm vui chân thực cho cá nhân và xã hội, ngay trong thế giới này.

Mình tin tưởng bạn cũng có thể đi, có khi bạn còn đi nhanh hơn vận tốc mình

đang có. Tuy nhiên, bạn đừng vội. Hãy hiểu và xác tín cho mình niềm tin về

quy luật công bằng; nghịch lý Bồ Tát; thân phận kiếp người; chân lý tương

đối; sự thật hạnh phúc…trước đã. Cũng giống như bạn leo núi hay đi trekking

vậy. Trước hết bạn cần có bản đồ, rèn luyện sức khỏe, lên kế hoặch, hiểu rõ

thời tiết vào thời điểm khởi hành… và nhớ cũng đừng ngại “đường đi khó vì

ngăn sông cách núi”, mình rất tin tưởng bạn. Mình tin nơi nào có ý chí nơi ấy

sẽ có con đường. Cái khó không phải “vì ngăn sông cách núi” mà cái khó

nằm ở “lòng người ngại núi e sông”. Hãy tự tin bước đi, bạn không hề đơn

độc trên con đường Paramita lý tưởng, bởi ít nhất trên ấy, bạn đã có mình.

5

Sự Thật

Công Bằng

Từ khi biết suy tư về nhân sinh và cuộc sống, mình đã được học và tin tưởng

tính công bằng của vạn hữu, những ngày ấy mình ngây thơ hiểu rằng công

bằng đơn giản như 1 + 1 = 2 và 2 - 1 = 1. Nhưng khi lớn lên, quán sát và tư

duy, mình thấy vấn đề không đơn giản. Mình bắt đầu tự hỏi: Công bằng nghĩa

là gì? Thước đo nào cho kết quả của nó? Tại sao nhiều người xung quanh

mình có vẻ rất hiền hòa nhưng kết quả cuộc sống của họ không đẹp như họ

mơ ước, không như những đúc kết tinh thần “có đức mặc sức mà ăn” từ

nghìn xưa của cha ông.

Ngược lại, những người ác tâm tại sao có vẻ giàu có và thành công ở nhiều

phương diện? Từ những quán sát ban đầu như thế đã làm cho mình hoài

nghi về tính chân lý của sự thật công bằng. Nhưng thời gian đi qua, mái tóc

và thịt da mình được phủ thêm màu năm tháng, tâm hồn mình được lớn thêm

bởi những tri thức nhân loại và tư duy, ánh sáng của sự thật công bằng hé

mở, bao câu hỏi ngày xưa tan chảy dần với những giờ tỉnh tâm thiền quán,

ánh sáng xa xa mỗi lúc một gần, soi rõ cho mình thấy dần chân lý công bằng

là có thật trong từng góc cạnh của cuộc sống thật, từ khía cạnh thiên nhiên

thuộc thế giới vật chất, cho đến sự phức tạp của những hành vi thuộc thế giới

tâm hồn. Mình bắt đầu khám phá 1 công thức cũ đã được cất kỷ từ lâu trong

kho tàng tâm thức của con người: Gieo Hạt + Điều Kiện Chăm Sóc + Thời

Gian = Kết Quả

6

Hạt A được gieo thì kết quả thu được cũng đồng loại là A. Có thể A kết quả

sẽ khác A hạt giống về kích thước và màu sắc tùy điều kiện chăm sóc, nhưng

không bao giờ khác loại A. Ví dụ: hạt đậu xanh trồng xuống không bao giờ

cho trái đậu ván, cho dù điều kiện chăm sóc có dẫn đến hạt đậu xanh kết quả

nhỏ hơn hạt đậu xanh đã gieo.

Một hạt được gieo nếu điều kiện chăm sóc tốt, kết quả bao giờ cũng là một

cây. Điều này có nghĩa kết quả thu được từ một hạt gieo có thể rất nhiều,

vượt ngoài sự ước tính và dự đón. Ví dụ: Một hạt xoài được gieo khi trở thành

cây xoài trưởng thành, kết quả thu được thường theo cấp số nhân, tức là luôn

nhiều hơn hạt giống gieo ban đầu.

Hạt giống là một điều kiện cần, nó muốn được kết quả thì phải có hai điều

kiện đủ khác: điều kiện chăm sóc và thời gian. Điều kiện chăm sóc là yếu tố

quyết định sự tồn tại của hạt giống được gieo và thời gian là tấm gương phản

chiếu sự lớn lên của hạt giống và ngược lại. Ví dụ: để trồng một cây sầu

riêng, trước hết phải có là cây sầu riêng con (hạt giống). Cây sầu riêng ấy

phải được trồng ở một vùng đất thích hợp, cần có thời gian để kiểm chứng sự

lớn lên của cây, sau cùng mới là kết quả, tức là những trái sầu riêng thực tế

sinh ra từ cây sầu riêng.

Một chú ý đặc biệt là: Mỗi một loại hạt giống có quá trình nẩy mầm và thời

gian kết quả khác nhau. Cây ớt thì một tháng có quả, nhưng cây sầu riêng thì

phải nhiều năm. Điều kiện chăm sóc là yếu tố làm kết quả tốt hoặc không tốt,

đồng thời có thể làm thời gian ra quả ngắn đi.

Những hành vi thuộc thế giới tâm hồn cũng theo qui luật vận hành của tự

nhiên. Hành vi được xem là hạt giống, cường độ quyết tâm và sự lập đi lập lại

của hành động là điều kiện chăm sóc. Kết quả của một hành vi có thể được

7

biểu hiện bằng một công thức : Hành Vi + Cường Độ Quyết Tâm Và Sự Lập

Đi Lập Lại + Thời Gian = Kết Quả. Cái khó là xác định cường độ quyết tâm

của một hành vi, bởi nó thuộc về kinh nghiệm cá nhân. Từ cái khó này dẫn

người quan sát đến hoài nghi về tính chân lý của sự công bằng - nhân quả.

Người quan sát thấy bất bình với hành động xấu xa của những kẻ bất lương

giàu có và ngạo mạn; thương tâm cho những người hướng thiện nhưng đau

khổ khốn cùng.

Mình cũng từng như nhiều người quan sát, cũng từng hoài nghi, nhưng trong

sự bình tỉnh sâu xa của tâm hồn thông qua thiền quán, mọi hoài nghi trong

mình dần tan biến. Mình thấy 5-3=2 và 1+1cũng =2. Số 2 của 5-3=2 là số 2

của sự giảm dầu tích lũy; còn số 2 của 1+1=2 là số 2 của sự tăng dần thặng

dư. Những kẻ bất lương nếu cứ tiếp tục bất lương và không biết dừng lại và

thay đổi thì kết quả âm là chắc chắn: 5+-6=-1. Ngược lại, người được xem là

bất lương nhưng đã thay đổi và hướng thiện thì kết quả âm giảm dương tăng

cũng là hiển nhiên: -6+5=-1.

Cuộc sống xung quanh ta không thiếu những minh chứng chúng ta có thể

quan sát tính chân lý của nó, nếu cần chúng ta cũng có thể tự thân thể

nghiệm chân lý công bằng này. Hãy thử làm nhiều điều lành bạn sẽ thấy tâm

hồn bạn luôn an vui và thể xác bạn khỏe mạnh thế nào và ngược lại.

Mọi lý luận mang tính lý thuyết, cho dù là được công nhận hợp lý và khả thi

nhưng khi ứng dụng thực tế không mang lại kết quả thiết thực cho hạnh phúc

cá nhân và nhân loại thì những lý thuyết ấy cần nên vứt bỏ, hoặc ít nhất cần

nghiên cứu thêm. Đối với cá nhân mình, qui luật công bằng là một chân lý

khách quan, mình hoàn toàn thấy rõ quả báo của những hành vi thuộc thế

giới tâm hồn cũng như mọi hiện hữu thuộc thiên nhiên.

8

Cuộc đời mình có thể được xem như là cuộc đời “âm” so với nhiều người.

Nhưng sự hướng thiện và lòng chân thành, cũng như nguyện ước góp phần

bé nhỏ tư duy của mình cho hòa bình thế giới và tình yêu thương con người

cùng làm chút ít việc thiện, đã làm chuyển hướng cuộc đời mình và đưa đến

cho mình một kết quả tốt đẹp hơn những gì mình đã từng mơ ước đến. Cuộc

đời mình thay đổi từ một cậu bé quê ít học, xấu xí và bị xem thường trở thành

một con người có cơ duyên học hành chút ít ở những nơi ước mơ: thành phố

HCM, Bắc kinh, India, Pháp..., được nhiều người quý mến gọi là “Thầy” và

hướng về học hỏi.

Rõ ràng có sự công bằng, có nhân có quả, mình hoàn toàn thấy rõ chân lý

của sự thật công bằng. Cầu nguyện mọi người cũng nhìn thấy để sống đẹp và

sống hạnh phúc. Đừng gieo những hạt giống xấu của chiến tranh và khổ đau

cho nhân loại. Hãy gieo những hạt giống tốt cho hòa bình thế giới và tình yêu

thương con người, như biểu hiện của lòng tri ân hạnh phúc và những trải

nghiệm cuộc sống mình có.

9

Nghịch Lý Bồ Tát

Khi thấy rõ sự thật công bằng và bắt đầu bước chân trên con đường thiện,

mình cũng bắt đầu thấy một sức mạnh có vẻ nghịch lý nhưng có thật đẩy theo

hướng ngược lại, làm mòn quyết tâm, làm nản ý chí vươn tới sự thành công

hạnh phúc và giá trị cao thượng của cuộc sống, mình gọi những nghịch lý này

là “nghịch lý Bồ Tát’’. Bồ Tát tiếng Sanskrit là Bodhisattva, có nghĩa là người

có ước nguyện lớn giúp đỡ người khác. Nghịch lý Bồ Tát , mình nghĩ là

những nghịch lý cuộc sống giúp người sống và cống hiến cho hòa bình hạnh

phúc của nhân loại và tình yêu thương con người biết được sức mình, mạnh

mẽ hơn cho sự sống cao thượng và nổi bật lên giữa vô số con người trên

đường đang đi.

1. Người đời thường vô lý không biết điều và vị kỷ.

2. Khi bạn làm điều tốt có thể nhiều người cho rằng bạn làm vì tư lợi và

danh tiếng.

3. Nếu thành công, bạn có thể gặp những kẻ giả dối và kẻ thù thật sự.

4. Việc tốt bạn làm hôm nay có thể bị lãng quên ngày mai.

5. Thẳng thắn và trung thực thường làm bạn tổn thương.

6. Người có ý tưởng lớn lao có thể bị đánh gục bởi suy tính thấp hèn.

7. Người ta thường tỏ ra thông cảm với người yếu thế, nhưng lại đi theo

kẻ mạnh.

8. Những thành quả mà bạn mất nhiều năm xây dựng có thể bị phá hủy

trong phút chốc.

9. Bạn có thể bị phản bội khi giúp đỡ người khác.

10

10. Bạn trao tặng cuộc sống tất cả những gì tốt đẹp nhất nhưng có thể

nhận lại một cái tát phũ phàng.

Mười nghịch lý trên là một đội quân ma, chúng tập hợp để đánh bại sự kiên

cường sự quyết tâm, ý tưởng lớn lao, lòng trung thực của một con người

muốn hướng tới giá trị cao thượng của đời sống. Một khi chúng ta quyết tâm

đi trên con đường thiện, quyết sống đời sống cao thượng, quyết góp phần

cho hòa bình thế giới và tình yêu thương con người, chúng ta phải sẵn sàng

cho một cuộc chiến với những nghịch lý đó. Cuộc chiến ở đây chúng ta đừng

hiểu là có kẻ thắng người thua, kẻ còn người mất. Chúng ta là người từ bỏ

thắng bại, có nghĩa là trong chúng ta không có khái niệm thắng thua. Những

nghịch lý cuộc sống là những nghịch lý Bồ Tát, những nghịch lý giúp cho

kháng thể của ta mạnh hơn để tiếp tục hành trình lý tưởng. Vũ khí chúng ta

sử dụng là tình yêu thương, nghệ thuật tiếp xúc và lòng dũng cảm, cùng với

niềm tin chân lý công bằng.

Có thể thành quả nhiều năm xây dựng của chúng ta bị hủy trong phút chốc

bởi những kẻ vô lý, không biết điều và vị kỷ. Hãy thương họ, khéo tiếp xúc và

dũng cảm tiếp tục xây.

Có thể ý tưởng lớn lao của chúng ta bị đánh gục bởi suy tính của những kẻ

thấp hèn. Hãy thương họ, khéo tiếp xúc và dũng cảm tiếp tục lại ý tưởng lớn

lao.

Chúng ta hết lòng làm điều tốt, nhưng có thể bị cho là làm vì danh vọng và tư

lợi. Hãy thương họ, khéo tiếp xúc và dũng cảm tiếp tục việc làm ý nghĩa đã

ước mơ.

Qui luật công bằng là công lý, chúng ta đừng lo mây đen che mãi mặt trời.

Mây đen có thể che tối mặt trời, nhưng không bao giờ là mãi mãi. Mặt trời rồi

11

sẽ tỏa sáng. Sự thật công bằng, sự thật việc làm của chúng ta rồi sẽ sáng

như mặt trời thoát khỏi mây đen. Chúng ta không cần chiến thắng; Chúng ta

cũng không là người chiến bại. Chiến thắng và chiến bại là nhân dẫn đến

chiến tranh và hận thù. Chúng ta sống và làm việc là để hướng tới một giá trị

cao thượng của hạnh phúc thật, phần thưởng ở trên con đường chúng ta đi

mà không phải ở cuối đường chúng ta đến. Sự chiến thắng trong cuộc đối

đầu với những nghịch lý Bồ Tát là chiến thắng chính mình.

Chúng ta biết những gương sáng của Đức Phật Sakya Muni, Chúa Jesu;

chúng ta thấy những gương sáng của Mahatma Gandhi, Martin Luther King

cũng như nhiều gương sang khác của nhân loại. Những nghịch lý cuộc sống

chỉ là những điều kiện làm mạnh ý chí và ước mơ vĩ đại trong họ. Họ có thể

từ giã nhân loại trước khi họ hoàn tất công trình mơ ước, chúng ta cũng có

thể như thế.

Hãy yên tâm, công trình mơ ước đẹp sẽ được tiếp tục bởi những con người

có mơ ước đẹp ở tương lai. Cũng như chúng ta đang tiếp tục đi trên những

con đường của những tâm hồn cao thượng trước mình.

12

Sức Mạnh

Thói QuenTrên con đường lý tưởng của chúng ta có nhiều sức mạnh đi ngược bước

chân hướng về giá trị cao đẹp, trong ấy sức mạnh thói quen tiêu cực là một.

Điều này thật giản dị, nhưng là một chân lý.

Chúng ta thử tưởng tượng rằng nếu mỗi ngày chúng ta sử dụng rượu, hút

thuốc lá hay ma túy, trong khoảng thời gian nhất định, khi chúng có đủ sức

mạnh, có bao nhiêu người trong chúng ta đủ sức mạnh ý chí để dứt khoát nói

lời tạm biệt vô điều kiện với những thói quen tiêu cực đó của mình đã lập lại

hằng ngày?

Sức mạnh thói quen là một chân lý giản dị. Trên con đường lý tưởng, nếu

chúng ta biết tập hợp những thói quen tích cực, nó cũng là những người bạn

trung thành, đồng hành trên đường hạnh phúc cao thượng của chúng ta. Cái

khó là làm sao xác định được thói quen nào tiêu cực, thói quen nào tích cực;

thước đo nào minh định một thói quen tích cực để nuôi dưỡng và phương tiện

nào nhận biết một thói quen tiêu cực đang hình thành sức mạnh để chúng ta

kịp lúc chia tay.

Con người sinh ra trên cuộc đời này điều có ước muốn sống hạnh phúc, hay

nói cách khác ước muốn về sự bảo đảm thức ăn; bảo đảm an ninh; bảo đảm

danh dự; bảo đảm sinh tồn. Thế nhưng vì sinh sống trong những môi trường

văn hóa khác nhau, học tập những hệ tư tưởng khác nhau, làm việc dưới

những áp lực xã hội khác nhau, dẫn đến những nhìn nhận khác nhau về thế

giới quan, nhân sinh quan, giá trị sống và phương tiện sống.

13

Từ khác biệt về nhận thức dẫn đến khác biệt trong hành động, vô tình hoặc

cố tình, tạo nên những sức mạnh thói quen chi phối và hình thành số phận

của chính mình. Con người bây giờ trở thành kẻ thừa kế gia tài hành động

của chính mình; kẻ hạnh phúc tích cực hay kẻ khổ đau bị nô lệ bởi những

người bạn hành động có sức mạnh tiêu cực mình đã lỡ kết thân. Tuy nhiên,

có thể muộn nhưng không bao giờ trễ, bởi ước muốn sống hạnh phúc thật

luôn luôn không mất trong mỗi con người. Người ta có thể bắt đầu một ngày

mới sau một chuỗi ngày mệt, đói và khổ đau, một khi người ta nắm được

thước đo cho những hành động tích cực và tiêu cực; biết được qui luật vận

hành tạo nên sức mạnh của nó và phương pháp chuyển hóa sức mạnh của

thói quen tiêu cực.

Một hành động tiêu cực là một hành động khi được thực hiện trong khoảng

thời gian nhất định, nó dẫn đến sự bất an cho thể xác và xuất hiện một tâm lý

lệ thuộc, hối hận, căng thẳng, ám ảnh cho cá nhân, gia đình và xã hội. Một

hành động tích cực là hành động thực hiện trong khoảng thời gian nhất định,

nó cho kết quả vui sướng, an tĩnh, hân hoan, tự do cho tâm hồn và khỏe

mạnh năng động cho thể xác. Qui luật tạo nên sức mạnh của những hành

động là sự lập đi lập lại hành động ấy với cường độ gia tăng. Phương pháp

nhận ra và chuyển hóa sức mạnh thói quen là tĩnh giác và an trú trong giây

phút hiện tại.

Con đường lý tưởng hướng về sự cao đẹp của đời sống chân hạnh phúc là

một con đường đẹp, con đường đã làm nên những con người bất tử như Đức

Phật Sakya Muni, Chúa Jesu, Mahatma Gandhi, Martin Luther King… và cũng

sẽ là con đường làm nên những gương sáng thành công và hạnh phúc cho

những ai có ước mơ và lòng quyết tâm cho đời sống hạnh phúc cá nhân, hòa

bình thế giới và tình yêu thương con người. Sức mạnh của thói quen là một

phương tiện mà người đi trên đường lý tưởng phải hiểu và vận dụng sáng

14

tạo. Chướng ngại trên con đường lý tưởng thật ra chỉ là những hóa thân từ

nhận thức, thái độ và hành động được biểu hiện thành sức mạnh đi ngược

của chúng ta.

Kiếp Người Và Thân Phận

Mình sinh ra từ một vùng biển nghèo của quê hương Việt Nam, có 2 người

cha: một người sinh ra nhưng cho đến bây giờ trong ký ức vẫn là một người

xa lạ. Người cha khác là người dưỡng nuôi, nuôi từ khi chưa sinh ra, mình

mang họ người cha nuôi ấy. Ký ức và tình cảm của mình tràn ngập người cha

nuôi nhân ái này.

Mẹ mình là người đàn bà không biết chữ, nhưng thích yêu những người có

học và thông minh. Cha nuôi chia tay mình từ khi mình tròn sáu tuổi, Mẹ cũng

theo ông khi mình gần tuổi thành niên.

Sinh ra và lớn lên như thế giúp cho mình sớm ý thức về kiếp người và thân

phận. Mình thường tự hỏi mỗi đứa trẻ tại sao không giống nhau? Tại sao phải

lớn lên để rồi một ngày phải chết? Có thể không chết được không? Tại sao

mình có lúc vui có lúc buồn? Có cách nào để ngày buồn dần ít đi không?

Càng hỏi, mình càng tuyệt vọng, càng thấy kiếp người thật đau khổ. Mình

mặc cảm kiếp người của mình sao không đẹp như kiếp người của các bạn.

Bạn mình lại mặc cảm kiếp người của bạn không như kiếp người của người

khác. Lại thêm ám ảnh của một cái chết tương lai gần làm mình thường ít nói

và trầm tư.

15

Thế rồi một ngày, có một hạt nắng đẹp đi qua đời mình, mình thấy biết

thương một người con gái. Tình thương rất lạ, hay hay, nó như một viên

thuốc giúp mình mộng mơ trong thế giới ảo của thiên đường. Bao nhiêu phép

lạ bắt đầu xuất hiện trong đời mình, làm mình thấy bao nhiêu là hoa đẹp và cỏ

xanh của đời sống. Kiếp người bây giờ có vẻ thú vị.

Người con gái đó đã mang đến cho mình một thế giới quan đẹp. Bạn ấy đã

bắt cho mình một chiếc cầu tiếp xúc với những người sống đạo đức, những

tư tưởng nhân ái và cao thượng. Mình bắt đầu thích đọc sách, thích nghe

chuyện danh nhân, thích những bài giảng đạo lý. Mình còn thích học tĩnh tâm,

tập thiền quán.

Thật cảm ơn. Tĩnh tâm và thiền quán đã cho mình mở được cánh cửa của sự

thật kiếp người và thân phận kiếp người.

Mình thấy, con người hiện hữu giữa cuộc đời có hai phần: tâm hồn và thể

xác, nó tồn tại và hoại diệt theo qui luật vô thường. Giữa tâm hồn và thể xác

có một mối quan hệ biện chứng. Khi tâm hồn con người vui thể hiện thành nụ

cười; khi nụ cười được thay bằng gương mặt nhăn nhó cũng là lúc tâm hồn

đang khổ đau.

Thể xác của con người được cấu tạo từ những yếu tố vật chất: nhiệt độ,

nước, gió và đất. Tâm hồn con người được nuôi dưỡng bởi: cảm thọ, tri giác,

động cơ ý chí và sự nhận thức phân biệt.

Bản chất của con người là vô ngã, không có một nguyên tắc tối cao hay một

thần linh quyền năng nào độc lập chi phối con người. Mọi sự tìm hiểu khách

quan về điểm khởi đầu cho sự sống con người điều dừng lại ở bắt đầu hình

thành sự sống trong bào thai mẹ. Mọi tranh cãi về sự tồn tại và không tồn tại

sau khi xác thân con người tan rã cũng chỉ là những dẫn chứng và lý lẽ thuộc

cá nhân chủ quan.

16

Vấn đề quan trọng của kiếp người không phải là vấn đề nó từ đâu đến và nó

đi về đâu, mà là vấn đề của nó là vấn đề thân phận và làm sao hạnh phúc với

thân phận. Con người từ đâu đến hay đi về đâu thì cái thân phận già, bệnh

chết là một sự thật. Cái ước muốn sống với người mình yêu nhưng khó được;

cái đau khổ muốn xa người mình ghét lại không thành là một sự thật.

Câu hỏi hay cho một đời người không phải là vấn đề tồn tại hay không tồn tại

sau khi chết; vấn đề bắt đầu và kết thúc của một xác thân. Câu hỏi hay phải là

làm sao để hiểu qui luật vận hành của xác thân và những hiểu biết có tình

cảm và ý chí của tâm thức để sống một đời sống thật sự hạnh phúc và cao

thượng, một đời sống tự do khỏi những chi phối của tham ái, sân hận và si

mê.

Người bạn gần và dễ ghét nhất của con người là bản năng dục vọng. Con

người vì đi tìm sự thỏa mãn bản năng đã bị tù tội trong tiền bạc, danh dự, ăn

uống, ngủ nghỉ và ái tình. Người bạn xa hơn và dễ ghét hơn là sự ngu dốt

không nhìn thấy sự thật, sự thật của mọi hiện hữu.

Tại sao con người lại mất tự do và tù đầy trong bản năng dục vọng? Những

bậc thầy vĩ đại của nhân loại như Đức Phật Sakya Muni cho rằng do vô minh,

ngu dốt không nhìn thấy sự thật như thật của mọi hiện hữu.

Mình thấy thêm một nhân tố làm tươi mát cho thân phận con người là tình

yêu. Tình yêu cho xác thân con người cũng như nước cho cây cỏ. Cái thân

phận con người luôn luôn có hạn; tình yêu thì vô cùng. Tình yêu làm mềm mại

một xác thân, làm con người sống và cống hiến trong hạnh phúc.

17

Tình YêuTừ tình yêu với một người con gái, Mình đến được với tình yêu của những

bậc thầy và trải nghiệm được cuộc sống hạnh phúc và giá trị cao thượng của

sự sống. Tình yêu làm tươi mát xác thân khô héo của mình; làm nở hoa nhân

ái trong tâm hồn mặc cảm của mình, giúp mình bắt đầu bước chân trên con

đường lý tưởng.

Có người nói với mình thương nhau không phải nhìn nhau mà nhìn về một

hướng; người khác lại nói: thương nhau là phải nhìn nhau và cùng nhìn về

một hướng; người khác nữa lại nói tình yêu là vô cùng, tình yêu sẽ cứu chuộc

thân phận…Nói chung, tình yêu đối với con người là nhựa sống, nhưng nó

phải được hướng dẫn bởi trí tuệ giải thoát khỏi dục vọng tiền bạc, danh dự,

ăn uống, ngủ nghỉ và dục tình.

Một khi tình yêu không có được sự soi sáng hướng dẫn của trí tuệ, tình yêu

đó có thể được ngụy trang cho một mục đích thấp hèn hay lòng vị kỷ cá nhân,

để rồi dẫn đến kết quả khổ đau vô tình hay cố ý cho cả hai người cho và

người nhận.

Thực tế đã minh chứng: rất nhiều tình yêu trai gái lãng mạn đổ vỡ chỉ trong

một vài tuần sống và hiểu sự thật về nhau; rất nhiều tấm lòng tốt vì tình yêu

nhân loại đã bị lợi dụng khôn khéo của những con người nhân danh từ thiện,

tôn giáo và tâm linh hay hòa bình nhân loại. Tình yêu cho dù được giới hạn

trong phạm vi tình cảm nam nữ, hay mở rộng biên giới đến lòng vị tha và tình

18

yêu quê hương nhân loại, điều phải thể hiện qua ánh sáng của trí tuệ. Hay nói

cách khác phải có hiểu biết đúng đắn về chính người thương và đối tượng

được thương. Có hiểu thì mới có tình yêu thương chân thật - Một thứ tình yêu

không có oán trách và khổ đau theo sau. Ngược lại không có hiểu mà chỉ biết

thương yêu, tình yêu có thể trở thành thù hận hay một viên thuốc độc cho một

trong hai.

Khi chúng ta yêu thương một con người nào đó, đơn giản chỉ là yêu thương vì

thấu hiểu tình cảnh cần yêu thương của người đó, cũng như khả năng cho

phép của cá nhân, thì tình yêu của chúng ta sẽ mang lại ấm áp, hạnh phúc

cho cả ta và người nhận. Ngược lại, tình yêu thương của chúng ta có thể nuôi

dưỡng một mầm xấu cho tương lai chung của thế giới, trong ấy ta là một

trong những người sẽ nhận lãnh kết quả của hành động yêu thương không

được soi sáng của trí tuệ đó.

Năm 2005, mình rời quê hương việt nam đến sống tại Buddha Gaya của

India. Mình có biết một người bạn rất nhân ái. Mỗi ngày trên đường đi tĩnh

tâm từ việt Nam Phật Quốc Tự đến Mahabodhi Maha Vihara có rất nhiều

người già, người tàn tật và các em ăn xin. Ngày ngày đi qua con đường nhiều

hình ảnh cần yêu thương như thế, bạn mình rất xúc động và tâm anh xuất

hiện một tình yêu thương họ có cường độ rất cao. Thế là anh quyết định thể

hiện tình thương của anh bằng cách cho tiền người già, tàn tật và trẻ em ăn

xin trên đường anh gặp.

Những ngày đầu làm việc này anh vô cùng vui sướng. Mỗi ngày anh kể tôi

nghe say sưa về hạnh phúc bố thí của mình. Nhưng rồi một hôm mặt anh đỏ

lên như một hòn lửa, anh bực bội nói với tôi về đám ăn xin không một lời cảm

ơn, cứ bám mãi theo anh làm anh phải sân si để giải tán họ. Nghe anh kể,

mình không có gì ngạc nhiên, bởi lẽ mình đã thấy được kết quả việc làm của

anh nhiều ngày trước đó.

19

Xã hội India là một xã hội phân chia giai cấp từ hàng nghìn năm nay, cảm ơn

là một lời nói hiếm hoi được nghe ở xứ này, đặc biệt trong những giai cấp

thấp của xã hội. Người ăn xin ở Buddha Gaya là những người nghèo, nhưng

nhìn trên gương mặt họ không hề thấy biểu hiện của khổ đau, nhất là những

em bé còn tuổi vô tư của tiểu học và những cô bé long nhong chuẩn bị lấy

chồng.

Mình khuyên anh không nên để tắt ngọn lửa nhiệt tình yêu thương người bất

hạnh. Nhưng anh nên tĩnh tâm để giữ năng lượng yêu thương đủ mạnh cho

những con người cần được yêu thương thật sự phía trước. Anh nên yêu

thương những người khi anh thấy rõ rằng tình yêu thương của anh sẽ mang

lại hạnh phúc nho nhỏ thật sự về lâu dài cho người kia. Đặc biệt chú ý mầm

xanh của nhân loại : các em nhỏ. Tình thương là dưỡng chất vô cùng quan

trong cho các em trưởng thành và có ích cho thế giới. Nhưng sáng suốt đừng

cho các em phương tiện có thể làm hỏng cuộc đời các em như tiền bạc. Phải

cho các em giáo dục để các em ý thức sự vươn lên và tự tin đứng trên đôi

chân của chính mình để sống; phải cho các em thể dục và y tế để các em là

mầm xanh khỏe mạnh cho loài người.

Mọi thứ yêu thương không sáng suốt có thể biến các em thành những kẻ ăn

xin và bệnh hoạn tinh thần suốt đời. Tất nhiên, lúc đó kết quả tình yêu thương

của mình là gánh nặng cho xã hội và chính gia đình các em. Và, biết đâu có

một người trong số các em lại oán trách cho hành động không sáng suốt của

chúng ta.

Tình yêu, nó là nước cho cây xanh, nhưng nếu quá nhiều nước cây xanh có

thể chết hoặc bệnh. Tình yêu không được hướng dẫn bởi trí tuệ cũng giống

như cho nước quá nhiều cho cây xanh, kết quả hạnh phúc của tình yêu

thương sẽ là một viễn cảnh xa vời. Không có hiểu tình yêu thương sẽ lạc lối.

20

Người đi trên đường lý tưởng Paramita là người thẳng tiến trên đường tình

yêu, nhưng không hề lạc lối. Bởi tình yêu của họ được hướng dẫn bằng trí

tuệ và lòng dũng cảm trong một tâm hồn an tĩnh, hạnh phúc và ít vô minh.

21

Sự Thật Hạnh Phúc

Hạnh phúc là thứ nhân loại đã đi tìm từ thời nguyên thủy. Hạnh phúc là gi?

làm sao để có hạnh phúc? là hai câu hỏi tốn nhiều giấy mực và công sức nhất

của nhân loại. Từ một hiền triết đến một tu sĩ, từ một quân vương đến một

thường dân điều đi tìm hạnh phúc. Hay nói cách khác đi tìm sự thỏa mãn tâm

trí cho một ước muốn công bằng, chân lý, của cải vật chất, quyền lực, danh

dự… Khi một con người thỏa mãn những nhu cầu của mình về tâm lý và sinh

lý được gọi là hạnh phúc. Hạnh phúc là sự thỏa mãn chừng mực nào đó có

tính chủ quan của cá nhân. Khi cá nhân không có thỏa mãn thì cá nhân không

có hạnh phúc. Mức độ hạnh phúc tỉ lệ thuận với mức độ thỏa mãn.

Cứ như thế, con người nghĩ có thỏa mãn là sẽ có hạnh phúc, con người đi

tìm thỏa mãn hết góc này đến góc khác, cho đến một ngày ngất xỉu, người ta

mới nhận ra một sự thật rằng cơn khác của sự thỏa mãn là vô tận. Nó như

những con sóng của đại dương. Con sóng này vào bờ, con khác lại tiếp tục.

Không bao giờ biển mất đi những con sóng, cũng như cơn khát thỏa mãn

không bao giờ dừng lại. Con người tìm sự hạnh phúc bằng sự thỏa mãn

nhưng không bao giờ có được sự thỏa mãn trọn vẹn, nên càng đi tìm vị ngọt

của thỏa mãn, con người càng nếm vị đắng của khổ đau.

Quán sát và suy tư về cái gọi là hạnh phúc và những cá nhân đi tìm hạnh

phúc, mình bắt đầu khám phá ra rằng hạnh phúc có hai loại. Một loại là hạnh

phúc ngắn ngủi, có kèm theo khổ đau, nó như là một giấc mơ đẹp, nhưng khi

thức giấc mọi thứ điều tan biến, mình gọi là hạnh phúc mộng. Ví dụ: người

hút ma túy hay sử dụng chất say rất hạnh phúc trong giai đoạn dùng thuốc.

22

Nhưng sau một thời gian không dùng thuốc, anh ta đau khổ và nô lệ cho ma

lực của ma túy và chất say. Hạnh phúc mộng là thứ hạnh phúc của phụ thuộc

và nô lệ. Một loại hạnh phúc khác là hạnh phúc của những việc thiện, của sự

an tĩnh nội tâm, xuất phát từ tình thương, lòng độ lượng và trí tuệ thấu hiểu

thế giới duyên khởi vô ngã, qui luật biến đổi của sự sống. Loại thứ hai mình

gọi là hạnh phúc thực, tức là hạnh phúc thuần khiết, sau đó không kèm đau

khổ, chỉ có một nguồn an lạc xuyên suốt quá khứ, hiện tại và tương lai.

Hạnh phúc không khó tìm, tùy chúng ta, tùy vào trí tuệ tiếp xúc tích cực của

chúng ta. Nếu chúng ta biết cách tiếp xúc với sự sống thì hạnh phúc ở trong

tầm tay, hạnh phúc sẽ gõ cửa nhà ta.

Khổ đau hay hạnh phúc không phải là quà tặng của ai cả. Nó là nợ hay là

thặng dư của hành động do chính chúng ta thực thi trong cuộc sống quá khứ,

hiện tại, tương lai. Con người cao thượng hay không cao thượng cũng từ

hành động của họ thể hiện trong cuộc sống.

Một tâm hồn an tĩnh, một trí tuệ sáng suốt, một tấm lòng nhân ái lớn, một trái

tim dũng cảm cho công lý và quyền sống nhân loại luôn là một đức tính của

những con người sống hạnh phúc. Người đi trên đường lý tưởng là người

nuôi trong mình những đức tính của con người sống hạnh phúc. Hạnh phúc

không phải là điểm đến của một con đường đối với họ mà hạnh phúc là niềm

vui hiện tại trên con đường đang đi.

23

Chân Lý

Tương ĐốiHơn 2600 năm trước, một vĩ nhân giác ngộ của nhân loại Sakya Muni Buddha

nói: “cái này có thì cái kia có, cái này không thì cái kia không, cái này này

sanh thì cái kia sanh, cái này diệt thì cái kia diệt”. Ngài giải thích rằng thế giới

là một mối liên hệ bất khả phân ly, con người và những hiện hữu xung quanh

con người cùng có mặt và cùng biến mất. Nói cách khác thế giới hiện hữu

trong sự tương đối. Cái đẹp nhờ cái xấu mà người ta tôn quý và ngưỡng mộ;

hiền triết nhờ kẻ vô lương mà người ta kính trọng và học theo. Không một cái

gì trong thế giới này tồn tại độc lập và bất biến, nó chỉ có chuyển hóa từ dạng

này sang dạng khác thôi.

Năm 1905, một bộ óc được xem là vĩ đại nhất của thế kỷ XX là Albert Einstein

phát biểu E=MC2, một “thuyết tương đối” làm chấn động giới khoa học và

nhân loại. Có nhiều người nói thuyết tương đối của ông khó hiểu, ông liền trả

lời “có gì là khó hiểu, chẳng hạn khi người ta ngồi một giờ bên người yêu thì

thấy một giờ ngắn, còn ngồi trên lò lửa hồng thì một phút lại lâu bằng 1 giờ”1.

Năm 1999, khi được học hiểu và thiền quán về sự tương đối mình như một kẻ

lưu vong tìm được đường về. Chân lý tương đối soi sáng cho mình hiểu sự

bình thường phải có của thế giới thắng thua, phải trái, vinh nhục, sang hèn.

Tâm mình không còn nông nổi với những đòi hỏi người xung quanh nhìn theo

hướng mình nhìn. Tâm mình cũng tan biến những ước mơ như kiểu một ngày

đại dương không còn sóng. Mình bắt đầu khám phá mọi hiện hữu trên đời

này điều có lý do tồn tại của nó. Ai ai cũng ước mơ mình thành công hạnh

phúc, có điều con đường và phương pháp đi đến hạnh phúc của phần lớn họ

1 Bách khoa toàn thư mở Wikipedia24

không đúng, nên càng đi họ càng lạc lối trong thế giới vô minh, dẫn họ đến

những khổ đau tuyệt vọng và đánh mất niềm tin vào thế giới và nhân loại.

Vấn đề của kiếp người không phải là vấn đề được mất hơn thua; không phải

là vấn đề đúng sai hay vinh nhục. Trong thế giới tương đối thì làm sao có tiêu

chuẩn duy nhất cho chân lý? Làm sao chúng ta dùng chuẩn mực thế gian

công ước để đo được sự khác nhau của một giờ ngồi bên người yêu và một

phút ngồi trên lò lửa hồng trong phát biểu của nhà bác học Albert Einstein?

Hiểu về chân lý tương đối cho mình nhận thức rõ vấn đề của nhân loại trong

thế giới con người là vấn đề khổ đau và hạnh phúc. Ai cũng muốn tránh đau

khổ, ai cũng muốn tìm hạnh phúc. Từ một hiền triết cho đến một người ngu;

từ một nhà tu cho đến một người vô đạo đức…tất cả điều hướng về hướng

được cho là hạnh phúc theo nhận thức riêng của cá nhân.

Làm sao để sống hạnh phúc là ưu tiên hàng đầu của loài người. Đúng sai;

được mất; hơn thua; vinh nhục chỉ là những giá trị tương đối. Nó chỉ làm nên

những giấc mơ hạnh phúc và tồn tại ngắn ngủi, nhưng con người phải trả giá

đắt cho những cuộc tìm kiếm nó.

Tại sao ta phải giành phần đúng về nhau để vợ chồng chia tay, con cái đau

khổ? Tại sao ta phải giành phần hơn về nhau để thế giới quanh ta sinh thù

hận và chiến tranh? Nếu nhận sai mà gia đình hạnh phúc trọn vẹn; nếu nhận

thua mà thế giới hòa bình, tại sao ta lại nói No?

Hiểu được chân lý tương đối, người đi trên con đường lý tưởng sẽ không còn

mất thời gian và lạc hướng, sẽ sáng suốt và kiên định mục tiêu trên mỗi bước

chân đi.

25

Tự DoTự do là khát vọng muôn đời của nhận loại, nhất là tự do tư duy và tín

ngưỡng.

Từ những ngày đầu của bình minh văn minh nhân loại, con người đã ý thức

đến sự tự do, sự giải phóng những nô lệ bên trong cá nhân và bên ngoài cuộc

sống. Gần 3000 năm qua, kể từ ngày văn minh Hy lạp rực sáng với Platon,

Aristoteles; văn minh sông Hằng bao trùm lục địa India của tri thức Vệ Đà;

văn minh Hoàng Hà khai minh cho Đông Á gắn liền với Lão tử và Khổng tử

cho đến nay, con người không ngừng tìm kiếm tự do. Nhiều định nghĩa về tự

do xuất hiện. Người cần tự do khỏi đói; người cần tự do khỏi tù tội; người cần

tự do khỏi nô lệ; người cần tự do được suy nghĩ; người cần tự do về tín

ngưỡng… tạo thành những làn sóng thúc đẩy con người đi đến những định

chế xã hội khác nhau, mà biểu hiện cụ thể có thể thấy mỗi ngày trên phương

tiện truyền thông hay những cuộc nghị luận bỏ túi: tự do báo chí, tự do tín

ngưỡng, tự do dân chủ … Tự do trở thành một nhu cầu thiết yếu của đời

sống cá nhân trong một xã hội. Nhưng như thế nào là sự tự do? Làm sao để

thực sự có tự do? Phần đông con người lại tỏ ra lúng túng. Có người cho

rằng tự do là thỏa mãn thực hiện những gì mình mơ ước và yêu thích. Người

khác lại cho rằng tự do phải được giới hạn trong những qui định chung hướng

đến giá trị đạo đức cao thượng, ổn định xã hội, phát triển văn minh.

Từ những quan niệm tự do khác nhau, con người đi đến những nhận thức về

phương pháp để có tự do khác nhau. Thế giới bắt đầu có chiến tranh, hận thù

trong nhân loại bắt đầu có mặt. Thế là từ ước muốn tự do, nhưng không nhìn

26

thấy được bản chất thật của tự do, con người vô tình tạo ra một cộng đồng

không tự do, một thế giới không tự do.

Tất nhiên, sự khác biệt trong quan niệm sống là điều không thể không có

trong xã hội, bởi lẽ tư duy con người không bao giờ là một. Con người

thường đến với nhau khi có cùng cảnh ngộ, hay cùng hướng có lợi cho nhau.

Cái mới phá vỡ cái cũ, phủ định cái cũ cũng là lẽ thường của sự sống. Tuy

nhiên, trong sự an tĩnh của tâm hồn, để tìm về một sự tự do đích thực – sự tự

do không có chiến tranh và thù hận, sự tự do đưa đến hạnh phúc lâu dài, sự

tự do giúp con người bình tâm trước thân phận già, bệnh và chết của thân thể

- người ta sẽ thấy rằng tự do khỏi sức mạnh của tham ái, của sân hận và của

ngu si chính mình mới đích thực tự do.

Chính hành động của tham ái, sân hận và ngu si lặp đi lặp lại trong cuộc đời

chúng ta tạo nên sức mạnh ngăn cản con đường tự do của chúng ta. Một con

người không còn bị chi phối bởi sức mạnh của dục vọng cá nhân tiêu cực,

một con người hành động mà không mang theo tự ngã của mình để hành

động mới đích thực con người tự do.

Tự do của một người đi trên đường lý tưởng phải được hiểu là tự do chính

mình. Mình mới chính là người có thẫm quyền cho mình tự do.

27

Hòa BìnhChiến tranh và hòa bình là hai vấn đề lớn của nhân loại, không phải chỉ hôm

nay mà nó đã là những vấn đề lớn của lịch sử nhân loại từ những ngày đầu

của bình minh văn minh. Sự mất đi của một bộ tộc này, sự mở rộng của một

bộ tộc kia, sự hủy diệt của một đất nước này, sự mở rộng của một đất nước

khác là một sự thật đã và đang hiện hữu.

Từ chiến tranh thế giới thứ I đến chiến tranh thế giới thứ II, bao nhiêu cuộc

chiến tranh đẫm máu khác của nhân loại trên thế giới đã làm cho thế giới cạn

kiệt tài nguyên, đã phá hủy bao nhiêu nền văn minh, đã chôn vùi bao nhiêu

huy hoàng văn hóa nhân loại, đặc biệt đã kết thúc bao nhiêu mạng sống quý

giá của con người, trong ấy trẻ em và phụ nữ là những nạn nhân đau khổ

nhất.

Từ khi loài người bắt đầu biết tổ chức xã hội, biết phân công lao động thì loài

người cũng bắt đầu chú ý đến cạnh tranh. Mâu thuẫn cạnh tranh nâng cao thì

chiến tranh có mặt.

Ngày nay người ta thường nói đến sự cạnh tranh lành mạnh, nhưng thật ra

làm sao có thể cạnh tranh lành mạnh khi tâm hồn con người không lành

mạnh? cạnh tranh thế giới không thể đơn giản như một cuộc đua Marathon

có trọng tài. Và, cho dù có trọng tài giữ thước đo cho cạnh tranh công bằng

và lành mạnh đi nữa, chưa chắc trọng tài là người có tâm hồn lành mạnh và

công bằng.

28

Nghèo đói sẽ có chiến tranh; bất công xã hội sẽ có chiến tranh; mâu thuẫn tôn

giáo và ý thức hệ sẽ có chiến tranh; tham vọng quyền lực sẽ có chiến tranh;

ảo tưởng thức ăn và dự trữ thức ăn sẽ có chiến tranh… Ngoài ra còn có

những cuộc chiến tranh xâm chiếm với danh nghĩa đẹp đẽ là khai hóa văn

minh cho người khác. Một khi có chiến tranh thì con người ta mới có ý thức

lớn về nhu cầu hòa bình. Nhiều người còn cho rằng chiến tranh là để có hòa

bình, để lập lại hòa bình, để đổi cái cũ thành cái mới giá trị hơn, tốt đẹp hơn,

văn minh hơn, nên chiến tranh cũng như hòa bình, cũng cần thiết để con

người thấy qui luật vô thường và trân trọng cuộc sống.

Chiến tranh và hòa bình là vấn đề muôn thuở của nhân loại. Nó là vấn đề hao

tốn nhiều nhất tài nguyên và trí tuệ của loài người. Mỗi ngày thế giới có

khoảng 25.0002 người chết vì thiếu thức ăn, nhưng chỉ năm 2010 thế giới đã

tiêu đến 1.600 tỷ USD3 để trang bị vũ khí. Liệu có một giải pháp nào có thể

trung hòa giữa chiến tranh và hòa bình để con người sống vui và an bình hơn

không. Giống như người ta nói lửa và nước không cùng tồn tại, nhưng thật ra

khi lửa + nước sẽ tạo thành nước sôi. Điều này có nghĩa lửa và nước có thể

là anh em của nhau.

Sakya Muni Buddha ở India hơn 2600 năm trước nói: “ Hận thù không thể

chấm dứt được hận thù, chỉ có tình thương mới chấm dứt được hận thù”4.

Liệu đây có nên xem như một tuyên ngôn cho giải pháp chiến tranh và hòa

bình?

Thực tế quan sát từ những cuộc chiến tranh trong lịch sử xa xưa của nhân

loại cho đến chiến tranh thế giới thứ I và thứ II, kể cả những cuộc Thập Tự

Chinh của Thiên Chúa Giáo và những cuộc đấu tranh bảo vệ tín ngưỡng của

người Hồi Giáo, chiến tranh có mang lại sự chấm dứt tận gốc chiến tranh?

2 56th Berlin International Film Festival on the Theme: Food, Taste and Hunger3 Global military expenditure 2010 - Global Issues4 Dhammapada – Kinh Pháp cú

29

Hay ngược lại, càng chiến tranh hận thù càng lớn? Càng chiến tranh càng

tiêu hao tài nguyên của nhân loại, càng hủy diệt sinh mạng của con người?

Chiến tranh thật sự không bao giờ là giải pháp tốt nhất cho hòa bình thế giới.

Chỉ có tình thương biểu hiện thành thái độ hiểu biết, chia sẽ, hợp tác, trân

trọng… mới có thể đưa đến hòa bình lâu dài. Tuy nhiên, có một biểu hiện bất

hợp lý nhưng là sự thật rằng: sống lâu quá trong hòa bình con người có

khuynh hướng bạo động và chiến tranh. Đây là điều mà các triết gia Trung

hoa gọi là “nhàn cư vi bất thiện”. Bởi thế, hòa bình thực sự phải là hòa bình

ngay trong chính tâm hồn con người – tâm bình thế giới bình. Khi con người

tìm thấy hòa bình bên trong cá nhân, con người ấy không có nhu cầu bạo

động, hòa bình sẽ vĩnh viễn có mặt. Tất nhiên, hòa bình trong mỗi trái tim

nhân loại là điều khó làm, nhưng hòa bình trong tâm một cá nhân, một cộng

đồng là điều khả thi.

Có chiến tranh để người ta thấy qui luật vô thường và trân trọng hòa bình là

một sự thật. Sống lâu trong hòa bình con người ta có khuynh hướng bạo

động là một sự thật. Hòa bình trong tâm hồn của tất cả mọi người là điền khó

làm cũng là một sự thật. Nhưng, tình thương biểu hiện thành thái độ thân

thiện, hiểu biết chia sẽ… có thể hóa giải chiến tranh cũng là một sự thật. Hòa

bình trong tâm hồn một cá nhân hay một cộng đồng lại càng là một sự thật

khả thi. Cho nên hi vọng hóa giải chiến tranh thông qua thái độ thân thiện,

hiểu biết, hợp tác, chia sẽ từ những cá nhân có hòa bình bên trong tâm hồn là

khả thi. Thế giới càng có nhiều người có hòa bình an lạc nội tại, thế giới càng

có nhiều hòa bình hạnh phúc và càng có ít chiến tranh.

30

Giàu Có Đích Thực

Trong thực tế, ngoại trừ những chân sư , nhà hiền triết, cuộc sống ai cũng

thích giàu có, bởi lẽ người ta điều cho rằng giàu có là chìa khóa cho ước

muốn tôn trọng, ước muốn quyền thế, sự đầy đủ về ăn ngủ và nhu cầu thỏa

mãn tình ái. Sự giàu có từ đó trở thành ám ảnh và mơ ước của nhiều người.

Có những con người bị ám ảnh bởi sự giàu có đến nỗi họ sẵn sang hi sinh

người thân và những mối quan hệ thiêng liêng như cha mẹ hay anh em huyết

thống, kể cả vợ chồng. Sự giàu có có một sức hút kinh khủng đối với nhân

loại. Con người say nó như một kẻ nghiện nặng đến nỗi quên hỏi giàu có đích

thực là gì, tuổi thọ và giá trị của nó?

Đọc lại lịch sử và quan sát thực tế cuộc sống, người ta thấy rằng người giàu

có mà không biết tuổi thọ và giá trị thực của giàu có thường là những người

đau khổ hay tàn phế ở cuối đường đi của một đời người. Những cái gọi là

hạnh phúc do sự giàu có mang lại cho họ thường ngắn ngủi hơn đau khổ và

phiền não. Nên có một câu nói vui là “bắt lạc đà đi qua lỗ kim còn dễ hơn là

cho một người giàu lên thiên đường “.

Thực ra sự giàu có không có gì là xấu, của cải vật chất là những phương tiện

để mang lại tiện nghi và sự dễ chịu nhất định cho cuộc sống nếu con người

biết sử dụng chúng. Cao hơn nữa, nếu con người biết sử dụng sự giàu có

của mình cho giáo dục, y tế, nghiên cứu khoa học hay bảo vệ môi sinh như

Rocketfiller hay Bill Gate, thì sự giàu có rõ ràng là cần thiết.

31

Vấn đề của sự giàu có là vấn đề của hiểu và sử dụng cái giàu có đó. Nếu một

người giàu có hiểu được tuổi thọ của giàu có, hiểu được giá trị vật chất sở

hữu, nói cách khác người giàu có thấy được sự giàu có sẽ không theo mình

qua bên kia thế giới, giá trị của nó chỉ là giúp ta và người quanh ta hạnh phúc,

thì sự giàu có và tài sản của họ bắt đầu đi vào thiên đường của những ánh

sáng bất tử, như Rockerfiller của Mỹ hay Cấp Cô Độc của India. Nhân loại sẽ

nhớ họ như những anh hùng, và cuộc đời họ là nguồn cảm hứng vô tận cho

sự cống hiến, tinh thần trách nhiệm và lòng yêu thương. Giàu có bấy giờ là

giàu có đích thực, một sự giàu có vươn khỏi những con sóng tình cảm cá

nhân, danh vọng quyền lực hay những bản năng tiêu cực của con người. Tất

nhiên quà tặng của sự giàu có đích thực này là một niềm hạnh phúc viên

mãn, một tâm trí minh triết, một trái tim dũng cảm và một cuộc sống vị tha vô

tận mà nhân loại có thể thấy biểu hiện của nó từ những con người như Trần

Nhân Tông của Việt Nam, Martin Luther King của Mỹ và Mahatma Gandhi của

India …

Người đi trên con đường lý tưởng phải là người giàu có đích thực, người có

niềm hạnh phúc viên mãn, tâm trí minh triết, trái tim dũng cảm và một tình yêu

vô tận với chúng sanh.

32

Ước MơNhững ngày ngồi trên ghế giảng đường đại học, có một thầy giáo dạy Xã Hội

Học đã nói với mình: ước mơ là tài sản của những người nghèo. Ông giải

thích: bạn là người nghèo, có nghĩa là bạn không có hay ít có những gì bạn

muốn có, nếu bạn không có ước mơ bạn sẽ còn lại những gì? Câu nói này đã

tác động mạnh đến tâm hồn mình. Mình bắt đầu ước mơ và nuôi dưỡng ước

mơ bằng việc sưu tập những gì liên quan đến nó. Mỗi buổi sáng mình thường

nhìn những gì đang có về ước mơ đó vài phút hoặc lâu hơn để làm mạnh sự

quyết tâm.

Ước mơ của mình giản dị thôi, chỉ là mong ước một ngày mình có thể sử

dụng được tốt tiếng Anh, tiếng Hoa và tiếng Pháp để giao tiếp với những bạn

bè thế giới, để hiểu về họ và chia sẽ hiểu biết của mình với họ, đặc biệt ý

nghĩa cuộc sống, ước muốn tự do và thân phận nhân sinh.

Năm cuối cùng của 4 năm đại học, mình bắt đầu bày tỏ ước mơ của mình với

nhiều người. Mình thử lên kế hoặch thực hiện nó cho mình và tưởng tượng

tính khả thi của nó, đồng thời suy tư để tìm kiếm điểm bắt đầu. Mình thấy

mình phải bắt đầu học tiếng Anh, ít nhất mỗi ngày phải thuộc hai mươi chữ

mới, và tự học là ưu tiên đầu tiên. Nghĩ như thế, mình bắt tay ngay vào học.

Những bài học đầu tiên không dễ nhưng mình kiên nhẫn. Dần dần học được

chút ít, đọc được vài mẫu chuyện tiếng Anh hay, mình thấy tự tin và thích thú

với mơ ước của mình…

33

Từ đó, cuộc đời mình thay đổi, ước mơ mình được chấp cánh. Mình được

nhiều người nhìn thấy ánh sáng của sự quyết tâm, của lý tưởng và mơ ước.

Họ giúp mình, giới thiệu mình tiếp xúc với những người thành công và hạnh

phúc, trong đó có Thầy Huyền Diệu. Cánh cửa cơ duyên học hỏi được mở

rộng và mình làm được chút ít việc phúc đức cho nhân sinh ở nhiều nơi. Ước

mơ nhỏ của mình ngày nào đã thu hẹp, mình đã đi gần hết đoạn đường mình

mơ.

Ước mơ là một phép lạ. Tuổi trẻ cần phải có ước mơ và dám bày tỏa ước

mơ. Obama, tổng thống Mỹ là một minh chứng cho một ước mơ và hi vọng

táo bạo. Có điều con người chỉ nói ra điều mình ước mơ nhưng không nghĩ

đến tính khả thi và sự bắt đầu của nó. Bởi thế, phần lớn ước mơ chỉ là mơ

ước. Không thể có sự thành công cho một ước mơ nếu không có sự khởi

đầu. Làm sao một cuộc hành trình không thể không bắt đầu bằng bước chân

đầu tiên được?

Không đi thì sẽ không bao giờ đến và năng lượng của sự khởi động ban đầu

đó là lòng kiên nhẫn và đam mê.

34

Kiên Nhẫn Và Đam Mê

Một ước mơ nếu không có đam mê và kiên nhẫn, ước mơ ấy sẽ như những

bọt sóng của đại dương, sẽ tan biến khi những con sóng vỗ bờ. Đam mê là

một điều kiện cần thần kỳ, kiên nhẫn là nguồn năng lượng vô tận để đi tới.

Hầu hết những bậc vĩ nhân của nhân loại điều đi qua con đường của kiên

nhẫn và đam mê.

Albert Einstein, người phát minh E = MC2 làm đảo lộn giới khoa học thế kỷ

XX, lớn lên và học hành trong sự khó khăn. Ông đã có lần thất vọng về việc

học của mình. E = MC2 không phải là một phát minh ra đời ở một đại học

danh tiếng hay một phòng thí nghiệm tối tân, từ một giáo sư hay nhà nghiên

cứu tên tuổi. Thật giản dị, nó ra đời trong một văn phòng cấp bằng sáng chế

từ một anh phụ trách tầm thường đam mê và kiên nhẫn với toán học và vật lý

tên là Albert Einstein5.

Một vĩ nhân khác của nhân loại là Mahama Gandhi6. Cũng từ yêu lý tưởng bất

bạo động và kiên nhẫn cho con đường giải phóng dân tộc bất bạo động, ông

đã thành công đem lại độc lập cho dân tộc India theo một con đường độc nhất

vô nhị trên thế giới – con đường bất bạo động , con đường không có súng

đạn của chiến tranh. Ông đã từ bỏ danh lợi của một luật sư để bộ hành gần

nữa cuộc đời cho sự độc lập của India theo con đường bất bạo động không

đổ máu, tránh chiến tranh. Ông đi bộ cho đến tuổi 78, với tình yêu dân tộc

India và lòng kiên nhẫn kêu gọi bất hợp tác với chính phủ thuộc địa. Ông đã

5 Bách khoa toàn thư mở Wikipedia6 Bách khoa toàn thư mở Wikipedia

35

thành công và vui vẻ ra đi để lại yêu thương trong muôn triệu trái tim India và

người yêu hòa bình thế giới.

Xa hơn và vĩ đại hơn là hình ảnh Siddhatha7 của vương triều Sakya thuộc

vùng Himalaya của thời kỳ bình minh văn minh sông Hằng hơn 2600 năm

trước, đã yêu thương nhân thế và lý tưởng giải thoát khỏi thân phận già bệnh

chết của kiếp người, kiên nhẫn rời bỏ xa hoa hoàng cung sống đời khổ hạnh

suốt sáu năm của một ẩn sĩ để tìm ra Chân Lý Duyên Sinh, Chân Lý Tứ Đế 8

… đưa con người từ trong tăm tối của vô minh dục vọng ra ánh sáng của giải

thoát và hạnh phúc giữa cuộc sống đời thường.

Một ước mơ, một tâm nguyện ban đầu có thể chỉ là một điểm mờ cuối đường

thành công trong tâm trí. Nhưng đam mê và kiên nhẫn bước đến, điểm mờ ấy

sẽ sáng dần và kết quả của ước mơ đó có thể là mặt trời cho sự sống của

hàng triệu sinh linh.

7 Tham khảo Đức Phật Lịch Sử, Trần Phương Lan dịch8 Tham khảo thêm sách Phật Học Khái Luận của H.T Thích Chơn Thiện và sách What The Buddha Taught của Rahula.

36

Niềm TinCó ước mơ, có kế hoặch tương lai, có đam mê và kiên nhẫn, nhưng không có

niềm tin, đặc biệt là tự tin thì một kết quả thất bại phía trước là điều có thể.

Niềm tin như là nền móng của một ngôi nhà trên ấy bao nhiêu ước mơ và kế

hoặch được xây dựng. Thiếu tự tin là đôi tay sẽ yếu, đôi chân sẽ run, bước

chân đầu tiên của hành trình đi đến ước mơ sẽ khập khiển, thành công sẽ là

một viễn cảnh xa vời.

Năm 1940 người sáng lập Mc Donal có ý tưởng làm giàu bằng việc bán

Hamburger. Ông lên kế hoặch và phương án chi tiết, sau đó tự tin đi thuyết

phục những nhà đầu tư. Hết nhà đầu tư này đến nhà đầu tư khác ông đến gõ

cửa, họ điều bắt đầu với kế hoặch của ông bằng một câu nói nhẹ nhàng: tôi

tin kế hoặch kinh doanh của anh, nhưng tôi không nghỉ trở thành tỉ phú nhờ

bán Hamburger.

Dù bị từ chối nhiều lần, nhưng Mc Donal vẫn tin tưởng vào ước mơ của mình.

Ông có một niềm tin quyết liệt vào những gì ông thấy. Thời gian đã chứng

minh ông đúng. Năm 2008, doanh thu của tập đoàn Mc Donal là khoảng 22,8

tỷ USD, trong đó lợi nhuận ròng vào khoảng 3,5 tỷ USD9. Mc Donal ngày nay

đã thành công không những trên đất Mỹ mà còn lan rộng toàn thế giới. Câu

nói bán Hamburger không thể thành tỉ phú đã sai.

Một ví dụ khác của niềm tin: năm 1993 Dr. Lâm Trung Quốc, người gốc Việt

Nam quốc tịch pháp đầu tiên đến vườn Lumbini – nơi Phật Thích Ca giáng

9 Bách khoa toàn thư mở Wikipedia37

trần – sống hơn sáu tháng dưới căn lều bạt giữa rừng hoang nước động cùng

hoang thú và chim muông. Ông đến đây với một niềm tin là phục hưng thánh

địa Lumbini, nơi đã đi vào quên lãng từ gần một nghìn năm trước10.

Khi ông sống dưới căn lều bạt, nhiều người bạn giáo sư và một số học trò

nghĩ rằng ông cuồng điên, giấc mơ và niềm tin của ông là không tưởng. Bao

nhiêu lời bình luận như thế, nhưng ông vẫn tự tin và kiên trì. Với 60 USD còn

lại trong túi, ông đã vui sống và xây dựng Việt Nam Phật Quốc Tự và cơ sở

văn hóa Việt Nam tại Lumbini - ngôi chùa và trung tâm văn hóa quốc tế đầu

tiên nơi Phật Thích Ca giáng trần. Ngoài ra ông đã thành công vận động

những tổ chức và đại diện các nước đến Lumbini để xây dựng cơ sở văn hóa

và chùa tháp của họ, hình thành một Liên Hiệp Quốc Phật Tự, vực dậy một

vùng đất chết gần một nghìn năm, làm sáng lên một Thánh Địa Phật Giáo

được UNESCO công nhận là di sản văn hóa thế giới bị bỏ quên gần nghìn

năm qua.

Niềm tin là nền tảng của thành công, là sức mạnh mềm đẩy cá nhân thành

người vĩ đại, nhất là niềm tin vào cái thiện, tính công bằng và chân lý thực

nghiệm của cuộc sống.

Không có niềm tin sẽ thiếu mất lực đẩy của bước chân đầu tiên trên lộ trình

hiện thực hóa ước mơ. Tuy nhiên, nhớ rằng niềm tin phải được soi sáng bằng

cái thiện, cái đẹp, tính công bằng và chân lý thực nghiệm của hiện thực cuộc

sống.

10 Xem thêm sách Khi Hồng Hạc Bay Về - Huyền Diệu38

Mình Thưởng Cho Mình

Ngay từ thời còn học phổ thông cơ sở, mình đã có cơ duyên tiếp xúc và yêu

mến âm nhạc, thường theo các anh chị lớn tuổi để tập đàn và vui hát những

bản tình ca về tình yêu con người của Trịnh Công Sơn. Nhạc Trịnh Công Sơn

từ ấy đã nhẹ đi vào hồn mình và để lại cho mình những rung động nội tâm về

kiếp người tình yêu và thân phận.

Trong một bản nhạc, anh Sơn hỏi người em gái: Sống trên đời sống cần có

một tấm lòng để làm gì em biết không? Rồi Anh tự trả lời là “để gió cuốn

trôi”11.

Những ngày ấy mình không hiểu nhiều câu hát đó của Anh. Mình chỉ thích hát

và thích sống với mọi người bằng một tấm lòng. Nhưng rồi thời gian đi qua,

mình lớn lên và được cơ duyên học hiểu về tâm linh, về diễn biến tâm lý, về

đạo đức và thiền định, cũng như tham gia làm chút ít việc thiện tại Nepal và

india, mình mới trực nhận ra ý nghĩa sâu xa ngày nào của câu hát.

Khi sống với mọi người bằng một tấm lòng tự nó là một phần thưởng. Mỗi một

hành động thiện tự nó là một niềm vui, một niềm hạnh phúc. Hành động thiện

càng lớn hạnh phúc càng cao, không cần phải thêm một điều gì nữa cả. Gió

cuốn trôi ư? Không sao! Mà làm sao cuốn trôi hạnh phúc thật trong tâm hồn

của con người.

Trong cuộc sống đời thường, khi một người hành động, họ cần một phần

thưởng xứng đáng cho hành động đó. Họ sẽ không bao giờ chịu làm tốt công

11 Nghe thêm bài hát Để Gió Cuốn Trôi của Trịnh Công Sơn39

việc được giao một cách tự nguyện và vui vẻ nếu họ không có được sự

tưởng thưởng xứng đáng. Điều này cũng đúng thôi. Nhưng người làm việc

với ý thức như thế sẽ không bao giờ có một tâm hồn vắng mặt những lo toan,

trách móc, oán hận và đấu tranh. Họ rất sợ thất bại, họ rất sợ sự qua mặt của

đồng nghiệp. Họ có thể có đến một nghìn lẻ một thứ sợ trong cuộc đời.

Cuộc sống một kiếp người có thể dài, nhưng cũng có thể rất ngắn. Sáu mươi

năm cuộc đời thực sự chỉ là ngày hôm qua khi quay lại ngắm nhìn. Không nói

đến thời gian của công việc kiếm sống, thời gian ăn uống và ngủ nghỉ, thời

gian còn lại của một đời người thực sự không bao nhiêu !

Phải chăng mọi con người có mặt trên cuộc đời này là để hạnh phúc? Phải

chăng hạnh phúc là niềm mơ ước hướng nhân loại đi về. Từ nhà vua cho đến

thường dân; từ hiền triết cho đến kẻ dại; từ thầy tu cho đến kẻ ngông cuồng,

phải chăng tất cả điều bằng cách riêng của mình để đi tìm hạnh phúc? Trong

khi hạnh phúc thật giản dị là sống và làm việc giữa đời sống bằng một tấm

lòng!

Trong thế giới của “cái này có thì cái kia có, cái này không thì cái kia không,

cái này sinh thì cái kia sinh, cái này diệt thì cái kia diệt” có gì thất bại khi con

người vui với công việc của mình trong từng phút giây của sự sống? Có gì

thất bại khi mình sống trọn vẹn một tấm lòng? Mục tiêu của đời sống con

người phải chăng là hạnh phúc? Nếu cái gọi là thất bại có thể mang lại cho ta

kinh nghiệm hay niềm vui thì thất bại cũng là hạnh phúc thôi. Hơn nữa, thất

bại cũng chỉ giả danh của một tên gọi vì thế khi mình hết lòng với một ước mơ

hay lý tưởng nào đó trong cuộc sống là mình đã có niềm vui. Thất bại hay

thành công là kết quả tất yếu của công việc tùy thuộc vào sự chăm sóc và

phương pháp thực hiện của người làm, có khi vượt ngoài nỗ lực của cá nhân.

Và nếu nói “thất bại là mẹ đẻ của sự thành công” thì có gì phải khổ đau khi

thất bại?

40

Đừng chờ đợi một phần thưởng cho mình ở cuối lộ trình mơ ước. Cũng đừng

hy vọng ai đó tưởng thưởng xứng đáng cho công sức làm việc mà mình bỏ

ra. Hãy tự thưởng cho mình bằng niềm vui của một con người có trách nhiệm,

có lòng với nhân loại, có hứng thú với công việc mình đang làm. Sống và

công việc say sưa như đó là công việc vinh hạnh cuối cùng mà mình có thể

làm trong kiếp sống. Không cần ai thưởng, mà cũng không có ai có thể cho

mình phần thưởng ưng ý nhất ngoại trừ mình. Phần thưởng ưng ý nhất phải

do mình thưởng, nên mình không có khổ đau cho dù “gió có cuốn trôi”.

41

Trên Đường

Lý Tưởng

Từ khi biết nhận thức, biết suy tư về cuộc sống và ý nghĩa cuộc sống, ai cũng

có những ước mơ, những lý tưởng đẹp cho riêng mình. Nhưng thời gian đi

qua, chúng ta bắt đầu mệt mỏi, bắt đầu lệch hướng. Ta bắt đầu thấy cái

hướng đi về hạnh phúc, ước mơ sao xa quá. Ta bắt đầu bi quan về chính

mình. Cũng có khi ta đi được đúng hướng đi về hạnh phúc, nhưng ta quá

ngạo mạn, quên chú ý bước chân, thế là té ngã không còn sức gượng dậy,

chỉ còn nhìn về phía hạnh phúc mà ngậm ngùi .

Con đường lý tưởng Paramita là một con đường đẹp nhưng không phải là

con đường dễ đi cho tất cả mọi người. Bởi sức mạnh ma sát của dục ái trần

gian trên con đường lý tưởng Paramita không nhỏ. Người đi trên con đường

lý tưởng phải thông minh nắm rõ nguyên lý vận hành của sức mạnh dục ái.

Có như thế mới đủ niềm tin, bước chân mới vững chãi trên lộ trình.

Dục ái được nuôi dưỡng bởi cảm thọ; cảm thọ được nuôi dưỡng bởi xúc và

tác ý; xúc và tác ý sinh ra từ những phân biệt của các giác quan khi tiếp xúc

với đối tượng; sự phân biệt sinh ra từ sự thúc đẩy có tính bản năng của thể

xác và tâm hồn (sinh lý và tâm lý). Khi tâm hồn được soi sáng bởi chánh niệm

tĩnh giác; thể xác được quân bình trên Trung Đạo âm dương thì dục ái sẽ

vắng mặt, con đường lý tưởng Paramita sẽ thênh thang.

Người đi trên đường lý tưởng Paramita là người của hiện thân đạo đức, là

người của một tia nắng vàng góp đẹp cho mùa xuân. Không có thắng hay

42

thua trên đường Paramita, cũng không có đúng hay sai dưới bước chân họ

đang đi. Chỉ có khổ đau và hạnh phúc là hai bờ của một con kênh cần nhìn rõ.

Người đi trên đường lý tưởng Paramita là người tin tưởng trọn vẹn chân lý

công bằng của vũ trụ, qui luật nhân quả của muôn loài, với ước mơ thế giới

nhiều an bình, nhân loại nhiều yêu thương, chiến tranh bớt bùng nổ, môi sinh

được trong lành, thiên nhiên được chăm sóc và một ý nguyện theo đuổi ước

mơ đầy đam mê, kiên nhẫn và tự tin, nhưng không yêu cầu phần thưởng ở

mọi người. Phần thưởng của họ là niềm vui được giúp đỡ và chia sẽ, được

yêu thương, được góp phần hòa bình thế giới và bảo vệ môi sinh, được sống

với thiên nhiên và gần gũi con người.

Trên con đường lý tưởng Paramita, quá khứ là lịch sử tương lai la bí ẩn. Chỉ

có hiện tại là hiện hữu. Việc làm của người đi trên con đường lý tưởng

Paramita là việc làm có định hướng trong hiện tại. Niềm vui của người đi trên

con đường lý tưởng Paramita cũng là niềm vui hiện tại trên mỗi bước chân.

43

Nhuận Đạt – TMT

VIET NAM PHAT QUOC TU - LUMBINI

P.O. BOX 4. SIDDHATHA NAGAR, BHAIRAHAWA, LUMBINI, NEPAL

Email: nhuandattmt@gmail.com

HẠNH PHÚC BÊN THẦY

CHIÊM BÁI NGŨ ĐÀI SƠN

44

TRÊN ĐỈNH FANXIPAN

HỒNG HẠC TẠI LUMBINI

HÌNH ẢNH ĐẤT NƯỚC VIỆT NAM TRÊN ĐẤT PHẬT

45

TRÊN NÚI HYMALAYA

46