1

၁၉၈၉ ခႏစေနာကပငး ခကႏငင၏ ပညာေရးျပျပငေျပာငးလေရး ႏင ျမနမာျပည၏ Aနာဂါတ ပညာေရး ျပျပငေျပာငးလေရး Aတြက Aားေပးလႈ႕ေဆာမႈ

မာတကာ ၁. နဒါနး…………………………………………………………………………………………………………………………………........၂ ၂. ၁၉၈၉ ခႏစတြင ကြနျမနစAစးရျပတကျပးေနာကပငး ခကႏငင၏ ပညာေရးျပျပငေျပာငးလမႈ………………………..၃ ၂.၁ သမငးေၾကာငးေနာကခ - ၁၉၄၅ ခႏစေနာကပငး ခကႏငင၏Aဓက AျဖစAပကမား…………………..၃ ၂.၂ ျပျပငေျပာငးလေရး စမခန႕ခြမႈ………………………………………………………………………………………….၄ ၂.၃ ပညာေရးေနာကခ - ခကႏငငပညာေရးစနစ၏ သြငျပငလကၡဏာAခ႕……………………………………….၅ ၂.၄ ခကႏငင ပညာေရးျပျပငေျပာငးလမႈ Aဆငမား - Aဓက AျဖစAပကမား…………………………………၅

၂.၅ ခကႏငင ပညာေရးျပျပငေျပာငးလမႈ ျဖစစU၏ ရႈေထာငမား - AဓကAေၾကာငးAရာမားAား ျခင သးသပခက……………………………..………………………………………………………………………………………..၈

၃. ပညာေရးစနစဆငရာ ဗဟခပကငမႈေလာခေရးAတြက လAပခကတရပျဖစေသာ သငရးညႊနးတမး ျပျပငေျပာငးလမႈ……………………………………………………………………………………..………………………………………..၁၄ ၃.၁ ဗဟခပကငမႈေလာခထားေသာ သငရးညႊနးတမးစနစႏင ၄ငး၏လကၡဏာမား………........................၁၄ ၃.၂ သငရးညႊနး တမးျပျပငေျပာငးလမႈ၏ ပစမတ……………………………………………………………………….၁၆ ၃.၃ ပညာေရးက႑AေျပာငးAလႏငတထြငဖနတးမႈမား………………………………………………………………၁၇ ၄. ျမနမာျပညပညာေရးAတြက ျပျပငေျပာငးလဆာငရြကရန Aဆျပခကမား.…………………….…………………..………၁၉ ၄.၁ ျမနမာျပည၏ လကရပညာေရးဆငရာ ျပနာမား………………………………………………………………..၁၉ ၄.၂ ႏငငေတာAဆင ေရတေဆာငရြကရန ကစၥမား…………………………………………………………………….၂၁ ၄.၃ ႏငငေတာAဆင ေရရညေဆာငရြကရန ကစၥမား…………………………………………………………………..၂၂ ၄.၄ ေကာငးAဆင ေရတေဆာငရြကရန ကစၥမား……………………………………………………………………….၂၄

၄.၅ ေကာငးAဆင ေရရညေဆာငရြကရန ကစၥမား…………………………………………………………………….၂၄ ၅. AကးAကားႏင ထပမေလလာရန စာAပစာတမးမား…………………………………………………………………………….၂၆

2

၁. နဒါနး လြနခသည ႏစေပါငးေျခာကဆယAတြငး ျမနမာျပညသည ႏငငေရးမျငမမသကမႈမား မၾကာခနၾကေတြ႕ျဖတသနး ခရာ တငးျပည၏ ပညာေရးစနစကလညး မားစြာထခကခရသည။ ၁၉၄၈ ခႏစတြငျမနမာျပည၌ ကလနပညာေရးစနစမ Aမးသားပညာေရးစနစသ႕စတငေျပာငးလခသည။ ေနာကပငးတြင ဆရယလစစနစသ႔Uးတညေသာပညာေရး စနစက လကခကငသးခၾကသည။ ၁၉၆၂ ခႏစေနာကပငးတြင စာသငေကာငးမားသည စစAာဏာရငစနစ၏ ၾသဇာလႊမးမးမႈ လကေAာကသ႔ကေရာကခရသည။ ပညာေရးဆငရာ ျပနာမားက ေျဖရငးႏငျခငးမရပ ပညာေရး စနစသညလညး တးတကမႈမရပ ရပတန႔ခရသည။ ယခစာတမးတြင ပညာေရးဆငရာ ျပျပငေျပာငးလမႈမားAေၾကာငးေဆြးေႏြးထားသည။ ဤစာတမးသည Aနာဂါတ ျမနမာျပည၏ ပညာေရးျပျပငေျပာငးလမႈ ႏင ခကႏငင၏ ပညာေရးျပျပငေျပာငးလမႈႏငAေတြ႕AၾကမားAေၾကာငး စတဝငစားသမား Aတြက AကးAကားျဖစေစရန ရညရြယသည။ ခကႏငငႏင ျမနမာျပညAၾကားတညေသာ ျဖစေပၚ တးတကမႈမားကလညးေဖၚျပထားသည။ ႏစႏငငလးသည တညေသာျပနာမားက ၾကေတြ႕ခၾကျပး ခကႏငင Aေနျဖင ထျပနာမားက ေကာလႊားေျဖရငးေနသည Aဆငသ႔ေရာကရေနျပျဖစသည။ ခကႏငင၏ Aေတြ႕Aၾက မားသည ျမနမာျပညရ မတေဆြလပေဖၚကငဖကမားAတြက စတဝငစားဖြယျဖစႏငပါသည။ ဤစာတမးသည ၁၉၈၉ ခႏစေနာကပငး ခကႏငင၏ ပညာေရးျပျပငေျပာငးလမႈဆငရာ တးတကမႈAေတြ႕Aၾကမားက AကUးခးေဖၚျပထားသည။ ဤစာတမးတြင AေျပာငးAလကာလ၏ AဓကAဆငမား၊ Aဆငတငးတြငၾကေတြ႕ ရေသာ Aဓကတာဝနမားႏင ေAာငျမငမႈရခေသာ ေဆာငရြကခကမားက ေဖၚျပထားျပး ျမနမာျပညAတြငး ျပျပင ေျပာငးလမႈမားAတြက ၾကးစားေဆာငရြကေနသမားAေနျဖင AေျပာငးAလAဆငမားတြင ထညသြငးစUးစားစရာ မားပါဝငပါသည။ ဤစာတမးသည မေAာငျမငမႈ၊ ဆးရႈးမႈမားႏင AေျပာငးAလကာလAတြငး Aထးသတထား သငသညျပနာမား၊ နယပယမားကလညး တငျပထားပါသည။ စာတမးျပစသသည ၂၀၁၀ ခႏစတြင ထငးျမနမာနယစပတေနရာ၌ ကငးပျပလပခေသာ ပညာေရးဆငရာ ပညာရင မားႏင ဆရာ/ဆရာမမားAတြက ပညာေရးဆငရာ ျပျပငေျပာငးလမႈဆငရာ ေဆြးေႏြးပြႏစခတြင ေဆြးေႏြးပ႔ခခသ ျဖစသည။ ထေဆြးေႏြးပြမားAတြငး ျမနမာျပညမပါဝငေဆြးေႏြးသမားAေနျဖင သငရးညႊနးတနးဆငရာ ျပျပင ေျပာငးလမႈမားႏငပါတသက၍ စးရမမႈမားက AဓကေဖၚျပထားသညAျပင ပညာေရးစနစက ဗဟခပကငမႈ ေလာခရာတြင သငရးညႊနးတမးသည Aဓကကေသာေၾကာင ဤစာတမးသညAဓကAားျဖင ထကစၥက Aထးျပ၍ ေဆြးေႏြး ထားသည။ ဤစာတမးက ခကႏငင၏ ပညာေရးစနစျပျပငေျပာငးလမႈAတြငး ၾကေတြ႕ခရေသာ ေAာငျမငမႈမား၊ မေAာငျမငမႈမားမရရခေသာ သငခနးစာမားAေပၚAေျခခ၍ ေယဘယAၾကျပခကမားက ေဖၚျပထား ပါသည။ ဤAၾကျပခကမားသည တနညးAားျဖင ခကႏငင၏ ျပျပငေျပာငးလမႈဆငရာ သးသပခကျဖစခသကသ႔ တဖကတြငလညး ျမနမာျပညမပညာရငမား၊ ဆရာ/ဆရာမမားႏငျပလပခေသာ ေဆြးေႏြးပြမ ရလာဒတခလညး ျဖစပါသည။ ေနာကဆးAေနျဖင AေလးAနကေဖၚျပလသညမာ ဤAၾကျပခကမားသည ေဒါကတာသနးလြင၏ စာAပစာတမးမားႏင AေတြးAျမငမားမ ေယဘယထတႏႈတထားျခငးလညးျဖစပါသည။

3

၂. ၁၉၈၉ ခႏစတြင ကြနျမနစAစးရျပတကျပးေနာကပငး ခကႏငင၏ ပညာေရးျပျပငေျပာငးလမႈ ၂.၁ သမငးေၾကာငးေနာကခ - ၁၉၄၅ ခႏစေနာကပငး ခကႏငင၏Aဓက AျဖစAပကမား ၁၉၄၅ - ခကႏငငသည ဆဗယကႏင Aေမရကနစစတပမား၏AကAညျဖင ဂာမဏလကေAာကမ လြတေျမာက ခသည။ ၁၉၄၆ - ဖကဆစAာဏာရငAစးရ ကဆးျပး ပထမဆး ဒမကေရစေရြးေကာကပြ (ကြနျမနစမားက ၃၈% ေထာကခ ခသည) ၁၉၄၈ - ကြနျမနစမားက ပမနေရြးေကာကပြမား မကငးပေတာပ Aစးရထမ Aာဏာသမးခသည၊ ၁၉၅၃ - ထပသး ကြနျမနစေခါငးေဆာငမားႏင ႏငငေတာAၾကးAကမားေသဆးသည။ (ဆဗယကယနယမ စတာလငႏင ခကကစလဗကမ ေဂါတေဝါ) ၁၉၆၀ - ႏငငေရးႏင ယUေကးမႈဆငရာ ျပျပငေျပာငးလမႈမား တျဖညးျဖညးျပလပလာခသည။ ၁၉၆၈ - ျပျပငေျပာငးလမႈမားကတားဆးရန ကြနျမနစေခါငးေဆာငမားက ဆဗယကတပနေတာက ခကကစလဗက သ႔ဖတေခၚခသည။ ၁၉၇၀ - ပမနAေျခေနသ႔ျပနလညထနးသမးျခငး - ကြနျမနစပါတသည ႏငငေရး၊ လမႈေရးႏင ယUေကးမႈဆငရာ သေဘာထားကြလြသမားက AျပငးAထနဖႏပခသည။ တပနေတာသည ခကကစလဗကႏငငတြင Aျမတမး တပစြထားေတာသည။ ၁၉၈၅ - မေခး ေဂၚဗာေခာသည ဆဗယကယနယ၏ သမၼတျဖစလာချပး ကြနျမနစႏငငမား၏ ျပျပငေျပာငးလမႈမား စတငေဆာငရြကလာၾကသည။ ၁၉၈၉ - ခကကစလဗကႏငငႏငငတြင ကြနျမနစAစးရ ျပတကခသည။ (ဂာမဏ၊ ပလနႏင ဟနေဂရ ႏငငမားတြငလညး ျပတကခသည။) ၁၉၉၁ - ခကကစလဗကမ တပနေတာဆတခြာခသည။ ၁၉၉၃ - ခကကစလဗကႏငငသည ခကႏင စလဗကႏငငဟ၍ သးျခားႏစႏငငAျဖစခြထြကခၾကသည။ ၁၉၉၉ - ခကႏငငသည ေျမာကAတလနတတစာခပAဖြ႔ဝငႏငင ျဖစလာခသည။ ၂၀၀၄ - ခကႏငငသည UေရာပသမဂၢAဖြ႕ဝငႏငငတချဖစလာခသည။ ၁၉၈၉ ခႏစတြငစတငခေသာ Aေထြေထြလမႈျပျပငေျပာငးလေရး၏ Aဓကရညရြယခကမား

၁. ႏငငေတာAခပAျခာ၊ ဒမကေရစ ႏင လြတလပမႈမား ကျပနလညတညေဆာကချပး တငးျပညAား ႏငငတကာမ AဆကျပတAထးကနေနမႈမျပနလည လြတေျမာကခသည။ ၂. AာဏာရငAစးရလကထကမ လမႈေရး၊ စးပြားေရး ႏင AေတြးAေခၚဆငရာ AေမြAႏစေဟာငးမားက ဖယရားခသည။ ၃. AျပနAလနထနးညႈေထာကကထားေသာ UပေဒစးမးမႈစနစAေပၚAေျခခ၍ ပါလမနဒမကေရစစနစႏင ေခတမႏငငေတာတရပက ထေထာငခသည။ ၄. ေဈးကြကစးပြားေရးစနစက ထေထာင၍ တျဖညးျဖညးတးတကေစလာခသည။

4

၂.၂ ျပျပငေျပာငးလေရး စမခန႕ခြမႈ

၁၉၈၉ ခႏစAထ ပညာေရးသည Aပစးသကြနျမနစမား စးမးထားေသာနယပယတရပသာ ျဖစခသည။ Aထကတြင ေဖၚျပထားေသာ AဓကAေျပာငးAလေလးရပသည ပညာေရးနယပယ၌လညး AထငAရား ျဖစေပၚခသည။ သ႔ေသာလညး ဤျပနာမားက AာဏာရငAစးရျပတကျပး ၁၅ ႏစၾကာမ စနစတက ထထေရာကေရာက ကငတြယေျဖရငးႏငခသည။ သကဆငရာAဖြ႕Aစညးမားႏင စတဝငစားသမားAၾကား ခကႏငငAေနျဖင မညသည ပညာေရးစနစမး Aလရသညက ေဆြးေႏြးျငငးခနမႈမား ျပလပရန ၁၅ ႏစတာကာလသည လေလာကေသာ Aခန ျဖစသည။ AာဏာရငAစးရကဆးျပး လြတလပကယျပန႔စြာေဆြးေႏြးျငငးခန ႏငမႈႏင လတငးAား သေဘာထား Aျမငမား ထတေဖၚေျပာဆခြငေပးျခငးသည ပမေကာငးမြနေသာ ရလာဒမားႏင တည သေဘာထားမား ထတေဖၚ ႏငသညဟ မေျပာႏငပါ။ သ႔ေသာလညး Aာဏာရင ပညာေရးက ျပးျပညစေသာ ပညာေရးစနစတချဖင ေန႔ခငးညခငး Aစားထး၍ရႏငမည မဟတပါ။ ဤသ႔ေသာ Aျမငသည Aာဏာရငဆနေသာ ေဆာငရြကခက ေနာကတမးကသာလင ေပၚေပါကေစႏငသည။ ဤကသ႔ပင ခကလမႈAသငးAဝငးကလညး Aျခားႏငငတခမ တငသြငးလာေသာ စနစတက စမးသတထားျပး ျဖစသည ပညာေရးစနစသစတခက ျငငးပယခၾကျပး မမတ႔ကယတင ရာေဖြေဖၚထတႏငေသာ နညးလမး မားကသာ ပမႏစသကၾကသည။ လြတလပျပး ဒမကေရစ နညးကေသာ ပညာေရးစနစသစတရပ ေဖၚထတ ရာတြင Aာဏာရငစနစျပကျပး ေနာကပငး ယၾကညမႈ Aားနညး ခေသာေၾကာင ႏငငေရး သမားမားAား AတငးAတာတခAထ ပါဝငခြငမေပးခပါ။ ဤAခကေၾကာင ႏငငေရးဆငရာ AစAစUမားတြင ပညာေရးက ေဘးဖယျခငးခခရသည။

ဤေရရညAေတြ႕Aၾကသည စနစကေသာ ျပျပငေျပာငးလျခငးစမခန႔ခြမႈဆငရာ သငခနးစာမားက ေဖၚထတေပးသည-

- ပညာေရးစနစႏင ပညာေရးျပျပငေျပာငးလေရး (ႏငAထးသျဖင ၄ငး၏ရညရြယခကမား) Aေၾကာငး ေဆြးေႏြးရာတြင လတငး၊ ပညာေရးဆငရာ ျပနာမားက စတဝငစားသတငးက ပါဝငေဆြးေႏြးရန ဖတေခၚ သငသည။ ေဆြးေႏြးျငငးခနမႈမားသည ႏငငေရးသေဘာသကသက မျဖစသငပါ။ Aာဏာရငစနစ ဆန႔ကငေရး AရနAဟနေၾကာငႏငငေရးသမားမားAား ပညာေရး ေဆြးေႏြးပြမားမ ဖယထတ ထားခပါက ပညာေရး ကစၥသည ႏငငေရးသမားမား၊ Aစးရမား၏ UးစားေပးAခနးက႑မားတြင ပါဝင ေတာမည မဟတပါ။ ပညာေရးက႑တြင ရငးႏးျမပႏမႈ နညးပါးျခငးAပါAဝင ပညာေရး Aတြက ေနာကဆကတြ ဆးကးမား ျဖစေပၚ လာေစႏငပါသည။ ျပျပငေျပာငးလေရး၏ကနUးAဆင မားကတညးက တငးျပည၏ ေရရည လြတလပမႈ ႏငၾကြယဝခမးသာမႈAတြက နညးလမးတခAေနျဖင ပညာေရးAား ႏငငေရးAရ ရႈျမင သးသပ တငျပႏငရန လAပသည။

- လြတလပ၍ကယျပန႕ေသာေဆြးေႏြးပြမားက လကေတြ႔ကေသာရလာဒမား ေပၚထြကလာေစရန ရညရြယ၍ ၾကတငစစUထားရန လAပသည။ Uပမာ Aနာဂါတပညာေရးစနစ၏ သးျခားသြငျပင လကၡဏာမားAေပၚ ေယဘယ သေဘာတညခက ရရရန။

- ႏငငျခားမ ပညာရငမားAားဖတေခၚ၍ ေဒသတြငးပညာေရးလပငနးမားစမျခငႏင ပညာေရးစနစ ျပျပင ေျပာငးလမႈမားတြင ပါဝငေစျခငးAားျငငးဆျခငးသည မသငေတာပါ။ ျပျပငေျပာငးလမႈ ျဖစစU၏ Aစတြင ေဒသဆငရာ Aေတြ႔Aၾကမားႏင ဒမကေရစပညာေရးစနစAား ေရရညAေကာငAထည ေဖၚျခငးဆငရာ Aေတြ႕Aၾကမား မရေသးပါ။ ဤသ႔ေသာ Aေတြ႕Aၾကမားက Aာဏာရငစနစမ လြတေျမာကခါစ ႏငငမားတြင ေမာလငထား၍မရႏငပါ။

ပညာေရးႏငပါတသက၍ AေျပာငးAလမားက စမခကေရးဆြရာတြင စနစက၍ ခကခနကနေသာ AေျပာငးAလ တခက ႏစေပါငးႏစဆယထက ေလာ႔နညးေသာကာလAတြငး ျပးေျမာကေAာင ျပလပႏငမညမဟတေၾကာငး

5

ထညသြငး စUးစားထားသငသည။ ထသ႔AေျပာငးAလကာလAတြငး Aေျခခပညာေရးတြင ကေလးမား၏ မးဆက (၂) ဆကမက ျဖတသနးရႏငပါသည။ ထ႕ေၾကာင ပညာေရးျပျပငေျပာငးလမႈက ဒမကေရစ ျပျပင ေျပာငးလေရးမား စတငသည Aခနကတညးက ထညသြငးစUးစားသငသည။ ပညာေရးသည ဒမကေရစစနစစတင ထေထာငကတညးက Aမားက Aာရစကျပး ပထမUးစားေပးေနရာတြငရသငသည။ ဒမကေရစစနစ၏ ရညရညတညတခငျမမႈသည ပညာေရး ေပၚတြင Aဓကမတညသည။ AစးရAဖြ႕AေျပာငးAလျပလပသညAခနတြင ဒမကေရစAယAဆမားႏင ဒမကေရစ AေလAထမား ထြနးကားလာေစရနမာ Aေျခခပညာေကာငးသေကာငးသားမားႏင Aဓကသကဆင လာပါသည။ ၄ငးတ႔သည Aနာဂါတတြင မမတ႕တငးျပညAေနျဖင ဒမကေရစစနစက ဆကလကကငသးမညလား သ႔မဟတ Aာဏာရငစနစ ပစတမးမး ကငသးမညလားဟ ဆးျဖတရမညသမားျဖစသည။ ထ႔Aျပင တငးျပည၏ Aနာဂါတ စးပြားေရး တးတကၾကြယဝမႈသည တငးသျပညသားမား၏ ပညာေရးAဆငAတနးAေပၚ မားစြာမတညေနပါသည။ ထ႔ေၾကာင ကးေၾကာငး ဆငျခငမႈသေဘာတရားႏင AတတရာစႏစAေတြ႔AၾကမားAရ စးပြားေရးAရ တးတက ၾကြယဝေသာတငးျပညသညAာဏာရငAစးရႏငAာဏာရငမားေပၚေပါကရန AခြငAလမးပနညးေၾကာငးေတြ႕ရသည။ ၂.၃ ပညာေရးဆငရာ ေနာကခသမငး - ခကႏငငပညာေရးစနစ၏ သြငျပငလကၡဏာတခ႕ ခကႏငငပညာေရးစနစ၏ ဖြ႔စညးပ ၁. မလတနးၾက ပညာေရး (၃ - ၆ ႏစAရြယ၊ မတကမေနရမဟတ) ၂. မသငမေနရ ပညာေရး (၆ - ၁၅ ႏစAရြယ၊ ေကာငးသားမားသည Aမတေပးစနစ၊ သ႔မဟတ ႏႈတေျဖျဖင စစေဆးသည။ ေကာငးထြကႏႈနး ၁% သာရ၍ Aျခားတငးျပညမားႏင ႏႈငးယU လင Aလြနနညးသည။) ၃. သဒၵါေကာငးမား၊ Aေထြေထြ Aထကတနးပညာေရး (၁၆ - ၁၉ ႏစAရြယ၊ စာေမးပြမားျပးလင ေကာငးသားမားသည တကသလ၊ေကာလပမား တကေရာကရန ျပငဆငၾကသည။) ၄. Aဆငျမင နညးပညာေကာငးမား (၁၆ -၁၉ ႏစAရြယ၊ ဘြ႔ရျပးလင တကသလ၊ ေကာလပမားသ႔ ဆကလက တကေရာကႏငသည။) ၅. Aသကေမြးဝမးေကာငး ေကာငးမား (၁၆ - ၁၈-၁၉ ႏစAရြယ၊ ဘြ႔ရျပးလင Aသကေမြးဝမးေကာငး လကမတမားရရျပး ကြမးကငAလပသမားမားAျဖစ AလပလပရနAသငျဖစသည။) ၆. Aဆငျမငကြမးကငမႈဆငရာ ပညာေရး (ေကာငးသားမားသည ပမခကခေသာ Aလပမား Aတြက ျပငဆငၾကသည၊ ထAလပမားAတြက တကသလဘြ႕လကမတမားမလပါ) ၇. တကသလႏင ေကာလပမား (တကသလAဆင ဘြ႕လကမတမားAတြက (ဝဇၨာဘြ႕၊ မဟာဝဇၨာဘြ႔၊ ႏင ပါရဂဘြ႕) တကသလပညာေရးက Aခမသငၾကားေပးေနေသာ ေကာငးမား ၂၂ ေကာငးရသည။ ခကႏငင၌ လUးေရ ၁၀.၅ သနးရသည။) ၂.၄ ခကႏငင ပညာေရး ျပျပငေျပာငးလေရး၏ Aဆငမား - Aဓကမတတငမား ျပျပငေျပာငးလေရး၏ ပထမAဆင - ျဖခဖကဆးျခငး၊ ဖကသမးျခငး၊ ျပျပငျခငး (၁၉၈၉ - ၁၉၉၀) Aဓကရညရြယခကမာ Aာဏာရငစနစေၾကာငေပၚေပါကခရေသာ သသာထငရားသည AေၾကာငးAရာပငးဆငရာ ကြာဟခကမားက ျပျပငေျပာငးလရနျဖစသည။ ဤပထမAဆင၏ Aၾကးမားဆး သြငျပငလကၡဏာမာ ပညာေရးစနစ Aေပၚလႊမးမးခပကငထားေသာ တငးကပသည ႏငငေရးႏင AေတြးAေခၚဆငရာ စးမးခယလယမႈမားက ေကာငးတေကာငးခငးစAလက ကယပငျပဌာနးေဆာငရြကႏငခြငႏင Aစားထးျခငးျဖစသည။ ဤAဆင၏Aဓက တာဝနမားမာ

6

Uပေဒဆငရာစာခပစာတမမားႏင သငရးညႊနးတမးမားတြင AေတြးAေခၚဆငရာ ျပဌာနးခကမားက ဖယရားျခငး၊

ပညာေရးတြင ႏငငေတာက လကဝါးၾကးAပထားျခငးက Aဆးသတျခငး၊ ပဂၢလကေကာငးမားထေထာငခြငေပးျခငး၊ မဘမားႏငေကာငးသားမားက ပညာေရးႏင ေကာငးမားေရြးခယခြငေပးျခငး၊

မေAာငျမငမႈမားႏင သငခနးစာမား Aာဏာရငေခတလြနကာလတြင ဆရာဆရာမမားက AာဏာရငAေတြးAေခၚ သြပသြငးေပးသမားAေနျဖင ဆကလက ရႈျမငေနၾကေသာေၾကာင ဆရာဆရာမမား၏ လမႈAဆငAတနးက ျမငတကလာေAာငၾကးပမးမႈမား မေAာငျမငခပါ။ စာသငၾကားျခငးAလပက ပမဂဏသကၡာရေသာAလပAျဖစ ျမငတကလာေAာင ၾကးပမးမႈမား Aားနညးခသည။ ေတာလနေရး ေနာကပငးကာလ Aေကာငးျမငမႈမားရလငကစား AရညAခငးရေသာသမားAား ဆြေဆာငႏငမႈ Aားနညးခသည။ ဆရာဆရာမမားAား AျပသေဘာAေျပာငးAလကေဆာငကUးသမား၊ ဒမကေရစ တညေဆာကသ မားAျဖစ ျပညသလထAျမငတြင ေဖၚထတႏငချခငးမရပါ။ ထ႔AျပငေကာငးဆရာAလပသည လပခလစာAားျဖင ႏႈငးယUမႈ မားAရ နမကျပး ပညာတတလငယမားကဆြေဆာငႏငချခငးမရပါ။ ျပျပငေျပာငးလမႈ၏ ပထမ ၁၅ႏစကာလတြင ႏငငျခားတငးျပညမား၏ Aေတြ႔Aၾကမား၊ နညးပညာမားက Aာရစကမႈနညးပါးခသည။ ေတာလနေရးေနာကပငး ဝမးေျမာကတကၾကြေနေသာကာလတြင Aာဏာရငေခတ၏ ခါးသးေသာ Aေတြ႔AၾကမားAရ မမတ႔လမးသစကမမတ႔ကယတင ေဖါကလပလစတမား ျပညဝေနၾကျပး ႏငငျခားမ နညးလမးမားက လကခရန တြန႔ဆတေနၾကသည။ သ႔ေသာေခတမတးတကေသာ ပညာေရးစမခန႔ခြမႈ နညးစနစမားက ျမနျမနဆနဆနႏင Aလြယတကဖနတးယ၍မရခပါ။ ပညာေရးဆငရာ AေျပာငးAလမားမာ Aခနၾကာျမငခရျပး Aကး ရလာဒမားမာလညး ေႏးေကြးစြာေပၚထြနးခရသည။ AကးေကးဇးAေနျဖင တငးျပည၏ပညာေရးစနစမာ ဖြ႕ျဖးျပး ႏငငမားေနာကတြင ေနကကကနရစခရသည။ ထစUAခါက တငးျပည၏ေခါငးေဆာင ဗားစလက ဟာဗလ၏ေကးဇးေၾကာင ျပျပငေျပာငးလမႈ၏ Aစပငးတြင မမတ႔တညေဆာကခငသည လ႔ေဘာငေလာကတခႏငပါတသကေသာေမာမနးခကတခကရရခသည။ ဤAခကသည ထစUAခနကာလAတြက AလြနAေရးၾကးေၾကာငး ေနာကပငးတြငသရနားလညခသည။ သ႔ေသာလညး ပညာေရး Aတြကမ ျပျပငေျပာငးလမႈ၏ Aစပငးကတညးက ရငးလငးျပးကယျပန႔ေသာ (ခကႏငငလ႔ေဘာငေလာကAေနျဖင မညသည ပညာေရးမးႏင စာသငေကာငးမး Aလရသညဆသည) ေမာမနးခကတခက ခမတရန ပကကြက ခသည။ ထျပနာက ယေန႔ထကထတင ေျဖရငးေပးႏငျခငးမရေသးပါ။ ျပျပငေျပာငးလမႈ၏ Aစပငးတြင ထျပျပငေျပာငးလမႈAတြက ျပငဆငျခငးႏငAစAစUေရးဆြျခငးAတြက AျပညAဝAာရစက၍ လေလာကေသာAခနေပးႏငရနလAပသည။ Aေသးစတ AစAစUမားေရးဆြရာတြင Aနာဂါတကာလ၌ လကေတြ႕AေကာငAထညေဖၚရာတြင ပါဝငပါတသကၾကမည သမားAားလး ပါဝငေဆြးေႏြး ၾကရနလAပသည။ AစAစUေရးဆြျခငးAဆင တြငသကဆငရာAားလးပါဝငရမညျဖစေသာလညး AစAစUက တUးတေယာက (Aဖြ႔Aစညးတခ၊ မနေနဂာတေယာက) ကသာ စမခန႔ခြရမညျဖစသည။ ေရတ၊ေရလတ၊ ေရရညကာလမားAတြငး AေကာငAထညေဖၚေဆာငရြကရမည Aဆငမားႏငပါတသက၍ Aမားသေဘာတညမႈ ကရယရမညျဖစသည။ ျပျပငေျပာငးလေရး၏ ဒတယAဆင - ေဆြးေႏြးညႈႏႈငးမႈႏင Aမားသေဘာတေျဖရငးမႈမားရာေဖြျခငး (၁၉၉၀-၂၀၀၀) AဓကကေသာAေျပာငးAလမားႏင တထြငဖနတးေဆာငရြကမႈမားက Aားေပးကညမႈမားမာ စနစတက ေပၚေပါက လာျခငးမဟတပ ဟတစဒတစ ေပၚေပါကလာၾကျခငးျဖစသည။ တသးပဂၢလမားႏင တသးပဂၢလAဖြ႔Aစညးမား၏

7

သးျခားေဆာငရြကမႈမားမ ေပၚေပါကလာျခငးျဖစပါသည။ ဤေဆြးေႏြးညႈႏႈငး ျပငဆငမႈမားမာ ေနာကတဆငျဖစေသာ စနစထေထာငျခငးAတြက Aေရးၾကးပါသည။ Aေရးၾကးေသာလပငနးမားမာ-

ပညာေရးဆငရာ AေျပာငးAလမားမာ Uပေဒပငးဆငရာ၊ ဖြ႕စညးတညေဆာကမႈဆငရာ၊ သငၾကားျခငး နညးစနစမားဆငရာ AေရးယေဆာငရြကမႈမားAေပၚAေျခခသည။

ပဂၢလကAဖြ႔Aစညးမားႏင စြန႔U းတထြငေဆာငရြကမႈမားကေရးဆြ ျဖစေပၚတးတကေစခေသာ ပညာေရး ျပျပငေျပာငးလမႈမၾကမး

ႏငငတကာသေတသနေလလာမႈမားႏင ပေရာဂကမား၌ပါဝငေဆာငရြကျခငးက ပညာေရးႏငပါတသကေသာ AေရးၾကးသညAခနးက႑ဆငရာ Aညႊနးကနးမား (PISA, TIMSS, PIRLS1) A ရ ခကႏငငႏင A ျခား ႏငငမား A ၾကား ႏႈငးယU ေလလာမႈ သတငးA ခကA လကမား ကရရေစသည။

ပညာေရးဆငရာ A ထးကနျခငးကA ဆးသတျပး ႏငငတကာစႏႈနးမားႏငA ညျဖစေစျခငး၊ (Uေရာပသမဂၢ A သA မတျပလကခလာေA ာင တငးျပည၏၊ ပညာေရးစနစA တြက ညႈႏႈငးျပငဆင ေဆာငရြကျခငး၊)

မေA ာငျမငမႈမားႏင သငခနးစာမား ကြနျမနစA စးရျပကသြားျပးေနာက၊ A ဓကကေသာA ေျပာငးA လမားA တြက ႏငငေတာ၏ ျပတသားေသာ Uးေဆာငမႈႏင A ဆးA ျဖတေပးေသာ တာဝနခမႈက လကခရနဆႏၵမရၾကေပ။ ထစUA ခါက ဤသ႔ေဆာငရြကမႈမးက A ာဏာရငစနစ၏လပနညးလပဟနမား ဆကလကA သကသြငးျခငးဟယဆၾကျပးပညာတတပညာရငA သငးA ဝငးက လကမခလၾကပါ။ သ႔ေသာလညး ပမထေရာကျပး A ခနတတA တြငး ျပးေျမာကႏငသည သငေတာေသာ ပညာေရး ပစတခေဖၚထတရာတြင ႏငငေတာ၏ UးေဆာငမႈA ခနးက႑က ပမA ေရးၾကးေၾကာငး ယေန႔ကာလတြငပမ သေဘာေပါက လကခလာၾကျပျဖစသည။ ျပျပငေျပာငးလေရး၏ တတယA ဆင - ျပနလညတညေဆာကျခငး (၂၀၀၀ - ၂၀၀၅) ဤA ဆငတြင ပညာေရးစနစ၏ ဖြ႕စညးပ၊ သငရးညႊနးတမး၊ တတေျမာကမႈစစေဆးျခငးႏင စာေမးပြစစျခငးစနစ A ပါA ဝင A ေရးၾကးေသာ A ေျခခA စတA ပငးမားA ားလး ျပနလညတညေဆာကသည။ ဤA ဆင၏ A ေရးၾကးေသာ လပငနးမားမာ

ေရးဆြျပစျခငး၊ UပေဒA ရ A တညျပျခငး ႏင “စကျဖစာတမး” (ပညာေရးျပျပငေျပာငးလမႈဆငရာ A ေျခခA ညႊနးေဘာင) ေရးဆြထတျပနျခငး ႏင ခကႏငငပညာေရးစနစA ားဖြ႕ျဖးတးတကေစျခငး၊)

ပညာေရးUပေဒA သစေရးဆြထတျပနျခငး၊ (မလတနးၾက၊ မလတနး၊ A ေျခခA ဆငျမငတနး၊ တကသလ ပညာေရးႏင ပညာေရးဆငရာ ကၽြမးကငမႈပညာရငမားဆငရာ)

သငရးညႊနးတမးA သစ ေရးဆြျပစျခငး၊ မေA ာငျမငမႈမားႏင သငခနးစာမား

ပညာေရးဆငရာ A ေျပာငးA လမားႏင ၎တ႔၏A ေရးၾကးပမားကျပညသလထသရေA ာင စမေဆာငရြက ႏငမႈမရျခငး။

စာသငေကာငးUပေဒတြင မလတနးပညာေရးစနစႏစခထားရျခငးA ားခြငျပထားျခငး၊ - ပမနမလတနးေကာငး မားႏင ရစႏစသဒၵါေကာငးမားသည ေနာကပငးA တနးမားႏငထပကနျခငး။

1 PISA - ႏငငတကာေကာငးသားမားA ကျဖတမႈ A စA စU၊ TIMSS - ႏငငတကာသခာႏင သပၸေလလာေရးA ေျခA ေန၊ PIRLS - ႏငငတကာစာဖတတတျခငးေလလာေရး တးတကမႈ

8

ျပျပငေျပာငးလေရး၏ စတတA ဆင - စနစသစA ေကာငA ထညေဖၚျခငး (၂၀၀၅ - ၂၀၁၀ ေနာကပငး) စနစသစA ေကာငA ထညေဖၚျခငးမာ လးဝျပးျပညစျခငးမရေသးပါ။ ထ႔ေၾကာင ျပျပငေျပာငးလေရး ျဖစစUမာ မျပးဆး ေသးဟ ယဆၾကသည။ ဤA ဆင၏ A ေရးၾကးေသာ လပငနးမားမာ-

သငရးညႊနးတမးA သစႏင မတဆကျခငး (A ေသးစတက A ခနး-၄ တြငၾကညပါ) ျပညတြငးA ရညA ခငးမားက UေရာပတကA ရညA ခငးမားႏင ႏႈငးယUႏငရနေဆာငရြကျခငး၊

(A ထးကနျခငးA ား ေျဖရငးရနႏင ပညာတတမားUေရာပတြငလညလညA လပလပႏငစြမးက ျမငတငျခငး) စာေမးပြစစျခငးစနစA ား ျပနလညျပျပငျခငး၊ A ေၾကာငးA မးမးေၾကာင ပညာေရးေလာကလမးေၾကာငးမ ေကာငးသားမားက ေဘးဖယထားျခငးမ တျဖညးျဖညး ျပနလညပါဝငေပါငးစညးေစျခငး၊

မေA ာငျမငမႈမားႏင သငခနးစာမား

ျပျပငေျပာငးလေရးA ေၾကာငး A ေကာငA ထညမေဖၚမ ျပညသလထကဆကသြယ၍ ရငးျပျခငးမျပ၊ ျပျပငေျပာငးလမႈလပငနးမား စတငA ေကာငA ထညမေဖၚမ ဆရာမားA ဆငသငမျဖစေသးျခငး။ A စးရA ဖြ႕မၾကာခနေျပာငးလျခငးေၾကာင ႏငငေရးသမားမားA ေနျဖင မၾကာခန “ျပျပငေျပာငးလေရးက ျပျပင ေျပာငးလျခငး” သ႔မဟတ ျပျပငေျပာငးလေရးက ဆန႔ကငျခငး (Uပမာ-ေကာငးသားမာႏင ပညာေရးစနစ A ကျဖတခကမား)

၂.၅ ခကႏငင ပညာေရးျပျပငေျပာငးလမႈ ျဖစစU၏ ရႈေထာငမား - A ဓကA ေၾကာငးA ရာမားA ား ျခငသးသပခက ခကႏငင ပညာေရးစနစ ျပျပငေျပာငးလမႈ သည ေA ာကပါ ပညာေရးစနစ၏A ဓက လကၡဏာမားက (က-ည) ေျဖရငးခရ (ေျဖရငးႏငရ)မညျဖစသည။ စနစ၏လကၡဏာရပတငးA တြက A ဓကျပျပငေျပာငးလေရး လပငနးမားႏင ထေရာကမႈရေသာ A ားထတမႈမားကေဖၚျပထားသည။ က. ရညရြယခကမားႏင ပညာေရးလပငနးမား

ပညာေရး၏ A ေျခခမမားက တငးျပည၏ A ဓကကေသာ Uပေဒမားတြင ထညသြငးျပဌာနး ထားသည။ - ခကသမၼတႏငင၏ A ေျခခUပေဒA သစ- (ထA ေျခခUပေဒက ႏငငသားတငးက A ခမ ပညာသငၾကားခြင ေပးထားသည။)

ရညရြယခကမားႏင ပညာေရးလပငနးမားသည စနစေဟာငးျဖစေသာ ကေလးမားက ဘဝ တစသကစာလးA တြက ျပငဆငေပး၍ ဆရယလစစနစႏငA ည A လပလပေစျပး ဆရယလစ A မေျမA တြက A ကာA ကြယေပးရေသာစနစမ လ႔ေဘာငေလာကႏင သဘာဝUပေဒသ၏ A လA တငး တသးပဂၢလျဖစေသာျပညသတUးခငးစ၏ တးတကဖြ႕ျဖးမႈက ေဆာငရြကေသာ စနစသစသ႔ ေျပာငးလလကသည။ (စကျဖစာတမးတြငေဖၚျပခကA ရ ရညရြယခကမားႏင ပညာေရးလပငနးမားသည ကယျပန႔ေသာလမႈသေဘာတညမႈA ေပၚ A ေျခခေသာ မဟာ ဗဟာေျမာက မတတမးမတရာမားျဖစသည။)

ပညာေရးလပငနးမားသည လ႔ေဘာငေလာက၏ လA ပခကကသာ A ေျခခသညမဟတပ လတUးခငးစ၏ လA ပခကမားA ေပၚတြငလညး A ေျခခသည။

ပညာေရး၏ေယဘယရညရြယခကမားကေျပာငးလပစျပး ပညာေရးစနစ၏A ဆငတငးတြင Uပေဒ မတတမးမား၊ A စA စUမား၌ A ေသးစတA ဓပါယဖြငဆထားသည။

ပညာေရးသည ယခA ခါ A ခနႏငတေျပးညေျပာငးလလကရေသာ လ႔ေဘာငေလာက၏ လA ပ ခကမား၊ သပၸA သပညာႏင နညးပညာမား၏A လငA ျမန တးတကမႈမား၊ စးပြားေရး ျပငဆငမႈမား၊

9

ျမငမားလာေသာ လမႈမညမမႈမား၊ သဘာဝပါတဝနးကငဆငရာ ျခမးေျခာကမႈမား က ထငဟပလက ရသည။

ခ. ပညာေရး စမခန႔ခြမႈႏင A ပခပမႈ

ျပညသ႔A ပခပေရး (ပညာေရးက႑ပါA ဝင) ျပျပငေျပာငးလမႈမားမာ ပညာေရးစမခန႔ခြမႈမားA ေပၚ ႏငငေတာ၏ A ခနးက႑ၾကးမားလြနးေစေသာ ႏငငေရးA ရ A ာဏာခပကင ထနးသမး လြနးသည A ေျခA ေနA စား မမဘာသာ ထနးခပကြပကေသာမစနစက မတဆကေပးခသည။

ဗဟA ပခပေရး၏ A ခနးက႑A သစမာ ညႈႏႈငးေဆာငရြကေပးျခငး၊ စညးမUးစညးကမးမား သတမတျခငး၊ ႏငငေတာဘ႑ာေရး လပငနးမား၏A စတA ပငး A ေနျဖင A ရငးA ျမစမားက ခြေဝျခငး စသညတ႔ျဖစလာသည။

ပညာေရးဝနၾကးဌာန၏ A ခနးက႑A သစမာ ပညာေရးဖြ႔ျဖးမႈႏငပါတသကေသာ ေရတ၊ ေရရည၊ ေရလတ A စA စUမားေရးဆြျခငး၊ စာသငေကာငးကြနယကမား၏ A ရညA ေသြးကျမငတငေပးျခငး၊ ပညာေရး၏ရလာဒမားက ေလလာစစေဆးျခငးႏင လသားA ရငးA ျမစမား ဖြ႕ျဖးတးတကမႈ A စA စUမား ေရးဆြျခငးတ႕ျဖစသည။

A ဆငနမစမခန႕ခြမႈမားသ႔ လႊေျပာငးေပးA ပထားေသာ တာဝနမားမာ ပမမားျပားလာျပး A တတပညာဆငရာ ကၽြမးကငမႈမားႏင စာသငေကာငးမားႏင ပညာေရးေလာကတြင လပကင ေဆာငရြကလသမား၏ A ရညA ခငးမား ပမျမငမားလာရနလညး လA ပလာသည။

ဂ. ပညာေရးက႑A တြက ဘ႑ာေငြသးစြျခငး

စကျဖစာတမး၌ေဖၚျပထားေသာ ရညရြယခကတခမာ ဂဒပ၏ ၆% က ပညာေရးA တြက သးစြရနျဖစသည။ ထသတမတခကမာ ယေန႔ထျပညမျခငးမရေသးပါ။ သ႔ေသာလညး ပညာေရးက႑၌ တျဖညးျဖညးပမသးစြလာျခငးက ေရရညပညာေရးစမခန႔ခြမႈမားႏင ဖြ႔ျဖးတးတကမႈ A တြက A ဓကကသညA ခကတချဖစလာသည။

လU းေရA ေပၚမတည၍ ဘ႑ာေငြခြေဝေပးေသာ စနစက (Uပမာ ေကာငးသားA ရညA တြက A လက) ထညသြငးစUးစား၍ မတဆကခသည။ ဤစနစသည ေကာငးမားA တြက ေကာငးသား A ရညA တြကမားႏငသမမားေA ာင ၾကးစားဆြေဆာငလာေစရန A ေထာကA ကျဖစသည။ A ကး ေကးဇးA ျဖစ မဘမား၏ဆႏၵသေဘာထားမားက ပမA ေလးထားလာၾကျပး မဘမားမာ ပမၾသဇာ ရလာသည။

လU းေရA ေပၚမတည၍ ဘ႑ာေငြခြေဝေပးေသာ စနစရေသာလညး တထြငဖနတးမႈႏင စြန႔Uးစြန႔စား လပေဆာငမႈမားက ဘ႑ာေရးA ရ A ားေပးေသာ A စA စUမား ေရးဆြေပးခသည။ တထြငဖနတး ေဆာငရြကမႈရေသာ ေကာငးမားကA ားေပးရန ရညရြယသည။ ထA စA စUမားသည လU းေရA ေပၚမတည၍ ဘ႑ာေငြ ခြေဝေပးေသာ စနစက ပမျပညစေစျပး ထစနစA ား သြယဝက၍ စမခန႔ခြထနးခပႏငေသာ နညးလမးတခလညး ျဖစသည။

ဃ. ပညာေရးစနစ ဖြ႔စညးပ

မသငမေနရစာသငႏစက ရစႏစမ ကးႏစA ထ မလတနးေကာငးမားA ားလးA တြက A ပတစႏစ တးျမငခသည။

မဘမား၏ေတာငးဆခကA ရ မသငမေနရပညာေရးA တြက ကနUးေရြးခယမႈကမတဆကေပးချပး A ေျခခပညာႏင A ထကတနးပညာ ေပါငးစပထားေသာ A တနးစ သဒၵါေကာငးမားလညး ျပနလည

10

ဖြငလစေပးခသည။ ကြနျမနစစနစ လကထကတြင A ဆငျမငA ထကတနးA ဆငပညာေရးက သငၾကားေပးေသာ ေလးႏစသကတမး သဒၵါေကာငးမားသာ ရခသည။ ယခစနစ၏ရညရြယခကမာ ခန႔မနးေျခ ေကာငးသားUးေရ ၁၀% A ား A ဆငျမင (လကေရြးစU) ပညာသငေပးႏငရန ရညရြယသည။

င. သငရးညႊနးတမး (သငရးညႊနးတမးမဝါဒႏင သငရးညႊနးတမးေရးဆြျခငး)

ဗဟUးစးေရးဆြထားေသာ A ခနဇယားႏင ေကာငးမားA ားလး A တြက ခၽြငးခကမရ သကေရာကေသာ A တနးမာတကာA ားလးက တျဖညးျဖညးခငးစြန႔လႊတခသည။ A တတ ကာလတြင ဆရာမား၏တာဝနမာ ဗဟU းစးေရးဆြထားေသာ သငရးညႊနးတမးမားကသငၾကားေပးရ သာျဖစခသည။ ဤလပငနးက ဗဟေကာငးစစေဆးေရးမ Uးစးရနသာျဖစသည။ ေကာငးသး စာA ပမားမာ A ားလးA တြကတမးတညးသာရျပး A ျခားေရြးစရာမရပါ။

သငၾကားျခငးမတဆကႏင သငရးညႊနးတမးလြတလပခြငဆသညမာ သငၾကားျခငးနညးစနစႏင ေကာငးသးစာA ပမားက လြတလပစြာေရြးခယႏငခြငရျပး ပညာေရးႏငပါတသကေသာ A ျခား သငၾကားနညးပစမားက ခြငျပထားျခငးျဖစသည။

သငၾကားျခငးနညးစနစတြင တထြငဖနတးမႈလA ပခကေၾကာင A ဆငႏစဆင သငရးညႊနးတမးမား လA ပလာသည။ ယခA ခါ ႏငငေတာကA ာမခထားေသာ သငရးညႊနးတမးသည ေကာငးတေကာငး ခငးစကA ေျခခ၍ ေရးဆြႏငေသာ A ကးA ကားတချဖစလာသည။ တသးပဂၢလေကာငးမားႏင ေကာငးဆရာမားသည ဗဟUးစးစနစျဖငေရးဆြေသာ ႏငငေတာက ကြပကၾကးၾကပသညစနစထက ဤစနစတြငပမပါဝင ပါတသကလာၾကသည။ A ဆငႏစဆင သငရးညႊနးတမးမားသည ေကာငးသား မား၏ တကၾကြေသာ ပဂၢလေရးဆငရာ ဖြ႕ျဖးမႈႏင ကမၻာႏငတဝမး A သးဝငေသာ ကၽြမးကငမႈမား သငၾကားေပးျခငးက ပမUးစားေပးလာၾကသည။

A ဓကကေသာ စြမရညမားဖြ႕ျဖးတးတကမႈ - A သပညာ၊ ကၽြမးကငမႈႏင စတေနသေဘာထား တ႔ေပါငးစပမႈ - သည A ေျခခပညာႏင A ဆငျမငပညာတ႔၏ ေနာကကြယမA ဓက ရညရြယခက ျဖစလာသည။ ပညာေရးဆငရာ A ဓကကေသာစြမးရညမားသည A ခကA လကA ေပၚ A ေျခခသည သငခနးစာA ေၾကာငးA ရာမားက သမားရးက (သေဘာတရားဆနေသာ) နညးလမး မားျဖင သငၾကားရာတြင ပမတးတကလာေစသည။ A ဓကကေသာ စြမးရညမားသည A ျခား (လကေတြ႕ကေသာ) ရႈျမငမႈမား၊ ကၽြမးကငမႈမား၊ ေကာငးသားမား၏ A ေတြ႕A ၾကမား ႏင စတေန သေဘာထားမားကေဆာငကUးလာခသည။ A ဓကကေသာ စြမးရညမားဆငရာ A ေျခခ သေဘာထားက ေA ာကပါ ဇယားျဖငေဖၚျပႏငသည။

ဇယား(၁) ဤဇယားသညသမားရးကAကၽြမးကငမႈမလကေတြ႕ဘေမမထားသ

ေကာငးသာရၾကသည။လပသငသ

သည A ဓကကA ခကA လကမမားရရေစရမည၊ ဘဝတြင A သးခသငပါ။ A တနးA ာ

ားတUးခငးစတြ ျဖစႏငပါက

သည။ ေကာငးသ

စတေနသေဘ

သငယ

မႈဆငရာတ

းတကမႈ

ကေသာစြမးရညမာမားႏင ေကာငးသစာသငခနးမား

းခတတေA ာငသားလးသည ဤသ႔

တြင မတညေသာA ဓကစြမးရည

သားမား၏ A ဓက

A ေတြ႔A ၾက/A သဘာထား

ား၏သဘာဝကသားမား၏ ဆကားႏင လကေတြ႕သငၾကားေပးရမညသ႔ေသာ စတဓါတပ

သာသးျခားစြမးရညညဖြ႕ျဖးမႈသညကစြမးရညဖြ႕ျဖ

ကၽြမးကငမႈသးခမႈ

A ဓကစြမမား

11

ထငဟပေဖၚျပကသြယမႈမာ မလ႕လပငနးမားဆကည။) ဒမကေရစေပငးဆငရာ နတပ

ညမား ပမ၍ေသည ေကာငးသားမႈ A ဆငမားက

သခၤာဆ

သ

မးရည

ျပထားသည။ သလေလာကေတာပကစပေပးရမည၊ေရး သေဘာထပညာေရးကလည

သာလညးေကာားတUးခငးစA ေက ေA ာကပါ ဇ

ဆငရာA သ

သပၸဆငရာA သ

ဘာသာစက

လမႈသ

သငရးဘာသာရပပါ။ (စာသငေကေကာငးသားမာ

ထားမား ဖြ႕ျဖးတညး ျဖညဆညးေပး

ာငး ေလာနညး၍ေပၚမတည၍ ဇယားျဖငေဖၚျပ

ကားဆငရာA သ

သပၸဆငရာA သနညးပညာဆငရာ0

1

ပမားတြငသငၾကာကာငးမားက လကား သငၾကားခရသတးတကလာေစရနပးသည။

၍ေသာလညးေဖြ႔ျဖးတးတကေ

ျပႏငသည။

ာA သ

ၾကားေသာ ကေတြ႕ ရသမက နလညး

ေကာငး ေA ာင

ဇယား (၂) ဤဇယားသညစြမးရညမားသA ေတြ႕A ၾကေပးသည။

သမရ

စ

သငယ

မဆငရာတ

းတကမ

သည ေကာငးသးသည A ခ႕ေနၾကႏင သေဘာထ

သငရးညႊနးတနးရမျဖစေသာ A

. ပညာေရးဆင ကယတစာသငေကာငေကာငမဘႏင

ေကာငတသးပေကာငေကာငေပးသည

Aစတေနသေဘာ

သငယ

မႈဆငရာတ

းတကမႈ

သားမား၏A ဓကကေနရာမားတြငပမဖြထားမားေပါငးစပ စြ

းျပျပငေျပာငးလေျခခA ခကမ

ငရာ သးသပA ကတငသးသပA ကေကာငးမားသငးပညာေရး Aငးမားသည ၎င ေကာငးသားမငးျပငပသးသပAပဂၢလ A ဖြ႕AငးမားA တြက ေငးျပငပသးသပAည။)

ေတြ႔A ၾက/A သးာထား

A ဓက

ကေသာစြမးရညမဖြ႕ျဖးေၾကာငးေတြစြမးရညတစသည

လမႈ၏ A ျခာားက ဤစာတ

ကျဖတျခငးႏင ၾကျဖတျခငးကသည မမကယမမA ရညA ေသြး

၎တ႕ေကာငး၏မားA သးျပရနA ကျဖတခကမA စညးမားသညေဆာငရြကေပးသA ကျဖတခကလ

ကၽြမးကငမႈးခမႈ

ကစြမးရညမာ

12

ညမား တးတကဖြတြ႕ရမညျဖစသညည ၄ငးတ႔၏ သးျခ

ားရႈေထာငမားႏမးတြင သးျခား

ၾကးၾကပေလလမတဆက

မ သးသပA ကပမတးတက

၏ ႏစစUသးသပ) ကယတငထတမာ ခကႏငငည စာေမးပြစသည။ (ဗဟစာလA ပေသာ ေ

သခၤာဆငရ

သပၸဆ

ား

ဖြ႔ျဖးပက ထငဟည။ ေကာငးသာျခားပဂၢလေရးစြမ

ႏငပညာေရးဗဟA ခနးတချဖငေ

လာျခငး ကေပးခသည။ကျဖတရနႏင AကလာေA ာငပA ကျဖတခကတျပနရနလA ပငစာသငေကာငစေဆးျခငးႏငာေမးပြစစေဆးျခကာငးမား၏ ေ

ရာA သ

ဆငရာA သဘာသာစကားဆ

လမႈသပၸဆငနညးပည0

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

ငဟပေဖၚျပထားသသားမား၏ A သမးရည “နယပယ

ဟU းစးစနစ ေဖၚျပထားသည

စာသငေA ကျဖတခကရျပနလညA သ

က A စရငခစာပသည။ ငးစစေဆးေရး၏A ျခားျပငပA

ျခငးစနစမရေသေတာငးဆခကႏ

ဆငရာA သငရာA သညာဆငရာA သ

သည။ A ဓကကသပညာ၊ ကၽြမး” တခက တညေ

ေလာခေရးAည။

ေကာငးမားUပေရလာဒမားကသးျပရနလA ပက (A ာဏာပ

၏ တာဝနျဖစA ကျဖတခကမသာ ေနရာမားAႏငA ည ေဆာ

ကေသာ မးကငမႈ၊ ေဆာက

တြက

ေဒA ရ ၎တ႔ သည။ ပငမား၊

သည။ မားက တြက ာငရြက

13

ဒတယA ဆင A တနးတငစာေမးပြ စစေဆးျခငးက ယခလကရ ျပျပငေျပာငးလလကရသည။ ထစနစA ရ စာေမးပြမားတြင A ပငးႏစပငးရမည။ A ေထြေထြ A ပငး (ခကဘာသာစကားႏင ႏငငျခားဘာသာစကား) ႏင သးျခားစစေဆးမႈA ပငး (သးျခားေကာငးA လက ေကာငးA ပမား၏ ေရြးခယမႈA ရ ေကာငးသားမား သငယရေသာဘာသာရပA လက) ဟ၍ရသည။

ျပငပ၌စစေဆးျခငး - A စးရစစစာေမးပြမား - ငါးတနးႏင ကးတနးA ဆင စာေမးပြမားက ယခ စမးသတ ေရးဆြလကရသည။

ဆ. စာသငေကာငးမား၏ ကယပငလြတလပခြငA ဆငA တနး

၁၉၉၀ ခႏစကတညးက စာသငေကာငးမား၏ ကယပငလြတလပခြငA ဆငA တနးမာ ပညာေရးစနစ ဗဟUးစးမႈေလာချခငးႏငA ည တးတကလာခသည။ ထA ဆငA တနးမာ မဘႏငေကာငးသားမား စတငေဆာငရြကခေသာ ေA ာကေျခမစတငျပျပငေျပာငးလျခငး ျဖစစUမားျဖစသည။ ၂၀၀၄ ခႏစ စာသငေကာငးUပေဒA သစသည စာသငေကာငးမား၏ သးျခားလြတလပစြာေဆာငရြကႏငေသာ A ခြငA ေရးမားက A မားျပညသႏငဆငေသာ ဒမကေရစမ႑ငမားA ျဖစမတဆကေပးခသည။

ဆရာမားသည စာသငၾကားနညးႏင ခUးကပနညးမားက ကယတငေရြးခယႏငေသာ ကယပင လြတလပခြငက A တငးA တာတခA ထရရခသည။ ေကာငးမားႏငဆရာမားသည ေကာငးသး ျပဌာနး စာA ပမားကလညး ကယတငေရြးခယႏငခသည။ (ေဈးကြကထရ ေမာကျမားစြာေသာ ေရြးခယစရာ ျပဌာနးစာA ပမားထမ)

ေကာငးA ပမားသညလညး လြတလပခြငမားစြာပမ ရရလာၾကသည။ (UပမာA ားျဖင ၎တ႔ ကယတင ဝနထမးမားက ေရြးခယလာႏငသည။ သတမတထားေသာ ဘတဂကေဘာငA တြငး လြတလပစြာ ကယတငသတမတသးစြလာႏငသည။)

ေကာငးၾကးၾကပေရးA ဖြ႕(ေကာငးဆရာမား၊ မဘမား၊ ေကာငးသားမားႏင ေဒသA တြငးA ပခပေရး တာဝနရသA ာဏာပငမား၊ ပါဝငဖြ႕စညးထားေသာA ဖြ႕) က ေကာငးဖြ႕ျဖးတးတကေရးႏစရည စမကနးမား၊ A လပသမားမား၏ လပငနးဆငရာ A ရညA ခငးတးတကမႈ၊ ေကာငး၏မမကယတင A ကျဖတမႈလပငနးမားက A တညျပေပးရသည။

စာသငေကာငးမားသည မမတ႕၏လပငနးမား ႏင ထလပငနးမား၏ A ရညA ေသြးမားA ေၾကာငး ႏစစUတးတကမႈA စရငခစာက ျပစထတေဝရသည။ ထ႕ေနာကကယပငပညာေရးA စA စUမားက ေရးဆြရသည။ Uပမာ-ႏငငေတာA မးသား သငရးညႊနးတမးA ေပၚ A ေျခခ၍ ေကာငးတေကာငး ခငးစ၏ သးျခားပညာေရး A စA စUမား)

စာသငေကာငးကယပငလြတလပခြငသည ယခA ခါUပေဒA ရေဆာငရြကရန လA ပလာျပျဖစေသာ စာသငေကာငးမား မမကယမမ A ကျဖတျခငးစနစေၾကာင ပမတးတကလာသည။

ဇ. စာသငၾကားျခငးA လပႏင ဆရာ/ဆရာမမား

ဆရာ/ဆရာမမား၏ လမႈA ဆငA တနးမာ A လြနနမကခဘးသည။ လခမားပမတးျမငေပးျခငးျဖင ဆရာ/ဆရာမမား၏ လမႈA ဆငA တနးကျမငတငေပးရနမာ ပညာေရးမဝါဒမားA နက A ဓက မတတင တချဖစသည။ ယခဆလငဆရာ/ဆရာမမား၏ လစာမာ A စးရဝနထမး လစာမား A နက A ျမငဆးျဖစသည။

လ႔ေဘာငA သငးA ဝငးက စာသငေကာငးမားက ျပျပငေျပာငးလရာတြင ဆရာ/ဆရာမ မားသည A ဓက ကေသာ ဇာတေကာငမားျဖစသညဟ သတမတၾကသည။

14

စာသငေကာငးUပေဒတြင ဆရာ/ဆရာမမား၏ လA ပခကမားႏင ၎တ႔၏လပငနးဆငရာ ကၽြမးကငမႈမားက A ေသးစတေဖၚျပထားသည။

လA ပေသာ ဆရာA ရညA ခငးမားက ဆရာA တတသငေကာငးမားမ သငၾကားေပးသည။ A ေျခခႏင A ထကတနးဆရာမားA တြက မဟာဘြ႔ရရနလA ပေၾကာငး Uပေဒကျပဌာနးထားသည။

လကရစာသငေနဆ ဆရာမားA တြက ပညာေရးတးတကဖြ႔ျဖးမႈA စA စUမားက စာသငေကာငး A ကUပေဒA ေပၚ A ေျခခ၍စတငချပး ပဂၢလက ဆရာA တတသင ပညာေရး ေကာငးမား၏ ဗဟဝါဒေဈးကြက၏ သေဘာသဘာဝႏငA ည (ပညာေရးဝနၾကးဌာန A ဆငA တနးသတမတမႈ ေကာမရင၏ ၾကးၾကပကြပကမႈျဖင) ေရးဆြခသည။ ျပျပငေျပာငးလမႈ A သစမားတြင ေခတႏငA ည ကြနျပတာ A ငတာနကျဖင သငၾကားျခငးA စA စUလညးပါဝငသည။

၃. ပညာေရးစနစဆငရာ ဗဟခပကငမႈေလာခေရး A တြကလA ပခကတရပျဖစေသာ သငရးညႊနး တမးျပျပငေျပာငးလမႈ ၃.၁ ဗဟခပကငမႈေလာခထားေသာ သငရးညႊနးတမးစနစႏင ၄ငး၏လကၡဏာမား ခကႏငငတြင သငရးညႊနးတနးျပျပငေျပာငးလလျခငး၏ A ဓကေစေဆာမႈမာ ေကငးA ားလးA တြက A သးျပရေသာ ဗဟခပကငသည သငရးညႊနးတမးမားက A ဆငႏစဆငရေသာ သငရးညႊနးတမးမားႏင A စားထးလျခငးျဖစသည။

ေသတာA မတ ၁. သငရးညႊနးတမးဆငရာ A ေျခခသေဘာတရားသငရးညႊနးတနးဆသညမာ ပညာေရးဆငရာ A ေၾကာငးA ရာပငးႏင ဖြ႕စညးပက A ဓပၸါယဖြငဆထားေသာ ပညာေရးဆငရာ ရညရြယခကမား၏ ေပါငးစပစစညးခကတရပျဖစျပး (A ထးသျဖင မတညေသာ ဘာသာ ရပမားA ေပၚ သတမတသငၾကားရမည A ခနနာရA ရညA တြက) ပညာေရးဆငရာ ရညရြယခက၊ A ေၾကာငးA ရာႏင ဖြ႕စညး တညေဆာကပက ပပးေပးမည ပညာေရးဆငရာနညးစနစမား A ဆျပထားခကျဖစသည။ သငရး ညႊနးတမးဆသညမာ တခါျပစျပးလင တသကလးA သးျပရနျဖစေသာ ပေသကားခပမဟတပါ။ ၎သည A ခနA ခါႏငA ည ေျပာငးလ ႏငေသာပညာေရး ျဖစစU၏ ရႈျမငခကတရပသာျဖစသည။ ၄ငးသည လ႔ေဘာငေလာကတခလးႏင သကဆငေသာ တနဘးထားမႈမားမ ေပၚေပါကလာျခငးျဖစသည။ ႏငငတကာမတတမးမတရာမားသည သငရးညႊနးတမး A ဆငသးမး ရေၾကာငး ေဖၚျပၾကသည။ ရညရြယခက (ပညာေရးA စA စUမား၊ စမခကမား၊ A ေျခခသေဘာထားမား၊ ေမာမနးခကမား၊ ျပငဆငမႈမား)၊ လကေတြ႔ေဆာငရြကခက (နဂရမလ ရညရြယ ခကမား၊ A စA မမားႏင ကြာျခားႏငေသာ စာသငခနးမားထတြင A မနတကယျဖစေပၚလာသည ျဖစစUမား၊ ေကာငးသားမားက A မနတကယသငၾကားေပးေသာ A ေၾကာငးA ရာမား) ႏင ရလာဒမား (ပညာေရး၏ တငးတာ၍ ရႏငေသာ တငးတာ၍မရႏငေသာ ရလာဒမားA ားလး၊ ေကာငးသားမား A မနတကယ သငၾကား တတေျမာက မတမသြားေသာA ရာမား) ျဖစသည။ “သငရးညႊနးတမး”၏ သေဘာတရားေရးရာ သတမတဖြငဆခကက ပညာေရးစမခကမားႏင မတတမးမတရာ မားတြင A သးျပၾကသည။ ဤသ႔ေသာ A ေရးၾကးသည မတတမးမတရာမာ သငၾကားမႈစမခကႏင A တနးသငရးညႊနးတမး ျဖစသည။ A မးသားသငရးညႊနးတမးသည ပညာေရးဆငရာ A ေၾကာငးA ရာမား၊ ပညာေရး A ဆငA တနးႏင ရလာဒ မားက တာဝနယစစေဆးရေသာ ဌာနမား၊ A သငးA ဖြ႕မားျဖစသည။ ပညာေရး A ဆငA တနးသည စစေဆး A ကျဖတ ျခငးႏင ထနးခပကြပကျခငးတ႔A တြက A ေရးၾကးေသာ A ခကျဖစသည။ “A ဆငA တနး”ဟေသာ ေဝါဟာရသည ေယဘယA ားျဖင စသတမတခက သ႔ A တငးA တာမတတငဟဆလျပး ပညာေရးနယပယသည ပညာေရးဆငရာ ရလာဒမား၏ A တငးA တာက A ဆငA တနးက ေဖၚျပရနA သးျပသည။ ပညာေရးA ဆငA တနးသည သငရး ညႊနးတမးတြင A ဓပၸါယဖြငဆ ထားေသာA ေၾကာငးA ရာပငးA ေပၚ A ေျခချပး ေA ာငျမငျပညမရနလA ပေသာ ရညမနးခကမားက သတမတကာ ပညာေရးA ဆငမးစ၌ သငၾကားတတေျမာကသြားသ မား၏ ပရပကျပဌာနးေပးသည။  

15

A တတကာလတြင ေကာငးမားက မညသညA ရာမားကသငၾကားရမည၊ ဘာသာရပတခစA တြက A ခန ဘယေလာကစ သငၾကားရမညက ျပဌာနးထားျပးျဖစသည။ ေကာငးမားသငၾကားေနရသညမတညေသာ A ေျခA ေနမား၊ ေကာငးမားခစားရသည မတညေသာ A ခြငA ေရးမား၊ ေကာငးမားA လကမတညေသာ ေကာငးသားပစမားသည ႏငငတဝမးလးA ဆင (ပထမ သငရးညႊနးတမးA ဆင) တြင ပမလြတလပေသာ ပညာေရးA ညႊနးေဘာငစမခက ေၾကာငေပၚထြကလာေသာ ရလာဒမားျဖစျပး ေA ာကပါတ႔က ျပဌာနးေပးသည။

- (၅) တနးေA ာငျပးလငေကာငးသားမား မညသညA ရာမား တတေျမာကျပးျဖစသငသည - (၉) တနးေA ာငျပးလင ေကာငးသားမား မညသညA ရာမား တတေျမာကျပးျဖစသငသည - A ထကတနးျပးလင ေကာငးသားမား မညသညA ရာမားတတေျမာကျပးျဖစသငသည (Uပမာ-

မသငမေနရ ပညာေရးA ေၾကာငးA ရာဆငရာ A ညႊနးေဘာင) - ဘာသာရပတခစA တြက A ခနမညမစ A ကနခသငၾကားသငသည - ေကငးတေကာငးခငးစက A ထးျပသငၾကားလေသာ ဘာသာရပA ေပၚမတည၍ (မသငမေနရ

ဘာသာရပမားထမ) ေကာငးမားက ၎တ႔ကယပင ဆးျဖတႏငေသာ A ခနပမား - Uပမာ-ေကာငးတေကာငးသည သခၤာ၊ ႏငငျခားဘာသာစကား၊ ပဂၢလေရး ဖြ႕ျဖးမႈ စသည ဘာသာရပမား A ေပၚပ၍A ေလးထားေၾကာငး ေရြးခယဆးျဖတႏငသည။)

သငရးညႊနးတမးပါ A ေၾကာငးA ရာမားက A စA စUချခငး၊ ၎တ႔က (မလတနးပညာေရး၏) ပထမငါးႏစA တြငး ေနာကပငး A လယတနး ေလးႏစ (သ႔) ေနာကပငး A ထကတနးေလးႏစတြင မညသ႔ေနရာထားသငၾကားမညက ေကာငးမားက ဆးျဖတၾကသည။ သ႔ေသာလညး စာသငေကာငး ပညာေရးA စA စU ဟလသမားသည (ဒတယ သငရးညႊနးတမးA ဆင) တြင စာသငေကာငးမားA ားလးသည မမတ႔ကယပငA စA စUမားျဖင စမခကေရးဆြရန လသည။ A ဆငႏစဆငသငရးညႊနးတမးက မတဆကေပးျခငးသည ပညာေရးA ရညA ေသြးA တြက တာဝနယ ေဆာငရြကမႈ၏ A ေရးၾကးေသာA စတA ပငးတရပျဖစျပး ရရလာေသာရလာဒမားက ေကာငးမားကခစားရျပး ပမစြမးေဆာငႏငလာသည။ NATIONAL EDUCATION PROGRAMME (NEP) - A မးသားပညာေရးA စA စU STATE LEVEL - ႏငငေတာA ဆင

16

FRAMEWORK EDUCATION PROGRAMME (FEPs) - ပညာေရးA စA စUA ညႊနးေဘာင SCHOOL LEVEL-ေကာငးA ဆင SCHOOL EDUCATION PROGRAMME (SEPs) - ေကာငးပညာေရးA စA စU ဤဇယားသည သငရးညႊနးတမးဆငရာ စာရြကစာတမးမား၏ A ဆငA မးမးA ၾကားဆကႏြယမႈက ေဖၚျပသည။ ႏငငေတာ A ဆငသည ေယဘယပညာေရးရညရြယခကမားက ေဖၚညႊနးေသာ ေယဘယ A မးသား ပညာေရး A စA စUမား၏တညရမႈက ထငဟပသည။ သငရးညႊနးတမးစနစ၏ A ဓကA ႏစသာရသည ႏငငေတာက တာဝနခေသာ ပညာေရးA စA စUA ညႊနးေဘာင တြငတညရသည။ ဤA စA စUမားသညမလတနးၾကပညာေရး၊ မလတနးပညာေရးပညာေရး၊ A ထကတနးေထြေထြပညာေရး (သဒၵါေကာငးမား)၊ A ထကတနးသငတနးႏင A သက ေမြးဝမးေကာငးပညာေရးႏင A ျခားပညာေရးပစမား (A ထးလA ပခက ပညာေရးႏင မလတနး A ႏပညာေကာငးမား) A တြကလညးA ကးဝငသည။ သကဆငရာ ပညာေရးA စA စU A ညႊနးေဘာင A ေပၚA ေျခခ၍ ေကာငးတေကာငးခငးစသည ၎တ႔၏ကယပငပညာေရးA စA စUက ေရးဆြရသည။ FEP - ပညာေရးA စA စUA ညႊနးေဘာင PE - မလတနးၾကပညာေရး EE - မလတနးပညာေရး MMR - A ေျပာစား Uာဏရညေနာကကျခငး SGE - ေယဘယ A ထကတနးပညာေရး STVT - A ထကတနးသငတနး ႏင A သကေမြးဝမးေကာငးပညာေရး ၃.၂ သငရးညႊနးတမး ျပျပငေျပာငးလေရးပစမတ သငရးညႊနးတမး ျပျပငေျပာငးလေရး၏ A ဓကရညရြယခကမားမာ

၁. ေကာငးမား၏သငၾကားေရးဆငရာ ကယပငလြတလပခြငႏင၎တ႔၏ ပညာေရးဆငရာ တာဝနဝတရား မားA ား ျမငတငရန ၂. ပညာေရးA ားပမ A ာရစကလာရန ၃. လတငးA တြကပညာေရးက လမးဖြငေပးရနႏင ေကာငးသားမားA တြက တUးခငး ခUးကပမႈက ဖနတး ေပးရန ၄. လကေတြ႔ကၽြမးကငမႈမားႏင လကေတြ႔ဘဝA တြကA သးကေသာ ပညာေရးကဖနတးရန ၅. လျခ၍ ျခမေျခာကမႈမရေသာပါတဝနးကင တြငပညာသငၾကားေပးရန ၆. ပးေပါငးေဆာငရြကျပး ပြငလငးမႈရေသာေကာငးမား တညေဆာကေပးရန ၇. ပညာေရးဆငရာ နားလညတတကၽြမးမႈက ထေထာငေပးရန

ရညရြယခကမာ စာသငခနးA ေျပာငးA လမားႏငပါတသက၍ ေမးခြနးမားက ဆရာမားA ား မမကယမမျပန ေမးလာတတေစရန၊ Uပမာ-

- A တနးထတြင မမက A ခနဘယေလာကစကားေျပာျပး ေကာငးသားမားက A ခနလယေလာက စကားေျပာသလ၊ ေကာငးသားမားက လေလာကေသာေနရာ ေပးပါရ႕လား၊

- A တနးက Uးေဆာငသလား၊ဒါမမဟတ A ခကA လကပေပးတာလား၊ ကေလးမား၏ လႈပရားမႈမားA တြက လလေလာကေလာက A ကA ညေပးရလား၊

- ေကာငသားမားA ားလးပါဝငလာေA ာင စစUေပးရ႕လား - A မနတကယ ဘယလသငၾကားေပးပါသလ၊ ဘယA ရာေတြက ေျပာငးလပစျပး

ဘယA ရာေတြကေတာ မေျပာငးလပထားပါသလ၊ - မမေကာငးတြင ဆရာမားက ေကာငးသားမားက ဘယလရႈျမငၾကပါသလ၊ ေကာငးသား-ဆရာ

ဆကဆေရး က ဘယလရပါသလ၊

17

သငရးညႊနးတမး ျပျပငေျပာငးလေရးက ေဆာငရြကရန ေကာငးမားသည ေA ာကပါတ႔ကမလA ားျဖင ေဆာငရြကရန လသည။

က. မမတ႔ကယပငေကာငးပညာေရးA စA စUက သတမတထားေသာ ပညာေရးရညမနးခကႏငA ည ေကာငး၏A ေျခA ေနႏင Uးစားေပးမႈမား၊ ဆရာမား၏စြမးရညမား၊ ေဒသတြငးေကာငးသားမား၏ လA ပခကမား A ားထငဟပ၍ ေရးဆြျခငး၊ ခ. ဆရာမားႏင A ျခားဌာနဆငရာတာဝနရသမားသည သတမတထားေသာ ပညာေရး ရညမနးခကက A ျဖစႏငဆးျပညမရန သငၾကားနညးစနစမားႏင A တနးတငး၏ သငၾကားမညA ေၾကာငးA ရာမားက ကယတငေရြးခယႏငရနစစUျခငး၊ ဂ. မမလပငနး၏A ရညA ေသြး (ထပတးတနဘးမား) က မမကယပငနညးလမးမားသး၍ A ကျဖတ သးသပျခငး၊ A သပညာႏင ကၽြမးကငမႈ စစေဆးေရး စာေမးပြမား၊ ကာလတချပးတငးျပနလညစစေဆးရေသာ လပငနးမား A ကျဖတခက၊ ေကာငးသားႏငမဘမား၏သေဘာထားမား၊ စသညတ႔ကA သးျပျခငး။ ဃ. လပငနးA ကျဖတရန ကယပငစႏႈနးသတမတခကမားထားရျပး ေကာငးသားႏင ဆရာတ႔၏တးတကမႈမား ႏငရလာဒမားက A ကျဖတသးသပျခငး။ င. ဤသးသပခကမားA ေပၚA ေျခခ၍ A ရညA ေသြးတးတကလာေစရန လပငနးစUမားခမတျပး ပညာေရးရလာဒမားတးတကလာေစရန (ေကာငးပညာေရးA စA စUမား ျပနလညျပငဆငျခငး၊ ဆရာမားA တြက ပညာေရးမြနးမသငတနးမားေပးျခငး၊ စသည)

၃.၃ ပညာေရး A ေၾကာငးA ရာမား ေျပာငးလျခငးႏင တထြငဆနးသစျခငး ပညာေရးA ေၾကာငးA ရာမားတထြငဆနးသစျခငးက သငရးညႊနးတမးမားတြင မဆစေလာကသာA သးျပျခငးမဟတပ တထြငဆနးသစေသာ A ယA ဆသေဘာထားျဖငA သးျပျခငးျဖစသည။ သငရးညႊနးတမးတြင ပညာေရးဆငရာ ရညမနးခကမားA တြက ခUးကပမႈA သစမားပါဝငသည။ ပညာေရးသည ၎၏A ဓကရညရြယခကမားက ျပညဝေစျပး ေကာငးသားမား၏ A ဓကစြမးရညမားက ဖြ႕ျဖးေစသည။ A ဓကစြမးရညမားႏငပါတသကေသာ A ေျခခသေဘာက ေရ႕ပငးတြငေဖၚျပျပးျဖစသည။ ပမ၍တတကကေျပာရလင၊ သငရးညႊနးတမး၌ သငယမႈစြမးရည (ဘယလသငယမလ)၊ ျပနာေျဖရငးျခငးစြမးရည (A ထးသျဖင သခၤာႏင သဘာဝသပၸဘာသာရပမားတြငပါရေသာ)၊ ဆကသြယေရးစြမးရည (A ထးသျဖင ေကာငးသားမား၏ မခငဘာသာစကား၊ ႏငငျခားဘာသာစကား၊ မဒယာပညာေရးႏင ေဝဖနပငးျခား စUးစားႏငေသာ စြမးရညဖြ႕ျဖးမႈမားA ရ ရရႏငေသာ)လမႈေရးႏင ကယရညကယေသြးဆငရာစြမးရည ႏင A တတပညာ ဆငရာစြမးရည တ႔ပါဝငသည။ A ဓကစြမးရညမားႏငပါတသကေသာA ေၾကာငးA ရာသည ဘဝတသကတာ သငၾကားျခငး A ယA ဆသေဘာထားႏင မားစြာနးစပသည။ ထ႔ေၾကာင စြမးရညမားသည မသငမေနရပညာေရးကာလ A ပငးA ျခားတခA တြငး သငရးညႊနးတမး၏ A စတA ပငးတခမသာမကပ မလတနးၾကေကာငးမားႏင A ထကတနး ေကာငးမားA ဆငA တြက၏ A စတA ပငးတခလညးျဖစသည။ ပညာေရးA ေၾကာငးA ရာဆငရာ တထြငဆနးသစျခငးတြင သငရးညႊနးတမးမားA တြငးရဘာသာရပမား ဆကစပျခငး လညးပါဝငသည။ A ေျခခသေဘာမာ ဤA ေၾကာငးA ရာမားသည ဘာသာရပA ားလးတြင ပါဝငသငသည၊ လကရ ကမၻာၾကးတြင ၾကေတြ႔ရငဆငေနရေသာ ကစၥမား၊ ျပနာမားႏငဆကစပ၍ မရးဖလာ သတငးA ခကA လက မားႏင ဗဟသတမားက ထညသြငးသငၾကားေပးျခငးျဖစသည။ မလတနးပညာေရးႏင ပါတသကေသာ သငရးညႊနးတမးတြငး ဆကစပဘာသာရပမားမာ ဒမကေရစနတ၊ Uေရာပႏင ကမၻာA ေျခA ေနA ေတြးA ေခၚဆငရာပညာေရး၊ သဘာဝ ပါတဝနးကငဆငရာ ပညာေရး၊ ယUေကးမႈေပါငးစပညာေရး၊ မဒယာပညာေရးႏင A ကငစာရတႏင လမႈပညာေရး၊ စသညတ႔ပါဝငသည။ ေကာငးသားမား၏ စတေနသေဘာထား ႏင တနဘးထားမႈမားတးတကမႈတြင ပမ၍ A ေလးထား လာျခငးျဖစသည။

18

တငးျပညတြငး ဒမကေရစစနစထြနးကားေစေသာ ကယျပန႔သညလပငနးမား၏ A စတA ပငးတရပA ေနျဖင ပညာေရးတြင ဒမကေရစ A ေၾကာငးA ရာမား မတဆကေပးျခငး၊ ေခတျပငသမငးသငၾကားျခငးႏင လကရလမႈ ျပနာမားA ေၾကာငး ေဆြးေႏြးျခငးတ႔A ေပၚ ပမ A ေလးထားလာသည။ ဤသ႔ေသာA ေၾကာငးA ရာမား သငၾကား ေပးမႈက A ေရးၾကးေသာ ဘာသာရပမားျဖစသည သခၤာ၊ သဘာဝသပၸ၊ နညးပညာမားႏင ႏငငျခားဘာသာမား သငၾကားျခငးႏင ထနးညႈေပးရနA လြနA ေရးၾကးသည။ ဤဘာသာရပမားမာ တငးျပညတခတးတကဖြ႕ျဖးေရးA တြက A လြနA ေရးၾကးေသာေၾကာင ပညာေရးႏင လ႔ေဘာငၾကးတခလးက ဒမကေရစစနစသ႔ျပျပငေျပာငးလေနသည ကာလမးမာပင ေဘးကပေခာငထးထားရနမသငေတာပါ။

19

၄. ျမနမာျပညပညာေရးA တြက ျပျပငေျပာငးလဆာငရြကရန A ဆျပခကမား

၄.၁ ျမနမာျပည၏ လကရပညာေရးဆငရာ ျပနာမား ဤစာတမးျဖစေပၚလာေစရန A ေျခခA ေၾကာငးတရားျဖစေသာ ပညာေရးေဆြးေႏြးပြA တြငး၊ ျမနမာျပညA တြငး ရငဆင ၾကေတြ႔ေနရေသာ ပညာေရးႏငပါတသကသည ျပနာမားက A လပရေဆြးေႏြးပြမား၌ ပါဝငေဆြးေႏြးသမားက ေဖၚထတေျပာဆခၾကပါသည။ တငးျပညA တြငး A ားနညးေနေသာ ပညာေရးႏငပါတသကသည A ကးတရား၊ A ေၾကာငးတရားမားက ေဖၚထတႏငရန၊ “ျပနာသစပင” က A သးျပခၾကသည။ ေဆြးေႏြးပြတြငတကေရာကေဆြးေႏြးသမားက ျမနမာျပညA တြငးပညာေရး၏A ားနညးခကမား၏ A ေၾကာငးရငး မားႏငပါတသက၍ ေA ာကပါA တငး ေဖၚထတခၾကပါသည။

- ပညာေရးတြင ႏငငေတာ၏ ရငးႏးျမပႏမႈ နညးပါးျခငး - စာသငေကာငးမားA တြက A ေထာကA ကပစၥညးမားနညးပါးျခငး - A ရညA ခငးျပညမေသာ ဆရာ/ဆရာမမားနညးပါးျခငး - လစာနညးပါးေသာေၾကာင (A ေၾကာငးမားစြာA နက) ဆရာ/မ မား တကၾကြမႈမရျခငး - ဆရာ/မ မားA တြက ပညာရပဆငရာတးတကႏငမႈ A ခြငA လမးနညးပါးျခငး - သငၾကားမႈA ေထာကA ကပစၥညးမရျခငး - ပညာေရးဆငရာ နညးပညာA ဆငနမျခငး - ဆရာေကာငးမား ပညာေရးဌာနမထြကခြါ သြားၾကျခငး (Uးေႏာကယစးျခငး) - ႏငငေရးတြင ပညာေရးဆငရာ သေဘာတရားမရျခငးႏင ပညာေရးသည လကရA စးရA တြက ပထမ

Uးစားေပးမဟတျခငး - ပညာေရးက႑က စမခန႔ခြမႈ ညဖငးျခငး၊ ပညာေရးဝနၾကးဌာနတြင နားလညမႈမရျခငး - ပညာေရးဆငရာA ပခပမႈတြင ခစားမႈမားရျခငး - ပညာေရးစားရတၾကးလြနးျခငး - ေကာငးသားမားက ႏငငေတာ၏ရနသA ျဖစ ရႈျမငျခငး

ေဆြးေႏြးပြတြငတကေရာကေဆြးေႏြးသမားက ျမနမာျပညA တြငးပညာေရး၏A ားနညးခကမား၏ ေနာကဆကတြ A ကးဆကမားႏငပါတသက၍ ေA ာကပါA တငး ေဖၚထတခၾကပါသည။

- တငးျပည၏ပညာေရးသည ကမၻာA ဆငမမျခငး - ေကာငးသားမားရရေသာ ပညာေရးသည လကေတြ႔ဘဝလA ပခကမားႏင မကကညပ လကေတြ႔တြင

A သးမဝငျခငး - ျမနမာျပညသည လကရA ေျခA ေနက တးတကလာေစရန လေလာကေသာနားလညမႈႏင A ေတြ႔A ၾက

မရျခငး ေဆြးေႏြးပြတြငပါဝင ေဆြးေႏြးသမားက ျမနမာျပည၏ပညာေရးA ရညA ေသြးနညးရျခငး၏ A ဓကA ေၾကာငးရငးA ျဖစ ပညာေရးက႑တြင ရငးႏးျမပႏမႈနညးပါးျခငးက မၾကာခနေဖၚျပေလရၾကသည။ ပညာေရးကတးတကျပး ထေရာကေသာ A ကးသကေရာကမႈမား ျဖစေပၚလာေစရနA ခ႕ေသာ ေဆာငရြကခကမားမာ ရငးႏးျမပႏမႈA နညးငယျဖင ေဆာငရြက ႏငပါသည။ ဤA ခကမနကနေၾကာငးက ခကႏငငတြင မကကငစႏငကမၸဏမ ျပလပထတေဝခေသာ ေလလာ ေတြ႔ရခကတခက သကေသျပခပါသည။ ထေဆာငရြကခကမားမာ UပမာA ားျဖင ဆရာ/မ မား၏ လပငနး

20

ေဆာငရြကခကမားႏငပါတသကေသာ သေဘာထားတန႔ျပနခကမားက ပမနစနစတကျပနလညA သးျပျခငးမးႏင စခနမ သငၾကားမႈပစကA သးျပျခငးမး ျဖစသည။

ေသတာA မတ-၂ - ေမာမနးခက - ေမာမနးA နာဂါတ၊ ခကႏငငစာသငေကာငးမားသည ကမၻာA ဆငမပညာေရးက သငၾကားေပးသည။ ဆရာမားသညကမၻာA ဆငမပညာေရးက ေကာငးသားမားA ားသငၾကားေပးရန A ေျခA ေနမားရရသည။ စာသငၾကားမႈ A လပသည တကၾကြႏးၾကား၍ ပါရမရေသာသမားက ဆြေဆာငမႈရေသာ A လပျဖစသည။ A လပစဝငသမားကပင လစာေကာငးစြာေပးျပး လပငနးဆငရာ တးတကမႈေရ႕ေရး A လားA လာလညး ေကာငးမြန ေသာေၾကာင စာသငၾကားျခငးသည A လြနဂဏရေသာA လပျဖစသည။ A လပေလာကထားသမားစြာ ရေသာေၾကာင စာသငေကာငးမားသည A ေကာငးဆး သမားက ေရြးခယခန႔ထားႏငသည။ ေကာငးသားမားႏင ပါတသကသည ဆရာမား၏ သေဘာထားမားသညပင ေျပာငးလချပ ျဖစသည။ လတငးတြငေA ာငျမငႏငေသာ A ခြငA လမးမားရသညက မညသမA ျငငးမပြားၾကေတာပါ။ ဆရာမားသည လတငး မမတ႔၏ ကယပင A စြမးA စမားက ဖြ႔ျဖးတးတကေစႏငၾကျပး ဆရာ/မမား၏တာဝနမာ ေကာငးသားမား၏ A စြမးA စ ရာပေတာက A ကA ညေပးသမားျဖစၾကသညဟ ခယၾကသည။ ထတာဝနက ေကပြနရနမာ တကစြာသတမတထားေသာ လပငနးဆငရာ စႏႈနးမားက လကနာကငသးၾကသည။ ဆရာမားသည ေကာငးသားမားႏင ပါတသက၍ ဘာလပလင ဘယလရလာဒမား ရရႏငသညက ေကာငးစြာနားလညၾကသည။ ၎တ႔A တြကမ လပငနးဆငရာ ကၽြမးကငသမားက A သးျပ၍မမတ႔၏ ကယပငသငၾကားမႈဆငရာစြမးရညမားက တးတကဖြ႔ျဖးေစသည။ ဆရာမားသည တ႔ျပနA ၾကေပးမႈမား ကရရၾကသည။ ၎တ႔၏တးတကမႈA တြက ပးေပါငးေဆာငရြကမႈသည A လြနA ေရးၾကးေသာ A ခနးက႑ျဖစသည။ ပးေပါငးေဆာငရြကမႈ ဆရာတြင ဘာသာရပဆငရာေကာမတမ A စျပ၍ ေကာငးA တြငးစာသငၾကားမႈA ဝနးA ဝငးမ A ျခားေကာငးမဆရာမားႏင A ေတြ႕A ၾကဖလယျခငး A စA စUမား A ထပါဝငသည။ ေကာငးA ပမားသညလညး ပညာေရး၏ A ရညA ေသြးကျမငတင ႏငရနႏင လA ပေသာ A ေျပာငးA လမားျပလပရန ၾကးစားၾကသည။ ၎တ႔၏A ခနA မားစက ဌာနဆငရာစြမးရညမား တးတကရနႏင စာသငခနးA တြငး သငၾကားျခငးA ရညA ေသြးမားတးတကရန A သးျပၾကသည။ ေကာငးA ပမားမာ ပညာေရး တးတကလာေစရနတာဝနရသမားျဖစၾကသည။ ၎တ႔သည ဆရာမားက A ခနယ၍ ၾကးၾကပ ညႊနၾကားေပးၾကသည။ ၎တ႔သည မမတာဝနႏငပါတသက၍ ေကာငးစြာနားလညၾကျပး မမကယက မညသ႔ A ကျဖတရမညက သရၾကသည။ A ကျဖတျခငးစႏႈနးမားတြင ေကာငးA ပမားသညမညသညA ရာမားက လပသငသည၊ မညသညလပငနး A စA စUမားက ေထာကပ႔သငသည၊ပါဝငသငသညႏင ေကာငးသားမားထမ မညသညရလာဒမားက ေမာလငထားသငသည စသည A ခကမားပါဝငသည။ ေကာငးA ပေရြးခယပA ဆငဆငမာ စနစတကရလျပး ေကာငးA ပေလာကထားသ၏ ပညာေရး တးတကမႈႏငႏင A ေျပာငးA လက A ေကာငA ထည ေဖၚႏငမည A လားA လာေပၚတြင A ဓကထားသည။ ေကာငးA ပမားက ကာလသတမတခကတခA တြကသာ ငားရမးျခငးျဖစျပး သကတမးျပညလင ထပမသကတမးတးငားရမးႏငသည။ ေကာငးA ပ A သစမားသည ၾကာရညလေသာ သငတနးကာလA တြငး ၎တ႔၏A လပA တြက စာသငၾကားျခငးလပငနးႏင ေခါငးေဆာငမႈ A တြက ျပငဆငရသည။ ရငးလငးျပး လကေတြ႔ကေသာစႏႈနးမားက ဆရာမားႏင ေကာငးA ပမားသည ေကာငးသားမားထမ မညသည ရလာဒမား ရရႏငေၾကာငးႏင ထရလာဒမားမညသ႔ရရေA ာငျပလပရမညကေဖၚျပၾကသည။ ပညာေရး၏ A ရည A ေသြးက တႏငငလး ဆငရာ ေကာငးသားမားစစေဆးA ကျဖတျခငးစနစ ျဖငစစေဆးၾကသည။ ဆရာမားႏင ေကာငးA ပမားသည ရညမနးခက ရလာဒႏငစတေနသေဘာထားႏင စြမးရညမား A ပါA ဝင နယပယA ားလး၌ မညသညကၽြမးကငမႈမား ရသငသညက ရငးလငးစြာ နားလညၾကသည။ ဆရာမားသည စႏႈနးမားက မညသ႔ ျပညမေA ာငၾကးစားရမညက A ၾကျပခက ေကာငးစြာ ရရၾကျပး ခကႏငင၏ A ေကာငးဆးA ေလA ကငမား A ေၾကာငး သရေနၾကသည။ ဘာသာရပႏင ေကာငးA စစU တခခငးစ A တြက A ကျဖတခကပစမားရျပး ဆရာမားက ေကာငးသားမား၏တးတကမႈA ား ေလလာၾကးၾကပ၍ သငၾကားျခငး A ရညA ေသြးက တးတက ေစသည။ ေကာငးA ားလးသည သးတနး၊ ေလးတနး၊ငါးတနးႏင ကးတနးမားA တြက သတမတ စာေမးပြ စစေဆးျခငးမားတြင ဝငေရာကေျဖဆရသည။ ထA တနးစာေမးပြမား၏ရလာဒမားက ေကာငးသား၊ ဆရာႏင ေကာငးA ပမားA တြက တ႔ျပနA ၾကေပးမႈမားA ျဖစ A သးျပရသည။ ထစစေဆးမႈမားသည A ရညA ေသြးက ၾကးၾကပရန သတငးA ခကA လကမား ေပးA ပျပး ႏင ပမဂရစက၍ ၾကးစားA ားထတရနလA ပသည နယပယမားက ေဖၚထတေပးသည။

21

ၾကတငစမခကေရးဆြျခငးသည ျပျပငေျပာငးလမႈမားA တြက A ေရးၾကးေသာA ဆငတရပျဖစသည။ ပညာေရး၏ တကေသခာေသာသေဘာသဘာဝA ရ ျပျပငေျပာငးလမႈမားမာ A ျမတေစ ေရရညျဖစခသည။ ျမနမာျပည ပညာေရးA တြက ေA ာကပါ A ဆျပခကမားမာ ေဆြးေႏြးပြတြငတကေရာက၍ ကယတင A ၾကျပခကမား ျပလပခၾကသည ပါဝငေဆြးေႏြးသမား၏ ေဆြးေႏြးခကမားက A ေျခခပါသည။ ျမနမာျပည ကယစားျပတကေရာကသမားက ေဒါကတာသနးလြငက တာဝနခပါသည။ A ဆျပခကမားသည ၁၉၈၉ ခႏစ ေနာကပငး ခကႏငငပညာေရး ျပျပငေျပာငးလမႈA ေတြ႕A ၾကမားက ထငဟပေသာ ေဝဖနA ၾကျပခက မားႏင ယUတြေဖၚျပထားပါသည။ ၎တ႔A နက သးသပခကမားမာ မကကငစႏငကမၸဏ ၏ ေနာကဆး A ေထြေထြA စရငခစာ A ေပၚတြငA ေျခခထားပါသည။ ေဆြးေႏြးပြတြင ျပျပငေျပာငးလမႈA ဆငမားမာ ေA ာကပါ ဇယားA တငးေဖၚျပထားပါသည။

   A စA စU A ခနဇယား

A စA စU A ဆင

ႏငငေတာA ဆင ေရတလပငနးမား ႏငငေတာA ဆင ေရရညလပငနးမား

ေကာငးA ဆင ေရတလပငနးမား ေကာငးA ဆငေရရညလပငနးမား

ျမနမာျပညပညာေရးA တြက ဤA ၾကျပခကက ပမA ေသးစတ၍ေဖၚျပရပါက ေရလတရႈေထာငတခ ပါဝင ႏငျပး ပညာေရးဗဟခပကငမေလာခေရးလA ပခကA ရ A စးရေကာငးမားႏင ပဂၢလကေကာငးမား A ၾကား ေဒသဆငရာA ဆင ျပျပငေျပာငးလေရး A ဆျပခကမားက ထညသြငးရနလA ပမညျဖစသည။ ေA ာကပါA ၾကျပခကမားတြင စာလးမမားျဖငေဖၚျပထားေသာ A ခကမားမာ ေဆြးေႏြးပြတကေရာကသမား ကA ၾကျပထားခကမားျဖစသည။ ပမနစာလးမားျဖငေဖၚျပထားေသာA ခကမားမာ ျမနမာျပညသားမတေဆြ မား၏ A ဆျပခကက ခကႏငငA ေတြ႔A ၾကမားA ေပၚ A ေျခခ၍ ေဝဖနေဆြးေႏြးခကျဖစသည။ ၄.၂ ႏငငေတာA ဆင ေရတလပငနးမား

စျပေကာငးမားတြင A ေကာငးဆး A ေလA ကငမားက ျဖန႔ေဝကငသးေစေသာ A စA စUတရပ ပညာေရးဝနၾကးဌာနတြငရသငပါသည။ ဗဟUးစးစနစကေလာခေသာ ပညာေရးစနစက ကငသးမည ဆပါက A ဆပါ စျပေကာငးမားက ျမနမာျပညA ႏ႔ ျဖန႕ကကရမညျဖစသည။ တထြငဆနးသစေသာ ေကာငးမား(သ႔) A စA စUA သစမား၊ နညးလမးA သစမား ကစမးသတေဆာငရြကေစေသာ စမးသတA စA စUတြငပါဝငသည ေကာငးမားသ႔ A ေကာငးဆးA ေလA ကငမား ျဖန႔ေဝ၍ ကငသး ေစျခငးသည ေA ာငျမငေၾကာငး သကေသျပခသည။ A ေကာငးဆးA ေလA ကငမားမေဝျခငး စနစသည လကေတြ႔ဘဝတြင A သးဝငေၾကာငး သကေသျပရနမာ စနစ၏A ဆငတငးမ ကညပပးမႈ ရရရနလA ပသည။ (ႏငငေတာA ဆင၊ ေဒသဆငရာA ဆငႏင A ျခားေကာငးမားA ားလးသည မမတ႔က မတဆကတငျပလာေသာ A ေကာငးဆးA ေလA ကငမားက လလလားလားလကခရမည ျဖစသည။)

A ေကာငးဆးA ေလA ကငမားက ေကာငးA ပမား၊ ေဒသဆငရာ A ာဏာပငမား၊ (သ႔မဟတ) ပညာေရးဝနၾကးဌာနမ ပပးကညမႈမားရရရနလA ပသည။

22

ပညာေရးဝနၾကးဌာနသည ေကာငးတေကငးခငးစသ႔ စမခကငယမားမတဆင A ေကာငးဆး A ေလA ကငမား ျပန႔ႏ႔ေရာကရေA ာင A စA စUေရးဆြရနလသည။

A စးရသည A စးရေကာငးမားတြင တငးရငးသားဘာသာစကားမား A သးျပျခငးက ခြငျပရမည။ ပညာေရးဝနၾကးဌာနသည ေငြေၾကးA ျမတA စြနးA တြကေဆာငရြကျခငးမဟတေသာ A ဖြ႔A စညး မားA ား နညးပညာမား၊ A ေတြ႔A ၾကမား မေဝေပးျခငးျဖင စနစတက ပပးကညရမည။ ပညာေရးဌာန၏ ႏစစUဖြ႔ျဖးမႈA စA စUမားတြင ေထာကပကညမႈA တြက ေလာကထားခြင ျပထား ျခငးျဖင ဤA ဖြ႔A စညမား၏ A စြမးA စမားက A သးခႏငသည။ ေလာကလႊာမားက လပငနး ကၽြမးကငေသာပညာရငမား၏ ေကာမတ (ႏငငေရးေကာမတမဟတ)က စစစရမည။

ျပျပငေျပာငးလမႈက A ရနျမငတငရန A စးရသည ဆရာမား၊ ဝနၾကးဌာနရ A ရာရမားႏင မဝါဒခမတ သမားA တြက ပညာေရးႏင လပငနးကၽြမးကငမႈဆငရာ တးတကမႈA စA စUမား က ျပငဆင ေရးဆြရန လA ပသည။ ပညာေရးႏင၎၏A ေၾကာငးA ရာမား၊ ဖြ႔စညးတညေဆာကပႏင နညးလမး မားက နားလညျခငးသည လြတလပေသာလ႔A ဖြ႔A စညး၌ လြနခသညႏစေပါငး ၅၀ ကာလA တြငး ေကာငးစြာ ျဖစထြနးတးတကချပးျဖစသည။ ပညာေရးစနစျပျပငေျပာငးလရနA တြက ပညာေရးစနစ A တြငး ပါဝငပါတသကၾကေသာ ပညာရငမားA ားလးသည တငးျပည၏ A ထးကန ကာလမား A တြငး ေခတေနာကကခသမ A စားထး A မလကႏငရနလA ပသည။

ပညာေရးသမားမား၊ ဝနၾကးဌာနမ တာဝနရသမားႏင မဝါဒခမတသမားA တြက ေလလာေရးခရး A စA စUမား၊ ေခတမA သပညာမားႏင A ေတြ႔A ၾကမားက (A ထးသျဖင ျဗတနႏငင၊ A ေမရကန၊ နယသာလန၊ ဒနးမတ၊ ဖငလန၊ ဆြဒငႏင ေနာေဝးႏငငမားမ) A လငA ျမနရယျခငးမရပါက Uေရာပရ ကြနျမနစလြနကာလတငးျပညမား၏ ပညာေရးစနစ ျပျပငေျပာငးလမႈမားသည ျဖစႏငမညမဟတ သကသ႔ ထေရာကမညလမဟတပါ။

၄.၃ ႏငငေတာA ဆင ေရရညလပငနးမား ေရရညA ျမငA ရ ျမနမာA စးရသည ေA ာကပါတ႔က ေဆာငရြကရမည။

တကသလဝငတနးA ဆငထ A ခမပညာသငၾကားေပးႏငရနလေလာကေသာ ဘတဂကက ပညာေရးက႑ A တြက စမေပးရန။ ပညာေရးဌာနA တြက ဘ႑ာေငြမရဟစUးစားျခငးသည ပညာေရး စနစတးတက ဖြ႔ျဖးမႈA တြက စမေဆာငရြကေနသမားက A ားပကေစသည။ သ႔ေသာလညး ပညာေရး စနစတငးသည ဆရာမားႏင ၎တ႔၏လပငနးA ရညA ေသြးမားေပၚတြင A ဓကမတညပါသည။ သငၾကားမႈ A ရညA ေသြးက ျမငမားလာေA ာငလပေဆာငျခငး (Uပမာ-ပညာေရး၏A ရညA ေသြးႏင ရလာဒမားA တြက ဆရာမားက တာဝနယေစျခငး) A တြက ပညာေရးဌာနတြင ပမရငးႏးျမပႏစရာ မလA ပပါ။ ပညာေရး (A ရညA ေသြး) ႏင တငးျပညတခ၏ စးပြားေရးA ၾကားရ ဆကႏြယမႈက A A းစဒ၏ ၂၀၁၀ A စရငခစာ ျဖစေသာ နမကေသာပညာေရးဆငရာေဆာငရြကမႈA တြက ၾကးမားေသာကနကမႈ တြင စတနးဖ႔တကသလမ A း ဟႏရကႏင ျမးနစတကသလမ A ယလ ဝးစမနး တ႔က ပညာေရး၏ရလာဒမားတးတကမားျပားလာမႈသည တငးျပည၏ ဂဒပတးတကမႈႏင တကရကA ခးက ေၾကာငးခန႔မနးတြကခကခသည။ ၎တ႔က ဤဆကႏြယမႈက ပA ငA ကစေA ႏင တA ငA မA ကစA ကစ စေသာ ႏငငတကာ တငးတာမႈေလလာေရး စႏႈနးမားA ရ ပညာေရးရလာဒမားႏင ဂဒပ တးတကမႈ/ဆတယတမႈတ႔ႏင သခၤာနညးA ရ တငးတာ တြကခက၍ တငျပခၾကသည။ ဂဒပတးတကမႈသည သဘာဝA ားျဖင ပညာေရးက႑တြငရငးႏးျမပႏမႈ ပမမားျပားလာရန A လားA လာရမႈကေဖၚျပသည။

23

ေကာငးသားမားA ေနျဖင (A မတမညမရရသညျဖစေစ) A ဆငျမငႏင တကသလA ဆငပညာေရးက တေျပးည တကေရာကသငၾကား ႏငခြငက A ာမခေဆာငရြကပါ။ ဆကလကပညာသငၾကားႏငေသာ A ခြငA လမးမားသည ဆရာမားႏင မဘမားA တြက ကေလးမား၏ပညာေရးက ေထာကပကညရန A ာေပးလႈ႔ေဆာမႈျဖစျပး ေကာငးသားမား ကယတငA တြကလညး A ေကာငးဆးရလာဒမား ရရေA ာင ၾကးစားရန ေစေဆာမႈလညးျဖစသည။

စမခန႕ခြမႈႏင ပညာေရးဆငရာ မဝါဒမား လကေတြ႕A ေကာငA ထညေဖၚရာတြင ဗဟUးစးခပကငမႈက တျဖညးျဖညးေလာခရန။ ဗဟUးစးခပကငမႈေလာချခငးျဖင ေဒသဆငရာA ဆငA ား A ားေပးသငသကသ႔ ပညာေရးA ရညA ေသြးႏင ရလာဒမားA တြက တာဝနA မားစက သကဆငရာ ေကာငးမားသ႔ လႊေပး သငသည။

ေရရညA ျမငA ရ ပညာေရးဝနၾကးဌာနသည ေA ာကပါတ႔က ေဆာငရြကရမည။

ပညာေရးက သကဆငရာ တငးရငးသားဘာသာစကားျဖင သငၾကားေပးရမည။ A ဆငမားစြာရေသာ သငရးညႊနးတမးစနစက ေရးဆြ၍A ေကာငA ထညေဖၚရမည။ (ႏငငေတာA ဆင သငရး ညႊနးတမး၊ ေဒသဆငရာ သငရးညႊနးတမး၊ ေကာငးတေကာငးခငးစ၏ သငရးညႊနးတမး)၊ A ဆငမားစြာ ရေသာ သငရးညႊနးတမးသည ပညာေရးစနစႏင ပညာေရး ဗဟUးစးစနစေလာခေရးA တြက မရမျဖစေသာ လA ပခကတရပျဖစသည။ ဤစနစသည ပညာေရးA တြကတာဝနA စတA ပငးမားႏင ၎၏ရလာဒမားက ေဒသဆငရာ A ာဏာပငမားႏင စာသငေကာငးတခခငးစသ႔ လႊေျပာငးခြေဝေပးျခငးျဖစသည။

ပညာေရးသေတသနႏင ဖြ႔ျဖးမႈမားA တြက ကၽြမးကငသမား၏ A ဖြ႔A စညးမား (ႏငငေရးA ရမဟတေသာ) ကထေထာငေပးျခငး။ ပညာေရးဆငရာ A ေျခခသေဘာတရားမားခမတျခငး၊ သငရးညႊနးတမး ဆနးသစ တထြငျခငး၊ ပညာေရးA ဆငA တနးႏင စာေမးပြစစေဆးျခငးမားA တြက ပညာေရးဆငရာ စညးမUးမားက ထေထာင ျပလပေပးရနတာဝနရသာ ကၽြမးကငသမား၏ A ဖြ႔A စညမားပါဝငေဆာငရြက ေပးျခငးမရပါက လကရ ပညာေရးစနစမားသည ထေရာကစြာA လပျဖစမညမဟတပါ။ ပညာေရးA ား ႏငငေရးA ရ စမခန႔ခြျခငး သညA ႏရာယရႏငသည။ ထ႔A ျပင ပညာေရးသည ၎၏ကယပငသဘာဝA ရ ေရရည သေဘာေဆာငျပး ပညာေရးဖြ႔ျဖးတးတကမႈ လပငနးစUမားသညလညး ေရရညေဆာငရြကရမည ကစၥမား ျဖစသည။ ဒမကေရစ စနစA ရပငျဖစေစ ပညာေရးလပငနးမားက ႏငငေရးA ရA ပခပမႈသကတမးတတ A တြငး၌သာ စမခန႔ခြျခငးမာ A ေျမာA ျမငမရရာေရာကသည။ သ႔ေသာလညး ဤA ခကမာႏငငA ေတာမားမားတြင ၾကေတြ႔ေနရျပး ရလာဒA ေနျဖင ေရရညျပျပငေျပာငးလမႈ လပငနးစမခကမားမာ တးလ႔တနးလနးႏင မျပးမျပတျဖစေနတတ၍ မလျပျပငေျပာငးလမႈက ေနာကထပျပျပငေျပာငးလလကျခငးမား ၾကေတြ႕ ရတတသည။ ပညာေရးသည တးတတေျပာငးလေနရသညဆသညမာ မနပါသည။ သ႔ေသာ စနစတခလး A ေနျဖင တသမတတညး တညျငမစြာျပျပငေျပာငးလသြားရနလA ပသည။ ထမသာ စာသငေကာငးမား A ေနျဖင A ေရးၾကးေသာ စနစA ေျပာငးA လႏင သငရးညႊနးတမးA ေၾကာငးA ရာ A ေျပာငးA လမားက ျငမးခမးစြာ A ခနယ၍A သားကေA ာင ေျပာငးလႏငမညျဖစသည။ ေကာငးမားသည A ေျပာငးA လမားက ကငသားရလာေA ာငၾကးပမးရန A ခြငA လမးမားလA ပျပး ၎A ေတြ႔A ၾကမားက တကေသာေလA ထမား ျဖစလာေစရန ေဆာငရြကရမညျဖစသည။ တခနတညးမာပင ပညာေရးကစမခန႔ခြသမားသည ထA ေျပာငး A လမား၏ ထေရာကမႈက တငးတာA ကျဖတရန လေလာကေသာA ခနလမညျဖစသည။ ထA ကျဖတခက မားမရပါက ေနာကဆကတြA ေျပာငးA လမားႏင ဖြ႕ျဖးမႈမားက စမေရးသားရနမျဖစႏငပါ။

ပညာေရးစမခက A သA မတျပစစေဆးေရး ေကာမတ (ႏငငေရးA ရမဟတေသာ) က ကၽြမးကငသမားႏင ဖြ႔စညးရန။ A သA မတျပစစေဆးျခငးသည တကသလA ဆင ေလလာေရးA စA စUမားႏင ဆရာမားA တြက ပညာေရးႏငပညာရပဆငရာ A ရညA ခငးျမငတငမႈA စA စUမားA တြက A ထးA ေရးၾကးသည။

24

၄.၄ ေကာငးA ဆင ေရတ ေဆာငရြကရမညလပငနးမား ေရတကာလတြင စာသငေကာငးမားA ေနျဖင ေA ာကပါတ႔က ေဆာငရြကသငသည။

စာသငၾကားျခငးဆငရာ နညးလမးစနစမားေျပာငးလျခငး ဆရာႏငေကာငးသားမားA ၾကား ဆကဆေရးပမေကာငးမြနလာေA ာငေဆာငရြကျခငး ဆရာမား၏ လပငနးစြမးေဆာငႏငရည တးတကလာေA ာင စနစတက စတငေဆာငရြကရန။ ဆရာမားသည ၎တ႔၏စြမးရညမားပမတးတကလာေစရန လပငနးမားပးေပါငးေဆာငရြကျခငး၊ A ေတြ႔A ၾကမား ဖလယျခငး စသည A ခြငA ေရးမား ျဖစႏငသမA ျမနဆး ရရရနလA ပသည။ စာသငၾကားျခငးA ား တးတကလာေစရန၊ ေရတလပငနးပငျဖစေသာလညး ယခလကရဆရာမားက A ခငးခငးA ျပနA လနပးေပါငးေဆာငရြက၍ စြမးရညမား၊ A ေကာငးဆးA ေလA ထ နမနာမားက A ခငးခငးေဝမၾက၍ (ျဖစႏငလင) ၎တ႔၏ လကေတြ႕ A လပမ ရလာဒမားက ကယတင ထနးခပခြငေပးရမည။ (Uပမာ-မမမတေဆြမား၏ A တနးမားက သြားေရာကေလလာျခငး၊ မမA လပက ျပနလညေဝဖနျခငး၊ A တနးမားA တြက A ပါတစUA စA စUမားႏင A ကျဖတခကမား ေရးဆြျခငး၊ A ကျဖတခကမား၏ ရလာဒမားA ေပၚမႈတည၍ ေနာကထပ တးတကမႈမား ရာေဖြျခငး၊ မမကယကမမ A ကျဖတျခငး)

ဆရာမားက သငေထာကကပစၥညးမား ေပးျခငး စာသငေကာငးစမခန႔ခြမႈက တးတကေA ာငလပျခငး ပညာေရးA တြက တကၾကြႏးၾကား၍ လျခေသာပါတဝနးကငတရပဖနတးေပးျခငး ယUေကးမႈေပါငးစလကခႏငေသာ A ခငးA ကငးရာသUတက ဖနတးေပးျခငး ကေလးမား၏စတဝငစားမႈမားႏင A ားလပခန လႈပရားေဆာငရြကမႈမား (A ားကစား၊ A ႏပညာ၊ ဘာသာေရး A ေလA ထမား စသည) ဖြ႔ျဖးတးတကေစေသာ A ေျခA ေနတရပဖနတးေပးရန

ေကာငးမားက မမေကာငးသကသာေခငခေရး (ေကာငးစကခငး၊ A ႏပညာပစၥညးမားထတလပျခငး၊ ၾကကေမြးျမျခငး စသည) A စA စUမားက မတဆကေပးရန

ေကာငး၏လပငနးေဆာငတာမားတြင ရပရြာကပါဝငေစျခငး ေကာငးမားႏင A ခငးခငးA ျပနA လန ဆကသြယေဆာငရြကျခငးႏင A ေတြ႔A ၾကမား၊ ပညာေရးသတငး A ခကA လကမား၊ ထေရာကေသာနညးလမးမားႏင ဘယနညးလမးကA လပျဖစ၍ ဘယနညးလမးက A လပမျဖစေၾကာငး ဖလယျခငး

၄.၅ ေကာငးA ဆင ေရရညေဆာငရြကရနလပငနးမား ေရရညတြင ျမနမာျပညရေကာငးမားသည ေA ာကပါတ႔က ေဆာငရြကသငသည။

ႏငငေတာ/ေဒသဆငရာ သငရးညႊနးတမးမားA ေပၚ A ေျခခ၍ ထေရာကေသာ သငၾကားနညးစနစမားA ပါA ဝင ဆရာမားA တြက A ၾကျပခကမားပါဝငေသာ ကယပငသငရးညႊနးတမးမားက ေရးဆြရန

သငရးညႊနးတမးA သစA ရ စာသငခနးမားထတြငA သးျပရမည နညးပညာမားက ပပးေပးျခငး။ စာသငခနးထတြင A သးျပရမညနညးစနစမားသည ေကာငးတေကာငးခငးစ၏A ေျခA ေနမားႏင လကေလာညေထြျဖစရနလသည။ ေဒသဆငရာသငရးညႊနးတမးမားသည ေကာငးမားတြငA သးျပသငသည နညးပညာမား၏ A နညးဆးလA ပခကမားကသာ ထညသြငးထားသငသည။ ေကာငးတေကာငးခငးစသည မမေကာငး၏ A ေျခA ေနA ရ A သးျပရမညနညးပညာမားက တတႏငသမ A ကယျပန႔ဆး သတမတ၍ ေကာငးသငရး ညႊနးတမးမားတြင ထညသြငးေရးဆြရမည။

25

ေကာငးသငရးညႊနးတမးတြင သငေထာကကပစၥညးမားႏင ေကာငးတြငA သးျပရန ဖတစာA ပမားA တြက ကးေၾကာငးဆကႏြယမႈ A ညႊနးေဘာငတရပ ဖနတးေပးထားရန။

စာသငေကာငးသည မသားစA သငးA ဝငးတချဖစသငသည။ ေကာငးမဆရာမားသည A ေတြ႕A ၾကမား ေဝမျခငး၊ ေကာငးသားတUးခငးစA ေၾကာငးႏင သတ႔၏တးတကမႈမားA ေၾကာငး ေျပာဆျခငး၊ ေကာငး၏ လပငနးေဆာငတာမား တးတကလာေစရန နညးလမးမားရာေဖြျခငး တ႔က A ခငးခငးA ၾကားတြင ျပလပ သငသည။

လကရလပငနးစUမားႏင နညးလမးမားက A ကျဖတျခငး။ စာသငေကာငးတခစ၏ တထြငဖနတးမႈမားက မတဆကေပးျခငးရာတြင တထြငဖနတးေဆာငရြကမႈမားမျပလပမ ေကာငး၏A စြမးA စႏငလပငနးမား၏ A ရညA ေသြးက A ကျဖတမႈမရပ ေဆာငရြက၍မရပါ။ ေကာငး၏ဖြ႕ျဖးမႈ A စA စUမားသည ဤA ကျဖတ ခကမားA ေပၚ A တA ကA ေျခခရမညျဖစသည။ A နာဂါတကာလတြငတထြငဖနတးမႈမား၏ ထေရာက မႈမားက မလစတငေဆာငရြကသညA ေျခA ေန A ေပၚႏႈငးယU၍ A ဆးA ျဖတေပးရမညျဖစသည။ ေကာငး၏ A ရညA ေသြးႏင ထေရာကစြာေဆာငရြကႏငမႈက တငးတာA ကျဖတျခငးသည ေရရညျဖစ၍ ပမန ေဆာငရြကသြားရမညကစၥျဖစသည။ ထ႔A ျပင ေကာငးတြင A လပျဖစျပးသား နညးလမးမားႏင လပငနးေဆာငရြကပမားက (သတမတထားေသာ စႏႈနးမားA ရ) ေျပာငးလပစရနမလပါ။ ေကာငးမားသည A လပျဖစေသာနညးမားက ရာေဖြရသညA ျပင A လပမျဖစႏငေတာေသာ နညးလမးမားကလညး စနစတက ေဖၚထတ ရမည။ (Uပမာ-A ကစဒဗလA တ (SWOT) ခြျခမးစပျဖာေသာနညးလမး၊ ဆရာမားႏင ေကာငးသားမား A တြက ႏစစUA ကျဖတေမးခြနးလႊာတ႔A သးျပျခငး) ျဗတနႏငငသည ေလလာစစမးေရး ဌာနမားႏင စနစတကေလလာျပး စြမးေဆာငရညညဖငးေသာ ေကာငးမားကျပနလညျပျပငေပးေသာ စနမနာႏငင တချဖစသည။

လပငနးကၽြမးကငမႈဆငရာ လေလာကေသာ ျပငဆငမႈမားျပလပေပးျပး ဆရာမားက လသားရငးျမစဖြ႕ျဖးမႈ၊ ဘ႑ာေရးေထာကပမႈ၊ ထေရာကေသာ စမခန႔ခြမႈ၊ ဆရာမား၏ ကယပငA ကျဖတခကမားA တြက ပပးေပးျခငး။

ကယကယက A ားကးေသာေကာငးသားမား ေမြးထတေပးျခငး၊ စာေမးပြမားစစေဆး၍ ေကာငးသားမားက တကၾကြစြာ ေလလာသငယရနA ားေပးျခငး။

ေကာငးသငခနးစာျပငပ လႈပရားမႈမားစစUေပးျခငး (A ႏပညာ၊ A ားကစား) ေကာငး၏ဂဏသကၡာက ျမငတငျခငး - စာၾကညတကက ေခတမေA ာငျပလပျခငး၊ မဘ၊ ရပရြာႏင ဆကဆေရးပမေကာငးမြနေA ာင ေဆာငရြကျခငး၊ ၎တ႔၏ယၾကညမႈႏင နားလညမႈမား ပမရရေA ာင ေဆာငရြကျခငး။

26

၅. A ကးA ကားမားႏင ထပမေလလာရန စာA ပA ညႊနး McKinsey  &  Company:  Klesající  výsledky  českého  základního  a  středního  školství:  fakta  a  řešení. McKinsey & Company, Praha 2010.  OECD: Education Today, The OECD Perspective. OECD, Paris 2009.  Průcha Jan (ed.) Pedagogická encyklopedie. Portál, s.r.o., Praha 2009.  Dr. Thein Lwin: Education and Democracy in Burma, An Overview of the Current State of Education and Suggestions for the future. Teacher training center for Burmese teachers, Chiang Mai 2008.  Walterova  Eliska,  Greger  David:  The  Transformation  of  the  Educational  Systems  in  the  Visegrád countries. Orbis  Scholae,  Volume  1, Number  2.  Charles University  in  Prague  –  Faculty  of  Education, Masaryk University – Faculty of Education, Praha 2007.