TOPLUMSAL CİNSİYET VE GİRİŞİM

Dr. Fatma Güven Lisaniler Eğitim, çalışma atölyesi

Düzenleyen: Üniversiteli Kadınlar Derneği

26 Ocak Cumartesi,2008

Toplumsal Cinsiyet

Biyolojik Cinsiyet

NEDİR?

Cinsiyetini tahmin edin

Cinsiyetini tahmin edin

Cinsiyetini tahmin edin

Toplumsal cinsiyetle biyolojik cinsiyet arasındaki fark nedir?/1

Biyolojik Cinsiyet:

Biyolojik bir farklılık, kişisel bir gerçekliktir.

Kişinin hangi üreme organıyla dünyaya geldiğini betimleyen bir kavramdır.

Toplumsal cinsiyetle biyolojik cinsiyet arasındaki fark nedir?/2

Toplumsal Cinsiyet • Herhangi bir biyolojik kökeni olmaksızın kadına ve

erkeğe atfedilen tüm:– karakter/kişilik yapılarını,– iş ve görevleri – beklentileri, – davranış kurallarını– alışkanlıkları ifade eder.

• Bağlayıcı değildir ancak kaçınılmazdır• Yönlendiricidir, alışılmışı ifade eder, önerir, tercihlerimizi

etkiler.

Ayrıştıralım

Aşağıda belirtilen görüşlerden hangisi biyolojik cinsiyeti hangisi toplumsal cinsiyeti betimlemektedir?– İnşaat işçilerinin çoğu erkektir.– Ev işleri çoğunlukla kadınlar tarafından yapılır.– Kadınlar daha uzun yaşar.– Erkekler olmasaydı savaşlar olmazdı.– Kadın vücüdunun kas kütlesi daha düşüktür.

Toplumsal Cinsiyet rollerinin yapılandırıldığı ana gruplar

• ÜREME

• ÖZEL ALAN

• EV

• ÜRETİM

• KAMUSAL ALAN

• ÇALIŞMA ALANI

ÜRETİM/ÜREME

Üretim• Emek gücünü

kullanma– çalışma– İmalat– Tarım– Balıkçılık– Ormancılık– Ödenekli iş

Üreme• Emek gücünün

yeniden üretimi—yeme, uyuma, eğlenme, insan ırkının yeniden üretimi– Çocuk bakımı– Alışveriş– Ev işleri– Ödeneksiz iş

ÜRETİM VE ÜREMENİN BİRBİRİNDEN AYRILIŞI

Sanayileşme öncesi toplumlar

• Üreme ve üretim birbiri içine geçmiş faliyetlerdi

• Aynı sosyal birim (komün) tarafından hayata geçirilmekteydiler

Sanayi toplumları ve kapitalism

• Sanayileşme üretimi evin dışına taşıdı

• Üretim ve üreme ayrı sosyal birimler tarafından hayata geçirilmeye başlandı

• Üretim—işyeri, iş ilişkileri

• Üreme- ev, aile

Üretimin aile/evden daha da uzaklaşması

Sanayileşme öncesi toplumda aile, toplumu yeniden üreten sosyal birim olmanın yanı sıra– Elbise– Yemek– Işık– Eğlence– Mobilya gibi

ailenin temel ihtiyaçlarının da üretildiği yerdi.

Sanayi toplumunda ise aile, toplumu yeniden üreten sosyal birim olmaya devam etmiştir ancak– Elbise– Yemek– Işık– Eğlence– Mobilya gibi

ev dışında üretilen malların tüketildiği yerlere dönümüştür.

Sonuç

Aile/ev –iş/işyeri farklı fonksiyonlar yüklenmiş birimler haline dönüştü ve ayrıştırıldılar.

KADININ NEREYE DÜŞTÜĞÜNÜ TAHMİN EDİN!!

KAMUSAL ALAN/ÖZEL ALAN

Kamusal

– Ortak yaşam

– Profesyonel

– İş ilişkileri

– Devlet

Özel

– Bireysel

– Kişi

– Aile

EV/İŞ YERİ

Ev– Yaşam

– Beslenme

– Şefkat

– Anlayış/sevecenlik

İş– Kazanç

– Rekabet

– Güç

– Girişkenlik

EvÖzel alan

Üreme

Üretim

İş yeri

Kamusal alan

Alanların ilişkilendirilmesi

EvÖzel alan

Üreme

Üretim

İş yeri

Kamusal alan

Alanların toplumsal cinsiyetle ilişkilendirilmesi

KADIN

ERKEK

Alanların coğrafi olarak ayrılması

• Üretimin ev/aile dışına kayması

• Yaşam ve üretim alanlarının ayrışması

• Yerleşim yerlerinde (meskun alan) üretimin yasaklanması

Alanların coğrafi olarak da ayrılmasını getirdi.

KADIN

KADIN

ERKEK

ÖZEL ALAN

EV

YERLEŞİM YERİ

ÜREME

KAMUSAL ALAN

ÜRETİM

İŞYERİ/FABRİKA

ALANLAR VE TOPLUMSAL CİNSİYET

SONUÇ

• AKTİVİTELERİN VE ALANLARIN AYRIŞTIRILMASI

• KADINLARIN, ÜRETİM, KAMUSAL VE ÇALIŞMA YAŞAMINDAN KOPMASI– Devlet gücünden– Ekonomik güçten– Yasal güçten yoksun kalması

KADINLAR GERİ DÖNÜYOR

• Kadınların işgücüne katılımı 1950’lerden itibaren artan bir hızla yükselmeye başlamıştır.

• Ancak toplumsal cinsiyet rolleri istihdam şekillerini belirlemeye devam etmiştir/etmektedir.

– Ev sorumluluklarının kadının birincil sorumluluğu olmaya devam etmesi – Emek piyasasında mesleki ayrışmanın (kadın işleri /erkek işleri

ayrışmasının) devam etmesi. Kadınların sekreterlik, hemşirelik, özel hizmetler, tekstil sektörü vb. alanlarda yoğunlaşması

• Düşük maaş. Kadınlara erkeklerden daha düşük maaş ödenmesi

• Kadınların eğitimlerine yaptıkları yatırımın erkekler in gerisinde kalması

• Kadınların yarı zamanlı ya da göreceli daha düzenli çalışma saatleri olan işlerde yoğunlaşması

• Kadın kazancının ailenin ek geliri olarak görülmesi

GİRİŞİM / GİRİŞİMCİLİK

KADINLAR*

ERKEKLER*

GİRİŞİM NEDİR?

Bir ekonomik ortamda talebin sezilmesi ve bunun karşılanması için üretim araçlarını derleyip harekete geçirme, cesaret ve başarısının gösterilmesidir.

GİRİŞİMCİLİK NEDİR?• Risk alma,

• Yenilikleri yakalama,

• Fırsatları değerlendirme ve tüm bunların hayata geçirilme süreci olarak anlamlandırılabilir.

• Girişimcilik için en temel üç faktör; yetenek, cesaret ve bilgidir

• Girişimcilik sadece kişinin kendi işini kurması değildir.

• Mevcut işin revize edilmesi veya yeni bir sektöre açılması da girişimcilik kapsamındadır.

• Örneğin, yıllardır sektörde var olan bir malın üretimine geçilmesi bir girişimcilik örneği değil, fakat sektördeki diğer malı farklılaştırarak sunmaktır girişimciliktir.

BİZ GİRİŞİMCİLİKTEN NE ANLIYORUZ?Girişimcilik size neyi anımsatır? Evet Hayır

Açgözlülük 4.6% 95.4%

Cesaret 52.0% 48.0%

Yenilik 26.3% 73.7%

Dinamiklik 13.1% 86.9%

Cimrilik 0.4% 99.6%

Zorluk 5.4% 94.6%

Kolaylık 3.2% 96.8%

GİRİŞİMCİ KİMDİR?• Girişimci, mal ve hizmet üretiminin yapılabilmesi için,

üretim öğelerini en iyi koşullar altında bir araya getiren kişidir.

• Girişimcide olması gereken özellikler:

• • Kendisine güvenen, • Geri adım atabilen ve yeniden başlayabilen,

• Sonuçları değerlendirebilen. • Yaratıcı,

• Cesaretli, • Bireysel ve aynı zamanda da toplumsal, • İyimser ve fikir sahibi, • Sürükleyici ve güdüleyici, • Başarı için yönlenmiş, • Fırsatlardan yararlanabilen, • Yeniliklere açık, • İşini seven.

• RİSK ÜSTLENEBİLEN

GENEL

Kesinlikle katılmıyorum Katılmıyorum

Ne katılıyorum ne katılmıyorum Katılıyorum

Kesinlikle katılıyorum

%

Kadınlar erkeklere kıyasla daha az girişimcidir 4,2%

51,6%(55%)

7,0% 35,7%1,4%(37%)

Kadınlar erkeklere kıyasla daha çok girişimcidir 0,8%

41,4%(42%)

12,0% 42,2%3,6%(46%)

Girişimciler ülke ekonomisine katkı sağlar 0,8% 8,5% 7,2% 71,6% 11,9%

Girişimciler yeni iş olanakları yaratır

0,4% 5,6% 6,6% 77,4% 10,0%

GİRİŞİMCİ KİMDİR?

KADINKesinlikle katılmıyorum Katılmıyorum

Ne katılıyorum ne katılmıyorum Katılıyorum

Kesinlikle katılıyorum

Kadınlar erkeklere kıyasla daha az girişimcidir 6,3% 51,7% 5,6% 35,8%

0,7% (36,5%)

Kadınlar erkeklere kıyasla daha çok girişimcidir 34,4% 11,1% 48,6%

5,9%(55%)

Girişimciler ülke ekonomisine katkı sağlar 1,0% 9,4% 10,5% 67,6% 11,5%

Girişimciler yeni iş olanakları yaratır 0,3% 6,6% 8,3% 76,4% 8,3%

GİRİŞİMCİ KİMDİR?

(ERKEK)

Girişimci kimdir )? Kesinlikle katılmıyorum Katılmıyorum

Ne katılıyorum ne katılmıyorum Katılıyorum

Kesinlikle katılıyorum

Kadınlar erkeklere kıyasla daha az girişimcidir

1,4% 51,2% 9,1% 35,9%2,4% (38%)

Kadınlar erkeklere kıyasla daha çok girişimcidir

1,9% 50,7% 13,4% 33,5%0,5%(34%)

Girişimciler ülke ekonomisine katkı sağlar

0,5% 7,2% 2,9% 77,0% 12,4%

Girişimciler yeni iş olanakları yaratır 0,5% 4,3% 4,3% 78,6% 12,4%

GİRİŞİMCİ KİMDİR?

GİRİŞİMCİ OLMAK İSTİYORMUYUZ?/1

ÇalışmamakKendi işim olmasıÜcretli çalışan olmak

Seçme şansınız olsa idi aşağıdakilerden hangisini seçerdiniz?

80,0%

60,0%

40,0%

20,0%

0,0%

Perc

ent

4,81%

77,35%

17,84%

GİRİŞİMCİ OLMAK İSTİYORMUYUZ?/2

ÇalışmamakKendi işim olmasıÜcretli çalışan olmak

Seçme şansınız olsa idi aşağıdakilerden hangisiniseçerdiniz?

100,0%

80,0%

60,0%

40,0%

20,0%

0,0%

Perc

ent

5,24%

83,81%

10,95%4,51%

72,57%

22,92%

Erkek

KadınCinsiyet

NE KADAR GİRİŞİMCİYİZ?

Çalışmıyorum veiş aramıyorum

İşsizim, işarıyorum

Kendim içinçalışıyorum

Ücretli çalışan

Şu anki mesleğinizi nasıl tanımlarsınız?

60,0%

50,0%

40,0%

30,0%

20,0%

10,0%

0,0%

Perc

ent

25,36%

3,83%

31,58%

39,23%

59,86%

6,57%10,73%

22,84%

Erkek

KadınCinsiyet

KADINLARIN İŞTEKİ STATÜLERİDÜNYA GENELİ

Düşük statülü işlerde kadınların oranı daha Yüksek

Kadın Erkek

Ücretli ve maaşlı işler

İşveren

Ücretsiz aile işçisi

Kadınların toplam istihdamdaki paylarının işteki statülerine göre dağılımı

BM, Millenium Development Goal Report, 2006

(%)

BULUNDUĞUMUZ STATÜDEN MEMNUN MUYUZ?/1

Çalışmıyorum veiş aramıyorum

İşsizim, işarıyorum

Kendim içinçalışıyorum

Ücretli çalışan

Şu anki mesleğinizi nasıl tanımlarsınız?

60,0%

50,0%

40,0%

30,0%

20,0%

10,0%

0,0%

Per

cent

37,5%

4,17%

16,67%

41,67% 43,12%

4,94%

22,08%

29,87%

56,18%

7,87%8,99%

26,97%

Çalışmamak

Kendi işim olması

Ücretli çalışan olmak

Seçme şansınız olsaidi aşağıdakilerden

hangisini seçerdiniz?

BULUNDUĞUMUZ STATÜDEN MEMNUN MUYUZ?/2

ÇalışmamakKendi işim olmasıÜcretli çalışan olmak

Seçme şansınız olsa idi aşağıdakilerden hangisiniseçerdiniz?

100,0%

80,0%

60,0%

40,0%

20,0%

0,0%

Perc

ent

5,24%

83,81%

10,95%4,51%

72,57%

22,92%

Erkek

KadınCinsiyet

NEDEN GİRİŞİMCİ OLMAK İSTİYORUZ?

DiğerDiğer ailemensuplarınınbirçoğu kendiişine sahip

Diğer işolanaklarının

cazip olmaması

Çalışmasaatlerinin

esnek olması

Daha iyi gelirsağlaması

Bir iş olanağısağlaması

Bağımsızlık

Kendi işinin olmasını tercih edenlerin nedenleri

50,0%

40,0%

30,0%

20,0%

10,0%

0,0%

Perc

ent

6,51%4,69%3,39%

9,9%

26,04%

6,77%

42,71%

GİRİŞİMCİ OLMAYA NE KADAR İSTEKLİYİZ?

Hiç isteklideğilim

İstekli değilimİstekliyimÇok istekliyim

Önümüzdeki 5 sene içerisinde kendiişinize sahip olma istekliliğiniz var nedir?

50,0%

40,0%

30,0%

20,0%

10,0%

0,0%

Perc

ent

13,93%16,42%

38,81%30,85%

13,99%17,83%

45,45%

22,73%

Erkek

KadınCinsiyet

Engeller KADIN(Evet deyenlerin oranı)

ERKEK (Evet deyenlerin oranı)

Mali engeller 22,9%(2.)

17,9% (3.)

Bürokratik engeller17,9%

27,1% (2.)

Eğitim eksikliği 20,4%(3.)

13,0%

Kalifiye çalışan eksikliği9,7%

13,5%

Teşvik eksikliği13,6%

11,6%

Yasaların yeterli olmaması 26,2%(1.)

28,5% (1.)

Diğer9,7%

10,6%

GİRİŞİMCİLİĞİN ÖNÜNDEKİ ENGELLER NELERDİR?

SONUÇ OLARAK• Girişimcilik ve girişimci hakkında olumlu düşünüyoruz, istekliyiz.

• Ancak girişimcilik ve girişimci konusunda belirgin bir bilgi ve bilinç eksikliğimiz var. Girişimcilik kavramı bizim için henüz çok yeni bir kavram,

• Ancak iş aramakta olan kesim öncelikle ücretli çalışan olmayı tecih ediyor.

• Erkekler daha girişimci/girişimci olmaya daha istekli

• Girişimci olmayı daha bağımsız olmak ve daha iyi kazanç elde etmek için istiyoruz.

• Kadınlar, eğitim eksikliğini ve ev işlerinin fazlalığını kendi işine sahip olma olasılığının düşüren nedenler olarak görüyor.

• 35 yaş ve üstü girişimcilik konusunda daha az istekli

• Girişimciliğe en istekli yaklaşanLar orta okul ve üniversite mezunları

Seçme şansım olsa çalışmazdımKKTC’de kadınların işgücüne katılımı

• 1996 32.4 (DPÖ,1996 Nüfus Sayımı Raporu)

• 2001 41 (ÜKD, (2001) Egitim ve İstihdam Profili alan araştırması Özet Raporu)

• 2004 42.2 (DPÖ, (2004) Hanehalkı işgücü Anketi Özet Raporu)

• 2007 40.14 (İşkadınları Derneği, (2007) Girişimcilik Alan Araştırması Özet Raporu)

NEDEN İŞGÜCÜNE KATILMIYOR?

DiğerEv işleri çokfazla

Çalışmayaihtiyacım

yok

Tecrübemyeterli değil

Eğitimimyeterli değil

Maaşlaruygun değil

Çalışmamayı tercih edenlerin nedenleri

40,0%

30,0%

20,0%

10,0%

0,0%

Per

cent

27,27%

0,0%

36,36%

9,09%

0,0%

27,27%

40,0%

20,0%

30,0%

0,0%

10,0%

0,0%

Erkek

KadınCinsiyet

Yü

zde

ANAHTAR SORULAR1. Toplumsal Cinsiyetle biyolojik cinsiyetin farkı nedir?2. Toplumsal cinsiyet rollerine örnek veriniz.3. Girişimci olmak için ne gibi özellikler gerekir?4. Kadınlar başarılı girişimciler olabilirler mi? Cevabınızı açıklayınız.5. Gözlemlerinize dayanarak girşimciliğin önündeki engelleri

sıralayınız.6. Girişim, girişimcilik, girişimci kavramlarından ne anlıyorsunuz? 7. KKTC sürmekte olan üç toplumsal cinsiyet eşitsizliğini kısaca

belirtiniz.8. Toplumsal eşitliğin sağlanmasında devletin rolü nedir?9. Tipik bir Kıbrıslı Türk kadınının üretim ve toplum aktivitelerine

örnek veriniz.10. Tipik bir Kıbrıslı Türk kadınının üreme aktivitelerine örnek veriniz.

DİNLEDİĞİNİZ İÇİN TEŞEKKÜRLER

SIKILMADIĞINIZI UMARIM