0

ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG

TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM

KHOA TÂM LÝ - GIÁO DỤC

ĐỀ CƯƠNG NGHIÊN CỨU KHOA HỌC

Tên đề tài:

THỰC TRẠNG KỸ NĂNG THẢO LUẬN NHÓM

CỦA HỌC SINH TRƯỜNG THPT HÒA VANG

Đà Nẵng, tháng 12 năm 2015

1

ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG

TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM

KHOA TÂM LÝ - GIÁO DỤC

ĐỀ CƯƠNG NGHIÊN CỨU KHOA HỌC

Chuyên ngành: Tâm lý học

Mã ngành: …………………

Tên đề tài:

THỰC TRẠNG KỸ NĂNG THẢO LUẬN NHÓM

CỦA HỌC SINH TRƯỜNG THPT HÒA VANG

Sinh viên thực hiện: Lê Văn Nam

Lớp: 13CTL

Học phần: Phương pháp nghiên cứu Tâm lý học

Giảng viên phụ trách: PGS.TS. Lê Quang Sơn

Đà Nẵng, tháng 12 năm 2015

2

MỞ ĐẦU

1. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI

Giáo dục là nền tảng trong sự nghiệp phát triển quốc gia, góp phần đưa đất nước hội

nhập với các nước phát triển. Trên những chặng đường thử thách, hiện nay, ngành giáo

dục và đào tạo đang tích cực đổi mới phương pháp dạy và học. Nhà giáo dục không chỉ

chú ý đến việc truyền thụ tri thức, mà quan trọng hơn là phải biết dạy "cách" học, "cách"

nghiên cứu, kích thích người học chủ động, sáng tạo, tích cực trong hoạt động học tập.

Đổi mới phương pháp dạy học là nhằm nâng cao chất lượng giáo dục. Một trong những

phương pháp đổi mới hiện được các trường từ tiểu học, trung học cơ sở, trung học phổ

thông, đến các trường đại học đánh giá mang lại hiệu quả cao là phương pháp thảo luận

theo nhóm.

Phương pháp này kích thích lòng ham mê học tập của học sinh, tránh lối học thụ

động. Giúp học sinh phát triển kỹ năng giải quyết vấn đề theo nhóm, có tinh thần đoàn

kết cao. Học sinh hợp tác hỗ trợ lẫn nhau trong quá trình học tập, tự đánh giá, tự điều

chỉnh vốn tri thức của bản thân bằng phương pháp tự học và khám phá thêm những kiến

thức liên quan từ thực tiễn.Khi nhóm thảo luận hoạt động dưới sự giám sát của thầy cô

giáo, giúp hạn chế rất nhiều những thói quen xấu như nói chuyện riêng, thiếu tập trung,

đùa giỡn …Đa số học sinh đều dùng phương pháp suy luận và tư duy để giải quyết vấn

đề. Nên những tri thức khoa học mà các em thu thập được sẽ khắc sâu và dễ nhớ. PGS.TS

Nguyễn Ngọc Bảo và PGS.TS Tô Hiệu bàn về dạy học theo nhóm tại lớp như một hình

thức dạy học có sự kết hợp tính tập thể và tính cá nhân, trong đó học sinh dưới sự chỉ

đạo của giáo viên trao đổi những ý tưởng, nguồn kiến thức, hợp tác với nhau trong quá

trình lĩnh hội tri thức, hình thành kĩ năng, kĩ xảo.

Hiện nay trong trường THPT, phương pháp dạy học này còn ít sử dụng, có thể do

thời gian eo hẹp, sự sắp xếp thời khóa biểu chưa hợp lí, cơ sở vậy chất thiếu thốn(phòng

học, lớp hoc không đầy đủ cho các nhóm học sinh thảo luận.v.v...., nên thầy cô rất ít cho

học sinh thảo luận nhóm vì vậy học sinh trong các trường thpt thiếu các kỹ năng thảo

luận nhóm.

Từ các lí do nêu trên, tôi chọn đề tài nghiên cứu là “THỰC TRẠNG KỸ NĂNG

THẢO LUẬN NHÓM CỦA HỌC SINH TRƯỜNG THPT HÒA VANG”.

2. MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU

Nhằm đưa ra một số biện pháp để bồi dưỡng kỹ năng thảo luận nhóm cho học sinh

THPT.

3

3. KHÁCH THỂ VÀ ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU

3.1. Khách thể nghiên cứu: Học sinh thuộc trường THPT Hòa Vang

3.2. Khách thể khảo sát: 300 học sinh thuộc trường THPT Hòa Vang

3.3. Đối tượng nghiên cứu: Kỹ năng thảo luận nhóm của học sinh trường THPT Hòa

Vang

4. GIẢ THIẾT KHOA HỌC

Trí nhớ bị tác động bởi việc chúng ta xử lý kiến thức mới như thế nào, ở cấp độ nào.

Nếu chúng ta suy nghĩ, trao đổi và nói về chúng sẽ hiệu quả hơn nhiều so với việc chỉ

nghe và nhắc lại thông tin. Do vậy, tăng cường sự tự nhận thức của học sinh qua hình

thức thảo luận trên lớp có ý nghĩa quan trọng.

5. NHIỆM VỤ VÀ PHẠM VI NGHIÊN CỨU

5.1. Nhiệm vụ nghiên cứu:

- Nghiên cứu những vấn đề lý luận dạy học ở trường THPT

- Điều tra thực trạng, kỹ năng thảo luận nhóm của học sinh trường THPT Hòa Vang

- Đề xuất biện pháp, kỹ năng thảo luận nhóm cho học sinh trường THPT Hòa Vang

5.2. Phạm vi nghiên cứu: Trường THPT Hòa Vang tại thành phố Đà Nẵng

6. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU

6.1. Nhóm các phương pháp nghiên cứu lý luận

Thu thập tài liệu, tiến hành đọc, phân tích, tổng hợp, hệ thống hóa, khái quát

hóa các nguồn tài liệu lý luận và thực tiễn có liên quan đến thực trạng, kĩ năng thảo

luận nhóm của học sinh THPT.

Các tài liệu trên được phân tích, nhận xét, tóm tắt và trích dẫn phục vụ trực

tiếp cho việc giải quyết các nhiệm vụ nghiên cứu đề tài.

6.2. Nhóm các phương pháp nghiên cứu thực tiễn

6.2.1. Phương pháp quan sát

Quan sát quá trình thảo luận của các nhóm học sinh trong trường THPT Hòa

Vang nhằm tìm hiểu thực trạng, kỹ năng thảo luận nhóm.

6.2.2. Phương pháp điều tra bằng anket

Điều tra trên học sinh để tìm hiểu thực trạng kĩ năng thảo luận nhóm, thực

trạng tính tích cực của việc thảo luận nhóm của học sinh THPT trường Hòa

Vang.

4

Đối tượng điều tra là học sinh THPT trường Hòa Vang.

6.2.3. Phương pháp điều tra bằng trò chuyện

Chúng ta tiến hành trò chuyện với học sinh và giáo viên trường THPT Hòa

Vang. Từ đó chúng ta có thể đưa ra những đánh giá khách quan, đúng đắn

và chính xác hơn về kỹ năng thảo luận nhóm của học sinh nhằm thu thập

những thông tin cần thiết bổ sung cho phương pháp điều tra bằng an két.

6.2.4. Phương pháp nghiên cứu sản phẩm

Nghiên cứu kế hoạch tổ chức thảo luận nhóm của học sinh và các sản phẩm

khác có liên quan đến đề tài.

6.3. Nhóm phương pháp thống kê toán học

Các phương pháp thống kê toán học được sử dụng để xử lý các kết quả điều

tra về định lượng, chủ yếu là tính điểm trung bình, tính phần trăm.

7. DỰ KIẾN CÔNG TRÌNH

A MỞ ĐẦU

1. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI

2. MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU

3. KHÁCH THỂ VÀ ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU

4. GIẢ THIẾT KHOA HỌC

5. NHIỆM VỤ NGHIÊN CỨU

6. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU

5

B. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU

LỜI MỞ ĐẦU

CHƯƠNG I. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ HÌNH THỨC DẠY HỌC Ở THPT

1. Khái niệm, đặc điểm của hình thức dạy học

1.1. Khái niệm

1.2. Đặc điểm

2. Quá trình vận dụng các hình thức dạy học ở THPT.

2.1. Nội dung và hình thức vận dụng các hình thức dạy học ở THPT.

2.1.1. Nội dung vận dụng.

2.1.2. Phương pháp vận dụng.

3. Kết quả và một số hạn chế trong quá trình vận dụng

CHƯƠNG II. THỰC TRẠNG KỸ NĂNG THẢO LUẬN NHÓM Ở TRƯỜNG THPT

HÒA VANG

1. Thực trạng về kỹ năng thảo luận nhóm.

1.1. Quan niệm về hình thức thảo luận nhóm.

1.2. Các bước tiến hành thảo luận nhóm.

1.3. Ưu điểm và hạn chế của hình thức thảo luận nhóm.

1.4. Yêu cầu sư phạm của hình thức thảo luận nhóm.

2. Thực trạng về kỹ năng thảo luận nhóm của học sinh trường Hòa Vang.

2.1. Nhận thức của học sinh về hình thức học tập này.

2.2. Quá trình và thực trạng vận dụng hình thức thảo luận nhóm trong các giờ học của

học sinh.

CHƯƠNG III. ĐỀ XUẤT MỘT SỐ BIỆN PHÁP LÀM TĂNG HIỆU QUẢ THẢO

LUẬN NHÓM CHO HỌC SINH Ở TRƯỜNG THPT HÒA VANG

1. Kỹ năng điều khiển, tổ chức thảo luận nhóm

1.1. Lựa chọn vấn đề thảo luận

1.2. Chia nhóm, bố trí chỗ ngồi

1.3. Giao nhiệm vụ và giới hạn thời gian thảo luận

1.4. Giám sát hoạt động thảo luận của từng nhóm

6

1.5. Trình bày kết quả thảo luận

1.6. Tổng kết và đánh giá

2. Nâng cao chất lượng thảo luận nhóm

2.1. Nâng cao về nhận thức của hoc sinh:

- Vai trò, ý nghĩa của hoạt động nhóm

- Nền tảng cho sự thành công của nhóm

- Việc ứng dụng những kiến thức về hoạt động nhóm vào các tình huống đa

dạng trong học tập

2.2. Rèn luyện kỹ năng bao gồm:

- Kỹ năng giao tiếp

- Kỹ năng xây dựng và duy trì bầu không khí tin tưởng lẫn nhau trong nhóm;

- Kỹ năng giải quyết mối quan hệ bất đồng

- Kỹ năng hình thành nhóm

- Kỹ năng phân công công việc và khả năng tổ chức, lãnh đạo nhóm và của

người trưởng nhóm; kỹ năng thu thập và xử lý thông tin

- Kỹ năng đánh giá hiệu suất công việc.

2.3. Đối với giáo viên:

- Cần ra bài tập phù hợp với khả năng của hoc sinh. Đồng thời tạo tính cạnh

tranh trong học nhóm bằng cách đánh giá cho điểm…

- Nắm vững phương pháp, có kỹ năng tổ chức, điều khiển hoạt động nhóm và

sử dụng một cách phù hợp trên cơ sở kết hợp với các phương pháp dạy-học

tích cực khác thì phương pháp thảo luận nhóm mới phát huy được hiệu quả,

tác dụng và được nhiều học sinh yêu thích.

2.4. Đối với nhà trường:

- Đầu tư cơ sở vật chất để đáp ứng nhu cầu học nhóm của sinh viên

- Xây dựng lớp học tiêu chuẩn

7

KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ

1. Kết luận

Học tập nhóm là phương pháp học tập phù hợp với phương thức đào tạo hiện

nay. Tuy nhiên, hoạt động này vẫn chưa thực sự phát huy hết tính ưu việt cũng

như hiệu quả của nó. Vì thế muốn cho hoạt động nhóm đem lại hiệu quả học tập

cao nhất cho học sinh, đòi hỏi chúng ta phải có những giải pháp hữu hiệu và

thiết thực cả về nhận thức và các kỹ năng tổ chức, thực hiện hoạt động học nhóm

có hiệu quả.

Nhóm tác giả đề tài hy vọng các giải pháp trên sẽ góp phần nâng cao hiệu quả

hoạt động nhóm của học sinh hiện nay.

2. Kiến nghị

Mặc dù phương pháp này vẫn còn gặp nhiều khó khăn khi thực hiện nhưng nó

cũng tạo ra những chuyển biến tích cực trong việc dạy và học.

Trường THPT Hòa Vang trong nhiều năm qua cũng tổ chức những buổi báo cáo

chuyên đề, thao giảng, hội giảng…nghiên cứu về phương pháp thảo luận nhóm

trong lớp học rất tích cực. Đây cũng là đề tài đông đảo giáo viên tích cực tham

gia.

Tuy nhiên vẫn còn thấy một vài nhược điểm: vấn đề được đưa ra thảo luận quá

dễ hoặc kết quả đã có trong SGK khiến học sinh không có gì để thảo luận hay

tranh cãi để giải quyết vấn đề, hay câu hỏi quá dài, chứa đựng nhiều nội dung

khó hiểu nên khi thảo luận học sinh vẫn còn chưa rõ vấn đề cần thảo luận. Học

sinh vẫn còn chưa quen với việc thảo luận nhóm, vẫn chưa tự giác học tập.

Tôi hy vọng BGH nhà trường cùng quý thầy cô sẽ tiếp tục nghiên cứu, xem xét và

đề ra biện pháp hay một tiêu chí nào đó cho việc đánh giá kết quả hoạt động

nhóm ngày càng khoa học, công bằng và khách quan hơn.

Qua bài báo cáo này chắc chắn không tránh được những thiếu sót, kính mong

quý thầy cô vui lòng bỏ qua và góp ý. Xin chân thành cám ơn!

8

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO

1. Hoàng Chúng (1983). Phương pháp thống kê toán học trong khoa học giáo dục, Nxb

Giáo dục, Hà Nội.

2. Lê Văn Hồng - Lê Ngọc Lan - Nguyễn Văn Thàng (1998). Tâm lý học lứa tuổi và Tâm

lý học sư phạm, Nxb Giáo dục, Hà Nội.

3. Nguyễn Kỳ (1995). Phương pháp giáo dục tích cực lấy học sinh làm trung tâm, Nxb

Giáo dục, Hà Nội.

4. Lê Văn Giạng, 2001. Những vấn đề cơ bản của khoa học giáo dục, NXB Chính trị Quốc

gia, Hà Nội.

5. Vũ Đình Bảy (chủ biên), Đặng Xuân Điều, Nguyễn Thành Minh. Phương pháp dạy học

môn giáo dục công dân ở trường trung học phổ thông, NXB giáo dục Việt Nam.

6. Phan Trọng Ngọ, 2005. Dạy học và phương pháp dạy học trong nhà trường, NXB Đại

học Sư phạm, Hà Nội, 2005.

7. Geoffrey Petty, 2nd Edition, 1998. Teaching today (Dạy học ngày nay), Stanley

Thornes.

8. Wilbert J. McKeachie, 10th Edition, 1999. Teaching Tips (Các thủ thuật trong dạy

học), Houghton Miflin.

9. Trang web của trường THPT Hòa Vang: http://www.thpthoavang.edu.vn/

9

PHIẾU ĐIỀU TRA

VỀ PHƯƠNG PHÁP HỌC TẬP THEO NHÓM CỦA HỌC SINH TRƯỜNG

THPT HÒA VANG, ĐÀ NẴNG

Hiện nay, việc học theo nhóm đã trở nên rất phổ biến, vì, nó phát huy được vai trò

chủ động, tích cực của người học. Với mong muốn tìm ra phương pháp thảo luận nhóm có

hiệu quả và nhằm nâng cao kỹ năng thảo luận nhóm cho học sinh phổ thông, chúng tôi tiến

hành điều tra về phương pháp thảo luận nhóm của học sinh trường THPT Hòa Vang.

Để đạt được kết quả thiết thực nhất, các bạn hãy khoanh tròn vào đáp án mà bạn cho

là phù hợp nhất theo suy nghĩ của bạn hoặc đúng tình hình mà bạn đánh giá về nhóm.

Câu 1: Theo bạn, làm việc theo nhóm tức là:

a. Mỗi người làm tất cả công việc theo chủ đề đã định trước theo ý riêng của mình

rồi

gộp lại để lấy kết quả tốt nhất

b. Người nhóm trưởng chia nhỏ công việc, giao cho mỗi người một việc rồi tổng hợp

kết quả

c. Mỗi người đóng góp ý kiến để giải quyết công việc

d. Ý kiến riêng của bạn

Câu 2: Theo bạn, học tập theo phương pháp thảo luận nhóm có cần thiết với học sinh

THPT không?

a. Có

b. Không

c. Cũng như các phương pháp khác

Câu 3: Tác dụng lớn nhất của phương pháp thảo luận nhóm là ?

a. Phát huy tốt nhất trí tuệ tập thể

b. Hình thành thói quen học tập theo phương pháp mới trong môi trường tập thể

c. Giải quyết công việc dễ dàng hơn

d. Ý riêng của bạn

Câu 4: Theo bạn, những môn học như thế nào thì có thể áp dụng hình thức học tập

nhóm?

a. Những môn học có nội dung trừu tượng, khó hiểu

b. Những môn học có nội dung kiến thức rộng, khó nhớ

c. Cả hai câu a v à b

d. Môn nào cũng được

10

Câu 5: Nếu được phép lựa chọn thành viên để lập nhóm thảo luận, bạn sẽ chọn người như

thế nào?

a. Những người bạn thân

b. Những người có năng lực hoạt động theo nhóm

c. Những người ngồi bên cạnh

d. Ai cũng được

Câu 6: Theo bạn, để thảo luận nhóm có kết quả tốt nhất, cần:

a. Sự nhiệt tình, nghiêm túc của tất cả các thành viên trong nhóm.

b. Xác định đúng trọng tâm vấn đề cần thảo luận.

c. Chuẩn bị thật kĩ trước khi tiến hành thảo luận.

d. Người nhóm trưởng phải có kế hoạch và kỹ năng phân chia công việc phù hợp.

e. Tất cả các ý kiến trên.

Câu 7: Có ý kiến cho rằng, hầu hết học sinh phổ thông chưa có kỹ năng tổ chức hoạt động

học tập theo nhóm, bạn nghĩ sao về vấn đề này?

a. Đúng.

b. Không đúng

c. Ý kiến riêng của bạn

Câu 8: Lớp bạn có thường xuyên học tập theo nhóm không?

a.Thường xuyên

b. Thỉnh thoảng

c. Chưa bao giờ

Câu 9: Bạn nghĩ nhiệm vụ lớn nhất của nhóm trưởng là gì

a. Điều hành và tổ chức công việc của cả nhóm

b. Chịu trách nhiệm chung trước mọi hoạt động của nhóm

c. Điều hoà, giải quyết mâu thuẫn giữa các thành viên trong nhóm

d. Ý kiến riêng của bạn

…………………………………………………………………………………

Câu 10: Ở nhóm bạn, việc phân công công việc thường diễn ra theo hướng nào?

a. Tập trung vào cá nhân xuất sắc

b. Mỗi người một việc rồi tập hợp lại

c. Trải đều công việc cho các thành viên

d. Cách làm riêng của nhóm bạn

…………………………………………………………………………………

11

Câu 11: Nếu cho rằng hiệu quả hoạt động của các nhóm ở lớp bạn còn kém hiệu quả,

vậy theo bạn nguyên nhân chính của nó là gì?

a. Do phương pháp làm việc của nhóm chưa thực sự khoa học.

b. Do các thành viên trong nhóm thiếu sự đoàn kết.

c. Do chưa quen với phương pháp này

d. Do nhóm trưởng chưa biết cách điều hành và phân công nhiệm vụ phù hợp.

e. Ý kiến riêng của bạn

…………………………………………………………………………………

Câu 12: Phương pháp thống nhất ý kiến của nhóm bạn là:

a. Phải được tất cả thành viên trong nhóm đồng ý

b. Theo đa số

c. Nhóm trưởng quyết định

Câu 13: Là thành viên trong nhóm, bạn thấy mình đã làm được điều gì dưới đây: (Có thể

chọn nhiều đáp án)

a. Hoàn thành mọi công việc được giao

b. Là cầu nối giữa các thành viên trong nhóm

c. Hỗ trợ các thành viên trong nhóm

d. Đóng góp khác của bạn

Câu 14: Sự gắn bó của các thành viên trong nhóm bạn như thế nào?

a. Đoàn kết

b. Chưa đoàn kết

c. Rất rời rạc

Câu 15: Suy nghĩ của bạn về hoạt động học tập theo nhóm:

………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………

Xin chân thành cảm ơn bạn đã trả lời câu hỏi của chúng tôi!

Cuối cùng, xin bạn cho biết một số thông tin về cá nhân của bạn!

Họ và tên: ………………………………………………………………..

Lớp: ………………………………………………………………………

Trường:…………………………………………………………………..

12

Điểm kết luận của bài thi Chữ kí xác nhận của CB chấm thi Chữ kí xác nhận

của

CB nhận bài thi Bằng số Bằng chữ CB chấm 1 CB chấm 2

13

Họ và tên sinh viên: Lê Văn Nam Ngày sinh: 07-11-95; Mã phách:…………….

Lớp: 13CTL Khoa: Tâm lý – Giáo dục

Tên đề tài: THỰC TRẠNG KỸ NĂNG THẢO LUẬN NHÓM CỦA HỌC SINH TRƯỜNG

THPT HÒA VANG

Học phần: Phương pháp nghiên cứu Tâm lý học

Giảng viên phụ trách: PGS.TS. Lê Quang Sơn

Sinh viên kí tên

Lê Văn Nam