tôkoser • • A

MIJDAR-KANUN

He j mar: 9 -1 O C i LE - S E B A T P. B. 3 3

l9 81 8.1730 ZELLIK

şer sere c1 jine ci mere.

m/i 1 i tan SAYI :9-10

KASIM- ARALIK OCAK- ŞUBAT

1981·

www.ars

ivaku

rd.o

rg

www.ars

ivaku

rd.o

rg

....

S E R E C E M ( içinelekiler )

Rftpel

(eyfo.)

2

ll

14

21

22'

24

25

27

3ü

32

• - o • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • •

• • • • • ~ • • • • • o • • • • • • • • o • • • e

•• o •••••••• o •••••••••••••

•••••••••••••••••••••••••

• • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • •

• ~ • • • • • • • • • • • • • • • • • • • o • • •

o • • • • • • • • • • • • • • • • o • • • • • • o

• • o • • • • • • • • • • • • • ~ • • • • • o • •

o o o • • • o • e • • • o o • • • • • • • • • • •

• • • ~ • • • • • • • • • • • • o • • • o • • • •

N i v .t so. r (konu)

Ulus ve Ulusal Soruı'l

Denokro..si. Için Birlik Konitesine ctayrı.ni~:ma.m o s n. j inıiz Enneni Sorunu, AZAT

Fo.~tzm Li T.irkt

Kurdistan, Şerr@ Iran 11 Iro.q

XelJo.tcı. Mo

Kom1to. Piştgi.rtyo. Gel~ Kurdistan

Bi~o.x€ Ç!eto 11 Ern$. G:a$, H1nkar Tcd

Do.yilı;:o. Niljltİmc.n

KUrtçe GJJamcr 3

TEKOŞER, Kovo.ro. T$:koşer- Yo.kit.tyo. Knrkor 11 Xvmncloko.r~n Kurd li . Belçİk o... ( DC1 r.ı cM )

~ A •o MilıiTL.N, T$ko~cr-Bo.lçiko.'clo. KUrt Işçi ve O~renc.iler Bi.rligi

DGrg;iı.si. (Iki o.ylik) · • A

Jro.v:ni~, (a!ımfls} TEKO~ER, B.P. 33, B. 1730 ZELLIK - BELGIQUE

Bôl:k-:;., (finti) 30 Bfr. + lO B:fr. (bÜh.cı.y~-posto.-Ucrcti.)

Ş,crt~n-L.l:JOnc ( t!y~) ~ o.rtlo.ri : 300 Bfr. ( 4] DM)

HCjına.ro.-Bo.nk-Hcsap no : T8ko~er, 43l - 000 3001-61, YU!Iiftet Bo.r:ık Bolgi.quo

j o J-•"

www.ars

ivaku

rd.o

rg

2

Ulus:

VE u L u b .L-ı • .u B 0 l1. U .1.:

T . h 1 J l 1 1 ' \ T' • 1 , . 1 . ~ • e.r:L se o _cıı.~a .. :c o uşmuç. ara arınc• a a _-ı o ır ı_ ı b)Toprak birli:'<;i,c)!kt:i_s.:;ili yasara birl:L_~i,c'c)Ulv.sal l;:Hıt:ir içincie özc;i.Ule~mıi7 ruhsal biçimlenme birli:':;incl.en olunan kar2.rlı ve is­tikrarlJ.. bir toilhüuktur.

Bilin:ij_f:1,i :_ibi· insen, soSj7 G.l bir varlıktır. Ve.rlı~~;ını do:):ı,ya kars ı korunak için sosyalleşmek zoruncıa kalınır:ı >cens, r-~entes tr i bii, kl;.::ı.n, kabile ve aşiretler ·.ibi çe ;:o i tl i. toplululd8r :ı::w.linf e ·:rasar:ııfJ, ilkel, kr)leci, fe c/al tophıın biçimlerini y:'1.-sı~rc:;.nal< kap i to.­list toplum biçimine :·';elmiş ve ulus olma s1.irecini bu cı önemc1 e tP..­nıe.ınlayarak kapitalist döneme tekabliJ. eden bir olc~u olarak tarih sahnesine çıkmıştır.

! t .. "11''""' 'b' ı ı t 'h'' b J .. ı· b' -~ e, ;;or-ı.ı c.n' :n ,.-J_ ı u us o ~rusu 8.rL ·ın e _J_r ı ır f' i:)nemincle toplumsal, ekonouilc ve di[l;er konullaruı elvermesi S0!1U~· cu orta.y2. çıkmıştır. b·:itUn di: :er ol ryular (';i b :i. :'~eli ı) c eçici('ir. Ön--

, .·. cesiz ve sonrasız c"e' iıc:ir.U1v.s1ı_ :''·e.rP.tan nec~enlerin orta0.an kalk-~ ması sonucu ulus ta ortac'!::m kc.lkacoJ.ctır.Kapitalizrrı çıkmarı2.n önce ulus olr·1.u:ıu yoktu.Kapitalizmin clo"u~m ile birli;.{tc:; ulus r;erç.e.:''j_ orto.ya ÇJ.kr;ııştır.Bir toplumo. ulus ciiyebilmemiz için ~rukarıc1a say­cıı:\ırcnz :!''aktörleri ba'',rın0a ta· ıması :-;orckir.:Bu ·/ister·· elerin tiL mii_nün bir a::r:-2.c.a olr1, •.sı -. e:eekir. Bunlc?.rdan bazıları kap i tali zm Ön·~· c esi 0 önorüero e olm2.::ana karı:;ıılık 7 bunı~:n yanırlc. be.zı 0.i'<er :"};ös­terc~elerin bulumı12.yJ_ş_ı o toplumun ulııs olc.rak acUan0.ırılmasını en:';ellemi.c~tir.Bu c:urumcl.c:ı. han• i- c)z8llikl~re so.hip toplumlara U·­lus ~iyebiliriz?

a)Ulus?bir ırk y.:-_c;a aşiret toj)lulu~',u de''ildir.Fakat ta­rihsel oli:'lrc:ı.k kurulmuş bir insanlar toplulu[;ucb.Ir.

Öte ycmcı_;::.n tarihs.el olo.r=-.k kt.;.r1..~lmuş · çe şi tl i· aşiret ve ırkle.rci an ol uşın.us olıııalarına karı:ıın Keyh.;i_srev ya da İskenel er' in. bii_y;;k cl evletlerinin ulus olarak e.c1 ları.clırılanııyc.c::ı.klarıcJ a lmF>kusuz:. · rlur. Bunlar ulus 0.ep;il, c::u~a f:IU veya bu :f:'e:t;ihin ba.r~arısı ~ra rJa bapa­rısızlıkl2.rına birle::::i:ı) ayrılo.n,rastlP,nse.l ve kenr1i e.re.larınc1a pek b2.'':lı olmayan r·urm1lar toplnlu~;uyclular.Dem.ek ld tüus rastlo.n·· sal ve :'r:eçici bir topluluk c_e'',il amc. lu:.rnrlı b?~r inso.nle.r _:l:;qplu,..,. lu':;udur.

b)Fe var ki,her kare.rlı ve istil:rP.rlı toDluluk ulusu oluşturkcı.z.Uluss.l to:·)luluÇ(;u devlet to-oluhı.:';~'lmc'1.o.n ne ayırır?

www.ars

ivaku

rd.o

rg

3

Ulnscı.l topluluı':;un,ortr'k bir 0il olm~Jm::ı_zın c'lii:;iinii.lemiyeco,-1·i olru~­su ayırır:ı Oysa devlet için ort.'3.k bir cl.il zorunlu c'ce':.ilc·ir.Komı.f:ıu­leıı hc-.lk cl.illeri sözlwnusuClur,yoks<:~. yönctir..ılerin resmi. dilJ.cri rie~­G;il.Demek ki,ctil birli'<i vlusun a;yırdeciici belirtilerim:en biriclir.

Dir r:(:)vletin sınırlo.rJ_ içinde a:yrı cıj_ller konnsulabilir. ~::··akat bir uh~sv.n bireyleri 2yrı cl.illori konur,_,_fuaz. Uluc 12. clpvlot 8.I'8.Sln0.;-::ı.};:i i:'"'.\Tırd 0\~ i ci_ Önemli l10kt8.1D.J.:'C.2.n biri olrluY;u r:,ibi, 'LÜUSU ko.raktorize e0.en önemli özc;lliklere,~on b:i_ricl..ir.Avrı uluslar cıu~·er ". u "

bir ulns tara;t:ındo.n konuşulo.n cU li konuşab:;_ıir. Ort;:ı.k biri cl ili 1:0··· m}.r:·nı2.k t.::ı. bir ulusu c'cP'er ulusLo..rc1an a·yırd etrı1ek için ;:·•ç;terli bir nec1en olr..1ama1ct<•.rhr.

c) Ayrı ull).slar c:.ynı c~_ili konus<'bilmelsrine l;:a.rr:-;::ı.lık, ay­nı ~rer0.e y(l:·:amenıalcı.rı : ,creldr. Zaten cı.ynı dili konı..wup, aynı ;re re o yasns.oüo.rdı o z:::ı.rıB.n onlarJ_ 2.3rrı uluslar olsro.k r~;:SrrrıGk ol:ınaksız-­l<'.St'.caktı. Ç-l.inl_{:.;; ulusun bireylerinin ort;::-.k yc:.•:;arnnın ol:-:ı.bilmesi ve k1~cıP..l::::t.'"'n kuşcı.:.·,a D.kto.rılmt:ı.sı, cı.ynı to·ı)ro.k p:-:ı.rçnsı iizRrin0e y::cs:~Tilcı.nw.--.. . . .. ;· " . -·- . 1 . 1 1 A • 1 . . . 1:-lrı ile mıımkun0ı.'r. )ı:D.e· ın lr, ·:ı_ :ı_z ~:r 3 ~ umerı}\:2. ıl .:ır once1crı aynı toT'Jr""l"" ii zer..; n· rı,.., "r,c: c'Cnl"'l ,·,rııı·-ı ır,-.... .,ılılr c onr~ ~i a·ı ·tn ··i ı· 1 ı· zl""rı· n bı' r _., c. >- • w .L .. ' c> J ..... !c. c. •A c., n.c.J.. . .>. u . ( .~ l .. - .. -- '-' . . _

bciliiniiniin Ar:rıerika 'ye, -~r-.5ç etmesi ile ayrJ .. tonr2.klar iizerin('e J'ilJ'O.·· m ,:ıv::ı b"" sı 'C·ı·,ıal ,.,, .... , s oyıı·ıçt...., ı,.-(-ilr,"'n ol <:ı ı--al- rnrn ı '7 nolrt'=' rı "'n ,. "'1 ''1'"' lrle 'h.; r-c.,ll c... ")·ı.~ r_, u'-~ c .. --_,_ \. -··-L. ., •-\. J.'.ı.. , .ı\......., L ... ~ l. ~ <:..-..u . _, )... '-'-~.-c\. J\.;--J..ı. ,_ ...... \.. .. ~ l.J_,_

likte nyrı ulusle.r !nrı;iliz--Kuzey Amerikn. 'yı c~o·'urdu.Demek ki ulu-­sun ··)ister· e lerincı en l;iric' e; t-iim uhw bireylerinin aynJ_ toDrak ı;ar-­çcı.sı (Topr o. le J3:i..rli' j_) i.1zerincle 3' cc:ı.nc..rna ZOl."'Unl Plu1>,ur1m:-.

c~) Dil ve toprak ı;üti5nl ii.··,-;;_ y;:nJ_ncs. Jx:2.ro.lı ve tarihsel o-·· l<J.rak olusmu~ ~ <.·:::;jrnı toplu.luG~Ul1,içsel iktiss.cl.i birli::,inin? brı.".ının

iş bc.ilUmii_niin kuruh.12.sı Feodalizm d5neminCen knl~n prenslikleri ortad~n \~l~ırnrek bi~­-birin(: en yalJ .. tılınıs br)l':.olerin arnsınc1.cı. rl_ii.zenli ili·' kilerin ku­rulme.sı rr,erekir. Yc:mi ortak bir paza.ra s:-.hi'J olmak Gro1dr.Knpalı -ekonoL;ir~en ·.;ıa.z?..r ekonomisine ' oçrıek, (, a:J.c. 0.o;·;rrı..su il:t is:-'0.i ~ra,""am birl:iJ:~ine kD.vun·Jak ·.ere kb:. ro vur ki [);~tiiJJ. bı..mla:-::' ;yinoo.e ulusun ta·· nıtıl:~ıcı.sımlo. yeterli c~c·;ilriir.Du ';öster2;elorle birlikte uluso.l kiil tiir içinele ()z··iülo :~c·-ı ruhsal b:i.çimlenno birli~~;inin cı e olması :;ereJdr. Bu f>;Öster:- e ulusların birbirincı en nyrılmasındcı. ya 0a bir toDlı:mı..m ulus olnrck konrUsini t:.:ıD.ıtmc.sında önerüi bir etkeıY~ir. Yuke,rı<ic:ı. se,yrl_ı,-·ımız ,.,;öster'_elerc-:e:::ı h::i_rinin eksil<: olmnsı yine Cl.e o toplumun ulus oh.ı::.s::ı.nı en~'eller.Di:· er bii_tün ?5sterı:~eler olsn bile.

www.ars

ivaku

rd.o

rg

4

T'ıiyelim bir topltı.m'l'.n cUl llirli __ -~;j_, to!)rc-:k birli(~~:_ vo.r, iktisadi yer:ıc:nn birli''i yok.İı:ıte o toplum ulus c~e·':;ilc'iro Ve ulus-· t •• -'l"]_ TJl ' "l 1· "Jt" •• b" 1""" 0 an soz e\•.ı emc;z. us c·enı..l..en o~-cı~urmn J __ >: ısacı y2.r;sx.' J_r J_gJ_nın

oluşn~sı ane nk ;_yiikselen ka.pi to.lizrc1 ço." ınc:ıa mii_ml·di.n olınuştur.Ka-~

:pitcJ.izı:i'ıd.en Cincode kc-\.rF'.rlJ_ tarihsel ol1-:-;.r."'k olusr;mş, ayrıı dili ko-· nuş~·.n, c:ışnı toprald2.r ii.zerinc'e yc.ı:_:;::ı.yo.n topluluklo.r vo..rclı.Ama gri s-· ter?olorin tür1ii bir 2.re/ a c' c[;ildi .. Bu ;,nst:::r·:,eleJ-:-iı1 t-::nı"i. o.ncak ka:pi talizrain (:o '',usunc1 2 birarayG. r::elebilmiş vo sonuç olarak ulus ol;~;usv.nu ol uşturmu13tur.

Ulusel Soru~1 :

Ulus kc:ı})itnlizıoün yin-cselclj_:~:-ı :i"eodalizmin hızlG. çökü.şe do;::;ru -;i tti 'Ji bir çoJ;cı a orteyr; çıkmıstJ_r. V o bu çn':;ın bir kP.tnr-~o-~ risül ir. Tol)l v.nlc:ı.rın koneli iç etkenleri ile goliı]mcsinin ol il'' rm siircci .smı.unda 1.üus ô.i.izeyino vo.rmJ_şlcı.rclır.Dnzı toplural2r koneli iç etkenleri ile bu sonuc o. v2.rmc.larına ·;karsıılık, :;d.no b2.zı top-­lumlar aynı tarihsol d()nemcle aynJ_ < 1 -i~ze~re vo.ro..ıne.mıslardır.KaJfı

ki, bütün toplv.ınların aynı Clönemc1 e belli sonuco. vm::mr·.ls.rı çep.it-­li toplumlnrın aynı tonlumsal ekononik v.b.kos.ullo.rın nccıeniyle miim;din olınayc:.bilir.

:r',ntı Avrupe, toplumlc.~rıncicı. uhısla.flmo. siireci olo.ğan nkı--· ş ını izlerniştir.Bu siireç ;yani toplumlrı.rın uluslo.E:;r~.e.yn c: o'>;ru ev;p rimloşmcsi ile o toı:ıluEl.lo.rın cl.evlet biçimine' o ()r:~l.itlenmesi aynı (Öneae r<:.stlı;yorc'v .• Do.tı ,'\vrupi-:'.. 1 de: her uluslo.~o.n toı::ılum -~enellik .. le cıevlct biçiminele de ör.•_;ütlcnebili;yorclu.,To.rihscl ve toplumsal durun1 cı.o. hunun için olvorişli;ycli,koc7Ullo.r elv,::;riyord.u.Bu bakımc'c.n Batı Avrupo.. 1 nın b:pi to.list ·:.evlotlcrino.o ozcn ozilon ulus sorunu l:uro.l elerak ;yoktu.Dunu:i.1la birlikte hiç ~~roktu cıa c1.enileınez.ör-· ne '';in: İ11: iltcro cı.e İrlr::.ncl.o. sorunu. J>e..tı Avrupc".' o.o. toıJltun.l2.rJ.n ı ı b . . . " . J . " ı t 1· 1 .. '"tl . u us ar ıçımınc•.e evrJ.m .2şrnesı ve CLov e o o.:co. .. : or:-_~v- onmesı ko--

nusuncı o. ı 7GS Fransız Burjuva C' evrimini bo.şlo.nr,ıç olaro.k verile­bilir.

Batı Avrupo. 1 c".o. c1 urum böyle olm::::.sınn. karşılık~Do~~u Avru-­pcı. 1 cl_o. benzor e: elişme aynı biçüne e r;örii.lr1enistir .B2-tı 1!vrup8. 1 c.aki toph.ı.ınln.rda kenci_j_ iÇ etkenlerinin b.::--.'' lii1SıZCO. r;olişınesi SOnUCU orto.yo. çılro.n uluslar ve s;;roce devlet biçiminde örr~:;itlenme de (l.enk cl1işünce ort2.:;ra tek uluslu 0evlr;tlor çıktılar.Do2~u Avrupa'ncı. ci urum böyle olmac:ı.Bunun yerine J?..:i.r(e_n _ _ç~ol:e_ yı u~ (levletin aynı

www.ars

ivaku

rd.o

rg

5

sınırlo.rı içinde eşi tsizco Ör{'~Ütlenmr;k zorundn. kc.lc1.ı1Rr.Ekonomik ki il tii.rel ve tc..rihsol 2.çıl2.rdan d.ah?, ilm.:-leniş,: eli0n1is milliyet uluslo.şmc:. si~racini cl2.h:'.. nz r;olirıkin milliyetton c~ rı.h'1 öne o sonuç--­lcı . .ncb.ro.rc.k, e1.i<erlerinir1 e onların zar.-._rıno. k~nel.i er:r'en1enlii~ino nldı. Örnc/;in: AlmEml:::ı..r y2.ı:ı2..c1 :ü:lc.rı :rcrlr::;rc~.o siy8.sc:l ve ekonomik olnrnk 0.aha çok ilerleniş olfl.ı,ıklc.rınci.s.n dcl1a nz :·~elişmif') ıııilliyotlerin örsFtlon.mesini cı.e i.istlenni17 olo.ular.Hac;--rl .. •.r c~.n c~evlet biçirııincle ör~~iitlcnmoyo o cii.nii.n koşullarındn en colir-;miş railliyot ol.".r3.k d.ii~erlerini de kenc.:i_ ,,_ovletinin sınırları içinele ör:~i)tlediler. Batı Avrupo.' clo..ki tok .uluslu cl.evlet biçiminele i:)r~~ü.tlenmc yerine Do' 1:u li.vrupa' ele. çok uluslu cl.ovlotlor olu:;tulnr.Böylcco ezen ezilen ulus sorunu Ba.tı Airrupa' nın tersine Do[~:u Avru•:-ıa' cı_n kural oldu.

Bunun nocı emini Do·'' u Avrupc:ı. (~· evletlerinin sosyo.-eknnomik ynpısınd.a arc.:ncı..k :~.erokir.Bu iilkolerc~ e fooc~ n.l:Lzmin taı,ı cı.nl:'lnnylo. ç·:5z;ilmoô.if:Si yc:~da kr:pitalizEıin o?·cnenlL'ini sa;·ı:ı_3'2JY.ladı:'~:ı toplum­sal koşull~r~n ~eri kalmış milliyotin henlls ~evlet biçi~indo ör­;-~ii_tlenmoyc ol verişli iktisrıc'i sa~~ler:ılr:...şrımyı ;";orektiren lw<]ullcırın buıı·ınmrıe~ ı0-ı cluı-'ur~ıı<eır(l"' ... ;)·-rı_'ı'l iir o cır~r:.., -J 1ori-u AvJ--.Ul)<'> 1 _:ı ,..,ı 7ı' c~ı_ırur-1 c~"' L. -· 1,...., - ~.:> , . . - .• . .ı. C.l, .Cl ', , • -- · -- l,.._ e .:;ı.. C,., .C\,. -· L.l - .!.. .::J. l.J .. A.ı.\.. .. _ . . c;.

'.enel olare..k ilke di~zeyinô e bi:iyle ic:_i .Hiç kuşkusuz sonrA.c1nn lw:ni-· tcdizr:Jin selişınesi ezilen ulıı.slo.rdn ba(~ımsızco. ve ~)zciirce ynşe.m do:':;rultusundc. hnroketo c;otirici etkilerini birlikte :~;etirmiı=ıtir. Ulusun bire3rl3rini uy:",rıp ulusal bot,ımsızlık için he_relwte ;-r;oçir5.r kon onlcı.r knr,?ıl<J.rınci.a tUm r~ii.çleri ile ulusnl hc:ı.skJ.yJ_ u::y~-;ulo.:7 8.n ezen ulus esemen sınJ_flo.rırıın öru~Ftl·Li. c;ücü ile lccı_rşılC'.dılrır.

Uluso.l bn:';ımsızlık için miico.c:cıe etmek her 6önenıde n.;-s'";e nı biçimcl.o olmcır.nştır.Kc.pi tcüizmin rek2.botçi rl_önenind.eyi:en uluso.l sorun ezilen ulusun burjuvazisirün (-)ncüli5/)inde ç:)z1ilmeye çalısııl--

- t o ~.. l mıs ır •. Qoncmno ı . ı . ı ·ı. ı t ı . . , ç:-; ış ... {:ı :ıor ı cı u us c.n )V.rJuvazı e.r.;;.sınc,o. p2.~

znr sorunun<5o. clU;~i.~r;ıloniyorcı.u.Ezilen ulus burjuvazinin tiim ç:-ı_b::.sı - sc3ra1irülen ;')r.za.rınc:ı. sahip ÇJ.ko.rruc kendi sömii.:cii.si;_ni_i [jorçekleştirı,rt mekteelir.Ezilen ulus burjuvm.zisi ~ r:;zcn ulus bur~juvnzisi tar2.fıncı~~ .. n her yönc'.en sıkıı)tırılıncr:. vatonı kurturma slor;mıJ_ ile if)çi sınıfı-­nı,köyliilü:';';ü koneli nçtı~;ı bc.yro.k altında toplcı.mo.yrt çalışır.

Feorl.e.l toplumun br.",rıncla oluşup ~,elişmo;ye brı..sl2.yo.n burjı_ı_vazi ormanlar ~ m.n.clenlor ve c-~oniş toprcldarı elinc:1.o bulun(1uro.n foocl.aller vo feod2.l üretim ilişkileri cl.olo.yısıyla r.;olisimini so:':_.~ lıyorüıyorc~.u;vBu c.s2.m,:'.da {irotim ~tLiçleri ile firetim ilişkilerinin çeliı]ldsi uç noktaya varmıı:;tı.I:'eoc.al bo.sl<:ı ve zulüm altıncıo. olan

www.ars

ivaku

rd.o

rg

6

yokSlll }ci)~rı:ııük ve iş olo.no.klo.rJ_na knvuş2rak ;··elişmek isteyon hazır iş ?;ücü ıJotruısiyoli yoksulluk çeken rı.ra tr~.bo.kalo..r burju--

. · t v ıı·· ·· l"l ·tl· k 1 ' 1 · kv ' 1 t b· " ·r vo.zunn aç ıgJ_ Oz::.nr nJ.:,oşı ı ,Kcırc·eş :ı. o ao.c::, e r.yr.~-· ının·

.'"'..lt:ı.ndi:t topL-:ı.ndıln.r.Burjuvaz:L .foocial ürotim :i.lip,kilorine son vero-· 1 ' . .. t' ·ı· k'l . . k -ı, D ' b . re c ourJuva uro ın L ış ı erE'.ı er:ı;cnen L.c•ı. :Jtl asamo.cıa urJU.VO.-·

zinin ;;,olişini için on u;~r::çun kosul ulu.snl sınırlcı..ra knvusmnktı. T)öylecc bir ycı.ncian foodul böliirıı:ıüşlii'';e son verilin u.lus2.l biitiin.'" lijk scı..·".lcmırkon, c.i:':;or y~CJ.nclo..n clo. ulusc:ı.l s:ı_nırlar ve ::ı;iimri-ik r'ıuvar-­ları belirlenerek uluso.l devletler kurulu;yordu. İ0te bu o.s2.E1c:ı.cı a t ı ı ı , J t · · , c r· -.ı =ı • t · , · J -: ' b t e~{: u us u o.ov .o yQ:9ısı ıçu1cce I n.nca ıs ısnn eo.ı ... Lrso _, a J.

Avru~Jo. 1 da ullı.s;:ü c'.ovletler li::urulu3rorcJu.Bur::ünrdc:ı. uluscJ. sorun bu f?ekilcJ o çözüme ulnştırılmıf]tır .. Kc.pi to.lizmin şafa:;;ınc~ a burju­vazi ıJaznra sahip çıkc-~.ı'"'nm ulusc::l sınrları belirliyor.

Eeko.betçi ko.pi t2.lizE1 döneminc1 e hon<'is sorı-rıc:.ye uluslar-­arası bir yapı knzc:ınnncıı·::ınde.n ulusc.l sorun cıevlot sın:ı_rı~'.rının ötesinın tasmo.mış, s:'.(1 ec e ki'11 t'irl ii ·i~lkelerc o tcı.rtısıılcn bir sorun c:.urmııuy 1 a y al :ı. t :ı. k o lmc:ı. r ;; riin i imi i ~·:ö st e riyorcl.u. Kap it 2.1 i zrün ca; em en cl.uruı:rın "~elmesiyle vo cl.oJı.a sonra relmbotçi lmpitoliznri.n m.r;1GI"Je.list kc:ı.:~ü h:üiznıe C

1.Önii_srüosi ilc birlikte artık bntının uluso.l devletle­rinf e önceleri ktı_rsl c~ ışı olc:m uluso.l baskı ;~eri bır<''.k:ı.lmıs ii lke~ lore sermaye ihrnç etne o.racılı·'~;ıylo.. onlo.rı boyunclı..:ı .. ruk nilıtıncı. a1-­TI1Cl ıı.ec;_orıi c~G bö~ylolilcle <1o:'~nll.1f3 olu .. ~rt)ı""rlu.i\.rtı1( ıJ.]_L1Ss,J_ bo.slcJ_ 0 o.he ... çok bu orrı.Dory<clist cıovlotl<'r tcı.r::ı.fınd..:m vy;-o;ulcnı yorcJu. Serme.ye-· nin hor yere ~irmesi öted.en bori çeşitli nocl.onlorlo ~eri b~rnkı­lrm ;;lkelorin on;?eryP.listlerco bnşlıco .. s·err:.1e.ye ihrRcı yoluylo s(imiirii.lmcsi, b~.;";ımlılaştırılmn.sınc::. knrsılık ezilen S•:~m;ir:· r::; UlUS·· lnrın b:,_skı;yo., s(5mi.i.rEye Jw.rşı m~i_c,:-\.c.olesinde 1.üuslo.rt<.rc.sı bir i:izol~ lik k?.zc:ı.nuırı oıcı:u.

10,75 lorcı_on sonra rok<.betçi k<'-Ditzılizmin c~urunu iyi-· ci.en iyiyo so.rsılmış ve tokol:'.csrıw ol ..... usu tarihsel olP.r<J\: cJ:ıJ::-1·1·­nr:iştür. Ürotim ve serm<'.yo yo··~~unlaşıp uerkezilosorek tokelleri O·­

luşturnuş; banka serwo.yesi ile SC'..nnyi sermayesi ko.ync.ş2..rnk bu ır w::üi sorıııc:ı.~re ır temeli üzorinC:.e bir fincms oli;~e.:cşisi cı o:·;urmus­tur.rlfetn ihrncın0.o..n fo.rklı oln.rak sorrı:ıo.ye ihracı özel bir önem knznnmıf.itJ.r .Dünyn.yı aralo.rınc'._cı. pt:wlcı.şan uluslnraro.sı tokelci bir-~ likler olusmı..ı.stur.r-iinzr2. to~JrZ"klo.rının on bFyii_k ko.:çıitalist ôevlot .. ler ''-rcı.sın0..n ·yJ.yle.şılması son bulmuf}tur. Du 0..1..U'um k2.pi t::.lizrıin son aşr:ı:ıe.sına Emp.oFY.:...,:.~l:.§t nşe.mrı.ya n~eçişini belirler.

www.ars

ivaku

rd.o

rg

7

kc,- .:::.r ol~m s:~rc~ç içine' o uıus2l sorun 7 ~ıç biçim ve~ içeriktc ken­cl i sini · i-!stormokte(~ ir.

l.Bn.tı Avru~Jcı, 1 nJ.n tok uıuslu cıevlotlorin~.e ulus<J.l sorv.nun çi-!ziim-­lonrnesi vo ı.ünscJ_ <lovlotlorin kurulup '·,oli~rnosi. ır İrlrı.nc'n ':ıu::r:-iç" 2.rıoti;u Avrunc.'nın çok ı_ı_]_ı_ı_slu C:ovlet yo.DJ.sı il]-:.n.ôo ulusc::l sorun: Bur<1 ;:_ ulusnl sm::-unun bir iç sorun ol:'1Ti'J\: knrr:nm::ı.z,c:ı. ç:ı.kmo.sJ .• 3. J:i},rıery.;J_ist f'.c: tı.n:::ı<la k.=-~Ji t :· lizr;ün uluse.l sorun}.;: rı •"-S<".rrı.k 9 bir çok ;;E\:Gyi i w 2.1 or: ip 9 brı.sln ·ü tına o_ı_mJ.sıyln. ı.ılus.':ı.l sorunun bir

. iç sn:cun olm,.,J;:tc-ı..n çılcı:oık, uh:.sı···r .-T;:;.sı bir sorun h-"'lini r.lm;•.sı,

·T-.:.ni ı_ıJ_llfl(·ı sc-ı-cunun s:irı;'r ;üor ~;IJ.ol S'IJ:'Unu h.n.lino :-:lnosi • .,...,1 • • • • . •• • ., ~ı . . ~ ı l t' . -'-;.,"'x:ı_m cGVJ~'J.ın,r'·.'n3r:c·.D.J.n :ı .. •.A:t: :ı.c:ıçı s:ı.n:u::ı_ cov .. o J.nı ·crçek~

ı o stiri:.::~r.e:ı cl i'n-•;·;·(' t.,_ 7 )r)l.;t or (~ 8V:r::i.ı ıJ. or Ç•'-" J.nır· :ı ;;_ç J.yoj::rı u. Bunı_ınlrı. b :FDJ:1(ı u:ı:-uk ,-,_ı tJ.n(' .:ki J.;:,::.ı e 1.ıJ.1'-sı· :;.: (ı.~_ c;:r'Oj::'7 J.~. zm<' or:ı. ve s··:uiir" oc i~ liJ;:ton ~-;:m.:tuLo j:>,-::.h: '"z· _:~rlcşmo y'llı.ı.ı1<"- r j_:;.:rı il:::J:>. Uıusr 1 1 nrC'tl:ı1us hn­J:'21;:etl.ori cnDorv ~J.izr:ıin vo s· ·:c· oc ilik ~'-"'.J.'~J.F3J.ncl.o. Z<~erlor el(l c

. , b ı l' o ı· ı ı-··ı·· ........ , .. nen1J. co ·".s -.ı.nc. o cu.Dos:rn_J_zrn; o.o:;.: ·v-,r __ ıı suı:r'rPnıı_n .:-ı.mn.n.sız ,,,c, .. ı r· · ·· .. · ı ı' " ·ı· ı ı ml" nı(· ır. ns:··~::ı.ırı. J.ns cı~:ıJ. sonıırno s:ı.ne .zarsı o c n ;u ·:;J_ )l) 1L_ı,,s _ _;. rJ.n

ve lvl~:ların r' r-.. ~.)irbirıerir:d.n iizorim' o G";o:ı10nlik ı_;:urırı; ı...,_rınn sirL detle k, ... _:;_"c:-;ı(:ı:r.:.öz· ii.r on:--.yn (~ -.-,7 ,'.n,"'.~:l birliklc~r ve ilic~kilor la:ı..rul·­rcır:'..sın(o.n ~'-'n:.ı/ır.:lunv.n için('ir ki,soE;;;r;:J.izm uıus,--.1 ku:;:tulus hr_ro--ı tl

. . . ı , . .>:o orınJ.n :yanJ.nco.(• ır. Ulus<J.l h2rol-::otleri.n birinci 2.E1<.oı.cı politik be·" ır:ısızlıktır.

poli tiJ<: b.::~·unm.zlık, ulusu voy-:'. he.lkı teskil oc"lon bir çok s:ı.n:ı.f ve krt2,:orh:ıin tr.lobirl.ir. }Jurjuv:-ızinin ır i•1illiyotler ilkesinin 11 ezilen Asyc-., A:~rikc ,T ,-._tin Ar,10rik~ 'nın b::\"nüı ve s:.Sr.ı-:iı",e uıu.sL-,_rının ve hc-.l!dt•.rının l':ur~

tuluşunu sn''lıy.ı.ıny:'.c,-:.t;ını biz.?;rtt orFıoryrJlist burjuvazinin leen­rı isi to.rihscl ol:"'.r:.,Jc ıs:p2,t1c-.ı11ı~tır. Avrupa burjuvo.zisi, k;"ı?i tc:.liz­rııin rok;;.botçi .r..s.::ı.rnc:.sıncl r. bu ı;:J.:-(;nsibi sırf kc:n(: isi için illuüoş­ti:rmif?, ezilen hnlklcıJ.:ın 3;-rı.r2.rl,-:-mı1.""~.SJ.n°. olmır·k verr1oriı.iştir. nyrJ.c.:::ı .

. ll . . -"' ~ . l b . . b . . ll ' " . ı ı • bu J. co J_qçı sın:ı.c~ı açJ.sıneıcı.n n.2. on:ı.msoD.ır ır ı .co r.o .J. c ır. lcosinlikle burjuvazinin önciil~;· iinii ve e·;eEl8nıirini k;-.bul etrnoz. !0çi sınıfının bilimi sosy2lizm uluslc.rın ve h~lklnrın ken~i kQ­~erlorini bolirloms hc.~kı ilkosini 'otirorok,ozilon ulusl~rı em-~~ery.'list bur ,juvr· zi.sinin rııorhnr.v-;tincl en kurt c.rrnstır.

www.ars

ivaku

rd.o

rg

8

Ulusal b2slanın hor çeşi0.ino ko.r,sı çıkııc.k hc:.lklnr nra­sındı.:l tnm eşitlik kurmcı.k, uluslarırı. ve hnlkların 1;;:nc1.e:clerini t.;:ı_ .. yin etme; hakln için miic,-,_c: ele; etr;ıek işçi sınıfının c~ evrimci ':() revic'ir.r'~arksizm·-·Leninizm ulustü sorunu bu illcoyc; 0.rynnc'ırır. Ve k:::;.n.erini t2.yin ho.k\ını politik açı(: c.n c~. o" erlonclirir.

" Po.rçrı.. oJ_nrrtk 1ılıı,.snl sorun, b·iitiin olrı.:cı:::.l~ sörı1ii.rc ele-~ rin kurtulusu ~;enel sorunu ile kaynn.şmaktaclır.II.Entornnsyo-~ nal çn')_ndn , ulusal sorun,hor zr::x,1r.n se..l t ır uy:·;o.r ulusl."'.rn ilis­kin o r.r bir sorunlar çarçevesi 1' ile .sınırlllnıyordu.!rlc:mdo.lılrı.r Çeklor, Polonyrüılar,Finliler, Sırplar, Ermonilor, Ycüı.u0 i ler vo ö b1Jr bazı Avrupa milliyetleri ll .Entornasyonalin kacl8rleri ile il::;ilenr:.ir~;i ti'irı haklarcı2.n yc~rc..rle.nnayan milliyetler alanı i.'3to bv.c~_ur.Asya ve Afrikc. ho.lklc.rının en k::-,bo. vo en yırtıcı biçim o.ltındn ulu.sc.l bo.skıya u\rayan onlrı.rca ve yüzlerce milyon bire~· yi, ço!i;u kos sosyalistlerin (~örilı:;ı alo.nı clışındn kc.lıyorle.rdı.Ak­lo.r ile karalc.r rı ki U titrsüz zencileı-- ile uyc;o.r İrlond_o.lJ_lnr Pe ri Hindular ile aycınl:c:.nmış Polenyalılar bir türl·U aynı plc:ı.ncı. ko­nulcmıyordu. Tüm haklnrcl an ynr2rlano.rııy<'.n Avrupa milliyetlerinin kurtuluşu için SPVaşıa verme r·.,oreği hor ne kado.r konclilif~indon knbul ocliliyorc_uyscı. ô.a uygo..rlı::;ın korunmr.sı için zorunlu olc:m sÖEli~r:·;elcrin kurtuluşunc.o.n cic:.cli cic:tcli söz etrı-;el\:ıı vnko.rlı sosyr.­listlere hiçte hoş e::olni;yorclu.Bu sosyc.listler e<er onlaro. sosy::.­list deniliyorsc. Avrupcı.'d.:.:'. uluso.l boyun0.ururı;un k<'Jfırılno.sının Asya vo Afrikc:. sCiı.1Urgo halklo.rı oraporyo.lizra boyunc~urui:;unclan kur-· tulm2.d.ıkço. olo.n.:-ı.ksız olcl.u~;unu birincinin ikinciye orr:nnik ol2.rnk ba~:~ıı bulundui:;unu aldnllarınclo.n bile ~;eçirrı1i:yorlcrdı. Ulusal so­:ı:-unun sör;ıiirr,~oler sorunu ile bnt';lılıt;ını ortayo. ilk ko~r2.nlo.r ko-­rJinistler olclu.Onlo.r bu soruno. toorik bir c:.rwr>.no.k verip onu prn.-­tik cl.ovrimci eylemlerinin terrıoline koyc:.uıc-.r. Bunun sonucu, Aklo.r . . ı. . . ı ··ıt•• ı·· k'' lt" .. ı .. ıle k>~.ralar s.ro.sınclc.kı OElı}ery~-1 ızuın .ı.'::U ur u ve 1.1 vrsuz co--loleri nr:ısınc~ aki duvc:ı.r yıkıld.ı .Bu durum eseri lml:rrıı:=,ı sömürr;;olor ile ilerici prolcter:rr.nın ortak düşmo.J:ıa, ompc;ryalizme kc.rsı sc.vn­şımlo.rının Gf:?c>;Fdij_n:ıü işini bUyi'ik ölçiicl.e kolo.ylr.ştırEuştır."

J.Stalin ( M. U o S vo Sömiirc;olor Sorunu )

s.l39 www.ars

ivaku

rd.o

rg

9

Aynı ];:i to.pt:c:uı rY'.şk--:_ bir cüıntı: " E:.:~cı;1en uluslc:ı.rın prolet0r3'":1sının czileıı. ve br:.;'i;ımlı

halklcı..rın ulusnl kurtuluş hnreketlerini biit·i_in azmi ilc vo etkin oln.ro.k cı estolclome zorunluluS;u bunci2.n öti1ri.ic,_iir.Kuşkusuz ki, bu prolotery.::ı. hor ulusol ho.rekoti her zr.n~.n ve ller yerele l:wr özel ve souut ~ırum~~ ~esteklehlelidir anlruJına GGluez.Desteklenmosi sözkonusu olan ulusal hc.rekotler emJ)eryn.liznm clovma ettiren ve s::'.~;laml<::ı.ştırnn ho.rekotler cleğil enporynlizni znyıflato.n ve fl cl evrilı:ıosini kolayl2.ştıran hc.:ceketlerdir.Öyle clurumle.r olabilir ki, ezilen belirli bir ülkenin ulus1'.1 hnrekmti proleterya hare~· ketinin :.·~eli Sımesinin çı:.co.rlarıne. o.ykırJ. dnşcbilir., Bö;-;rlo bir b.alce c·· ostet;in hiç sözkonusu olı-:ıcclı\ı açılctır.Uluslnrın ka0.erlerini ken0_ilo:rinin belirlemeleri sorunu tecrit ec,ilrıis ,kendi koneline yeter bir sorun d::ı:':;ilc'.ir.Bti.ine bot.lı ve bii.t-Li_n içinde ele n.lın·­r.w.sı c;ereken •=>roleter;yrı. c' evrininin :_·;enel sorununun bir pnrç2.sı-~ chr. 18L~O·-·H'50 37 ı1lo.rJ.nc1_c_ lio.rks Polonyo.lıl2.rın ve nacarl2rın u-· lus::ü hf'rekctini (, ostoklo(i. Arı~'-. Qcklej:in vo Giirl8y Slr:vlc.rının ulusal hnrc1cetlcrine ko.rsı7(ı.ı.Eiçin ? Çünkü o zo.rııc-·.n Çekler ve Gi5ney Slavlc_r "gerici hcı.lklnr n Avru;Jo. (r:. '1Rus ile:ı::i hc:.tlo.rı 11

mutlr>Jdyotin ileri kc.ro.kollo.rı ir1ile .oys2. Polonyzüıların ve ~-1c.~ carlo_r uutlo.kiyeto l:r:ı.rşı sc,vo.şım veren clcvrimci hc~lklar üliler. Çii_nh:ii o Zf'J:10JJ. Çelderi vo G·"ii.ney Slavlr',rını c' estoklomek (l_enwk c olo.yısıyl<'. Avru )2' cl o_ C'.ovrimci hcıroketin en tehlilcoli C'ii_sm?..nı olc:.n Çc:ı.rlı:)_ c' osteklerı10k C'-euekti .Lenin c' er ki; ulusl::ırın ko_cıer·­lorini belirleme hcı.kkı cı nJ:ıil ci.enokrc.sinin çe p,i tl i istemleri mut2. lr.k ı:ıeyler ( e:S~ilc'.ir.13unln.r cl ünya c'.eraokrr:.tik hareketi ıı sos;yclist 'sistemi ıı nin tününün bir ;)c.rç2.sıc' ır., Bazı somut c;_:urunlardo. po.r-· çr.nın bi_itiin ile çeliskiye c;_i_i,srııesi r~.ümk"ihıdür.O zamn.n :o2.rço. atılır.

kitc'eri:i.:ıi lG'.ro.rlo..,'3tırrırı_ ho.kkıno., s:-:_c'_ece ulusun kenöisi sahiptir. Kirasenin ulusun yn.şoınıno. zorl:-:ı. l:.~.:cır:;mc., okullo.rını ve öbür kurum··· lcı.rınJ. yıkma, alısknı1lık ve ·, eleneklerini yoketne, clilini kull2.n~­m2.sun en·_-.elleme, ho.klo.rını kısı tlc-m::ı. ho.kkı yoktur.

Elbette bu sos;)Tr::.l demokrasinin ulusun tüm olo.•:ır.klı vo cii_isıFnülebilir o.lışla ve kurumlo.ru:ıı clestekliyeco>ü 2JJ.lt'.':nnet c~elrnez. Ulus i_~zerindo uy · ulc:m::m zorbo.lıklo.ra l;:r_rf:a scı.vo..şım veren sosyo.l c~.omok:;:-nsi scizl.::onusu ulusun emekçi kctnıc.nlo..rının, onun zo~ rmllu alısdcı ve kuruı:ılr'.rınci.mı kurtulr:1r.sınJ ... S<'.:"~.l::..r.ı2..k için bu 2·-

www.ars

ivaku

rd.o

rg

lO

lışkı ve kurunlara knrsı ajitasyon y~pmaktan hiç bir ZQmnn ~eri kalmGyarak, snr1ece ve secıece ulusun kendi kr-.clerini tayin hnkkını snvunncnktır.Ken0.i kenc'lini tPşin etElesi r~_emek ulusun iste0ii'Çi biçiırı.0.e i-:ir(~iitlenebilmesi öomektir.O kenc:.i ynsnmını özerklik il­kelerine göre örgütleme hakkına snhiptir.O öbiir uluslarla fecle­ratif bnğlrı.r kurmrı, o biisb-L~tü.n ayrılma hc:ı.kkına sahiptir. Ulus ep;e­men0ir ve uluslar esit hnkl~ra sahiptirlero

rL. U. S. ve Sörı11ir-;eler sorun s.~ :<SS

!şte uluı:ı:--.1 sorun bir iilkenin sınırları içinde ele alın2.ce.k ve salt kendi başırın çöziim nro.no.cc::üc özel bir sorun ol­maktan çıkarttk boyutlanıp uluslararası bir sorun ve c'iinyo. cıevrim­ci siirecinin bir parçası, söaUrrr;eler sorununa baı\lı ele alınmc:.sı,

de'{;erleno.irilip te.hlil eclilnesi C';ereken bir sorun olmuştur. 1917 Ekim c'l.ovrir.ünin ôünya ölçiisü.nde önemli özellik­

leri şunlerdeJı ötii,~üdiir.

ı. Ulusal soronu ulusnl boyı.mcıurut{;a karşı s::ı.VC\R r-sibi ö-~

zol bir sorun olr:ıaktan çık:nrak ezilen h:~.lklc..rın, sÖrüiirc·;elerin ve yarı sömii.rgolerin emperyalist sömürii0en kurtuluşu ?;emel sorunu ho.line r~etirerek bunun o.rılc.r:ıını GonişletDiştir,

2.Bu kurtulusun :-zerçeklesobilmesi için biiyUk olc-.nak­lar y2ratmış ve n.erçek yollo.rı o.çmıc:~tır. Ve böylelikle Batı 'nın

n u 1 • ı , lkl ı t ı . . ··ı .. ' k ı ve .. o:-·u nun ezı on na .. _ :-ırının cur u usıunu "-;enıs o çm·e o ay--laştırmıstır.OnlP.rı ofuperyrı.lizE1e knrRı muzo.ffer s2vaşın ortak yolun·n rc:etirmistir.

3.Be.tının proleterlerinclen l1us cı.evrimi aracılı~:-ı ile DoCu' nun ezilen halklo..rına k::ı.dar varc..n 0.i.inyo. em·.)erynlizm.ine k.'l.I'şı yeni bir devrimler cephesi kurnrnk sosyo.list Bo..tı ile kö-­leleRtirilr:ıiş 0oo;u rı.rasıncı. köprii kurr.mı:;ıtur.

Ulusr.l sorunun hor Ülkede çözüm biçini o ii.lkenin top-~ lumsal, ekonomik, siy...,si ve kii.l tUrel kor:mllo.rının de>ı;isik olmo.sı nec1.eniyle çöziimlicle de(1;isik olr:.cnktJ.r. Günümüze kndo.r bu konuda nyrı çcSzUm biçimleri c;örü.lmiistür.

Sömürcı;o ve bf<':ıralı hrüklv.r bv.~:~ımsızlıklr.rJ.nı yıll2.rcr süren zorlu miJce.(lc-üeler sonunda elde otmişlercl.ir.Sömürc:ocilit':in

ve GLI1~!eryalizmin ü.stii.n r.-;iiçlorino, teknik ve nskeri 'iistii.nlü.:'-'ii.ne krırsı yıllar ;yılı kan, n.cı vo çile içinc:.e rlişe Cl is mü.c.s.c1ele et­mişlorclir.Bu silahlı direnisler hazırlc.nıp eyleD rtşo..mG.sıno. ,c;eti­rilince:Te kcı.n.nr bir ÇOk :1Ş0.El'llO.r0C',n r~eÇilir.JVIÜ.C8.dOJ.O yÖntomleri

www.ars

ivaku

rd.o

rg

ll

zc-J7l"'nına yerine r;ore tesbit ec.ilmeli ve uygulcmnyn konulmnlırlır. Sor,mt kor;ullar d.iklcate rüınmo.dan orto.yc. kono.n miicnci.ele biçimleri h,-:ı_n;sileri olursf:l. olsun, bunlr:'-.rın bf'.so.rı şr.nsı yoktur. Zmanında ve yarine sBre uy~un yHnte~lerin ff:l.o.liycte geçirilmesi ulusAl hare­ketlerin z~ferini yo.kınlaştırır.Ulusal ho.reketlerin bazı yorler-.:ı b ı " " ı t ı c1 • "ı b. .. ••t \_,_e CJ;o.rısız ı c,, o. u· ,ramo. o.rının ome ne .e nı; sa;;_n.r:ı ır or?~ı.ı. ya~

lJısınr:. kavuşmn.mış olm~.lo.rı, dış ve iç i ttifnklC"\rını, ülkenin ve cUin yanın genel d.evrimci yUrF37Ü:=;ıi5.ne uyr-;;un olarr~.k olusturmn.mc..lrı.rı ve yönterı1lerini somut so.rtlrra göre P..ym::lc.no.mo.lo.rı v. s. dolf'.yıc'lır. To.rihi deneyimler her ·(:i.lkenin objektif kosullarmna uymayan yöntem lorin ne biçimcl.e olursc. olsun bC'şo.rısızlı:~~o. u~·~rıynco.[':ını ğöster­mektedir.

!şte ülkemiz KUrd.istc:.n' ın içinde bulnndu(~;u sosyo--ekonomik toplumsal ve kUl türol şc.rtlc.rının sr.Slıklı tahlili ve onn 0.enk düsen bir çözüm biçimi :· etirmek için bu şartl8.rı iyi de<erlencii~ rip,fUnyo.daki sistomler ve bu sistemler içindeki yerimizi iyi dei~erlendirilmeli ve duynrlı <' l'.vro.nılmo.lıdır.

Bn.şkC'. hiç bir ho.lk; KUrt hnlkının ki>dcrıimrb tayin i.~i ile u~:rr.s;o.naz.Çünkii,Kürdistr.m ho.lkı kaclD:r ülkesinin somut sart­larının sorıut to.hlilerini,Marksizmi-Leninizmi kenc'l.i özel sPrt­lc::ı.rın::ı. inrlir·-~cyip sorununu cHinyr. sosy2.list sisteminin bir pnrçn­sı olaro.k ~-;örHp f;crçok çözüLıÜ r:.etiremez.

~------

14.2.1981 trı.rihinde Brüksel'ce yC'.pıli::m TİP ve DİSK ilc <"o.yEmış­mc. p;eccsinde TEKOf?ER' in yo.ptı ::ı konur:oa r;wtni: .Aynı konuşE1C'. Fransızca 1 r~.a bo.sı~ıp dc-ıJ>~ı tılmıştır.

DİSK vo TİP ilc ci.nyo.nıı=;ımrı. P;ecesi Tertip Komite si Bnşkrınl ıtı:ına

Gecenizele biz Belçika' (:o.ki KUrt işçi ve ö.--rencilor birli~i T5koeer'e yer verdi~iniz için sevinçliyiz.Geconin basa­rılı olr:ıc.sını dilor so.ye;ılo.rımızln.

Değerli konuklo..r ve cJinloyiciler l;:onus;nrı.mızn Belçika.-~ ()n.ki Kürt ir:;; çi ve Öğrenciler bir li "i T8koşer' in ç~. 1';ıBız hakkın­(~_aki kısa yo:cuou ilc baf_?lc.mak istiyorun.

Ço.:~;ır:ıız omperyclizmd.en sosycüizme r;cçiş , ulusnl ve toplumsal kurtuluş r;ıi5c'"'.ccleleri Ç<'"'r~ıdır.Genç ulusrtl c'l.evletler m::mto.r r'ibi fışkırıp sosyalizm yolumla omin ndımlcı.rlc. mesafeler

www.ars

ivaku

rd.o

rg

12

ko"todorken, e:rx,)oryo.lizm çiir-Lim1Jş ycı"pısını bir m"lidr~ et c'lrhR n;izle­

I;10k için, k;oncUsino bo.':; ımı ı hc..le c;etirdi[;i ülkelere eki 0 ovrinıci

muho.lofeti ve ulusal nücadeleyi bo:';no.k için NATO nezdindo plnn­

lo.r hazırle,yıp arenaya sokrnnktad.ırlnr.!'3çilorin, emekçilerin, ile-~

ricilerin d.evrimci ve clemokro.tlnrın k:--.nı }'Jnhc:ı.sıno. clovtOeye soktuk­

ları bu tUr yöntemlor, onları içino c1ü.ştükleri bunalım ve buhrc.n-­

lnrc;cm , krızlarden kurts.raruynce.ktır.

Ortado!'~u 1 daki sıcak CJ.teş çeoberi günden c;Hne rı~eniş­

leyip emperyo.lizni sıkıstırınco., sonerallerini so.hneye sijrorek

kuklcı.lar gisi onlo"rı yönlendirip hnlklara esnret, korku ve do h~

set kusm<üo.rını emrotmoktodirler.

!ran vo Afgc:::.n.istan 1 df'.ki C:e{J;işı;1eler,Filistin halkının

hc..klı savaşımı ve Kürt halkının sör:ıiire:oci c~_ört cı evlet sınırlerı

içiD.cloki ı:--ıi)_caci.elesinin boyutlo.yışı NATO 1 cu r;onero.llerin 12 E)­

l1Ude Türkiye 1 Cl.e nçık askersel Fatüst bir ciikto.törlllk ilan et-­

melerini o.rc1.ınri_an ':;etirmiştir.Böyle bir dönome necı.on ihtiynç

ôuyc1.uklo.rı bellidir.Evet gelişen if,>çi sınıfının sınıfsnl milen­

delesini ve Kürt ho.lkının ulusal kurtuluş miicr.clelosini en2;elle­

mek, dovrimci muhctlefeti bo:~mo.k.

Ge•l_ernllor iş bnşına elirak ole.rr:-.k :'elir ~:_:elr:1oz mov­

cut domokr:"'.tik ho.kları bilo çok ~~örerek Ano.T..,Sc.,knnun,kr.rar,yo..r·­

gı ve yotkinin kişiliklerinde sooutlo.ştı~ını ilnn ederek hiç kim

senin ~1GK 1 nun ko.rc.rlarınn karşı çık::ı.mıyc-.cc.r~ını si)yleyerek p~erçok

kimliklerini hc.lka r;östermiR olcule.r. Ülke ÇO.'')ınc.rı. ;yo2~.un bir tu­

tukle.mc_yn :;iriştiler.Hapishanelerci en sonra okullc.rı, hnstPneleri,

statlo.rJ_ ve çeşitli s2.lonls.rı dii.şünen insrı.n beyinleri ile d.ol-­

durC::ulo.r.Senc.ikG.cılnrı, siycı.si ;:ıc.rti liderlerini, türıı demokrrı.tik

kuruluşlcı.rının yöneticilerini tutuklRdılnr.Kiirc'listc.n 1 cıa toplu

tutuklamc.laro. fc;iriştiler •

Tutuklm'lnlar, işkenceler, i danlar ne TI!SK 1 i, ne sosyo.­

list ııc.rtilori,ne TÖB-DER 1 i,no devrimcileri ne de KFrt hnlkının

cJevrirıci muho.le~etini susturo.r:uyncaktır.

Ko.nntlı trı.tbikntlo.rı o.rci_ınclP.n fc-ı:;dst cuntr:ı.nın başı

Evren 1 in ilk defn halka ko.rşı hi to. ben konuşmcı.k için Diyarbr.kır

ı seçnosi c'l.ür:;:üncürUcüclUr.Kürt he.lkı üzerindeki b<:'.skı d.:"'..ha ele. n-­

cıraasızdır • Toplu yo.kc.lnmalarcı., kö3rlerinin basılıp, ynkılıp, yıkıl-­

mnsınc.., k()y moyclc.nlnrında h:::.kcı.rotlere, insf'.nlık dışı iskencelere

K-L:i.rclisto.n hnlkı ynbnncı deii;ildir.Bu uyz,ulo.mo.lar sıkıyönetimler

www.ars

ivaku

rd.o

rg

13

Faşist c'ikt2.törlük olm,''C; rm rle. y.'?.pılıyorC'u.Cumhuriyet kurulC:ui'~un-~

clan buyo_no. c;eçen 57 yıl sUresince sıkıyönetimlero.en eksik oln:2~7r'-n yönetimler 2-l tındn. yr.ı:;:o.nı k.'lV:~;ası veriyor. Sılcıyönotim Tiirkfuyenin lS vilrı.yetindo ilrm od.ilmişkon, bu vilr.yotlcrin 15 i Küröisto.n vilo.yotlori idi.Orc1unun 2/3 ü yani 300.000 ldF;dlik ço·':unlui~u

Kürc:.isto.n'dcı. yü>ınnk ycc?JılLncıtı.Tn.kribon günde G ile 8 kir;i c,ro.~

sındc. Öldii.rltlı:1e hr:.cl.isosi oluyorcl.u. SıkıyönotiD cJ.önominde Diyar­bo.kır hcı.pisho..nolerindc 2150 Si;ye>,si tutuklu bulunuyorcl.u.Bu sr'.dece bir vilo.yotin isto..tistirti .Fo.şist nskori do.rbe ile içine ı:~irilen bu dönor.1cle bu sayı IO.OOO leri o.ştı.

F için ? H ec~. on ? Evet Kürt olinn.k asırlnrdır uygu­lc.n2n asimilrtsyonlnrlo. öz bonli·":ini, varlı(~ını kc.ybetmoyip TUrk leşnemek,I'nrslrı.şmrı.mak, Ara:~üa~:;nnamr.k. İ13te KUrdistan vo.rlıi!;ını lm­nı ile korumuştur.

İrc::m-Irak savnsınn ciddi bir :söz :'"'.to.nlc_r :·~Örecekler ki; İrc:m f <".ntorıları Kürt halkının yo:':;un · oln.ro.k buib.ncluC;u Kerki..i.k SUleymo.niyo, Erbil ve l1Iusulu, Irnk r1ie; uçaklc.rının d.n. İran tcı.ro..-~ fındo.. buluno..n Xiirtlerin yano..clı~;ı Sano.nn.n.j, Bo.neh, Sakız ve Ko.srı-­

şirini bobba.rü.ırn.c.n ettiklorini ~öreceklordir.Hor iki ülke K1irt ho.lkımı bor::ıb:::-.yG., topn tutuyor.So.v::ı.şc.n kir:ı ? İrcm, Irr.k. Bu ve bunun sibi scvc.şlc.r eEıporyr.lizLÜn i.]inc yrı.retr çünkU özün-

ulusnl domokro.tik ho.lk so.vaşlarının ynnınc1r. olm2J.ıyız. Bir devletin ve yönetirilin c·;elecegini uyc;ulr-dı~';ı eko­

nomik politik~ belirler.Fn~ist nskori diktn siy~si baskının yn­nınclo. uyc;ul2.clı'!:ı ekonomik poli tik<'.sı ilc de hızın ho.lktrm tecrit olracı. sürecine ?;irniştir.Kuklo. hiikür:wti ile siynsi o.lo.ndn istodi­t.i;i her şeyi ko.nunlnştırnn c:~;onornllerin gücü ekonomiyi kurtarrm­ya yetD.iyocektir.Ekonorı1ik bunc.lım. ve bu...lı.rnn ile içine girilccek

· döncr.ıi işçilor, ilericiler, 0 ovrirıciler iyi 0e(Çorlendirrı~.olir' ir ler .. Türı Türkiyeli ilericiler, c:ı.ydınlo.r, sondikncılc.r,

Töb-Dor vo de Klirt halkı üzerindeki bu knrn rejimi no.letler mü­cn<"·elelerind.o yc::mlnrındr:. olchı·:.umuzu bileliririz.

1 ı . J . . s.. . . . J • ı J~ . t b . Ketaro sun emperyo.ızm,, aourcocı_ıL,Jnşızm ve. ş ır-likçileri, Yaşasın Türk vo Kürt ho.lklf'.rının Fe .. şist askeri cliktn­törlü".o kr.rşı uücro.eleleri. Bıjl.Kurc;_istrı.n bım.re Kolednri.

www.ars

ivaku

rd.o

rg

14

s u h u l\1 u

Dunyn hnri tasıno. bir r;öz atılclı''ınd~_ı, Ermeni ErDenistan sr)zcUklorino kuzoy~oğu Anadolu kesiminde ve onun uzantJ_sı kr:ı.fkc .. s­lrı.rcl.a ro.stl::-cnır.Ermoni halkı söz·i_i eelilen topraklnr ı'i.zorindo bin­lerce yıl ynşnmını siirc~Urmüş, ne yılların no<'l o fo.sist p;iiçlorin yı­knbiloco·::i bir uygnııHık ;yrcı.ratrnışlardır.

Tarih bunun en o.çık şo.hididiro Tatarle.rın, Solçuklule.rın, Porslorin,Arr.plnrın,Osnanlılnr ve uz:-ıntılnrı ırkçı THrk yc3netir;ı.­lorinin hunhnrca saltırıl:•.rına maruz kalc~ı·'~ı h~.lc'l.e Err:ıeni halkı sayısındaki aznlıma rr·"men ölr:ıomistir, ölmoyc:celctir.Bunu iinli.i sa­irir:ıiz Bnruyr Sevak nöyle yorumlnmnkto.dır. 11 Biz varız, soJ'~ krılo.ca ğız, ve cl ah o. çoj!aı.~acn:':~ız "

Batı Ermenistan halkı bir yrı..n0.nn komşusu, benzor rr;olo ~ n ok ve f~;irenokloro sc:ı .. hip, aynı diller r:urubuna tc.bi Ktirt halkı, cli-­!":;or yanelem de. Tiirk halkı ile boro..ber, bir nr:-:ıd rı .. knrdosçe 0sırlr::.r

boyu y<ış"'..mır.ıtıroNe varki halk tabc..knlcı.rı uzorincloki ho.kim sınıf~ lnrın,SultP.nlc..rın,Bey,o.:'"Ça ve 8eyhlerfun ·-"irorok yo;:~unlasan basla­lo.rı, y0neton1erin " Böl ve yönot " po li tik..,_lcırı, ırkçı tutum ve propo.gando.lr..rı, içiço y-·:cş::ı.yan bu knrdoş hn.lklr~rın bilinçsiz bırnk­tırılnn yo,'~un hr.lk 3rı~<:ınlarının 0.in ve .şövon cl.uygulrı.rının ön pl::ı.­nrı.. çıkmr.sını sa~::ıny3.rak sözkonusu ho .. lkları birbirine knrsı d.üsrrıan

k2npl:::.rrı. o.yırnbilecok otkicl o bulunı:mstu. Sul tn.nlnrın d rı_:: ı tım po li tikrı.sı ise Ermeni aydınlerının

vo ridorok orto. tn.bo.kasının topr~klnrını terk eelerek bn.tıyn. doğru kc_ymrüarını biiyUk ölçüdo otkilomiPtir.Bu d.o~~işin Sul tn.n vo kukla­ları foocl:::ıl Ki..i.rt beyleriilin bc.tı Ermenistan halkı Hzorincloki br:ı.s­kısının sonhacl.do vrı.runsınJ. kolE'..ylr:ı_stırr.uf? vo hntta yurtlnrını terk otmolorino kr.ı .. ynnk sc.r:l;-:o.nıştır.I-Icı.kim sınıflG.rın o clonli bc-.skısıne.

k ı . ı ·ı ı . ı , .... ··ı ı lk , h rfi\ ı =ı mc-ı.ruz ,_n nn ve ı ı c. orınc ı::n.c· c.r somnru on nn.. c· n n ~/'eZ o. co.y<'.nO.·-L1ıyrı--nk, kurıftulusu yer yer o..yoJdnnrır:.cl.o. nrnmıf) ( örno(!;in: Zc:ytun Cl·-

nr-2' · ' b h k t t · ••,:ı •• ' 1 yo..klG.nmnsı l'..J'::ı J ısoc!.e u .ı. r .. ro ,..G nrıın.non ıç;;1J_~...,_u sonucu ve c• o n-yısıyln bilinçsiz~ sıtr"' .. toji ve tnktikton mr.hruı:1 vo do halk tr:.bc:'.­nına 21:sotı:ıccıi:~i için bn::;:;o..rılı, soı:mt bir sonuç voromodiği p;ibi vo..rol2.n bo..skının kL~t kat ::;.rtnnsınn ve h2.lk ki tlolorinin yor yer topluco. kn.tlo,'ilrıolorine :wln.ylık s.:-ı."l"'..Euştır.ın77---1~7i3 t:ı.rihli Osr:ır.nlı-Rus h2.rbinc, Osm.o.nlıL:ıJ?ın r.0;ır b;; .. sl-;:J_sıno. c] ayc:i.nc.mıynn Er-­menilorin kısocn kntılnrı.sı vo noticocıo Os~anlılnrın yonil~isi

www.ars

ivaku

rd.o

rg

15

ile bir Ernoni sorunu ortnyo. çıkD.:ı.lctc:chr.No bu sr.vo.ş sonuncı.o. im ·­Z."'.lo.ncm San--Stofano 1878 nodo dr>.hn sonrrı. 13 TeıJmuz 1878 ele Borlin ele ir:1zo.lrı.nrn 11 Berlin rmtlaşr:msı ır Erneni halkının otonoıni istek­lorini çözüme bc:'-~lncJılc.r.Aksino İn~iliz ve Fı~:-nsız r~ibi empory:-..-­list clovlotlcr ErDoni sorununu koneli çık· ... rlc.rı do·:.rul tusuncin kul-· le>.nmo.ktcm çel:inııod.iler.Ermoni sorununun böylesine kötüye; kullc.nıl r:1c sı, c~iinyc:ı. to.rihindo orırperyalist r;iiçlorin ezilen hnlklc:ı.rın yo.zc;ı-­sıyln no c.cmli oyno.dıklr.rının o..çık bir örne~·,ic.iroBerli:ı::•. rıntlr.şırıc.-

H' . 'J 1· 'l ··ı· tk b' ·ı J t 1 ı ı ı s ın o. J.:.ırrı:ıonı .or o L.gJ. ı c ır mc.o.c.o c:ı. .ınmıs ı. ş oı:ıo r:s c. o. ın mzı..ynn bu r;1o.clclo iso Err;wni böL ;e lerineo <'l)erckli ro:formlnrın ~r~.ıJıl~ mc.sını ön~örtiyor~u.

Tr.rihto Kızıl Sult::m diye .'IDılo.n Sulto.n II.Ab0ulharüt bo.17::ırılı bir "böl vo yön ot "po li tiko.s:;ı. c;ü<~.orek, fooclc.l K iirt C\.f~O.··· li:'.rının (o st c '',i ile Ernoni ve Kürt toplu::nlr.rı arr.sındn nlişmil.ı1lık tohurüarını ser-ı:mıif~ti .Aynı Sul t::ın sözkonusu rei'ormlc:.rJ. ynpn"r:ıc.k vo özellilde bune. ihtiycç duynn Ermeni h2ll::ını ezmek C'.m,..,.cı:rı.::, e;onc feocl.::.l I:ürt boyleri yi:'.rclımı ilo .HCHüicliyo birliklerini kurdu.

• T.'\ • ı . 11 k"l t . 1 ' . k .. . . . ı.. .. .. Errı~onı sorununu, .ı::.rı,•,onı ııcı ::<:ını o ... c en ır:uc~ eo. o re çozneyı cuşunn--b J ' ı. t ı ] tl . . .. . ı . . . yor VO U ~'/0 .C•.C. Gl:1pory;~ J.S CCV .e OI'J.n ',OZ JTUffifJO.Sı ı O C';lrı.~aD--·

lerde bulunmr.ktrm ç;;kim.ıiyor(u. l895~ıscy:, ;yılln.rınc.n Errı1oni bölso·­lorinci.o yc1~)ılo.n toplu kıyımlo.rdc. 300.000 c;Fn2.hsız Ermeni' nin canı o.lındı.IOO.OOO J~rmsni ise yurtlC>.rını terket;,~ck zoruncia ~cr~J.clı.Yiiz-· lo re e köy t2.lo.n ecliler3k ete r.o vorilc1 i. Bunc.--ı. bnskıyo. krr~ı reak­siyon olc.ro.k Ermeni hc.lkı içincl.on yeryer (lfl.96 Zoytun, 1904 Sason 1896 V rm vs.) sc.VLmı:rırı. nik "'.cl cl o si vorildi .Kurtuluı=,ı örc::ii.tlori vo po.rtilori kuruıc:u.Bu kuruluş örnotı.~in 1892 ;yılıncli:'. Tiflis ı to cl.ov-­rinci Err:ıoni İşçiler Birli?~i kur"cüdu. 1893-9L~ yılarıncıc. 11 Bn::;ım-­sız ErncEistcn ır , 1894·-95 yıllc.rınc:n ise "Ko.vzn 11 illo:ı;nl gnzc::tem J:ıini ''r::rınlc.rJaktc.yci.ı.Kurulusun n.D.7.cı o.:yakli:'.nı'ıe'.. yoluylr. Ermeni halkının, öz~Jllikle Bc.tı Errwnisto.n ı ın Tiirk zul!'clUndon kurtrı.rıl<:-.rak

•• . • . ı 1 1 • ' • ·ı . ,. T.'\ • ı ll , ı. yonotJ.r:ıının .üCc_o_\.ın ırc,c•.Gsıno verı nosıyccı •. c..I·r:wnı 1cL •cını~:t na1am sınıfl "'.rın brıskısınC'. ko.rsı ÇJ.krJ<:sınô.2 z.::.m."".nın y~~;yın orr,nnl~rJ.nJ.n r'.a bUyük lw.tkısı olclu.Bunl"'.rın brı.sJ~!.J.dr.. "r1ı·;ıc"gn :.: Çiftçi, 11 f:lc\sis--­A~:;rı,, 11 Eo.yronik:: Vo.t[ln", ır:Portsı = Donome, "Artsr.kn:ak ::: ~[c.nkı "ve Murci :: Çekiç 11 e;ol··noktoclir.l907 nrcüıi~:ın6tı P2risto Genç Türlclor TOJ)l1'1klr.r (Erııeni burjuva partisi) Arc.p vo Yahudi komiteleri bir o.nr>:yc. celerek, TUrkiyed.e Jvlutl!:'.kiyot icl:>.ro.sini yıkr.1rı.ycı. k::ıro.r ver­d.ilor. ı 908 Temıııuzundn bu h[lrekot bo..~o..rıyle>. sonuçlo.ndı. Türkiyenin

www.ars

ivaku

rd.o

rg

16

idc.resi Genç Türklerin 11 İttihat ve Terakki " partisinin eline

c~eçti.Bu durum. Türkiyedeki tüm azınlıkları hayli sevindirdi.

Zira r·cmç TUrklor hnlklnrın e')itli(i ilkesine bo.z;lı krünco.klo..­

rını vandotr.ıişlerdi~No vnrki hor FJGY sözde kaldı,Ermeni halkı

no. eşit hakl11r t2.nıno.k şöyle dursun, üzerindeki bc.skı dnha da

arttı. Zirn r-;enç Türkler Pnn-Türkizr.ı vo Pan-islamizm ırkçı vo ele

dinci ilkelerine dc.yc.narak tiim anadolu ve Türkmenistan 1 o. k2.clo.r

olan to:9ro.klnrı kcpsa~ro.n bUyiik bir T"i.irk imp.n.rntorluğu kurmayı

hnyal odiyorlnr0ı. Yollarındc. onp;el teskil edebilecek Errıeni hr.l

kının iso orto..clnn kalc1.ırılr:ırsı ~l;erekiyordu.

Genç Ti5rkler bunu ncı.sıl gerçoklostirebileceklori hPk­

kındG planln.r ho.zırlo.rkon l.Dünyn so,v.'lsı pntlo.k vercl.i. Bu imkcmı

knçırnc:ı..yrm i ttihnt koni tesinin Ermeni soykırırın ust'"'.sı Talct pe.şa

brıfJhrnlıt~ındc.. İstnnbul da ynpılan :::;izli bir toplo.ntı sıro.sında

Dr.Nnzım' ın " Ermeni halkının kökton imh2 edilr:ıesi ~erekir. Top­

ro.klo.rımız Uzerindo tek bir kişinin kalmo.r1ası,Ermeni isoinin u­

nutulr:ıo.sı e; erekir.'' c! ec~ i=tini aynı komitenin üyesi fllevlnnzo.C:e

Rif at yr.znakt2d:ı11ı..r. 15 r::isrı.n 1915 t~.rihinde i ttihcı.t Coniyoti knro.­

rı ile Ermenilorin topluca sürr:;ünü ve kırıraıyln. ilc;ili çıko.rılo.n

rı;izli formnnd.a şöylo dt:mili;yorc'1u : " Gizli ernri:rı.iz F·;ore;"ince,Er­

meni rıosolesinin hiç bir sekilde orto.yn konmnması için so.vo.şın

bize t:J.nıdı;-::;ı serbestlikton ynrr.rlnnarnk Arap çöllerine siirorek

ve o yo.ratı:1;ın kökton imhr.sını kararla7tırmış bulunuyoruz." Ve

!ttihat Corniyotinin insr.nlık dısı pilc.nı so.vnsın cJcı.ho. bcı.~üanp;ı­

cında sistor:ıatik olo.rn.lc işleme kondu.önco Se.vo.şcı.bilocek genç ne­

sil ortodan kc-.lclırılmalıydı.Onbinlerco ErDoni gonci soferborlik

brı.hnnosiyle toplumun ;·'Özündon uzo..k m-:::rkezlordo toplo.nnrak top~

ca ko.tlodildi .. İkinci plcmda Ermeni hr:.lkına önder lik edebilecek

,"_ydın boyinlorin po.rçrı.l:ı.nmo.sı c;orekiyordu .. Bu d.n zor olmc.dı, zira

1915 yılı risc.n etyının 2L~ ünde İstanbul cl.a u;ydurmn sebepler ilc-

ri sürülorok 600 ün iistündo Ermeni o.yc~_ını,mlllot vokillori,0ok­

torlnrı,Avuko.tlcı.rı,mühendislori,y:-'.ZO.r vo ö~5rotmonlori tevkif o­

d.ildi, öld1irülrııek üzere Ayaş, Ço.nkırı vo Çorum' rı. sür?-~i.in o dileli.

Aralc.rında ünlü miizis:ron Gomido.sın, tn.nınnış yrczo.rlrı.rd2.n Krikor

Zohrc.bın, Tani el Varuj o.nın, siyor;1:~.nto 'nun, Rup en Sevn;:,' ın dn bu-·

lund.u[f;u bu siirc~ün kervnnınclo.n bir tck cc.nlı co ri ~!~elmedi .Bii--

yük Gomio.ns Ermeni halkının bu zo:c durumundo. dayancımıyarak sUr?

c;-L1n yolundn aklını kr.çırdı. Zc.m:::mın ;x.ırlc.monto iiyolorincl.on olan

www.ars

ivaku

rd.o

rg

17

Krikor Zohro.b, Vo.rtkoz ve di,S':;erleri rı..ynı yıl N:ustos 'un ikisincı e Urfrı. y2.kınlo..rındnki k:--.rnköprU denen ;;rerde Çorkez Ahmet ve Halil' in çc.;toleri tc,rafındo.n kn.tlo<lilcl.iler. Çorkez Ahmet: "Zohrnb' ı ele [';eçirdim, r.yn..E;ımın al tın<, :ı.lclım, koca bir tnşlrt krı..pasını ezdiD " diye yazar vo anln.tır.Aynı senenin 15 Ho.zircm' ındn. SosyC'..l demok­rat "Hınçak " pnrtisi ileri ·:olenlerinden 20 kif;i İstrınbul,Boycı­zi t moydo.nındc. hrtlkın rsözU örrli.ncl.o c~ c.ro.t~ncJ_na çokilclilor.Bunlar c,rasındn Pnrc.m~z son olm:nk "Vücutlc:ı,rıı:ıızı nsabilirsiniz, fnka.t di.isü.ncelorimizi asla. ••• a,Dr.Torosyo.n iso "Biz yirmileri usıyor­sunuz fo.kn.t yirDibinler bizi izleyecektir ••• " cliyorok can voroi­lor. Bunu c:ı.rtık bo. E) ını knybuh:ıodon hrükın, knc1.ın-ynşlı, çoluk-çocuk clomeo.on si1rgünü ve topluca. J.G::ı.tlec;iluosi izlodi.Kırıo,kırıEı amnn~ sız bir kırım •••••

Durum bö~lo iken,Ermeni hnlkı TLirk birliklerine knr şı yer;yor savunncc ve kurtuluc:: ko.vgnsın::ı r;irorok,;):-urtlc,rJ_nı terk etL10c1.en şerefleriyle şchi t o.ÜE)moyi yor;ıec;_ilor.Bu sırnda Vnn hnl­kının knhro.rns.nco.. savunması, Muş, Snson, Go. b bin Knr:',hisnr, So.d o.f.Ç·-Çnto.lc Urfn ve nusc:. do.:'';ına yükselen Ermeni topluluklC'.rının verdiği kur·­tuluş m!ico.deloleri, o.sırlnrcn sömürilh1üş E-.cmeni hc.lkının kurtulu­s uno. no ko.do.r susndı:";ını k-;.nıtlo.maktndır.Bu kurtulus ko.vr:nlr,rın ..)

·---• '· .J

drı. An tr< mik :Pnı:::o.lr.rın, Serop N~pürle:rin, Kevork Çavuşlar ve I'1urG.t ln.r gibi halkımızın ba~::rınC.nn çıko..n kGh:re,manların rolleri büyilk olmuştur.

İst.n,nbul Ermeni Patrikho.nesi kr:yıtlo.rı ve cı.F':er bazı kaynaklc,re c;öre 1914 yılında Osı:ıo.nlı imparatorluğu sınJ_rlc:.rı için do 2, 5-3 r.ülyon Erneni yc.rıc.r:ı:;.ktaydı,Bunun 2 r::ıilyonu Bntı Ermonis­t~n toprnklnrı llzerinde) Alman Doktor Lepsuis'in verilerine ~öre ı 915-1916 yıllL'.rınc;_rı. 1. 396.600 ko.clc.r Ermeni krı.tleclilmiştir. Ve Ermeni h::esirainin ustası, Bnş vozir Talat pr.şcı. bunu znm::mın Amori·· k~uı büyük elçisi Hcı,nry Norgentoun 1 n şöyle izn.h ec;iyordu• ıısuı­t~..,_n Abcl.ullFı:Üd' in Ermeni sorununun çözii.mi.i için 30 ;yılcl.n. yapa-­nndı:':;ını ben 3 r:wclc. fc..zL:ı.sıyln yaptım.Bir Ernoni sorunu artık yokt'Ur• Çii.nkü Erne ni kc:.lmc..r.1lştıro Bu husustz~ tc:ı.rtı:::mnya [;erek yok, zirı;_ ne Bi tl is' te, ne Van' de;. nccle Erzurumdo. Ermeni kr:-.1L1ıştır •••• ıı

Diinyo. to.rihine k:ı.pktlrG. bir s::ıyfo. olnro.k geçen 20. o.srın bo.sınoJ', vnhşice ~ erçekleştirilen ve Er:weni halkının kökten imh2.sını öngören bu soykırır.1ın [;erçekleştirilen suçun tiimii 3rc.lnız Tc.lo.t'ın,Enverin,Ho.zımın vo İttih::ı.t ve Terakki cer.üyetine nit

www.ars

ivaku

rd.o

rg

18

clec;il(lir, bunun suçunu yc.lnızco.. onl~rrt y1ikloirwk kişiyi yo..nıle;ıye.

siiriiklor.Çünkü Emperyalist Almo.nyr> niittefiki olan Osr:1ccnlıy.-:ı EÇO·­

roken yöntem ve o.skori cıesto~';i sc.~tlcı.mr.snydı, ölüm Ctörw(;inclo in­

leyon OsııanlJ_l2rın bu plnnı uy~~ulı:mı<J.ya e;ücü yoktu.Bu destok 6

At'~ustos ı 91L~ to Alnc.nyo. ile !ttiho..t vo Ternkld hükümeti nrasın­

dn imzc.lancm gizli bir c.ntlnşmc. ilc ko.rarlaştırılclı. Sözkonusu

c.ntls.şn:ı.c.nın 5 ci mcı.dC.esinde şöyle cı.enilmektodir. ır AJLw:myc. Os­

no..nlı irıpnro.torlu[;unun doğu sınırlarını Rusycdo. ycı.şı;ynn niislii.nrı.n

millotlorin sınırlo..rı ilc kosif33Cok şokilde çizmeye necbur<'lur.

Ermeni hc.lkının soykırımınclo. no Türk !şçi~kÖ:Jrlü sını

fının, ne Ermeniler k'l.c.nr sömürülen Kürt köyliisi5nün bir ciino.hı

vo..rdır.Kırımlo..r sırc.sında ~-;erek Tiirk ~;erekse KUrt köylüleri nsır

lc.r boyu kc.rdoşçe ~!;e çincUkleri Erneni konsulcı.rını, onlrı..rın çocuk

lo.rını evlerinde snklo.mış, böylece belirli bir kısmını öliinıdon

kurtrrnışlo..rdır.özollikle Dcrsim Ki5rt halkının THrk cellntlcı.rıno..

kc.rşı Ernenilerle omuz omuzc. çc.rpışrııo.sı o yöre KUrt ve Ermeni

ho..lklv.rının ne denli yetkın ilişkilerde bulunduklGrının bir l<:rmı

tulır.

l.Dünyc. so.vrı.şı n.rchncln r1ilyonl::'.rcr, ccsot bJ_rr.kr=trak

son bulurken, Osmanlılo..r vo büyiik om'-ıc;rynlist onoller pesinde ko­

ş sn müttefikleri Alncmlnr biiyük bir yonil~~iye uğro..dılnr.Artık iş

s2lip çıknr siyo..sotino ko..lmıştı.Vo sorçoktondc gerek Hlkosi ko..nı

ile boyr.nc.n he.lkı e~erok f~o..lipler tarafınclo. ;yer alem Kiiı"t halkı

v~ Geroksa di~er nzınlık halkl~rın bo.Sımsızlık sorunlo..rı yenen

İngiliz, Frcmsız, Anerikn va yenilen Osr:w.nlı ve Aluo.n emperyrüist

kuvvetlerinin kendi orxooryo.list çıkc.rlo.rı do[trul tusuncio. kullnn-·

dıkları bir nyak topu olmo..ktcı.n ileri ;;i tı10di.

Önce Po..ris (Ocnk 1919),sonrti San Tiomo (Nisan 1920)ve

dP.ha sonro.. Sevr' do ( IO A>;ustos 1920 ) topl::-.no.n onporyo.list ku­

vvetler ır nc.:ı.1cl.c. ır cılık oyunlc.rı oyn::ıdılrc.r.Bu husustc. !.Lenin

şöylo yc.z::.r" •• Ve onlar toplumlcı.r,,..,_,rıo.ndc•.'lnr oo.(-::;ıttıklo.rı zaE1o.n

çek iyi biliyoruz ki bu ıı mnndo. " dnfi;ı tııın sörıliiri5_ ve to.lc.n

için, kii.çiik bir nzınlığo. dünyndo.ki ço[~unluE';u sönürr:ıo hakkının

dn'~ı tılrı.r.sıd.ır ••• ır BHyi5k üsto.dı zrtDE'.n doG;rulndı. Yukcı.rıdc. nnı­

lnn nntln,c:m::;.lo.rın Eri.i.zcı.korelori sıro.sındc:. Erraenistnn bonim

rlbndamıı Kürdistan senin Suriye di(1;orinin olsun diye sözkonusu

halklo..rın knnlo.rı ilc kJ.znndıklo.rı hakları on:çıorlalist c;üçlor

tc.ro.fınd.an insc.fsızcn c~_n;j;ı tı.. 1 ı vordu.

www.ars

ivaku

rd.o

rg

19

Ekin 1917 ,Rus hr..lkının büyii.k devrimi z.~x.:ıc.nın so..rtln-· rını olc-!u?':'çu gibi dot;iştirr.ıir;;ti .,Dol~:ı_yısıyln Avru2x1' nın onporyo.list ~orok Anndolu ~erekse Knfkns hnlklr..rının bc~ımsızlık sorunlerını yeni c'l.o(.~nn sosy<üizm [~Unes;ino karşı kullonrJc.yı GL10..Ç or' inclilor. Amoril:r., İn[";iliz vo Fransız emperyalist güçler kuzey-cio';u Anr:'..dolu ve kc.fkı:ıslP.rdn 3 bo_fSınsız cıovlot oluşturo..ro.k sosynliznin kafkas­ln.rcl.o.. ;;rrryıluc.sını bloke eci_obilocoklcrini sc.nıyorlo.rdı.Bu üç ba­i';ır.u3ız dovlotlorclrim biride Ermonistnn olcıccktı. Ve 1918 fiinyısın·­do. kurulo.n ErDenistc;.n cı.ovleti m::ıporyr..listlorce hemen tr.nıncı.ı.

Emperyalistlerin destersine de..y2.nnn Ermonistnnın nkıbotı elbette iyi olr..nClzdı.öte ;;rencln.n Er:1poryf'.list clovletlormn iki y"\i.zJ.ii. poli­tiko..sınclnn ytı.rr.rlo.n:oo.k isteyon Husto..frı.. Kemal önderlit:~indol.d yeni Türkiye, Ermcmisto..n' ı t:-ı.nım2.k şöyle dursun, Err:.wnistan' do. dökiHen kcmlo..r honi:is kuruEır.clnn onu ~rr•Diden knnn bo1';nc.k için fırs.:'.t kovo..~ lıyoı"'du.Bir yc.ndnn do. Ermonisto.n Cuı-;:ıhuriyoti ile Tiirkiyo h'Likiime­ti etr.:-ı_sındcı. bir nntlo..~no.yo. vo.rılmc.sı için Sovyet Rusyrı hUkiimeti ,-:ı_rf'.cılılc için girişimlereLe bulunuyor, bu iso red ecliliyordu.Rus ho.lkının büyük dovrir;ıinden honon sonra 29 Ar."'.lık ı 917 do İ .Lenin brcşkanlı:·::ındı:ıki Sovyet Rus hiild.i.notinin 1 .Dünya so.vo.f'ı sırnsındc. Rus kuvvetleri tC'.rc:.fınd2..n işr·;nl ocl.ilen 1 'Bo.tı ErL1enist::ı.n ıı lo. il-· gili vo 3 • Sovyc")tlor kon::ı;rosindo olduC;u c;ibi kc.bul eelilen knro.r­no.Desinde şöyle ci.onilmoktoydi •••• "Rus İşçi--Köyl·Li. hükii.Doti,Rusy:--. to.ro.fınd::m iş(; nı eelilen 11 Bo.tı Ermonistnn" hclkının yo.ze;ısını kendi konelisinin lmrarlnstırmo.sını ve r;crokirso bo.[,';ır.1Sızlı!'f;ını

so.vunur •••• 11

D.. l't'l l . t" .... 1""" ·ı ı ı _ unyo. po ı ı >:ct :c-:zc.nı 11m yuzsuz u,;u ı e ~cnyno.r con ompory.::ı.list cı;-i.i.çlcr lcül yı;:;ını halirıo ;~elen bir Ermcnisto.nı:ı Tür­kiyoyi ye[I;lco.iler.Bunc',mı kuvvet alo.n Türkiye ise Ernonistr.n' o. snlo.ırıyn c;irişor8l{(Ko.zın Karabckir 22E';JlÜ.l 1920) Yorovnno. kf'.dnr olon ErDo:ı.1i topr,i.klo.rını i:7gnl ettiler. İç ve (:ış ı:;ır'.rtlo.r .~.ı tınd.o.. g15.çlüklcrlo k;'rryılo.f!ı:ın Err:ıonistcm dr.. El{i:o devriEli etleisiyle sos~ list bir cı.kım hızla c;olif]Lıokteydi,. Sonuç: 29 K"".sım 1920 Cl. c Errrıo-­nist<..ın Sov;yctleştirildi.

Sovyet Ernenisto.nı böylece lcurulurken, TUrk fo.şist b::ı.skısındo.n lw.çon ve ho.lo. kf'.ÇLl<'.kto. olo.n Batı Ernenistcm ho.lkı <'IUnyo.nın çeşitli ülkelerinda oco.klo,r kurdular.Gurbctin çetin ş s~rtlD.rıno. 1:1c.ruz kalo.n ve dünyanın çe~itli köşelerine serpilen Ermeni ho.lkı zo.mrmln cl.ilini,kültürün'Ll unuturken,fnsist Tiirk hü.-

www.ars

ivaku

rd.o

rg

20

kiimctleri ise Ti.irkiyo' nin iı:ıgı::ı.li o.l tındf'.. bulunc.n Batı Ermonis­to.n :ı ehir, kcı.so.bn vo yörelerinin acUo.rını t'15.rkloştircrelc, orcılar­r1.e..ki Errıoni eserlerini ir:1ho.. ederek Ermeni isı1ini ortncl.r:-.n ko.l0.ı­

rnbilecoklorini so.nmo.ktc.dırlo.r.,Bu yo.nıl2~ıy:::ı. c'lü,:ıerken T15rk hüki5.­metleri gerek Türkiye dışındo. sUrgün hr.;yo.tı yn.şamnk zorunCin bı­rakılnn :;erekse Türkiye içinde Kürt vo Türk devrimcileri sc.fla­rıncl.o. yer alan Ermeni devrimcilerini hesC'.ba e.lm.'1.r.mktcı.0ırlo.r.

:tspc.tımız işte; Zckiler, iş to Arrneno..k-Orho..n BP.kırlnr, işte Hn.yr.o..bet Honçc-H:nnçorler vo bunları izlo3ron dn.he. nicelori.

Yaşn.sın tiiı:1 ozilon halklı::ı.rın kurtuluş :mUcc.clelolori. Ynşe.sın Ermeni, Ki.i.rt, Tiirk ve tii.m ezilon hnlklo.rın kc.rdeşliği.

Kr..hrolsun Fiı.Rizm ve Sömürr··ecilik. ' . '

A Z A T NOT: Enforme.syon Karc'.cış Ermeni örgi.itlcrinden nlınrnştır.

( , ____ ... ,..,.

\ // (

1 ' \

\ HEDJ::::_F 1 1

( / ı< \ \ '~ {·) 1 l" ~ ' \-\ .;_- ~ . 1 ' /~ . '

-- --- " /~ ,\ \

1

1 / ~~ 1 -----~ ~ ·l

/ --........... \ \'-/ / r . ........__ . ~\ \ ,·-.....__ _) \ ------·· ----

\ \

1 www.ars

ivaku

rd.o

rg

21 Li ser rc.W@O. Tlık.t ü Kurdistn.nn Bnkur ( Tlıki) : -- . Ev hor d1İ ni vtso.r, bi :x.westina kovarn VETO mc dan wo..n 1l ev ni v.t-s:o.r li pey hev c.li V~ kovo.re C.eçcı.p bfuı. vlek eli n.iv.tsn.rı::ı.cl-llwGmİnC~0 mt.t­ye goti:n, ew~ niv.tsa.rck cl>~ jİ li ser rcw~o. Tirkİ Cltse eli eynİ kovc:.rO c"to clerkey~. Ev kovnre xwe üİy8 5000 lltonaye. Em vaın ni v!snro.n we:ı;:(ligerenin 1l c1i. kovnra xwm de çap c.likin koji bo xvvenc.lev~n r:ıe w~

f J't> A f f A DI DAVITDill: Fl~I~ LI TIRK! Di 12: İlan 180 clcdi rnc1yoy~m ele hnt bela.v kirin ku le,kcr li

Tirk.t ha.t ser hikim. Hatina lc~Jtcr bi tm..qr:ıİ li gurn. plo.n~n N.ATO ye. P€~ ku li Tirk.t r.ac1yo ü tolovtzyon bcla.v bikin, li Wash.ingtuın ov n1lçe t~ bclc..v­kirin. Po.~ re genmal$n f~!st Qictine zı::ı.n!n ku ew hntin ser hikiın. Pnr.lcıJ.onto girtin, hikumot dn.xistin.

Ev Dikta.tor~a. Lcıfkor.tya. Fn.!f1st, Pew.tstbtl ku uncmolk:ı::.-nsİ 11yn. he­xwerp sn.x:len bike ? El"l ka.rin bi çe.ncl n.t~eyDll bi.b.tnin ku ov cltkta.tor.t p8wtstbtt, yo.n jİ ı::ı.rno.ncok elin li be:r hcbü, ku ser~ :fa.j~&zm$ Jl Tlık.t bik~tn~. Weka. snrk:iriru:\ t~k,fim. çina. ka.rk<:ıran Tirk 1l tako~İnn. gelS Kurd dij.t r:ıet.tngaii.'ty~. K~J:n (pa.:ı;:l,cı:ıonto) ha:te girtin, giş kolrole 1l orgnn.tza.syonen ka.rkcr 7 xort, xwenclcko.r -d jinruı y$n p~~vcrfl hatine girtin. Ti part.t.y8n rezo.nt ynnjt sendika y$n vekirİ nerJ11.1l8. Li Kurdistm, ne pewistc ku en b{1jin. Drru:ıa. li Kurilista.n eve. Di her c~cqİq6 cl.o CIZD.ten birin, hor xoba.ta karkor Ü XVIOb(loka.rn. qeunxcyc, ça.p dibin scns~r8 ac ye,. gi~ dunü. standin~n bi dinya. ~er­ve· re hatine bir.tı,.·,,ev hCjt clewo.n clike. yck nİ~o : P~ş çend rojı::ı.n ne XYrost ku on bi telefone, bi Stonbol~ re bipel.vin. Poyva no 'bi Kurclt b1l. Ji 35 sa.ntyn. z~clctir no nikn.rtbu bi pcyivin. Xeta telefon$ hD.t bir.tn. vi~kt din;. L.i Tirkİ 1l ·K.urclistn.n z$.lctlı ji 200 000 kcs8n r6'ztı.rd di girttgomn ele ne. Bi ~awekİ nczin, gel~ · KurC: t~ perçiqan~:ın. Hin j.i wan gcrcke ji cih~n xvvo ra.bin d herin rojo.vn.ya Tirk.t. ı~mn.nca. ka.rbid..estn.n winclnkirinc,. v.t. gcl!ye.Lo~kcr -o. poris8n wun ka.rin horden.t neri ve ku b.ixvmz.in b.ikuj'ıin.~e wo.nt ~tin8 heye. Glıtt~ r6'zan.t bi hcyvruı ten a!fı::ı.na . .in, pnı,i'fili:enc8 diçin ncbker.ı8. P.tst.tr.tn i§lkence :li vf! clevr.r~ do l.i glıt.tgoho.n, q~la.n 11 qeroqo1~ ten kirin~ www.a

rsiva

kurd

.org

22

:P€~ çencl rojan xartek.t l7sal1 hat ~Jenq klıin .. Ev xort y@ 7 e:m btl di­

nc.vbera 3 heyvan de di b.:iı.n hikı.n@ d.il(tatdya leı,ker1cle .. B€htir.t 60

3:e s.t bi hil;:m€ ıfenq klıin€ t~n İfade kir in. Plı kes wind,a dib.L"l ku

l;:es nizanS çi bi wan t~, li lrune ?

:Cı:ı bang.t gi.fi h@z€n demokratik dil(in ku hevkartya çİna karker~n T.irk.t

ü gel~ Kurd 11 hinclikay.ty~n din wek Emenjtya.Jı bikin ku ew dİktatort­

ya le~ker1ya faı,1:!t b~ ıfikestin.

t KURDISTAn,

,. A.

IRA N U t IR .A. Q

Di h@ jmc:.rn çtlw.t<le ne ni vl:sarek li ser revvljla nihc::ı.. li Ti.rk.t 11 Kurd.istan n.ivts.tb11 • .ı.'Uncınca r:ıe evhtl ku em b'(lyinen li Tirkİ bi rast.t

ji x:rıncleva.n8.n re b~jin. Di hC!jno..ra wo.r€ deene niv.1s:o..rek cti.njİ l.i ser

T.irk.t ü Kurdistan ço.p bilcin ü h€ h@htir .inforno.syon@ji s,clen 1920 a.

ft v.irde b.icl.iı1.. ,.. Kurdisitana Iran :

Pa~ ljlore~a islamİ li. Iran r:ıe d.i go vva pir tiljlt li Iran b~ne gü­

hertin. Zordest.t, qeda.xa çanda gcl8n li Irt119-, e~andina di glıt1gehon

de 'ft rezc;.:na nsİr:ı1lasyonô di destp€ke de mecligo hew dibin. L@. mixa­

beye tilftek1 ji Vian ne bft ü :ıct)ya nck.ir. Lq poJrverut1ycı. Xur::ıeyn.t tl :fQno.t1zı:ıo. wt zorbettyck n-a li ser gcl8n Iran ( z~dLetir gol$ Kurd}

ek stpô'kir. Kurd dijr.ıin h'ltin llonki:rdın ji bor ku Kurdan ncı.fô'n x.v.m

~rô'n der.ıok:ı:'c:.t!k di:mcstin .. Kurd bi salan 11 virdo ji bo r.ıo...f$n X\'le

tô'~1nc li dijİ ı,ah ft ı:ıô't1ngobkaren din dikir.

Di dona şore~a ısıant do li Iran Kuxdo.n bi. gi~ he~No li diji

fŞorr$ xwc bi giş gol8n din re li Ircı.n k.iri.n 11 ŞnJ;ı ji welô't d.orxistin.

J.i rgo. pô'lfin to. iro Kure~an cltl tişt cllxl7estin.

l) \Iokhoviya norov1, 2) Otonomt ji. bo gol$ Kurd, eli ço.rçewa.

Iro.nok clonokro.t.tlcclo. Le çi mixnboyo ku ji bec1eıa otorudt 11 wekhov.t~&' "s;orrô'c1hc:.d" ho.t pô'ş wcn .. P..Bdnro.n ft lo~kcr dost bi p:erç.iqcındino.

gel~ Kurcl bi firchİ kirin. PC'ıtrıorgo.n eli bit serokcı.t.tya Pnrttycı.

Dendtto.to. Kurclist:ru:ı. Irc.ı1. 'd cltl hô'z8n elinda rahi.iJ.tnc. çk&. nvo. Da.xvıa­

ziya -.ın: p8~Jtlı ji honu t.i~t1 nzad.t 11 \Wroov1 bÜ.o Pnro.stino.. çancıa

tl r:ıorwt1 a.rL1cı.nca wc:.n, di vô' no.vberô' le jİ jİynnek nwyi sosycı.l.tst o.vo. bikin. Kurc"!.isto.na Iro.g :

Pn~ ketina ~orcfio. çokrlcı.r1yc. çcı.rcleh (14) scıliyo. Kurclist:::.rıa Irn.qô'

www.ars

ivaku

rd.o

rg

23 ~ovontstC!n R'Jı.S dot b.i zorclustltc nczin li 8!E!r gel~ Kurcl kirin. P·er­çiq[1.llclin ü cihg{Uıcrtin bt'l ko.r~n VıTD.llo lı.:ıcr.ın:ncnwo.n jİ bCJclmg klıino. v.t geli bÜo Ji. (lClo. dibisto.n ü noxvvc~xanoı1, ~-:b, qcrcqol, t'l girttgoh çDX qot btm. Li sur gi~ sİnorCn ku Kurcl ctij.tn, neyin çanclin.

l..nho..çoncl hCz (l:ixwo.zin ku vSzmlostiy$ l2lSt~nin. l.ıXnanco.. wcın rı::ı.­:ftln VVJJJ. yC!n c:.onokrö:kin._ §orr~ Ir~n a Iro.g :

Di n:ıvboro. ~O:ue!!ljlO. l96l-L~75 a.h ele abor.tyo. Iru.qC to.r ft ncı.r -ot'lbt'lo Ji b cr vCJ yokC C.i - -~ i!.o.w!cle: Biı.f .. S, bi. ~orta lru. ŞD.h hcvv o..rtk·:xinC! bid8 KJlP Irc.qC dibirra: sorokat.tyn Bcrzc'.n1 1e,w~ li torır>ı.r.1İ deıttbn x:vve ji Gola Şd;ul-1..rc.b (Ghlf!'orsiml) biki$-in$. Hor cl'Ü terof' kC!fxwo~ bl.tn bi v6 lovhtinCt. Ar.tko.r.tyo.. ldı ji KDP ro diho.t hnto birr.tn, po.~ ,10r.1ekS ve ~oroıt::• Xlimcl! no.v I:u.rc:.isto.nek bi n.vw:y& kı;rll li pey xv·mhiljlt.

P::::~ sorosc:. 1slo.nt l.i IrC'.n ü reva Şo.h, Im1 eli n.J.tyC! j1ycıno. o.V-:'Jr.1: (sosyo.l) tl okonon!k ket bin krtske nezin. LC!Iro.q& JDNG po.~ kotin t1 rovn ~musş t1 Bcrzmt~ Ji bcr vfl yok(J BlJı.S hCJji n-6h clost bi xwostina Goln. Şdiul ; .. ro..b r.ıintiqo. Ereb:::uı Xuztsto.n kir. L~ Xur.ıoyrıi cv ti~j; qo­bul ne clikir. D.i c.lestpekC ele ·~erc.ki so.r c.li no.v wcuı c.lc ç~ bil, il bcr­dmvc.u kir., lı~ Iraq h6rtş! Iro.n elik e. Po. ş re :;ı ere kİ ge rm çekdo.r.t cl os t p~kir clino.vbero. vmn ele. L~ çi mixo.beye ku gole Kurd ji nl.ty$ hcrdt'l le ,ıkorcın xoso.n?~ eti. bin& o R'l.lcı.f.i:rc~n hordÜ o.l.tyo.n mintiq~n ku Kur d le dijİn bor::ıbo.relinnn clikin .. BulnfirÔ'n Iro.n, li Kurdisto.no.Iro.q~, Kerku.k, Suleyınc:.ntyo, Musul ü bc:.jo.ren din yen KUll!clc.n bombDXdi.rr~mıil.kin. Hervwho. Xumoyn.t ji bİr no.k.i ku eli oyn! clomô' ele Kurclista.na Iro.n bombo.rdimo.n bik~o Çliınkİ PÔ'ı;ımorge li ser$ ç.tyo.:nc il ~orÔ' xvm cliji fn.rotizma Xu­ıaoyn~ c'tikin .. Bcla:f.irÔ'n Ir2.q jİ Kurelistn.ıın Iro.n bi sorde bomb:::ırclimc.n clilcer. L.rmo.nco. wnn jİ Moho.bo.t, Pa.voh, Kermanljlnh, ü Hrurıo.dn.nc. EVıT jİ vrcl: yfJn elin eli oyn.t clomÔ' ele Kurc1.istnnc. Iro.qô' bombo.:rdimo.n clikc. Çimc.. cv gns ?

l .. rmmco. Iro.q ewe ku gol$. il mintiqo. eruba.n Xuz.tsto.n Jiı3 bin cest8n xv1o. Ew clixwc.z@ rolok! mo zin (mesti.r) li rojh:ilo.tc. nc.vİn bilize ku biglıÔ' o.rnı.c.nco. xwey1 m~t1ngoh, li di.jİ hôzen pÔ':j!voru bib~ hC!zek xcy.tn .. Bô ~on1 il hcvrıe onpecyn.lizm.o. Emcrİl;:o... Li rex$ (lin j i Xurrıoyni clixviiVvo.zô bi xoyo.l ft :x:ov:rn$ xwey.t :fcu:ı:-"tilc clinyo.kc tsln.m o.vn.bike1.

Ev ~orr6 ::.linn.vbe:rco. herdil clewletcm ele hGoompcryn.J.!st~ mcstir- elik~,. nvji k::.r.t bih8 sobch::ı, ku Eı:1.crika, hejn-a rolck mcz.in li Rojhilo.tn nn.vtn l:il.İz$. Ev t.iıtt jİ we! G.ij1 heze pC!7Jverü b$. Gi,ı gcJı.C!n binC .. -.;st li ve minti.q~ he behtir vvfJ iJen porçiqm.lin.

e • ~ • • • • • • • • • • ~ • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • •

www.ars

ivaku

rd.o

rg

24

XEBJ~TL. ME

Vi ok hor ('.e:r:ıt, 1li ·ıcova.rcı. Y::vve (le en cl.tse xebata go me :ı..inc.vpor:ı.

ÇD.r mch~ı da kiriye cliniv1sin. Li gora roj -0. :r:ıohruı er.ı ""?'~ xobat€ li. j&r c1inivİsin.,

12-12-1980 = Şovu Internasyon_~ li Fakulta IFa~T 1 de. Di v~ ~eve ... do köna fo1klora TIDCO~ govond&n Kurdistm p&~ke~kir.

13-l-'81 = Cejru.:ı. Pnrtİyo.. Kon'On.İSta. Belçika., L.iq~ Louven. L.i sor ozin::.ncli.n.--ı P:::ırttya. Konü:n!st ko:oo. folkl6ra T&korjor,licen sto.n:_a. xı:ro c:i jev""e ele bc~dn.r bft. Di v~ t~eve ele e.nd.::ı.r.ıok.t T"'eko~or li ser Kurclisto.n ü zorclestiyo. <l.tlctntor.tyo. fatf1sto. le~kor.t li T.irld ax.ift.

23,-l-'81 = Civ.tna eli no.vbora kor:.ıele 11 yek.tt.ty&n Kurdistan l.i ,~orvoy.t. v!Gla.t. la.rr:ıo.nco. v& ci.v""inn. ku m.ı j.:i: Bo~clar ·b""'un, ono.c.lekir.ina yekit.tyn. xvronc1ekt:ı.r!Ul b-(1. Biry.<JXo. ku hat. sto.n:lin, eli clewra p&~inc1e h hevktır""i 11 h:::ıe-n-ıns1ne. Ev biryar c~i.bo bingeh~ yek""it.tkc· xurt '!l qo',7"'in eli C1GIJ.f1 Werecle.

24!-1-'81 = Di ra~:yoya Belç1ko.' :le -be~$ Flm:.ıan1- li ser .xwestinn T6koş.ıır, Kureliatan h:::ı.t n_'1.sJtirin muz.tkn. Kurd . .t, bi sa.z 'ft cl.enge TEMO, Le Güı$ h:ı.t p$"ketıki.rin.

31-1-' 81 = Sevo.hcvknrİyo. B1yn.n.tyôn li .Bclç.tk:c.. Ş;eveke glıing ku :.1:Lji nijc:.~1p~z.tyô hat ç$kirin. Di ve "ovt! de Tekor,er Kur:lista.n c1a. nc:.skirin, fo1klora. Kurc1l: pc~kc~kir, helbc;,stan Kureli ~o:e~g6r.t ho.tin

1 • X'vVOllCL.Jl..ll.

t . 14-2- 181 = Roja hvvk:ı.r1ya TIP il Ill!.l!lf : Di -g& ~eva c.l.e korıa folk-

1oro. T0ko~cr, çe.nl govcnJ~n Ku.r,ıistan tl m~~n gelcw;...er.t p~~kc~kirin. Di v$ ljlcv8:lo sorek""o P8Xt.tyn. Ka.rkeran Tirk"i (TIP) bo~Jc.r hO.. .. .. Hı1ncrrJen,la :riln·\} SURU Mel.tkc Denira.~ ü h-anerrıcncl. Şa.ru:ı.r YURDl .. Tlı.P.ll.N

~ " jl: belf Ja:ı:.a hO.n, :li progrnrıe: ele rlijİ :l.tlcta.rtyo. le~kor!yı:ı. f'ı:ı.ljltst li Tirk.t. got,in ı1 stran$n rvve p$~kc~kir.in. NaZ'.tlct 300 kes.t beljl•lnr biln.

28-2-'81 = Şcva. hcvko.rtyô Jl::i Gent; Bi a.rna.nca. hevka.r1yc. 1\:ru:­korôn T.irt li Belçika. -a k::ı.rker8n wolat$n elin li Belçİka çc:ncl ko:oc­ı~n p$vcr1l y(}n Flannna.n::ın ~ovek çôkirin. T~koıpe.r jt. beljlclc.r.t v8e ~cv@ hO. .. Foılklor"'ü st:r.mı ... on x:vw li oer.ı goturn. xwe p8~jıkcljlkir •

.. o.) Knı'tı'ta Parastina Ma.f~n Merovtty~ li Ti.rk.t : Ev komİte pa~ xe-111

b~teke dir&j j.i a.lj.y~ dil send.tq~n Belç.tld: (FGTB , CSC) hat sazkirin. ~ŞER jİ weli: yekit.tke demokra.tfk a KUJld.iı!tnn endam~ v ... e Ko,m!tgye. ..

www.ars

ivaku

rd.o

rg

25 Ev Komite wfJ diji.karbidest$n d.tktn.tor.tya fa~.tsta le~ker.t li Tirkl: u zordesttyc. wfJ ll ser gel~ Tirk ft Kurd xebat bik~. Di demel-ce nSz.tirde nQner~n v€ Kom1t.~ dosyek€ li ser Tirk! ·11 Kurdistan hnzir di­kin ft pS~ko~t Pnrlementoy~ Evr.rupa dıkin. .. . ..

b) Film~ Sl_!RL! : PD.i! ku. xela:to. x:ne wergirt, T~kojler xwest ku ev :film ft hnzirki:ıdn..'l. vt film! biş@wek.t ba.~ b~ propa.ga.nde klıin. P2-i v~ ye.kÔ cü tc:;:bvİzyon tl rojna.ın@n Belçİka 1 de hn.t got.in ~ ev film li Ku:ı:distann Tukİ ha.tty~ 9~klıin. Hllilermcnda film Melilm Demira.~ jİ herrveha. li sex v~ yekS ü rew~a Kurdisto.n pcyivİ.

c) RojnOJne 'll kavo.re : Di rojnome 1'1 kovnr8n Belçiıd: de çcnd niv~­so.r$n me ho.tin nivtstn. J.i vn.n niv!sn.ran, di. kov::>..:ra.. X\vendeko.r@:n zantngehu Le.uven VETO de; df1 niv!so.r8n me ·derkotin. Em vo.n herdü ni.,. . '· v!s::ır:ı.n wordi.gereni:n. Ku:ı-d.t ft di. koV""c...r~ dle çap dikin. Ev kovare xvroclty$ 5000 n.bona.ye.

"" " " ' ' 1 "" " PEK.fJITl'U:.. "K01IITL. JI :00 PISTGIRIYL. GELE KURD" . Pi~t1 xebuteki dir6j - ji meha T:.trmeh heia anha - komeki meri-

v§n Belçm yan p8şver0., ku tevgSra geJı.e Kurd li Kurctista.n.S, -a tev­gSra hemft gel~n bindestra arikarİ dikin, km.ttekİ nÜh p~kun!n. Nav~ v$. kom.tte eve: ır.,_ i Comite pour le soutien au peuple Kurde u. (Kom.tto.. ji Bo Pi~tglıiyn. Gel~ Ku:t!d). Piran.tyi:ı endo.m~n w8 di pa.rlem mcntoya. Awrupcı. il ya Belçİl.(a de ne. :Endo.m~n din j.t li Belçİka meriv&n bi na.v ü deng, p~sverft hn:~ine nrısklıin. Binek ji wn.n sorok~n konıe-16n room, pro.fesor~n untvors".it~, n.WUkat.(ı rojno.mevanin.

3.i lcurt~1, ar.manc~n·v~ kom.ttS paxastina gel~ Kurd li hem~ pnr­çeyôn Kurdist~ ye. Le b$ ku ev kqıım.İte gir®::.yfl~ ti po.rt.t 11 ko­mol$.n Kurcl be, ne li Kurdista.ne ü .:rio jİ li Ewxftpa. I - Maf'8n Hobfuı8 :

P$wtstc ku gel~ Kurd hobfuıa. xvıey.t netew.t ü ço.nd.t bi par€za,iı ser erel~ xı;~ bij.t ... Ji bove yeke gele Kurd, bi ti away.t gerek ney~ palixa.n­din, no.y,..e ~tin ft ji n.l1y€ ça.ndt tl-- O.borİve ney8 pelixundin. g_ - Mc.f'&n Qn.renüs.t ~ rdz:.ın.t (siyasİ) :

Ji her ku gele Kurc"t ke~.tye bin dest8n hikumet 11 razn.n~n cidade·. ·.~ rcw(J:cı. w.t pir glınn ı1 tcvl.thevc. Di vO mintiqu pir stra.t~jİkde gft-

hertinô:n elirokİ ü ntda.vl~n r~zcı.nt her gav ji ni'ka.vc clırdikevin !i

www.ars

ivaku

rd.o

rg

26

tesirekİ mczin li ser G.nn 11 sto.ndinSn 4 hilrumct~n ku Kurc1isto.n xi­stinc bin ctGst&n xwe {l bi vt . : r.:wnıyİ, g(Uıırtin~n mc zin hcrgn.v probl6mn Kurdistnna ~Ühdn dihelino ır.i§o : Gnvcı. ku c~'fl. yn.n jİ s~ hilrumet ji vnn di nnvbern hevdo. ~er c1ili­klır, yan jİ elibin hevo.l, bi hov.ro gel~ Kurd bi mir,ter:ad. dipolixİnin,

kü bi nvnıyt eli n.."..vbor:J. hcvch.'1 "~mıtn.j 11 ç~in. Loma, pE;w.ts tc ku ge ı e Kur cl, li hor po..rçcyE;n Ku.ıeclist~, ; li go :ro.

~crtEın ~ve, r~zn.n1 1l ~er8 XV'le bik(; 9 b~ ku cv r8zrm clij.t gclEın ku li (toro. wt cl.iji:n, o.ngo: Ti.rk, F~.J.X.is 11 Ereb. Lc e:u: r~znn 11 :,cr herclem.t vebfty8 it bi bİyo. fi~Uro. ht!zen razo.nty8n hergnr pnrç8n Kurclistc:.n be. ,. - Mnfcn L.bor.t :

:P8v1İstc ku gol~ Kurcl ji xvmre s1stcmckt o.bor.t '(1 civ.ad: bibij~r~, ji bo ku ka.rib8 jİnn xsv:e pc~clebibc. Bi nrtk:urİya v~ sİstem~. gerele gelc Kur cl ko.ribc bi c.trnnEın x.ve re eli ru,i t.ty~ ele bij .t. 4 - Mo.f'cn Ocı.nctt :

Pcw1ste ku gel$ Kurc1 bi z~ ~ve bi.po.yivE;. Di xvwnclegohuncle Kurc.l1 f!ıhrbibo ü bi k:ır ben&. Ev mctfcn yekem.tneku fersme bic"ta w.t ku çancln xvw Pc~cle bi be. Ei prıtt.tlcc1e cwfJ. xebata Komİte çibc ?

P6vv.tstc cv komite problcma gel$ Kurd li Belçİka ft li Evv:rupa bicle na.skirin. Ji bo v8 yok$, gerek hcrgnv informnsyon~ bicLc gol8 Bolçİka ft Bwrupo.. Xeba.to. Komtta- wa cv bS :

Komci v.tnan bi ço.ffc re, ronah.tycn ji. ço.ffc re, ni v.tstno.rmvljl~ eli rojnaaıwn tt cl.i kova.rnn cı...e, film 'Ü a.xuftin, cb tl st.o.nclin bi Kuxclan p8s­verüy6n ku li EııvrupcıiLijfu.1., 'Im.1. 1l st~.ndin bi hincliko.ytyen netew.tyC::n bin,~estre, ulİkar.tycı. m2..clt ü rrıııı:ıcv<rı tl mlıov:itt ji bo gel~ Kurclisto.:n re, şov6'n çmıl! li Evvrupa.. Progro.mo. Itor;ıİt& ji bo mchn o.clo..r8 :

2:/3 komciv.ina ço.p8 j.:i bo ku Konı1tc b~ naskir.in. ll/3 Şcvn inf~~nsyon li Un1versito. Brüksel, ULB. 12/3 11

" 11 Un.tvers.tto. Iıouvnin-ln.-Ncuve. Ji. ll hetcı. 17 e nclcı.r$ p~ljlanc1n wenc tl ;linpoziti:raın.

(foto ve elin) :Nczİlt~ lQ; kooıel&n :J,crıokrc .. tik v$ xebo..tc. Ko~te çetbilrc bi h&s dikin il nr.tko.ri.n& c"!.i.{:.ine.

m h& jr,1nrn rıc ynwcre <le en$ h& b&htlı li. s or vô ycke bini v.isin.

www.ars

ivaku

rd.o

rg

ganda Kura! "

~I:ROK

" " " ,. BIŞARE ÇETO il EME GOZE· Hinko.r TOHl

Neqeba He.se.n~ Osman 'C. :B'i~arA·e q,eto se:r~ çend salan bü la.i vebuy.t bft. Levhat.ina wan li ser dest~n vaqa ~~xan, e~1ran ü maqulan ç@'nebd.

. Bi~ar6 9eto gote Hesen~ Osman; -Lo lo Heseno, Qes:ra Baxeft~ mi ku~tiye bi van zirtan ü bi van

xeberdanan, heger ez Bi~ar8 Çeto birn, nav@' min belav büye li vaqa welat ü ffahristana (baja.ran), Ez~ rabim alt.Jd: qesra Baxe.ftG bidme e:rdô tl al.ty6 elin jt bikme axure hespan. Wele heta zirata bav~ we sax b&, kes ji we nab~ eze herme pS~tya ticar, post ü bezirganan.

Bi.~arô c;eto sond xwar!ye bi telaqôn jin bordane ft got; -Lo lo He se no, bi haJ.ô merJ. ti nizan8, ı, eve din, min ji te kui­

t.tye, HcstyG' 'v7eyso, Mcc.tclô Blıa il Xaliq8 Xwed~day.t. Mi bere çn.rda.ra. vo.n her s& bcı.bc.:lg1dan 1fevôc11 daye. ser r!ya z.tyareto. Sedara.

Ylextc3 Biıto.rô Çeto ev ~cbera half got, Em~ GozG' li clev~ Qosra Bo.­xeftô, li ba He sen~ Osman rftni.ıtt!, rc.b1l sc:r Xlıve -ft got;

-Ln lo BiıJarcp, ji bav~ te re eyb, ~e.rrn 1l k~maytye ku te ow xebcr­c1an, "ll vmsf li ocl6 eli n2v civatô de kirtye?

Bi~a.rô <;oto le vegero.nJ; -Lo· le. Emero, m :ı ti. nizc:nô ku 1sa.l heft so.lôn min il Ho sen$ O sman

qo<liyo.;y-e? l!Ic r:ıôr ji hcv ü elin ku~itine, Ti xvve bicle cıı.tkt ji ncqeba min 1l He seı:$ Osmo.n. M~ l::ıwc ya te ç1ye? Heç1 tu y1, tc heft sc..lo..n xulc.mi;1yaber dev der1y& min kiriye. Te nnn ft kecb. deve clery8 min X\'l'J.­

rİyc. Te heft so.lan çcy6 11 qehwe ji mchvn.no.n re gero..nd!ye • .Emo ba.l::i.r.iyô ft got_;

-Lo lo Bi~o.ro' bi. sora bo.v$ te ev xebe:ı:cı. tu rcı.stc 'bi sera XV/O ye. Min hcft . scı.lc.:n xulcım:y~yo. tc kir!ye. ·Min gel ek na.n 11 ko clo.. ele ve ... dcryc te xvmr.tyc. Le e_z çi bikim min soza x-:m bi He..sen~ Osmc.n ro dny""iye, ez n~"'.lnuscı. mQr:-ı.n ti co.rc..n· li ser dc.rc cli.nycı.yc winclo. nakim "fl naı:lim bi sobeta. :!l'l(J:c 11 go.z.tyo..

Erne Goz$ sond bi telaqcn jin borüan8 :x:ı.r.ro.r!yc il got; -Lo lo Bi.ıtC'.ro, çiqcı. lo~kor8 tc sn.x be!, weke kulchCn w8 s:ı.l8. bi.­

kenin bor cl~.r .... u clev.tyo..n, ez~ li bor wcm clnr t1 c1e.vİyo.n hem.1ycuı

$nima q.tr 11 cmnnc .. www.a

rsiva

kurd

.org

28

Lo ı;ıkorO Pi~o.rÔ' Çe to, j.i Musiko., Wolty:::ı., No qİbo. ü Ş&'xo., ·-. Rruncınô jCl'r.t ı1 r:::ı.ın:::.nô jor.t bi. ser Eıncrô Goz&' do h:::ı.tine xvvo.hrô' .. Eı:nô Gozô xv:;o :::ı.vôto kozik[l. kolo.nô'. Lô li ser serÔ' Em~ Gozô wek tofcı.n~ 1l sala for­mo.nô ji haw1rc1oıız bftye le~kera Ew la~ôn e:~iran, milul{:ı:ın, babae.gtdcm "(1 o,xan li vVO.n r}GJL'Ql1 ketine,.

SC! cc..ra.n :Bi~:::ı.rÔ' Ç1eto li Emerô Goze kiribü qhôn {i gaztn; -Lo lo Eı:noro, ji ntka.ve cixareko r~e bipôço Ü po.kôta fi~eka li

çaplİyo.xvm c:.o..Hegcr GZ Bi~[ll?Ô 9eto b.im ü tif.inc1yô mo.ln Bo.ro bim nc,v~ min li va.qc. vvel:::ı.to.n bela b'fi)yt bô, nahôlim j i niho. po.şclo w.t rihÔ' ~Ô'rİn vegor~n.t sor rlo.yko.. "10Ne Goz8.

Eı:ıô Go zô ti vinga '7:3NO li ho.vTİrclorÔ' kp,zikÔ' d.iu-oı,.tn~, lc:ı.~Ô'n wo.n bo.bo.eg1clo.n, o~h::.n, o.xo.n li er,_:ô li ser hov cliqul:i.bİnÔ'.

Bi~c.rô 9cto bi himô (lürb.tnÔ' ço.vôn x::Ne ii bo jn ü bala. Eı:nô Gozô eli gur1nô. Liqr::.s1 ıncc.tcı .. 1k.t cU. zcra.qo. kczik~ lle wl: di bİnÔ'. DevÔ' bÔ'­bav.:::ı. Elcnıo.nt li ser bejn fi bala. Emcr8 Goza c-ı..i eclllİn~. Heyf 11 xeb.t­ncto. EınerÔ' Gozô, kostck 'U zincİro. seetÔ' eli bejn ü bnlo. w1 ele çar til1y.:::ı.n rlibÜhO.r~,. E\.v, çiro. m~a lfİnO. Ü m:::ı.la D.lbo li ser r(l~ dinycyô c-ı..i tc"fİnÔ' •

Emo <limcyiz6n& ku vo.ye jinek ji R.:'1Xeft& t~ ü cl.i lllİy~n&. Dest­m:::ı.lok ji vnn clestmo.len ro.mo.n1 bi cl.osten x:vve girtiye. '11 bi ı.t ı.t yen :Jj.i Eı.n$ Goze ro eli b(};

-Emcro ..::.e 1$ .. ele, kryz ycı.ran ele 16" .. c.1o. Ti vingo.

. " ı~ ı ı i mı no, c.c o .c,o c o. ç qc.. cc.m&rnn bidin ..

Emo bulciriyO ü got;

bcro.no ele le de. P$~cngn li. bor di.jmin ü mvil1 l.i bin çc.nge kurÔ' ci.cvvlet$ de. Kur$ Qcngbej hobın ku wosf$ kur~ min li od&n

-L"'lO yo. <16, clil$ min c1llk1 bi rlemc. Heto.rojcı. q.tycı..metS ez rebenn vCi m8rr.ı.niyo. Jme mo o \Y ele, min j i JVNc re eli go, ez tSr o.. le ~ko rS Bi~o.re Çe to ü hcvqns!rJ.İ home, ıS: xvve:.le mo.ln Bi.~o.re Çlcto xcro. bike, li dcı.x$ :::..inyc.ye x0ron ne b.tne. W ele: b erek li Etne ra Go zô :1o..ye, ycı.c'..~ ti rab e here mall.E!~ L$ liqcı.yİ mİrok$ m&ro.nt ci.i clil ü kczcbci kurÔ' te ':.lo nemaye.

Wcxto. c.leng& tivingo. Emer~ Goze no:ı:ıo. ho.t bi ca.rek0 b-a_ t1te tito. bor.tyc.. Ev lcljlkc:r j i van kozilc '11 çcpero.n ro.b'!lnc. ü gD..zİ hovdu kirin. Me cl.i go hcç1 EmO Goz$ bÜ hog$ bin c1 .. a:r ü clev.iyo. bü. MarO roja teng1;9'~ .. De vo.yc clenge tivingo. wi no.,y8; go wilo b$ bi omre xwecıa mir1ye. www.a

rsiva

kurd

.org

29

Lo1kcr$ B:i~::ı.r$ 9oto ji Mus.iko., Weltyn, Neq.tb.2 11 S8xa, ji Rom::ı.nltnn jCJr ü Rcııı::ma:n jor.t, wc.ı.tye Sa:bt8, Misafir~ Betl!sa,Qeymeqc.m& zoq& kurô El.tye Unis axa, qo.wme Rama. ü ma.qul~ bera.v~, cv nılllıtma.ta girnn bi carek$ rabü sor p.İyC:m.

Bale p:oç.t HoBen8 Osman btl, eli go ez hog$ c1.ov8 gcl1yan, ez mtrck.t bi ho zar n&rt me, gur8 roj cı. teng.ty8 mo .•

Wulc ser Qesra Ba.xafta, ser Hesen~ Osman h~rı~ kirine. Heçt He­sene Osm::ı.n bü, zilomckİ yoxt.tyn.r t1 ·linyn. ::.l.."''i t.t hO.. Zan.İ bt1 ku cı..a.w.tyc:ı. rıosoıe ç.tye o Rcı.hiiit1yc mal.tye.n xxw, hinclirtl va.la. kir ft bi qo~u s& rojo.n ji. Qesra Bc.xafte rov1ya.

Evv l~korC" g.iran wekc perçeme /:.ar 11 clev.tyan Mw!rJora. Qosro. Bo.xef­te girt1yo. Conll.in1ok8tne Qesra. Baxe.ft8. Cendirmn.n ji nm rG eli gc·.J ku Qesrn Bo.xoft& ji olok.'l.Il, mirİ~knn, hekan 11 ji hingiv tij"''iyo.. De rııc::ı. ku elikevine hindiru, rlib1 sir sira stsirkr.ı., tupiıtkn.n,

rıifjk:ı.n 11 hwcı..o Situye bcı.vôn ccı.n:l.ir.rıan eli b1st il çnr cihan <lo ~kest.tyo.

H ı~ H~· 'b ~ K A _eva' on eJa., .... onen o~e,

Em hev1:dı:ı.r:in ku hün bixwn.zin ji. nüruie, ji bo kovara TE.KOŞER nbonet.t~ ye~ x:,7e ç$'bikin, gerG.ko hfuı deyne xvve y~n pe:, 1ro il ji 1ro pa.~dc bilhcyC abonet.tycı. kovcı.rC (20 Jl:I) li ser hesab~ ;

" T E K O ~ E R, 431-000 3001-6l, Krediet Bank, Belgique. razônin, Eger o.v hes:::ıb neye ro.zandin, ji İro -Q. pafide em kovcı.re ji wc re hew postcdi.Jdn .. Kovo.ro, bes VJtJ ji wan kesôn ku deyn 11 n.bonet.tyn. XY'le bi­din re w~e bôn poste kirin.

Okuyucu o.rk:Ji.-::.~ ,

TEK.OŞER dergisinin, bu gtindon sonrc.ki sayilarinin de. size gelme­sini istiyf'i:rscı.ni.z, bu gttn0 k::ı.d:ll' size gcüon dergi sn.yilo.rinin pa­rc.sini ( ko.r,ıili~ini. ) ve Bnümüzdeki yilin c.bone parasi ( 20 ll.I ) ni nşo.~id~t.i barura hosabimizn y~tirmaniz.i rica ediyoruz.

" T 1!1 K O Ş E R, 431-000 3001-61, Kredi.et B:::mk:, fulgique. Bu günden sonra dergi., ynJ.ni.z borcunu ve; cı.bonc pa.rcı.sini öd.iyenle­re g~ndvrilecegini duyuruıllz~

www.ars

ivaku

rd.o

rg

:;o

Helbest

A.

DI..YIK.l.. NIŞTih1AN

Dayiku Kurdist~n, rcben, per1ıtane.

Dc.yiltu belcmgcı.z, birç.t ye e w. Por sip1, Lo.wcı.z tl dllbirtn, Cugerxvvtnc ..

Hor go.v {1 dom~

dike go.z!n , dibajo ; 9i bi min hut, b~ hi.91im . bor xvm ncı. b1nim, dinycı. min htmdo. btlyc , w ek dİilt.1 ı~ cti.go rim 1$ xüya nnk~.

. . dib~je Ci b<~hoxt!ye ev, kes li min nu pirse!:, ne li j~r ü ne li jor.

Sedsalcı. h.tstcı. hcı.t, vu b.tst ü yok hat. E.z duyiku nexwe~ h~ binelostim, sewİ ü rebcn, bin d3r~ zor~ me. DurO zord0st~n kedxdr b~ ~cnn ü o lin e w ..

No rojck, dfi, s~, çar ~ p8nc, E\"~" clİlİnİ bo so t!dt ? • 9nv~n min kor bün, c1ilo~n xvvina ji wn.n tt!n xHtir.

Lo, hfuı l::ı.w~n min, güh bidin do.yik::ı. xwo Niit1nıon ;

Be ra wc, ne cl'ftx, di dcstp~kcı. çcrxu btstu do, la.w ü keçen min tcv rubfuı, gi~ ·wek ff~r -6. piling::ı., gi~ m~rxcı.s ü conguwor bün li hambor dijmin. ! Q ... iyo. ko zile, rf ikcf't mnl , ~int qu t~ wcı.p. b-d.

Li hembor top, bmmbo ü bo.lcı.f'ir8n dijmin~, kopnl -a çcm~ w:::m çckSn wnn bün.

www.ars

ivaku

rd.o

rg

Lo.w~n min, keç~n min, rcbonno, s01yen bindost,

e ' bin$rin li min, qh-1n8n min bibih1zin. Dil~ min :· ~" ~~.tya.ye,

Sıta. cıtıtnt, hes.tr.t. Lt! hor~veha. l:i ser zi~ 3' min, qej.tn::ı. tev zo.rok ft jiru.n, bi ser ç.tyc.. d.ili:ev~o

Xw.tno. min bi salroı hat; rijn:n,

hn.t rljo.n, horll{İ, ısa:r." bO, b'fl gol,

b$ d.Uı,evw.t, b$ clil ~ı,İ tl ser $~un. Yok yok, cleh doh,

bi h0zn.rnn z:::ıxv~8n min eli ztnc1c.n.'l.ll de, kotin bin xonceran, t~n ku~tin ..

Ez dayika Niff tİrrtlrrllm, gn.zİ w o elikim ;

JLo.~$ min tev bÜ. xwİJ!ı.+

xv.rtın nin, li ser a.xa. min ti di b~ ave, ne ji awne.

Bose ~eli, min a.z::ı.cl kin.

Ev ax, Tev b'(jye xwhı, Ya mE!rxasan.

Ev ax,

X

H~stir tov r~tn~, Ya dayik 11 zarokan.

Kom ü qoçan~n mo ~e, li haw!rdor Bila kes ncb~ ~vedtye bi sond Levrra, hi~ dest, ra.y~ ®e~~stye,

Qelb nn hftwjnc. Jİn di çav8n belck de xüyaye.

_Derw~ş FERHO

31

www.ars

ivaku

rd.o

rg

32. .. KURT9E GRAMER 3

Ozne (kirdc) Fiil ( l&.kmr) Tthnleç ( terkor)

Ez ...-. '),.

Ben

T:iL \ __.;:a,.

Sen

-----d.içim ~ mal

'\. gidiyorum eve

di ç$ ~ ---=--. mal gid.tyorsun eve

1) Exil O:insliler (Babet$n n$r) : Bütfuı erkeksi (erli) co.nlilo.r.in i-simleri., maden ve metal isimleri bu guru.bD. gi:re,r.

2) Di~.il cinslilor(Bab~n mS) Btttfuı di~ il canlilarin isimleri,

El:' il

su birild.ntilcri., ikomet ve yol .isirn.Lrl. bu guruba. do.hilclirlor. cinslilor için ~m:

Gny$ me li mnle.A Hm:ı..l$ min l.i mo.le • Mrunostcm$ te li d.ibisto.ne.

bUtUn erli isimler herho.ngi. bie şeye ifinxot edi.lcl.imi sonlo.rinda ~ . hdrf'i Jtullnnilir.

Di~il cinslilcr için Brn: 9$lcko. te li mnıc; Hevo.lo. te li mal e .. M:J,O.ostano.. min li dibistn.ne.

'-•

Zoınir ( pron2.v) : K-ürtçe, dili.ndo iki. tar za.mir va.rd.ir. 1) Ez beli 2) Min A bon(.im.)

T.i (tu)

Thv (er)

Ew (diş)

Em Hün Ewnn ..

sen

o

o biz

siz

onlo.r

Tc.

W! vva Me

W e

ENo.n ( wo.n)

sen(in)

o(nun)

o(nun)

biz(i.m)

siz(in)

onlo.r(in) G:nıck : Dtlo.n çü nınl Dilo.n eve gitti

1)

2)

2)

~ çü mo.l o eve gi.ttı Ti 11 1rtlnn çfuı Kuxdisto.n Sen ve Dila.n Kürdistm1~

gittiniz EW ne ma.la Y!Q. yo o eviniz de~ildir .Iilıı n:-w~n sorsala Y!.9:.n - a:W-arin yilb~is:fı..nD. geL"TI.iyoruz Hfuı t$n mo.l8 S.iz eve geliyoıınusunuz ~ ji. wt ro dib$jim, E'vf j:iL min re cllistrOn~, Em ji ~ro clibejin

www.ars

ivaku

rd.o

rg

1

•

l

33

Iıtnro t zo.mirleri ( pro11c-:ı.v6;ı. p~ ikor ) :

yakin uzak . •

Ev bu (er) Even han onlar J])l bu (diıt) E'n€n IJ ll

Ewan ll

KUrtçe 'de i~n.rct zrupirlori ı,n.hsin cinsiyet ve yn.kinlik-uzaldik­

lnrinn·g5re do~i~ir. Yakin için kullanilirken :

Ev xort = Bu genç(ler) Ev koç = Bu kii.z (l<lr)

Uza..k .için kull~nilirkon :

Ew xort = O genç(le;ı7 Ev1 keç = O kiz (lur)

( clownmi gelecek sc.yido. )

.. .. O Z UR

OkUyucu nrkcı.da.~,

Bir tıfacoki sey:fu:ıizda, 13. so.yfa.n.in son pn.ro.grc.findn teknik bir

hntcı. olniu~. Parngro.fto. anlo.tilıın.lt istenen ve po.rn.grn.fin sli ,uclur. ;

Biz, KUrcl.is tan 1 <lı:ı.ki Ulus oJ. gfiçlerin birliginin, TUrk :iıj çi sini­

finin ···onôü gücUylo eglonı birlf4incloh ya.nn.yiz. • • • : • •

n-uzoltir ~zttr dileriz.

• D U Y U R U : Belçika. 'nin BrUkse1 ve Loıuvnin-1o.-Ncuvc If ehirlerinele

mart a.yinin ll. elen 17. sine lb.clo.r; "Sekiz gffı. KUrclistn.n"acli nl tinda .. .. KURDIST.lı.N ~~ FL\.FT.I~SI clüzonJ onr:ıi:,tir. BU ç6.l.iijmn 1981 'in ba.,.-

1~.indo. ~an ve mart eyiiıin Drisincle Brtlksel 'ele kıırulu~unu clu­

yu:ımak ~c.iylc. bc.sin koni'ern.nsi d:tizenl.iyerôk ça.li~c.larinD. ba,li-•• ı '

yan Kf!RDIST"'l.N Hl.ı.LKmi DESTEKiiEME KGMITBSI tarafinelan yo.piliyor.

Konite tc.mru:ıen B::ı.1çikn.J..i Universito Profes~r1ori,Senat6r,Milletvekili,

Gazeteci, lı.vuknt ve ilerici Brgttt ı-:ıonsupla.tindan olu~ıiıttux.

Hafta bgunc~ KUrdistab ile .ilgili tnrti~ıali-kon~nnlnr oıucaktir.

I1gil..ilcro cluyU:rul.ur •. Aclres : ULB, Institut do Sociologie,Grnnde SaJ.le

44, ~v. Jeanne, lOSO Bruxeles

www.ars

ivaku

rd.o

rg

•

•

•

'

www.ars

ivaku

rd.o

rg

ı

'

www.ars

ivaku

rd.o

rg

11. Nisan. 1981 .

BRÜXELLES ' de

25 _Nisan- 1981

LiEGE 'de

..

'

t

Newroz Komitesi

- TEKOSER­

P.b. 33 8.1730

Zellik - Belgique

www.ars

ivaku

rd.o

rg