Toxicidade Das Plantas2013

download Toxicidade Das Plantas2013

If you can't read please download the document

Transcript of Toxicidade Das Plantas2013

  • Toxicidade das Plantas

    Dra. Sonia A. Dantas BarciaFarmacutica Toxicologista Centro de Controle de Intoxicaes

    [email protected]@hotmail.com

  • Intoxicao a ocorrncia de efeito(s) nocivo(s)em um

    organismo vivo por ao de um agente fsico ou qumico, sendo que o efeito pode variar de uma alterao a molcula de DNA, a uma alterao metablica, leso de um tecido ou morte do organismo.

    EXPOSIO: o contato entre a planta e o organismo vivo, sem aparecimento de efeito(s) nocivo(s).

  • Origem das Subst ncias- Princpios ativos

  • Metabolismo secundrio

  • Tipos de princpios ativos

    Alcalides: tropnicos, amarilidceos, pirrolizidnicos, indlicos, quinolnicos, xantnicos etc.

    Glicosdeos cianognicos, cardioativos, antraquinonicos, solanceos Flavonides e isoflavonas Graianotoxinas Toxalbuminas Oxalatos solveis e insolveis steres diterpnicos Taninos Saponinas e poliacetilenos Fenois e Iridois Ptaquilosdeos Triterpenos e lantadienos Monofluoreacetatos

    leos essenciais `cidos graxos Nitratos e nitritos Iridides Urshiois Tricotecenos macroldeos Mucilagens e pectinas Glicosinolatos Substncias oxidantes e

    antioxidantes Substncias cancergenas,

    mutagnicas e teratognicas

  • DIAGNSTICO:

    difcil de realizar quando no existem referncias da ingesto; devido a sintomas gerais

    Ainda quando existe a referncia da ingesto:

    so muitas espcies de plantas que dificultam a identificao quando feita os dados sobre a toxicidade no esto

    disponveis.

    Nandica domestica

  • EPIDEMIOLOGIA DAS INTOXICAES

    cerca de 1 a 2 % dos casos atendidos pelo CCISP;

    faixa etria principal de 01 a 04 anos;

    via de exposio principal oral com cerca de 95% das ocorrncias; seguida da ocular e drmica

    principal circunstncia envolvida so acidentes,

  • EPIDEMIOLOGIA DAS INTOXICAES

    Outras circunstncias so:

    Uso teraputico Erro de prescrio Automedicao Tentativa de suicdio Tentativa de aborto

    Alimentao

  • Riscos de Intoxicaes por plantas medicinais

    Confuses com nome popular Boldos

    Boldo do Boldo do ChileChile

    Boldo brasileiroBoldo brasileiro Boldo baianoBoldo baiano

  • Erva cidreira

    Erva cidreira verdadeiraErva cidreira verdadeira((Melissa oficinalis)Melissa oficinalis)

    Erva cidreira brasileira Erva cidreira brasileira ((Lippia albaLippia alba))

    Capim cidrCapim cidr oo

  • Erva de So Joo

    Erva de SErva de S o Joo Jo o o (Hypericum perforatum)(Hypericum perforatum)

    Erva de SErva de S o o JoJo o brasileira o brasileira ou picou pic o roxoo roxo

  • Fatores que contribuem para as exposies e intoxicaes

    Conceitos da populao:

    Se no mata, engorda Se no fizer bem, mal no faz Se natural, no faz mal

    DIVULGAO DE INFORMAES SEM RESPONSABILIDADE TCNICA: Boldo Boldo Boldo TTT xicoxicoxico

    MODISMOS: Babosa e porangaba

    FALTA DE TRABALHOS DE ORIENTAO A POPULA O E CAMPANHAS DE PREVENO DAS INTOXICAES /EXPOSIES.

  • Riscos de Intoxicaes por plantas medicinais

    Local de aquisio da planta

    Ambulantes

    Feiras livres

    Mercados municipais

    Ervanrios

    Loja de produto natural

    Farmcia de manipulao

  • Riscos de Intoxicaes por plantas medicinais

    Modo de preparo: Ch Xaropes Tinturas Cataplasmas Pomadas

  • Riscos de Intoxicaes por plantas medicinais

    Posologia

    Quantidade utilizada para preparo

    Quantidade ingerida por dia

    Validade do preparado

    Durao do tratamento

  • Riscos de Intoxicaes por plantas medicinais

    Indicaes e usos:

    vrios componentes

    Panacia

  • INTERAINTERA ES MEDICAMENTOSASES MEDICAMENTOSAS

    FarmacocinFarmacocinticasticasabsorabsor oo

    distribuidistribui o o

    metabolismo metabolismo

    excreexcre oo

    FarmacodinFarmacodin micasmicas

  • Exemplos de interaes com medicamentos

    Plantas com saponinas:

    Aumentam a absoro de frmacos

    Suco de babosa /aloe vera

    Alona - veculo

  • Exemplos de interaes com medicamentos

    Plantas com taninos

    Diminuem a absoro de frmacos

    Chs caseiros

    Formulaes de fitoterpicos para problemas gstricos e vasocirculatrios

  • PROPOSTA DE ATENDIMENTO PRIVELEGIANDO O PACIENTE

  • oxalato de clcio 191princpio ativo ignorado 137alcalide 24toxalbumina 21esteres diterpnicos 12glicosideos cardioativos 9outros princpios ativos 9glicosdeo cianognico 8flavonides 6saponina 6urshiois 5graianotoxina 3solanina 3Total Global 431

    Distribuio das ocorrncias com plantas por princpio ativo

    Registros do CCISP de janeiro de 2006 a julho de 2009

  • Plantas que provocam leses cutneas e de mucosas por ao fsica

    Urtiga sp

    Begonia sp

  • Furcrarea sp

    Urucum

    Euphorbia sp

    Plantas que provocam les es cutneas e de mucosas por ao

    fsica

  • Agave sp

    Ardisia sp

    Bromlias

    Aloe sp

    Plantas que provocam leses

    cutneas e de mucosas por ao

    fsica

  • Phoenix spcactos

    Plantas que provocam leses cutneas e de mucosas por ao

    fsica

  • Plantas que provocam leses cutneas por ao fsica

    Descontaminao local Remoo dos espinhos e pelos Lavar com gua e sabo Passar anti-sptico (mertiolate, etc)

    Casos onde h inflamao ou dor persistente necessria a avaliao clnica para a administrao de antiinflamatrios e at mesmo corticides via oral.

  • Plantas que provocam les es de mucosa ocular por ao

    fsica

    Descontaminao: Retirar o corpo entranho no caso de espinhos e

    pelos. Lavar em gua corrente abundantemente.

    Avaliao por oftalmologista

  • Plantas que apresentam steres diterpnicos

    Euphorbia pulcherrima

    Euphorbia sp

  • Synadenium grantii

    Codiaeum variegatum

    Plantas que apresentam

    steres diterpnicos

  • Euphorbia spEuphorbia tirucalli

    Plantas que apresentam

    steres diterpnicos

  • Euphorbia cotinifolia

    Euphorbia leucocephala

    Croton lechleri

    Plantas que apresentam

    steres diterpnicos

  • Plantas que apresentam steres diterpnicos

    Sintomatologia

    Ingesto: nuseas,vmitos e diarria, gastren-terite nos casos graves.

    Contato drmico: dor imediata,prurido,eritema, edema,bolhas pequenas ou grandes. As leses podem durar de 3 a 7 dias para cicatrizar.

    Contato com mucosa ocular: inchao das plpebras, ceratite, irite, diminuio da acuidade visual e conjuntivites. Casos graves :ceratoconjuntivite e cegueira

    temporria.

  • Plantas que apresentam saponinas e

    poliacetilenos

    Sansevieriasp

    Sansevieria sp

  • Bixa orelana

    Luffa aegyptica

    Luffa operculata

    Plantas que apresentam saponinas

    e poliacetilenos

  • Hedera sp

    Ficus sp

    Plantas que apresentam saponinas

    e poliacetilenos

  • Ficus pumila

    Plantas que apresentam saponinas e poliacetilenos

    Ficus sp

  • Plantas que apresentam saponinas e poliacetilenos

    Sintomatologia

    !" "

    #

  • Plantas que contm

    oxalato de clcio

    Dieffenbachia sp

  • Aglaonema sp

    Aglaonema commutatum

    Aglaonema sp

    Plantas que contm

    oxalato de clcio

  • Caladium sp

    Plantas que contm

    oxalato de clcio

  • Syngonium podophyllum

    Plantas que contm oxalato de

    clcio

  • Xanthosoma sp

    Plantas que contm

    oxalato de clcio

  • Anthurium sp

    Plantas que contm

    oxalato de clcio

  • Monstera sp

    Plantas que contm oxalato de

    clcio

  • Philodendron sp

    Plantas que contm oxalato de

    clcio

  • Plantas que contm oxalato de clcio

    Zantedeschia sp

  • Plantas que contm oxalato de clcio

    Spathiphyllum sp

  • Begonia sp

    Plantas que contm oxalato de

    clcio

  • Scheflera sp.

    Plantas que contm oxalato de clcio

  • Plantas que contm oxalato de

    clcio

    Scheflera sp.

  • Plantas que contm oxalato de clcio

    http://mazinger.sisib.uchile.cl/repositorio/ap/ciencias_quimicas_y_farmaceuticas/apbot-farm2a/06b.html

  • Plantas que contm oxalato de clcio

    Sintomatologia

    ingesto : salivao e dor na boca, lngua e

    lbios,

    edema de mucosa oral;

    edema de glote distrbios gastrintestinais;

    contato com a pele : dermatite de contato;

    mucosa ocular : ceratoconjuntivite.

    Begonia sp.

    Philodendron sp

  • Plantas que contm toxalbuminas

    Ricinus comunis

  • Jatropha curcas

    Plantas que contm

    toxalbuminas

  • Jatropha podagrica

    Plantas que contm

    toxalbuminas

  • Abrus precatorius

    Jatropha sp

  • Plantas que contm toxalbuminas

    Sintomatologia aps ingesto

    A sintomatologia pode ter uma latncia que varia de horas a dias.

    Distrbios gastrintestinais: nuseas e vmitos,diarria e clicas intestinais intensas.

    Distrbios hidreletrolticos Distrbios respiratrios Distrbios cardiovasculares

    Casos graves: distrbios neurolgicos torpor, hiporreflexia e coma.

  • Plantas que contm substncias cardioativas

    Digitalis purpurea

    $%

  • Asclepia sp

    Plantas que contm

    substncias cardioativas

  • Thevetia sp

    Plantas que contm

    substncias cardioativas

  • Nerium sp

    Plantas que contm substncias cardioativas

  • Plantas que contm substncias cardioativas

    Kalanchoe sp

    &

  • Rhododendron sp

    $

    Plantas que contm substncias cardioativas

  • Plantas que apresentam substncias cardioativas

    Sintomatologia aps ingesto

    Distrbios gastrintestinais : nuseas, vmitos, clicas abdominais intensas,

    inclusive com diarria sanguinolenta.

    Hipercalemia .

    Sintomas neurolgicos : os casos de espirradeira" e "oficial de sala" pod em

    apresentar perda do equilbrio, tonturas, cefalias , torpor, convulses e coma.

    Alteraes no eletrocardiograma: arritmias do tipo fibrilaes atriais ou

    ventriculares, bloqueios, extrassstoles e taquicardias.

  • Plantas que contm glicosdeos cianognicos

    Hydrangea sp

  • Bambusa sp

    Plantas que contm

    glicosdeos cianognicos

  • Plantas que contm glicosdeos cianognicos

    Rosa sp

  • Plantas que contm glicosdeos cianognicos

    samambaias

  • Plantas que contm glicosdeos cianognicos

    Sambucus sp

  • Plantas que contm glicosdeos cianognicos

    Manihot sp.

  • Plantas que contm glicosdeos cianognicos

    !"!!#$ $

    $ #%

    &( ##

  • Plantas que apresentam glicosdeos cianognicos

    Sintomatologia aps ingesto

    Manifestaes gastrintestinais : nuseas, vmitos, clicas abdominais e diarria.

    Distrbios neurolgicos : opisttono, trisma, convulses, coma e midrase.

    Distrbios respiratrios : dispnia, aumento de secreo brnquica, apnia.

    Distrbios cardiovasculares :arritmias e hipotenso.

    bito : falncia cardio-respiratria.

  • Plantas que contm glicosdeos cianognicos

    Tratamento Inicial

    %

  • Plantas que apresentam glicosdeos cianognicos

    Exposio crnica

    Bcio fisiolgico:

    O tiocianato formado da reao entre cianeto e enxofre, reage com o iodo, levando a falta de iodo disponvel para a formao de hormnio tireoideano

    Correo: sal iodado.

  • Plantas que contm alcalides tropnicos ou beladonados

    Brugmansia sp

  • Plantas que contm alcalides tropnicos ou beladonados

    Datura stramonium

    Datura metel

  • Distrbios gastrintestinais: nuseas e vmitos

    Aumento da temperatura corporal .

    Blind as a bat : cego como um morcego Hot as hare: quente como o inferno Red as a beet: vermelho como pimento Dry as a bone: seco como osso Mad as a hatter: louco varrido

    Plantas que contm alcalides tropnicos ou beladonados

    Sintomatologia aps ingesto

  • Plantas que apresentam alcalides pirrolizidnicos

    Senecio brasiliensis

  • Plantas que apresentam alcalides pirrolizidnicos

    Senecio sp

  • Symphynthum officinale

    Plantas que apresentam alcalides pirrolizidnicos

  • Plantas que apresentam alcalides pirrolizidnicos

    Sintomatologia aps ingesto

    As manifestaes txicas, no homem, recebeu a denominao genrica de seneciose.

    Quadro clnico: grande e rpido aumento de volume abdominal, hepatoesplenomegalia, ascite e circulao colateral visvel (semelhante a sndrome de Budd-Chiari).

    Bipsia heptica: ocluso dos pequenos ramos da veia heptica por colgeno, congesto macia entro-lobular e necrose.

  • Plantas que apresentam alcalide nicotina

    semelhante

    Spartium junceumnicotiana sp

  • Plantas que apresentam alcalide nicotina

    Sintomatologia aps ingesto

    ("

    )

    (!*+%

  • Plantas que apresentam Alcalides Amarilidceos

    amarilis

    Clvia

    Narcisio

  • Plantas que apresentam Alcalides Amarilidceos

    Sintomatologia

    Ingesto: nuseas, vmitos e diarria; alguns casos dores de cabea e salivao hipotenso, sedao e convulses. casos relatados de degenerao heptica

    Contato drmico:dermatites de contato

    Contato ocular: irritao, dor intensa, edema

  • Plantas que apresentam Solaninas

    Solanun asperolanatum

    Solanum americanum

  • Solanum sisymbriifolium

    Solanum cernuum

    Plantas que apresentam Solaninas

  • Solanum paniculatum

    Plantas que apresentam Solaninas

  • Solanum americanum

    Plantas que apresentam Solaninas

  • Plantas que apresentam Solaninas

    1.1.

  • Plantas que apresentam Solaninas

    Distrbios gastrintestinais

    Quadro Colinrgico Miose Convulses Aumento das secrees

    SINTOMATOLOGIA aps ingesto

  • Plantas que apresentam LantadienosLantana sp.

  • Plantas que apresentam Lantadienos

    ,+% exposies agudas - nuseas, dores de

    cabea, vmitos, diarria, fraqueza, letargia, respirao lenta e difcil, cianose, midrase, fotofobia, hiporreflexia, ataxia e coma, podendo o paciente chegar ao bito.

    exposio prolongada - aumento das bilirrubinas, levando a ictercia e fotossensibilizao.

    As alteraes das funes hepticas.

    Sintomatologia aps ingesto

  • Plantas que apresentam quinonas e antraquinonas

    Sene

    Cascara sagrada

    A

    Aloe sp

  • Plantas que apresentam quinonas e antraquinonas

    efeito txico: efeito laxativo ==> catrtico de acordo com a dose administrada e as condi es da planta.

    uso crnico pode levar: a alteraes morfolgicas no reto e clon, sendo necessria

    correo cirrgica em alguns casos.

    perda de potssio com comprometimento do msculo cardaco

    Sintomatologia

  • Plantas Alergizantes PlosPlens

    Urshiois

  • Coordenao de Vigilncia em Sade

    Gerncia Centro de Controle de Doenas

    Centro de Controle de Intoxicaes de So Paulo

    Atendimento clnico e laboratorial 24 horas por dia

    Atendimento mdico: 0800-771-3733

    (11) 5012-5311

    Administrao: (11) 5012-2399

    (11) 5013-5456

    Sonia Aparecida Dantas Barciae-mail: [email protected]

    [email protected]