TÜRKİYE HEPATİT B YOL HARİTASIHepatit B Çalışma Grubu Sunumu

Prof. Dr. Yılmaz ÇakaloğluTürk Karaciğer Araştırmaları Derneği Başkanı

22 Ekim 2012, Ankara22 Ekim 2012, Ankara

Hepatit B Virusu

• “Hepadnaviridae” virus familyasına ait• Karaciğer hücrelerini infekte eder (“hepatotrop”)• Bilinen/önlenebilir en sık ikinci karsinojen• HCV’den 10, HIV’den 100 kat daha bulaşıcı• Hepatit D virusu sadece HBV infeksiyonu

olanlarda hastalık yapar...

HBV İnfeksiyonu dünyanın sorunudur!Dünya nüfusu

~6 milyar 2 milyar insan HBV ile infekte

400 milyon kronikHBV infeksiyonlu kişi

%20–40’ı siroz veya karaciğer

kanserindenÖlecek!..

TÜRKİYE 75 milyon1/3 – 25 milyon kişiHBV ile infekte olmuş

HBsAg pozitif %43 milyon kişi HBsAg pozitif

Dünyada HBV inf. sonucu ölüm; 600.000 kişi / yıl

Wiesrma S. Viral Hepat 2011, Cainelli et al WJG 2012

Kronik HBV İnfeksiyonu Prevalansı (HBsAg pozitifliği)

Kronik infeksiyonprevalans

≥% 8 – Yüksek

2–7% – Orta derece

< 2% – Düşük

Bulaşma özellikleri

Erken çocukluk çağı

Perinatal ve erken çocukluk

Erişkin

Geçirilmiş infeksiyonprevalans

%40–90

%16–55

%4–15

* %4.0

*TKAD adına Tözün, Özdoğan,Çakaloğlu et al 2010 AASLD

HBV infeksiyonu-Doğal seyir

AkutInfeksiyon

Kronik infeksiyon

İyileşme

10–50 Yıl

KronikHepatit

Stabil seyir

İlerleyici seyir

siroz

Kompanse siroz

HSK Ölüm

DekompanseSiroz-Ölüm

Yenidoğan >%90Çocuklar %30-40Erişkin <%5

Fulminan %1

Medikal tedavi/TransplantasyonTEDAVİ

%15-40

ERKEN TANI, DÜZENLİ TAKİP ve “DOĞRU ZAMANDA DOĞRU TEDAVİ”

Doğal seyri etkileyen faktörler

Bulaşma yaşı

Viral mutasyonlar

CinsiyetHBV viral yük

Konağın immun durumu

HDV, HCV veya HIV ile ko-infeksiyon

HBeAgdurumu

Alkol alışkanlığı

22

Hastalığın ilerlemesiGenotip

Kronik HBV İnfeksiyonu• Doğal seyir değişken • Tedavi gereken hastaların seçimi çok önemli

EASL CPG. J Hepatol 2009

Normal

%60

Karaciğer yıllarca normal kalır

Kronik HBV infeksiyonu

Son Dönem Karaciğer yetersizliği HSKSiroz

%15-40

> 600 bin ölüm/yıl

Kr.hepatit

KONUNUN ÖNEMİ Sağlıklı epidemiyolojik bilgi eksikliği vardır.

Toplumda farkındalık düşüktür.

ELPA (“European Liver Patients Association”) verileri

İnfekte kişilerin %90’ı bundan habersiz.

Tanı konanların %75’i hastalığından haberdar değil.

Tanı konan hastaların %20’si HBV inf. hakkında hiçbir bilgiye sahip değil.

Hastaların %27’si başkalarına bulaşma riskini ve kronik HBV infeksiyonunun olası sonuçlarını bilmiyor.

The state of HBV and HCV in Europe. J Viral Hep 2012

DÜNYADA:400 Milyon Kişi HBV ile enfekte170 Milyon Kişi HCV ile enfekte40 Milyon Kişi HIV ile enfekte

Türkiye’de Tedavi 3 milyon kişi HBV ile infekte 45.000750 bin kişi HCV ile infekte 5.00020 bin HIV ile infekte 2.000

Vakaların %15-20’sine tanı konabiliyor

Tanı konanların %10-15’i tedavi alıyor

9

KARŞILAŞILAN SORUNLAR

Hepatit B ve C Dünya Sağlık Örgütü ve diğer kuruluşların gerektiği kadar ilgi alanında değildir (HIV daha fazla…)

Hastalığın ekonomik boyutları konusunda sağlıklı veri yoktur…

Hepatit B ve bilhassa Hepatit C önemli bir toplumdan dışlanma (“stigmatizasyon”) konusudur…

Sağlık mensupları, pratisyenler bu konuda yeterince duyarlılığa sahip değildir…

11

HBV infeksiyonu için yüksek riskli gruplar*• HBsAg sıklığı >%2 olan coğrafi bölgede yaşayanlar• HBsAg pozitif annelerin yenidoğan bebekleri (“Infants”)• Hepatit B ile infekte kişinin aile üyeleri• İnfekte kişilerin eşleri veya seks yaptıkları kişiler• Birden fazla kişi ile emniyetsiz seks yapanlar• Erkeklerle seks yapan erkekler• Damar içi uyuşturucu bağımlıları• Hemodiyaliz hastaları• Kan ve kan ürünleri ile teması olan sağlık çalışanları• Mental özürlüler okulu veya bakımevleri sakinleri ve çalışanları• HBV dışı nedenlerle kronik karaciğer hastalığı olanlar• Orta/yüksek sıklıkta HBV infeksiyonlu ülkelere gidenler *CDC recommendations. The state of HBV and HCV in Europe. J Viral Hep 2012

KARŞILAŞILAN SORUNLAR 2 WHO, 1991 yılında üniversal aşılama önermiştir.

2008: 177 ülkede üniversal HBV aşılaması uygulamasıe

131 ülkede istenilen düzeyde (>%80) kapsama oranı

Global HBV aşısı kapsama oranı %69

Afrika’da %67, Avrupa’da %76, Doğu Akdeniz’de %81, Amerika’da %88, Batı Pasifik’te %89 ve Güney-Doğu Asya’da %41

Aşı kampanyasına yoğunlaşma, tarama ve vaka bulma çalışmalarını geri plana itmiştir

Tarama çalışmaları çok dikkatle yapılmalı kişileri toplum dışına itmemelidir.

13Cainelli et al WJG 2012

14

Türk Karaciğer Araştırmaları Derneği

2009-2010 yılları arasında Türk halkında “Viral Hepatit Sıklığını” belirlemek amacıyla ülke çapında bir

çalışma yürütmüştür.

Çalışmanın Amaçları

• Türkiye’de ilk kez hepatit A, B, C ve Delta prevalansının epidemiyolojik çalışma prensiblerine uygun ve tüm topluma dayalı olarak araştırılması

• Bulaş ile ilgili risk faktörlerinin belirlenmesi

15

Çalışma kapsamında Avrupa Birliği bölgesel politikalarına göre belirlenen düzey 2 istatistiki bölge birimleri (EUROSTAT NUTS 2 regions) olan 23 kent ve kırsalında ev ziyaretleri yapılmış ve 5.533 gönüllüye ulaşılmıştır (Analiz yapılan sayı 5471)

İki aşamalı katmanlandırılmış küme örnekleme metodu dağılımın tespiti için kullanılmıştır.

Çalışma Popülasyonunun Belirlenmesi

16

• Gönüllüler seçilen illerin kent ve kırsalından randomize olarak belirlenmiştir.

• En düşük görülme sıklığına sahip Hepatit tipi olan Hepatit C için örneklemi %0,8 beklenen prevalans (sıklık) ve %2 keskinlik düzeyi ile gösterebilmek için 5.000 gönüllünün çalışmaya dahil edilmesi planlanmıştır.

Çalışma Popülasyonunun Belirlenmesi

17

Gönüllülerin Çalışma İllerindeki Dağılımı

227

109

569

35

146

309

155

119

161

163

1.668

507

89

332

39

164

124 77

88159

109 9626

18

• Saha Taraması resmi tatiller dahil 210 gün sürmüştür

• Saha Taramasında ziyaret edilen hanelerin %10’u çalışmaya dahil olmayı kabul etmemiştir

• Çalışmaya katılmayı kabul eden gönüllülerle ilgili ise aşağıda belirtilen güçlükler yaşanmıştır• Gönüllülerin güvensizliği• Gönüllülerin kan vermekten korkmaları• Gönüllülerin çalışmaya katılmaya ihtiyaç

hissetmemeleri

Saha Çalışması Detayları

19

• Çalışmaya katılmaya olur veren gönüllülerden aşağıdaki verileri içerecek şekilde bilgi toplanarak çalışma formu doldurulmuştur

• Demografik özellikler• Gönüllü seçim kriterlerine uyum• Fiziksel ölçümler• Sosyoekonomik bilgiler• Risk ile temas durumu• Tıbbi öykü ve mevcut hastalıklar• Kullandığı ilaçlar• Alışkanlıklar

Saha Çalışması

20

• Hasta serum örnekleri barkod etiketleme ve soğuk zincir ortamı kullanılarak 24 saat içinde merkezi laboratuvara ulaştırılmıştır.

Laboratuvar İncelemeleri

21

Saha Çalışmasından Görüntüler

22

Saha Çalışmasından Görüntüler

23

Çalışma Sonuçları

50,8%49,2%

• Çalışma kapsamında 23 Avrupa Birliği Bölgesel Politikalarına göre belirlenen Düzey 2 İstatistiki Bölge Birimlerinin (EUROSTAT NUTS 2 bölgeleri) kent ve kırsalında ev ziyaretleri yapılarak 5.471 gönüllüye ulaşılmıştır

Gönüllü Sayısı ve Cinsiyet Dağılımı

25

Erkek Kadın

Yaş Dağılımı

26

N Minimum Maksimum Ortalama

Yaş 5.391 18 102 40,69±14,68

0,0%

5,0%

10,0%

15,0%

20,0%

25,0%

30,0%

18-29 30-39 40-49 50-59 60-69 70 ve üstü

27,4%25,5%

21,2%

13,8%

7,6%4,6%

Tüm Gruptaki Hepatit A, B ve C Seropozitiflik Oranları

27

0,0%10,0%20,0%30,0%40,0%50,0%60,0%70,0%80,0%90,0%

100,0%

HBsAg (+) Anti-HBs (+) Anti-HAVTotal (+)

Anti-HBcTotal (+)

Anti-HCV(+)

4,0%

32,0%

93,2%

30,6%

1,0%

n=218

n=1746

n=5099

n=1670

n=52

HBsAg pozitif bireylerde Anti-HDV’nin seropozitiflik oranı %2,7 ve

anti-HBe pozitiflik oranı da %92 olarak saptanmıştır.

HBV seropozitif%36

HBsAg (+) Bireylerin Bölgelere Dağılımı

29HBsAg pozitif birey sayısı 218’dir

0,0%

1,0%

2,0%

3,0%

4,0%

5,0%

6,0%

7,0%

8,0%

GüneydoğuAnadolu

Karadeniz İç Anadolu Marmara DoğuAnadolu

Akdeniz Ege

7,3%

6,1%

4,3%3,8%

3,4%3,1%

2,3%

HBsAg (+) Bireylerin Yaş Dağılımı

30

0,0%

1,0%

2,0%

3,0%

4,0%

5,0%

6,0%

18-29 30-39 40-49 50-59 60-69 70 veüstü

2,7%

3,9%4,6%

5,3%

4,4% 4,4%

HBsAg pozitif birey sayısı 218’dir

Hepatit B Olası Risk Faktörleri için Lojistik Regresyon

32

p OR %95 CICinsiyet (Erkek) <0,001 1,491 1,288 - 1,727

Yerleşim Yeri (Kent) 0,035 1,180 1,011 - 1,378

Öğrenim Durumu (Okur-yazar değil) <0,001

Okur yazar 0,057 0,696 0,480 - 1,010İlköğretim <0,001 0,484 0,382 - 0,615Lise <0,001 0,346 0,259 - 0,460Üniversite <0,001 0,256 0,183 - 0,358

Coğrafi Bölge(Güneydoğu Anadolu) <0,001

Akdeniz <0,001 0,447 0,311 - 0,643Doğu Anadolu <0,001 0,372 0,242 - 0,572Ege <0,001 0,299 0,215 - 0,415İç Anadolu <0,001 0,434 0,324 - 0,583Karadeniz <0,001 0,494 0,335 - 0,729Marmara <0,001 0,351 0,263 - 0,468

p OR %95 CIBulaşıcı sarılığı olan bir kişiyle yakın temas

0,002 1,402 1,128 - 1,743

Ameliyat veya cerrahi bir girişim

0,084 1,140 0,983 - 1,321

Ağız ve diş sağlığı ile ilgili müdahale

0,006 1,274 1,073 - 1,513

Kan ve kan ürünü nakli öyküsü 0,017 1,315 1,051 - 1,645

Medeni Hal (Bekar) <0,001

Evli <0,001 2,140 1,695 - 2,702Dul <0,001 3,434 2,347 - 5,023Boşanmış 0,434 0,673 0,250 - 1,812

Yurt dışı 0,035 1,271 1,017 - 1,587

0102030405060708090

Evet Emin Değilim

81

24

HBsAg (+) Bireyler Arasında Bulaşıcı Sarılık Geçirdiğini Beyan Edenlerin Sayısı

33HBsAg (+) Birey Sayısı Toplamı=218

%37

HBsAg (+) Bireyler Arasında Karaciğer İltihabı ya da Başka Bir Karaciğer Hastalığı

Geçirenlerin Sayısı

34

0

5

10

15

20

25

Evet Emin Değilim

22

13

HBsAg (+) Birey Sayısı Toplamı=218

%10

HBsAg (+) Bireyler Arasında Kronik Hepatit Tanısı Alanların Sayısı

35

0

10

20

30

40

50

60

Evet Emin Değilim

57

15

HBsAg (+) Birey Sayısı Toplamı=218

%26

0

5

10

15

20

25

30

Evet Hayır

29

18

Kronik Hepatit Tanısı Alanların İçinde Tedavi Görenlerin Sayısı

36Kronik Hepatit B Tanısı Alan Birey Sayısı Toplamı=57

%51

HBV infeksiyonlu kişiler – HBsAg (+)

37

HBsAg (+) Bireylerde HBV-DNA ve ALT Değerlendirmesi

Profiln HBsAg (+) %

HBsAg (+), HBVDNA (+), ALT ≥1,5 kat yüksek 6 218 2,8

HBsAg(+), HBVDNA (+), ALT Normal 46 218 21,1

HBsAg (+), HBVDNA (-), ALT yüksek 7 218 3,2

HBsAg (+), HBVDNA (-), ALT normal 159 218 72,9

38

HBV/HCV Lobby

Hepatit A ve B Aşı Öyküsü

41

0,0

2,0

4,0

6,0

8,0

10,0

12,0

14,0

Hepatit B aşısı öyküsü Hepatit A aşısı öyküsü

13,6

5,8n=603

n=256

Toplam 4.435 kişide Toplam 4.444 kişide

%13.6

%5.8

Aşı Olma Durumu (N=543)

42

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

Aşı olmuş ve kaçdefa olduğunu

hatırlıyor

Kaç defa aşıolduğunu

hatırlamıyor

Cevap yok Bağışıklığı olduğuiçin yapılmamış

54,3%

29,3%

16,2%

0,2%

n=295

n=159

n=88

n=1

SONUÇLAR• Hepatit B Türkiye için önemli bir sağlık

sorunudur • Hepatit B erkeklerde Hepatit C kadınlarda

daha sık görülmektedir• HBV coğrafi farklılık göstermektedir• Hastaların az bir kısmı tedavi imkanına

ulaşmaktadır( %13-15)• Şehirde yaşamak, erkek olmak, enfekte

hasta ile temas, diş tedavisi, kan transfüzyonu, ameliyat, evli ya da dul olma ve yurt dışında bulunmak önemli risk faktörleri olarak saptanmıştır

43

Türkiye’de Karaciğer Kanseri Sebepleri

HBV/HDV; 46,4

HCV; 16,4

HBV+HCV; 3,9

cryptogenic; 14,5Alcohol; 7,2HCV+Alcohol; 2,9

HBV+Alcohol; 5,8

Uzunalimoğlu O, Yurdaydin C, Cetinkaya H, Bozkaya H, Sahin T, Colakoğlu S, Tankurt E, Sarioğlu M, Ozenirler S, Akkiz H, Tözün N, Değertekin H, Okten A. Risk factors for hepatocellular carcinoma in Turkey. Dig Dis Sci 2001 May;46:1022-1028.

%

Türkiye’de karaciğer nakli yapılan hastalarda etiyoloji-500 vaka

HBVHBV+DHCVAlkolPBSPSKWilsonBudd-ChiariFulminanAtoimmunKriptojenik

49.4%

19.3%

7.5%

5.8%

5%

Türkiye’de yılda 500-600 karaciğer nakli yapılıyor: İstanbul, İzmir, Malatya, Ankara ve diğerleri...

1980’li ve 1990’lı yıllar•Hepatit B önlenebilir bir hastalıktır.

•Aktif korunma (HBV aşısı)•Diğer infeksiyon bulaşını önleyici tedbirler

2000’li yıllar, 2010 ve sonrası•Hepatit B tedavi edilebilir bir hastalıktır

•Standart ve Pegile İnterferonlar•Oral antiviral ilaçlar•Kombinasyonlar

Hepatit B Aşısı

• Son derece etkili ve emniyetli• >%90 koruyucu gücü var• Ciddi yan etki yok• Türkiye ve yaklaşık 150 ülkede genel aşı

takvimi içinde yer alıyor• Ülkemizde yenidoğanlar ve ilköğretim

öğrencilerine ve riskli gruplara yapılıyor• Herkes olabilir…

Hepatit B Aşısı

• Genel uygulamaToplam 3 doz aşı 0, 1. ay ve 6. ay

• Riskli durumlarda (Temas sonrası aşılanma)HBIG 0.06 ml/kg im 4 doz aşı 0, 1. ay, 2. ay ve 12. ay

•IFN-alfa

•Lamivudine

•Adefovir dipivoxil

•PEG IFN-alfa

•Entekavir

•Tenofovir

•Telbivudine

•Kombinasyonlar

•Diğer antivirallerHepatit B Virusu

Kronik B Hepatiti TedavisiHBsAg

HBcAgHBeAg

HBV DNADNA polimeraz

50

HBV DNABaskılanması

HBeAgSerokonversiyonu

HBsAgSerokonversiyonu

Tedavi

Kro

nik

B H

epat

iti

Zaman

Tedavide Hedefler

Asılhedef

Tatminkarhedef

HBeAg serokonversiyonuyoksa beklentileri karşılayacak hedef

EASL 2009

≥%90

%30-50

%5-15

KRONİK HBV İNFEKSİYONUKRONİK HCV İNFEKSİYONU

TEDAVİ EDİLMEZSE NE OLUR?

SİROZ – DEKOMPANSE (İLERLEMİŞ) SİROZ

SİROZUN KOMPLİKASYONLARI GELİŞİR.

KARACİĞER NAKLİ TEK ÇARE HALİNE GELİR… STANDART BİR TEDAVİDİR...

YA DA GECİKİLMİŞ OLUR!.....

Hepatorenal send.

Tedaviye dirençli assitHepatik ensefalopati

Hepatik hidrotoraksHepatoslüler karsinoma Hepatopulmoner send.

Özofagus varis kanaması

KARACİĞER SİROZUNUNKOMPLİKASYONLARI

HBVHDVHCV

ALKOL

Obesite-insülin direnci

MetabolikGenetikToksik

• TKAD tarafından yapılan epidemiyoloji çalışmasında Türkiye’de yaklaşık 3 milyon kişinin Hepatit B virusu (HBV) ile enfekte olduğu ortaya konmuştur.

54

%1-%5

%5-%10

%30Akut

Hepatit BKronik

Hepatit B

Karaciğer Kanseri

Siroz

Karaciğer yetmezliği

Karaciğer Nakli

Ölüm

MEDİKAL TEDAVİ

• TKAD tarafından yapılan epidemiyoloji çalışmasında Türkiye’de yaklaşık 3 milyon kişinin Hepatit B virusu (HBV) ile enfekte olduğu ortaya konmuştur.

55

%1-%5

%5-%10

%30Akut

Hepatit BKronik

Hepatit B3 milyon

Kc Kanseri500 / yıl

Siroz20 bin/yıl

Kc yetmezliği2000/yıl

Kc Nakli1000/yıl Ölüm

MEDİKAL TEDAVİ

HBV testlerinegatif - AŞI

HBsAg ve HBV DNA (+)1 milyon kişi

Kc hasta / ALT yüksekBiyopside belirgin hasar

/siroz bulguları var

TEDAVİ ET – 300 bin kişi

YENİDOĞANLARİLKOKUL ÖĞRENCİLERİRİSKLİ GRUPLAR

HBsAg pozitif/HBeAg negatifHBV DNA negatif/az miktardaKaraciğer hasta değil/ ALT normal Biyopside hasar yok veya minimalİNAKTİF HBV İNF. (inaktif taşıyıcı)

DÜZENLİ TAKİP2 milyon kişi

HBsAg +

Hepatit B ile mücadelede stratejik hedefler :TÜRKİYE HEPATİT B YOL HARİTASI

58

Hepatit B Çalışma Grubu :

• Eksiksiz ve doğru verilerle mevcut durumu göstermek,

• Mevzuatı ve uygulamaları gözden geçirmek,

• Uzmanların görüş ve önerileri doğrultusunda standart önlemleri belirlemek,

• Hepatit B Yol Haritasının ana hatlarını çizmeye çalışmaktır.

• TKAD Hepatit B ile mücadelede bir yol haritası oluşturmak amacıyla 11 Aralık 2010 tarihinde bir çalışma grubu toplantısı gerçekleştirdi.

• Hepatit B’nin yarattığı sağlık sorunları ile sosyal ve ekonomik yük karşısında seyirci kalmamak için konunun uzmanları bir araya gelerek yapılması gerekenleri tartıştı.

• Yapılan çalıştayın ardından TKAD tarafından mevcut durumu ve önerileri özetleyen bir rapor hazırlandı.

“Hepatit B Türkiye Yol Haritası” raporu tıbbi bir kılavuz olmaktan ziyade sağlık alanındaki karar mercilerine hastalığın ülkemizdeki durumu hakkında bilgi vermek üzere hazırlanmıştır.

59

Hepatit B Yol Haritasında Neredeyiz?

Bilimsel Kurul• Prof. Dr. Nurdan TÖZÜN, Türk Karaciğer Araştırmaları Derneği

Başkanı ve Acıbadem Üniversitesi Gastroenteroloji Bölümü• Prof. Dr. Yılmaz ÇAKALOĞLU, İstanbul Memorial Hastanesi

Gastroenteroloji Bölümü• Prof. Dr. Cihan YURDAYDIN, Ankara Üniv. Tıp Fak. İç

Hastalıkları AD Öğretim Üyesi• Prof. Dr. Ramazan İDİLMAN, Ankara Üniv. Tıp Fak.

Gastroenteroloji BD Öğretim Üyesi• Prof. Dr. Sabahattin KAYMAKOĞLU, İstanbul Üniv. İstanbul Tıp

Fak. Gastroenteroloji BD Öğretim Üyesi• Prof. Dr. Osman Cavit ÖZDOĞAN, Marmara Üniv. Tıp Fak.

Gastroenteroloji BD Öğretim Üyesi

60

• Acıbadem Üniversitesi, Tıp Fakültesi• Akdeniz Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Gastroenteroloji Bilim Dalı • Ankara Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik

Mikrobiyoloji Anabilim Dalı• Ankara Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Gastroenteroloji Bilim Dalı • Ankara Üniversitesi, Tıp Fakültesi, İç Hastalıkları Anabilim Dalı • Ege Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Gastroenteroloji Bilim Dalı• Ege Üniversitesi, Tıp Fakültesi, İç Hastalıkları Anabilim Dalı • Gaziantep Üniversitesi, Tıp Fakültesi • Hacettepe Üniversitesi, Eczacılık Fakültesi • Hacettepe Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim

Dalı • Hacettepe Üniversitesi, Tıp Fakültesi, İç Hastalıkları Anabilim Dalı • İstanbul Memorial Hastanesi, Gastroenteroloji Bölümü

61

Katılımcı Kurumlar (Alfabetik sıra ile)

Katılımcı Kurumlar (Alfabetik sıra ile)

• İstanbul Üniversitesi, İstanbul Tıp Fakültesi, Mikrobiyoloji ve Klinik Mikrobiyoloji Anabilim Dalı

• İstanbul Üniversitesi, Cerrahpaşa Tıp Fakültesi, Gastroenteroloji Bilim Dalı• İstanbul Üniversitesi, Gastroenteroloji Bilim Dalı • Karadeniz Teknik Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Enfeksiyon Hastalıkları

Anabilim Dalı• Marmara Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Gastroenteroloji Bilim Dalı • Marmara Üniversitesi, Tıp Fakültesi, İç Hastalıkları Anabilim Dalı• Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Klinik Bakteriyoloji ve

İnfeksiyon Bölümü• Osmangazi Üniversitesi, Enfeksiyon Hastalıkları Anabilim Dalı • T.C. Sağlık Bakanlığı, Tedavi Hizmetleri Genel Müdürlüğü • Türkiye Aile Hekimleri Uzmanlık Derneği (TAHUD)• Türkiye Büyük Millet Meclisi• Türk Karaciğer Araştırmaları Derneği• Viral Hepatitle Savaşım Derneği (VHSD)• Enfeksiyon ve Klinik Mikrobiyoloji Uzmanlık Derneği (EKMUD) 62

Çalışma Grupları

•Farkındalık Çalışma Grubu•Risk Grupları ve Tarama Çalışma Grubu•Tedavi Çalışma Grubu

63

Farkındalık Çalışma Grubu Katılımcıları• Prof. Dr. Figen GÜRAKAN, Hacettepe Üniv. Tıp Fak. Çocuk Sağlığı ve

Hast. AD emekli Öğretim Üyesi• Prof. Dr. Galip ERSÖZ, Ege Üniv. Tıp Fak. İç Hastalıkları AD Öğretim

Üyesi• Prof. Dr. Nurdan TÖZÜN, Türk Karaciğer Araştırmaları Derneği Başkanı• Prof. Dr. Osman Cavit ÖZDOĞAN, Marmara Üniv. Tıp Fak.

Gastroenteroloji BD Öğretim Üyesi• Prof. Dr. Ömer ÖZÜTEMİZ, Ege Üniv. Tıp Fak. Gastroenteroloji BD

Öğretim Üyesi• Prof. Dr. Ramazan İDİLMAN, Ankara Üniv. Tıp Fak. Gastroenteroloji BD

Öğretim Üyesi• Prof. Dr. O. Selim BADUR, İstanbul Tıp Fak. Mikrobiyoloji ve Klinik Mik.

AD Öğretim Üyesi• Uzm. Dr. Ediz TÜTÜNCÜ, Ankara Dışkapı Eğitim Araştırma Hastanesi,

Enfeksiyon Hast. ve Klinik Mik. Kliniği • Uzm. Dr. Serap ÇİFÇİLİ, Marmara Üniv. Tıp Fak. Aile Hekimliği AD

64

Hastalıkla mücadele için önce farkında olmak gerekir

Farkındalık Çalışma Grubu, Tespit ve Öneriler

Farkındalık yaratmak için yazılı ve görsel basın desteği sağlanmalıdır.

Geniş kitlelere ulaşmak için televizyon programlarının (sohbet programları, diziler, kısa filmler vb.) konuya dikkat çekmesi sağlanmalıdır

65

Hepatit B’li kişilerin toplumdan dışlanma ihtimali vardır

Kimler risk altında ve kişisel önlemler nelerdir? Bu konularda toplumun genel bilgi düzeyi artırılmalı ve eğitim sürekliliği sağlanmalıdır.

Hasta ve ailesinin bilgi düzeyini artırmak hastanın yaşam kalitesini de artıracaktır.

Hepatit B eğitimi için medya, okullar, internet siteleri kullanılmalı, doğru bilgilerin iletilmesi sağlanmalıdır

Çocuk aşı takviminde yer alan hepatit B aşısının kapsama oranları yükseltilmelidir.

Çocukların rutin aşılanıyor olması yetişkinlerde hepatit B sıklığını şu anda etkilememektedir. Erişkin aşılamalarını teşvik edici çalışmalar yapılmalıdır.

Aşı hakkındaki yanlış bilgiler basının da yardımı sağlanarak düzeltilmelidir.

66

Aşılama yeterli düzeyde değildir

Farkındalık Çalışma Grubu, Tespit ve Öneriler

67

Tarama ve kampanyalar tepkisel karşılanmaktadır

Süreklilik gösteren eğitimlerle “farkındalık yaratmak” ve bireylerin sağlıkları hakkındaki süreçlerde kendilerinin doğru karar almasını sağlamak gerekir

Aile hekimleri, öğretmenler, toplumsal liderler konu hakkında bilgi sahibi olmalı ve etkili olduğu popülasyonu eğitmelidir.

Risk Grupları ve Tarama Çalışma Grubu Katılımcıları

• Prof. Dr. Önder ERGÖNÜL, Marmara Üniv. Tıp Fak. Enfeksiyon Hast. ve Klinik Mik. AD Öğretim Üyesi

• Prof. Dr. Sabahattin KAYMAKOĞLU, İstanbul Üniv. İstanbul Tıp Fak. Gastroenteroloji BD Öğretim Üyesi

• Prof. Dr. Salih Ulus AKARCA, Ege Üniv.Tıp Fak. Gastroenteroloji BD Öğretim Üyesi

• Prof. Dr. Zeki KARASU, Ege Üniv.Tıp Fak. Gastroenteroloji BD Öğretim Üyesi

• Doç. Dr. Pınar TOPSEVER, Acıbadem Üniversitesi Aile Hekimliği AD Öğretim Üyesi

68

Hastaların erken tanı ile saptanması ve takibi önemlidir

Risk Grupları ve Tarama Çalışma Grubu, Tespit ve Öneriler

Riskli gruplar taranarak hastalar saptanmalıdır. Hastanın tedavisi bulaş zincirini kırmak için gereklidir.

Hastaların saptanması çevrelerindeki riskli kişiler için de önlem almayı sağlar. Aşılanması gerekenler programa alınmalıdır.

Hastaların sağlıklı takibi için “hastalık bildirimleri” düzenli yapılmalıdır.

Tedavinin takibi hastanın inisiyatifine bırakılmamalı, sağlık otoriteleri de takipte sorumluluk üstlenmelidir.

69

HBsAg prevalansı %2’den yüksek olan bölgelerde yaşayanlar,

Gebeler,

Sağlık çalışanları,

Askerler, cezaevi, huzurevi, yurtlar gibi toplu yaşam alanlarında bulunanlar

Kan ve organ bağışında bulunanlar

Kronik karaciğer hastalığı olanlar

Kemoterapi alanlar70

Risk grupları ve tarama için öncelikli olanlar belirlenmelidir

Risk Grupları ve Tarama Çalışma Grubu, Tespit ve Öneriler

Aile hekimleri yüksek risk gruplarını belirleyip tarama için yönlendirmelidir.

Doğu Anadolu, Güneydoğu Anadolu, Karadeniz gibi prevalansın yüksek olduğu bölgelere tarama için öncelik verilmelidir.

Sağlık çalışanları için kurumlarında bir sistem oluşturularak 5 yılda bir tekrarlanan taramalar yapılmalıdır.

Riskli gruplar korunma önlemleri hakkında bilgilendirilmeli ve aşılama programlarına dahil edilmelidirler. 71

Risk grupları nasıl taranmalıdır?

Risk Grupları ve Tarama Çalışma Grubu, Tespit ve Öneriler

Tedavi Çalışma Grubu Katılımcıları

• Prof. Dr. Dinç DİNÇER, Akdeniz Üniv.Tıp Fak. Gastroenteroloji BD Öğretim Üyesi

• Prof. Dr. Gaye USLUER, Osmangazi Üniv. Tıp Fak. Enfeksiyon Hastalıkları AD Başkanı

• Prof. Dr. Hakan LEBLEBİCİOĞLU, Ondokuz Mayıs Üniv. Tıp Fak. Klinik Bakt. ve İnfeksiyon Bölümü Başkanı

• Prof. Dr. Halis ŞİMŞEK, Hacettepe Üniv.Tıp Fak. İç Hastalıkları AD Öğretim Üyesi

• Prof. Dr. İftihar KÖKSAL, Karadeniz Teknik Üniv. Tıp Fak. Enfeksiyon Hastalıkları AD Başkanı

• Prof. Dr. Özlem DURMAZ, Memorial Hastanesi Çocuk Gastroenteroloji-Hepatoloji-Beslenme Uzmanı

• Prof. Dr. Yılmaz ÇAKALOĞLU, İstanbul Memorial Hastanesi Gastroenteroloji Bölümü

• Dr. Şeniz ÇETİN, T.C. Sağlık Bakanlığı Tedavi Hizmetleri Genel Müdürlüğü

72

HBeAg (+) ve (-) gruplarda antiviral tedavi başlanması için ALT yüksekliğinin >1xNÜS olması yeterli olmalıdır.

ALT değerleri sürekli normal, >40 yaş ve ailede hepatoselüler karsinom öyküsü olanlarda tedavi açısından değerlendirme için karaciğer biyopsisi yapılmalı veya non-invaziv fibrozis belirleme/ölçme yöntemlerinden (Fibro Test, Fibro Scan gibi) yararlanılmalıdır.

Yetişkinler için tedavi kriteri olarak HAI ≥7, çocuklar için ≥4 olmalıdır.

73

Tedavide standardizasyon sağlanmalıdır…

Tedavi Çalışma Grubu, Tespit ve Öneriler

Klinik, laboratuvar ve görüntüleme bulguları ile siroz tanısı konulanlarda tedaviye başlayabilmek için biyopsi şartı aranmamalıdır.

• Tedaviye tüm uluslararası kılavuzlarda önerildiği gibi, ruhsatlı/onaylı bütün ilaçlar ile başlanabilmeli, HBV DNA > 107 kopya/mL ise Telbivudin (LdT) ve Lamivudin’in ilk ilaç olarak kullanılması önerilmemelidir.

74

SONUÇ: Hepatit B ile Mücadele için Hepatit B için farkındalık yaratma yolunda sağlık

otoriteleri, yazılı - görsel medya, resmi kurum ve kuruluşlar, sivil toplum örgütleri işbirliği yapmalıdır,

Korunma için aşılama oranları yükseltilmelidir,

Erken tanı için tarama çalışmaları, riskli grup ve bölgelerin önceliğinde artırılmalıdır,

Hastalara gereken tedavinin ulaştırılması sağlanmalı ve tedavi kalitesi artırılmalı ve standardize edilmelidir,

Bildirimler ve kayıt sistemleri iyileştirilmelidir,

Hepatit B hakkında hem sağlık çalışanlarının hem de halkın bilgi düzeyinin artırılması için sürekli eğitimlerplanlanmalıdır.

75

Kırmızı Antijenin Hikayesi !

1965• BS Blumberg• HJ Alter• S Vischnis

Au Antigen

1970•HBsAg

45 yıllık serüven devam ediyor...