Tổng quan về giới và tình dục

Tổng quan về Giới và Đa dạng tính dụcTÀI LIỆU TẬP HUẤN CỦA PEPFAR

BỔ SUNG: BS. PHẠM VŨ THIÊN

Tự trải nghiệm: Vẻ bề ngoài của bạn là…. (ví dụ: nam/ nữ/ không xác định) Bạn thực sự mong muốn mình là…. (ví dụ: nam/ nữ/ không xác định)Đối tượng nào hấp dẫn bạn về tình dục…. (ví dụ như nam/ nữ/ khác).Bạn có khoái cảm khi quan hệ tình dục với….. (ví dụ: nam/ nữ/ cả nam và nữ/ khác)

Phần 1:Giới thiệu

Phần 1:Giới thiệu Chương trình hôm nay

Tổng quan

Năm thực tế

Chính sách và chiến lược

Hoạt động về quan niệm giới

Cập nhật Chiến lược về Giới

Giới thiệu

Khái niệm và thuật ngữ

Phỏng vấn nhân vật


Ai thuộc các nhóm thiểu số về giới và tình dục (GSM)?

Tổng quan

Năm thực tế




Đa số dân số thế giới được coi là những người dị tính và có giới tính nam hoặc nữ. Những người thuộc các nhóm thiểu số về giới và tình dục là tất cả những người còn lại, những người mà giới tính, xu hướng tính dục, hoặc đặc điểm quan hệ tình dục khác với đa số.


Ai là những người thiểu số về giới và tình dục (GSM)?

Tổng quan

Năm thực tế




Tất cả mọi người

GSM

LGBT


Tổng quan

Năm thực tế




Trong nhóm MSM ở Swaziland, kỳ thị và phân biệt đối xử đã tác động đến việc họ tìm đến các dịch vụ chăm sóc y tế và bộc lộ hành vi tình dục đồng giới với các nhân viên y tế (Risher và những người khác., 2013).

Kỳ thị liên quan đến HIV đã được xác định là rào cản ngăn nhóm nam quan hệ tình dục đồng giới và phụ nữ chuyển giới đi xét nghiệm HIV (Golub & Garamel, 2013).

18% nam quan hệ tình dục đồng giới ở Malawi và Namibia và 21% ở Botswana cảm thấy sợ hãy khi tìm đến các dịch vụ y tế (Beyrer, 2010).

#1 Kỳ thị và phân biệt đối xử có tác động đến HIV và y tế

Phần 1:Giới thiệu #2

Tổng quan

Năm thực tế




0

5

10

15

20

25

30

18

3

15

5

15

25

7 6

15

4

Hiện nhiễm HIV, tất cả người lớn

Hiện nhiễm HIV, MSMH

iện

nhiễ

m H

IV (%

)

Nguồn: Beyrer (2011). Xem báo cáo để có trích dẫn đầy đủ.

Nam quan hệ tình dục đồng giới có nguy cơ nhiễm HIV cao gấp 19 lần


Tổng quan

Năm thực tế




ArgentinaBrazil

El Salv

ador

Peru

Uruguay

Australia

Ấn Độ

Indonesia

Pakista

n

Thái La

n

Việt Nam Ita

ly

Hà Lan

Tây Ban Nha

Hoa Kỳ0%5%

10%15%20%25%30%35%40%45%50%

33 33

19

29

19

5

44

26

2

137

2518 18

22

Hiện nhiễm HIV, tất cả người lớnHiện nhiễm HIV, phụ nữ chuyển giới

Hiệ

n nh

iễm

HIV

, %

Nguồn: Baral, Poteat, và những người khác (2013). Xem báo cáo để có trích dẫn đầy đủ.

#3 Phụ nữ chuyển giới có nguy cơ nhiễm HIV cao gấp 49 lần


Tổng quan

Năm thực tế




Nguồn: Đánh giá chi tiêu AIDS quốc gia và thống kê số ca nhiễm

#4 Tiền chi cho dự phòng HIV không tiếp cận đủ đến nhóm MSM

Kenya Burkina Faso Benin Ghana Senegal

15.2%

1.6%

6.4%

13.0%

4.7%

0.2% 0.5%2.3% 2.3%

3.7%

Trung bình % số ca nhiễm HIV mới do QHTD đồng giới namTrung bình % nguồn lực dự phòng HIV chi cho quần thể MSM


Tổng quan

Năm thực tế




Tiểu vùng Sahara châu Phi (N=6)

Châu Á Thái Bình Duơng (N=8)

Mỹ Latin và Caribbe (N=6)

9%

33%

40%

1%6% 5%

Trung bình % ca nhiễm HIV mới do QHTD đồng giới namTrung bình %nguồn lực dự phòng HIV chi cho quần thể MSM

Nguồn: Đánh giá chi tiêu AIDS quốc gia và thống kê số ca nhiễm

#4 Tiền chi cho dự phòng HIV không tiếp cận đủ đến nhóm MSM (tiếp)


Tổng quan

Năm thực tế




#5Sự công nhận của quốc tế về quyền con người của các nhóm GSM ngày càng gia tăng


Vậy thì sao?

Tổng quan

Năm thực tế




➔ Kỳ thị và phân biệt đối xử liên quan đến GSM có tác động đến y tế và làm xấu hơn nguy cơ lây nhiễm HIV tăng cao trong nhóm MSM và nữ chuyển giới.

➔ Dù là một yếu tố quan trọng trong dịch HIV ở trên toàn thế giới, các nhóm GSM vẫn không nhận được đầy đủ các nguồn lực phòng chống HIV.

➔ Ủng hộ nhân quyền của các nhóm GSM đang gia tăng những vẫn còn nhiều việc phải làm.


Tổng quan

Năm thực tế




Sách xanh chiến lược của PEPFAR

Chiến lược hướng tới số Không của UNAIDS Mô hình tài trợ mới

của Quỹ Toàn cầu

Cập nhật Chiến lược về Giới của PEPFAR


Vì sao lồng ghép nội dung giới lại quan trọng?

Tổng quan

Năm thực tế




➔ Các quan niệm, tương quan, và sự bất bình đẳng về giới có ảnh hưởng đến các kết quả y tế cho tất cả mọi người

➔ Được hưởng chuẩn mực cao nhất có thể đạt được về mặt y tế, sức khoẻ chính là nhân quyền

➔ Hiểu được các nhu cầu riêng biệt và tính chất dễ tổn thương của tất cả mọi người giúp xác định các quần thể đích, thiết kế phù hợp ứng phó và giành đủ nguồn lực cho những lĩnh vực, khu vực cần nhất

Phần 1:Giới thiệu Lồng ghép nội dung giới là gì?

Khảo sát trước

Tổng quan

Năm thực tế




Quá trình đánh giá chương trình và lập kế hoạch hoạt động nhằm:1. Xác định các quần thể đích;2. Thiết kế phù hợp hoạt động; và3. Phân bổ nguồn lực.

Bao gồm các hoạt động và nguồn lực cho các nhóm thiểu số về giới và tình dục.


Ai được lợi từ việc lồng ghép nội dung giới?

Khảo sát trước

Tổng quan

Năm thực tế




➔ Phụ nữ và trẻ em gái

➔ Nam giới và trẻ em trai

➔ Nam quan hệ tình dục đồng giới (MSM)

➔ Người chuyển giới và người được coi là có hành vi, ý thức của người chuyển giới

Module 2:Khái niệm và thuật ngữ

Phần 2:Khái niệm và thuật ngữ

Nồi súp của bạn

Con người và giới tính

Các thuật ngữ khác





Ý thức giới tính

Xu hướng tính dục

Biểu hiện giới

Giới tính sinh học





Lưỡng giới: một thuật ngữ chung dùng cho các trường hợp khi một người sinh ra với bộ phận sinh sản hoặc giải phẫu tình dục dường như không phù hợp với các định nghĩa thông thường về nam hay nữ.

Thuật ngữ y khoa dùng để chỉ các đặc điểm về nhiễm sắc thể, hóc môn, và giải phẫu để phân loại các cá thể thành nam hay nữ hay lưỡng tính.

Thuật ngữ: giới tính sinh học (biological sex)





Thể hiện bên ngoài về giới của một người, thông qua một tập hợp gồm ngoại hình, tính khí, hành vi xã hội, và các nhân tố khác, thường được đo qua thang độ nam tính và nữ tính.

Thuật ngữ: Biểu hiện giới – Gender expression





Quan niệm về giới: Một loạt các vai trò bắt nguồn từ văn hoá (kinh tế, xã hội, và chính trị), trách nhiệm, quyền, đặc ân và nghĩa vụ, liên quan đến việc là nữ giới hay nam giới, cũng như tương quan về quyền lực giữa phụ nữ và nam giới, giữa các bé trai và các bé gái.

Chuyển giới: một thuật ngữ bao trùm để chỉ một cá nhân có ý thức giới tính khác với giới tính sinh học bẩm sinh.

Trải nghiệm sâu sắc và riêng tư của một người về giới, có thể giống hoặc không giống giới tính bẩm sinh.

Thuật ngữ: ý thức giới tính – Gender Identity

Nhóm chuyển giới – (Transgender): cảm nhận mình là nữ/ hoặc nam, khác với giới tính sinh học của mình

Nhóm phẫu thuật chuyển giới (transexual): Tiến hành mổ tạo hình bộ phân sinh dục, ngực…





Thuật ngữ: ý thức giới tính – Gender Identity (tiếp)





Song tính (Bi-sexual): Sự hấp dẫn thuộc tính về cảm xúc, yêu đương, hoặc tình dục với những người cùng giới và khác giới. Những người này thường được gọi là “song tính” hoặc “lưỡng tính”

Vô tính (Asexual): Không có sự hấp dẫn về tình dục. Những người này thường được gọi là “vô tính”

Lưỡng giới (intersex): Có giới tính không xác định rõ (có thể liên quan đến nhiễm sắc thể), có bất thường ở bộ phận sinh dục khác với nam hoặc nữ điển hình

Sự hấp dẫn thuộc tính về cảm xúc yêu đương, hoặc tình dục chủ yếu hoặc chỉ riêng với những người thuộc một giới tính nhất định.

Thuật ngữ: xu hướng tính dục – sexual orientation





Dị tính: Sự hấp dẫn thuộc tính về cảm xúc, yêu đương, hoặc tình dục với những người khác giới. Những người này còn thường được gọi là “thẳng.”

Đồng tính: Sự hấp dẫn thuộc tính về cảm xúc, yêu đương, hoặc tình dục với những người cùng giới. Những người này còn thường được gọi là “gay” hoặc “lesbian.”

Sự hấp dẫn thuộc tính về cảm xúc, yêu đương, hoặc tình dục chủ yếu hoặc chỉ riêng với những người thuộc một giới tính nhất định.

Thuật ngữ: xu hướng tính dục

Lưu ý:

Cảm xúc tình dục: Bị hấp dẫn tình dục (có hưng phấn tình dục) bởi đối tượng nào?

Trải nghiệm/ nhìn nhận về cảm xúc tình dục là cách giúp cho mỗi cá nhân xác định rõ hơn về khuynh hướng tính dục của mình





Thuật ngữ: xu hướng tính dục


Thang kinsey và xu hướng (khuynh hướng) tính dụcThang điểm từ 0 - 6

0 – hoàn toàn dị tính, 6 – hoàn toàn đồng tínhNồi súp của bạn




Hành vi tình dục: Có quan hệ tình dục với ai – dựa trên hoàn cảnh, mối quan hệ, cảm xúc, các yếu tố “khác” về văn hóa, xã hội, đạo đức, tôn giáo…

Hành vi tình dụcNồi súp của bạn



Duy trì nòi giống?Nếu để sinh đủ số con để duy trì nòi giống một cặp bạn tình dị tính cần phải quan hệ bao nhiêu lần?

Tình dục để giải tỏa cảm xúc/ khao khát tình dục tìm khoái cảm?Động cơ của hành vi tình dục chính là tìm đến việc đạt được khoái cảm “cảm giác thăng hoa… mà đa số con người “trưởng thành” mong muốn có lại trong cuộc sống của mình”

Động cơ của hành vi tình dụcPhần 2:Khái niệm và thuật ngữNồi súp của bạn




Cực khoái: Cực khoái hay lên đỉnh là trạng thái sung sướng ngây ngất cao độ khi đạt tới tuyệt đỉnh trong quan hệ tình dục. Khi cực khoái xảy ra tim đập nhanh hơn, hơi thở mạnh mẽ hơn. Đối với nam giới cực khoái thường xảy ra cùng với việc xuất tinh.

Ở nữ giới, máu được bơm về cơ quan sinh dục để tạo nên một phản xạ âm hộ, khiến cơ xương chậu co thắt 5-15 (đó chính là cơn cực khoái).

Sau cơn cực khoái hóc môn prolactin được xuất vào dòng máu ở cả nam và nữ. Hóc môn này khiến người giao hợp cảm thấy thoả mãn ngây ngất. Cực khoái cũng có thể xua tan can thẳng và mệt mỏi trong công việc (wikipedia)

Hành vi tình dục và cực khoáiNồi súp của bạn



https://vi.wikipedia.org/wiki/Quan_h%E1%BB%87_t%C3%ACnh_d%E1%BB%A5c

https://vi.wikipedia.org/wiki/Ho%C3%B3c_m%C3%B4n

https://vi.wikipedia.org/wiki/Ho%C3%B3c_m%C3%B4n

https://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=Prolactin&action=edit&redlink=1


Hầu hết nam giới đều đạt được cực khoái khi quan hệ tình dục và xuất tinh.

Hành vi tình dục đạt được cực khoái:

- với top (người cho trong giao hợp nam với nữ và nam với nam – nam quan hệ với nữ/ hoặc nam quan hệ với nam khác) – có thể đạt cực khoái khi thủ dâm, giao hợp miệng dương vật, dương vật âm đạo, dương vật hậu môn

- với bot (nam trong quan hệ tình dục nam với nam, với vai trò người nhận) khi kích thích và tiền liệt tuyến qua giao hợp dương vật hậu môn và/ hoặc thủ dâm

Một số top và bot có thể đổi vai, nhưng cũng có thể một số không muốn đổi vai – bot không muốn là người “đâm”

Cực khoái ở nam giớiNồi súp của bạn



Hai đám cưới – Một lần đi lấy vợ… rồi phải bỏ vì không thể chung sống với phụ nữ được… bỏ cũng là bỏ luôn ước mơ đi định cư ở Mỹ… Một lần cưới chồng… sống được với nhau gần chục năm rồi chia tay.. Người ấy lại qua châu Âu, lấy một ông chồng người Đan Mạch

T. tp. Hồ Chí Minh, 2012

Những người đến với mình trong thời gian quân ngũ, có người là người đồng tính thật, nhưng cũng có người đến với mình chỉ vì họ nhớ người yêu, hoặc vợ ở quê nhà…

AC, Hải dương - 2012


Phụ nữ khó đạt cực khoái hơn nam giới

Nguyên tắc để đạt cực khoái là "nhẹ nhàng, liên tục và tăng dần“

Điểm cực khoái: kích thích vào âm vật, điểm G (1/3 trước dưới của thành âm đạo) và một số khác có thể thấy được cực khoái cả với kích thích ở núm vú

Trong lần quan hệ đầu tiên 76% thiếu nữ không đạt được cực khoái, sau này tỉ lệ này sẽ tăng dần nhờ vào kinh nghiệm về tình dục

Cực khoái ở nữ không phụ thuộc việc quan hệ tình dục với nam giới hay không

Cực khoái ở nữ giớiNồi súp của bạn



https://vi.wikipedia.org/wiki/Ph%E1%BB%A5_n%E1%BB%AF

https://vi.wikipedia.org/wiki/Nam_gi%E1%BB%9Bi

https://vi.wikipedia.org/wiki/Nam_gi%E1%BB%9Bi

https://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=Thi%E1%BA%BFu_n%E1%BB%AF&action=edit&redlink=1


Quan hệ tình dục “có xâm nhập” không có biện pháp bảo vệ:

Giao hợp dương vật – âm đạo với cả người cho và người nhận

Giao hợp dương vật hậu môn với cả người cho và người nhận

Giao hợp miệng dương vật – chủ yếu với người nhận

Đặc biệt, giao hợp dương vật hậu môn không bảo vệ có nguy cơ lây nhiễm cao hơn rất nhiều so với các hành vi tình dục khác do, cơ vòng hậu môn thắt chặt, dễ bị tổn thương, không có tuyến tiết chất nhờn để bôi trơn trong quá trình giao hợp

Giao hợp dương vật âm đạo (của người chuyển giới) vì âm đạo được tạo hình từ phẫu thuật, nên hẹp, không có tính chất co giãn như âm đạo thật, không có tuyến tiết dịch nhờn để bôi trơn

Hành vi tình dục và nguy cơ lây nhiễm bệnh (đặc biệt HIV…)









Nam quan hệ tình dục đồng giới. Thuật ngữ này hữu dụng vì nó bao hàm những người nam quan hệ tình dục với cả nam và nữ và những người nam tự nhận là dị tính nhưng vẫn quan hệ tình dục với cả nam.

Đồng tính nữ, đồng tính nam, song tính, chuyển giới. Từ viết tắt ghép này thường được dùng để chỉ các nhóm thiểu số về giới và tình dục. Có các biến thể khác thêm hay bớt hay đảo vị trí các chữ cái (như LGBTI, LGB, GLBT).

Đa số dân số của thế giới được coi là dị tính và có giới tính nam hoặc nữ. Các nhóm thiểu số về giới và tình dục là tất cả những người còn lại, những người có giới tính, xu hướng tính dục, hoặc đặc điểm tình dục khác biệt.

MSM

LGBT

GSM






Nỗi sợ hãi, sự chối bỏ, hoặc ác cảm, thường là với hình thức tỏ thái độ kỳ thị hoặc hành vi phân biệt đối xử, với những người đồng tính hoặc chuyển giới.

Giả định cho rằng tất cả mọi người đều là dị tính hoặc tin rằng người dị tính thì tự nhiên đã cao quý hơn các nhóm thiểu số về giới và tình dục.

Định kiến hoặc sự phân biệt đối xử bắt nguồn từ giới hoặc giới tính của ai đó. Thái độ định kiến có thể bắt nguồn từ các khuôn mẫu truyền thống về vai trò giới và có thể bao gồm niềm tin về việc giới tình này thì tự nhiên đã cao quý hơn giới tính khác.

Hội chứng kỳ thị đồng tính /chuyển giới - Homophobia/transphobia

Định chuẩn dị tính Heteronormativity

Thành kiến giới tính - Sexism






Nói cho mọi người biết (ví dụ như đưa chuyện) về việc ai đó là LGBT hoặc thuộc nhóm thiểu số về giới và tình dục khi chưa có sự cho phép của người đó, cho dù ý định là gì.

Quá trình một người chấp nhận và công khai với những người khác mình là người đồng tính nữ, đồng tính nam, song tính hoặc chuyển giới.

Người công khai ủng hộ đối xử bình đẳng và quyền con người cho các nhóm thiểu số về giới và tình dục.

Tiết lộ - Outing

Công khai - Coming out

Người ủng hộ - Ally

Trạng thái giữ bí mật hoặc cẩn trọng về xu hướng tính dục hoặc ý thức giới tính của một người.

Kín - Closeted

Một số hành vi tình dục thiểu số Tình dục lộ thân (phô dâm): đối tượng cảm thấy khoái

cảm khi bộc lộ một phần nhậy cảm của cơ thể trước đối tượng khác, ví dụ mông, ngực, bộ phận sinh dục. Cả nam/ nữ đều có những cá nhân có hành vi tình dục này

Tình dục nhìn trộm/ tình dục nơi công cộng: Đạt được khoái cảm khi xem trộm cơ thể người khác, hoạt động tình dục của người khác đối lập với nhóm có khoái cảm cao hơn khi quan hệ tình dục mà có người khác nhìn thấy, bắt gặp (quan hệ tình dục nơi công cộng, quan hệ tình dục ở hành lang, ban công, để hé cửa khi quan hệ tình dục cho người khác thấy)

Một số hành vi tình dục thiểu số (tham khảo)

Quan hệ tình dục với đồ vật (ái vật): thích thú với việc sưu tầm đồ lót, tất, dùng các đồ vật này để kích thích bản thân …

Quan hệ tình dục với động vật (ái động vật)

Quan hệ tình dục với cây cỏ, côn trùng (đạt khoái cảm khi bị côn trùng đốt…)

Quan hệ tình dục khổ - bạo dâm:

Nhóm khổ dâm: đạt được khoái cảm cao hơn khi bị đối xử thô bạo từ bạn tình (Ngôn ngữ: mắng chửi, nói thô tục; Thể chất: bị đánh đập, xích, trói,...)

Nhóm bạo dâm: đạt được khoái cảm cao hơn khi đối xử thô bạo với bạn tình (mắng chửi, đánh đập, trói buộc, quan hệ tình dục thô bạo…)

Một số hành vi tình dục thiểu số

Một số hành vi tình dục thiểu số (tiếp)

Một số hành vi tình dục thiểu số Quan hệ tình dục với người cùng giới tính: nam với

nam, nữ với nữ

Quan hệ tình dục theo các cách thức ít người thực hiện hơn (quan hệ tình dục đường miệng, tình dục dương vật hậu môn…)

Một số hành vi tình dục thiểu số (tiếp)


1. Ai cũng có một giới tính sinh học, biểu hiện giới, ý thức giới tính, và xu hướng tính dục. Mỗi khái niệm trên đều tồn tại dựa trên một chuỗi liên hoàn và có sự khác biệt giữa người này với người khác.

2. Điều quan trọng là cần hiểu rõ các thuật ngữ và khái niệm chính liên quan đến GSM và sử dụng các từ ngữ tôn trọng tại nơi làm việc và trong chương trình.

3. Hãy hiểu đúng về các câu chuyện không đúng hay được gán cho GSM và sẵn sàng giúp đỡ các đồng nghiệp.

Những điểm cần ghi nhớNồi súp của bạn



Nói về LGBT với cộng đồng như thế nào?

- Nghiên cứu kỹ các nội dung kiến thức liên quan đến LGBT

- Tìm hiểu về đối tượng sẽ nhận thông tin đặc biệt: mức độ hiểu biết của họ về lĩnh vực, những quan niệm, thái độ của họ với LGBT (kỳ thị, phân biệt đối xử???)

- Chuẩn bị nội dung cần nói/ truyền thông, trao đổi với đối tượng

- Chuẩn bị về phương pháp: cách nói, cách trao đổi

Thuyết trình

Hỏi đáp

Thảo luận

- Chuẩn bị các ví dụ, câu chuyện để minh họa

Chuẩn bị để nói/ truyền thông về LGBT với cộng đồng như thế nào?

- Xác định thái độ cần có:

Tôn trọng sự khác biệt và tính đa dạng của xu hướng/ hành vi tình dục

Không kỳ thị, thể hiện sự phân biệt đối xử với LGBT dưới bất kỳ hình thức nào (đặc biệt trong sử dụng từ ngữ, cách biểu cảm…)

Nói về LGBT với cộng đồng như thế nào?

Chuẩn bị để nói/ truyền thông về LGBT với cộng đồng như thế nào?

Phần 3:Phỏng vấn nhân vật

Tổng quan về giới và tình dục

Education

Transcript of Tổng quan về giới và tình dục