TỔNG QUAN VỀ NGUỒN VỐ ODA

Lêi nãi ®Çu

Vèn lu«n ®îc coi lµ mét trong nh÷ng nh©n tè quyÕt ®Þnh cho qu¸ tr×nh s¶n

xuÊt kinh doanh vµ t¨ng trëng kinh tÕ cña çc quèc gia. §Æc biÖt lµ ®Ó ®¹t t¨ng

trëng kinh tÕ cao, vÊn ®Ò t¹o nguån vèn vµ sö dông nã mét çch cã hiÖu qu¶

cµng trë nªn cÇn thiÕt ®èi víi tÊt c¶ çc quèc gia muèn trë thµnh níc c«ng

nghiÖp ho¸ víi thêi gian ng¾n nhÊt.

C«ng cuéc c¶i çch kinh tÕ cña ViÖt Nam ®· qua mét chÆng ®êng h¬n 10

n¨m. NÒn kinh tÕ ®· thu ®îc nh÷ng kÕt qu¶ ®¸ng kh¶ quan nh tèc ®é t¨ng trëng

nhanh, l¹m ph¸t ë møc cã thÓ kiÓm so¸t ®îc, nhng ®Ó duy tr× tèc ®é t¨ng trëng

nh vËy th× nhu cÇu vÒ vèn ®Çu t lµ rÊt lín. Trong khi ®ã nÒn kinh tÕ níc ta l¹i cã

xuÊt ph¸t ®iÓm thÊp, nghÌo nµn, l¹c hËu nªn nguån vèn trong níc kh«ng thÓ ®¸p

øng hÕt nhu cÇu vÒ vèn ®Çu t ®ã. V× vËy, nguån vèn ®Çu t níc ngoµi nãi chung

vµ nguån vèn hç trî ph¸t triÓn chÝnh thøc (ODA) nãi riªng lµ rÊt quan träng.

Nguån vèn ODA ®· gãp phÇn ®¸ng kÓ vµo viÖc ®¹t ®îc nh÷ng thµnh tùu

kinh tÕ x· héi cña ®Êt níc. §Ó cã thÓ thu hót vµ sö dông cã

hiÖu qu¶ nguån ODA trong ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi cÇn cã nh÷ng biÖn ph¸p

cô thÓ vµ toµn diÖn.

Em xin tr×nh bµy mét sè hiÓu biÕt cña em vÒ ODA trong bµi nµy.

1

Ch ¬ng I

Tæng quan vÒ nguån vèn hç trî ph¸t triÓn chÝnh thøc (ODA).

I. Kh¸i niÖm chung vÒ ODA.

1. Kh¸i niÖm.

Theo çch hiÓu chung nhÊt, ODA lµ tÊt c¶ çc kho¶n hç trî kh«ng hoµn l¹i

vµ çc kho¶n tÝn dông u ®·i (cho vay dµi h¹n vµ l·i suÊt thÊp cña çc ChÝnh phñ,

çc tæ chøc thuéc hÖ thèng LiÖp hîp quèc, çc tæ chøc phi ChÝnh phñ (NGO),

çc tæ chøc tµi chÝnh quèc tÕ (IMF, ADB, WB...) giµnh cho çc níc nhËn viÖn

trî. ODA ®îc thùc hiÖn th«ng qua viÖc cung cÊp tõ phÝa çc nhµ tµi trî çc

kho¶n viÖn trî kh«ng hoµn l¹i, vay u ®·i vÒ l·i suÊt vµ thêi h¹n thanh to¸n (theo

®Þnh nghÜa cña OECD, nÕu ODA lµ kho¶n vay u ®·i th× yÕu tè cho kh«ng ph¶i

®¹t 25% trë lªn). VÒ thùc chÊt, ODA lµ sù chuyÓn giao mét phÇn GNP tõ bªn

ngoµi vµo mét quèc gia, do vËy ODA ®îc coi lµ mét nguån lùc tõ bªn ngoµi.

ODA cã çc h×nh thøc sau:

Hç trî çn c©n thanh to¸n: Thêng lµ tµi trî trùc tiÕp (chuyÓn giao tiÒn tÖ.

Nhng ®«i khi l¹i lµ hiÖn vËt (hç trî hµng ho¸) nh hç trî nhËp khÈu b»ng hµng

hoÆc vËn chuyÓn hµng ho¸ vµo trong níc qua h×nh thøc hç trî çn c©n thanh

to¸n hoÆc cã thÓ chuyÓn ho¸ thµnh hç trî ng©n s¸ch.

TÝn dông th¬ng m¹i: Víi çc ®iÒu kho¶n "mÒm" (l·i suÊt thÊp, h¹n tr¶ dµi)

trªn thùc tÕ lµ mét d¹ng hç trî hµng ho¸ cã rµng buéc.

ViÖn trî ch¬ng tr×nh (gäi t¾t lµ viÖn trî phi dù ¸n): lµ viÖn trî khi ®¹t ®îc

mét hiÖp ®Þnh víi ®èi t¸c viÖn trî nh»m cung cÊp mét khèi lîng ODA cho mét

môc ®Ých tæng qu¸t víi thêi h¹n nhÊt ®Þnh, mµ kh«ng x¸c ®Þnh mét çch chÝnh

x¸c nã sÏ ®îc sö dông nh thÕ nµo.

Hç trî c¬ b¶n chñ yÕu lµ vÒ x©y dùng c¬ së h¹ tÇng. Th«ng thêng, çc dù

¸n nµy cã kÌm theo mét bé phËn kh«ng viÖn trî kü thuËt díi d¹ng thuª chuyªn

gia níc ngoµi ®Ó kiÓm tra nh÷ng ho¹t ®éng nhÊt ®Þnh nµo ®ã hoÆc ®Ó so¹n th¶o,

x¸c nhËn çc b¸o ço cho ®èi t¸c viÖn trî.

2

Hç trî kü thuËt: chñ yÕu tËp trung vµo chuyÓn giao tri thøc hoÆc t¨ng cêng

c¬ së lËp kÕ ho¹ch, cè vÊn nghiªn cøu t×nh h×nh c¬ b¶n, nghiªn cøu khi ®Çu t.

ChuyÓn giao tri thøc cã thÓ lµ chuyÓn giao c«ng nghÖ nh thêng lÖ nhng quan

träng h¬n lµ ®µo t¹o vÒ kü thuËt, ph©n tÝch kinh tÕ, qu¶n lý, thèng kª, th¬ng

m¹i, hµnh chÝnh nhµ níc, çc vÊn ®Ò x· héi.

2. Ph©n lo¹i ODA:

Tuú theo ph¬ng thøc ph©n lo¹i mµ ODA®îc xem cã mÊy lo¹i:

a. Ph©n theo ph¬ng thøc hoµn tr¶: ODA cã 3 lo¹i.

- ViÖn trî kh«ng hoµn l¹i: bªn níc ngoµi cung cÊp viÖn trî (mµ bªn nhËn

kh«ng ph¶i hoµn l¹i) ®Ó bªn nhËn thùc hiÖn çc ch¬ng tr×nh, dù ¸n theo sù tho¶

thuËn tríc gi÷a çc bªn.

ViÖn trî kh«ng hoµn l¹i thêng ®îc thùc hiÖn díi çc d¹ng:

+ Hç trî kü thuËt.

+ ViÖn trî nh©n ®¹o b»ng hiÖn vËt.

- ViÖn trî cã hoµn l¹i: nhµ tµi trî cho níc cÇn vèn vay mét kho¶n tiÒn (tuú

theo mét quy m« vµ môc ®Ých ®Çu t) víi møc l·i suÊt u ®·i vµ thêi gian tr¶ nî

thÝch hîp.

Nh÷ng ®iÒu kiÖn u ®·i thêng lµ:

+ L·i suÊt thÊp (tuú thuéc vµo môc tiªu vay vµ níc vay).

+ Thêi h¹n vay nî dµi (tõ 20 - 30 n¨m)

+ Cã thêi gian ©n h¹n (tõ 10 - 12 n¨m)

- ODA cho vay hçn hîp: lµ çc kho¶n ODA kÕt hîp mét phÇn ODA kh«ng

hoµn l¹i vµ mét phÇn tÝn dông th¬ng m¹i theo çc ®iÒu kiÖn cña tæ chøc Hîp t¸c

kinh tÕ vµ ph¸t triÓn.

b. NÕu ph©n lo¹i theo nguån cung cÊp, ODA cã hai lo¹i:

- ODA song ph¬ng: Lµ çc kho¶n viÖn trî trùc tiÕp tõ níc nµy ®Õn níc kia

th«ng qua hiÖp ®Þnh ®îc ký kÕt gi÷a hai ChÝnh phñ.

- ODA ®a ph¬ng: lµ viÖn trî chÝnh thøc cña mét tæ chøc quèc tÕ (IMF,

WB1...) hay tæ chøc khu vùc (ADB, EU,...) hoÆc cña mét ChÝnh phñ cña mét n-

íc dµnh cho ChÝnh phñ cña mét níc nµo ®ã, nhng cã thÓ ®îc thùc hiÖn th«ng

3

qua çc tæ chøc ®a ph¬ng nh UNDP (Ch¬ng tr×nh ph¸t triÓn Liªn hiÖp quèc),

UNICEF (quÜ nhi ®ång Liªn HiÖp quèc)... cã thÓ kh«ng.

Çc tæ chøc tµi chÝnh quèc tÕ cung cÊp ODA chñ yÕu:

+ Ng©n hµng thÕ giíi (WB).

+ QuÜ tiÒn tÖ quèc tÕ (IMF).

+ Ng©n hµng ph¸t triÓn Ch©u ¸ (ADB)

c. Ph©n lo¹i theo môc tiªu sö dông, ODA cã 4 lo¹i:

Hç trî çn c©n thanh to¸n: gåm çc kho¶n ODA cung cÊp ®Ó hç trî ng©n

s¸ch cña ChÝnh phñ, thêng ®îc thùc hiÖn th«ng qua çc d¹ng: chuyÓn giao trùc

tiÕp cho níc nhËn ODA hay hç trî nhËp khÈu (viÖn trî hµng ho¸).

TÝn dông th¬ng nghiÖp: t¬ng tù nh viÖn trî hµng ho¸ nhng cã kÌm theo

®iÒu kiÖn rµng buéc.

ViÖn trî ch¬ng tr×nh (viÖn trî phi dù ¸n): Níc viÖn trî vµ níc nhËn viÖn trî

kÕ hiÖp ®Þnh cho mét môc ®Ých tæng qu¸t mµ kh«ng cÇn x¸c ®Þnh tÝnh chÝnh x¸c

kho¶n viÖn trî sÏ ®îc sö dông nh thÕ nµo.

ViÖn trî dù ¸n: chiÕm tû träng lín nhÊt trong tæng vèn thùc hiÖn ODA.

§iÒu kiÖn ®îc nhËn viÖn trî dù ¸n lµ "ph¶i cã dù ¸n cô thÓ, chi tiÕt vÒ çc h¹ng

môc sÏ sö dông ODA".

3. Çc nguån cung cÊp ODA chñ yÕu:

* Trong thêi kú chiÕn tranh l¹nh vµ ®èi ®Çu §«ng T©y: Trªn thÕ giíi tån

t¹i 3 nguån ODA chñ yÕu:

- Liªn x« cò, §«ng ¢u.

- Çc níc thuéc tæ chøc OECD.

- Çc tæ chøc quèc tÕ vµ phi ChÝnh phñ.

* HiÖn nay, trªn thÕ giíi cã hai nguån ODA chñ yÕu: çc nhµ tµi trî ®a ph-

¬ng, vµ çc tæ chøc viÖn trî song ph¬ng.

* Çc nhµ tµi trî ®a ph¬ng gåm çc tæ chøc chÝnh thøc sau:

- Çc tæ chøc thuéc hÖ thèng Liªn HiÖp Quèc bao gåm:

+ Ch¬ng tr×nh ph¸t triÓn cña Liªn HiÖp Quèc (UNDP).

4

+ QuÜ nhi ®ång Liªn HiÖp Quèc (UNICEF).

+ Tæ chøc N«ng nghiÖp vµ l¬ng thùc (FAO)

+ Ch¬ng tr×nh l¬ng thùc thÕ giíi (WFP)

+ QuÜ d©n sè Liªn HiÖp Quèc (UNFPA)

+ Tæ chøc y tÕ thÕ giíi (WHO)

+ Tæ chøc ph¸t triÓn c«ng nghiÖp cña Liªn HiÖp Quèc (UNIDO)

+ QuÜ ph¸t triÓn n«ng nghiÖp quèc tÕ (IFDA).

- Çc tæ chøc tµi chÝnh quèc tÕ:

+ QuÜ tiÒn tÖ quèc tÕ (IMF)

+ Ng©n hµng thÕ giíi (WB)

+ Ng©n hµng ph¸t triÓn Ch©u ¸ (ADB)

- Liªn minh Ch©u ¢u (EU).

- Çc tæ chøc phi ChÝnh phñ (NGO)

- Tæ chøc xuÊt khÈu dÇu mì (OPEC)

- QuÜ C« - OÐt.

* Çc níc viÖn trî song ph¬ng:

- Çc níc thµnh viªn Uû ban Hç trî ph¸t triÓn (DAC) cña tæ chøc Hîp t¸c

vµ ph¸t triÓn kinh tÕ (OECD).

- Çc níc ®ang ph¸t triÓn.

4. Quy tr×nh thùc hiÖn dù ¸n ODA.

Mçi quèc gia cã nh÷ng quy ®Þnh riªng ®èi víi çc çch qu¶n lý vµ ®iÒu

hµnh nguån vèn nµy. Díi ®©y lµ mét sè néi dung vÒ quy ®Þnh cña ph¸p luËt ViÖt

Nam liªn quan ®Õn çc vÊn ®Ò xung quanh çc ho¹t ®éng thu hót vµ sö dông

nguån vèn ODA.

1. Quy ho¹ch ODA.

Bé kÕ ho¹ch - §Çu t c¨n cø vµo chiÕn lîc ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi; quy

ho¹ch tæng thÓ vµ kÕ ho¹ch hµng n¨m chñ tr× viÖc ®iÒu phèi víi çc Bé, çc c¬

quan ngang Bé, çc c¬ quan thuéc ChÝnh phñ cã liªn quan ®Ó nghiªn cøu chñ tr-

5

¬ng vµ ph¬ng híng vËn ®éng ODA, so¹n th¶o quy ho¹ch ODA vµ lËp çc danh

môc ch¬ng tr×nh, dù ¸n u tiªn sö dông ODa tr×nh ChÝnh phñ phª duyÖt.

2. VËn ®éng ODA.

Sau khi quy ho¹ch ODA vµ çc danh môc çc ch¬ng tr×nh dù ¸n u tiªn sö

dông ODA ®îc ChÝnh phñ phª duyÖt; Bé KÕ ho¹ch - §Çu t phèi hîp víi çc c¬

quan liªn quan chuÈn bÞ vµ tæ chøc çc ho¹t ®éng vËn ®éng ODA th«ng qua:

- Héi nghÞ nhãm t vÊn hµng n¨m.

- Çc héi nghÞ ®iÒu phèi viÖn trî ngµnh.

- Çc cuéc trao ®æi ý kiÕn vÒ hîp t¸c ph¸t triÓn víi çc nhµ tµi trî.

Tríc khi tiÕn hµnh vËn ®éng ODA, çc c¬ quan, ®Þa ph¬ng liªn quan cÇn

ph¶i trao ®æi ý kiÕn víi Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t vÒ chÝnh s¸ch, kh¶ n¨ng vµ thÕ

m¹nh cña çc nhµ tµi trî liªn quan.

3. ChuÈn bÞ néi dung çc ch¬ng tr×nh, dù ¸n ODA.

Sau khi ®¹t ®îc sù cam kÕt hç trî cña çc nhµ tµi trî ®èi víi çc ch¬ng

tr×nh, dù ¸n cô thÓ, Bé KÕ ho¹ch - §Çu t sÏ phèi hîp cïng çc ®èi t¸c tiÕn hµnh

chuÈn bÞ néi dung çc ch¬ng tr×nh, dù ¸n ODA bao gåm lËp ®Ò ¸n, lËp b¸o ço

tiÒn kh¶ thi, b¸o ço kh¶ thi...

4. ThÈm ®Þnh, phª duyÖt ch¬ng tr×nh, dù ¸n ODA.

ViÖc thÈm ®Þnh vµ phª duyÖt çc dù ¸n sö dông nguån ODA nh sau:

- Çc dù ¸n ®Çu t x©y dùng c¬ b¶n ph¶i thùc hiÖn theo quy ®Þnh cña §iÒu

lÖ qu¶n lý x©y dùng c¬ b¶n hiÖn hµnh (NghÞ ®Þnh 52/CP, 12/CP vµ çc v¨n b¶n

híng dÉn thuéc lÜnh vùc nµy).

- §èi víi çc dù ¸n hç trî ng©n s¸ch, ®µo t¹o, t¨ng cêng thÓ chÕ... Bé KÕ

ho¹ch - §Çu t chñ tr×, phèi hîp víi çc c¬ quan chøc n¨ng cã liªn quan tiÕn

hµnh thÈm ®Þnh, tr×nh Thñ tíng ChÝnh phñ quyÕt ®Þnh. Trong qu¸ tr×nh thÈm

®Þnh cã ®Ò cËp tíi ý kiÕn tham gia cña çc bªn cung cÊp ODA.

- Çc dù ¸n cña çc tæ chøc phi ChÝnh phñ thùc hiÖn theo QuyÕt ®Þnh sè

80/CT ngµy 28/3/1991 cña Chñ tÞch Héi ®ång Bé trëng (nay lµ thñ tíng ChÝnh

phñ).

5. §µm ph¸n ký kÕt.

6

Sau khi néi dung ®µm ph¸n víi bªn níc ngoµi ®îc Thñ tíng ChÝnh phñ phª

duyÖt, Bé KÕ ho¹ch - §Çu t chñ tr× víi sù tham gia cña V¨n phßng ChÝnh phñ,

Bé Tµi chÝnh, Bé Ngo¹i giao, Ng©n hµng nhµ níc ViÖt Nam vµ çc c¬ quan liªn

quan tiÕn hµnh ®µm ph¸n víi bªn níc ngoµi.

Trong trêng hîp Thñ tíng ChÝnh phñ chØ ®Þnh mét c¬ quan kh¸c chñ tr×

®µm ph¸n víi çc bªn níc ngoµi th× c¬ quan nµy ph¶i thèng nhÊt ý kiÕn víi Bé

KÕ ho¹ch - §Çu t vÒ néi dung ®µm ph¸n vµ víi Bé Tµi chÝnh vÒ h¹n møc vµ ®iÒu

kiÖn vay tr¶ (nÕu lµ ODA hoµn l¹i).

KÕt thóc ®µm ph¸n, nÕu ®¹t ®îc çc tho¶ thuËn víi bªn níc ngoµi th× c¬

quan chñ tr× ®µm ph¸n ph¶i b¸o ço Thñ tíng ChÝnh phñ vÒ néi dung lµm viÖc,

kÕt qu¶ ®µm ph¸n vµ nh÷ng ý kiÕn ®Ò xuÊt cã liªn quan.

NÕu v¨n b¶n ODA ký víi bªn níc ngoµi lµ NghÞ ®Þnh th, HiÖp ®Þnh hoÆc

v¨n kiÖn kh¸c vÒ ODA cÊp ChÝnh phñ th× c¬ quan ®îc Thñ tíng ChÝnh phñ chØ

®Þnh ®µm ph¸n ph¶i b¸o ço Thñ tíng ChÝnh phñ néi dung v¨n b¶n dù ®Þnh ký

kÕt vµ çc ®Ò xuÊt ngêi thay mÆt ChÝnh phñ ký çc v¨n b¶n ®ã. V¨n b¶n tr×nh

Thñ tíng ChÝnh phñ ph¶i kÌm theo ý kiÕn chÝnh thøc b»ng v¨n b¶n cña Bé KÕ

ho¹ch vµ §Çu t (trêng hîp c¬ quan kh¸c tr×nh Thñ tíng ChÝnh phñ), Bé ngo¹i

giao, Bé T ph¸p, Bé Tµi chÝnh.

Trong trêng hîp NghÞ ®Þnh th vµ HiÖp ®Þnh hoÆc çc v¨n b¶n kh¸c vÒ ODA

yªu cÇu ph¶i ký kÕt víi danh nghÜa Nhµ níc C«ng hoµ x· héi chñ nghÜa ViÖt

Nam, Bé KÕ ho¹ch - §Çu t (hoÆc c¬ quan kh¸c víi ChÝnh phñ chØ ®Þnh ®µm

ph¸n) ph¶i b¸o ço víi v¨n phßng Chñ tÞch níc ngay tõ khi b¾t ®Çu ®µm ph¸n

víi bªn níc ngoµi vÒ néi dung çc v¨n kiÖn dù ®Þnh ký kÕt, ®ång thêi thùc hiÖn

çc thñ tôc Quy ®Þnh t¹i ®iÒu 6 kho¶n 3, ®iÒu 7 vµ ®iÒu 8 cña NghÞ ®Þnh

182/H§BT ngµy 28/5/1992 cña ChÝnh phñ.

6. Qu¶n lý thùc hiÖn.

Bé KÕ ho¹ch - §Çu t phèi hîp cïng víi Bé Tµi chÝnh vµ Ng©n hµng Nhµ n-

íc ViÖt Nam lËp kÕ ho¹ch bè trÝ vèn ®èi øng trong kÕ ho¹ch Ng©n s¸ch nhµ níc

vµ thùc hiÖn cÊp ph¸t theo ®óng cam kÕt t¹i çc §iÒu íc Quèc tÕ vÒ ODA ®· ký

vµ çc quyÕt ®Þnh phª duyÖt ch¬ng tr×nh, dù ¸n ®Çu t sö dông vèn ODA. §ång

thêi cã tr¸ch nhiÖm theo dâi, kiÓm tra t×nh h×nh thùc hiÖn, xö lý nh÷ng vÊn ®Ò

liªn quan thuéc thÈm quyÒn trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn vµ kiÕn nghÞ Thñ tíng

7

ChÝnh phñ xem xÐt vµ quyÕt ®Þnh çc biÖn ph¸p xö lý, b¸o ço tæng hîp t×nh

h×nh thùc hiÖn çc ch¬ng tr×nh, dù ¸n sö dông vèn ODA.

Bé Tµi chÝnh ®îc x¸c ®Þnh lµ ®¹i diÖn chÝnh thøc cho "ngêi vay" hoÆc lµ

Nhµ níc hoÆc ChÝnh phñ níc Céng hoµ x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam trong çc

®iÒu íc quèc tÕ cô thÓ vÒ ODA cho vay, cã tr¸ch nhiÖm phèi hîp víi çc c¬

quan liªn quan x©y dùng c¬ chÕ qu¶n lý tµi chÝnh (cÊp ph¸t, cho vay l¹i, thu håi

vèn...) ®èi víi çc ch¬ng tr×nh, dù ¸n ODA.

Trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn, Ng©n hµng nhµ níc cã tr¸ch nhiÖm phèi hîp víi

Bé Tµi chÝnh chØ ®Þnh çc Ng©n hµng Th¬ng m¹i ®Ó uû quyÒn thùc hiÖn viÖc

cho vay l¹i tõ vèn ODA nh ®· nªu t¹i ®iÓm ®iÒu kho¶n 3 ®iÒu 14 cña Quy chÕ

vÒ qu¶n lý vµ sö dông ODA ban hµnh kÌm theo NghÞ ®Þnh 87/CP ngµy 5/8/1997

cña ChÝnh phñ, thu håi vèn tr¶ nî ng©n s¸ch, ®ång thêi tæng hîp theo ®Þnh kú

th«ng b¸o cho Bé Tµi chÝnh vµ c¬ quan liªn quan t×nh h×nh thùc tÕ vÒ rót vèn,

thanh to¸n... th«ng qua hÖ thèng tµi kho¶n ®îc më t¹i ng©n hµng cña çc ch¬ng

tr×nh, dù ¸n sö dông vèn ODA.

Trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn ch¬ng tr×nh, dù ¸n ODA... tïy theo quy ®Þnh vµ

tho¶ thuËn víi bªn níc ngoµi, çc chñ tr¬ng, dù ¸n chÞu tr¸ch nhiÖm tæ chøc çc

cuéc kiÓm ®Þnh kú hoÆc ®ét xuÊt. §¹i diÖn cña Bé KÕ ho¹ch - §Çu t, Bé Tµi

chÝnh, Bé ngo¹i giao, Ng©n hµng nhµ níc ViÖt Nam, v¨n phßng ChÝnh phñ lµ

®¹i diÖn cña ChÝnh phñ t¹i çc cuéc kiÓm ®iÓm nµy.

Çc Bé, c¬ quan ngang Bé, UBND tØnh thµnh phè trùc thuéc Trung ¬ng vµ

çc chñ ch¬ng tr×nh, dù ¸n lËp b¸o ço 6 th¸ng vµ hµng n¨m vÒ t×nh h×nh thùc

hiÖn çc ch¬ng tr×nh vµ dù ¸n ODA göi vÒ Bé KÕ ho¹ch - §Çu t, Bé Tµi chÝnh,

Ng©n hµng nhµ níc ViÖt Nam, Bé ngo¹i giao, vµ V¨n phßng ChÝnh phñ.

7. §¸nh gi¸.

Sau khi kÕt thóc, gi¸m ®èc ch¬ng tr×nh, dù ¸n ODA ph¶i lµm b¸o ço vÒ

t×nh h×nh thùc hiÖn vµ cã ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ dù ¸n víi sù x¸c nhËn cña

c¬ quan chñ qu¶n vµ göi vÒ Bé KÕ ho¹ch - §Çu t, Bé Tµi chÝnh, Ng©n hµng Nhµ

níc ViÖt Nam, Bé Ngo¹i giao, vµ V¨n phßng ChÝnh phñ.

II. §Æc ®iÓm vµ vai trß cña ODA.

1. §Æc ®iÓm cña ODA.

8

Trong giai ®o¹n hiÖn nay ®· xuÊt hiÖn mét sè ®Æc ®iÓm quan träng sau:

Thø nhÊt, tØ träng ODA song ph¬ng cã xu thÕ t¨ng lªn, ODA ®a ph¬ng cã

xu thÕ gi¶m ®i. Qu¸ tr×nh quèc tÕ ho¸ ®êi sèng kinh tÕ thÕ giíi vµ xu thÕ héi

nhËp ®· t¹o ®iÒu kiÖn cho çc quan hÖ kinh tÕ, chÝnh trÞ... gi÷a çc quèc gia

ngµy cµng ®îc ®Èy m¹nh vµ t¨ng cêng. Ho¹t ®éng cña mét sè tæ chøc ®a ph¬ng

tá ra kÐm hiÖu qu¶ lµm cho mét sè nhµ tµi trî ngÇn ng¹i ®ãng gãp cho çc tæ

chøc nµy. §iÒu ®ã lµ nguyªn nh©n chÝnh t¹o nªn sù chuyÓn dÞch, tØ träng ODA

song ph¬ng cã xu thÕ t¨ng lªn, ODA ®a ph¬ng cã xu híng gi¶m ®i. §iÒu ®ã ®·

®îc chøng minh trªn thùc tÕ lµ trong çc n¨m 1980 - 1994 trong tæng sè ODA

cña thÕ giíi, tØ träng ODA song ph¬ng tõ 67% t¨ng lªn 69% trong khi ®ã tØ

träng ODA ®a ph¬ng gi¶m tõ 33% xuèng 31%.

(Nguån: Bé KÕ ho¹ch - §Çu t).

Thø hai, sù c¹nh tranh ngµy cµng t¨ng trong qu¸ tr×nh thu hót ODA.

Trªn thÕ giíi, mét sè níc míi giµnh ®îc ®éc lËp hoÆc míi t¸ch ra tõ çc

nhµ níc liªn bang t¨ng lªn ®¸ng kÓ vµ cã nhu cÇu lín vÒ ODA. Mét sè níc c«ng

hoµ thuéc Nam T cò vµ mét sè níc Ch©u Phi bÞ tµn ph¸ nÆng nÒ trong chiÕn

tranh s¾c téc ®ang cÇn ®Õn sù hç trî quèc tÕ. ë Ch©u ¸, Trung Quèc, çc níc

§«ng D¬ng, Myanmar... còng ®ang cÇn ®Õn nguån ODA lín ®Ó x©y dùng kinh

tÕ, ph¸t triÓn x· héi. Sè níc cã nhu cÇu tiÕp nhËn ODA lµ rÊt lín v× vËy sù c¹nh

tranh gi÷a çc níc ngµy cµng trë nªn gay g¾t. Çc vÊn ®Ò mµ çc níc cung cÊp

ODA quan t©m ®Õn t¹o nªn sù c¹nh tranh gi÷a çc níc tiÕp nhËn lµ n¨ng lùc

kinh tÕ cña quèc gia tiÕp nhËn, çc triÓn väng ph¸t triÓn, ngoµi ra cßn chÞu

nhiÒu t¸c ®éng cña çc yÕu tè kh¸c nh: Nh·n quan chÝnh trÞ, quan ®iÓm céng

®ång réng r·i, dùa trªn sù quan t©m nh©n ®¹o vµ hiÓu biÕt vÒ sù cÇn thiÕt ®ãng

gãp vµo æn ®Þnh kinh tÕ - x· héi quèc tÕ. Cïng mèi quan hÖ truyÒn thèng víi

çc níc thÕ giíi thø ba cña çc níc ph¸t triÓn, hay tÇm quan träng cña çc níc

®ang ph¸t triÓn víi t çch lµ b¹n hµng (thÞ trêng, n¬i cung cÊp nguyªn liÖu, lao

®éng). MÆt kh¸c, chÝnh s¸ch ®èi ngo¹i, an ninh vµ lîi Ých chiÕn lîc, tr¸ch nhiÖm

toµn cÇu hay ç biÖt... còng lµ nh©n tè t¹o nªn xu híng ph©n bæ ODA trªn thÕ

giíi theo vïng. Ngoµi ra cßn cã thªm lý do ®ã lµ sù chuÈn bÞ ®¸p øng nhu cÇu

riªng biÖt vÒ thñ tôc, quy chÕ, chiÕn lîc, viÖn trî ... kh¸c nhau cña çc nhµ tµi

trî trªn thÕ giíi còng t¹o nªn sù chªnh lÖch trong qu¸ tr×nh thu hót vµ sö dông

ODA gi÷a çc quèc gia hÊp thô nguån vèn nµy. ChÝnh sù c¹nh tranh gay g¾t ®·

9

t¹o nªn sù t¨ng gi¶m trong tiÕp nhËn viÖn trî cña çc níc ®ang ph¸t triÓn. KÓ tõ

n¨m 1970, ODA chñ yÕu híng vµo TiÓu vïng Sahara vµ Trung §«ng kÓ c¶ Ai

CËp. Bªn c¹nh ®ã, Trung Mü lµ vïng nhËn ®îc tû träng viÖn trî t¨ng lªn chót Ýt,

tû träng nµy ®· thùc sù bÞ c¾t gi¶m m¹nh ®èi víi çc vïng Nam ¸ (®Æc biÖt lµ

Ên §é) vµ §Þa Trung H¶i trong vßng 10 n¨m, tõ tµi kho¸ 1983/1984 ®Õn

1993/1994, tû träng thu hót ODA thÕ giíi cña tiÓu vïng Sahara ®· t¨ng tõ

29,6% lªn 36,7%, cña Nam vµ Trung ¸ kh¸c vµ Ch©u §¹i D¬ng tõ 20,3% lªn

22,9%; Ch©u Mü La Tinh vµ vïng Caribª tõ 12% lªn 14% (nguån: Bé KÕ ho¹ch

- §Çu t).

Thø ba, sù ph©n phèi ODA theo khu vùc nghÌo cña thÕ giíi kh«ng ®ång

®Òu.

Nguyªn nh©n t¹o nªn sù kh¸c biÖt nh vËy cã thÓ cã rÊt nhiÒu lý gi¶i kh¸c

nhau, cã thÓ lµ do nh÷ng mong muèn cña çc quèc gia ®i viÖn trî nh më réng

quan hÖ hîp t¸c vÒ chÝnh trÞ hay kinh tÕ, môc ®Ých x· héi, ®iÒu ®ã phô thuéc rÊt

nhiÒu vµo ý muèn chñ quan cña nhµ tµi trî. Lóc ®Çu hä chØ quan t©m ®Õn viÖc

thiÕt lËp çc mèi quan hÖ víi çc níc l¸ng giÒng cña m×nh, nhng sau hä l¹i nhËn

thÊy r»ng cÇn thiÕt lËp çc quan hÖ víi çc níc kh¸c trªn thÕ giíi ®Ó t×m kiÕm

thÞ trêng trao ®æi bu«n b¸n hay ®Çu t mµ viÖc ®Çu tiªn thiÕt lËp quan hÖ ngo¹i

giao b»ng çch viÖn trî ODA. MÆt kh¸c chÝnh nh÷ng yÕu tè trong néi bé cña

quèc gia còng t¹o nªn nh÷ng kh¸c biÖt lín trong qu¸ tr×nh nhËn viÖn trî nh çc

mèi quan hÖ víi çc níc ph¸t triÓn, hay nh÷ng thµnh tÝch trong ph¸t triÓn ®Êt n-

íc hay còng cã thÓ lµ do nhu cÇu hÕt søc cÇn thiÕt nh chiÕn tranh, thiªn tai...

Thø t, triÓn väng gia t¨ng nguån vèn ODA Ýt l¹c quan.

MÆc dï §¹i héi ®ång Liªn Hîp Quèc ®· khuyÕn nghÞ dµnh 1% GNP cña

çc níc ph¸t triÓn ®Ó cung cÊp ODA cho çc níc nghÌo. Nhng níc cã khèi lîng

ODA lín nh NhËt B¶n, Mü... th× tû lÖ nµy míi chØ ®¹t ë møc trªn díi 0,3%

trong nhiÒu n¨m qua. Tuy cã mét sè níc nh Thôy §iÓn, Na uy, PhÇn Lan, §an

M¹ch... ®· cã tû lÖ ODA chiÕm h¬n 1% GNP, song khèi lîng ODA tuyÖt ®èi

cña çc níc nµy kh«ng lín. Thªm vµo ®ã t×nh h×nh kinh tÕ phôc håi chËm ch¹p

ë çc níc ®ang ph¸t triÓn còng lµ mét trë ng¹i gia t¨ng ODA. Ngoµi ra, hµng

n¨m çc níc cung cÊp ODA dùa vµo kÕt qu¶ ho¹t ®éng cña nÒn kinh tÕ cña

m×nh ®Ó xem xÐt khèi lîng ODA cã thÓ cung cÊp ®îc. Nhng hiÖn nay çc níc

ph¸t triÓn ®ang cã nh÷ng dÊu hiÖu ®¸ng lo ng¹i trong nÒn kinh tÕ cña m×nh nh

10

khñng ho¶ng kinh tÕ hay hµng lo¹t çc vÊn ®Ò x· héi trong níc, chÞu søc Ðp cña

d luËn ®ßi gi¶m viÖn trî ®Ó tËp trung gi¶i quyÕt çc vÊn ®Ò trong níc.

Tuy nhiªn, ë çc níc ph¸t triÓn, kinh tÕ t¨ng b×nh qu©n 6%/n¨m trong çc

n¨m 1991 - 1994 (4%/n¨m trong thËp kû 80). §êi sèng nh©n d©n ®ang ®îc c¶i

thiÖn râ rÖt. Do sù phôc håi kinh tÕ ë çc níc ph¸t triÓn, nguån vèn chuyÓn dÞch

vµo çc níc ®ang ph¸t triÓn cã thÓ sÏ gi¶m sót trong çc n¨m tíi, ODA lµ mét

kho¶n vèn mµ çc níc ph¸t triÓn hç trî cho çc níc ®ang ph¸t triÓn nã ®îc thùc

hiÖn tõ rÊt l©u, qua çc giai ®o¹n nhÊt ®Þnh, cã nh÷ng xu thÕ vËn ®éng riªng,

nh×n chung l¹i, xu híng vËn ®éng hiÖn nay hµm chøa c¶ çc yÕu tè thuËn lîi lÉn

khã kh¨n cho mét sè níc ®ang ph¸t triÓn nh níc ta ®ang t×m kiÕm nguån hç trî

ph¸t triÓn chÝnh thøc, tuy nhiªn çc yÕu tè thuËn lîi lµ c¬ b¶n. XÐt trªn ph¹m vi

quèc tÕ, ODA cã thÓ huy ®éng ®îc l¹i tuú thuéc voµ chÝnh s¸ch ®èi ngo¹i kh«n

khÐo vµ kh¶ n¨ng hÊp thô vèn níc ngoµi cña chÝnh nÒn kinh tÕ níc ®ã. Qua ®ã

ta cã thÓ thÊy râ ®îc nh÷ng ®Æc ®iÓm riªng biÖt cña ODA so víi çc nguån vèn

kh¸c.

2. Vai trß cña ODA.

ODA thÓ hiÖn mèi quan hÖ ®èi ngo¹i gi÷a hai bªn cung cÊp vµ bªn tiÕp

nhËn. Tuy vËy, ®èi víi mçi bªn nã sÏ mang mét ý nghÜa kh¸c nhau.

a. §èi víi níc xuÊt khÈu vèn.

ViÖn trî song ph¬ng t¹o ®iÒu kiÖn cho çc c«ng ty cña bªn cung cÊp ho¹t

®éng thuËn lîi h¬n t¹i çc níc nhËn viÖn trî mét çch gi¸n tiÕp. Cïng víi sù gia

t¨ng cña vèn ODA, çc dù ¸n ®Çu t cña nh÷ng níc viÖn trî còng t¨ng theo víi

nh÷ng ®iÒu kiÖn thuËn lîi, ®ång thêi kÐo theo sù gia t¨ng vÒ bu«n b¸n gi÷a hai

quèc gia. Ngoµi ra, níc viÖn trî cßn ®¹t ®îc nh÷ng môc ®Ých vÒ chÝnh trÞ, ¶nh h-

ëng cña hä vÒ mÆt kinh tÕ - v¨n ho¸ ®èi víi níc nhËn còng sÏ t¨ng lªn.

Nguån ODA ®a ph¬ng mÆc dï còng cã u ®iÓm gióp çc níc tiÕp nhËn kh«i

phôc vµ ph¸t triÓn kinh tÕ, nhng nã còng cã mÆt tiªu cùc ë chç dÔ t¹o ra n¹n

tham nhòng trong çc quan chøc ChÝnh phñ hoÆc ph©n phèi giµu nghÌo trong

çc tÇng líp d©n chóng nÕu kh«ng cã nh÷ng chÝnh s¸ch kiÓm so¸t vµ qu¶n lý

chÆt chÏ viÖc sö dông nguån vèn nµy trong níc.

11

§iÒu nguy hiÓm nhÊt cã thÓ x¶y ra cña viÖn trî ODA lµ çc níc cung cÊp

kh«ng nh»m c¶i t¹o nÒn kinh tÕ - x· héi cña níc ®ang ph¸t triÓn mµ nh»m vµo

çc môc ®Ých qu©n sù.

b. §èi víi çc níc tiÕp nhËn:

TÇm quan träng cña ODA ®èi víi çc níc ®ang vµ kÐm ph¸t triÓn lµ ®iÒu

kh«ng thÓ phñ nhËn. §iÒu nµy ®îc thÓ hiÖn râ qua nh÷ng thµnh c«ng mµ çc n-

íc tiÕp nhËn ODA ®· ®¹t ®îc.

§Çu tiªn, trong khi çc níc ®ang ph¸t triÓn ®a phÇn lµ trong t×nh tr¹ng

thiÕu vèn trÇm träng nªn th«ng qua ODA song ph¬ng cã thªm vèn ®Ó phôc vô

cho qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi. ODA mang l¹i nguån lùc cho ®Êt níc.

Thø n÷a, theo çc nhµ kinh tÕ, viÖc sö dông viÖn trî ë çc níc ®ang ph¸t

triÓn nh»m lo¹i bá sù thiÕu vèn vµ ngo¹i tÖ, t¨ng ®Çu t vèn ®Õn ®iÓm mµ ë ®ã sù

t¨ng trëng kinh tÕ t¹o ®iÒu kiÖn cho çc níc nµy ®¹t ®îc ®Õn qu¸ tr×nh tù duy tr×

vµ ph¸t triÓn.

T¹o ®iÒu kiÖn ®Ó çc níc tiÕp nhËn cã thÓ vay thªm vèn cña çc tæ chøc

quèc tÕ, thùc hiÖn viÖc thanh to¸n nî tíi h¹n qua sù gióp ®ì cña ODA.

ODA cßn cã thÓ gióp çc níc ®ang l©m vµo t×nh tr¹ng ph¸ gi¸ ®ång néi tÖ

cã thÓ phôc håi ®ång tiÒn cña níc m×nh th«ng qua nh÷ng kho¶n hç trî lín cña

çc tæ chøc tµi chÝnh quèc tÕ mang l¹i.

ODA gióp çc níc nhËn hç trî t¹o ra nh÷ng tiÒn ®Ò ®Çu tiªn, ®Æt nÒn mãng

cho sù ph¸t triÓn vÒ l©u dµi th«ng qua lÜnh vùc ®Çu t chÝnh cña nã lµ n©ng cÊp c¬

së h¹ tÇng vÒ kinh tÕ.

ODA t¸c ®éng tÝch cùc ®Õn ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi cña çc ®Þa ph¬ng vµ

vïng l·nh thæ, ®Æc biÖt lµ ë çc thµnh phè lín: nguån vèn nµy trùc tiÕp gióp c¶i

thiÖn ®iÒu kiÖn vÒ vÖ sinh y tÕ, cung cÊp níc s¹ch, b¶o vÖ m«i trêng. §ång thêi

nguån ODA còng gãp phÇn tÝch cùc trong viÖc ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng n«ng

th«n, ph¸t triÓn n«ng nghiÖp, xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo...

ODA gióp çc doanh nghiÖp nhá trong níc cã thªm vèn, t¹o ®iÒu kiÖn

n©ng cao hiÖu qu¶ ®Çu t cho s¶n xuÊt kinh doanh, dÇn dÇn më réng qui m«

doanh nghiÖp.

12

Ngoµi ra ODA cßn gióp çc níc nhËn viÖn trî cã c¬ héi ®Ó nhËp khÈu m¸y

mãc thiÕt bÞ cÇn thiÕt cho qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc, tõ

çc níc ph¸t triÓn. Th«ng qua níc cung cÊp ODA níc nhËn viÖn trî cã thªm

nhiÒu c¬ héi míi ®Ó tham gia vµo çc tæ chøc tµi chÝnh thÕ giíi, ®¹t ®îc sù gióp

®ì lín h¬n vÒ vèn tõ çc tæ chøc nµy.

Bªn c¹nh nh÷ng mÆt tÝch cùc, ODA còng cã kh«ng Ýt nh÷ng mÆt h¹n chÕ.

H¹n chÕ râ nhÊt cña viÖn trî ph¸t triÓn chÝnh thøc ODA lµ çc níc nÕu muèn

nhËn ®îc nguån vèn nµy ph¶i ®¸p øng çc yªu cÇu cña bªn cÊp viÖn trî. Møc ®é

®¸p øng cµng cao th× viÖn trî t¨ng lªn cµng nhiÒu.

Ngay ë trong mét níc, t×nh tr¹ng tËp trung ODA vµo çc thµnh phè träng

®iÓm còng t¹o nªn sù mÊt c©n ®èi trong c¬ cÊu kinh tÕ - x· héi cña quèc gia ®ã,

lµm cho hè ng¨n çch giµu nghÌo thµnh thÞ vµ n«ng th«n cµng trë nªn çch biÖt.

Cho ®Õn nay, mÆc dï bèi c¶nh quèc tÕ ®· cã nhiÒu biÕn ®æi, song môc tiªu

vµ lîi Ých cña çc níc cÊp vèn theo ®uæi hÇu nh kh«ng thay ®æi so víi tríc ®©y:

tËp trung cho an ninh cña hÖ thèng TBCN, tuyªn truyÒn d©n chñ kiÓu ph¬ng t©y,

trãi buéc sù ph¸t triÓn kinh tÕ cña çc quèc gia phô thuéc thÕ giíi thø ba vµo

trong mét trËt tù tù do mµ çc trung t©m tù b¶n ®· s¾p ®Æt khuyÕn khÝch tù do

ho¸ kinh tÕ ®Ó më ®êng cho t b¶n níc ngoµi trµn vµo...

III. T×nh h×nh cung cÊp vµ tiÕp nhËn ODA trªn thÕ giíi:

1. T×nh h×nh chung:

Nguån ODA song ph¬ng ®îc ph©n bè réng kh¾p trªn thÕ giíi do çc nhµ

tµi trî mét mÆt ph¶i thùc hiÖn nghÜa vô quèc tÕ nh qui ®Þnh b¾t buéc cña Liªn

HiÖp Quèc, mÆt kh¸c b¶n th©n çc nhµ tµi trî còng muèn n©ng cao vÞ thÕ cña

m×nh, v¬n réng tÇm ¶nh hëng ra çc khu vùc kh¸c. H¬n n÷a, trËt tù an ninh mµ

çc nhµ tµi trî chñ tr¬ng thiÕt lËp t¹i níc nhËn viÖn trî dùa trªn mong muèn mét

nÒn kinh tÕ phô thuéc vµo nÒn kinh tÕ cña hä.

ë Ch©u ¸: NhËt lµ níc ®Çu t lín nhÊt. Trung Quèc vµ §«ng Nam ¸ lµ khu

vùc thu hót nhiÒu ODA nhÊt.

Ch©u Phi: Lµ khu vùc tËp trung hÇu hÕt çc níc nghÌo, kÐm ph¸t triÓn nªn

nguån viÖn trî chñ yÕu lµ viÖn trî kh«ng hoµn l¹i vµ thêng chiÕm tØ lÖ cao.

2. Nhµ tµi trî lín nhÊt:

13

a. ODA song ph¬ng:

Môc ®Ých cña çc níc cung cÊp viÖn trî ®Òu lµ x¸c lËp vÞ trÝ toµn diÖn vµ

¸p ®Æt vai trß cña m×nh ë khu vùc muèn th«n tÝnh. Do ®ã viÖc ph©n bæ ODA

diÔn ra kh¸c nhau gi÷a çc khu vùc.

Trong sè çc níc cung cÊp ODA song ph¬ng, Hoa Kú vµ NhËt B¶n lµ

nh÷ng níc dÉn ®Çu thÕ giíi.

Cô thÓ:

- ë Ch©u ¸ : NhËt B¶n víi môc tiªu lµ ph¶i thiÕt lËp ®îc mèi quan hÖ tèt

®Ñp gi÷a çc níc trong khu vùc, sao cho NhËt sÏ lµ níc ®ãng vai trß chñ ®¹o vÒ

kinh tÕ nªn ®øng ®Çu trong danh s¸ch çc nhµ tµi trî ë Ch©u ¸ lµ NhËt B¶n.

- Ch©u Phi: Níc cung cÊp ODA chiÕm tØ lÖ cao nhÊt lµ Ph¸p.

- Ch©u Mü La Tinh: Mü lµ níc cã tØ lÖ viÖn trî lín nhÊt.

- Ch©u §¹i D¬ng: Ph¸p ®øng ®Çu víi tØ lÖ viÖn trî 46,9%.

- Trung §«ng: Mü cã tØ lÖ viÖn trî ODA cao nhÊt.

b. ODA song ph¬ng:

Çc tæ chøc tµi chÝnh quèc tÕ thêng lµ nh÷ng nhµ tµi trî lín víi lîng vèn

cung cÊp lín h¬n nhiªï lÇn so víi çc quü cña Liªn hiÖp quèc.

Mét sè tæ chøc ®a ph¬ng cung cÊp ODA

NhiÒu nhÊt trong n¨m 1996.

(Nguån: Bé kÕ ho¹ch - §Çu t - th¸ng 7/1997).

14

Mét sè tæ chøc ®a ph¬ng cung cÊp ODA nhiÒu nhÊt trong

n¨m 1996

§¬n vÞ tÝnh: tØ USD

Tæ chøc ®a ph¬ng Tæng ODA tµi trî

Quü tiÒn tÖ quèc tÕ (IMF) 61,5

Ng©n hµng thÕ giíi (WB) B×nh qu©n 28,6 tØ/n¨m

C«ng ty tµi chÝnh quèc tÕ (IFC) 17,9

(tõ th¸ng 7/1996 - 6/1997)

Ng©n hµng ph¸t triÓn Ch©u ¸ (ADB)

5,8

Ch¬ng tr×nh ph¸t triÓn cña Liªn hîp quèc (UNDP)

2,186

Ch¬ng tr×nh l¬ng thùc thÕ giíi (WFP)

B×nh qu©n 1,5 tØ /n¨m

Cao uû LHQ vÒ ngêi tÞ n¹n (UNHCR)

1,3

(Nguån: Bé KÕ ho¹ch - §Çu t - th¸ng 7/1997)

3. Khu vùc tiÕp nhËn nhiÒu nhÊt:

Tríc ®©y, khi Liªn x« vµ §«ng ©u cha tan r·, viÖn trî ph¸t triÓn chÝnh thøc

ODA ®îc ph©n bè theo chÕ ®é chÝnh trÞ cña tõng níc. ThÕ giíi lóc bÊy giê chia

lµm 2 cùc do Liªn x« vµ Mü ®øng ®Çu lu«n cã sù c¹nh tranh vµ thï ®Þch. Khèi

SEV (héi ®ång t¬ng trî kinh tÕ) , ®øng ®Çu lµ Liªn x«, tËp trung viÖn trî gióp

®ì çc níc trong hÖ thèng x· héi chñ nghÜa cßn khèi t b¶n chñ nghÜa do Mü

®øng ®Çu còng ra søc dïng çc kho¶n viÖn trî ®Ó mua chuéc sö trung thµnh cña

çc níc thuéc thÕ giíi thø ba theo nh÷ng quan ®iÓm cña Mü.

Tõ ®Çu thËp niªn 90 víi sù kÕt thóc chiÕn tranh l¹nh, nguån vèn ODA ®îc

më réng ra kh¾p çc níc trªn thÕ giíi kh«ng kÓ thuéc hÖ thèng chÝnh trÞ nµo.

Çc níc nhËn ®îc nguån hç trî nhiÒu hay Ýt cßn tuú thuéc vµo vÞ thÕ kinh tÕ cña

tõng khu vùc, tõng níc. Nh÷ng n¨m gÇn ®©y, vèn ODA trªn thÕ 0giíi cã chiÒu

híng tËp trung vµo Ch©u ¸, ®Æc biÖt lµ khu vùc §«ng Nam ¸. Trung quèc lµ níc

thu hót nhÒu ODA nhÊt trong khu vùc nµy.

15

Ch ¬ng II

Thùc tr¹ng thu hót vµ sö dông nguån vèn ODA t¹i ViÖt Nam

I. T×nh h×nh thu hót ODA:

1. Giai ®o¹n tríc th¸ng 10/1993.

Tríc ®©y, níc ta nhËn ®îc hai nguån ODA song ph¬ng chñ yÕu. Mét tõ

çc níc thuéc tæ chøc SEV (Héi ®ång t¬ng trî kinh tÕ) trong ®ã chñ yÕu lµ Liªn

x« (cò). Hai lµ tõ çc níc thuéc tæ chøc DAC (Uû ban hç trî ph¸t triÓn) vµ mét

sè níc kh¸c, trong ®ã chñ yÕu lµ Thuþ ®iÓn, PhÇn Lan, §an m¹ch, Nauy, Ph¸p,

Ên ®é...

Çc kho¶n ODA trªn gióp chóng ta x©y dùng mét sè ngµnh quan träng

nhÊt cña sù nghiÖp x©y dùng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ níc ta. Sau cuéc khñng ho¶ng

chÝnh trÞ ë Liªn x« cò vµ §«ng ©u, SEV gi¶i thÓ ®· lµm cho nguån viÖn trî tõ

çc níc nµy chÊm døt dÉn tíi rÊt nhiÒu khã kh¨n cho níc ta, nhiÒu kÕ ho¹ch

kh«ng cã vèn ®Ó hoµn thµnh.

3/2/1994 Hoa Kú xo¸ bá cÊm vËn víi ViÖt Nam. Cïng vãi çc chÝnh s¸ch

®èi ngo¹i më réng quan hÖ hîp t¸c trªn çc lÜnh vùc t¹o ®iÒu kiÖn cho ViÖt Nam

nhËn ®îc mét sè lîng viÖn trî lín tõ çc níc ph¸t triÓn vµ çc tæ chøc quèc tÕ.

2. Giai ®o¹n ph¸t triÓn hîp t¸c míi tõ th¸ng 10/1993:

B¸o hiÖu ®¸ng mõng cho giai ®o¹n nµy ®îc b¾t ®Çu b»ng sù kiÖn rÊt quan

träng vµo th¸ng 10/1993, quan hÖ cña ta víi quü tiÒn tÖ quèc tÕ (IMF), Ng©n

Hµng thÕ giíi (WB), Ng©n hµng Ch©u ¸ (ADB) ®îc khai th«ng. Th¸ng 11/1993

Héi nghÞ çc nhµ tµi trî cho ViÖt Nam häp t¹i Pari më ra giai ®o¹n hîp t¸c ph¸t

triÓn míi gi÷a níc ta vµ céng ®ång çc nhµ tµi trî, t¹o ra çc c¬ héi quan träng

®Ó hç trî ViÖt Nam tiÕn hµnh c«ng cuéc ph¸t triÓn nhanh vµ bÒn v÷ng thµnh

c«ng cña héi nghÞ thÓ hiÖn ë chç ViÖt Nam ®· tranh thñ ®îc sù ®ång t×nh vµ ñng

hé m¹nh mÏ cña céng ®ång quèc tÕ vµo c«ng cuéc ®æi míi ph¸t triÓn cña ViÖt

Nam th«ng qua ®èi ngo¹i, b»ng çch cam kÕt dµnh ODA cho ViÖt Nam .

Thu hót ODA qua çc n¨m 1993 - 1999.

16

(§¬n vÞ tÝnh tû USD)

N¨m 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 Tæng sè

Tæng møc cam

kÕt ODA

1,18 1,94 2,26 2,43 2,4 2,2 2,7 15,14

Nguån: Bé kÕ ho¹ch - §Çu t

Nh÷ng con sè trªn lµ t¬ng ®èi kh¶ quan. Tuy nhiªn, trong nh÷ng n¨m tíi,

nguån vèn ODA cña çc níc cung cÊp cho ViÖt Nam cã thÓ sÏ gi¶m xuèng. Së

dÜ cã nhËn ®Þnh nh vËy lµ do ¶nh hëng cña cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh tiÒn tÖ ë

khu vùc Ch©u ¸, võa qua lµm cho nÒn kinh tÕ cña mét sè níc cung cÊp viÖn trî

gÆp khã kh¨n dÉn ®Õn viÖc çc níc cã thÓ c¾t gi¶m lîng viÖn trî ODA hµng

n¨m. §ång thêi, do sù c¹nh tranh ngµy cµng gay g¾t cña çc níc trong khu vùc

vµ trªn thÕ giíi trong viÖc thu hót ODA.

ViÖc h×nh thøc ho¸ çc ch¬ng tr×nh , dù ¸n ODA bao gåm nhiÒu t¸c nghiÖp

kh¸c nhau nh thÈm ®Þnh vµ phª duyÖt dù ¸n, ChÝnh phñ ViÖt Nam vµ çc nhµ tµi

trî kÝ kÕt çc ®iÒu íc quèc tÕ (B¶n ghi nhí (MOU), HiÖp ®Þnh, ch¬ng tr×nh,

NghÞ ®Þnh th,...) çc ch¬ng tr×nh, dù ¸n ®· ®îc ký kÕt ®¹t h¬n 10 tû USD, chiÕm

gÇn 70% tæng sè vèn ODA ®· cam kÕt.

ViÖt Nam dµnh ®îc sù quan t©m, gióp ®ì cña céng ®ång tµi trî quèc tÕ vµ

çc nhµ ®Çu t níc ngoµi sÏ kh«ng quan t©m tíi ViÖt Nam nÕu nh hä kh«ng tin t-

ëng vµo triÓn väng ph¸t triÓn tèt ®Ñp ë ®Êt níc ta. §iÒu quan träng chÝnh lµ sù

®¸nh gi¸ cao cña céng ®ång quèc tÕ vÒ nh÷ng g× mµ ViÖt Nam ®· lµm trong giai

®o¹n ®Çu cña c«ng cuéc ®æi míi nÒn kinh tÕ, trong kÕ ho¹ch 5 n¨m lÇn thø nhÊt

(®©y lµ kÕ ho¹ch hoµn thµnh qu¸ tr×nh c¶i tæ vµ ®Çu t vµo nhngx ngµnh träng

®iÓm cña nÒn kinh tÕ nh»m x©y dùng mét nÒn kinh tÕ cã hiÖu qu¶ ®Ó hoµ nhËp

vµo nÒn kinh tÕ thÕ giíi vµ khu vùc, th× cÇn ph¶i cã nhiÒu sù trî gióp h¬n n÷a).

TiÕp theo ®ã lµ nh÷ng kÕt qu¶ ®¸ng mõng trong giai ®o¹n nµy.

II. T×nh h×nh gi¶i ng©n (sö dông ) ODA:

T×nh h×nh gi¶i ng©n lµ biÓu hiÖn bíc ®Çu hiÖu qu¶ cña nguån vèn ODA.

Tæng møc gi¶i ng©n ®· t¨ng ®Òu tõ 0,413 tû USD n¨m 1993 ®Õn 1,452 tû USD

n¨m 1999.

Trong thêi gian qua ®· cã 1 sè ch¬ng tr×nh, dù ¸n ODA ®· thùc hiÖn xong

vµ hiÖn ®ang ph¸t huy t¸c dông tÝch cùc trong sù nghiÖp ph¸t triÓn kinh tÕ - x·

17

héi ViÖt Nam nh nhµ m¸y ®iÖn tö dông khÝ thiªn thiªn phó Mü 2 - giai ®o¹n 1,

nhiÒu bÖnh viÖn ë çc thµnh phè, çc trêng häc....®· ®îc c¶i t¹o vµ n©ng cÊp.

Nguån ODA còng ®· hç trî t¨ng cêng n¨ng lùc ph¸t triÓn thÓ chÕ cho

nhiÒu lÜnh vùc quan träng nh tµi chÝnh, ng©n hµng...

§èi víi nhiÒu ch¬ng tr×nh, dù ¸n ODA ®· thùc hiÖn ph¬ng thøc ®Êu thÇu

c¹nh tranh quèc tÕ, do ®ã c¬ quan hëng thô ViÖt Nam ®· lùa chän ®îc çc c«ng

ty thùc hiÖn dù ¸n võa ®¸p øng ®îc yªu cÇu kü thuËt vµ c«ng nghÖ, võa tiÕt

kiÖm ®îc vèn vay.

III. Nh÷ng khã kh¨n vµ thuËn lîi trong c«ng t¸c huy ®éng

vµ tiÕp nhËn ODA ë ViÖt Nam.

1. Trong c«ng t¸c huy ®éng:

a. ThuËn lîi:

- Bèi c¶nh quèc tÕ t¹o ra nh÷ng quan ®iÓm míi tÝch cùc h¬n vÒ viÖc níc

giµu hç trî vèn cho ph¸t triÓn cña çc níc nghÌo.

- T×nh h×nh ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi trong níc diÔn biÕn theo chiÒu híng

kh¶ quan khiÕn çc nhµ tµi trî tin tëng vµo sù ®æi míi cña ViÖt Nam, ®ã lµ mét

trong nh÷ng ®iÒu kiÖn tiªn quyÕt ®Ó gióp chóng ta huy ®éng vèn thuËn lîi h¬n.

b. Khã kh¨n.

- DiÔn biÕn nÒn kinh tÕ toµn cÇu cã nh÷ng t¸c ®éng xÊu ®Õn nguån hç trî

mµ çc nhµ tµi trî dµnh cho çc níc nghÌo.

- Qu¸ tr×nh lËp kÕ ho¹ch ®Ó xin hç trî ë ViÖt Nam ®«i khi so¹n th¶o thiÕu

chi tiÕt, tÝnh thuyÕt phôc cha cao nªn møc ®é huy ®éng kh«ng phï hîp víi yªu

cÇu thùc hiÖn nay ë ViÖt Nam.

- C¹nh tranh víi çc níc trªn thÕ giíi vµ trong khu vùc diÔn ra ngµy cµng

m¹nh mÏ trong khi ViÖt Nam cha cã nhiÒu kinh nghiÖm trong viÖc xin hç trî

nguån vèn ODA.

2. Trong c«ng t¸c tiÕp nhËn:

a. ThuËn lîi:

18

Qu¸ tr×nh tiÕp nhËn vµ sö dông vèn ODA ®· diÔn ra ë nhiÒu n¬i trªn thÕ

giíi vµ c¶ ë ViÖt Nam tõ nhiÒu n¨m tríc, gióp çc nhµ ho¹ch ®Þnh chiÕn lîc cã

thªm ®iÒu kiÖn nghiªn cøu, rót ra nh÷ng bµi häc kinh nghiÖm vÒ thµnh c«ng vµ

víng m¾c khi tiÕp nhËn vµ sö dông nguån vèn ODA, tõ ®ã kÞp thêi ®iÒu chØnh

®Ó cã kÕ ho¹ch tiÕp nhËn s¸t thùc vµ h÷u hiÖu h¬n.

b. Khã kh¨n:

- MÆc dï ViÖt Nam ®· ®îc nhËn ODA tõ nh÷ng n¨m 50, nhng chØ b¾t ®Çu

tõ n¨m 1993 nã míi thùc sù ph¸t huy t¸c dông, v× vËy chóng ta cßn ph¶i tõng b-

íc võa lµm võa tù t×m ra lèi ®i thÝch hîp cho m×nh, nÒn thêi gian rót vèn thêng

bÞ kÐo dµi, tèc ®é gi¶i ng©n chËm so víi çc níc kh¸c trªn thÕ giíi.

- Khã kh¨n trong viÖc tiÕp nhËn ODA mét phÇn xuÊt ph¸t tõ bªn cung cÊp

viÖn trî:

+ §«i khi nhµ tµi trî ®Æt ra nh÷ng yªu cÇu rÊt chi tiÕt vµ chuÈn mùc trong

khi ViÖt Nam cha cã ®ñ kinh nghiÖm tiÕp nhËn vµ kÜ thuËt cÇn thiÕt ®Ó ®¸p øng

nh÷ng nhu cÇu ®ã.

+ Thñ tôc gi¶i ng©n do çc nhµ tµi trî ®Ò ra kh¸ phøc t¹p.

+ Mét sè dù ¸n do çc nhµ tµi trî thiÕt kÕ kh«ng s¸t víi t×nh h×nh thùc tiÔn

ë ViÖt Nam nªn phÝa ViÖt Nam l¹i mÊt thêi gian ®Ó ®iÒu chØnh cho phï hîp

h¬n.

IV. Nh÷ng tån t¹i trong qu¸ tr×nh sö dông vèn ODA:

- C¬ chÕ qu¶n lÝ vµ sö dông çc nguån viÖn trî cßn nhiÒu ®iÓm chång

chÐo, rêm rµ nªn ®«i lóc dÉn ®Õn t×nh tr¹ng chËm trÔ trong viÖc thµnh lËp çc

ban qu¶n lý dù ¸n.

- Sù thèng nhÊt gi÷a çc c¬ quan liªn quan víi cÊp bé vµ ban qu¶n lý dù ¸n

cha ®îc chó träng.

- Çc thñ tôc xem xÐt vµ tr×nh tù duyÖt dù ¸n cßn phøc t¹p, ph¶i qua nhiÒu

cÊp , nhÊt lµ kh©u ®Êu thÇu vµ chÊm thÇu khiÕn cho thêi gian dù ¸n bÞ chËm l¹i.

- NhiÒu ngêi coi viÖn trî lµ cña “cho” nªn viÖc sö dông vµ qu¶n lÝ çc

nguån viÖn trî thêng kh«ng ®îc ®¶m b¶o ®óng chÕ ®é tµi chÝnh, thËm chÝ hÕt

søc l·ng phÝ vµ tuú tiÖn dÉn ®Õn gãp phÇn lµm gi¶m hiÖu qu¶ sö dông nguån

vèn ODA.

19

- Nh©n sù vµ kÜ n¨ng nh©n sù trong c«ng t¸c ®iÒu hµnh sö dông vèn ODA

ë nh÷ng cÊp kh¸c nhau hiÖn ®ang thiÕu vÒ sè lîng vµ yÕu vÒ chÊt lîng dÉn ®Õn

lµm cho hiÖu qu¶ sö dông vèn ODA gi¶m...

20

Ch ¬ng III

Mét sè gi¶i ph¸p t¨ng cêng thu hót vµ n©ng cao hiÖu qu¶ sö

dông vèn ODA ë ViÖt Nam.

5 n¨m kh«ng ph¶i lµ thêi gian qu¸ ng¾n nhng còng cha ®ñ ®Ó chóng ta cã

thÓ rót ra ®Çy ®ñ nh÷ng kinh nghiÖm còng nh hoµn chØnh çc biÖn ph¸p thu hót

vµ sö dông nguån vèn ODA mét çch hoµn h¶o, mµ ChÝnh phñ cßn ph¶i tiÕp tôc

thùc hiÖn nhiÒu biÖn ph¸p c¶i çch h¬n n÷a nh»m tranh thñ nhiÒu h¬n sù ñng hé

cña céng ®ång quèc tÕ.

Trong t×nh h×nh c¶ 2 bªn - çc nhµ tµi trî vµ ChÝnh phñ ViÖt Nam - cïng

tiÕn hµnh nhiÒu biÖn ph¸p nh»m phèi hîp chÆt chÏ ®Ó ®a ra nh÷ng thñ tôc hîp

lÝ, tho¶ m·n yªu cÇu cña bªn cung cÊp vµ bªn tiÕp nhËn. Sau ®©y em xin nªu

mét sè gi¶i ph¸p t¨ng cêng thu hót vµ sö dông nguån vèn ODA nh sau:

1. VÒ thu hót vèn:

- TiÕp tôc hoµn thiÖn c¬ chÕ qu¶n lÝ vµ ®iÒu hµnh c«ng t¸c tiÕp nhËn ODA.

- T¨ng cêng c«ng t¸c çn bé, ®Çu t ®µo t¹o ®Ó n©ng cao n¨ng lùc cho

nh÷ng çn bé thuéc bé phËn liªn quan ®Õn viÖc x¸c ®Þnh nhu cÇu ®µm ph¸n, kÝ

kÕt nh÷ng hiÖp ®Þnh víi ®èi t¸c níc ngoµi nh»m n©ng cao h¬n n÷a c¶ vÒ sè

luîng vµ chÊt lîng cña nguån vèn thu hót ®îc.

- Më líp ®µo t¹o ng¾n vÒ nh÷ng kiÕn thøc cã liªn quan ®Õn ODA, tËp huÊn

vÒ nh÷ng quy ®Þnh vµ thñ tôc, ®iÒu kiÖn cung cÊp ODA cña çc nhµ tµi trî.

- Nh÷ng ngµnh vµ ®Þa ph¬ng cã nhu cÇu vÒ cung cÊp vèn ODA cÇn nghiªn

cøu kÜ nh÷ng chÝnh s¸ch u tiªn cña çc ®èi t¸c níc ngoµi còng nh quy chÕ qu¶n

lÝ vµ sö dông vèn ODA cña ChÝnh phñ ViÖt Nam ®Ó tranh thñ sù gióp ®ì cña

ChÝnh phñ vµ çc c¬ quan cã liªn quan trong viÖc lËp hå s¬ dù ¸n vµ çc thñ tôc

xin viÖn trî phï hîp víi ®èi tîng u tiªn.

2. VÒ sö dông vèn:

21

ViÖt Nam lµ mét níc ®ang ph¸t triÓn do ®ã nguån vèn ODA cã vai trß rÊt

quan träng ®èi víi sù ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi cña ®Êt níc. §©y sÏ lµ nguån tµi

nguyªn chñ yÕu ®Ó ChÝnh phñ ®Çu t t¸i thiÕt c¬ së h¹ tÇng ®ang trªn ®µ xuèng

cÊp, l¹c hËu nghiªm träng vµ cÇn ®îc khÈn tr¬ng n©ng cÊp, ®æi míi ®Ó ®¸p øng

yªu cÇu ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi nãi chung vµ më réng thu hót vèn ®Çu t trùc

tiÕp níc ngoµi nãi riªng. ODA còng lµ nguån tµi trî cÇn thiÕt cho çc ho¹t ®éng

nghiªn cøu, kh¶o s¸t, ®¸nh gi¸ tiÒm n¨ng cña çc nguån tµi nguyªn, thùc tr¹ng

kinh tÕ x· héi, t×nh h×nh cña çc ngµnh, l·nh vùc trong nÒn kinh tÕ quèc d©n,

nh÷ng th«ng tin thu thËp, ®îc sÏ lµ c¨n cø x¸c ®¸ng cho qu¶n lý vÜ m«.

NhËn thøc ®îc vai trß cña nguån vèn ODA ®èi víi c«ng cuéc ph¸t triÓn

kinh tÕ x· héi cña ®Êt níc, chóng ta ®· cã mét sè thµnh c«ng lín trong c«ng t¸c

vËn ®éng ®Çu t vµ lµ dÊu hiÖu chøng tá sù ñng hé cña quèc tÕ ®èi víi c«ng cuéc

c¶i çch kinh tÕ x· héi ®ang ®îc thùc hiÖn cã kÕt qu¶ t¹i ViÖt Nam. Tuy nhiªn

cã ®îc nguån vèn míi chØ lµ tiÒn ®Ò, ®iÒu quan träng h¬n hÕt lµ lµm thÕ nµo ®Ó

hÊp thô, sö dông cã hiÖu qu¶ nguån vèn nãi trªn. §Ó gãp phÇn xö lÝ vÊn ®Ò nµy

cÇn ph¶i thùc hiÖn cho ®îc nh÷ng biÖn ph¸p sau:

Thø nhÊt, cÇn thay ®æi nhËn thøc vÒ vai trß vµ b¶n chÊt cña viÖn trî níc

ngoµi. TÝnh chÊt u ®·i cña nguån vèn ODA (thêi gian, l·i suÊt ) thêng lµm cho

çc c¬ quan trong níc (qu¶n lÝ tiÕp nhËn) cã quan niÖm hÕt søc dÔ d·i vµ chñ

quan vÒ sù ph©n phèi vµ sö dông nguån vèn nµy. Hä kh«ng chó ý ®Õn yªu cÇu

hiÖu qu¶, bá qua yÕu tè chi phÝ thêi c¬ trong thÈm ®Þnh, ®¸nh gi¸ dù ¸n, cha

quan t©m ®Çy ®ñ ®Õn viÖc x¸c ®Þnh çc u tiªn ®Çu t, vÉn cßn dùa dÉm chñ yÕu

vµo nguån vèn níc ngoµi vµ xem nhÑ sù ®èi øng cña nguån vèn trong níc, triÓn

khai dù ¸n chËm cã khi cßn l·ng phÝ. Nh÷ng quan niÖm sai lÇm trªn cÇn sím ®-

îc chÊn chØnh, lu«n lu«n lu ý r»ng ®©y lµ nguån vèn ph¶i hoµn tr¶ vèn gèc vµ

l·i v× vËy nÕu sö dông kÐm hiÖu qña vÉn cã thÓ r¬i vµo khñng ho¶ng nî nÇn nh

®· x¶y ra ë nhiÒu níc.

- Thø hai, thiÕt lËp çc ®Þnh híng u tiªn ®Çu t vµ tiÕn hµnh nghiªn cøu kh¶

thi tõng dù ¸n chÆt chÏ.

CÇn tr¸nh xu híng dµn tr¶i viÖn trî níc ngoµi trªn mét diÖn réng bao qu¸t

nhiÒu l·nh vùc, ngµnh hay ®Þa ph¬ng. Trong ®iÒu kiÖn nguån vèn h¹n chÕ, ®Ó

nguån vèn ph¸t huy hiÖu qu¶ nhanh vµ réng, nªn tËp trung ®Çu t vµo mét sè lÜnh

22

vùc, vïng l·nh thæ cã lîi thÕ t¬ng ®èi vµ cã kh¶ n¨ng g©y t¸c ®éng ph¸t triÓn

lín.

- Thø ba: t¨ng cêng nguån lùc ®èi øng trong níc.

Kh¶ n¨ng hÊp thô viÖn trî tuú thuéc vµo møc ®é ®¸p øng cña nguån lùc

trong níc. NÕu çc nguån lùc trong níc qu¸ yÕu kÐm (®îc thÓ hiÖn qua nguån

vèn trong níc nhá bÐ, n¨ng lùc çn bé h¹n chÕ, çc yÕu tè ®Çu vµo thiÕu thèn,

hÖ thèng ph¸p lý kh«ng râ rµng, chÆt chÏ...) th× sÏ ph¸t sinh hiÖn tîng viÖn trî

níc ngoµi qu¸ t¶i vµ kh«ng ®îc sö dông mét çch cã hiÖu qu¶. §Ó hÊp thô hoµn

toµn vµ cã hiÖu qu¶ nguån ODA mµ céng ®ång quèc tÕ ®· cam kÕt cÇn sím

kh¾c phôc vµ c¶i thiÖn nh÷ng vÊn ®Ò cßn tån t¹i nªu trªn.

- Thø t: C¶i tiÕn c¬ chÕ qu¶n lý vµ ®iÒu phèi viÖn trî.

ViÖn trî níc ngoµi cã liªn quan ®Õn nhiÒu c¬ quan chøc n¨ng ë trong níc

kÓ tõ lóc vËn ®éng kinh tµi trî cho ®Õn khi hoµn tÊt cam kÕt hoµn tr¶ cho nªn

thiÕt lËp mét c¬ chÕ nh»m ®¶m b¶o sù phèi hîp nhÞp nhµng , th«ng suèt cña c¶

mét hÖ thèng tæ chøc cã liªn quan ®Õn viÖc trî lµ vÊn ®Ò cã ý nghÜa quan träng.

Ngoµi ra cßn ph¶i x¸c ®Þnh kh¶ n¨ng tr¶ nî c¶ gèc vµ l·i trong t¬ng lai ®Ó

x©y dùng kÕ ho¹ch tr¶ nî, cËp nhËt çc th«ng tin trong vµ ngoµi níc vÒ sù biÕn

®éng cña çc nh©n tè cã kh¶ n¨ng t¸c ®éng ®Õn nguån vèn vay ®Ó xö lý kÞp thêi

vµ cã nh÷ng quyÕt ®Þnh ®óng ®¾n tr¸nh t×nh tr¹ng lç do nh÷ng t¸c ®éng cña

nh÷ng nh©n tè kh¸ch quan khi dù ¸n ®· ®i vµo ho¹t ®éng.

23

KÕt luËn

Nh vËy, nguån vèn ®Çu t níc ngoµi nãi chung vµ nguån hç trî ph¸t triÓn

chÝnh thøc (ODA) nãi riªng cã t¸c dông rÊt lín trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh

tÕ - x· héi cña ViÖt Nam.

§Ó ph¸t triÓn kinh tÕ víi tèc ®é nhanh trong khi quy m« nÒn kinh tÕ nhá

®ang thiÕu vèn nghiªm träng vµ tiÕt kiÖm trong níc cßn qu¸ thÊp th× cÇn ph¶i bæ

sung vèn ®Çu t b»ng khèi lîng lín nguån vèn níc ngoµi rÊt cÇn thiÕt ®Ó ®Èy

m¹nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸, ph¸t triÓn ®Ó hoµ nhËp víi nÒn kinh tÕ thÕ

giíi, th× chóng ta cÇn ph¶i tranh thñ nguån vèn viÖn trî ph¸t triÓn chÝnh thøc

ODA. Muèn vËy Nhµ níc ta cÇn cã çc chÝnh s¸ch phï hîp ®Ó thu hót vµ sö

dông nguån ODA cã hiÖu qu¶ h¬n vµ cã nh÷ng biÖn ph¸p thùc hiÖn çc chÝnh

s¸ch ®ã mét çch triÖt ®Ó vµ hîp lÝ. Cã nh vËy chóng ta míi sö dông vµ qu¶n lÝ

cã hiÖu qu¶ nguån vèn nµy, gãp phÇn thóc ®Èy kinh tÕ ph¸t triÓn vµ ®i lªn theo

®Þnh híng XHCN mµ §¶ng vµ Nhµ níc ViÖt Nam ®· v¹ch ra.

24

Tµi liÖu tham kh¶o

1. Hç trî ph¸t triÓn chÝnh thøc (ODA) . Nh÷ng hiÓu biÕt c¨n b¶n vµ thùc tiÔn ë

ViÖt Nam - NXB gi¸o dôc n¨m 1998 t¸c gi¶ Hµ ThÞ Ngäc Danh.

2. T¹p chÝ ph¸t triÓn kinh tÕ

3. Thêi b¸o kinh tÕ ViÖt Nam.

4. Quy ho¹ch ph¸t triÓn tæng thÓ kinh tÕ - x· héi ®Õn n¨m 2000 b»ng nguån vèn

ODA - Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t, Hµ Néi th¸ng 11/1996.

5. NghÞ ®Þnh cña ChÝnh phñ ban hµnh quy chÕ qu¶n lý vµ sö dông nguån hç trî

chÝnh thøc ODA, Hµ Néi th¸ng 8/1997.

6. Th«ng tin kinh tÕ - x· héi - Hµ Néi, Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t sè 4/1998, sè 1 +

2/2000.

7. TiÕp nhËn vµ qu¶n lý sö dông viÖn trî ph¸t triÓn chÝnh thøc ODA ë ViÖt Nam

- B¸o c¸o cña Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t, 1998.

25

Môc lôc

TrangLêi nãi ®Çu 1

Ch¬ng I: Tæng quan vÒ nguån vèn hç trî ph¸t triÓn chÝnh thøc (ODA) 2I. Kh¸i niÖm chung vÒ ODA 21. Kh¸i niÖm 22. Ph©n lo¹i ODA 33. C¸c nguån cung cÊp ODA chñ yÕu 44. Quy tr×nh thùc hiÖn dù ¸n ODA 5II. §Æc ®iÓm vµ vai trß cña ODA 91. §Æc ®iÓm cña ODA 92. Vai trß cña ODA 11III. T×nh h×nh cung cÊp vµ tiÕp nhËn ODA trªn thÕ giíi 131. T×nh h×nh chung 132. Nhµ tµi trî lín nhÊt 143. Khu vùc tiÕp nhËn nhiÒu nhÊt 15

Ch¬ng II: Thùc tr¹ng thu hót vµ sö dông nguån vèn ODA t¹i ViÖt Nam 16I. T×nh h×nh thu hót ODA 161. Giai ®o¹n tríc th¸ng 10/1993 162. Giai ®o¹n ph¸t triÓn hîp t¸c míi tõ th¸ng 10/1993 16II. T×nh h×nh gi¶i ng©n ODA 17III. Nh÷ng khã kh¨n vµ thuËn lîi trong c«ng t¸c huy ®éng vµ tiÕp nhËn ODA ë ViÖt Nam1. Trong c«ng t¸c huy ®éng 182. Trong c«ng t¸c tiÕp nhËn 19IV. Nh÷ng tån t¹i trong qu¸ tr×nh sö dông vèn ODA 19

Ch¬ng III: Mét sè gi¶i ph¸p t¨ng cêng thu hót vµ n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn ODA ë ViÖt Nam

21

1. VÒ thu hót vèn 212. VÒ sö dông vèn 22KÕt luËn 24Tµi liÖu tham kh¶o 25

26

TỔNG QUAN VỀ NGUỒN VỐ ODA

Economy & Finance

Transcript of TỔNG QUAN VỀ NGUỒN VỐ ODA