Tilfari er gjørt í samband við at

Tilfari er gjørt í samband við atTilfari er gjørt í samband við at

Fyrilestur um kost til eldriFyrilestur um kost til eldri

Føðslumeting

Um máltíðin

Eldri við góðum matarlysti

Eldri við ringum matarlysti

Serligir bólkar av fólki við ringum matarlysti

Fyrsti parturFyrsti parturFøðslumetingFøðslumeting

FøðslumetingFøðslumeting

Hvat er proteintørvurin ?

Føðslutilráðingar til eldri við góðum og ringum matarlysti

Møguleikar fyri ymiskum kosti

Samanseting av kroppinum hjá Samanseting av kroppinum hjá eldri eldri

Minni væta í kroppinumMinni væta í kroppinum

Mongdin og styrkin í vøddunum minkarMongdin og styrkin í vøddunum minkar

Innihaldi av kálki fellurInnihaldi av kálki fellur

Innihaldi av feitti hækkar Innihaldi av feitti hækkar

Hvør er proteintørvurinHvør er proteintørvurin Tilráðingar til proteinTilráðingar til protein

Frísk eldriFrísk eldri

0,8 gram proteini/kg ein vigar0,8 gram proteini/kg ein vigar

Eldri, ið tapa seg ella hava annan serligan Eldri, ið tapa seg ella hava annan serligan tørvtørv

1,5 gram proteini/kg ein vigar 1,5 gram proteini/kg ein vigar

ProteinProtein

Frá djórum Frá djórum kjøt, fiskur, egg, mjólkarúrdráttur, kjøt, fiskur, egg, mjólkarúrdráttur, osturostur

Frá plantumFrá plantumm.a groft breyð og havragrýnm.a groft breyð og havragrýn

Ov lítið av proteiniOv lítið av proteini

Vøddarnir verða minniVøddarnir verða minni

Tann eldri er meira troytturTann eldri er meira troyttur

Immunverjan viknar Immunverjan viknar

Føðslutilráðingar til eldri við Føðslutilráðingar til eldri við góðum og ringum matarlystigóðum og ringum matarlysti

GGóóðan matarlystðan matarlyst Ringan matarlyst Ringan matarlyst

Protein: 15%Protein: 15% Protein: 18%Protein: 18%Feitt: 30%Feitt: 30% Feitt: 50%Feitt: 50%Kolhydrat: 55%Kolhydrat: 55% Kolhydrat: 30-35%Kolhydrat: 30-35%Trevjar: 3g/MJTrevjar: 3g/MJ Trevjar: uml 1,5g/MJTrevjar: uml 1,5g/MJ

VVææta 1-1ta 1-1½½ litur um dagin litur um dagin V Vææta 1-1ta 1-1½½ litur um litur um dagindagin

Nær er føðslutrot ?Nær er føðslutrot ?

Tá ið tann eldri etur so lítið, at Tá ið tann eldri etur so lítið, at orkutørvurinorkutørvurin

ikki er nøktaðurikki er nøktaður

Tá ið tann eldri vigar ov lítiðTá ið tann eldri vigar ov lítið

Tá ið tann eldri lættnar óvæntaTá ið tann eldri lættnar óvænta

Avleiðingar av ikki at fáa dekka Avleiðingar av ikki at fáa dekka protein- og orkutørvin protein- og orkutørvin

- Minka muskulfunktión– Ringt við at ganga– Tann eldri dettur oftari– Liggur meira í songini– Ringa styrki til at hosta – Klára seg minni sjálvi– Niðursetta immunverju– Ringari at heila sár og tí fleiri liggisár – Verri cognitivar og psykologiskar funktiónur– Ringt minni

– Tundlyndi

Fylgir av at fáa ov fá Fylgir av at fáa ov fá føðsluevniføðsluevni

BMIBMI

>24>24 24-2924-29<29<29

Ikki aktiv sosialt %Ikki aktiv sosialt % 7474 6262 3636

Tekur initiativTekur initiativ %% 4444 5454 6767

Deyðuligheit (<85ár) %Deyðuligheit (<85ár) % 2929 1313 9 9

Hjálp til at eta %Hjálp til at eta % 3434 2525 18 18

AvbjóðingarAvbjóðingar

Orkutørvurin fellur við aldrinumOrkutørvurin fellur við aldrinum

MEN.... MEN....

Tørvurin av vitaminum og mineralum er Tørvurin av vitaminum og mineralum er tann samitann sami

BMI hjá eldri fólkiðBMI hjá eldri fólkiðyvir 65 áryvir 65 ár

vekt (kg) / hæddin (m) * hæddin (m) vekt (kg) / hæddin (m) * hæddin (m)

Tað verður tilrátt, at Tað verður tilrátt, at

eldri, ið eru frísk hava eldri, ið eru frísk hava

BMI: 18,5 – 24,9BMI: 18,5 – 24,9

eldri, ið eru á ellis/røktarheimi ella á eldri, ið eru á ellis/røktarheimi ella á sjúkarhúsið havasjúkarhúsið hava

BMI: 24 -29 BMI: 24 -29

Møguleikarnir fyri ymiskum Møguleikarnir fyri ymiskum kostikosti

m.a.

Kostur til eldri við góðum matarlysti

Kostur til eldri, ið viga ov nógv

Kostur til eldri við ringum matarlysti

Kostur til eldri, ið hava ringt við at tyggja/svølgja

Eldri, ið hava trupuleikar við at Eldri, ið hava trupuleikar við at eta vanligan kost.eta vanligan kost.

Umhugsa hvat fyri kostur passar best til tann eldra beint nú.

Hugsa um, at tann eldri skal hava kostin broyttan,um hann fær lættari við t.d. at svølgja.

Endamálið er at miða ímóti, at brúkarin fær sovanligan kost sum gjørligt

MillummálarMillummálar

Millummálarnar eru av stórum týdningiMillummálarnar eru av stórum týdningi

Millummálarnar geva 50% av samlaðu Millummálarnar geva 50% av samlaðu orkuni orkuni fyri allan daginfyri allan dagin

Best við 3-4 millummálum um daginBest við 3-4 millummálum um dagin

hvør millummáli skal hava íalt :hvør millummáli skal hava íalt :

uml. 1000 kJ uml. 1000 kJ

uml. 9 gramm av proteini uml. 9 gramm av proteini

ÁbyrgdinÁbyrgdinHeilsuhjálparin/Heilsurøktarin hevur í tøttum

samstarvivið sjúkrasystrina ábyrgdina av at:

– tey eldru eta og drekka nóg mikið.

– finna tey eldru, sum eru í ringari føðslustøðu ella eru í vanda fyri at verða tað.

– hjálpa til við føðsluviðgerð, eitt nú at viga tey og skráseta hvussu vektin broytist.

Annar parturAnnar partur Um máltíðinUm máltíðin

Mentunarligi og sosiali Mentunarligi og sosiali týdningurin av eini máltíðtýdningurin av eini máltíð

Havi í hugaHavi í huga

Eldri fólk hava fingið sínar kostvanargróðursettar í einari tíð, har vøruúrvalið,verðirnir og virðini vóru øðrvísi enn tey eruhjá teimum yngru í dag

Tí hevur væl kendur matur stóran týdning

Um máltíðinaUm máltíðinaKanningar vísa, at eldri fólk :

– heldur eta rugbreyð enn franskbreyð. – dáma væl havragreyt ella velling.– heldur eta epli enn rís og pasta. – saman við eplunum vilja tey hava sós ella smelt.– eta meira frukt enn onnur - eisini fruktgreyt.– drekka heldur minni av mjólk enn tey yngru, men dáma væl ost upp á breyð.– eta kjøt næstan hvønn dag og teimum dáma eisini væl at fáa súpan. – sum heild meira viðskera á breyðinum enn tey yngru.– smyrja meira feitt á breyðið enn tey yngru.– eta nokkso nógv sukur, køkur og omaná.– eta ofta heitan mat mitt á degi.

Spyr altið tey eldri hvat teimum dáma best

Eldri útlendingarEldri útlendingar

Eldri útlendingarEldri útlendingar

Væl kendur matur hevur líka stóran týdningfyri eldri fólk úr øðrum londum sum fyri eldriføroyingar.

Spyr tey eldru sjálvi, hvat teimum dámar ateta og hvussu siðvenjan og leiðreglurnareru.

Stimbra sansirnarStimbra sansirnar

Hugsa um umhvørvið, tá ið eti Hugsa um umhvørvið, tá ið eti verðurverður

Geri mat, ið sær freistandi út Eti øll samstundis

Nok av røktrstarvsfólki, ið kunnu hjálpa Heiluvágurin er klárur at takað

Lat tað verða friðaligt/hugnaligt, meðan eti verður Lat ikki bakkar standa á borðinum

Dekka borðið, so tað er klárt at eta Borðreið við einum rætti í senn

Lat tað verða ljóst við borðið Set blomstur á borðið

Tað ber til t.d. at skapa lukt og Tað ber til t.d. at skapa lukt og matarlyst við atmatarlyst við at

– rista breyð

– gera kaffi– fløva køku– pressa appilsin

Fá tey eldru íFá tey eldru ígongdgongd

Fá tey eldru í gongdFá tey eldru í gongd

Tað er gott fyri matarlystin, lagið og heilsuna

at røra seg.

Vøddar skulu brúkast til tess at varðveitastyrkina.

Hjálp til at eta og drekkaHjálp til at eta og drekka

Tá ein skal hjálpa einum eldri at Tá ein skal hjálpa einum eldri at etaeta

– Gev tær góðar stundir.

– Sit á einum stóli undir liðini av tí eldra, soleiðis at túkanst hava eygnasamband og vera sissandi.

– Síggj til, at tann eldri fær møguleika fyri at gera summest sjálvur.

– Ikki skava við skeiðini eftir høkuni á tí eldra – brúkaein serviett til at turka munn og høku við.

– Bjóða teimum at drekka afturvið.

HjálpartólHjálpartól

Tá megin í ørmum og hondum ikki longur er

so góð

Sjónveik kunnu tørva eyka hjálpSjónveik kunnu tørva eyka hjálp

Borðreið so vítt gjørligt á sama hátt hvønn dag.

Syrg fyri góðum ljósi. Hav ikki stearinljós á borðinum - tey kunnu blinda.

Lýs hvussu maturin liggur á borðiskinum í samsvari við eitt ur.

Syrg fyri, at munur er á litunum – t.d. svart kaffi í einum ljósum koppi

Syrg fyri góðari munnrøkt hvønn Syrg fyri góðari munnrøkt hvønn

dagdag

Syrg fyri góðari munnrøkt hvønn Syrg fyri góðari munnrøkt hvønn dagdag

Góðar sterkar tenn og/ella væl sitandihandilstenn eru umráðandi fyri, um taðkennist gott at býta í og tyggja og

harviðeta.

Turr í munninumTurr í munninum

– Syrg fyri góðari munnrøkt áðrenn, aftaná og meðan etið verður.

– Bjóða ísvatn, ísterning, smáar bitar av frukt,súgvitablettir og sukurfrí bomm.

– Bjóða okkurt drekkandi og flótandi kost eitt núríkiliga sós, suppu, greyt og krem.Brúka spýtteftirgerðarevni og vaselin ella varrastift til varrarnar

Væta til eldriVæta til eldri

Tekin um vantandi vætuTekin um vantandi vætu

Trekan magaÍ ørvitiViknaðir vøddarSvimbulDottinSkjótt afturfarin

Tilráðingar um vætuTilráðingar um vætuGev altíð

okkurt drekkandi afturvið øllum máltíðum eisinimillummáltíðum.

okkurt drekkandi á songarstokkinum.

eyka vætu í samband við fepur, lívsýki, spýggju, kropsliga venjing og tá tað er lýtt í veðrinum

uml 1½ litur av vætu um dagin

Heilivágur og máltíðirHeilivágur og máltíðir

Triði parturTriði parturEldri við góðum matarlystiEldri við góðum matarlysti

Soltin matur við nógvum trevjumSoltin matur við nógvum trevjum

Eldri fólk við góðum matarlystiEldri fólk við góðum matarlysti

eiga at eta soltnan mat við nógvum trevjum

eta alt slag av fiski – soltnan og feitari fisksoltið kjøteta groft breyðnógv grønmeti og frukteitt sindur av feitti hava fríska luft hvønn dagrøra seg hvønn dag.

Ískoyti av vitaminum og Ískoyti av vitaminum og mineralummineralum

Øll eldri fólk eiga at taka D-vitaminir.

Eldri, sum ikki fáa mjólk ella mjólkarúrdrátt,

eiga at taka kalcium, t.d. eina tablett, har

bæði kalcium og D-vitamin eru í.

Góðar millummáltíðirGóðar millummáltíðireru týdningarmikið íkast til samlaða føðslutørvineru týdningarmikið íkast til samlaða føðslutørvin

– Fullkornsbreyð, eisini uttan kjarnur, við solkaðumfeitti og soltnum viðskera, t.d. osti, kjøti, fruktella grønmeti

– Grovbolla við soltnum osti og rabarbusúltutoy– Fríska frukt, kann gott vera bleyt frukt sum t.d.

ferskur, banan og pera– Frukt greyt– Frukt úr blikki– Turkað frukt og nøtir– Soltin mjólk, fruktdjús, kaffi, te– Rein jogurt við müsli ella havragrýni

KostráðKostráðtil eldri viðtil eldri við

góðum matarlystigóðum matarlysti

1.Etið fullkornsbreyð , nýtist ikki at vera við kjarnum í. Et grýn - kann gott vera greytur.

Ger tað fleiri ferðir um dagin . Uml. 250g íalt um dagin.



2. Etið frukt og nógv grønmeti hvønn dag - í minsta lagi 600g í alt um dagin.



3. Etið epli, rís ella pastu hvønn dag. Vel helst fullkornsvørur. Uml. 250 g um dagin.



4. Etið ofta fisk ella fiskaviðskera – hvønn dag upp á breyð og minst tveir fiskadøgurðar um vikuna. Vel ymisk sløg av fiski - minst 300g um vikuna.



5. Veljið mjólk/mjólkarúrdrátt og ost við lágum fitiinnihaldiuml. 1/2 litur og 1-2 flísar av osti um dagin.



6. Veljið soltið kjøt og soltnan viðskera



7. Brúkið bara eitt sindur av smøri, margariniog olju - og ver sparin við sukri og salti.

KostráðKostráðtil eldri, til eldri, ið viga ov nógvið viga ov nógv


fullkornsbreyðog

grønmeti

eru serliga týdningarmikið, tá maturin ikki skal

vera ov feitur.


Orkuskerdur kostur

Soltnar matvørur

5-6 máltiðir dagliga

Rørsla hvønn dag – helst ½ tíma um dagin

Rørsla hevur stóran týdningRørsla hevur stóran týdningTað er ongantíð ov seint at fara í holt við at røra seg.Tað er ongantíð ov seint at fara í holt við at røra seg.

Fjórði parturFjórði partur

Eldri við ringum Eldri við ringum matarlystimatarlysti

FøðslustøðanFøðslustøðan

Met um føðslustøðuna hjá tí eldra

Tak støðu til hvat í kann gerast fyri at hjálpa

Eldri við ringum matarlystiEldri við ringum matarlystieiga at :

vera lokkað til at eta og drekka meira.

vera boðin mat í smáum leskiligum verðum.

maturin skal vera feitur.

frísk luft og rørsla stimbrar matarlystin.

Eldri við ringum matarlystiEldri við ringum matarlystiog í ringari føðslustøðuog í ringari føðslustøðu

Tað er ikki vanligt, at eldri lætna. Tað skal altíð kannast nærri, tá onkur er afturfarin.

FøðsluviðgerðFøðsluviðgerð

Eldri fólk eiga ikki at lætna.

Hendir tað, má ein síggja til at finna orsøkina.

Hvussu kann eg meta um Hvussu kann eg meta um føðslustøðuna hjá tí eldra ?føðslustøðuna hjá tí eldra ?

– Hvussu er dæmið?– Eru tey rak um armar og bein?– Passa klæðini?– Skal reimin flytast inn ella út?– Strammar skjúrtuflippan?– Er handartakið fast og sterkt ella linligt?– Er tann eldri kropsliga viknaður?

Eldri fólk hava brúk fyri Eldri fólk hava brúk fyri føðsluviðgerð, táføðsluviðgerð, tá

– tey eta og drekka sera lítið– eru afturfarin ótilætlað – hvussu nógv

tey eru afturfarin hevur minni at siga– tey loyva á borðiskinum– heilsan er versnað– viga ov lítið

Kostskráseting – til eldriKostskráseting – til eldri

Kostskráseting – til eldriKostskráseting – til eldri

Brúka kostskráseting og met um tann eldri

etur nokker í lítlum vanda fyri at fáa føðslutrot er í stórum vanda fyri at fáa føðslutrot

og gera nakað við støðuna, um tørvur er á tí

Máltíðir til eldri viðMáltíðir til eldri viðringum matarlystiringum matarlysti

KostráðKostráðtil eldri við ringum matarlystitil eldri við ringum matarlysti

1 Etið lítið av breyði og grýni.

Etið helst tunnar breyðflísar við ríkiligt av feitti og viðskera á.

Tað er gott at geva teimum greyt, sum er kókaður við heilmjólk (3% av feitti) og við einum smørklíningi omaná.


2. Etið eitt sindur av frukt og grønmeti hvønn dag dømir:

stúvað grønmeti ella grønmetismossuppa við grønmeti ífrukt úr blikki turkað fruktavokadofruktdjúsfruktgreytur við róma


3. Etið eitt sindur av eplum, rísi ella pastu hvønn dag.

eplamos kann rørast upp við róma, smøri ella hitaviðgjørdum eggi.


4. Etið ofta fisk og fiskaviðskera t.d knettir, fiskafrikadellur,stokt flak, feskan, ræstan ella turran fisk. Tað kann gott eisinivera fiskasalat, tun í olju og líknandi. Pyntað við majonesuella remulátu.


5. Veljið mjólkarúrdrátt við høgum fitiinnihaldi. 45+ ost ítjúkkum flísum, smyrjiost og ymiskar feitar dessertostar. Róma,súrróma og rómaost í sós og omaná. Rivnan ost í súpan ellaoman á annan heitan mat. Etið endiliga rómaís ogSummarskál við róma. Drekk endiliga Sopa og kakamjólk.


6. Veljið feitt kjøt t.d. lambsrygg, rullusteik, riv, bógv, háls.Kann vera feskt, ræst ella turt. Feitan viðskera t.d. rullupylsu,kjøtpylsu, skinsakjøt, feitari skerpikjøt. Ger døgurða við farsi ogeggum. Vel rómalivurpostei, speigipylsu og salat við majonesu.Hita upp aftur frá døgurðanum til nátturða.


7. Brúkið endiliga smør, margarin og olju.

T.d. í sós og súpan, mosi og upp á breyð.

Et garnatálg, smelt og leyksmelt, har ið tað hóskar til matin.

Brúkið ríkiligt av dressingi við olju og ediki, súrróma, róm ella majonesu

Brúkið endiliga sukur í mati og drekka

Et keks, sjokulátu, køkur, fromasju, buding, ís og líknandi omaná og Summarskál

og kakao.

Tak eina vanliga vitamin-mineraltablett um dagin og D-vitamin afturat.

Smáir verðirSmáir verðirog nógvar máltíðirog nógvar máltíðir

Smáir, orkuríkir leskibitar millum høvuðsmáltíðirnar eru týdningarmiklir, tá tað er torført at eta nokk av mati. Her eru nógvir møguleikar.

Smáir verðirSmáir verðirog nógvar máltíðirog nógvar máltíðir

Borðreið við smáum, leskiligum verðum.

Minst til at bjóða einaferð aftrat, um tanneldri ikki sjálvur kann fáa sær mat og drekka

6-8 smærri máltíðir og brúka sum mest av samdøgrinum til at bjóða mat í.

millummáltíð áðrenn songartíð

Orkuríkar drykkjuvørurOrkuríkar drykkjuvørur

Orkunøgdin veksur nógv, um ein fær orkuríkar drykkir millum máltíðirnar. Ein kann vaksa um orkuinnihaldi í nógvum drykkjum við róma, kremi ella hitaviðgjørdum eggjareyðum.

Fimti partur Fimti partur

Serligir bólkar av fólkiSerligir bólkar av fólki

við ringum matarlystivið ringum matarlysti

Serligir bólkar av fólkiSerligir bólkar av fólkivið ringum matarlystivið ringum matarlysti

Serligir bólkar av fólkiSerligir bólkar av fólkivið ringum matarlystivið ringum matarlysti

Eldri við ávísum kroniskum sjúkum eru ofta í ringari føðslustøðu.

Tí hava tey ofta tørv á føðsluviðgerð.

Í samband við hesar sjúkur kunnu vera serlig fyrilit at taka.

Á teimum næstu síðunum standa nøkur góð ráð.

Hjá minnisveikumHjá minnisveikumSoleiðis kann tað gerast lættari at eta og drekka Soleiðis kann tað gerast lættari at eta og drekka

hjáhjáminnisveikum eldri fólki.minnisveikum eldri fólki.

– Royn at finna fram til, hvat tí eldra dámar at eta og drekka.

– Spyr tey avvarðandi um hvat og hvussu tey ótu fyrr.

– Bjóða smáar mongdir av mati og drekka í senn – serliga seint á degi.

– Ger matin soleiðis, at hann hóskar til, hvussu væl tann eldri er førur fyri at tyggja og svølgja.

Soleiðis verður lættari at eta Soleiðis verður lættari at eta og drekka hjáog drekka hjá

eldri fólki við Parkinsons sjúkueldri fólki við Parkinsons sjúku

- Koyrið bert eitt sindur av mati á borðiskin í senn.

- Gev teimum mat, sum ikki lætt dettur av gaflinum.

– Bjóðið teimum mat, sum kann etast við fingrunum og mat, ið er lættur at tyggja og svølgja og sum kann etast við antin skeið ella gafli.

– Gevið teimum frið og góðar stundir til at eta og drekka.

– Snarið borðiskinum undir máltíðini, um hin eldri hevur trupulleikar við at síggja.

Við Parkinsons sjúkuVið Parkinsons sjúkuVanligur matur:Vanligur matur: Matur, ið er lættur at eta við Matur, ið er lættur at eta við

fingrunumfingrunum::

Grýturættur við høsnarunga

Bleyttkókað egg

Leys rís

Kókaður fiskur

Sjokolátubudingur

Fruktgreytur

Grillaður høsnarungi

Harðkókað egg

Epli

Fiskafingrar

Sjokolátukøka

Frísk frukt skorin í hóskandi bitar

Við apopleksi (slag)Við apopleksi (slag)Soleiðis verður lættari at eta og drekka hjá eldri fólki við Soleiðis verður lættari at eta og drekka hjá eldri fólki við

apopleksi apopleksi

– Syrgið fyri, at tey sita væl, soleiðis at tey ikki fáa matin í rangastrúpan.

– Ansið eftir, at tann eldri svølgir væl, møguliga eina eyka ferð.

– Syrgið fyri, at munnurin er reinsaður fyri slím og spýtt áðrenn máltíðina.

– Syrgið fyri, at tað er friðarligt undir máltíðini.

– Ansið eftir, at maturin ikki er ov heitur.

– Latið ikki tey eldru liggja fløt á rygginum aftaná máltíðina (uml. 1 tíma) til tess at minka um vandan fyri spýggju og bróstsviða.

– Syrgið fyri at røkja munnin aftaná hvørja máltíð.

Við krabbameiniVið krabbameini

Hetta kann minka um trupulleikar við vamli og spýggju

– Bjóðið mat og drekka, tá matarlysturin er bestur.

– Syrgið fyri, at tey hava ríkiligt at drekka, endiliga søta saft, fruktdjús og sodavatn.

– Syrgið fyri, at tey sita væl undir máltíðini.

– Syrgið fyri, at maturin verður etin í einum rúmi, sum er væl luftað út.

– Finnið fram til, um tey tola kókaðan mat betur enn steiktan.

Við krabbameiniVið krabbameini

Hetta kann minka um trupulleikar við vamli og Hetta kann minka um trupulleikar við vamli og spýggjuspýggju

– Bjóðið teimum kaldan mat, um tey fáa vaml av luktinum av heitum mati.

– Skjótið upp, at tey fáa lidnan mat uttanífrá, um tey plágast av matgerðini.

– Bjóðið teimum sodavatn (grape og cola), sum hjálpir upp á vaml.

– Skjótið upp, at tey hvíla seg, áðrenn tey eta.

– Bjóðið smáar máltíðir ofta.

Við kroniskariVið kroniskarihjartasjúkuhjartasjúku

Við kroniskari hjartasjúkuVið kroniskari hjartasjúku

Eldri við kroniskari hjartasjúku eru ofta íringari føðslustøðu

Tað kann vera ringt at duga at síggjavánaliga føðslustøðuna

Vektin kann eisini snýta.

Soleiðis verður lættari at eta og drekka Soleiðis verður lættari at eta og drekka hjáhjá

eldri fólki við kroniskari hjartasjúkueldri fólki við kroniskari hjartasjúku

– Bjóða ofta smáar máltíðir.

– Tað kann vera gott hugskot at fáa mat uttanífrá og/ella lidnar døgurðarættir – tað kann vera sera strævið sjálvur at gera mat.

– Rørsla er týdningarmikil – hon gevur matarlyst.

Við kroniskari obstruktivari Við kroniskari obstruktivari lungnasjúkulungnasjúku

(KOL)(KOL)

Við kroniskari obstruktivari Við kroniskari obstruktivari lungnasjúkulungnasjúku

(KOL)(KOL)

Eldri fólk við KOL eru ofta í ringari føðslustøðu

Næstan altíð neyðugt at geva teimum mat til

teirra við ringum matarlysti.

Soleiðis verður lættari at eta og Soleiðis verður lættari at eta og drekka hjádrekka hjá

eldri fólki við KOLeldri fólki við KOL

– Bjóðið ofta smáar máltíðir – ein ovfullur magi darvar andadráttinum meira.

– Tað kann vera gott hugskot at fáa mat uttanífrá og/ella lidnar døgurðar – tað kann vera sera strævið sjálvur at gera mat.

– Rørsla er týdningarmikil – hon gevur matarlyst.

Við liðagiktVið liðagikt


Góð hjálpartól kunnu t.d. vera :

– Lættur borðbúnaður við tjúkkum handtaki– „Steak“-knívur– Vinklaður knívur– Lættir koppar við stórari honk– Løtt gløs– Gliðtrygt undirlag undir borðiskin– Bind um skøvningarnar


Nógv annað kann gerast fyri at hjálpa

Kjøt í bitumFlaktur fiskurSundurskorið fryst grønmeti Koyr drikkivørur í minni kannurHjálp til at at lata innpakningin uppBakkar skullu ikki verða ov tungir


Tað er lættari at stoytaúr einari lítlari kannu

Gerandis uppgávur kunnu gerast ógjørligar,tá ein hevur pínu í liðunum og megin viknar.

Trupulleikar við maga- og Trupulleikar við maga- og tarmitarmi

Trekan maga kann verða tí at tann eldri hevur :

eti ov lítið grovt breyðeti ov lítil frukt og grønmetidrukki ov lítið at drekka

fingið ov fá máltið vantandi rørsla

Lívsýki (leyst lív)Lívsýki (leyst lív)Akutt diarré kann hava ymiskar orsøkirAkutt diarré kann hava ymiskar orsøkir

Fyrsta samdøgrið :

bananirrivin súreplirhavrasuppu/greytfransbreyðeplir/eplamosrís

Lívsýki (leyst lív)Lívsýki (leyst lív)

Síðan er besta viðgerðin eta og drekka sum vanligt allan mat.

Tað, ið fyrr æt verjikostur (skánikostur),hjálpir ikki móti leysum lívi.

Syrg fyri, at eldri við leysum lívi drekka ríkiligt, tí at lívsýki skjótt kann geva vætu-

og saltólag

Við beinbroyskniVið beinbroyskni(osteoporose)(osteoporose)

Við beinbroyskniVið beinbroyskni(osteoporose)(osteoporose)

Eldri fólk við beinbroyskni hava ofta ringan matarlyst

Tí verður tilrátt mat hóskandi til teirra við ringum matarlysti

Mong viga eisini ov lítið

Vitaminir og miniralirVitaminir og miniralir

Serligur dentur skal vera lagdur á

Ískoyti av D-vitaminum

Ískoyti av kalcium

Tilmælið um D-vitaminirTilmælið um D-vitaminir

Fólk upp til 65 ár Fólk upp til 65 ár 10 av 10 av µµgg D-vitamin D-vitamin

Fólk yvir 65 ár og eldri Fólk yvir 65 ár og eldri

við serligum tørvi t.d.við serligum tørvi t.d.

osteoperoseosteoperose 20 20 µµgg av D-vitamin av D-vitamin og og

multivitaminmultivitamin

Hvar fáa vit D-vitiminir úr Hvar fáa vit D-vitiminir úr matinum?matinum?

Feitum fiski – m.a. laksi, makreli, sildFeitum fiski – m.a. laksi, makreli, sild

Kjøti Kjøti

Mjólk Mjólk

EggEgg

Tilmælið um kalciumTilmælið um kalcium

Fólk yvir 65 árFólk yvir 65 ár

Fólk í vanda fyri osteoperosuFólk í vanda fyri osteoperosu

Eldri á ellis/røktarheimi Eldri á ellis/røktarheimi

800 – 1200 mg av kalcium sum 800 – 1200 mg av kalcium sum ískoytiískoyti

100 gram av 30+ osti er 729 mg ( uml 5 skivar)100 gram av 30+ osti er 729 mg ( uml 5 skivar)

Kosttilmæli til eldri við Kosttilmæli til eldri við beinbroyskni beinbroyskni

Eta mat til eldri við ringum matalysti

½ litur av mjólk ella mjólkaúrdráttiog 1-2 skivar av osti um dagin

Fisk til døgurða minst 2 ferðir um vikuna og fiskaviðskera fleiri ferðir um vikuna. Serstakliga

feitanfisk

Tá leiðreglurnar renna Tá leiðreglurnar renna samansaman

Um leiðreglurnar renna saman, skal fremstaraðfestingin altíð verða, at tann eldri fær nóg

mikið av orku.

Eisini hóast tað kanska er tað øvugta av tí, sum fyriskipað er

BókatilfarBókatilfar

Uden mad og drikke 1-3Uden mad og drikke 1-3

Den lille kloge Den lille kloge

God mad – godt liv God mad – godt liv

ServicestyrelsenServicestyrelsen

Tilfari er gjørt í samband við at

Documents

Transcript of Tilfari er gjørt í samband við at