TÜRKİYE'DEKİ BARAJLAR (Dams in Turkey)

Yrd. Doç. Dr. Hakan YİĞİTBAŞIOĞLU*

ÖZ

Su insan hayatında çok önemli bir konuma sahiptir. Dünyada ve Anadolu’da nüfusun artması ve zamanla sanayinin gelişmesi ile akarsulardan daha fazla yararlanma gereksinimi doğmuştur. Bunu sağlamanın en kolay yolu akarsuların önünü bir baraj ile keserek gerisinde sulan depolamaktır, teknolojinin gelişmesi ile hidroelektrik santralleri kurulmuş ve elektrik elde edilmeye başlanmıştır.

Türkiye’de Cumhuriyet öncesinde kentlerin içme suyu için bazı bentler yapılmıştır. Büyük barajların yapımına ise Cumhuriyetten sonra başlanılmıştır. Türkiye’deki barajların hemen hemen hepsi Devlet Su işleri (DSİ) tarafından yapılmaktadır. 1991 yılı sonuna kadar 150 baraj yapılmıştır ve bunlann 28 tanesinde hidroelektrik santral de bulunmaktadır. İnşa halinde olanlar ve plânlananlar da tamamlandıında bu sayı 662 ye ulaşacaktır.

ABSTRACT

Water has a many important role in the human life. By the time, increase of population and developing industry had bom more water requirement on the Anatolia and the world. Dams are obtaining great benefits for irrigation, flood control and domestic and industrial use of water.

The first dam built in Turkey during the Republic era is the “Çubuk I” dam (1936), built for the domestic water supply of the

* AÜ DTCF Coğrafya Bölümü

172 Türkiye’deki Barajlar

city of Ankara. By the end of 1991, 150 dams have been completed and put into service, 28 of these dams are hydroelectric projects. With the construction of 662 dams and 495 hydroelectric power plants, including the ones under construction and in operation, it will be possible to regulate the rivers and make maximum use of them.

GİRİŞ

Su, canlıların yaşamında, hava ve yiyecek gibi, temel bir gereksinimdir. Yer kabuğunun oluşumundan sonra ilk canlılar denizlerde ortaya çıkmıştır. Eğer bu denizleri meydana getiren su kütlesi olmasaydı bugün dünyamız büyük bir olasılıkla güneş sistemindeki diğer gezegenlerden farksız bir halde bulunacaktı yani canlılardan yoksun sıradan bir uzay cismi olacaktı. İnsanların ortaya çıkmasından sonra uygarlık seviyesinin ve nüfusun giderek artması ile suya olan ihtiyaçta artmıştır. Nüfusun artması sonucunda akarsuların önemi belirginleşmiştir. Başlangıçta akarsuların doğal rejimine bağlı olan kullanım giderek yetersizleşmiş, çoğalan nüfus ve gelişen teknoloji için sular depolanmaya başlanmıştır. Diğer yandan, özellikle sanayi devrimi ile birlikte artan ve 20. yüzyılda en üst noktaya ulaşan enerji gereksinimini karşılamak için dünyanın hemen her yerinde hidroelektrik santralleri kurulmuştur. Böylece bir yandan kullanma suyu temin edilirken diğer yandan da ucuz ve çevre kirliliğine yol açmadan enerji elde edilebilmiştir.

Anadolu’da özellikle Osmanlılar döneminden Cumhuriyet dönemine kadar bazı bentler yapılmıştır. Bunlar genellikle içme suyu sağlama amaçlardır ve çoğunlukla İstanbul çevresinde yoğunlaşmışlardır.

Cumhuriyetin ilânından sonra ilk olarak 1930 yılında Ankara’nın içme suyunu temin amacıyla Çubuk I barajının inşasına başlanmıştır. 1936 yılında bitirilen bu barajın ardından ikinci Dünya Savaşı’nın bitimine kadar ancak sulama amaçlı bir kaç baraj inşa edilmiştir. Bu savaştan sonra gerek artan nüfus gerekse gelişen endüstrinin ihtiyacı olan su ve enerjiyi karşılamak için, tüm dünyada olduğu gibi, baraj ve hidroelektrik santral yapımında bir hızlanma görülür.

Cumhuriyet Öncesi Tarihi Bentler

Türkiye’deki Barajlar 173

Adı İli Göl Hacmi (m3) Yüksekliği (m) Bitiş yılı

Çavdarhisar bendi Kütahya - - -

Örükkaya bendi Çorum 500 000 - -

Büğet bendi Niğde - - -

Löştüğün bendi Amasya - - -

Semalı bendi Amasya - —

Topuz bendi İstanbul 70 000 8,60 620

Büyük bent İstanbul 1 318000 12,15 1724

Topuzlu bendi İstanbul 160 000 16,00 1750

Ayvat bendi İstanbul 156 000 13,45 1765

Valide bendi İstanbul 255 000 13,50 1796

Kirazlı bendi İstanbul 103 080 13,00 1818

Yeni bent İstanbul 217 500 17,00 1839

Elmalı bendi İstanbul 1 700 000 19,75 1893

Kaynak: DSİ

Türkiye’nin dünya üzerindeki yeri gözönüne alındığında, akarsular açısından, pek çok komşusuna göre daha şanslı olduğu görülür. Özellikle, güneyde yer alan Suriye, Irak, İran gibi kurak bir iklimi olan komşularımıza bakacak olursak Türkiye’nin büyük bir yerüstü ve yeraltı su potansiyeline sahip olduğu daha iyi farkedilir.

Türkiye’de yıllık yağış ortalaması 642,6 mm dir ve bu 501 km3 su potansiyeline karşılık gelmektedir. Bu miktarın yağışa geçen kısmı ise 238 mm veya yaklaşık olarak 185,05 km3dür. Türkiye için ortalama akış katsayısı %37 dir. Bu durumda yağışla düşen suyun %63 ü buharlaşma ve evapotransprasyon ve çeşitli nedenlerle yerüstü akışına geçememektedir. Akarsulara herhangi bir müdahelede bulunulmadığı takdirde ya komşu ülkelere akıp

174 Türkiye’deki Barajlar

gitmekte (Çoruh Gürcistan’a; Arpaçay ve Aras Ermenistan’a; Sansu İran’a; Dicle Irak’a; Fırat Suriye ve Irak’a) veya sınırlarımız için kalan deniz, göl ve bataklıklara ulaşmaktadır. Yılda ortalama olarak 186,05 km3 olarak hesaplanan akarsularımızın tamamını kullanmak teknik yönden olanaksızdır.

Sınırlarımız dışına çıkan akarsuların bir miktarı, komşu ülkelerin hak ve gereksinimlerini karşılamak üzere anlaşmalar gereğince belli ölçülerde bırakılmaktadır. Bunun yanında, deniz suyunun iç kesimlere girmemesi, sulardaki canlı yaşamının korunması, sulardaki kirlenmenin önlenmesi ve sınırlı ölçüde de olsa akarsu taşımacılığını sağlayabilmek için yeterli ölçüde suyun nehir yataklarına verilmesi gerekmektedir. Yurdumuzdaki bazı havzaların topografık ve jeolojik koşullan baraj yaparak su depolanmasına ve tüketici amaçlarla kullanılmasına olanak sağlamamaktadır. Bu nedenlerle tüketici amaçlarla yararlanılamayan suların miktarını yılda ortalama 90 km3 olduğu tahmin edilmektedir. Böylece, akarsularımızın faydalanılabilir miktarı 95 km3 olarak kabul edilebilir. Bu miktardaki sudan yararlanmak, enerji elde etmek ve akarsuları düzene sokmak için barajlar yapılmış ve yenilerinin de inşalarına devam edilmektedir.

Kısaca yeraltı sularından da söz edecek olursak, DSİ tarafından 1956 yılından bu yana yeraltı suyu çalışmaları sürdürülmektedir. 1989 yılı sonu itibariyle 235 ovada yeraltı su rezervi araştırmaları tamamlanmıştır. Bu ovalarda saptanan kullanılabilir suyun rezervi 8,6 km3 dür, yapılan etüdlerin tamamlanmasıyla bu rakamın 11,6 km3 e çıkacağı sanılmaktadır. Bu durumda, yerüstü ve yeraltı su kaynaklarımızın toplam faydalanılabilir su miktarı 106,6 km3 ü bulmaktadır.

Adı Yüzölçümü (km2)Havzanın

Yıllık yağışı (mm)* Yıllık top. akışı (km3)

Meriç ergene 14 560 604 1,33Susurluk 22 399 711,6 5,43Gediz 18000 603 1,95B Menderes 24 976 664,3 3,03Sakarya 58 160 524,7 6,40Yeşilırmak 36 114 496,5 5,80Kızılırmak 78 180 446,1 6,48Seyhan 20 450 624 8,01Ceyhan 21 982 731,6 7,18Fırat** 127 304 540,1 31,61Dicle** 57 614 807,2 21,33♦Ortalama değer **Havzalann Türkiye dışındaki alanları dahil edilmemiştir.

Kaynak: DSİ

Türkiye’deki Barajlar 175

Türkiye’de 1991 yılı sonuna kadar DSÎ tarafından 150 baraj inşaatı tamamlanarak hizmete sokulmuştur (Bazı küçük barajlar DSÎ dışındaki kuruluşlarca yapılmaktadır fakat sayılan çok azdır). Bunlardan 28 tanesi hidroelektrik santralli barajdır. Yapılan araştırmalara göre yapım halinde olan ve yapımı plânlananlar da düşünüldüğünde Türkiye’nin akarsuları 662 baraj ve 495 hidroelektrik santral (HES) ile kontrol altına alınmış olacaktır. Bu baraj ve HES’ler tamamlandığında toplam 34516 MW kurulu güçteki santrallerle yılda 121,9 Twh elektrik enerjisi elde edilmesi mümkün olacaktır. Türkiye ile bazı Avrupa ülkelerinde ekonomik olarak üretilebilecek hidroelektrik potansiyeli ile 1989 yılında üretilen miktannı aşağıdaki tabloda görebiliriz:

Ekonomik olarak üretilebilecek HE

eneıji (GWh)

1989 yılı Hidrolik üretim Kurulu güç Enerji HE pontasiyeli

(MW) (GWh) kullanma oranı (%)

Türkiye* 121 884 6 764 23 148 19,0

İsveç 130 000 16 186 72 110 55,5

Fransa 100 000 24 815 50 786 50,8

İtalya 65 000 18 237 37 484 57,6

Yunanistan 20 700 2 301 2 147 10,4

Portekiz 17 000 3 280 6 079 35,8

*1990 yılı değeri Kaynak: DSİ

Tabloya baktığımızda, Avrupa’da hidroelektrik potansiyelini en yüksek oranda kullanan ülkenin İtalya olduğunu görürüz. Bununla beraber, İsveç’in potansiyel hidroelektrik gücü daha fazladır ve bugünkü kurulu gücü ile oldukça büyük bir hidroelektrik enerjisi üretimi vardır. İsveç’in topografık, klimatik ve jeomorfolojik özellikleri de akarsulardan yüksek oranda yararlanmayı desteklemektedir.

Ülkemiz barajlarından bir kısmı bazı özelliklerine göre dünya barajları arasında üst sıralarda yer almaktadır. Aşağıdaki tabloda dünyadaki barajların gövde ve su depolama özelliklerine göre yapılmış bir sınıflandırma görülmektedir.

176 Türkiye’deki Barajlar

Dünyada En Yüksek Dolgu Barajlar

No Adı Bitiş yılı Ülkesi Tipi Yüksekliği (m)

1 Rogun 1991 Rusya T/K 335

2 Nurek 1980 Rusya T 300

3 Chicoaseh 1980 Meksika T/K 261

4 Tehri 1997 Hindistan T/K 261

5 Kishau 1995 Hindistan T/K 253

6 Guavio 1989 Kolombiya T/K 246

7 Mica 1973 Kanada T/K 242

8 Chivor 1975 Kolombiya T/K 237

9 Oroville 1968 ABD T 230

10 UpperMill

Brach Tailings

1963 ABD T 213

11 Campos Novos 1995 Brezilya K 210

12 Keban 1975 Türkiye T/A/K 207

13 Itaipu 1988 Brezilya T/A/K 196

14 Altınkaya 1988 Türkiye K 195

15 New Melones 1979 ABD K 186

16 Aguamilpa 1994 Meksika K 187

17 Swift 1958 ABD K 186

18 W.A.C. Bennett 1967 Kanada T 183

19 Dartmouth 1979 Avustralya K 180

20 Takase 1978 Japonya K 176

21 Hasan Uğurlu 1981 Türkiye T/K 175

22 Revelstoke 1984 Kanada T/A 175

23 Don Pedro 1971 ABD T 173

24 Thissavros 1993 Yunanistan T 172

25 Cabora Bassa 1974 Mozambik Kr 171

26 Amaluza 1983 Ekvator Kr 170

27 Atatürk 1990 Türkiye T/K 169

28 Idukki 1974 Hindistan Kr 169

Türkiye’deki Barajlar 177

Dünyadaki En Büyük Gövde Dolgu Hacimli Barajlar

No Adi Bitiş yılı Ülkesi Tipi Hacim (m3x l0 3)1 Syncrude Tailings 1995 Kanada T 540 (XX)2 Nev Cornelia 1973 ABD T 209 500

Tailings3 Tarbela 1976 Pakistan T/K 106 0004 Fort Peck 1937 ABD T 96 0505 Lower Usuma 1990 Nijerya T 93 0006 Tucurui 1984 Brezilya T/K/A 85 2007 Atatiirk 1990 Türkiye T/K 84 5008 Guri (Raul Leoni) 1986 Venezualla T/K/A 77 9719 Rogun 1991 Rusya T/K 71 00010 Yacyreta 1994 Paraguay/Aıjan. T/A 67 700

Dünyanın En Yüksek Birleşik (Kompozit) Tip Barajlar

No Adı Bitiş vılı Ülkesi T İdİ Yükse klisifm)1 Lower Kamstkaya 1987 Rusya T/A 2102 Turukhans 1994 Rusya T/A 2103 Keban 1975 Türkiye T/A 2074 Itaipu 1982 Brezilya T/A/K 1965 Revelstoke 1984 Kanada T/A 175

Dünyada En Büyük Su Depolama Kapasiteli Barajlar

No Adi Bitiş yılı Ülkesi Tipi Rez. Hacmi (hm3)1 Owen Falls İ954 Uganda A : 700 ôcx)

(Gol Hacmiyle) Zimbabwe2 Kakhovskaya 1955 Rusya T/A 182 0003 Kabira 1959 Zambiya Kr 180 6004 Bratsk 1964 Rusya T/A 169 2705 Aswan High 1970 Mısır T/K 168 9006 Akosombo 1965 Gana T/K 148 0007 Daniel Wohnson 1968 Kanada Çkr 141 8528 Guri (Raul leoni) 1986 Venezüella T/A/K 138 0009 Krasnoyarsk 1967 Rusya A 73 30010 W.A.C. Bennet 1967 Kanada T 70 30911 Zeya 1978 Rusya P 68 40012 Cabora Bassa 1974 Mozambik Kr 63 00013 La Grande 2 1978 Kanada K 61 71514 Chapeton 1998 Arjantin T/A 60 60015 La Grande 3 1981 Kanada K 60 02016 Ust-Ilim 1977 Rusya K 59 30017 Volga-VI Lenin 1955 Rusya T/A 58 00018 Serra Da Mesa 1993 Brezilya T/K 54 00019 Caniapiscau 3,4 ve 5 1981 Kanada K 53 80020 Bukhtarma 1960 Rusya A 49 80021 Atatiirk 1995(TD) Türkiye T/K 48 70022 Irkutsk 1956 Rusya T/K 45 80023 Tucurui (Raul G. Lhona) 1984 Brezilya T/K/A 45 80024 Kurukbansk 1994 Rusya T/A 45 00025 Lower Kamskaya 1987 Rusya T/A 45 000Kısaltmalar: T: Toprak, K: Kaya, A: Ağırlık, Çkr Çok kemerli, P: Payandalı, TD: Tam

dolduğunda Kaynak: Water Power and dam Construction 17 th ICOD Congress Issue (June 1991)'e göre DSt’den kısaltılarak alınmıştır.

178 Türkiye’deki Barajlar

Özellikle, Kızılırmak ve Fırat gibi, güçlü ve taşkın zamanlarında çevrelerine büyük zararlar verebilen akarsular üzerinde kurulu bulunan barajların Türkiye için büyük bir önemi vardır. Bu barajlar hem enerji üretimi hem taşkın kontrolü hem de sulamada çok yararlı olmaktadırlar. GAP kapsamında Fırat ve Dicle üzerinde yapılan barajlar sayesinde Güneydoğu Anadolu’nun ekonomik yapısında büyük değişimler olacağı beklenmektedir. Fırat’ın suları Urfa Tüneli ve kanallar yardımıyla yöreye dağıtılarak tarım alanındaki kuraklık ve sulama sorunu önemli ölçüde yok edilecektir. 1991 yılı sonuna kadar yapımı bitmiş olan bazı önemli barajlarımızın özellikleri aşağıdaki tabloda belirtilmiştir.

__________________ Türkiye’deki Bazı Önemli Barajların Özellikleri__________________

Normal su seviyesindeBarajın adı Bitiş yılı Kurulduğu eneıji akarsu

Amacı Göl hacmi (hm3)

Göl alanı (km2)

Sulama alanı (ha)

Yıllıküret.

(Gwh)Sarıyar 1956 Sakarya E 1900 83,83 - 400Seyhan 1956 Seyhan S+T+E 1200 67,82 174000 350Hirfanlı 1959 Kızılırmak E+T 5980 263 - 400Almus 1966 Yeşilırmak S+T+E 950 31,30 21350 99Kesikköprü 1966 Kızılırmak S+E 95 6,50 11860 250Çaygören 1971 Simav S+T+İ 130 7,25 17208 -

Porsuk 1972 Porsuk S+T+İ 431 23,40 41020 -

Gökçekaya 1972 Sakarya E 910 20 - 562Keban 1975 Fırat E 31000 675 - 6000Haşan Uğurlu 1981 Yeşilırmak E 1073,75 22,66 - 1217Suat Uğurlu 1981 Yeşilırmak S+E 182 9,70 83312 273Arpaçay 1983 Arpaçay S 525 41,80 40420 -Aslantaş 1984 Ceyhan S+T+E 1150 49 149849 569Oymapınar 1984 Manavgat E 300 4,70 - 1620Karakaya 1987 Fırat E 9580 298 - 7354Altınkaya 1988 Kızılırmak E 5763 118,31 - 1632Kapulukaya 1989 Kızılırmak E+İ 282 20,70 - 190Karacaören 1989 Aksu S+T+E 1234 45,50 9537 142Kılıçkaya 1989 Kelkit E 1400,39 64,42 - 332Menzelet 1989 Ceyhan S+E 1950 42 177959 515Adıgüzel 1989 B.Menderes S+T+E 1188 25,90 94825 280Derbent 1990 Kızılırmak S+T+E 213 16,50 47727 257Sır* 1991 Ceyhan E 1120 47,50 - 725S: Sulama T: Taşkın kontrolü E: Eneıji 1: İçme suyu, *: DSİ’den başka bir kuruluş tarafından inşa etmiştir. Kaynak: DSÎ

Türkiye’deki Barajlar 179

Türkiye’deki barajların başlıca sorunları ise siltasyon ve yağıştaki değişimlerdir. Siltasyon, yani barajın akarsuyun getirdiği kil, silt, mil gibi ince materyalle dolması, barajların ekonomik ömrünü kısaltan bir sorundur. Orman alanlarının hızlı bir şekilde yok edilmesi erozyonu şiddetlendiren bir olgudur. Buna bağlı olarak, akarsuların taşıdığı malzeme artmakta ve barajların hızla dolması söz konusu olmaktadır. Bu nedenle bir barajın su depolama hacminin hesapları yapılırken ölü hacim olarak adlandırılan ve siltasyonla dolan hacim göz önüne alınmaktadır. Erozyon bu boyutuyla düşünüldüğünde etkisinin daha da fazla olduğu görülür. Bir yandan tarım için son derece önemli olan toprak kaybı olurken diğer yandan bu taşınan malzeme Türkiye’nin büyük ölçüde gereksinim duyduğu barajları doldurmaktadır.

Yağış değerlerinde ise çok yıllık ortalama değerlerden sapmalar önem kazanmaktadır. Yağşın ortalama değere göre fazla olması taşkın sorunun göndeme getirir. Bununla beraber, Türkiye’deki Kızılırmak, Sakarya ve Fırat gibi büjük akarsular üzerinde kurulan barajlarla taşkınlar önlenmiştir. Barajlara gelen fazla su kontrollü olarak akarsu yatağına verilerek taşkın oluşumu engellenmektedir. Oluşan taşkınlar ise genellikle akarsuların yan kollarında görülmekte ve geniş alanlı olmamaktadır. Türkiye’deki taşkınların büyük ölçüde kontrol altına alınması maddi ve manevi zararları önlemiştir fakat bazı ülkelerde bu durum tam tersine gelişim göstermiştir. Mısır’da Aswan barajı yapılmadan önce Nil nehrinin her yıl tekrarlanan taşkınları ile akarsu yatağının iki yanındaki genişçe bir alan sular altında kalırdı. Burada çökelen kum, kil, mil gibi materyal tarım için elverişli bir arazi oluşturmaktaydı. Aswan’ın yapımından sonra artık taşkın görülmemeye başlandı fakat bu durumda tarım alanları her yıl yenilenen bir alüvyal örtüden yoksun kaldılar ve böylece tarım alanında sıkıntılar ortaya çıktı.

Yağış değerlerindeki sapma, azalma yönünde oluyorsa sorunun şekli değişmektedir. Türkiye’de İstanbul, Ankara ve İzmir gibi büyük bir göçün olduğu ve nüfuunun sürekli olarak artış gösterdiği kentlerde su sorunu yaşanmaktadır. Normal yağış değerlerinde bile su problemi görülürken bir de yağış azlığı söz konusu olursa önemli boyutlarda sıkıntılar yaşanmaktadır. Büyük şehirlerimizde, özellikle İstanbul’da, yıllardır uygulanan su kesintileri beşeri ve ekonomik koşulların doğal kaynakları zorlaması sonucunda ortaya çıkmıştır. Aşağıdaki tabloda üç büyük şehrimize su veren bazı barajların özellikleri gösterilmiştir:

180 Türkiye’deki Barajlar

İli Barajın adı Toplam aktif hacim (hm3)

1.01.1994 aktif hacim

(hm3)

1.01.1993 aktif hacim

(hm3)

1993'e göre artma eksilme

oranı (%)

İstanbul Ömerli 235.3 110.7 162.6 -31.9

İstanbul Alibey 28.5 4.2 5.5 -27.6

İstanbul Durusu 144.7 22.9 62.4 -63.3

İstanbul B.Çekmece 141.7 22.7 65.9 -65.6

İstanbul Darlık 107.7 34.5 56.3 -38.7

İstanbul Gökçe 24.1 7.3 11.2 -34.8

Ankara Çubuk I 5.0 0.8 1.9 -57.9

Ankara Çubuk II 22.0 3.5 10.1 -65.3

Ankara Kurtboğazı 88.8 21.5 45.2 -52.4

Ankara Çamlıdere 268.9 37.8 43.5 -13.1

Ankara Eğrekkaya 84.8 46.5 0.0 -

İzmir Balçova 7.7 1.4 0.6 133.3

Kaynak: DSt

Toplam aktif hacim, bir barajdaki toplam depolama hacminden siltasyonla dolan ve kullanılamayan hacminin çıkarılması ile elde edilen bir değerdir. Yukarıdaki tablodan da anlaşıldığı gibi, 1994 su yılının başının (Su yılı Ekim ayından başlamaktadır) az yağışlı geçmesi nedeniyle hemen hemen tüm içme suyu temin eden barajların su hacimlerinde bir önceki yıla göre önemli düşmeler vardır. Balçova barajında ise tam tersine bir artış görülmüştür, bu durum, barajın kurulduğu Ilıca akarsuyunun beslenme havzasına düşen yağışın diğer yörelerden daha fazla olmasıyla açıklanabilir fakat bu yağışların etkisi yerel olmuştur. Ankara’da ise en yeni baraj, Kızılcahamam yakınlarındaki Eğrekkaya barajıdır. Yapımı yeni biten baraj Ankara’nın su teminine katkıda bulunacaktır.

Sonuç olrak, Türkiye 1937 den sonra ağırlık verdiği büyük su projeleri ile akarsularını kontrol altına almıştır. Bu projelerin uygulanmasında bazen hızlı davranılmış bazen de çok yavaş kalınmıştır. Bununla beraber, pek çok yöremizde maddi ve manevi büyük zarara yol açan taşkınlar azaltılmış, su sorunu yüzünden sadece kuru tarım yapılan alanlar sulama ile daha verimli hale gelmiştir. Bunun yanısıra, sanayinin ve gelişen kentlerin gereksinimi olan enerjinin bir kısmı hidroelektrik santrallerden sağlanmıştır. 1990 yılı verilerine göre yurdumuzda üretilen toplam

Türkiye’deki Barajlar 181

57 543 Gwh elektriğin %40,2 si hidrolik güçle elde edilmiştir, ayrıca, Türkiye 1990 yılında 907 Gwh elektrik ihraç etmiştir. Yeni yapılacak santraller ile Türkiye daha fazla “temiz” eneıji elde edecektir. Bunun dışında, büyük kentlerimizin su sorununun önümüzdeki yıllarda da süreceğini söyleyebiliriz çünkü iç göç ve hızlı nüfus artışı ile tutulan suyun arasında bir denge kurulamamıştır. Ayrıca, kentlere su sağlayan havzaların kirlenmesi büyük bir tehlike olarak görülmektedir.

Yararlanılan Kaynaklar

Akkan, E., 1974, Türkiye'de Akarsulardan Yararlanma, Cumhuriyetin 50. Yıldönümünü Anma Kitabı, DTCF YAY. No: 239, sf: 501-522, Ankara.

DSİ. 1991. Haritalı İstatistik Bülteni. Ankara.

DSİ. 1991. Türkiye’deki Barajlar. Ankara.

DSİ. 1992. Türkiye'deki Barajlar ve Hidroelektrik Santraller. Ankara.

DSİ. 1993. Rezervuarların Aylık Su Durumları ve Su Tahmin Bülteni. Ankara.

Tanoğlu, A., 1943, Türkiye’de Büyük Su İşlerinin Bugünkü Durumu ve Türkiye’nin Su Davası, Tük Coğrafya Der. S: III-IV, sf: 288-308, Ankara.