Thôngtinsách

Tênsách:Cuộcchiếnkhuycúc

Nguyêntác:LaGuerredesboutons(1912)(English:TheWaroftheButtons)

Tácgiả:LouisPergaud

Ngườidịch:LêChuCầu

Nhàpháthành:NhãNam

Nhàxuấtbản:NXBHộiNhàVăn

Khốilượng:410g

Kíchthước:13x20.5cm

Ngàypháthành:09-2009

Sốtrang:352

Giábìa:54.000đ

Thểloại:TiểuthuyếtThiếunhi-Kinhđiển

Thôngtinebook

Ebookmiễnphítại:www.Sachvui.Com

Type+Làmebook:thanhbt

Ngàyhoànthành:28/09/2014

Dựánebook#42thuộcTủsáchBOOKBT

Ebooknàyđượcthựchiệnnhằmchiasẻchonhữngbạnkhôngcóđiềukiệnmuasách!

Cònnếubạncókhảnănghãymuasáchủnghộnha!

Giớithiệu

BọntrẻhailàngLongevernevàVelranstiếnhànhmộtcuộcchiếntranhkhuycúc!Mộtcuộcchiến,từxửatừxưa,dĩnhiênlàtrẻcon,nhưnghềkémlớnlao nghiêm trọng. Không đổ máu như chiến tranh của người lớn, đươngnhiên,nhưngcũngnguyhiểmxiếtbaokhi thânđã lỡ rơivào tayđịchmàmình thì tự ái đằngđằng!Maymà sẵnkhuycòncúc!Thiếu thứ chiến lợiphẩmtốihậuấythìsaothoátkhỏithânphậncủakẻthủbại,ôiôdanh,ôixấuhổ,bịlộttruồngnhụcnhã,chimcòtồngngồng,đítlằnlươntrạch...

CuộcchiếnkhuycúclàtácphẩmkinhđiểntrongđóLouisPergaud,văntàiđầuxanhbạcmệnhcủanướcPháp,đãtrútvàocảnhiệttình,cảnhựađời,cảcáihài thô sốngnghịchdịkiểuRabelais cùngnỗibuồn thơ ấuvĩnh cửu...Mộtkiệttác.Tuỳtâmvỡbụng.

“Một tác phẩm văn học kinh điển dành cho thiếu nhi, cho những ngườikhôngngạivượtquasựethẹncủalờinói.”-XavierMarciniak

Báochígiớithiệu

theoBáoTuổitrẻ(May29,200909:03:41)

Thật lạ lùng khi nghe nói tớimột “cuộc chiến khuy cúc”. Song đó chẳngphải làcuộcchiếcgiữacáckhuycúc trong thếgiới truyệnđồng thoạivốndành cho các “nhóc con”,màởđâyhẳnhoi làmột cuộc chiến có “oánh”nhaukịchliệtgiữacáccậubé(khôngcònlànhãiranhđâunhé)ởhailàngLongevernevàVelrans.

Điềuthúvị,haykỳcục,làkhibấtkỳ“chiếnsĩ”nàocủamộttronghaiphebịbắtlàmtùbinhthìsẽbịvặthếtsạchcúcáo,khuyquần,cắtvụncảdâygiày...Đểlàmgì?Đểchokẻtùbinhkiasaukhiđượcthabổngsẽtrởthànhmộtđứa“nonhột”đúngnghĩa,lụpchụp,tồngngồng...Nósẽkhiếnphechiếnthắngđượcmộtphencườivỡbụng.

Sự hài hước tràn ngập. Nét nghịch ngợm linh động. Vẻ hồn nhiên suốinguồn.Tấtcả tạonênmột tácphẩmhấpdẫn, thích thú.Hãykhoannóivềnhững“bàihọc”,sẽthấyđâylàmộtcuốnsáchđượcviếttừmộttâmhồnrấttrẻthơ.Thơvàdại.Thơvàmộng.Thơvàsinhlựctràntrề.Vàcáicáchđểlàm“tiêuhaonănglượng”trẻthơđókhônggìvui thíchhơnlànhữngtrậngiáplácà,đểcuốicùnggiànhđượcchiếnlợiphẩmlànhữngchiếckhuyáo,chovuivậythôi.

Vàđểcóthểthiếtkếnhữngcuộcchiếnđó,nhữngcậubékiađãphảiphấnđấuhọcnhưthếnào(đểkhỏibịthầybắtngồitại lớphọcthêmhaigiờsaubuổihọc),đãphải“mánhlới”việcnhàrasao.Ởđây,câuchuyệndanhdựđượcđặtranghecóvẻkháhàihước,nhưngđồngthờicũngnóilênmộtvẻđẹpđơnsơcủatâmhồntuổithơ.Màởđódùlàcuộcchơivẫnthểhiệntinhthầntráchnhiệmthiêngliêng.

MộtcâuchuyệnởlàngquênướcPhápđượcviếttừnăm1912,nhưngcóthểxemđây làcâuchuyện làngquêchúng tacủanhữngngàykhôngxa lắm-câuchuyệncủanhữngđứatrẻlàng,buổiđihọcbuổichăntrâu,ragiữacánhđồngbàytrậngiảđểrồikhiđêmvề,giữanhữnggiấcmơbầutrờiđầysaolàsựvungvẩycủanhữngcúđấm,cúcochânrượtchạy...

Tácphẩmtừnggiànhđượcrấtnhiềulờikhentặngnàykhôngchỉlàmộttácphẩm dành cho trẻ con,mà còn để cho những ai từng hoàimong tìm lại

nhữngngàyấuthơhồnnhiêncủachínhmình.

TrầnNhãThuỵ

ChúthíchTácgiảLờingỏPHẦNMỘT:CHIẾNTRANH

I.TuyênchiếnII.NgoạigiaocăngthẳngIII.MộtngàytrọngđạiIV.NhữngthấtbạiđầutiênV.HậuquảcủamộtthảmhọaVI.KếhoạchtácchiếnVII.NhữngtrậnđánhmớiVIII.Trảthùđíchđáng

PHẦNII:TIỀNI.KhotàngphụcvụchiếntranhII.KhônggìđaukhổbằngthiếutiềnIII.SổsáchcủaTintinIV.ThắnglợilạitrởvềtaytaV.CọctróihànhhìnhVI.VấnnạnkhủngkhiếpVII.ThủkhogặpnạnVIII.Nhữngtrùtínhkhác

PHẦNIII:CÁILỀUI.DựnglềuII.NhữngngàytrọngđạicủaLongeverneIII.BữatiệctrongrừngIV.ChuyệnthờiquákhứoaihùngV.NộibộbấthòaVI.DanhdựvàcáiquầncụtcủaTintinVII.KhotàngbịcướppháVIII.KẻphảnbộibịtrừngtrịIX.LầntrởvềbithảmX.Lờicuối

Chúthích

Tácgiả

LouisPergaudsinhnăm1882ởngôilàngnhỏBelmont.Năm1907,saukhitốtnghiệpsưphạmvàthànhnhàgiáo,ôngtớiParis.Ởđâyôngbắtđầusựnghiệpviếtvănngắnngủicủamình.Năm1914,khiThếChiếnInổra,ôngnhậpngũvàđầuthángTưnăm1915ôngtửtrậnkhiđụngđộvớiquânĐứcởMarchville.

Năm 1910 ông được giải Goncourt với quyểnDe Goupil à Margot (TừGoupilđếnMargot).

NhưngôngnổitiếngthếgiớiquaquyểnLaGuerredesboutons(Chiếntranhcúcáo)xuấtbảnnăm1912.

Chotớinay,tácphẩmnàyđãđượcdựngthànhphimbalần:LaGuerredesboutons(1936và1962)vàWarofthebuttons(1994).

Chớbướcvàođây,hỡibọnđạođứcgiả,

hỡiphườngmêmuội,

Hỡinhữngngườiquáigởgiàkhằn,

hỡinhữngkẻkhoatrươngkhốnkhổ...

FranoisRabelais

Thântặngbạntôi,EdmondRocher

LờingỏNhữngaithíchđọcRabelais[1],thiêntàiđíchthựcvàvĩđạicủanướcPháp,hẳncũngsẽthíchthú-tôitinvậy-đónchàoquyểnsáchnày.Tuytựasáchlànhưthếnhưngnókhôngdànhchocáccô,cáccậubécon.

Tahãybỏcáclốiámchỉbónggióquanhcocủasuốtmộtthờikỳđầycấmkỵđã gây ra bao chứng rối loạn tâm thần và hư hoại, khiến nọc độc cómôitrườngsinhsôinảynởdướilớpáođạođứcgiả!VàmặckệnhữngnhàtuyệtđốitrungthànhbảovệtiếngLatin[2]:tôilàngườiCelte[3]mà!

Chính vì thế tôimuốn viếtmột quyển sách lànhmạnh, vừaGaulois, vừađượmtínhsửthi,lạivừamangtâmhồnRabelais;mộtquyểnsáchcuồncuộnnhựađời,cuộcsốngvànhiệttình,rộnrãtiếngcườilàmrungbụngcácôngbốcủachúngta-lừngdanhbợmrượuhoặcmắcchứngthốngphonghếtsứcđặcbiệt.

Tôi cũngkhônghềngầnngại trướcnhững từngữdung tục,miễn lànó lýthú,hoặctrướcnhữngcửchỉsỗsàng,miễnlànóđángghinhớ.

Tôimuốndựng lạimộtquãngđờiniên thiếucủa tôi,củachúng tôi,quãngđờiđầynhiệttìnhvàmãnhliệtcủanhữngđứatrẻvôtưlự,chânthậtvàhàohùng,nghĩalàthoátkhỏimọithóiđạođứcgiảcủagiađìnhvàtrườnglớp.

NgườitasẽnghiệmthấyrằngđốivớimộtchủđềnhưthếthìkhôngthểdùngnổimộttừngữnàocủaRacine[4].

Nếucầnphảibiệnbạchchonhữnglờilẽngổngáovànhữnglốidiễnđạtđầyhìnhtượngcủanhữngnhânvậtchínhtrongtruyệnthìtôisẽviệnlýdorằngtôicầnphảitrungthực.Nhưngđâucóaibịépbuộcphảiđọcquyểntruyệnnày của tôi. Saumấy lời ngỏnày, tiếp theo đề từ củaRabelais, tôi khôngthừanhậnquyềnđượcphànnàncủabấtkỳgiọtnướcmắtcásấunào-dùlàthếtụchaytôngiáo-nhândanhnhữngthứđạođứcítnhiềutởmlợm.

Vảlại,đâylàlờicáolỗitốtnhấtcủatôi,tôiđãthainghénquyểntruyệnnàytrongvuithúvàđãviếtratrongthốngkhoái,nóđãkhiếnmộtsốbạnhữucủatôithíchthúvànhàxuấtbản[5]củatôibậtcười.Nêntôicóquyềnhyvọngrằngnósẽlàmhàilòng“nhữngkẻlònglành”,theoPhúcâmcủaChúaJésus.CònvớinhữngngườikhácthìtôixinđượcnóinhưLebrac,mộttrongnhững

nhânvậtchính,rằng:tôicóccần.

L.P.

PHẦNMỘT:CHIẾNTRANHI.Tuyênchiến

Vềphầnchiếntranh...thậtlàthúvịkhithấynónổradonhữngnguyênnhânxiếtbaovônghĩavàlụitànbởinhữngtìnhhuốnghếtsứcđơngiản:cảchâuÁkiệtquệtrongchiếntranhvìParislàmộtmụtúbà.

Montaigne(Quyển2,ChươngXII)

“Gibusanhơi,chờtaovới!”Boulotgọi,taykhệnệsáchvở.

“Nhanhlênnào,taokhôngcóthìgiờđểnhẩnnha!”

“Màycótingìmớikhông?”

“Cóthể!”

“Tingì?”

“Điđimà!”

SaukhiBoulottheokịpanhemGibus,haithằngbạncùnglớp,thìcảbađứasánhvainhauđivềhướngnhàlàng.

HômấylàmộtbuổisángthángMười.Trờivầnvũmâyxámkhiếnđồngquêmangmộtvẻubuồnvàngười tachỉ thấyđược tới rặngđồigầnnhất thôi.Nhữngcâymậntrụilá,nhữngcâytáoúavàng,nhữngchiếcládẻlượnlờrơi,mớiđầuchầmchậmđánhmộtvònglớn,rồikhinghiêngxeoxéothìđâmbổxuốngnhưchimcắt.Khí trờiẩmvàấmáp.Giógiật từngcơn.Chiếcmáyđậplúarìrìnhảmộtâmtrầmđụcđơnđiệu;thỉnhthoảng,khinónghiếncảbó,cáiâmthanhkiakéodàithànhtiếngrênrỉbuồnthảmnhưtiếngthútthíthấphốituyệtvọnghaytiếngnứcnởđầyđauđớn.

Mùahèvừadứtvàmùathuvừatới.

Bấygiờvàokhoảngtámgiờsáng.Mặt trời lấplóbuồnrầusaunhữngángmâyvàmộtnỗilosợ,losợvuvơ,trĩunặngtrênxómlàngvàđồngruộng.

Việcđồngángđãxong.Từhaibatuầnnaynhữngmụcđồngbébỏngđãtrởlạitrườnglớp,mộtmìnhhoặctừngnhómnhỏ.Dachúngsạmnắng,máitócrậmrịthúigầnnhưtrọcbằngtôngđơ(cũngthứtôngđơdùngxénlôngbò),quầnbằngvảipha-lenhayvảithôchắpnốivớiđầynhữngmụnváởđầugốivàmông,nhưngrấtsạchsẽ,áokhoácxámmớicứngquèo,nhữngngàyđầuthôimàuđếnnỗitaychúngđennhẻmnhưchâncóc-chúngbảothế.

Hômấychúnglêbướctrênđường,bướcchânchúngdườngnhưthêmnặngnềvìtoànbộnỗibuồncủathờitiết,củamùathuvàcảnhvật.

Tronglúcđóvàiđứa,nhữngđứalớn,đãcómặttrongsânvàđangsaysưathảoluận.Thầygiáo,bốSimon,mũlệchsauđầu,kínhgàitrêntrán,nomátcảđôimắt,đangđứngtrướccửalớptrôngrađường.Ônggiámsátviệcvàolớp,quởtráchnhữngđứađếnmuộn.Mấycậubé lần lượtngảmũchào,điquatrướcmặtôngrồitheohànhlangtỏavàosân.

BoulotđãbắtkịphaianhemGibusnhàởVernois.Chúngkhôngcóvẻgìlàbịlâynỗibuồnmanmácđãníubướcchânlũbạncủamình.

Chúng đến sớm hơnmọi ngày ít nhất là năm phút. Trông thấy chúng, bốSimonvộirútđồnghồrarồiđưalêntaiđểbiếtchắcnócònchạytốtvàôngkhôngbắtđầutrễtrànggiờhọc.

Bađứabạn,vẻâulo,bướcvộivàokhoảnhsânhìnhvuôngnằmphíasaunhàvệ sinh, được ngôi nhà của bốGugu (tên thật làAuguste) láng giềng chechắn.Nơiđâyđãcómặtphầnđôngnhữngđứa lớn.Cóchủ tướngLebrac,còngọilàBraque[6]lớn,phótướngCamuhayCamus,nhàleocâycựpháchvìkhôngđứanàoleobắttổchimsơnthước,loàichimmàdânởđâygọilà“camus”,giỏibằngnó,cóGambettenhàtrênSườnđồi,bốnólàmộtngườicộnghòa[7]nòi,conmộtchiếnsĩcủacuộccáchmạngnăm1848từngbảovệGambetta[8]trongnhữnggiờphútdầusôilửabỏng,cóLaCriquechuyệngìcũngbiết,cóTintinvàGuignardmắtlác,cứphảiquayquamộtbênđểnhìnthẳngmặtngườikhác,cóTétashayTétardvớicáiđầu to,nóingắngọnlànhữngđứa“chì”nhấtlàng.Chúngđangthảoluậnmộtviệcnghiêmtrọng.

ViệcanhemGibusvàBoulottớicũngkhônglàmgiánđoạnbuổithảoluận.Cóvẻnhữngđứamới tớinàybiếtrõbạnchúngđangthảoluậnchuyệngì,chắcchắn làmột chuyệncũmèmmuôn thuở,nênchúng thamgia liền,vìchúngmangtớinhữngdữkiệnvàluậncứquantrọng.

Bọnkiangừngnói.

Gibusanh,gọithếđểphânbiệtvớiGibusem,liềnlêntiếng:

“Này nhé!Khi em tao và tao về tới khúc quanh gần nhàMenelot thì bọnVelransthìnhlìnhxuấthiệnngaycạnhmỏđánhàJean-Baptiste.Chúngrốnglênnhưbêcon,némđávàvunggậyvàotụitao.

Chúngchửitụimìnhlàđồhèn,đần,ăncắp,conheo,mắcdịch,chếtgiẫm,đêtiện,nonhột...”

“Đồnonhộtà?”Lebraccaumàyngắt lời.“Rồimày trả lờibọnchúng thếnào?”

“Rồitaovớiemtaotẩungaychứcòngìnữa;tụitaonàođônggìchocam,cònbọnkiamườilămđứalàít.Bịchúngtómđượcthìốmđònlàcáichắc.”

“Chúnggọihaiđứabaylàđồnonhột!”Camusvĩđạinhấnmạnhtừngtiếngmột,rõrànglànóbịsốc,bựcmìnhvàgiậndữvìcáitêngọinàynhụcmạcảđám.DứtkhoátlàanhemGibusbịsỉnhụcvàtấncôngchỉvìchúnglàngườilàngLongevernevàhọcởtrườngnày.

“Đúngthế,”Gibusanhnói,“ýtaothếnày:nếutụimìnhkhôngphảiđồthỏđế,vôtíchsựvàchếtnhátthìtụimìnhphảichứngtỏchobọnchúngbiếttụimìnhcóphảithứnonhộthaykhông!”

“Nhưngmànonhộtnghĩalàgìđãnào?”Tintinhỏi.

LaCriquengẫmnghĩ.

“Nonhột!...Hột... làgì thìai cũngbiết, tấtnhiên rồi,vì ai cũngcó,kểcảthằngMiraut tàngtàng...hột trônggiốngnhưhạtdẻđãbócvỏ.Nhưngmànonhột!...nonhột!...thì...”

“Chắcchắncónghĩalàtachẳngracáiquáigìhết,”Gibusemngắtlời.“VìtốihômqualúcgiỡnchơivớitaythợxayNarcissenhàtao,taogọihắnlàđồnonhột,chỉđùathôi.Đúnglúcấybốtaođingangquamàtaokhôngthấy.Chẳngnóichẳngrằngônggiángluônchotaohaicáitát.Thếđấy...”

Lýlẽvữngkhôngcãiđược,đứanàocũngthấy.

“Thế thì, bố khỉ, mình cần quái gì suy tính lâu thêm,” Lebrac tuyên bố.“Mìnhphảitrảthùthôi.Taonghĩvậyđấy!

Còntụibay,ýtụibaythếnào?”

“Mấy thằngnhócđáidầmnàycútđichỗkhác,”Boulotquátmấyđứanhỏđanglânlalạigầnnghetrộm.

QuyếtđịnhcủaLebracvĩđạiđượccảbọn“nhấtmộttrí”tánthành,theocáchnói của chúng.Đúng lúc ấybốSimonxuất hiệnnơi khung cửa, vỗ tay rahiệukêuchúngvàolớp.Vừathấybóngôngcảlũliềnàovàonhàvệsinh,vìchúngluônđểcáiviệcgiảiquyếtnhucầuđềuđặnvàtựnhiênnàyđếnphútcuốicùng.

Vànhữngkẻđồnglõalặnglẽnốiđuôinhauxếphàng,mặtmũithảnnhiênnhưkhôngcóchuyệngìxảyravànhưkhôngphảiítphúttrướcđâychúngvừađưaramộtquyếtđịnhtrọngđạivàđángsợ.

Chúngkhôngmấyhàohứng trongbuổi học sánghômấyvà thầygiáo cứphảilớntiếngđểbuộchọctròchútâm.Chúngkhôngchuyệntròhuyênnáo,nhưngđềunhưởcả trênmây,hoàntoànthờơvớibàigiảngvề lịchsửhệmét,vốnrấtcóthểcóíchchonhữngthiếuniênnướcCộnghòaPháp.

Nhất là chúng thấyđịnhnghĩavềmét saomà rắc rốikhủngkhiếp. “Mườiphầntriệucủamộtphầntư...củamộtnửa...của...cứnhưcư...!”Lebracvĩđạithầmnghĩ.

RồinókínđáonghiêngquathìthầmvớiTintin,thằngbạnngồibêncạnh:

“Ơ-kêu-ca!”

ChắcchắnlàLebracvĩđạiđịnhnói“Ơ-rê-ka”[9]!SốlàcólầnnóngheloángthoángđâuđórằngthờixaxưaArchimèdetừngđánhtrậnbằnghạtđậulăng.[10]

LaCriqueđãphảirasứcgiảithíchrằng“lăng”ởđâykhôngphảirauquảgìhết vì nói cho cùng thì Lebrac vẫn nghĩ bắn nhau bằng quản bút thì phảidùnghạtđậutrònchứailạichọnthứđậudẹp?

“Màđậubắnkhôngtốtbằnglõitáohayvỏbánhmì,”nócònbảothế.

LaCriquenóivớiTintinrằngArchimèdelàmộtnhàbáchọclừngdanhtừnggiảicácbàitoántrênmuixengựa,điềunàykhiếnLebracnảysinhlòngthánphụcđốivớimộtgãnhưvậy,dùnóchẳngthíchthúgìvẻđẹpcủatoánhọchaycácquytắcchínhtả.

SởdĩLebracđượcbọnnhócLongeverneđồnglòngtônlàmthủlĩnhtừmộtnămnaylànhờnhữngcátínhkháccủanó.

Nóngangngạnhnhưlừa,khônnhưkhỉvànhanhnhưthỏ.Khôngđứanàonémđátrúngcửasổcáchhaimươibướcchínhxácbằngnó,dùbằngcáchgìđinữa:némbằngtay,bằngná,bằnggiànthunhaybằnggậyxẻdọcởđầu.Nólàđốithủđángsợkhiđánhgiáplácà.Nótừngchơikhămchaxứ,thầygiáovàtrươngtuầnnhiềuvố.Từcànhcâycơmcháytobằngbắpđùinóchếranhữngốngxịtnướctuyệtvờicóthểbắnxatớimườilămbước-đúngthếđấy,anhbạnạ,rấthoànhảo!-vàsúnglụcnổtonhưsúngthậtvàđạnbằngxơgaibắnxonglàbiếnmấtluônkhôngtìmthấyđược.Cònchơibithìngóntaynó lànhất; nóngắmvàbúngbi giỏi khôngđứanàobằng.Nóăn sạchtrongnháymắtkhiếncảlũmuốnkhócluôn.Thỉnhthoảngnócholạinhữngđứathuavàihònbimàkhôngtỏvẻtựphụhaykhoemẽnênnóđượctiếnglàđạilượng.

Nghethủlĩnhđồngthờilàbạnmìnhnóithế,Tintinliềnápsáttaihayđúnghơnnóđộngđậytaigiốngnhưconmèođangâmmưumộttròtinhnghịch.Mặtnóửnglênvìhồihộp.

“Àhá!”nónghĩ.“Cóthếchứ!MìnhbiếtchắcthếnàothằngLebracchếttiệtnàycũngnghĩrađượcdiệukếmà!”

Rồinóchìmđắmtrongmơ,lạcvàomộtthếgiớiđầygiảthuyết,chẳngcònbiếtgìđếnnhữngcông trìnhcủaDelambre,Méchain,Machinchouettehaycủanhữngngườikhác,chẳngcònbiếtgìđếnnhữngđođạcđượcthựchiệnởnhữngvĩđộ,kinhđộvàđộcaokhácnhau...Xì,vớvẩncả,nócóccầnbiết!

NhưngcònbọnVelransthìsẽphảibiếttaynó!

Việcchămchỉhọcthuộcbàihọcđầutiênnàyđểlàmsaucũngđược.Chỉcầnbiết rằng chúng có cách riêng để khi bị thầy hỏi bài thì vẫn lénmởđượccuốnsáchđãbị lệnhtrênbắtđónglạivàtrámvàoócnhữngchỗthiếusót.TuyvậythứHaitớibốSimoncũngvẫnnổitrậnlôiđình.Nhưngchuyệnnàykhôngnênnóitrước.

Khichiếcchuôngcũkỹtrênthápnhàthờgiáoxứđiểmmườimộtgiờthìcảlũsốtruộtchờđượcphépravề;bởibằngmộtphươngcáchbímậtnàođấy,quaphátxạ, thầngiao cách cảmhaycáchgì khácmàbọnchúngđềubiếtLebracđãcókếsách.

Nhưmọingày,bọntrẻhuýchđẩynhautronghànhlang,traođổimũ,bịmấtgiàygỗ[11],ngấmngầmthụinhau,nhưngbốSimonđãcanthiệp,táilậpngaytrậttựvàcuốicùngmọichuyệnđềuêmxuôicả.

ThầygiáovừamớikhuấtvàophònglàcảlũàoquanhLebrackhôngkhácgìmộtđànchimsẻxúmquanhbãiphânngựatươirói.

Giữađám tiểu tốtvà lũnhócvôdanhcòncócảmườichiếnsĩ trụcộtcủaLongeverneđanghauháuđượcnghechủtướngtuyênbố.

Lebracgiảithíchkếhoạchcủanó,mộtkếhoạchđơngiảnmàtáobạo.Rồinóhỏiđứanàomuốnđicùngvớinóchiềutốinay.

Cảbọnđềumuốngiànhlấyvinhdựnày;nhưngchỉcầnbốnđứanênCamus,La Crique, Tintin và Gibus anh được chọn tham gia cuộc viễn chinh.Gambette,vìởkhuđồi,khôngthểtrốnnhàđiquálâuđược,Guignardmắtquánggà,cònBoulotkhôngđượcnhanhnhẹnnhưbốnđứakia.

Rồichúngchiataynhau.

Chiều tối, lúcnhà thờgióngchuôngbáogiờnguyện,nămchiến sĩgặp lạinhau.

“Mày có phấn không đấy?”Lebrac hỏiLaCrique, được giao trách nhiệmchômvàibacụcphấntừhộpcủabốSimonvìnóngồigầnbảngnhất.

LaCriqueđãhoànthànhxuấtsắcnhiệmvụ:nóthuổngđượcnămcụcphấn,toàncụclớn.Nógiữmộtcục,cònbốncụckiaphátchobốnchiếnhữu.Nhưthế,giảthửcóđứanàođánhrơiphấntrênđườngđithìđãcónhữngđứakiabùlạidễdàng.

“Nào,talênđường!”Camusnói.

Trongđêmtối, tiếnggiàygỗnệntrênconđườnglàngrộngrãirồiquaconđường mòn Ống Khói, tới Cây Đoạn Lớn chúng đâm ra đường cái đi

Velrans.Nămchiếnsĩhànhquânnhắmthẳnghướngđịch.

“Đibộchưatớinửatiếngđâu,”trướcđóLebracđãbảo.“Chonênmìnhcóthểtớiđótrongvòngmườilămphútrồivềkịptrướckhinhàđingủ.”

Toánquânnướckiệumấthúttrongđêmtốivàkhungcảnhtĩnhmịch.Nửachặngđầutoánquânđitrênđườnglátđánêncóthểchạyđược,nhưngvừatớivùngđịchthìnămkẻđồngmưuấyđitrênlềđường,nơimàtheonhữngkẻ độcmồmđộcmiệng thì bốBréda, người bạn già của chúng kiêm phụtrách đường sá trong xã, chỉ sửa khi nào bố bị ngã lòi mắt. Lúc tới gầnVelrans,thấyrõdầnánhđènsaunhữngôcửasổvànghetiếngchósủacànglúccàngdữtợnhơnthìchúngdừngbước.

“Mìnhnêncởigiàygiấusaubứctườngnày,”Lebrackhuyên.

Bốnchiếnsĩvàchủtướngcủachúngcởigiày,nhétvớvàotrongđórồikiểmlạixemcórơimấtphấnkhông.Rồichúngđihàngmột,Lebracdẫnđầu,mắtcăng,taivểnh,mũiphậpphồng,sẵnsàngxônglênđểtớiđượcnhàthờlàngđịchcàngnhanhcàngtốt,đólàmụctiêucủacuộchànhquânđêmnay.

Chúngchúý từngtiếngđộngnhỏnhất,chúngnépmìnhdướiđáyrãnh,ápsátmình vào những bức tường hay ẩnmình trong bóng tối của những bờgiậumàtrườnđi.Chúngtiếnlênnhưnhữngcáibóng,chỉsợnhỡthìnhlìnhgặpngười trong làngxáchđènvềnhàhaygặpmột lữkhách trễ tràngdắtngựađiuốngnước.NhưngchúngchẳnggặpchuyệngìphiềnnhiễutrừconchókhốnkiếpnhàJeandesGuéssủadainhách.

Cuốicùngchúngđếnđượcquảngtrườngnhàthờvàđivềphíathápchuông.

Chungquanhyênắngkhôngmộtbóngngười.

Chỉmìnhchủtướngđứngđócònbốnđứakialùilạisaucanhchừng.

BấygiờLebracmớithòtayvàotúiquầnmócracụcphấnrồihếtsứcrướntrênngónchân,viết lêncánhcửagỗsồinặng trịchxỉnđenđóngkínchốnthiêngliêngnàycáicâungắngọnsẽgâyphẫnnộghêgớmvàobuổilễsánghômsau,vìsựsốngsượnghàohùngmàđầytháchthứchơnlàvìcáchviếtchínhtảđầylậpdị:

CảnòbọnVelrantnànũkhốnlạn!

Viếtxong,nódánmắtvàocánhcửagỗđểxemnhưthếcóđủđaukhông.Rồinóđitớichỗbốnđứađồnglõađangnấpchờ,giọngkhekhẽvàhàohứngralệnh:

“Tađithôi!”

Lúcvềchúngtáotợnđingaychínhgiữađườngtrởlạichỗgiấugiàyvớ,songtránhgâyồnàokhôngcầnthiết.

Nhưngkhigiàyvớđãxongxuôi,chúngkệthâynhữngcẩntrọngvôích.Nệngiàythậtmạnhtrênđường,chúngquaylạiLongeverne,đứanàovềnhàđứanấy,lòngđầytintưởngchờkếtquảcủalờituyênchiến.

II.Ngoạigiaocăngthẳng

SứthầnhaicườngquốcđãtraođổiquanđiểmvềvấnđềMaroc.

Cácnhậtbáo(Hè1911)

Khithápchuônglànggiónghồithứhai,nửagiờtrướchồicuốibáobuổilễChủnhậtthìLebracvĩđại,mặcchiếcáovestdạcắttừcáiáokhoácdàiquáđầugốicủaôngnó,quầnlenmới,điđôigiàycaocổxỉncảmàuvìđượcbôimộtlớpmỡdàyvàđộichiếcmũcátkétbằngdalông,Lebracvĩđại,tôigọithế, tựavàotườngbểgiặtcôngcộngchờđồngđộiđểthôngbáotìnhhình,cũngnhưthànhcôngmỹmãncủachuyếnđi.

Phíadướikia,trướccửaquáncủaFricot,mấyngườiđànôngngậmtẩuphìphèođangchuẩnbị“làmvàihớp”trướckhivàonhàthờ.

LátsauCamusxuấthiệntrongchiếcquầnmònvẹthaiđầugốivàchiếccàvạtđỏ rựcnhưcổchimhồng thước.Haiđứamỉmcườivớinhau.RồiđếnanhemGibuskhụtkhịtnhưchóđánhhơi,rồiđếnGambette,thằngnàyvẫnchưahaybiếtgì,vàsaurốt làGuignard,Boulot,LaCrique,MắtCángáo,Bombé,TétasvàtoànthểchiếnsĩLongeverne,khoảngbốnmươiđứatấtcả.

Nămvịanhhùngcủatốihômqua,mỗivịphảikểđikểlạichuyếnviễnchinhítnhấtmườilần.Cácchiếnhữucủachúng,miệngứanướcbọtvàmắtlonglanh,nuốtlấytừnglờichúngnói,diễnlạitừngcửchỉcủachúngvàcứđếnmỗiphahànhđộnglạinhiệtliệthoanhô.

CuốicùngLebractómtắttìnhhìnhnhưsau:

“Giờthìchúngnósẽbiếtbọnmìnhcóphảiđồnonhộtkhông!

XếtrưanaythếnàochúngnócũngsẽlạilẻntớiđámbụicâyởSauteđểgâysự.Hếtthảybọnmìnhsẽcómặtởđóđểgọilànghênhtiếp.

Nhớmang theomọigiànnávàdâyquăngđá!Khôngcầnmang theogậy,mìnhđâumuốnloạnđả.PhảicẩnthậngiữgìnbộvíaChủnhậtnàychứ,kẻodâybẩnthìvềnhàsẽlạiăntát.

Chỉhànhuyênvớichúngmộtđôicâuthôimà.”

Hồichuôngthứba-cũnglàhồicuối-giónggiảhếtcỡthúcgiụcchúngtừtừđi vào chỗ ngồi quen thuộc trên những cái ghế tí tẹo bên phòng nguyệnthánhJoseph,cáchphòngnguyệnThánhnữĐồngtrinhcủađámcongáimộtlốiđi.

“Chếtcha!”Camusbuộtmiệngchửikhitớidướithápchuông.“Đúnghômnaytaolạiphảiphụlễ,rồithahồmàbịlãoáochùngthâmsaibảo!”

Khôngkịpnhúngtayvàochậunướcthánhthật tobằngđáđểlàmdấunhưcácbạnnókhoắngtítkhiđiqua,Camusphóngnhưchớpquagiangiữanhàthờđểcònkịpkhoácáolễ.

TớiAspergesme[12],khiCamusbưngchậunướcthánhđigiữacáchàngghếđể cha xứ nhúng chổi lông vẩy khắp nơi ban phép lành thì nó không thểkhôngliếcnhìncácchiếnhữu.

NóthấyLebracđưaBoulotxemtấmhìnhemgáiTintintặngnó,mộtbôngtuylíphayphonglữ,cũngcóthểlàhoapăngxê,bêndướiđềmấychữ“Đểkỷniệm”.CamusnháymắtvớiLebracmộtcáchrấtDonJuan[13].

ThếlàCamusliềnnghĩđếncôbéTavie,côbạnthâncủanó,ngườivừađượcnótặngmộtchiếcbánhquếgiáhaixumuatạichợphiênởVercel,mộtchiếcbánhtuyệtđẹphìnhtráitimđầynhữngviênđườngđỏ,xanh,vànglạiđượctôđiểmthêmbằnghàngchữhợpvớinóvôcùng:

Timtôiđặtdướichânnàng

Xinnànghãynhận-bàhoàngcủatôi!

Nóđưamắttìmcôbétronghàngghếcủađámcongáivàthấycôbécũngđangnhìnnó.Vai tròphụlễnghiêmtrangkhiếnnókhôngđượcmỉmcườivớicô,nhưngnóbỗngcảmthấy timrộnràng.Nóhơiđỏmặt,đứng thẳngngười,cầmchắcbìnhnướcthánh.

HànhđộngnàykhôngquakhỏimắtLaCrique.NóthìthầmvớiTintin:

“XemthằngCamusvênhmặtkìa!ThấyngaylàconTavieđangliếcnhìncucậu!”

CònCamusthầmnghĩ:

“Bâygiờđihọclạirồithìhaiđứamìnhsẽthườnggặpnhauhơn!”

Ừ...nhưngbâygiờlạituyênchiếnrồi!

Saubuổilễchiều,Lebracvĩđạitụtậpsĩtốtrồiralệnh:

“Bâygiờtụibayvềnhàlấyáokhoác,cầmtheomộtlátbánhmìrồitớiSaute,chỗMỏĐácủalãoPepiot.”

Chúng tản ra như bầy chim sẻ. Năm phút sau đứa nọ chạy theo đứa kia,miệngngậmbánhmì,đếntụtậpởchỗchủtướngđãchỉđịnh.

“Tụibaykhôngđượcđiquákhúcquanhđấy,”Lebracnóivớiđầyđủýthứcvềvaitròvàtráchnhiệmcủanóvớitoànquân.

“Màytinlàchúngsẽtớià?”

“Nếukhông tới thì chúngđúng làmột lũ ỉađùn!”Rồiđểgiải thíchmệnhlệnhvừarồinónóithêm:

“Bọnchúngcóvàiđứachạynhanhlắm,mấythằngrùabòtụibaynhớđấy!Hiểuchưa,Boulot?Chớcóđểbịchúngtóm!

Nhétđáchođầytúi.Đưanhữngviênngonnhấtchođứanàocógiànthun.Cẩnthậnkẻorơimấtđá!MìnhđitớiBụiCâyLớn.”

VùngđấtSaute củaxã - phíaĐôngBắc trải dài tới cánh rừngTeuré,TâyNamtớirừngVelrans- làmộtmiếngđấthìnhchữnhậtđãđượcsanbằng,dài khoảngmột nghìn năm trămmét, rộng tám trămmét.Hai bìa của haicánh rừng là hai bờ ngắn củamiếng đất; chỗ bờ dưới, sát đồng ruộng, bịchắnbởimộtbứctườngđá,songsongvớimộthànggiậuđượcmộtvạtdàynhữngbụicâybảovệ;chỗbờtrên,giớihạnmảnhđấtkhôngrõrệt lắmvàđượcđánhdấubằngmấymỏđábỏhoangnằmmấthúttrongmộtcánhrừngvôgiátrịgồmnhữngbụidẻvàphỉdàykịtkhônghềđượckhaithác.Nhưngngay cả vùng đất này cũng đầy những bụi, những khóm, những lùm cây,nhữngcâymọcrờirạckhiếnnótrởthànhmộtbãichiếntrườnglýtưởng.

MộtconđườngtrảiđáhơidốctừLongevernelêngầnnhưcắtchéomảnhđấthìnhchữnhậtnày,cáchbìarừngVelransnămmươimétnóngoặtthậtgắtđể

xecộchởnặngcóthểlêntớiđỉnhkhôngquávấtvả.

Chỗngoặtnàymọcđầynhữngcụmsồi,bụigai,lùmmận,khómphỉ.NgườitagọinólàBụiCâyLớn.

Nằm quanh con đường về phía dưới là những mỏ đá lộ thiên do PepiotKhoèo chân vàLauguCối xay khai thác, đây là những kẻ khi say vẫn tựxưnglàcácnhàdoanhnghiệp,rồiđôikhicócảAbelChuộtnữa.

Cònđốivớilũtrẻthìnhữngmỏđánàylàkhođạndượctuyệtvờivàvôtận.

Từ biết bao năm qua, trên miếng đất định mệnh cách đều hai làng này,những thếhệ trẻLongevernevàVelransđãchoảngnhau,némđánhauvàchửibớinhaucậtlựcbởicứmỗimùathuvàmùađônglàcuộcchiếnlạitáidiễn.

Đám trẻLongeverne thườngchỉ tiến tới chỗngoặt thôi, chứkhôngđihẳnvàoconđườngvòng,tuyphíabênkiavẫnlàđấtcủalàngchúng,cảkhurừngVelranscũngthế;nhưngvìkhurừngnàynằmsátngaylàngđịchnênquânđịchdùngnólàmchiếnlũy,nơirútquânvàẩnnáuantoànkhibịtruykích,khiếnđãđôilầnLebraccáutiếtnói:

“Tứcchếtđược!Lúcnàotacũngcócảmtưởngbịxâmlăng!”

CácchiếnsĩănbánhmìxongchưađượcnămphútthìCamus-chuyêngialeotrèo-đãleolêncâysồicaođểcanhgác;nórahiệulàbênbờrừngđịchcónhữngđộngđậyrấtkhảnghi.

“Taođãbảomà!”Lebracreolên.“Nào,núpngayđiđểbọnchúngtưởngchỉcómộtmìnhtaothôi.Bâygiờtaotiếnrakhiêukhíchbọnchúng!Gâu,gâu,đớpđinào!Rồinếuchúngnhàorađểbắttaothì...hấp...!”

NóixongLebracbước ra từchỗnấp trongbụigai,bắtđầucuộcđối thoạitheonhữngcungcáchquenthuộc:

(Đếnđâybạnđọcnamnữhãychophéptôiđượcthêmvàomộttìnhtiếtphụvàngỏmộtlờikhuyên.Đểcốgắngcóđượcsựtrungthựcvềmặtlịchsửtôiđãbuộcphảidùng thứngônngữkhôngthôngdụngnơicungđìnhhaycácphòngkhách.Tôikhôngvìthếmàxấuhổhayngầnngại,vìtấmgươngcủathầy Rabelais đã giúp tôi mạnh dạn. Tuy nhiên vì các ngài Fallières hay

Bérenger không thể sánh được với vua Franois I, cũng như tôi không thểsánhđượcvớitấmgươngcaoquýcủatôi,vảlạivìthờithếđãthayđổi,nêntôikhuyênbạnđọcnàocóđôitaitinhtếvàtâmhồnnhạycảmhãybỏquanămhoặcsáutrang.VàbâygiờtatrởlạivớiLebrac:)

“Ê,ramặtđichứ,đồkhốnkiếp,đồcàchớn,đồlườichảythây,đồchếttiệt!Nếumàykhôngphảiđồhènthìchườngcáimặtmẹtbẩnthỉucủamàyrađi!”

“Cònmày,đồchóchết,lạigầnnữaxemnào!”pheđịchđáplại.

“Thằng Aztec[14] đấy,” Camus nói. “Tao còn thấy cả thằng Méo, thằngKhoèo,thằngTattivàthằngMặtBánhđúcnữa.Cảmộtlũ.”

Đượcthôngbáo,Lebracvĩđạinóitiếp:

“À,hóa ra làmàyđấy, thằngđểu!MàygọidânLongevernebọn tao làđồnonhột.Nhưngtaođãchomàythấybọntaocónonhộtkhông.Bọnmàyhẳnđãphảiđemhếtáorađểmàchùisạchnhữnggìtaoviếttrêncửanhàthờcủachúngbay!Bọnỉađùnnhưtụibaynhấtđịnhchẳngbaogiờtáoganđếnthếđược!”

“Cógiỏithìlạigầntínữađi,đồláucátomồm...Màychỉđượccáinóimồmvàcóhaicáichânđểchạyvắtgiòlêncổmàthôi!”

“Cònmày?Cógiỏithìrađây,đồbuôngiẻrách!Khôngphảivìbốmàysờdáibòởchợphiênthìmàytrởnêngiàucóđâu!”

“Cònmàythìsao?Cáiổchógiađìnhmàyởngậpđìagiấynợđếntậnnóc!”

“MàynợnhưChúaChổmthìcó,đồănmày!Màyđịnhbaogiờthìđeocáibịănxincủaôngnộimàymỗikhichuôngbáogiờnguyệnđây?”

“BêntụitaochứcóphảiLongevernecủachúngmàyđâumàgàlănrachếtđóingaygiữamùagặt.”

“CònbênVelransthìchấyrậnchếtngaytrênsọchúngbay;ngườitakhôngbiếtvìchúngđóihayvìhútmáunữa!

ĐồVelrans

Đángkhinh

ChúatrùmbệnhMurie[15]

Vuatrốnchuitrốnnhủichínhlàbọnmi.

“Aha!...Aha!...Aha!...” các chiến sĩLongeverneđồng thanh rộ lên saulưng thủ lĩnhcủachúng.Chúngkhông thểgiấugiếmvàkiềmchế lâuhơnnữalòngthánphụcchủtướngvànỗicămtứcđốiphươngcủamình.

ThằngAztecđáplời:

ĐồLongeverne

Ngunhư...khẹc

Đồgắpphân

Bẩnnhưcóc,

Quỷthamabắtchúngmày!

Đếnlượtmình,pheVelranscũngđồngthanhnhiệtliệtcổvũchủtướngcủachúngbằngnhữngtiếng“Ồ!ồ!”kéodàivànhịpnhàng.

Haiphechửinhauxốixảnhưmưa,nhưlốccuốn,nhưcuồngphong.Rồihaichủtướngđềubịkíchđộngcaođộsaukhiquẳngvàomặtnhaunhữngcâuchửikiểucổđiểnhaytânthờinhư:

“Chuyệnrõràngmàcònbàyđặtlàmkhôn!”

“Épdầu,épmỡ,ainỡépduyên!”Vânvânvàvânvân...Vàvìđangquaylạicungcáchcổ,nênnhữnglờitốcáokỳquặcvàkinhtởmnhấtđãđượcchúnglôihếtrahắtvàomặtnhauvớitấtcảtháiđộbấtchínhquenthuộc:

“Nàythằngkia!Màycònnhớlúcmẹmàyđáivàomónănđểlàmnướcxốtchomàykhông?”

“Cònmàycónhớmẹmàyđãxinbộdáibòđểlàmxalátchomàykhông?”

“Thếmàycónhớcáingàybốmàythanthởrằngthànuôibêcònhơnlànuôimộtthằngchóchếtnhưmàykhông?”

“Cònmày?Màycónhớmẹmàytừngnóithàchobòbúcònhơnchochịmàybúkhông,vìítranhưthếthìmẹmàycũngkhôngphảichứađĩtrongnhà!”

“Chịtaoấyà,”thằngnọkhôngcóchịsongvẫntrảmiếng,“chịtaochuyênquậynhuyễnbơ.Cònbữanàochị taoquậycư... thìmàymò tới liếmque.Vớilạibaoquanhchịtaotoànlàđáphiếnđểlũcócnháinhãiranhnhưmàykhỏimơtưởnghãohuyền!”

“Coichừng!”Camuskêulên.“ThằngMéobắnđấy!”

Quảthậtngaylúcấymộtviênsỏibayvụttrênđầuchúng.Chúngđáplễbằngmột chuỗi cười nhạo báng.Rồi chỉ lát sau đá của hai bên tới tấp vọt quakhungtrời,tronglúcđóchúngvẫnkhôngngừngvănghếtnướcbọtrachửirủanhauthậmtệgiữaBụiCâyLớnvàbờrừngbênkia,vốnliếngngôntừcủacảhaibênđềudồidàovàđượclựachọnphongphúkhôngkémgìnhau.

SonghômấylàChủnhật.Haibênđềuđóngbộvíaoáchnhấtnênkhôngđứanào,dùthủlĩnhhaytốtđen,dámẩuđảvìsợbẩnquầnáo.

Thànhralầnnàycuộcchiếnchỉgiớihạnởvõmồmvàpháobinhnênkhôngbênnàothiệthạiđángkể.

KhinhàthờVelransgióngtiếngchuôngđầutiênnhắcnhởbuổicầukinhthìthằngAztecrahiệuchođồngbọnrútlui,khôngquênbắnthêmcâunóicựckỳkhiêukhíchdướiđây,kèmtheomộtlờichửirủavàmộtviênđá:

“NgàymaibọnnonhộtLongevernetụibaysẽlạibiếttaychúngông!”

“Cútmẹmàyđi,đồhèn!”Lebracchếgiễu.“Cứchờđấy,phảirồi,chờđếnmai!Rồibaysẽthấybọnônglàmgìvớilũkhốnkiếpnhưbay!”

Rồi loạtđácuốiđượcbắn lênđể tiễnbọnVelransrơixuốngcái rãnhgiữađường,chỗchúngphảiđiquatrênđườngvề.

PheLongeverne-hìnhnhưđồnghồthápchuôngnhàthờphenàychạychậmhay đổi giờ nguyện - nhân lúc phe địch rút lui bèn chuẩn bị cho ngày ácchiếnhômsau.

Tintinnảyrasángkiếnthiêntài:

“Trước khi bọn chúng tới thì năm hay sáu đứa mình núp trong bụi cây,khôngđượccụccựa.Rồikhimộtđứatrongbọnchúngdámlấnxathìmìnhsẽtừlùmcâyphóngratómcổnó.”

Thủlĩnhtrậnphụckíchchấpnhậnngaykếhoạchnàyvàchọnlấynămđứanhanh chân nhất để cùngmai phục trong khi đám còn lại tấn công chínhdiện.Rồichúngquayvềlàng,lònghừnghựclửađấutranhvàsôisụccămthù.

III.Mộtngàytrọngđại

Vaevictis[16]!

LờimộtthủlĩnhgiàGauloisnóivớiquânLaMã[17].

SángthứHai,tronglớp,chúngcònkhốnkhổhơncảngàythứBảy.

SốlàbốSimonbảoCamusnhắclạikháiniệm“côngdân”ôngđãgiảngchocảlớptrongbàiGiáodụccôngdânngàyhômkia.Vànóbịtráchmắngthậmtệ,chẳngchútkiêngnể.

Nókhôngnóiđượcmộtlờinàovàkhuônmặtnóphảnánhmộtcơnđauđẻkhủngkhiếp,nhưthểócnóbiếnthànhximănghếtcả.

“Côngdân!Côngdân!”nhữngđứachưasợvãiđáinhưCamustựhỏi.“Thứcủanợấycóthểlàcáigìđượcchứ?”

LaCriquebúngtay:

“Con,thưathầy!”

“Không,thầykhônghỏiem!”RồibốSimonquayquaCamusđangđứngđó,lúclắcđầu,ánhmắthoảnghốt.

“Màykhôngbiếtnghĩacủatừcôngdânchứgì?”

“...”

“Thếthìchiềunaymàyphảingồilạilớpmộtgiờ.”

Cảbọnrùngmìnhớnlạnhkhắpsốnglưng.

“Sao?Màycóphảicôngdânkhông?”bốSimonlạihỏi,muốnCamustrảlờibằngđược.

“Thưathầy,phảiạ,”Camusđápvìsựcnhớcólầnđivớibốtớimộtcuộchọpcửtri.Lầnđóngàihầutước,đạibiểuquốchội,đãđãirượuvàbắttaycửtricủamình.Thậmchíngàicònnóichuyệnvớibốnó:

“Ngườicôngdânnàylàconcủaôngà?Trôngcậuấythôngminhlắm!”

“Ngữmàymàđòi làmcôngdânà?Cái thớmày?”thầygiáođỏmặt tía taigiậndữquát.“Ồphải !Đẹpmặtthật!Rõlàmộtcôngdântuyệtvời!”

“Thưathầy,không,”Camusvộiđáp,nóchẳnghamhốgìcáidanhhiệukia.

“Tạisaomàykhôngphảilàcôngdân?”

“...”

“Trảlờirằngtạiđi...màychưacólông!”LaCriquecáutiếtthìthầm.

“Màynóigìđấy,LaCrique?”

“Con...connói...vì...vì...”

“Vìcáigì?”

“Vìbạnấycònquátrẻ.”

“A!sao,cóđúngthếkhôngnào?”

Đúngthế.CâutrảlờicủaLaCriquenhưgiọtsươngmaitốtlànhtướilêntrínhớkhôcằncủachúng.Nhữngmẩucâu,những tính từ,những tiêuchuẩncủamột côngdândầndầnkết ráp lại với nhau.Ngay cảCamus cũngbớtphầnngơngác,lòngthầmhếtsứccámơnânnhânLaCriqueđãgópphầntáidựnghìnhtượng“côngdân”.

Lạimộtlầnnữathoátnạn.

Nhưngtớigiờkiểmtrabàilàmvềhệmétthìchẳngđứanàodámcườinữa.Vìhôm trướckhi chépbài củanhauchúngmụmẫmđầuócđếnnỗiquêntuốtkhôngthayđổitừngữvàtạorasốlỗichínhtảtươngứngvớitrìnhđộmỗiđứa-mộtconsốtínhđượcchínhxáctừcácbàiviếtchínhtảthườngkỳmỗituầnhai lần.Đằngnàychúngsótchữnàychữnọ,viếtchữhoakhôngđúngchỗvàchấmphẩybừabãi.BàicủaLebracthậtlàtệ.Quađóthấyđượclòngchủtướngnặngtrĩuâulo.

VàthếlàchínhnóbịbốSimonđỏmặttíataigiậndữ,mắtrựclửasautròng

kínhnhưmắtmèotrongđêmtối,kêulênbảng.

DĩnhiênôngchắcchắnrằngLebracđãcópbàinhưmọiđứakhác.Khôngcònnghingờgìnữa,cãilạilàthừa.Songôngmuốnbiếthọctròmìnhcórútrađượcchútgìhữuíchtừcáiviệccópbàitráingượcvớinhữngnguyêntắccủanềnmôphạmtiêntiếnkhông.

“Lebrac,métlàgì?”

“...”

“Hệmétlàgì?”

“...”

“Ngườitađịnhđộdàicủamétnhưthếnào?”

“Ơ...”

LebracđứngquáxachỗLaCriquengồi.Nóvểnhtai,nhăntrán,vãmồhôi,tuyệtvọngcốnhớxemcókháiniệmmangmángnàoliênquankhông.Cuốicùng nó cũng mơ hồ, rất mơ hồ nhớ ra hai cái tên Delambre và LaCondamine là hai nhà khoa học lừng danh đã cùng đo một kinh tuyến.Chẳngmayđầuócnó lại liên tưởngDelambrevớinhữngống tẩubằngđábọt rựcsángsaucửakínhcủa lãochủ ty thuốc láLéon.Thànhranóđánhliềutrảlờivớitấtcảnỗihoàinghivốncótrongnhữngtrườnghợpnghiêmtrọngthếnày:

“Đólà...đólàLécumevàLecon[18]...Lecon!”

“Hả?Aicơ?Màynóigì?”bốSimongiậndữtộtđộngắtlời.“Bâygiờmàylạicòndámphỉbángcảcácnhàbáchọcnữađấy!Màytáotợnthật!Màthứngônngữcủamàycũnghayđáođể.Đángkhenlắm!”

“Màycóbiết,”bốSimonnóitiếpđểdồnépkẻbấthạnh,“màycóbiếtrằngchínhbốmàyđãyêucầutaođểmắtđếnmàykhông?

Tao nghe nói rằng về nhàmày chẳng làm gì hết. Cả ngàymày chỉ chạynhongngoàiđườngnhưbọnmacàbông,nhưphườngvôlại,trộmcắpthayvìnghĩđếnchuyệngộtrửađầuóc.

Nhưng hãy nghe đây: nếu tới mười một giờ màmày không lặp lại đượcnhữnggìtaosắpônchomàyvàlũbạnănhạicủamàythìtaocảnhbáovớimàyrằngtrướcmắt,mỗichiềumàysẽphảingồilạilớptừbốnđếnsáugiờ,chođếnkhimàythuộcbài.Nhớđấy!”

Giả thử thầnZeus[19] cógiángbúa tầm sét xuống lớphọc thì chúng cũngkhônghoảnghốtbằng.Cảbọnnhưthểbịsétđánhtanthànhtừngmảnhvụntrướclờiđedọađángsợnày.

HômấyLebracvà lũbạn,cả lớn lẫnbé,hếtsứcchămchúnghe thầygiáosangsảnggiảngvềnhữngsaisótcủacáchệđolườngcũvàsựcầnthiếtphảicómộthệđolườngthốngnhất.Tuytrongthâmtâmchúngkhôngđồngývớikiểuđođườngkinh tuyến từDunkerque tớiBarcelone, tuychúngmặcxácnhững gian khổ Delambre và những rầy rà Méchain đã phải đương đầu,nhưng chúng vẫn cố nhập tâm mọi chi tiết vì quyền lợi riêng. Camus,Lebrac,TintinvàcảLaCriquenữa-thằngnàyvốnthuộcphe“Tiếnbộ”-vànhữngđứakháctrịnhtrọngthềrằngđểtưởngnhớnỗikinhhoàngnày,suốtđờichúngsẽchỉđovàtínhbằngpiêvớipút[20]nhưôngchachúngxưakiamà, lạyChúa, vẫn chẳng sao cả cònhơn là sửdụng thứhệđo lườngmắcdịchkiađãsuýtbiếnchúngthànhlũnonhộtdướimắtpheđịch.

Buổichiềuítsónggióhơn.ChúngthuộckỹtiểusửnhữngchiếnsĩGauloisvĩđạimàchúnghằngtônkính.CảLebraclẫnCamuscũngnhưkhôngđứanàokhácbịngồilạilớpsaubốngiờchiềuvìmỗiđứa,màđặcbiệtlàvịthủlĩnh,đềuđãnỗlựcđángkểhầulàmhàilòngbốgiàSimoncàchớn.

Lầnnàysẽthấyainonhột,aikhông.

DosángsuốtnênngaytừlúctrưaTintinvànămchiếnsĩđãbỏbữaănchiềuvàocặpnênchúngđi trước, trongkhinhữngđứakhácphải tạtvềnhà lấybánhmì.Rồitrướckhiquânđịchxuấthiện,vàkhilờiquyếtchiếncủapheLongeverne:“TổbàbọnVelrans”vanglênthìchúngđãngồithoảimáitrongchỗnúp,sẵnsàngtrướcmọibiếncốbấtngờcủatrậnđánhgiáplácà.

Túiđứanàocũngđầyđácục,cóvàiđứacònlấymũvàkhănmùisoađựngnữa.Nhữngđứabắngiànnácẩn thậnkiểm tra lạivòngdây.Đasốnhữngđứalớntrangbịgậygộcbằngnhữngcànhcâygaihoặcgiáobằnggỗcâyphỉvớicácnút thắtnhẵnbóngđượctrui lửavànhữngmũigiáođượclàmchocứnglại.Cóvàicáiđượctôđiểmthêmbằngnhữnghọatiết thôsơdochủcủachúngróclớpvỏcâythànhnhữngvòngxanhtrắngxenkẽnhauvằnvện

nhưdangựavằnhaynhữngvếtxămmìnhcủamọidađen.“Trôngvừabềnvừađẹp,”Boulotnói,cólẽvìkhiếuthẩmmỹcủanókhôngsắcbénbằngmũigiáochăng.

Ngaykhiđội tiền tiêucủahaipheđangchửi rủavànémđávàonhaunhưmưathìđạibinhđôibênồạtxôngtới.

Chúngdànphòngtuyếncáchnhauchưađầynămmươimét.Cácchiếnbinhnấpsaunhữngbụicây,lúcnhảysangphảikhinhảysangtráitránhđá.Haiphekhiêukhíchnhau,chửirủanhau,tháchnhaulạigầnhơn,gọinhaulàđồthỏđế,đồchếtnhát,rồinémđávàonhauđểsauđólạicứthếtiếptục.

Nhìnchungthì thế trậnkhôngphânthắngbạirõràng.Khi thìpheVelranschiếm thượng phong, lúc thì phe Longeverne vung gậy táo bạo xông lênchiếmđượclợithếnhưnglạiphảisớmrútluitrướcmưađácủađịchquân.

Thế nhưngmột tênVelrans đã bị trúng đá vàomắt cá chân và phải khậpkhiễngluivàorừng.BênpheLongeverne,thằngCamus-ngồicheoleotrêncâysồiđiềukhiểngiànnákhéoléonhưkhỉ-khôngtránhkịpmộtviênđácủa tayVelransnàođấy - nó tin rằng của thằngMéo - nên toácđầu chảymáu.

Nóphảileoxuốngmượnkhănrịtvếtthương.Tuyvậycuộcchiếnvẫnchưangãngũ.NhưngGibusanhnhấtđịnhdùngkếmaiphụccủaTintinđể-nhưnónói-chomộtthằngVelransphải“dởsốngdởchết”.ThếlàsaukhihộiývớiLebrac,nógiảvờmộtmìnhlenlỏitớibêncạnhbụicâynơiTintinnấpđểtừđótấncôngvàomạnsườnquânđịch.Nódichuyểnthậthớhênh,cốýđểchomột vài đứa địch nhìn thấy, làm bộ không nhận ra động thái của đốiphương.Nóbò,trườnđi,thầmmởcờtrongbụngkhithấythằngMặtBánhđúcvàhaithằngVelranskhácđangcùngchuẩnbịđộtkíchnóvìchúngtinchắcvàosứcmạnhtậpthểcủamìnhcóthểchốnglạiđượcmộtthằnglẻloi.

Chonênnóvẫncố tìnhkhinh suất tiến lên trong lúcba thằngVelranskiatrườntớisátbên.

NgaylúcấyLebracphóngvọtlênđểthuhútđạiquânđịchcònTintin,nãygiờnấpsaubụicâytheodõitìnhhình,ralệnhcholũbạn:

“Chuẩnbị,tụibay!Sắprồiđấynhé!”

KhibatayVelransbấtngờxuấthiệntừgiữanhữngbụicâyvàđiêncuồnglaolênđuổiGibusanhthìnóđangởbênvùngđấtVelrans,cáchchỗphụckíchsáubước.

Làmnhư thể bị tấn côngbất ngờ, gã chiến binhLongeverne quay đầu bỏchạy.Nhưngnóchạyrấtchậmđểbọnkiarútngắnkhoảngcáchvàđinhninhsẽtómđượcnó.

KhiGibusanhchạyngangchỗTintinnúpthìthằngMặtBánhđúcvàhaiđứakiađãđuổisátgót.

Bấy giờ Tintin liền ra hiệu tấn công rồi cùng năm chiến hữu vọt lên, cắtđườngluicủabọnVelrans,miệnghétvangkhủngkhiếp.

“TómlấythằngMặtBánhđúc!”nógàoto.

Mọichuyệndiễnrathậttrôichảy.Batênđịch,đờngườivìkhiếpsợtrướccútấncôngbấtngờ,đứngsữnglạirồimớivộivãquayđầuchạyvềtrậntuyếncủa chúng.Hai tên thoát được, đúng như Tintin tiên liệu. Còn thằngMặtBánhđúcbị sáuđôi tay tómgọn, nâng lênnhưmột gói hàngđưavề trậntuyếncủapheLongevernetrongtiếngvỗtayreohònhưsấmdậycủaquânchiếnthắng.

Đội quân Velrans trở nên hỗn loạn và rút vào rừng, trong khi quânLongevernebuquanhgãtùbinhhôvangmừngchiếnthắng.MặtBánhđúc,bịvâyhãmtrongbốnvòngcanhgác,hầunhưkhônggiãygiụanổivàchếtgívìsựcốnày.

“Này,anhbạn,thếlàanhbạnbịtómcổrồinhé,”Lebracvĩđạihungdữnói.“Tốt,cứđợimộtchútrồisẽthấy.”

“Ốigiờiơi!Cácanhkhôngđượclàmgìemđấynhé!”MặtBánhđúclắpbắp.

“Đượcchứ,bécon.Đểmàykhỏikêuchúngtaolàđồchóchếtvớinonhột.”

“Đâuphảiem!Ốigiờiơi!Cácanhđịnhlàmgìem?”

“Đưadaođây!”Lebracralệnh.

“Ối,mẹơi!Cácanhđịnhcắtgìcủaemmớiđượcchứ?”

“Tai!”Tintingầmlên.

“Rồimũi,”Camusđếthêm.

“Rồicáichim,”LaCriquetiếplời.

“Và hai hột nữa chứ,” Lebrac bổ túc. “Chúng tao muốn xem nó có nonkhông.”

“Mìnhphải thắtcáibìutrước,giốngnhưngười ta thiếnbêvậy,”Gambettenói,“rõlànócũngtừngphụviệchoạnthúvật.”

“Hẳnrồi!Đứanàocódâygai?”

“Đây,”Gibusemđáp.

“Cácanhkhôngđượcđộngđếnem!Nếukhôngemsẽmáchmẹ!” tùbinhmếumáo.

“Mẹmàyhayônggiáohoàngthìlàmđếchgìđượctao!”Lebracđáptrảvẻgiễucợt.

“Emcũngmáchchaxứluôn!”MặtBánhđúckinhhãinóithêm.

“Taođãbảorồimà:ôngấylàmđếchgìđượctao!”

“Máchcảthầygiáonữa!”thằngnhócchớpmắtlialịa.

“Ôngấycũngchẳnglàmđếchgìđượctao!

Màylạicònmuốndọachúngtaoà!Thậtquálắm!Cứchờđấyrồikhắcbiết,thằngchó!

Đưataocondao!”

Lămlămdaotrongtay,Lebractiếnlạigầnnạnnhâncủanó.Thoạttiênnóvuốt sống dao lên hai taiMặt Bánh đúc. Cảm thấy kim loại lạnh trên taithằngnhỏ tin là quânđịch làm thật nên bắt đầu nức nởvà gào toáng lên.ThấythếLebrachếtsứchàilòngnênngừnglạimộtthoángrồibắttayvàoviệcmànógọilà“nghiêmtúcchỉnhđốn”áoquầnthằngnhỏ.

Nóbắtđầuvớichiếcáokhoác.Nócắtrờikhuymóckimloạiởcổáo,cắthếtcúcởcổtay,cáccúckháctrênáo,rọchếtcáclỗkhuyrồiđưachoCamustungcáimónđồđã trởnênvôdụngấy lên.Cúcvà lỗkhuyếtáo lencũngchịuchungsốphận,khidâyđeoáobịxửlýxong,chúngcũngtungnốtcáiáo len lên.Sauđóđến lượtchiếcáosơmi.Ởcổ, thânáovàcổ taykhôngmộtchiếccúchaylỗkhuyếtnàothoátnạn.Bịsờđếncuốicùnglàcáiquần:nắptúi,khóa,túi,cúcvàlỗkhuyếtđềuchungsốphận.Dâythuncộtvớbịtịchthu,dâygiàybịcắtlàmbamươisáukhúc.

“Ơ!Màykhôngmặcquầnlótà?”LebracngóvàotrongchiếcquầnsoọcbịtụtxuốngbắpchânMặtBánhđúcvàhỏi.

“Xongrồi.Bâygiờthìcútđi!”

Nónói,vàcứnhưmộtbồithẩmtrungthựccủanhànướccộnghòachỉhànhđộngtheolươngtrichứkhôngvìthùghéthaysợhãi,đểkếtthúc,Lebracchỉđáchogãtùbinhmộtcúmạnhmẽratròvàochỗmàcáilưngbịmấtđitêngọicủanó.

Chẳng chiếc áo chiếc quầnnào củaMặtBánhđúc còn lành lặn.Nóđứngkhóc,nhỏthóvàkhốnkhổ,giữađámquânthùđangcườinhạovàlaó.

“Bâygiờ lạiđâymàbắt taođi!”Gibusanhchâmchọc trong lúc thằngkiamặcchiếcáolenkhôngcàicúcđượcnữa,bênngoàilàchiếcáokhoáclòngthòngnhưmiếngdadê.Nócốnhéthaivạtáosơmikhốnkhổvàoquầnmãimàkhôngđược.

“Này,bâygiờthìcốmànghemẹmàynóigìnhé!”Camusthảgãtùbinhvềvớinhữnglờinhưmuốixátvàovếtthương.

Trongbóngtốinhánhem,thằngMặtBánhđúcnứcnởrênrỉkêuthan,lệtbệtlêđôigiàycứluôntuộtkhỏichânvềphíarừngbênkia,nơibạnbènóđangthấp thỏmchờ.Chúngxúmquanhnó, độngviên và cố giúp nó trong khảnăngcóthể.

TrongánhchiềutàchúngkhôngcònnhìnrõkẻthùđangởphíaĐôngdướikia,chỉnghethấytiếngreohòvàtiếngtháchthứcđầychâmchọccủađạoquânLongevernechiếnthắng.

SaurốtLebracđúckếttìnhhìnhthếnày:

“Thếlàbọnmìnhđãchochúngbiếtmặt.Chúngsẽnhớđời!”

Khikhôngthấyđộngtĩnhgìphíabờrừngbênkianữavàkhẳngđịnhđượcngàyhômnayđúnglàngàycủabọnchúng,đámLongevernemớiđinhưbayquamiếngđấtchungcủaxãđếntậnmỏđácủalãoPepiot.

Tạiđâychúngxếpthànhhàngsáu.Camusdẫnđầu,taycầmgậybuộcchiếckhănthấmmáunhưláquânkỳ,Lebracvunggiáođicạnhđoànquân,nhữngđứakiakhoáctaynhaubướctheolệnhcủachủtướng.Chúngbướcđều,nệngótgiàykéovềLongeverne,vừađivừagâncổhát:

Chúngtađihiênnganggiànhthắnglợivẻvang

Chúngtaphátanmọiràocản

Tựdodẫnbướcchânta,

TừBắcchíNamvangtiếngkènxôngtrận

Ấylàgiờchiếnđấucủata...

IV.Nhữngthấtbạiđầutiên

Chúngvâytanhưvâydãthú,nhữngtưởngcóthểquănglướibắtđượcta.Nhưngtasẽluồndướibụngchúngmàthoátthân.

VuaHenriIV(thưgửiM.DeBatz,tổngtrấnEuse,Armagnac,ngày11.3.1586)

Nhữngngàytiếptheothắnglợiđángghinhớnàycóyêntĩnhhơnđôichút.Vữngtinvàochiếnthắngcủaphemình,Lebracvĩđạivàđạoquâncủanónắmtrongtaylợithế.Vớithứgiáolàmtừcànhcâydẻvótnhọnbằngdaovàchuốtlạibằngmảnhchai,vớigươmgỗđeolủnglẳngmộtbênngườibằngdâythépbọcdâygaichúngmởnhữngtrậnđánhđángsợkhiếnbọnVelransrunrẩy.Chúngbắnđánhưmưabuộcquânđịchphảilùivềtậnbìarừngcủamình.

MặtBánh đúc trở nên thận trọng, đứng tít ở cuối hàng.Chúng không bắtđượctùbinhcũngchẳnggâyrađượcthươngtíchnàohết.

Tìnhhìnhcólẽsẽgiằngdaihoàinhưthế,nhưngchẳngmaybuổihọcsángthứBảy đã trở thành thảmhọa cho đámLongeverne.Lebrac vĩ đại đã cốnhồinhétvàođầunhữngbộisốvàướcsốcủamét,vìnótinlờibốSimon,vìcólầnôngnóinếutarànhnhữngbộivàướcsốcủamộtphépđolườngthìcũngrànhluônnhữngphépđolườngkhác.Thếmàbâygiờôngkhôngthèmbiếtlàcókilôlítvàmyrialít[21].

Nólộntùngphèogiữahectôlít,hailít,đấuvànửalít,kiếnthứcsáchvởvàkinhnghiệmbảnthânkhiếnnóbịgiữlạilớptừbốnđếnnămgiờchiềumàkhôngcóbấtkỳhyvọngthoátthânnào,thậmchícònphảingồilâuhơnnữanếucần thiết,vànếunókhông thỏamãnđược tấtcảcáccâuhỏicủa thầygiáo.

“BốSimonnàyấyà,nếuđãgâysựthìsẽlưumanh,đểucángphảibiết!”

SốphậnđãmuốnTintin,GibusanhvàBoulotphảicùngchịuchungtaihọanày.ChỉriêngCamusđãnétránhkiểugìđóvàLaCriquevốnluônrànhrẽmọichuyệnthoátnạnđểchiềuhômấyhướngdẫnđạoquânLongeverne-đãyếusẵnvìGambettekhôngđếnđược,nóphảidẫncondêcáinhànóđinhảyđực,mộtvàiđứakhác thìbuộcphảivềnhàngayđểchuẩnbịvệ sinhchongàyhômsau.

“Cólẽchiềunaymìnhđừngđithìhơn,”Lebractrầmngâmnói.

Camusgiãynảy lên.Khôngđi à?Đùasaochứ?Chủ tướngnghĩgìvềnó,thằngCamusnày?ThếthìbọnkiagọiđámLongevernelàlũnonhộtcũngphảilắm!

Lebracdaođộngphụctùngnhữnglýlẽnàyvàkhẳngđịnhrằngngaysaukhiđượcthầygiáothả(chúngsẽrasứchọc!)nósẽcùngTintin,BoulotvàGibusanhđếntrậnđịatứcthì.

Nhưngnóhơilo.Nhèngaymộtngàyquantrọngnhưthếnàymànólàchủtướnglạikhôngchỉhuyđược.Thậtchánmớđời!

Camustrấnanbạnrồisauvàilờichiatayngắngọn,lúcbốngiờnókéocácchiếnhữuramặttrận.

Tuyvậynócảmthấybănkhoăntrướctrọngtráchmớinày.Nómảimiếtsuynghĩ,cũngcóthểbịgiàyvòbởinhữnglinhcảmlờmờ,nênquênbéngviệcnhắcnhởlũbạnkhôngđượcđểlộmìnhtrướckhitớichiếnhàoởBụiCâyLớn.

BọnVelransđãtớitrậnđịatrước.Chúngngạcnhiênvìkhôngthấygì.Chúngralệnhchomộtđứatrongbọn,thằngMéo,leolêncâyquansáttìnhhình.

Từ trên cây đoạn, thằngMéo thấy đạo quân lèo tèo của đối phươngđangkhinh suất tiến bước trên đường.Nó thầm sướngmê tơi, không ngớt cựaquậynhưcámắccâu.

RồinóthôngbáongaychođồngđộivềquânsốlèotèocủapheđịchvàsựvắngmặtcủaLebrac.

ThằngAzteckhátkhao trả thù cho thằngMặtBánhđúc liềnnghĩngay ramộtkếhoạchtấncôngvàphổbiếnkếhoạchđó.

Mớiđầuchúngsẽlàmnhưkhôngbiếtgìcả,cứđánhtheokiểutừtrướcđếnnay.Tiếnlênrồilui,rồilạitiếnlênnửađoạnđường.Vàsaumộtlầngiảrútluichúngsẽàoàonhưmộtcơnlốcxôngtớiphòngtuyếnđốiphương,đánhtơi tả đứa nào kháng cự, bắt sống thật nhiều tù binh lôi về bìa rừng chochúngnếmmùiđaukhổcủakẻchiếnbại.

Chiếnthuậtcủachúnglànhưthế.KhithằngAztechôlớn“Dịchvậttụibay!”thìhếtthảylínhcủanócùngvunggậyàotheochủtướng.

ThằngMéovừaleoxuốngcâyđoạnthìnghetừBụiCâyLớnvanglêntiếngCamushôxungtrận:“TổbàbọnVelrans!”Rồitrậnchiếnmởmàntheocáchnhưtừtrướctớinay.

VớitưcáchchủtướnglẽraCamusphảiđứngdướiđấtđiềukhiểnquânlính,songvìthóiquen-cáithóiquentrèocâychếttiệt-nênnóquênnhữngcẩntrọngcủamộtngườitổngchỉhuymàleotótlêncâysồiquenthuộcđểtừđónãđávàohàngngũđốiphương.

Ngồi thoảimái trênmộtchạccâyđượclựachọnvàbốtríkỹcàng,Camusvừangắmmụctiêuvừakéocăngdâyná,miếngdanằmchínhgiữachạccây,haiphầndâythunđểdàiđều.ĐávọtriuríuvềphíabọnVelranslàmnátláhoặctrúngvàothâncâybậtlênnhữngtiếngkhôkhốc.

Camusnghĩrằngtrậnđánhhômnaycũngsẽdiễntiếnynhưmọilầntrước.Nóđâungờquânđịchđãhoạchđịnhmộtđợttiếncôngđánhchúngtantành,vìtừkhihaiphethùđịchtớinaylầnnàobọnVelranscũngđềuthuavàtháochạy.

Mọichuyệndiễn ra tốtđẹpđượckhoảngnửagiờvàkhiCamusđangcảmthấyyênlòngvìđãhoànthànhnhiệmvụvàchỉcòntínhsửdụngsốđácònlạisaochothậtcólợithìtiếnghôxungtrậncủathằngAztecvanglênvànóchứngkiếncảnhlũVelranskhíthếhừnghực,dữdội,quyếtthắngàoàoxôngtớikhiếnnóchếtsữngtrêncànhcây,khôngthốtđượclờinào.

KhinghetiếngràoràokinhkhủngấyvàthấyquânđịchvunggiáocùnggậyàođếnthìđámquânLongeverne,trongtìnhtrạnghoảnghốt,thoáichí,quálèo tèo, bèn quay người, vắt chân lên cổ bỏ trốn, phóng hết tốc lực bằngnhữngbướcdàivềhướngmỏđáLaugu.Khôngđứanàodámngoáinhìnlại,vìnghĩrằngmìnhbịtoànbộquânđịchbámsátgót.

Tuyđônghơnhẳnnhưngkhi tớiBụiCâyLớnđạoquânVelransvẫngiảmtốcđộchútítvìsợmộttrậnmưađátuyệtvọngcủađốiphương.Nhưngvìkhôngthấygìhếtnênchúngmạnhdạnchuivàolùmcâyrậmrạplùngsục.

Hỡiôi!Chẳngthấygìcả,chẳngcóaicả, thằngAztecđangthanthầmnhưvậythìnópháthiệnraCamustangồixổmtrêncâynhưmộtconsócrunsợ.

NóthốtlêntiếngA!mangâmhưởngchiếnthắng,thầmtựchúcmừngrằngtrậntấncôngnàykhôngđếnnỗixôihỏng,bỏngkhông.Rồinóralệnhchogãtùbinhleoxuốngngaytứckhắc.

Camusbiết chắc sốphậnnàođang chờđợimìnhmột khi rời khỏi chỗ ẩnnấp,vàvìcòn ítđá trong túinênnóhét to“Cư... tao!”đáp lại lời ra lệnhkhinhmạnkia.NócònđangmoitúiquầntìmđáthìthằngAzteckhôngbuồnnhắclại lờimờibất lịchsựmàralệnhchoquânnónémđáđểlôicổ“conchim”kiaxuống.

Camuschưakịpcăngnáthìmộttrậnmưađákhủngkhiếpdộivàonótớitấpkhiếnnóbuộcphảilấycánhtaychengựcvàhaibàntaychemặt.

May thaynhiềuđứaVelransvìquáhămhởnênnémhụtmục tiêu,nhưngmột vài đứa ném trúng phóc. Bùm, trúng lưng! Bùm, trúngmiệng! Bùm,trúngvai!Bùm,trúngmông!Bùm,trúngốngchân!Mộtviênnữavàlạimộtviênnữa!

“Sao,thằngquỷ,màycóxuốngngaykhông?”thằngAzteckêu.

QuảthậtthằngCamusđángthươngkhôngcóđủtayđểvừachengườivừaxoabóp.Nóđangđịnhđầuhàngthìtiếnghôxungtrậnvàtiếnghòhétkhiếpđảmcủachủtướngnódẫnquânquaytrởlạitrậnđịakhiếnnónhưđượcphéplạgiảithoátkhỏihoàncảnhđángsợnày.

Nótừtừbuôngmộtcánhtay,rồicánhtaykia.Nórờrẫmngười,ngẩngnhìnvà...nóthấy...thấygì?

Kinhhoàngquá!Kinhhoàngkhôngtảxiết!ĐạoquânLongevernedoTintinvàGibusanhdẫnđầu,lahétvàthởkhôngrahơitớiBụiCâyLớntrongkhilũVelransrútvềbìarừng,kéotheoLebracbịbắtlàmtùbinh.

“Lebrac!Lebrac!Chúaơi,Lebrac!”Camusrênrỉ.“Saolạithếđược?ChúaơilàChúaơi,mộttrămvịthánhthầnơi!”

TiếngkêutuyệtvọngcủaCamusvọngxuốngđámLongeverneđangkéođếngiảicứunó.

“Lebrac!”Tintinđápvọnglại.“Nókhôngcóđâyà?”Rồinógiảithích:“Khibọn tao vừa tới chân Saute thì thấy phemình chạy như thỏ cả lũ. Lebrac

phóngtớiđónđầuhét:

‘Đứnglại!...Chạyđiđâu?Camusđâu?’

‘Camusởtrêncâysồicủanó,’mộtđứamàtôi[22]khôngrõ,trảlời.

‘ThếLaCrique?’

‘LaCriqueà...Tụitaokhôngbiết!’

‘Tụibaybỏrơihaiđứanhưvậyđượcà?Càchớn!TụibaybỏmặchaiđứanóchobọnVelransbắt làm tùbinhà?Tụibay làđồhèn!Tiến lên!Mau!Tiếnlên!’

Rồinóphóngđivàbọntaohòhétchạytheosau.Nhưngnóchạytrướcbọntaoítnhấtcũnghaimươibướcvàcólẽbọnkiaxúmlạitómnómấtrồi.”

“Đúngthế,bọnchúngtómđượcnórồi.Càchớn,càchớn!”Camusrênrỉrồituyệtvọngtụttừtrêncâyxuống.

“Cógìđâumàđãsợvãiraquầnthế!Bọnmìnhcứunórathôi!”

“Chúngđônggấpđôimình,”mộtđứabỏchạyhồinãyrụtrècãi.“Mìnhchơikhônglạibọnchúngđâu,màcókhicònbịchúngbắtthêmvàiđứanữa.Bữanaymìnhkhôngcòncáchnàokháchơnlàđợi;chúngđâudámgiếtnó.”

“Giếtthìkhông,”Camusđồngý.“Nhưngmàcúcáocúcquầncủanó!Chỉvìnómuốngiảicứutaothôi!Xuitậnmạng!Nóthậtcólýkhibảorằngchiềunay bọn mình đừng nên ra quân. Phải luôn luôn tuân lời chủ tướng mớiđúng!”

“NhưngcònLaCriqueđâu?KhôngaithấyLaCriqueà?Màycóthấychúngtómluôncảnókhôngđấy?”

“Không,taokhôngtin,”Camusđáp.“Taokhôngthấynóbịbọnchúngdẫnđi.Cólẽnóchuồnquanhữnglùmcâyphíatrênkia.”

TronglúcbọnLongeverneđangthanthởvàCamus,trongcơntuyệtvọngmàthảmhọanàygâynên,nhậnthứcrasựcầnthiếtvànhữnglợiíchcủakỷluậtnghiêmminhthìchợtcótiếnggàgôgáykhiếnchúnggiậtmình.

“LaCriqueđấy,”Gibusanhnói.

Đúngthế,đúnglàLaCrique.LúcbọnVelransàoạtđộtkíchthìnónhưmộtconcáoluồngiữanhữngbụicâychuồnthoát.Bâygiờnótừvùngtrênquayvềvàhẳnnóđãtrôngthấygìđấynênnónóingay:

“Ối,tụibayơi,nếumàtụibaythấyđượcbọnchúngđãlàmgìvớiLebrac!Taothấykhôngrõlắm,nhưngtaonghetiếngkêukhủngkhiếp!”

Rồinóthuthậpmọidâynhợvàkimbăngcủacảbọnđểchắpvátạmáoquầnchủtướngnhấtđịnhsẽbịbọnkiacắttơitảhết.

Quảthật,chuyệndiễnraởbìarừngđúnglàđángsợ.

Quânđịchđãbaovây,tróiLebracvàxúmlạilôinóđi.Sựviệcdiễnraquánhanhkhiếnmớiđầunókhônghiểucụ thể ra sao.Nhưngkhi tỉnh táo lại,nhậnrõtìnhhìnhrồithìlúcthằngAzteccầmdaotiếnlạiđểtrảthù,nóliềnchứngtỏchobọnkhốnkiếpnàybiếtmặttraiLongeverne.

Nódùngđầu,bànchân,bàntay,khuỷutay,mông,đầugốivàcảrăngđểhúc,đá,vọtlên,táttai,đập,thụi,cắn,chốngcựhếtsứcdữdội,đẩyngãđứanày,kéorácháođứakhác,tốngvàomũithằngthứnhất,thụivàomặtthằngthứhai,đấmvàotaithằngthứba,lúcthìnghetiếngbùmbụp,lúcthìnghetiếngrăng rắc. Bị xé toạcmất nửa tay áo khoác nhưng cuối cùng nó vẫn thoátđược.NóđangđịnhvọtvềhướngLongevernebằnglốiphóngtuyệtvờicủamìnhthìvấpphảicúngángchânhiểmđộccủathằngMặtBánhđúc.Nóngãsóngsoài,mồmháhốc,taysoãira,mũikềtrênmộtcáihangchuộtchũi.

Nókhôngkịpthở.Trướckhinónghĩđượcđếnchuyệntìgốiđứnglênthìđãbịcảchụcđứaxôngvàođènghiếnchântay,rồibụp!bộp!vàlạibụp!bộp!tronglúcđómộtđứakhámngườinó,tịchthucondaorồidùngmùisoacủachínhnónhétvàomiệngnó.

ThằngAztec chủ trì vụ này đưa thằngMặtBánhđúc, người cứu vãn tìnhhình,chiếcgậybằngcànhdẻvàlệnhchonó-mộtmệnhlệnhhoàntoànthừa-đậpchogãtùbinhsáugậymỗilầngãmấpméchớmcựaquậy.

Lebracđâuphảilàđứachịuđứngim.Thànhramôngnótímbầmvếtroi,đểrồicuốicùngnóđànhphảiđứngim.

“Nếmđònđi,đồconlợn!”thằngMặtBánhđúcnói.“Màymuốncắtchimvàhộtcủaôngmà!Cứđợiđấy,giờthìôngsẽcắtcủamàychomàxem!”

Chúng không cắt những thứ ấy của Lebrac, nhưng không chiếc cúc, lỗkhuyết,khuymóc,dâygiàynàothoátkhỏisựtrả thù,vàLebrac, thất trận,trầntrụi,bầmgiập,lúcđượctrảtựdocũngởvàotìnhtrạngthảmhạigiốnghệtthằngMặtBánhđúcnămngàytrước.

NhưngtraiLongeverneđâuthèmkhóclócnhưbọnVelrans.Lebracđúnglàcócốtcáchchủtướng;nótứcsùibọtmépvàdườngnhưkhôngbiếtđaulàgì.Khănvừađượclôikhỏimiệngnóbènchửinhưtátnướcvàomặtbọnđãhànhhạnó,rằngnókhinhbỉcùngcựcvàmãimãicămghétbọnchúng.

Than ôi, Lebrac nói thế hơi quá sớm!Lũ chiến thắng kia, chắc chắn nắmđượcnótrongtay,liềnchonónếmmùingaytứckhắcbằngcáchlạilấygậydầnnómộttrậnvàđổxuốngngườinónhữngcúđấmđá.

Lebrac,bạitrận,muốnnổtungvìđiêngiậnvàtuyệtvọng,saycămhậnvàkhátkhaotrảthù,cuốicùngcũngđượcthả.Mặtméomó,nóbướcvàibướcrồingồithụpxuốngsaumộtbụicâynhỏ,nhưđểngồikhócchonguôingoaihaytìmvàibachiếcgaiđểtạmvávíucáiquần.

Nógiậncămgan.Nógiậmchân,nắmchặthaibàntay,nghiếnrăngkènkẹtvà cắn vào đất. Rồi nó chợt ngừng phắt lại như thểmùi vị cay đắng nàykhiếnnóbấtngờnảyrasángkiến.

Vầngôđỏốiđãxuốngtớinhữngcànhlơthơlácủacánhrừngkhiếnđườngchântrờinhưxathêm,núiđồitrôngmềmmạivàcảnhvậtthêmyêukiềusaukhiđượccơngiómạnhlàmhồisinh.Cótiếngchóbịxíchsủanơixa;mộtconquạgọibầyvềtổngủ.BọnVelranscâmlặng,cònbọnLongevernecũngkhôngnóimộtlờinào.

Lebracngồikhuấtsaumộtbụicâytháogiàyra(nàocókhógì!),nhétđôivớtengbengvàođôigiàybịlấymấtdây,cởiáolenvàquầncộcđểcuộngiàyvàotrongrồinhétcảvàoáokhoácmànóbuộctúmbốngócthànhcáitaynảinhỏ,chỉmặcđộcchiếcsơmicũncỡnvạtáophấtphơtronggió.

Rồimộttaygiữtaynải,haingóncủabàntaykiatốcáosơmi,nóchợtđứngthẳng người trướcmặt địch quân, chỉ tay vàomông, gọi lũ vừa thắng nóbằngnhữngtênnhưđồbò,đồlợn,bọnkhốnkiếpvàđồhèn.Rồinóphóng

hết sức bỏ chạy trong bóng chiều nhá nhem, trong tiếng chửi bới của lũVelransvàtiếngđárítbêntai.

V.Hậuquảcủamộtthảmhọa

Hếtđớnđaunàyđếnđauđớnkhác

Ôi!thửtháchcànglúccàngcamgo.

VictorHugo[23](Nămthángkinhhoàng)

Ngườitathậtcólýkhibảorằnghọavôđơnchí!ChínhLaCriquevềsauđãnóicâuchâmngônnày,tuynókhôngphảilàtácgiả.

Lebrac,tóctaiáoxốngphấtphơtronggió,vừalớntiếngchửibọnkhốnkiếpVelransvừachạytớikhúcquanhởSautethìkhôngthấylũbạncủanóđâu,nhưnglạiđụngngayphảibốZéphirin,viêncựubinhtừngchiếnđấuởchâuPhimàmọi người thường gọi là lãoBédouin[24]; lão giữ cái chức trươngtuầntầmthườngtrongxãmàtacóthểnhậnthấyquatấmlắcmàuvàngđượclauchùibóngnhoánglấplánhgiữanhữngnếpgấpcủachiếcáochoàngmàuxanhdatrờilúcnàocũngtinhtươmcủalão.

ThậtmaychoLebracvĩđại,vì lãoBédouin,ngườiđạidiệncôngquyềnởLongeverne,hơilãngtaivàmắtcũngkhôngcòntinhtườngmấy.

Lão đang quay về, hay sắp quay về, sau chuyến tuần tra thường ngày thìtiếng chửi bới tru tréo của Lebrac - vì đã phải quằn quại dưới bàn tay lũVelrans-khiếnlãodừngbước.Vìtừngbịmộtsốthằngnhãiranhmấtdạytronglàngchọcghẹonênlãotinchắcrằngtiếngthóamạnặngnềcủathằngnhócgầnnhưtrầntruồngđangchạykianhắmvàolão.Lãolạicàngkhôngnghingờgìnữakhingherõcáctiếngchửinhư“đồconlợn”hay“quânchóchết”màtheosuynghĩlogicvàrõràngcủalãothìchỉcóthểnhắmvàomộtngười đại diện “pháp nuật”. Lão kiên quyết (trước hết vì nhiệm vụ) phảitrừngtrị thằnglỏivôliêmsỉnàyvìnóvừaphạmthuầnphongmỹtụcvừaxúcphạmdanhdựcủahộiđồngxã,nênlãoliềnđuổitheođểtómcổnóhayítnhấtcũngđểbiếtnólàai,rồisớmhaymuộncũngsẽchonómộttrậnđònnênthân,“nhândanhphápluật”.

NhưngLebraccũngnhìnthấylãoBédouinvànhữngýđồthùnghịchtừtiếng“thằnglêulổng!”lãothốtra,nênnónhanhchóngngoặtsangbêntrái,chạylênphíatrênvạtđấtcôngrồichuibiếnvàobụicây,trongkhikẻtruyđuổinóvunggậyhéttoáng:

“Thằngoắtconbẩnthỉu!Ôngsẽtómđượcmàychomàxem!”

ĐámLongevernenấpởBụiCâyLớnhếthồnhếtvíavềsựkiệnbấtngờnày,chúngtrốnhữngcặpmắtcúvọtheodõihànhđộngcủalãoBédouin.

“Chínhnóđấy.Phải,chắcchắnlànórồi!”LaCriquenói,ýchỉchủ tướngcủamình.

“Nólạichơichobọnkiamộtvốnữarồi!”Tintinnhậnxét.“Thếmớilànamnhi!”nóchuyểngiọng,chứachanniềmcảmphụcchủtướng.

“Lãochóchếtnàycònđịnhpháquấychúngmìnhbaolâunữađây?”Camusvừahỏivừalấyhaibàntaykhôchaisạnxoabópnhữngchỗđautrênthânthể.

NóđãđịnhbảoTintinhoặcLaCriqueradụlãoBédouinkhỏicáinơicólẽLebracđang ẩn trốnbằng cách chửi lão trương tuầnmột loạt những tiếngthóamạthậtđau,chẳnghạnnhư:giàđầumàngu,đồkêgian,đồmangbệnhlậu từchâuPhivànhiều tiếngchửikhácmàthỉnh thoảngchúngnghe lómđượckhingườilớntronglàngtròchuyện.

Nhưngnókhôngcầndùngtớibiệnphápnàyvìchỉlátsauđãthấylãocựubinhtheođườngcũquaytrởxuống.Lãolớntiếngchửibọnnhócmấtdạy,dọasẽkéotaichúngvàthềlàmộtngàynàođósẽtốngchúngvàonhàgiamcủaxãchochúnglàmbạnmộtvàigiờvớilũchuộtcủanhàmáyphomát.

Ngaylậptức,Camusliềngiảtiếnggàgôxámgáy-tínhiệutậphợpcủapheLongeverne;vàđáp lạitiếngtrảlờivọngđếnnógáythêmbatiếngliêntiếpnữachovịchiếnhữuđangtuyệtvọngcủamìnhbiếtrằngmốinguyhiểmđãtạmqua.

Tiếpđó,saunhữnglùmcây,khitiếnlạigần,chúngpháthiệnthấycáidángbanđầukhôngrõlắmvàtrăngtrắngcủaLebrac,tayxáchbọcquầnáotítẹo,rồinhữngđườngnéttrêngươngmặtméoxệchvìgiậndữcủanóhiệnrõra.

“Rồisẽbiếttayông!Rồisẽbiếttayông!”

TạmthờiLebrac[25]chỉ thốt rađượccó thế thôi.Nướcmắt lưng tròng,nónghiếnrăng,dứdứnắmđấmđedọavềphíalàngVelrans.

BọnchúngxúmquanhLebrac.

Chúnggomgóphếtmọidâynhợ,đinhghimmonggiúpnócóđượcmộtbộtrangphụctàmtạmđểquayvềlàng.Chúnglấydâyroingựaxỏmộtchiếcgiày,chiếckiavớidâycộtchuôikiếm.Haisợidâybệnlạiđểcộtvớởkhoeochân.Mộtchiếckimbănggàicửaquần.Camuscònmuốnhysinhsợithunbuộcnáđểlàmthắtlưngchosếp,nhưngLebracđãlịchsựtừchối.Vàichiếcgaimócnhữnglỗkhuyráchtoanghoác.Tuynhiêncáiáokhoáchơibịlệchrasau,cáiáosơmiráchcổkhôngcứuvãnnổi,còntayáobịmấthẳnmộtmiếngtolàbằngchứnghùnghồnvềtrậnchiếnđấukinhhồnđộngpháchmàngườichiếnbinhLebracđãphảikinhqua.

Đượcvávíu tạmxong,Lebracbuồnbãcúinhìnmình từ trênxuốngdưới,ngẫmnghĩkhôngbiếtănmặcthếnàythìvềnhàsẽănbaonhiêucáiđáđít.Nótómtắtkếtquảcủasựsuynghĩnàybằngmộtcâungắngọnkhiếnđámlínhcủanólạnhtớitậntim:

“Chúaơi!Thếnàythìvềnhànátđítmấtthôi!”

Tiếptheolờitiêntrinàylàcảmộtsựimlặngnãonề.Hiểnnhiênkhôngđứanàonghĩracâutrảlờithíchđáng,nênchúngđànhthiểunãolặnglẽlêgiàyđếgỗvềlàngtrongbóngđêmđangxuống.

LầnnàykháclầntrởvềhômthứHaibiếtmấy!Bóngđêmảmđạmvànặngtrĩukhiếnchúngbuồnthêthiết.Khôngmộtvìsaonàolấplánhtrongnhữngđámmâybất thầnkéokínbầutrời.Nhữngbứctườngxámbênđườngnhưlặnglẽtheogótthảmhọacủachúng;nhữngbụicâybuôngrủcànhconnhưnhánhliễubuồn,cònnhữngchiếnbinhLongevernethấtthểulêbướcnhưthểđếgiàycủachúngtrĩunặngmọikhốncùngcủanhânloạivàtấtcảnỗibuồncủamùathu.

Khôngđứanàonóimộtlờivìsợlàmnặngthêmnhữngâulotangthươngcủavịchủ tướngbại trận.TiếnghátkhảihoàncủabọnVelranskiêuhãnh trênđườngvềtheolàngióTâyNamvẳngtớikhiếnchúngcàngthêmđaukhổ:

TalàgiáodânCơđốc,đấylàniềmvinhquangcủata,

Đấylàhyvọngvàchỗdựacủata...

VìVelranslàđấtcủacáccốđạo,cònLongevernelàđấtcủapheĐỏ.

TớiCâyĐoạnTochúngdừnglạitheothóiquen.Lebracphátansựimlặng:

“Sángmaivàohồichuôngthánhlễthứhaimìnhsẽgặpnhauởgiếnggiặt,”nólàmravẻrắnrỏi,songgiọngvẫnrunrunchứngtỏnólosợmộtđiềugìđórắcrối,rấtmơhồmàđúngralàchắcchắnsẽxảytới.

“Ừ,”chúngđápgọnlỏn,cònCamus-bị-ném-đátiếnlạilặnglẽsiếtchặttaynó, trongkhiđámquân tí tẹokia tảnđi rất nhanh, theonhữngconđườngmònvàđườnglớndẫnvềnhàchúng.

KhiLebracvềtớinhàởgầngiếngtrên,nóthấyngọnđèndầuđãđượcthắptrong căn phòng có lò sưởi, và qua những rèm cửa he hé, nó thấy cả nhàđangăntối.

Nórun lên.Thếnày thì tiêu tanniềmhyvọngcuốicùngrằngsẽkhôngaithấynólẻnvàonhàtrongbộcánhlôithôilếchthếchmàsốphậnđenđủiđãgâychonó.

Nhưngsuyđitínhlạinóthấyrằngsớmmuộngìcũngsẽphảiđốimặtchuyệnnày,thếlàvớilòngquyếttâmđónnhậntấtcả,nónhấcthencàicửabếp,điquabếprồiđẩycánhcửadẫnvàocănphòngcólòsưởi.

BốLebracvìthấthọcnênlạicàngchútrọngchuyện“dáodục”.Bởithếôngđòihỏithằngconôngngaytừbuổihọcđầutiêntrongniênkhóaphảirasứcdùimàikinhsách,mộtviệchoàntoànkhôngtươngxứngtínàovớiđầuóccủathằnghọctròLebrac.ThỉnhthoảngôngtớinóichuyệnvớibốSimonvềvấnđềnàyvàkhẩnthiếtyêucầubốnếucầnthìđừngquênchonómộttrậnvàcứviệcthẳngtaytrừngtrị.Chắcchắnôngkhôngbênhthằngconôngnhưnhữngthứchamẹngudốt“khôngbiếtthếnàolàtốtchocon”;khôngnhữngthế,nếunóbịđònởtrườngthìvềnhàôngcònchothêmtrậnnữa.

Như ta thấy, bố Lebrac quan niệm thật lạc hậu về sư phạm nhưng lại cónhữngnguyêntắcthậtrõràngmàôngứngdụngítravớisựtintưởngvữngchắc,chodùkhôngđạtkếtquảgì.

Mới chiều nay, sau khi cho lũ bò uống nước xong, ông tới gặp thầy giáođangngồihút tẩudướimáivòmnhà lànggầngiếnggiữađểhỏihanxemthằngconôngcưxửthếnào.

Dĩ nhiên ông được cho biết là thằngLebrac phải ngồi lại lớp tới bốn giờ

rưỡi, rồinó trả lời trôi chảybàihọcmà lúc sángnókhông thuộc,điềuđóchứngtỏrằngnếunóchịuhọcthì...cóphảithếkhôngạ...

“Thằng lười!”ôngbốkêu. “Thầybiết lànókhônghềmangđược lấymộtquyểnsáchvềnhàchứ?Thầycứchonónhiềubài làmvào,tínhtoán,chiađộngtừ,cáigìcũngđược!Thầyđừnglo,tốinaytôisẽchonómộttrận!”

BốLebracđangởtrongtâmtrạngnhưthế thì thằngconbướcquangưỡngcửa.

Cảnhàđãngồivàobànvàănxúpxongrồi.Ôngbốđầuđộimũ,taycầmdaođangđịnhxắtmiếng thịtxôngkhóiđặt trên lớpbắpcải thành từngmiếngdàymỏng tùybao tử lớnnhỏ của từngngười thì cánh cửamởkẽokẹt vàthằngconônglómặt.

“A,cuốicùngthìmàycũngvề,”ôngnóinửasẵng,nửagiễucợtbáotrướcviệcchẳnglành.

Lebracthấycứimthinthítlàkhônngoanhơncảnênlặnglẽngồivàoghếởcuốibàn.Nókhôngbiếtôngbốđịnhlàmgì.

“Ănxúpđi,”mẹnócàunhàu.“Nguộihếtrồi.”

“Vàcàiáokhoáclại,”ôngbốnóithêm.“Màytrôngcứnhưgãláidê.”

BằngmộtđộngtácmạnhmẽsongvôíchLebrackéolạichiếcáokhoáclửnglơtrênngườinó,nhưngkhôngcàicúchaymóckhoen-vìlýdotađãbiết.

“Taobảocàiáokhoáccơmà,”ôngbốnhắc.“Vớilại,màyởđâuvềthế?Đâuphảitừtrườngvềgiờnày?”

“Conmấtkhuymócáokhoácrồi,”Lebraclẩmbẩm,khôngtrảlờithẳngvàocâuhỏi.

“Chúalònglànhơi,saolạithếđược!”bàmẹkêulên.“Lũvôtíchsựnày!Lũănhạinày!Chúngpháhỏngmọithứ,xénátmọithứ,nuốttrôimọithứ!Ngữchúngmàyrồilớnlênsẽthànhgìđây?”

“Thếcònhaitayáothìsao?”ôngbốnóixenvào.“Chẳnglẽmàycũngmấtcúctayáoluônà?”

“Vâng,”Lebracthúnhận.

Điềupháthiệnmớinàycùngvớiviệcnóvềtrễchothấyđâylàmộtchuyệnhếtsứckhôngbìnhthườngvàđưađếnmộtmànkiểmtratỉmỉ.

Lebraccảmthấymặtnóđỏtớitậnchântóc.

“Chếtcha!Thếnàythìhỏngkiểurồi!”

“Lạiđứnggiữanhàchotaoxem!”

ÔngbốnângchụpđènlênvàtaihọamàLebracphảihứngchịuđãphơibàyhếtmứcđộtrướcbốncặpmắtsoimóicủacảnhà.Nhữngbàntaybèbạnrấtnhiệttìnhvàđầyhảoýnhưngquávụngvềchẳngnhữngkhôngvávíuđượcáoquầnnóđỡhơnmàcònlàmthảmhạithêm.

“Chúaơi!Đồconlợn!Quânlộngiống!Đồvôtíchsự!Phườngvôlại!”ôngbốgầm lên saumỗipháthiệnmới.Áo lenvàáo sơmimất sạchcúc, cửaquầngàikimbăng,mộtchiếckimbăngởcạpquần,dâygiàybằngthứsợimảnh.

“Sao,màysinhtừđâura thế,hởthằngchết tiệt?”BốLebracgầmlên,ôngkhôngthểngờđượcmìnhlàmộtcôngdântốt lạicó thểsinhramột thằngnhócthếnày,cònbàmẹrênrỉvìngàynàothằngcontrờiđánhcũngkhiếnbàlàmluôntaymàvẫnkhônghếtviệc.

“Rồimàytưởngrằngsẽthếnàymãiđượcà?”ôngbốhỏitiếp.“Màytưởngtaochịutiếptụcbỏtiềnrađểnuôidạymộtthằngkhốnkiếpnhưmàyư,mộtthằngvôtíchsựcảởnhàlẫnởtrườnghayởbấtcứđâukhácư?Chiềunaytaomớivừahỏithầygiáomàyđấy!”

“...”

“Rồi taosẽchomàybiết tay,đồăncướp!Màynênnhớrằngtrạicảihuấnkhôngphảixâychochó.Liệuhồn!”

“...”

“Trướcmắtmàykhôngđượcănbữatốinay!Ơkìa,Chúaạ,saomàykhôngmởmiệngra?Màynghịchởđâumàđếnnỗinày?”

“...”

“A,màykhôngmuốnnóigì,thằngnhãiranh,àphải,thựcthế!Chờđấy,lạyChúa,taosẽbuộcmàyphảimởmiệng!”

VừanóibốLebracvừarút từđốngcủibêncạnh lòsưởimộtcànhcâyphỉvừadẻovừabền,rồiôngkéoáotụtquầnthằngcon,quấtchomộttrậnnhớđờikhiếnnólănlộn,quằnquại,sùibọtmép,thởranvàkêugàođếnnỗikínhcửasổrungcảlên.

Rồi,saukhiđãthựcthicônglý,ôngsẵnggiọngnóithêm,khiếnnókhôngcãiđược:“Bâygiờđingủ.Liền tức thì.LạyChúa!Taomàcònnghe thấy‘quáigìđó’!...”

Lebracmệtbãngườinằmdàitrênnhữngtấmnệmnhồilángôvàrơmyếnmạch.Nócảmthấykiệtsức,chân taynhưbịgãy,môngrátnhưbịphỏng,đầuócquaycuồng.Nótrănquatrởlạithậtlâu,ngẫmnghĩthậtlâu,thậtlâuvàthiếpđicùngthảmhọacủamình.

VI.Kếhoạchtácchiến

...trầntruồng

Làvẻđẹptavừamớilôiratừgiấcngủ.

Racine(Britanicus,màn2,hồi2)

Sáng hôm sau thức dậy sau một giấc ngủ nặng nề như say rượu, Lebracchậmchạpduỗingườitrongcảmgiácthắtlưngđãbầmgiậpcònbụngthìđóicồncào.

Nónhớlạichuyệnhômquavàđỏmặtnhưcóluồnghơinóngxônglênđầu.

Áoquầnnóvứtbừabãidướichângiườngvàkhắpphònglàbằngchứngvềnỗiđauđớnthâmsâumàchủcủachúngđãphảihứngchịutrướckhicởibỏchúng.

Lebracngẫmnghĩchắcôngbốđãnguôigiậnsaumộtđêmngủđẫygiấc.Nóđoángiờ giấc qua tiếng ồn ào trongnhà và ngoài phố.Lũbò đã từmángnướctrởvề,mẹnóđangđổthứcănvàomángchochúng.Đãđếnlúcphảidậy để làm những việc sáng Chủ nhật nào nó cũng phải làm, nếu khôngmuốnbịtrừngphạtnặnghơn,đólàchùisạchvàđánhbóngnămđôigiàycủacảnhà,chấtđầycủivàogiỏvàlấynướcđầybìnhtưới.

Lebracnhảyrakhỏigiường,chụpmũlênđầu.Rồihaibàntaynósờnắncáimôngđaurát.Vìkhôngcógươngđểsoinênnócốhếtsứcngoáicổnhìnquavai:

Môngnóđỏvànhiềulằntím.

PhảichăngđólàvếtroicủathằngMặtBánhđúc?Haycủabốnó?Cólẽcủacảhai.

Nólạiđỏbừngmặttớitậnchântócvìnhụcnhãvàgiậndữ:

BọnVelranskhốnkiếp!Chúngsẽphảiđềnmónnợnày!

Ngaysauđó,nóxỏtấtrồitìmchiếcquầncũnóvẫnmặckhiphảilàmnhữngviệccóthểkhiếnquầnáođẹpbịbẩnvàhỏng.Nhèngayhômnaymớitức

chứ! Nhưng nó không băn khoăn gì về sự trớ trêu của hoàn cảnh mà đixuốngbếp.

Lợidụnglúcmẹnókhôngcóởđấy,nóthuổngtrongchạnmộtkhúcbánhmìdày, giấu trong túi quần, thỉnh thoảng gặmmộtmiếng to, nhaimuốn trẹoquaihàm.Rồinó lôigiàyra, rasứcchảinhưthểchiềuhômquakhôngcóchuyệngìxảyracả.

Bốnóvừatreoroingựalêncáimócsắtởcâycộtđángaychínhgiữanhàbếpvừanghiêmkhắcliếcnhanhnómộtcáikhiđiquanhưngkhônghémôinóilờinào.

Cònbàmẹ,saukhinóđãxongviệcvàănmộtđĩaxúplótdạ,trôngchừngnólàmvệsinhthânthểngàyChủnhật.

CầnphảinóirằngLebraccũnggiốngnhưphầnlớnlũbạnnó-trừthằngLaCrique-cómốiquanhệrấtxaxôi,nghĩalàkhônggầngũi,vớinước;nósợnướcynhưconmèoMitiscủanhànó.Nóchỉthựcsựưanướctrongcácconrãnhlànơinórấtthíchlộibìbõmcũngnhưnướctạoralựcđẩylàmquaycáicốixaynhỏvớigàudonótựtạocótrụcbằnggỗcâycơmcháyvàláguồngbằnggỗphỉ.

Ngaycảtrongtuần,mặcchobốSimonnổicơnthịnhnộnócũngkhôngbaogiờtắmtápmàchỉrửahaibàntaylàthứphảichìarađểôngkiểmtraxemcósạch sẽhaykhông,hơnnữanó thườngdùngcát thayvìxàphòng.NhưngngàyChủnhật thì nóphảinghiến răngcau có chịu trận.Mẹnódùngmộtmiếnggiẻthôbằngvảibôngkhônghồđãthấmnướcvàxátxàphòng,mạnhtaykỳcọmặt,cổvàtainó.Bêntronglỗtaimẹnócũngkhôngnươngnhẹtínào vớimột góc khăn ướt xoắn lại như cái khoan. Sáng hôm nay Lebrackhônghềdámkêulaphảnđối.SaukhithắngbộcánhchongàyChủnhậtnóđượcphéprakhỏinhàvàohồichuôngthánhlễthứhai,songbốmẹnómỉamaichứkhônghềgiữ lịchsựcảnhbáonó rằngchỉcần thêmmột lầnnhưhômquathôi,thì...

CảđạoquânLongeverneđãtụhọpđầyđủ.Cácchiếnbinhtròchuyệnhuyênthuyên,kiểmđiểmlầnnữavềtrậnthấtbạivàthấpthỏmchờđợichủtướng.

Nhữngánhmắt long lanhnhìnLebracnhư thầmhỏihankhiếnnóbồihồixúcđộng,nhưngnóvẫnđitớigặpđámlínhcủamìnhmộtcáchthảnnhiên.

“Ừ,”nónói,“taobịmộttrậntơibờihoalá.Nhưngđãsao!Đâuchếtđược.Rõràngtaocómặtởđây.Tuynhiênmìnhcònthiếunợbọnkiavàchúngsẽphảitrảmình.”

Cáchnóinày,thoạttiêncóvẻchẳnglogicgìvớingườingoàicuộc,nhưnglạiđượccảlũchấpnhậnngay,vìchúngvỗtaytánthưởng.

“Cứthếnàythìkhôngđược!”Lebracnóitiếp.“Không,mìnhnhấtđịnhphảinghĩrakếgìđấy.Taokhôngmuốnvềnhàănđònlầnnữa,vìtrướchếttaosẽbịcấmrakhỏinhà,hơnnữamìnhphảibắtbọnchúngtrảmónnợhômqua.Mìnhphảicânnhắctrongbuổithánhlễrồichiềunaymìnhthảoluậnchuyệnnàylầnnữa.”

Ngaylúcấyđámcongáiđingangqua.Chúngcũngcùngnhauđilễ.KhiđiquasânnhàthờchúngđưamắttòmònhìnLebrac“đểxembộdạngnógiờthếnào”;vìchúngcũnghaytintìnhhìnhchiếntrậnvàquaanhemruộthayanh em họ củamìnhmà biết rằng hôm qua, chủ tướng, dù ngoan cườngchốngtrả,vẫnphảichịusốphậnkẻchiếnbạivàvềnhàtrongtìnhtrạngthiểunãoáoquầntơitả.

Lebrackhôngphảilàđứanhútnhát,nhưngnhữngtiamắthừnghựclửakiakhiếnnóđỏmặttíatai.Niềmtựhàocủathằngcontrailàmthủlĩnhbịtổnthươngghêgớmquatrậnchiếnbạivànỗinhụcnhãtạmthờikia,vànócàngthấykhốnkhổhơnnữakhibạngáicủanó,emthằngTintin,nhìnnóâuyếmđếntuyệtvọng,mộtcáinhìnbuồnbã, lo lắng,ướtátvàdịudàng,nhưnóivớinómộtcáchđầythuyếtphụcrằngcôbéchiasẻsâusắcsựkhôngmaycủanóvàdùthếnàothìcôcũngvẫndànhtìnhcảmthiếtthachokẻđãđượctráitimcôlựachọn.

NhưngdấuhiệumếnthươngrõrệtkiakhônglàmLebracyêntâm.Nómuốngâyđượcấntượngtốttrongmắtcôbạnbằngmọigiácơ.Chonênnóbỏđámbạnlại,kéotayTintinrachỗkhácrồihỏikhihaiđứamặtđốimặt:

“Ítnhấtmàycũngkểchoemmàysựvụđúngnhưthậtchứ?”

“Dĩnhiên!”thằngkiacamđoan.“Nókhóctoánglênvìtứcgiận;nócònbảonếuthằngMặtBánhđúclọtvàotaynóthìsẽbịnómócmắt.”

“ThếmàycónóirằngsởdĩthếchỉbởivìtaomuốncứuthằngCamusvàbọnchúng chẳng đời nào bắt được tao nếu tụi bay nhanh chân hơnmột chút

không?”

“Cóchứ!Taokểnónghehếtmọichuyện!Thậmchí taocònkể rằngsuốttronglúcbịchúngnóhànhhạmàykhôngứamộtgiọtnướcmắtvàcuốicùngmày còn chổngmông vào chúng nó nữa. Chà, nó ngạc nhiên quá chừng!Marie thíchmày lắmđấy,cứ tinđi.Nócònnhờ taohônmày,nhưnggiữachúngta,màybiếtđấy,giữađànôngvớinhauthìđâucóđược,kỳcụclắm!Nhưngcáichínhlàmàybiếtnónghĩthếnào!Chậc,bồtèoơi,phụnữmà...khihọyêu...Nócònbảorằngnếurảnhthìlầntớinósẽcốgắngtheosaubọnmìnhđểđínhlạicúcchomàytrongtrườnghợpmàybịchúngtómlầnnữa.”

“Bốkhỉ!Cònlâuchúngmớitómđượctaolầnnữa!”Lebracthề.Nhưngnórấtxúcđộng.

“BảoemmàyrằnglúcnàolạiđichợphiênởVerceltaosẽmangvềchocôbémộtcáibánhquế,khôngphảithứnhỏđâu,thứthậttocơ.Màybiếtloạibánhgiásáuxumộtcái,haibêncóviếtchâmngônấy.”

“Ồ,Mariesẽvuilắmkhinghetaokể,”Tintincảquyết.Nóxaoxuyếnnghĩngaytớichuyệnemnóvẫnchiachonónhữngmóntrángmiệng.Thànhthửnólộtẩykhinóithêmtrongcơnhàohứng:

“Cóthểbađứamìnhsẽcùngăncáibánhquếấy.”

“Taođâuđịnhmuachomàyhaychotao,màmuachocôbé!”

“Ừ,taobiết,phảirồi!Nhưngmàybiếtđấy...taochỉchợtnghĩrằngcóthểnósẽlàmthế!”

“Dầuvậycũngkhôngđược,”Lebractrầmngâmđáp.Rồichúngvàonhàthờtrongtiếngchuônggiónggiả.

Mỗiđứacontraitớingồiởchỗmàchúng-dothỏathuận,douytíncánhânhay do sứcmạnh của nắm đấm - đã giành được qua bàn cãi lâu dài haynhanhchónghayquađọsức(nhữngchỗngonlànhnhấtởngaykếbêndãyghế của đám con gái).Rồi đứa nàymóc túi lấy ra tràng hạt, đứa kiamộtquyểnsáchkinh,đứakhácmộtbứcảnhthánhchocóvẻ ”thíchhợp”.

Lebrac,giốngnhưbọnkia,móctúiáokhoáclấyramộtquyểnsáchkinhcũkỹ,bìadasờnmòn,chữthậtto,divậtcủamộtngườibàmắtkém,vàmởbừa

mộttrangnàođấy,chỉđểchocóvẻ,khỏibịtrách.

Nóchẳngquantâmgìtớibàikinhđếnnỗicầmngượcquyểnsách,vàtronglúcnhìnđămđămmàkhôngthấygìvàonhữngchữcáitotướngcủabàikinhchođámcướibằngtiếngLatinhnósuynghĩxemchiềunaysẽđềnghịgìvớiđámsĩtốtcủanó;vì,nóbiếttỏnglànhưmọikhiđámngungốcchếttiệtkiasẽchẳngnghĩrađượcgìráo.Chúngsẽlạivẫnđểmìnhnóquyếtđịnhphảilàmgìđểngănngừamốinguycơkhủngkhiếpđangítnhiềuđedọatấtcảbọnchúng.

Tintin cứ phải huých để Lebrac quỳ xuống, đứng lên hay ngồi theo đúngnghi lễcho từng lúc.ThấyLebrackhônghềngóquađámcongái lầnnàotrongkhibọnnàythỉnhthoảnglạiliếctrộmxemmộtkẻvừabịănđònnhừtửgiậndữrasao,Tintinrútrakếtluậnrằngđầuócchủtướngcủanóđangcăngthẳngghêgớm.

Lebrac,vốnthườngưagiảipháptriệtđể,đãchọnmộttrongnhiềukhảnăngnảyratrongócnó;rồikhicácchiếnbinhLongevernetụhọpởmỏđáPepiotsauthánhlễchiềuthìnóđềnghịthẳngvớichúngrõràng,trầmtĩnhvàkhôngchútvòngvo.

“Chỉcómộtcáchchắcchắnđểbảovệquầnáocủamìnhthôi,đólàkhôngmặcgìhết.Chonêntaođềnghịmìnhcởitruồngđánhnhau!”

“Trầnnhưnhộngà?”sốđôngchiếnhữuthảngthốtkêulên,sửngsốt,thậmchíkinhhoàng;giảiphápquáđángnàycólẽđãlàmchúngxấuhổ.

“Đúngthế,”Lebracđáp.“Nếuhômquatụibayphảinếmđònthìchắcchắntụibaycũngsẽkhôngngầnngạigìmànóinhưtao.”

Lebrackhôngcóýđịnhlòelũbạn,nhưngđểthuyếtphụcchúng,nókểtỉmỉnhữngnỗi đau thểxác lẫn tinh thầnkhi bị bắt ở bìa rừngvà sự chàođónnồngnhiệtởnhà.

“Nhưngnhỡcóaiđingangqua,”Boulotphảnđối.“Ngộnhỡcómộttayănmày tình cờ đi tới rồi lấy mất đồ của bọn mình hoặc nhỡ mình bị lãoBédouinbắtđược!”

“Mộtlàmìnhgiấuđồcủamìnhđi,”Lebracđáp,“hailànếucầnmìnhcửmộtđứacanhgiữ.

Cònnếucóai thấy tụimình rồiđâmngượng thìhọchỉviệcnhìnquachỗkhác.CònlãoBédouinấyà...mìnhcoiracáicócgì!Tụibaythấychiềuhômquataolàmgìvớilãorồimà!”

“Ờ,nhưngmà...”Boulotnói,rõràngkhônghứngthúchuyệnởtruồngtrướcngườikhác.

“Thếđấy!”Camusnóixenvàovàkhóamiệngthằngkiabằngmộtluậncứkhôngcãiđược:“Taobiếttạisaomàykhôngdámcởitruồngrồi.Màysợtụitaothấycáibớtrượuvangtrênmôngmàyrồicườinhạochứgì.Boulotơi,màyvớvẩnquá!Cáibớttrênmôngthìănthuagì!Nàophảivìthếmàmàylàđứaquèquặtđâu,thànhraviệcgìphảixấuhổ!Vếtbớtấychẳngqualàdokhicómangmàymẹmàybỗngthèmuốngrượuvang,rồilạigãimôngngaylúcđó.Phải,màycóvếtbớtchínhvìthế!Màthèmrượuvangthìđâucógìxấu.

Khimangbầuđànbàcónhiềuýnghĩlạlắm,đôikhikinhtởmnữacơ,cácbồạ.TớtừngnghemộtbàđỡởRocfontainekểvớimẹtớrằngcónhữngbàbầuchỉthíchăncư...thôi!”

“Cư...à?”

“Ừ!”

“Eoơi!”

“Thậtđấy,cácbồạ,thậmchíphâncủalínhtrángvàđủthứdơdáyđếnchócũngkhôngngửinổitừxa.”

“Lúcấyhọđiênà?”Tétardkêulên.

“Hiểnnhiên.Trong,trướcvàsaulúcấy.”

“Dẫusaothìbốtaovẫnluônbảothếvàtaotinlờibốtao.Khôngthểlàmgìđểhọđừngkêuthannhưgàbịvặtlônglúcđangsốngnhăn!Tráiýmộttílàăntátngay.”

“Ừ,đúngthế.Đànbàlàthứxấuxa!”

“Thế nào đây,mình có chịu ở truồng đánh nhau không?Có hay không?”

Lebracnhắclại.

“Mìnhphảibỏphiếumớiđược!”Boulotđòihỏi.Rõràngnókhôngthoảimáiphảiphơicáimôngcóvếtbớtmangdấutíchthèmuốngvangcủamẹnó.

“Màythậtlàngungốc!”Tintinnói.“Taođãnóilàtụitaokhôngthèmđểýđếnvếtbớtcủamàymà!”

“Tụi bay thì không, nhưng... bọn Velrans... nếu chúng thấy vết bớt... thì,thì...không,taokhôngthích!”

BấygiờLaCriquemớicanthiệp,cốdànxếptìnhhình:

“Xemnào, nếuBoulotmặc nguyên quần áo còn bọnmình ở truồng đánhnhauthìcóđượckhông?”

“Khôngđược,khôngđược!”cóvàichiếnbinhphảnđối.NhữngđiềuCamusvừatiếtlộlàmchúngtòmòvềcơthểcủathằngbạn,chúngmuốnđượctậnmắtthấydấuvếtcủasựthèmmuốn.NênchúngkiênquyếtđòiBoulotcũngphảiởtruồngnhưmọingười.

“Nào, Boulot, cho lũ ngu xuẩn này xem vết bớt củamày đi!” La Criquekhuyếnkhích.“Chúngnguhơncảđầugốitao!Hẳnlàchúngchưatừngđượcthấygìhết,kểcảchuyệnbòđẻhaydắtdêcáichodêđựcnhảy.”

Boulotbiếtkhônglàmsaokhácđượcnênđãanhdũngphụctùngsốphận.Nó cởi dây đeo, buông quần xuống, vén áo lên rồi chỉ cho đám chiến sĩLongeverneđangítnhiềuhămhởthấyvếtbớt“thèmmuốn”trênmôngnó.Sauđó,nhưthườnglệ,đềnghịcủaLebrac,cóCamus,Tintin,LaCriqueủnghộ,được“nhấtmộttrí”chấpthuận.

“Nhưngchưahết,”Lebraclạinói.“Mìnhcũngcầnphảibiếtcởiquầnáoởđâuvàcấtgiấuchỗnàochứ.NếungẫunhiênBoulotthấycóngườitới,chẳnghạnbốSimonhaychaxứ,thìtốthơnkhôngnênđểhọthấymìnhtrầnnhưnhộng,kẻobiếtđâuvềnhàlạilôithôito.”

“Tao biết chỗ rồi,”Camus tuyên bố.Rồi nhà trinh sát này tự nguyện dẫnđámquânnhỏbétớimộtmỏđábỏhoangnằmsâutuốttrongkhurừngkhaitháccây,đượcchechắncảbốnphía,từđâycóthểdễdàngvượtquamộtthứtầngcâythấptớisauhàolũyởBụiCâyLớn,nghĩalàtớichiếntrường.

Chúngbậtlênreohò:

“Tuyệtcúmèo!”

“Hếtsảy!”

“Chucha,nhấtrồi!”

Chỗnàyquáthíchhợpthật.ThếlàngaytạichỗchúngquyếtđịnhhômsauCamusvàhaidũngsĩnữasẽđitrướclàmtrinhsátvàbảovệđạiquânchủlực,trongkhiđạoquânnàytớiđâyđểgọilà“khoácchiếny”.

Trênđườngvề,LebrackéoCamusquamộtbênkínđáohỏi:

“Màylàmcáchnàotìmđượcmộtchỗthayđồtuyệtvờithế?”

“À,”Camusđápvànháymắtmộtcáchsuồngsãvớichiếnhữuđồngthờilàchủtướngcủanó.

Nóvừađưalưỡiliếmmôivừalimdimmắttrướccáinhìndòhỏilặnglẽcủasếp:

“Bồtèoơi,đâylàchuyệncủađànbà!Lúcnàochỉcóhaiđứamìnhtaosẽkểmàynghe.”

VII.Nhữngtrậnđánhmới

Bất chợtPanurge giơ bàn tay phải lên, thọc ngón tay cái vào lỗmũi bênphải, cònbốnngónkia kẹp lại song songvới sốngmũi, nhắmnghiềnmắttrái,nhướngconmắtphảidướihànglôngmàyvàmímắtđangcụpxuống.

Rabelais(quyểnII,ChươngXIX)

Tám giờ sáng thứ Hai Lebrac đến trường với chiếc quần vá và chiếc áokhoácmỗitayáomộtmàu,trôngnhưđiHộihóatrang.

Trướckhiđimẹnónghiêmkhắcnhắcnhởnóphảihếtsứcgiữgìnáoquần;tốivềnếubàpháthiệnmộttíxíuvếtbùnhaymộtvếtráchnhỏthìnósẽlạibịnhừđòn.Nókhôngthoảimáimấyvàthấyhơikhócửđộngtrongbộcánhnày,nhưngchỉmộtlúcthôi.

NóvừavàotớisântrườngthìTintinđãkínđáochuyểnlờithềnonhẹnbiểncủaemgáivàlờiđềnghịhơiphàmtụchơnnhưngkhôngkémquantrọng:trongtrườnghợpcầnthiếtemnósẵnsàngcơđộngkhâuvángaynhữngáoquầnbịráchhoặchưhại.

Thôngtinnàykhôngcầnquánửaphút.Ngaysauđóhaiđứachúngnóđitớinhómchính.ỞđấyGibusanhđangsôinổikhuamôimúamépkểđến lầnthứbảyrằngtốihômquatínữathìhaianhemnólạirơivàoổphụckíchcủalũVelrans; lầnnàybọnchúngkhôngchỉchửibớivànémđámàcònđịnhtómtấmthânquýbáucủaanhemnóđểbáothùchohảdạ.

MaymắnlúcấyanhemGibuskhôngcònxanhàmấy.HaiđứaliềnhuýtsáogọiTurclàconchóĐanMạchkhổnglồ,maysaohômấykhôngbịxích.Conchóvừachạyrahaianhemliềnsuỵtnóchốngkẻđịch, tiếngsủagầmgừ,dángdấphunghãnvànhữngchiếcrăngnanhsắc lẻmsauđôimôiđỏ lòmkhiếnbọnVelranschạycócờ.

Bâygiờ,Gibusanhkể,haianhemnóyêucầutaythợxayNarcissequãngnămrưỡichiềumỗingàythảconchórađểkhicầnthìcónóchechởhaianhemtrênđườngvềnhà.

“Bọnkhốnkiếp!”Lebrac lẩmbẩm.“Bọnkhốnkiếp!Chúngsẽphải trảnợchúngmình!Trảthậtđắt!”

Hômấylàmộtngàymùathuthậtđẹp.Nhữngđámmâylàlàchechởmặtđấtkhỏibịgiáđãkéonhauđikhimặttrờilên.Khôngkhíấmáp,lànsươngtrênconsuốiVernoisnhưtanvàotrongnhữngtianắngđầutiên,vàtuốtdướikia,saunhữngbụicâyởSaute,bìarừngpheđịchchĩathẳnglênkhungtrờiđầynắngnhữngcây,cảnonlẫngià,úavàngvàđôikhitrụilá.

Mộtngàytuyệtvờiđểđánhnhau.

“Tốinaychúngbaysẽbiếttay!”Lebracmỉmcườinói.

ĐoànquânLongevernekhấpkhởimừng.Lũchimsẻvàmaihoahót líulotrênnhữngđốngcànhconvàtrênnhữngcâymậntrongcácvườncâyănquả.Giốngnhưlũchim,đoànquâncũngcahát.Mặttrờilàmchúngvuitươivàtintưởng,thanhthảnvàsạchmọiưuphiền.Nhữngưuphiềnngàyhômquavàtrậnđòncủachủtướngđãxaxôirồi.Chúngchơitrònhảycừu[26]chotớikhivàohọc.

Khi tiếng còi củabốSimon ré lên thì niềmvuikianhưbiến sạch.Nhữngvầng trán nhăn nặng trĩu ưu tư, những cặpmôimím lại đầy cay đắng vàtrongnhữngđôimắtẩnmộtvẻtiếcnuối.Chaoơi!Cuộcđời!...

“Màythuộcbàikhông,Lebrac?”LaCriquekínđáohỏi.

“Chậc,có...nhưngkhôngthuộc lắm.Nếuđượcthìcốnhắc taonhé!ChiềunaykhôngthểcóchuyệnbịgiữlạilớpnhưthứBảyrồi.Taohọckỹhệmét,tao thuộc lòngnhững loạiquảcân: loạibằnggang, loạibằngđồng,nhữngbátcon,cảnhữnglánhỏgiốngnhưngoàichợnữa.Nhưngtaokhôngbiếtcầnnhữnggìđểđượcđibầu.Bố taođãgặpbốSimon rồi, chắcchắnnếuôngkhông hỏi tao bài này thì cũng hỏi bài khác thôi.Hy vọng ông hỏi về hệmét.”

Điều mong mỏi của Lebrac đã được toại nguyện, nhưng nó gặp may thìngượclạibạnnó,Camus,lạikhôngmay.NếukhôngcóLaCriquekhéokínđáorahiệubằngmôivàbàntaynhưnhàdiễnkịchcâmlâmlynhấtthìchếtCamusrồivàchiềuhômấyhẳnthằngnàyđãphảiởlạilớp.

Thằngnhỏtộinghiệpnày,nhưchúngtacònnhớ,mấyhômtrướctínữabịphạtkhiđượchỏivềđịnhnghĩa“ngườicôngdân”,lầnnàyhoàntoànkhôngbiếtgìhếtvềnhữngđiềukiệncầncóđểđượcđibầucử.

NhờLaCriquelàmhiệu,tayphảivungloạntrongkhôngkhínhưcầmchiếcnĩa,bốnngónchĩaracònngóncáiquặpvào,nênCamusítracũnghiểuđượccầnbốnđiềukiện.

Nhưngkểrabốnđiềukiệnnày thậtkhóhơnbộiphần.Camus làmbộnhưtạmthờimấttrínhớ,tránnhănlại,ngóntaycoduỗinhưthểnghĩngợighêlắmnhưngmắtkhôngphútnàorờikẻđangtìmcáchcứunólàLaCrique.

LaCrique,dùngmắtrahiệu,chỉchobạntấmbảnđồnướcPhápdoVidal-Lablache[27] vẽ treo trên tường; nhưngCamus, trong cơn bối rối, đã hiểunhầmcửchỉkhôngrõràngnàynênthayvìnóiphảilàngườiPhápnólạitrảlờilàphảibiết“địaný”khiếncảlũkinhhoàng.

BốSimonhỏinócóđiênkhônghaylànómuốngiễucợtmọingười,trongkhiLaCriquelolắngvềsựhiểulầmnàynênkhẽnhúnvaivàlắcđầu.

Camustrấntĩnhlại.Mộttiasánglóelêntrongđầu,nónói:

“Phảilàngườinướcđó.”

“Nướcđólànướcnào?”thầygiáoquát.Câutrảlờikhôngchínhxáckhiếnôngnổigiận.“NướcPhổhayTrungHoa?”

“NướcPhápạ,”kẻbịhỏitrảlời.“PhảilàngườiPhápạ!”

“Đấy,đượcrồi!Gìnữa?”

“Gìnữa?”MắtnócầukhẩnLaCrique.

Thằngnàyrútdaotừtrongtúi,bậtlưỡi,làmnhưđịnhđâmBoulotngồicạnhđểcướpgiật,rồilắcđầuquầyquậy.

Camushiểurằngkhôngđượcgiếtngườihayăncắp.Nóđápngaynhưthế,trongkhinhữngđứakia,cóLaCriquedẫnđầu, lớn tiếng trả lờikháiquáthơnrằngphảicóquyềncôngdân.

Khôngđếnnỗinào!Camus thởphào.Diễn tảđiềukiện thứba,LaCriquephảidiễnđạthếtsứchơnnữa:nóđưataylêncằmgiảvuốtrâu,vêhàngriamépdàivôhình,thậmchínócònthòhaibàntayvàonhữngchỗkínđáođểrahiệuchỗđócólông.RồinóbắtchướcnhânvậtPanurgecủaRabelaistrò

chuyệnbằngcáchradấuvớigãngườiAnh:nóxòehaibàntaychĩalêntrờihailần,tiếptheolàngóntaycáicủabàntayphải.Nhưthếchỉcóthểlà“haimươimốt”.Camushânhoantrảlờiđiềukiệnthứba:

“Phảiđủhaimươimốttuổiạ.”

“Cònđiềukiệnthứtư!”bốSimonthúcgiục,khôngkhácngườichủtròchơiquaybánhxesốtạibuổilễmừngthánhbảnmệnhcủalàng.

CamusđưamắtnhìnLaCrique rồi lạingước lên trần, rồi tới tấmbảngvàcuốicùnglạiquayvềLaCrique,lôngmàynónhíulạinhưthểýchíbấtlựccủanóđangkhuấytunglànnướctrínhớ.

LaCrique lấymộtquyểnvở rồidùngngón tay trỏvạchnhữngchữcáivôhìnhlênbìa.

Thế cónghĩa là gì nhỉ?Camus chịu chết khôngnghĩ ra!Lúcnàykẻnhắckịchbảnbènnhănmũi,hơihémiệng,thèlưỡigiữahaihàmrăngvàmộtâmtiếtvẳngđếntaikẻbịđắmtàu:

“Anhách!”

Nóchẳnghiểu ất giápgì nênkhôngngớtngoái cổvềphíaLaCrique.BốSimontòmòtrướcviệcthằnghọctròtoànnhìnmộtcáchngớngẩnvềmộtchỗtronglớpnênbỗngdưngôngnảyracáiýtưởngnựccười,lạlùngvàlẩnthẩnlàthìnhlìnhquayphắtngườilại.

Thếlàlạithêmmộttaihọanhỏnữa,vìôngbấtchợtbắtgặpLaCriqueđangnháynhó ra hiệu.Ông cho rằngnó lén làm trò chếgiễu thầy sau lưngđểchúngbạncười.

Tứcthìphạmnhânđượcnếmngaycơngiậndữđầyhậnthù:

“LaCrique,sángmaimàyphảinộpcáchchiađộngtừ‘làmtròkhỉ’vớiđầyđủcácthì.Vềthìvịlaimàyhãyvuilòngviết‘emsẽkhông’thayvì‘emsẽ’!Nghechưa?”

TronglớpchỉcómộtthằngđầnđộnduynhấtcườitrướcviệcLaCriquebịphạt:đólàthằngBacailléCànhắc.HànhđộngnguxuẩnvàmấtđoànkếtnàycànglàmthầygiáothêmbựcmìnhnênônglạitruyCamusđếnmứcnókhó

thoátnổiviệcngồilạilớp:

“Sao?Màycóchịunóichotaobiếtđiềukiệnthứtưkhông?”

Điềukiệnthứtưkhôngxuấtđầulộdiện!VìchỉmìnhLaCriquebiếtthôi.

“Hỏngmất rồi!”LaCrique thầmnghĩ. “Nhưngcònnướccòn tát”.Vớivẻngâythơvôtộicủamộtđứahọctròsốtsắngmuốnchuộclỗichocungcáchhỗnláomớiđâynólêntiếngtrảlờithaychongườibạnchíthiết,nhanhđếnnỗithầygiáokhôngkịpngăncản:

“Phảighitênvàodanhsáchcửtricủaxãạ.”

“Ơkìa, ai hỏimàyđâunào?Chẳng lẽmàynghe thấy taohỏimàyà?”bốSimoncànglúccànglớntiếngtrongkhiđứahọctrògiỏinhấtcủaôngtỏvẻănnănngờnghệch,ngượchẳnvớicơnphẫnnộtronglòngnó.

Giờhọckếtthúcsuônsẻ;nhưngTintinthìthầmvàotaiLebrac:

“MàycóthấythằngBacaillékhoèokhông?Màybiếtkhông,taonghĩphảiđềphòngnóđấy.Nólàđứamáchlẻo,khôngtincậyđượcđâu!”

“Màynghĩthếthậtà?”Lebracgiậtnảymình.“Cóbằngchứnggìkhông?”

“Taokhôngcóbằngchứngnàohết,”Tintinđáp,“nhưngnếucóchuyệngìthì tao sẽkhôngngạcnhiênđâu.Nó làmột thằng luồncúi,mộtđứađángngại.Taokhôngưanổiloạinhưnó!”

Nhữngngòibútquẹt loạt soạt trêngiấy, viết ngày tháng: “ThứHai... năm189...

Ngàytưởngnhớ:nổracuộcchiếntranhvớiPhổ.TrậnForbach.”

“Tintinnày,”Guignardthìthầm,“taokhôngthấyrõ,ForbachhayMorbachvậy?”

“Forbach!CònMorbachlàtênanhchànglínhpháothủởnhàthằngCamusđãkểchogiađìnhChantelotChủnhậtvừarồirằnganhtavềphép.Forbach!Hẳnlàtênmộtvùngnàođấy.”

Chúnglặnglẽlàmbàitập.Rồitiếngồnàomỗilúcmộttăngchothấychúngđãlàmbàixong,tranhthủthờigiannghỉgiữahaitiếthọcđểônbàichogiờhọctớihaytraođổisuynghĩvềtìnhhìnhcủahaiđạoquânthamchiến.

KhibịkhảobàivềhệmétthìLebractỏrathậtxuấtsắc.Nóbiếtrõcácđơnvịtrọnglượngcũngnhưcácđơnvịđochiềudài,còncóhaiđạilượngnữa.Nó“tunghứng”nhữngmyriagram[28] và tạkhôngkhácanhchàng làmxiếcởchợphiên tunghứngnhữngquả tạ haimươi ký.Thậmchí nó còn làmbốSimonphảisửngsốtkhinóđọctrơntrunhưcháovàtảthậtchitiếtmọiđơnvịtrọnglượngthôngdụngtừlớnnhấtđếnnhỏnhất.

“Nếubàinàomàycũngthuộcnhưvừarồithìsangnămtaosẽđềnghịchomàyđithitốtnghiệp,”bốnói.

NhưngLebracđâu thiết thagìchuyện thi tốtnghiệp.Cứphảiđàyđọavớinhữngchínhtả, làmtínhvàlàmluận,ấylàchưakể“địaný”vớisửký,ồ,không,khôngphảinhữngthứđó!Dovậy,lờikhenvàhứahẹncủathầygiáochẳngkhiếnnócảmđộng,vànếunócười thìchẳngqualàvìnóbiếtchắcrằngquaấntượngtốtsángnaythìdùchiềunócóvấpvápchútítvềmônsửvàvănphạm,bốSimoncũngsẽbỏquachonó.

Khichuôngđiểmbốngiờ,chúngchạyàovềnhàlấykhúcbánhmìthườngnhậtrồingaysauđótụtậpởmỏđáPepiot.Camus,cónhiệmvụđitiềntrạm,lênđườngcùngGibusanhvàGambetteđểcanhchừngbìarừngtronglúcđạiquânnhanhchóngchạyđi“khoácchiếny”.

Tớinơi,Camustrèolêncáicâycủamìnhquansát.Chưapháthiệngìcả.Nótậndụngthìgiờđểsiếtlạidâythắtbằngcaosuvàmiếngdacủachiếcnávàphânloạinhữngviênsỏinómangtheo.Nhữngviênngonlànhnhấtchovàotúiquầntrái,cònlạichovàotúiphải.

TronglúcđósĩtốtcủaLebracvàchủtướngcởiquầnáodướisựgiámthịcủaBoulot,nóchomỗiđứamộtchỗriêngvớimộtviênđátođểquầnáolêntrên,khỏilolấmbẩn.

“Màycầmcáicòinàycủataorồileolêncâysồikiakìa,”TintinbảoBoulot.“Nếuthấylãoáochùngthâmhaymộtgãchóchếthaybấtcứailạthìthổihailầnđểtụitaorútluiantoàn.”

ĐúnglúcấyLebrac,đãcởixongquầnáo,hétlêngiậndữđậptaylêntrán.

“Chếtcha!Càchớnquá!Taoquênkhôngnghĩtới!Bâygiờmìnhkhôngcótúiđựngsỏiđá.”

“Đúngthế,càchớnthật,”Tintinhùatheo.

“Rõchánmớđời!”LaCriquenói.“Chỉgậygộcthôithìđâucóđủ.”

Rồinósuynghĩthậtnhanh...

“Mình lấykhănmùi soađựng sỏi đávậy.Đứanàonémhết đá rồi thì cộtkhănởcổtay.”

Tuykhănmùisoathậtraphầnlớnchỉcắttừáocũhaymảnhkhănlaunhưnghóaracó tớihơnnửatáchiếnsĩkhôngcó,đơngiảnchỉvìkhicầnthì lấyốngtayáoquệtcũngđược,thànhravớisựthôngtháicủachúng,chúngthấykhôngcầnphảimangtheothứvớvẩnnàylàmchichonặng.

Đóntrướcsựphảnđốicủanhữngtriếtgianonchoẹtnày,Lebracbảochúnglấymũcủamìnhhaycủabạn làm“túiđựngđá”.Thế làvấnđềđượcgiảiquyếtvừalòngcảbọn.

“Mìnhxuấtquânđượcchưa?”nóhỏi...“Vậythì,tiến!”

Nódẫnđầu,theosaulàTintin,rồiLaCrique,rồiđếnnhữngđứakháckhôngnhấtthiếttheothứtự.Tayphảicầmgậy,taytráicầmkhănmùisoabuộctúmbốn góc đựng đầy những đá, chúng từ từ tiến lên.Những thân hình trắngtrẻo,mảnhmai hay tròn trịa hơi run vì lạnh nổi lên trên nền thẫm của cảđoànquândiễuhành.TrongvòngnămphútchúngtớiBụiCâyLớn.

NgaylúcấyCamusmởmànchiếnsự.NónhắmngaythằngMặtBánhđúc,bảonhấtđịnhsẽchothằngkiavỡmõm.

VớilạiđãđếnlúcđạiquânLongevernetiếntới.ThằngMéo,đốithủvàlàkẻbắtchướcCamus,báorằngchỉthấyítđịchquânthôinênbọnVelrans,cònsaymùichiếnthắngchiềuhômkia,chuẩnbịăngỏidămbakẻđịchđangđốiđầuvớichúng.Nhưngkhichúngtừbìarừngùarađịnhhìnhthànhmũidùitiếncôngthìmộttrậnmưađáầmầmtrútxuốngbuộcchúngphảirútluivàbịgiảmnhuệkhí.

ThằngMéovừatừtrêncâytuộtxuốngđểthamgiatấncônglạileotọtlênđể

kiểmtraxemliệucóviệnbinhđếnBụiCâyLớnkhông.NhưngnóchỉthấymỗithằngCamustừtrêncâysồituộtxuống,căngnáđứnggầnGibusanhvàGambettecũngđanggiữvịtríphòngthủ.Nghĩalàkhôngcógìmớicả.ẤylàbởicácchiếnsĩLongeverne,cóngngườivàrunlậpcập,đãlặnglẽnáumìnhbấtđộngsaucácthâncâyhoặcbụirậm.

“Chúngsẽlạitấncôngnữađấy,”Lebrackhẽtiênđoán.“Cólẽmìnhđãsailầmkhivừanãynémnhiềuđáquá;mongrằngchúngkhôngbiếtlàmìnhémbinhđợichúng.Coichừng!Chuẩnbịsẵnđáđi.Cứđểchúngtớithậtgầnđã,khinàotaohô‘bắn!’thìhãykhaihỏa.”

ThằngAztec rất hài lòngvềbáo cáo của trinh sátMéo,nónghĩnếuquânđịchkhôngxuấthiệnvàvẫnhànhđộnggiốngnhưhômthứBảythìcónghĩalàchủtướngcủachúngvắngmặtvàchúngchỉloengoevàimống.Chonênnóquyếtđịnhbắt sống thằngCamus -vừamới lại leo lêncâysồi.Cáccốvấncủanó,vẫncònhămhởnhớlạivụbắtsốngLebrac,nhiệtliệttánthành.

NhấtđịnhthằngCamussẽkhôngcóthờigiờđểtẩuthoát;lầnnàychúngsẽtómđượcnóvàchonónếmmùiđaukhổ.NósẽphảichịuhìnhphạtgiốngynhưthằngLebrac.Từlâunaynhữngviênđácủanóđãgâyquánhiềuthiệthạitronghàngngũcủachúngrồi.Đãđếnlúcthựcsựcấpthiếtphảichonómộtbàihọcnhớđờivàtịchthugiànnácủanó.

BọnchúngđểCamusyênvịxongxuôi.

Tạinhữngvụđụngđộnhonhỏthếnàykhôngcầnchuẩnbịlâu,màphầnlớnlòngquảcảmvàýchítiếncôngcủachủtướngmớiquyếtđịnhthắnghaybại.Nênmột lúc saubọnVelrans, tinvàosứcmạnhcủachúng,mớivunggậyđiêncuồngvàhétlênnhữngtiếngmanrợ“A...a...a...”xôngvàophầnđấtđốiphương.

TạiBụiCâyLớnbênphíaLongevernekhôngkhívẫnimắngđếnđộcóthểngheđượctiếngruồibay.ChỉcótiếnggiànnácủaCamusbậttanhtáchbắnđạn.

Lũnhóctrầntruồngđangnúptrongtưthếquỳhayngồixổmtuylạnhrunlậpcậpnhưngkhôngđứanàodámthúnhận.Tayphảichúngsẵnsàngđácòntaytráinắmchặtgậy.

Lebracđứnggiữađộiquân,dướigốccâysồicủaCamus.Nóđượcthâncây

chekín,chỉlócáiđầuvớimáitócrốibùtớitrước.Dướicặplôngmàynhíulạimắtnórựclửanhìnchămchăm.Bàntaytráicủanóbồnchồnnắmchặtthanhkiếmchỉhuyđeobằngdâyroingựa.

Nótheodõiđộngtháicủaquânđịch,đôimôirunrunsẵnsàngrahiệulệnhtấncông.

Rồibấtngờ,sungsướngnhưconquỷtừtrongchaivọtra,toàncơthểcorocủanónhảydựnglên,từcổhọngbậtrahiệulệnhvanglừngnhưthểnógàotrongcơnđiênloạn:

“Bắn!”

Nghemàdựngtócgáy.

TrậnmưađádộixốixảvàođámVelranskhiếnchúngkhựnglại.CùnglúcấytiếngLebrachétđiêncuồngnhưvỡlồngngựclạivanglên:

“Tiếnlên!Tiếnlên!Tiếnlên!Tiến!”

ĐámlínhcủaLebrac,giốngnhưmộtđạoquânlùntừđịangụchoangđườngthình lình từdướiđấtnhô lên, từnhữngchỗ trúẩnhuyềnbíphóngvọt ra,trầnnhưnhộng,vunggươmgiáo,vừalahétmanrợvừalaovàođámquânVelransvớisứcmạnhkhônggìchốngnổi.

ĐộiquâncủathằngAzteckhựnglạinhưbịtêliệt,mớiđầudobấtngờ,rồiđâmhoảnghốt và cuối cùngkhiếp đảm.Khimối nguy cứ tăng từngphúttừng giây thì chúng, tất cả nhưmột, quay đầu tháo lui nhanh hơn cả lúcchúngchạy tới,phóngnhữngbướcdàinhưbịmađuổivềphíacánh rừng,khôngđứanàodámngoáicổlạimộtlần.

Lebrac,vẫntiênphongnhưmọikhi,vungkiếmphóngtới.Haicánhtaydàitrầntrụicủanóvunglênđiêncuồng,đôichâncứngcápcủanómỗilầnsảinhữnghaimét,toànquânàoàorượttheosau,khôngvướngáovướngquần,chúng sung sướng vì được chạy nóng cả người. Những mũi giáo pheLongevernesắpđâmvàosườnquânđịchvốnđãchạytớiđườngHàoLớn.Chúngsẽbiếttay.

NhưngcuộctháochạycủabọnVelranskhônghềdừnglạiởđó.Trướcmắtchúnglànhữngbụicâynhưbứctườngthành,ởbìarừngthìthưathớtnhưng

càngvàosâucàngrậmrịt.ĐộiquânbạitrậncủaAzteckhôngphíphạmthìgiờchoviệctìmcáchlầnlượtvượtquaHàoLớn.Nhữngđứađầuvượtđược,cònđámsaukhôngngầnngạigìmàkhông lao thẳngvào lùmcây rồi bấtchấptấtcả,dùngtaychânvạchđườngrút.

Còn pheLongeverne không quần không áo nên tiếc thay không truy kíchđượcvìgaigóc.Từbìarừngchúngnhìntheoquânđịchbỏtrốn,quănggậy,mấtmũ,vứtlạisỏiđárồichạytuốtgiữanhữngbụicâyđầygaigóc,áoquầnráchbươm,thịtdatrầyxước,chẳngkhácgìbầylợnrừngbịvâydồnhaylũhươunaibịđànchósủabaovây.

LebraccùngvớiTintinvàGibusanhnhảyxuốngHàoLớn.NóđịnhtúmvaithằngMặtBánhđúcđang runnhưcầysấy - thằngnàyvừamớibịnóđậpkiếmvàobesườnmộttrận-thìtừchỗđóngquâncủanóvọngtớihaitiếngcòiinhtaikhiếnLebracvàquâncủanóphảidừnglại,bỏdởcuộctruykích.

ThằngMặtBánhđúcđểlạiphíasaumộtmùithốihoắc,bằngchứngcủasựsợhếtvía.Thếlànóthoátđượccùngđồngbọnvàotầngcâythấp.

Chuyệngìthếnhỉ?

LebracvàcácchiếnsĩcủanólolắngngoáinhìnlạisaukhinghetiếngcòicủaBoulot.Dẫusaochúngcũngkhôngmuốnbịmộtnhàbảovệthuầnphongmỹtục,dùthếtục,tôngiáo,tựnhiênhaybấtkỳcáigìkháccủaLongevernehayđâuđó,bắtgặptrongthứquầnáođángngờnày.

LebractiếcrẻnhìntheobóngthằngMặtBánhđúcrồichạyngượcđườnghàovềphíabìarừngnơi línhcủanóđangchờvàcăngmắt tìmcáchpháthiệnnguyêndođưađếntiếngcòibáođộngcủaBoulot.

Camus,đãtừtrêncâyleoxuốngkhibắtđầutrậnđánhvànhưchúngtacònnhớvẫnbậnquầnáo,thậntrọngtiếnrabờđườngquansátchungquanh.

Nókhôngphảichờlâu!Aithếkia?

Chính thị lão Bédouin vô tích sự và thô lỗ. Còn chính lão cũng giật nảyngườikhinghehai tiếngcòivàđangđưacặpmắtkèmnhèmdò tìmkhắpmọiphía,mongpháthiệnralýdobíẩncủatiếngcòilạthườngvàbấttườngnày!

VIII.Trảthùđíchđáng

Donecponaminimicostuos,scabellumpedumtuorum[29].

(KinhchiềuChủnhật)

(Psalmo...nescioquo.)

JanotusdeBragmardo[30].

LãoBédouinvàCamustrôngthấynhaucùnglúc.Nónhậnngayralão,cònlão,maymắnthay,lạikhôngnhậnranó.

Tuynhiênvớisựnhạycảmcủamộttaylínhgiàkỳcựu,lãotrươngtuầncảmthấythằngnhỏvôlạitrướcmặtlãocóliênhệthếnàođấyvớitiếngcòikiahayítracũngcóthểgiảithíchhoặccholãovàithôngtin.Lãobènrahiệubảonóđứnglạirồibướcthẳngtớichỗnó.

Thấyvậy,thằngBoulotmừnghúm.VìnóđangsợlãogiàbẩnthỉunàysẽtớichỗnórồipháthiệnranơicácchiếnhữuLongevernecấtgiấuquầnáo.NếuthếthìBoulotquyếtngăncảnbằngmọicách.Cáchhaynhấtlàđểlãotớikhágầnrồichửilãomộtcâugìđấy,miễnlà-nhưtrongtrườnghợpnày-códămbacáicâyhaybụirậmgầnđóđểtrốnmàkhônghềbịpháthiện.Bằngcáchnhanhnhẹnvọttừchỗnấpnàyquachỗnấpkhácthìcóthểdụđượclãoraxakhỏibãichiếntrường.

Khicongàgô

Thấybầyconthơ

Mớimọclôngtơ

Đanggặpnguyhiểm...

Boulotthuộclòngbàithơngụngônnày.Nórấtkhoáimẹocủacongàgôvàvìnókhôngđếnnỗiđầnhơnconvậtmànócóthểgiảtiếnggáyyhệt,nênhẳnnócũngbiếtcáchdẫndụlãoZéphirinnàyraxavàbỏrơilão.

Tròchơinàykhôngphảikhôngnguyhiểmvàphiền toái.Điềunguyhiểm

nhấtlànhỡmộtngườilàngnàođấynhanhchânvàtinhmắtbỗngdưngxuấthiện rồimáchvới lão trương tuần.Nếuchẳngmayđó lại làmộtngườibàcon,thônggiahaybạnbècủabốmẹthìngườiấycóthểdùngquyềnuycủamộtngườithânđểtúmtaikẻphạmtộigiaochongườiđạidiệncôngquyền.Taihạilắmchứchẳngchơi.

VìtínhBoulotvốncẩnthậnnênnóthấytốthơnlàkhôngnênmạohiểm.Mặtkhác,nókhôngbiếttrậnđánhkếtthúcrasaovàLebracdẫnquântheohướngnào.Quatiếnghòhétnóchỉbiếtrằngtrậntấncôngrấtdữdộithôi.Nhưngbâygiờcácchiếnhữucủanóđangởđâu?

Thậtnangiải!

CònCamus,như ta có thểđoánđược,dĩnhiênkhôngchịuđợi lão trươngtuần lại gần. Vừa thấy lão định tiến tới, nó liền đổi hướng, nhảy xuốngđườngtrũngchạyđónđầulũbạn,khẽbảochúngchạyngượclênphíatrênvìLãoBấtNhân,cáchnógọilãoBédouin,đangtừphíadướichạylên.

KhithấyCamuschạytrốnthìlãoZéphirinkhôngcònhoàinghigìnữa.Nhấtđịnhlàbọnoắtconbẩnthỉunàyđangđịnhchơikhămlão.Lãonhớtớithằngnhỏhômkiahayhômkìagìđấyđãchổngcáimôngtrầntrụivàolãovàvìchiềuhômnay thấymìnhhănghái nên lão liềnđềubướcđuổi theo thằngnhócnày.

Lãomướtmồhôivàthởhổnhểnnhưngcũngđếnkịpđểthấycảmộtlũtrầnnhư nhộng chạy vụt đi, lẩn vào những bụi rậm phía trên bìa rừng Saute.Chúngvừachạyvừalớntiếngchửilão,khôngthểnhầmđược:

“Đồchógià!Đồbợmgià!Đồdêxồm!”

“Lũnhócconhỗnxược!Bọnchóchết!Quânmấtdạy!Liệuhồn!”Lãochửilạirồitiếptụcđuổitheo.“Ôngmàbắtđượcđứanào,ôngsẽcắttai,xẻomũi,cắtlưỡi,cắt...”

Lãomuốncắthếtmọithứcủabọnnhóc.

Nhưngđểbắtđượcchỉmộtđứathôi, lãocầnphảicóđôichânnhanhnhẹnhơncặpcẳnggiànuacủalãohiệntại.Lãocóvunggậyđậptúibụivàocáclùm cây đấy, nhưng chẳng thấy đứa nào. Rồi lão nghe từ phía xa có âmthanhvẳnglại,lãokhấpkhởilầntheo,songâmthanhấythậtracũngchỉđể

lừalão.

Đểbảovệcácchiếnhữutrởvềnơicấtgiấuquầnáo,Camus,GibusanhvàLaCrique-cảbađứađềuáoquầnnghiêmchỉnh-đãthựchiệnđiềumàhồinãy Boulot dự định làm. Chúng dẫn dụ lão Zéphirin qua cánh đồng cỏChasalans,tuốtvềphíaVelransđểlừalão,khiếnlão-vìmắtmũikèmnhèm- tin rằng lũ trẻ làngbênmới làbọnđãxúcphạmdanhdựmộtcựuchiếnbinhbảovệ“tổcuốc”vàđạidiện“phápnuật”.

Vìmọi tínhiệucảnhbáovàtụ tậpđãđượcthốngnhất từ trướcvàvìcánhrừng phe địch đã vắng ngắt vắng tanh nên khi thấy đã đến lúc thích hợpCamusvàhaitrợthủthôikhôngchửilãoBédouinnữamàthìnhlìnhngoặtvàocánhđồng,mentheobờtườngđồngcỏnhàFricotrồilạibiếnvàorừng,từđâymen theoconhàophía trên tớinhững lùmcây trênvạtđất củaxã,cáchchỗphíatrênkhúcđườngquanhkhoảngmộttrămmét,nghĩalàđãđếnbãichiếntrường.

Bãichiếntrườnggiờđâythậtvắnglặng.Khôngcógìgợilạicuộcchiếnđấuđángghinhớvừadiễnramớiđây.NhưngchúngnghetừnhữngbụicâyphíadướikiavanglênđềuđặntiếnggàgôcủađámLongevernegọichúng.

NhờchiếnthuậtdẫndụkhônkhéonàymàcácchiếnsĩvềđượcantoànnơiBoulotđangcanhgiữ;chúnghốihảmặclạiáosơmi,quầncộc,áokhoácvàxỏvớ,xỏgiày.Boulottấtbậtchạytớichạylui,hếtsứcgiúpbèbạn,nhétáovàoquầnchođứanày,cộtdảiđeoquầnchođứakiahaygàicúcquầnchođứanọ;nóthugópmũ,thắtdâygiàyvàchúýđểkhôngđứanàomấtmáthayquêngì.

Chúngvừamặcquầnáovừachửilãogiàmắcdịchcứluônchườngmặtrakhichẳngaicầntới.Chưađầynămphútchúnghàilòngvìđãđóngbộđâuvàođấy.Nhưngkhônghoàntoànthỏamãnvớichiếnthắngnửavờivìkhôngbắtđượctùbinhnào,chúngtúaralàmbốn,nămnhómđitừphíatrênxuốngdướiđểgọibatrinhsátđãvấtvảvớilãoBédouin.

“Lão sẽ biết tay tao,”Lebracnói. “Đúng thế, tao sẽ trảmối thùnày!Đâykhôngphảilầnđầutaobịlãopháđám!Khôngthểtiếptụcthếnàyđược,nếukhông sẽ không có Chúa, không có công bằng, không có gì sất! Không,khôngthểchịunhưthếđược!”

VàLebracnặnóctìmcáchbáothùđángsợvàkhácthường.Cácbạnnócũng

trầmtưsuynghĩ.

“Màythấysao,Lebrac,”Tintinđềnghị,“vườnlãocónhiềucây táo.MìnhlấysàophácâycủalãotrongkhilãocònđanglùngtụimìnhởChasalanscóđượckhông?”

“Rồimìnhbớitungmấyluốngraucủalão,”Gibusembổsung.

“Mìnhnémvỡcửasổnhàlão,”MắtCángáonói.

“Ừ,cũngđượcđấy,”Lebracđồngý,nócũngđãnghĩracáchgìrồi.“Nhưngmìnhđợimấyđứakiađã.Vớilạimấychuyệnnàyđâulàmbanngàyđược.Nhỡaitrôngthấylàmchứngthìlãocóthểtốngmìnhvàonhàgiamlắmchứchẳng đùa... lão già không tim không óc này có gì mà không dám làm.Nhưngrồisẽthấy.”

“Tiruii,”tiếnggàgôvanglêntừnhữngbụicâyphíaTây.

“Tụinóđó!”Lebrackêurồinóbắtchướctiếnggàgôxámgáylạibatiếng.

Tiếnggiàygỗnệnvangdồndậpbáochonóbiếtlàbatrinhsátvànhómlínhrảirácbênsườnđồiđangtiếnlại.Khiđãđôngđủrồicáctrinhsátmớibáocáo:

“LãoZéphirinchửibớiomsòmnhưđiênkhùngbọnmấtdạyVelransdámphápháchngười lương thiệnngay trênvùngđất củahọ,” chúngcảquyết,“lãovừachửivừađổmồhôivừathởphìphònhưconngựagiàkéochiếcxenặngchếtngườilêndốcnhàkhonghiêngnhưmáinhà.”

“Haylắm,”Lebracnói.“Cólẽlãosẽquaylạiđây;phảicóđứanàođứngđâycoichừnglãomớiđược.”

LaCrique, từngchứng tỏ làmộtnhà tâm lývàphân tích tàiba,cóýkiếnkhác:

“Lãomướtmồhôivậylãosẽkhát.Nghĩalàlãosẽquaythẳngvềlàng,vàoquánFricot làmmột ly.Cólẽcầnmộtđứatrongbọnmìnhxuốngđócanhchừngthìhayhơnđấy.”

“Rất đúng,” chủ tướng tán thành. “Ba đứa ở lại đây, ba đứa xuống đó.

NhữngđứakháctheotaovàorừngTeuré.Bâygiờtaobiếtmìnhcầnlàmgìrồi.MìnhcầnmộtđứacựckhôncanhchừngquánFricot,”nónóitiếp.“LaCrique,màytớiđó,kéotheoChancetvàPirouli.Tụibaychơibiởđó,đừnglộgìhết.

Boulotởlạiđây,cùngvớihaiđứanữaẩntrongmỏđá.Tụibayphảiquansátvàlắngnghexemlãonóigì.Khilãođirồivàtụibaybiếtlãođịnhlàmgìthìtớigặp tụi taoởcuốiđườngđiDonzé,ngaychỗcây thánhgiákỷniệm lễkhánhtiếtấy.Taosẽchobiếtlàmgìtiếptheo.”

LaCriquebănkhoănvìnóvàhaiđứabạnkhôngmangtheobi.Lebracliềnrộngrãiđưanócảmộttá(giámộtxucơđấy!)đểbađứacóthểđóngtròtốttrướcmắtlãotrươngtuần.

Rồikhinghechủtướngdặndòlầncuối,LaCriquetựtincườikhẩy:

“Màycứyên trí!Tao sẽ lo chuđáomà!Tao sẽ cho lãochóchếtnàybiếttay!”

Rồichúngtảnđitứcthì.

Lebraccùngđạibộphậnđạoquân rảobước tới cánh rừngTeuré.Vừa tớinơi,nóralệnhcholínhlộtnhữngdâyleodàinhấtcủacâyônglãomàchúngcóthểtìmđược.

“Đểlàmgìchứ?”chúnghỏi.“Đểhútà?A,tuyệtquá,mìnhlàmthuốclá!”

“Phảicẩnthậnkẻođứtđấy,”Lebraccảnhcáo.“Đượccàngnhiềucàngtốt.Đểlàmgìtaosẽchobiếtsau.Camus,màyleolêncâygỡnhữngdâyleoấyra.Leocaovào,mìnhcầnnhữngsợidài.”

“Dĩnhiên,đượcthôimà,”phótướngtrảlời.

“Khoanđã!Cóđứanàocódâycộtkhông?”chủtướnghỏi.

Đứanàocũngcómộtđoạndâydàitừmộtđếnbapiê.Chúngchìara.

“Cứ tạmgiữđấy.Ừ,”nóquyếtđịnh,hẳnđó là câu trả lời chocâuhỏinóthầmđặtrachochínhmình.“Cứgiữlấyvàtìmdâyleođi.”

Trongkhu rừng lâunămnày tìmdây leodễợt,đầy rađó.Nhữngdây leomềmvàdaibámtrênnhữngcâysồito,câyphong,câybulô,câylêdạivàhầuhếtcácloạicâykhác,ghimchặtvàolớpvỏsầnsùibằngnhữngchiếcláxoắnnhưđinhvít,quấnquanhcànhnhưnhữngconrắnthựcvậtsốngđộng,vươnlêntậntrờixanhđểhứngánhsángvàmỗibanmaichúnglạiuốngmộtngụmlớnánhmặttrời.Dướiđấttathấyđầynhữnggốcdâyleogiàxámxịt,cứngquèo,nứtrạnnhưmộtmiếngthịtbòluộcquálâu,cònđầutrêntưaranhưnhữngdâyroingựamềmmạivàdai.

Camusleolênmộtcây;TétasvàGuignardcũngleomỗiđứamộtcây.Chúnghìnhthànhbanhóm,cùngnhaulàmviệcdướiđôimắtchămchútheodõicủaLebrac.

Sắpleolênđếnnơirồi.

ChodùcâylớnđếnđâuthìCamus,giốngmộtđôvậtthờicổđại,vẫncứômbằnghaitay.Thườngthìhaitaynókhôngđủdàiđểômtrọnthâncây.

Nhưngkhônghềgì!Haibàntaydẹplépcủanóbámnhưnhữngốnggiácvàocácmắttrênvỏcây;haichânnóbắttréothànhvòngnhưnhữngchiếccànhcongcủagốcnho.Mộtcáinhúnchắcchắncủađầugốiđưanó lêncaobamươiđếnnămmươiphân.Ởđó,vẫnhaibàntaybámchặt,haiđầugốiépsátvàchỉtrongmườilămđếnhaimươigiây,Camusđãnắmđượccànhcâyđầutiên.

Giờ thìkhôngphảiđợi lâu thêmnữa: trướchếtnó tìngựcvàhaicẳng tayvàocành,rồi tìhaiđầugốivào thanhxàngangthiênnhiênnàyđẩyngườilên,chỉítgiâysauhaibànchânnóthaychỗhaiđầugối.TừđâyCamusleolêntậnngọncâythảnnhiênvàdễdàngnhưđitrênbậctamcấp.

Sợidây leo lẹ làngnằmtrong taychúng,vìmộtchiếnhữuđứngdướigốccâyđãlấydaocắtdâyngangmặtđấttronglúcbabốnđứakhácxúmlạicẩnthậnkéoxuốngtừngđoạndâyleodàiđãgỡtừthâncây.

Đámmụcđồngnhỏbénàyđãlàmnhưthếkhôngbiếtbaonhiêulầnmỗidịphè,vàolễthánhJean,đểtrangđiểmsừnglũbòcủachúngvớicâyxanhvàhoa dại.Những vòng lá xanh thẫm điểmmàu hoa tiêu nhân thảo, thườngxuân,xacúclam,màogà,cúc,cỏlưỡimèo.Chúngmuốntỏrahơnbạnvềkhiếuthẩmmỹvàócsángtạo.Vuibiếtmấykhichiềuđếnthấynhữngconbò thânyêumắt toướt át trởvề trong tiếng lục lạc lanh canh,điểm trang

vònghoanọtrênsừngnhưnhữngcôdâuvềnhàchồngvàothángNăm.

Vềtớinhà,ngườitatreovònghoalákialênmộtcáiđinhtodướimáicửabếp-tớitậnsangnăm,cókhilâuhơnnữachothậtkhô-giữanhữngliềmháithôkệchxámxịtlưỡisánglóa.

Nhưnghômnaychúngkhôngtrangđiểmchobò.

“Gấplên!”LebracthúcgiụcvìthấytrờiđangtốirấtnhanhvàsươngchiềuđãđùncaotrênnhàmáyxayởVelrans.

Saukhigomchiếnlợiphẩm,nólàmnhữngcontínhphứctạp,danghaitaycẩnthậnđobềdàitừngsợidâyleo.RồiLebracquyếtđịnhlênđường.ChúnglengiữanhữnghànggiậuvềhướngDonzé,tớichỗcâythậpgiákỷniệm.

Lebraccóđượcbốndâydaichắc,dàikhoảngmườimét,támdâykhácngắnhơn.

Trên đường, chủ tướng ra sức nhắc nhở lính của nó không được làm đứtnhữngsợidâydàivàralệnhcứhaidâyngắnbuộclàmmột,càngchắccàngtốt.Mười sáu chiến binh cầm thứ chiến cụ này, những đứa kia nhìn ngóchúng,cònchủtướngtrầmtưsuynghĩchođếnkhichúngtớiđiểmtậpkết.

“Mìnhlàmgìbâygiờ,Lebrac?”đámtrẻhối.

Trờiđãtốidầnrồi.

“Còntùy,”Lebrackhôngtrảlờithẳng.

“Sắpđếngiờphảivềnhàrồi,”mộttrongnhữngđứanhỏnói.

“Nhữngđứakiachưathấytới!CảBoulotlẫnLaCrique!”

“Chúngnócóchuyệngìthế?CóchuyệngìvớilãoBédouin?”

Lũtrẻmấtdầnkiênnhẫnvàvẻmặtđầybímậtcủachủ tướngkhônggiúpchúngbớtcăngthẳng.

“A,Boulotvớimấyđứakìa!”Camuschợtreolên.

“Boulot!Sao?”

“Thếnàynhé,”Boulotđáp.“Lãođilốiđườngcái,tậndướikiacơ.Nếutaokhôngcảnhgiácthìtụimìnhchờkhướt.Chắclàlãolạiđiquarừngvàratớiđườngcáibằngconđườngmònbắtnguồntừkhoảngrừngtrống.

Tụi tao thấy lão từ chỗmỏ đá. Lão vung tay vung chân liên tục, cứ nhưKinkin[31]lúcsaykhướtcòbợ.Hiểnnhiênlàlãocáulắm!”

“Gibusem!”Lebracralệnh.“MàychạyđixemthằngLaCriquelàmgì,bảonótớiđâyngay,báocáotìnhhìnhdướiđó.”

Gibusemtuânlệnhvọtđi;sauchừngbachụcbướccótiếnggàgôkhekhẽkhiếnnódừnglại.

“Màyđấyà,LaCrique?Theo tao,nhanh lên!Tụi taomuốnbiết tìnhhìnhdướiấynhưthếnào!”

Chỉsaumấygiâyhaiđứađãtớingãtưđường.

CảlũxúmlạiquanhLaCrique.Thằngnàyliềnkể.

Mười lămphút trước lãoBédouinmặtđỏgaynhưgà chọi tới chỗbađứachúngnóđangtỉnhbơchơibitrướcquánFricot.

Chúngđồngthanhlễphépchàolão.Lãonói:

“Giỏi lắm! Ít ra thì chúngmày cũng là những đứa trẻ ngoan ngoãn, chứkhôngnhưlũbạncủachúngmày,cáilũmấtdạyấysẽcóngàytaotốngvàonhàgiam!”

LaCriquemởtomắtnhưcổngnhàkhonhìnlãovẻngạcnhiênlắmrồinóichắclàôngZéphirinnhầmđấy,vì lũbạnnógiờnàyđềuphảivềnhàgiúpmẹlấynước,bổcủichongàymaihoặcgiúpbốchămsóclũbò.

“Ra thế!” lão Zéphirin nói. “Vậy chứ hồi nãy đứa nào ở trên khu rừngSaute?”

“Việc ấy cháu không biết, thưa ông trương tuần; song nếu đó là lũ nhócVelrans thìcháuchẳngcógìngạcnhiên.Ôngthửnghĩxem,mớihômqua

anhemGibustrênđườngvềVernoisbịchúngnémđá.Đúnglàlũmấtdạy,đạođứcgiả,”nóvờvĩnhnóithêm,đánhvàolòngghétcốđạocủangườicựubinhgià.

“LạyChúa,biếtngaymà,”lãoBédouingầmgừ,nghiếnmấychiếcrăngcònsóttrongmiệng-tanênnhớrằngLongevernelàđấtcủapheĐỏ,cònVelranslàđấtcủapheTrắng.“Phảirồi,tổbàchúng,taobiếtngaymà!Bọnôncon!Tôngiáocủachúnglàthếđấy:chổngmôngvàomặtngườiđứngđắn!Đúnglànòicủabọnáochùngthâm,nòicủalũlưumanh!Bọnchómá!Ôngmàtómđượcthìchếtvớiông!”

Nóixong,lãobảobađứachúngnócứchơivuitiếpvàphảingoanngoãn,rồilãovàoquánFricotlàmmộtchầu.

“Lãogầnchếtkhát,”LaCriquekể tiếp. “Mộtcốcchẳng thấm thíagìđâu,bây giờ chắc chắn lão uống cốc thứhai rồi.Trướckhi tới đây tao đã bảoChanchetvàPirouliởdướiđócanhchừngvàbáochobọnmìnhbiếtnếulãorờiquántrướclúctaoquaylại.”

“Hay lắm,”Lebracnói,mặtnó tươihẳn.Đứanào trongbọnbaycònở lạiđâyđượcmộtlúc?Khôngcầntấtcảđâu.Ítthôi.”

Támđứaquyếtđịnhởlại,dĩnhiêntoànnhữngthủlĩnhcả.

Gambettemớiđầulưỡnglự,vìnhànóởxa!NhưngLebracbảorằnghaianhemGibuscũngởlạivàsẽrấtcầnđếnnóvìnóchạynhanhnhất.Nókhuấtphụctrướctàithuyếtgiảngcủachủtướng,kiêncườngchấpnhậnănđònnếubốnókhôngtinđiềunóbiệnbạch.

“Xong,mấyđứakiavềđược rồi đấy,”Lebracquyếtđịnh. “Tụi taokhôngcầnchúngbaynữathànhrakhôngcầnthiếtđểbayphảiănđònởnhà.Maitụitaosẽkểchobiếtsựviệcdiễntiếnrasao.Tốinaytụibayởđâychỉlàmrốichânrốitaythôi.Vềngủngonđi,lãosẽphảitrảnợbọnmìnhmà.Nhấtlà,”nónóithêm,“phântánra,đừngđichungmộtđám,kẻocóngườiđểý,điềunàytaphảitránh.”

KhichỉcònlạiLebrac,Camus,Tintin,LaCrique,Boulot,anhemGibusvàGambettethìchủtướngmớitriểnkhaikếhoạchcủanó.

Tấtcả lũchúngkhẽkhàngđi theođường lớnvề làng,kéo theonhữngsợi

dâyleo.Rồichúngsẽđứngcanhởhaiđốngphânchuồngđốidiệnnhautạinhữngđịađiểmđãđượcchọnlựa.

Hainhóm,mỗinhómhaiđứađủđểkéocăngsợidâyđặtngangđường,khilãotrươngtuầnđiquanhấtđịnhsẽvấp.Lãosẽlănlonglóc,khiếncàngcóvẻsayhơn.Chúngsẽgiăngbẫyởbốnnơitấtcả.

Chúngtheođườngđixuốnglàng.ỞđốngphânnhàJean-Baptistechúngđặtmộtdây,ởđốngphânnhàGroscoulassợithứhai.BoulotvàGibusemlocáibẫycuốicùng,cònLaCriquevàGibusanhphụtráchbẫyápchót.Trongkhichờđợicảbọntiếptụcđi.RồiBoulot,chỉhuycáctrậnmaiphục,cùngmộtchiếnhữudừng lạiởđốngphânnhàBotot, trongkhiLaCriquevàbạnnóđứngcanhởđốngphânnhàDoni.

NhữngđứakhácđithaycachoChanchetvàPirouli.Chúngbảohaiđứavềnhàngay rồingóquacửa sổnhìnvàoquánxem lãoBédouinđang làmgìtrongđấy.

Lãođanglàmlyabsinthe[32]thứbavàkhoácláchệtnhưmộtđạibiểuquốchộivềnhữngchiếndịchcó thậtvàbịađặt của lão -bịađặtnhiềuhơn,vìchúngnghethấylãonói:

“Ấy,mộtngàynọ,khi lãođịnhđi từAlgervềMarseillenghỉphép thì lãođếncảng,khốnnạnthật,đúnglúctàuvừamớirờibến.

Làmsaobâygiờđây?Lúcấyởtrênbờcómộtmụbảnxứđanggiặtquầnáo.Không‘oongđơ’gìhết, lãonhấnngaycổmụvàochậugỗ,hắt thùnggiặtcủamụrồilãonhảyluônvàothùng,dùngbángsúngchèotheoluồngnướccủacontàu.ThếrồilãotớiMarseillegầnnhưtrướccảcontàu.”

Nghĩalàchúngcònthìgiờ.Gambettenấpsaumộtđốngcànhcâycon.KhinàolãoZéphirinrờiquánrượuthìnóphảirahiệungaychohainhómcũngnhưLebracvàđồngbọn.

Trongkhichờđợinóđượcnghe lãoBédouinkểvề lầncuốicùng lãogặpngườibạncũlàHoàngđếNapoléonIII.

“LầnấylãođingangParis,gầnđiệnTuileries,lãođangngẫmnghĩxemcónênvàođấychàoNgàimột tiếngkhông thìchợtcóaivỗvàovai lão.Lãoquaylại...

ChínhlàNgài!‘Hayquáthể!’Ngàikêulên.‘LãoZéphirinchếttiệt!Naytrờixuiđấtkhiếnmìnhlạigặpnhau!Vàođây,talàmmộtchầu!’

VàotớitrongNgàigọiHoànghậu:‘Géniemìnhơi!Zéphirinđâynày;chúngtôimuốncụngly!Mìnhrửanhanhchohaicáicốcnhé!’”

Tronglúcđóbathằngnhócđingượclênphíanhàlãotrươngtuần.

Lebracláchngườiquacửasổmáinhàkhodụngcụ,vàtừbêntrongnómởmộtchiếccửanhỏnằmkhuấtcholũbạn,rồicảbađứađitừhànhlangnàyđếnhành langkhácvàophòngcủa lãoBédouin.Ởđây,chúng luicuisuốtmười lămphút tiếnhànhmột âmmưubímậtvớinhữngbình tưới, xoongchảo,đèn,bìnhdầu,tủ,giườngvàbếplòcủalão.

KhiGambettegiảtiếnggàgôbáotinnạnnhâncủachúngtrởvề,chúngkínđáorútranhưđãkínđáođộtnhậpvào.

ChúngchạyàotớikịptrạmcanhthứhaicủaBoulot,trướccảlãoBédouin.

CuốicùnglãoZéphirincònkểchoôngchủquánFricotvàicâuchuyệnvề“Arbis”vànhữngcon lang, chuyệncámập làmôuếvũng tàuởAlger,vìmộtngàynọ,khilãocùngbạnbèrađâytắmthìmộttrongsốnhữngconvậtkhốnkiếpnàyđãcắncụt“ôngkẹ”củamột trongsốnhữngngườibạnlão,khiếncảbiểnđỏnhưmáu.Rồilãoloạngchoạnglêbướcravềdướiđôimắtcườicợtcủavợchồngchủquán.

Khi tới nhà Doni lão ngã lộn nhào lần đầu - rầm! Lão chửi thậm tệ conđườngmàbốBréda(mộttayvôtíchsự,chỉvàolínhcóbảynămvàthamgiachiếndịchởÝ,chẳngđángnói!)phụtráchtusửanhưmèomửa.Mộtlúclâusaulãonhỏmdậyđitiếp.

“Tôi tin rằngbaonhiêurượu trongngười lãobayhếtsạchrồi,”ôngFricotvừanhậnxétvừađóngcửalại.

LãođiđượcthêmmộtđoạnthìvướngphảisợidâyBoulotcăngrấthiểmđộclàmlãongãlộnxuốngdòngnướcphân.Trongkhiđóhaithủphạmbíẩnđãlặnglẽkéodâychạyđi.

TớiđốngphânnhàGroscoulaslãolạingãlầnnữa.Lãolớntiếngchửibớicáilàngchếtbầmtốinhưhũnútnày.

Tronglúcấynhiềungườinghetiếnglãoomsòmđãrađứngởngưỡngcửa.Họnói:

“Chậc,tôinghĩlàtốinaylãocựubinhnàyuốngnhiềuquánênmớisaybítỉthếkia!”

RồimườilămhayhaimươicặpmắtlạichứngkiếnlãoBédouinchỉmớisauhaichụcbướcđãlạikhôngthừanhậnluậtcânbằng,ngãlộnnhàolầnnữa-nhữngphalộnnhàochẳngaiđếmxuểtrongđờikẻsayrượu.

“Nhưngmình có sayđâu chứ, quỷ thật!”Lão than thở sờnhữngvết sưngtrêntránvàcáimũibầmgiập.“Mìnhhầunhưchẳnguốnggì.Chẳngquatạikhígiậnxônglênđầuđấythôi!Lũmấtdạy!”

Đầugốiquầnráchtengbeng,lãomấtgầnnămphútmoitìmchìakhóanằmsâutrongtúi,dướicáikhăntay lớnkẻô,giữanhữngdao,ví,hộpthuốcláhít[33],tẩu,hộpthuốctẩuvàbaodiêm.

Cuốicùnglãocũngvàođượctrongnhà.

Nhữngkẻtòmòdõi theolão, trongđócótámthằngnhóc, thấylãomớiđiđượcvàibướcthìcácbìnhnướctướirơiầmầm.Chínhchúngliệutrướcnênđãđểcácbìnhnướccholãovấpphải.Cuốicùnglãocũngmởđượcđườngtớicáihốctrêntườnglànơilãocấtdiêm.

Lãoquẹtmộtquevàoquần,vàohộpdiêm,vàoốnglò,vàotường,nónhấtđịnhkhôngchịucháy.Lãoquẹtthêmquethứhai, thứba, thứtư, thứnăm,cũngkhôngcháynốt,dùlãođãquẹthếtnơinàytớinơikhác.

“Cứquẹtnữađi,”Camuschếgiễu.Nóđãnhúnghếtdiêmcủalãovàonướcrồi.“Cứquẹtnữađi,haylắm!”

LãoZéphirinchánquáliềnmócdiêmtrongtúi,quẹtlênđịnhthắpđèndầu.Nàongờngọnbấcươngngạnhkhôngchịubắtlửa.

Zéphirincànglúccàngđiêntiết:

“Đồcàchớn,đồbỏđi,đồdỏm!Màykhôngchịucháyà,đồkhốnkiếp?Màythựcsựkhôngchịucháyđấy!Được,xemđâynày!Xemđâynày,đồkhốn!”Nóixonglãodùnghếtsứcnémcáiđènvàobếplòkhiếnnóvỡtantành.

“Trờiđất,lãodámđốtcháynhàmấtthôi!”mộtđứanói.

“Không việc gì phải sợ,”Lebrac thầmnghĩ, vì nó đã thay dầu bằng rượuvangtrắngcòntrongmộtcáichai.

Sauhànhđộngnàylãomòmẫmtrongbóngtối,vấpphảilò,hấtđổbànghế,vướngchânphảimộtcáibìnhtưới,nghiêngngảgiữađốngnồiniêu, lãolalối,lãochửitrờichửiđất,ngãdúidụi,lạiđứnglên,rakhỏinhàrồilạiquayvào,cuốicùnglãokiệtsứccứquầnáonhưthếlănragiường.Sánghômsaumột người hàng xóm thấy lão nằm ngáy như kéo bễ giữa một đống hỗnmangchẳngcóchútýđồnghệthuậtnào.

Chỉmột látsaucả làngkháonhaurằngtốihômqualãoBédouinsaybí tỉ,khiếntrênđườngtừquánFricotvềnhàđãngãtớitámlần,tớinhàlãolàmlungtunglênhếtcả,đánhvỡđèn,đáiragiườngvàịvàonồixoong.Lebracvàlũbạncườithầm.

PHẦNII:TIỀNI.Khotàngphụcvụchiếntranh

Tiềnbạclàthầnkinhcủacuộcchiếntranh.

Bismark[34]

Sánghômsau,trênđườngđếntrườngcácchiếnhữuđượcnghekểdầndầncâuchuyệnvềlãoZéphirin.Cảlàngsaysưaxìxào,bàntánnhữngđoạnkhácnhaucủalầnlãosaybítỉnày.Chỉcónhânvậtchínhlàngủngáynhưkéobễ,khôngbiếtgìhếtvềnhữngthiệthạixảyratrongnhàvàcũngkhôngbiếtrằngnhữngchuyệnđộngtrờiquacáchcưxửcủalãongàyhômtrướcđãchônvùithanhdanhlão.

Nhữngđứa lớn xúmquanhLebrac trong sân trường.Chúngvừa ômbụngcườivừakể thật tođể thầygiáocũngnghethấymọichi tiết liênquanđếnnhữngchuyệntaitiếngbịrêuraokhắpnơimàthầycũngđãbiếtnày.Chúngkhoáichínhấnmạnhvàonhữngchitiết thôtụcvàsốngsượng:chi tiếtcáinồivàcáigiường.Đứanàokhôngnóithìnherăngcười.Nhữngđôimắtkiêuhãnhsángngờingọn lửachiến thắng,vìnghĩ rằng tấtcảbọnchúngđều ítnhiềugópphầnvàocuộctrảthùcôngminhvàthíchđángnày.

Ồ,giờthìlãoZéphirincứviệcmàgàothét!Mộtkẻsaybítỉđếnnỗingườitaphảilôilênnhưlôiconbòtừrãnhnướcphâncủaxãvàmấtphươnghướngđếnnỗitưởnggiườnglàbồntiểuvàxoongnồilàchậubôthìcònmongđượckínhtrọnggìnữa?

Chỉnhữngđứalớnnhất,cũnglànhữngchiếnbinhquantrọngnhất,khẽyêucầuđượcgiảithíchchitiếthơn.Látsautấtcảđềuđượcbiếtphầncốnghiếncủatừngđứatrongtámđứachocôngcuộcbáothùnày.

ChúngbiếtrằngchuyệnbìnhnướctướivàhộpdiêmlàcôngphucủaCamus,Tintin đã canh chừng lúc lão về,Gambette lo ra ám hiệu và hết thảy cácbướcđitrọngđạiđềulàthànhquảtừtrítưởngtượngcủaLebrac.

Cólẽrồilãosẽnhậnthấychỗrượuvangcòntrongchaihôimùidầu;lãosẽtựhỏikhôngbiếtconmèokhỉgiónhàaiđãănvụnghũphomátcủalãovàtạisaonồixúphànhcòndưlạimặnkhiếpthế...

Nhưngchưahết.LãoBédouincógiỏicứthửpháđámLebracvàbọnchúnglần nữa xem!Chúng sẽ nghĩ ra cách trả thù khác tinh diệu hơn!Quả thậtLebracđãnungnấutrongđầuýđịnhdùngđấtsétbítốngkhóinhàlãohaygỡtungchiếcxekéocủalãorồidấubiệttíchmấycáibánhxehoặclàtámngàyliêntụcđêmnàocũnglấyngóicạvàotườngnhàlão,chưakểsẽbẻcâytráivàphánátcácluốngrautrongvườncủalão.

“Chiềunay tụimìnhđượcyên rồi,”nókết luận. “Lãokhôngdámchườngmặtrađâu.Mộtlàvìlãochưahoànhồnsauchuyếnngãlộnđầuxuốngrạchnướcphân,hailàlãocònkhốiviệcphảilàmởnhà.Khibậnbịuchuyệnnhàthìsẽkhôngnhúngmũivàochuyệnngườikhácđược!”

“Thếchiềunaymìnhlạiởtruồngà?”Boulothỏi.

“Dĩnhiên rồi,”Lebracđáp. “Hômnaychắcchắn sẽkhôngaipháđám tụimình.”

“Ờ,nhưngmà...”cóđôibađứarụtrèlêntiếng.“Màyphảibiếtlàchiềuhômquakhôngấmgìmấy.Trướckhitấncôngtụitaocóngcảngười.”

“Đúngthế,”Tintinnói,“dataonổigainhưgàbịvặtlông,chimtaoteolạitưởngchừngkhôngcònnữa!”

“VớilạichiềunaybọnVelranschắcchắnsẽkhôngtớiđâu.Chúngvẫncòntởnvìtrậnhômqua.Chúngkhôngbiếtcáigìđãđổậplênđầuchúng.Chúngcứngỡbọnmìnhtừmặttrăngrơixuống!”

“Ờthìtrôngbọnmìnhcũnggiốngthếthật!”LaCriquenhậnxét.

“Không,nhấtđịnhchiềunaychúngsẽsuytínhxemmailàmgì.Mìnhcórađóthìcũngchỉđứngnghêungaođếnmốcmeothôi!”

“NếuchiềunaylãoBédouinkhôngrađóthìcóthểngườikhác- lãođãănnóilinhtinhtrongquánFricot-vàmìnhcàngcónguycơbịtóm.Đâuphảiaicũngcùlầnnhưlãotrươngtuần!”

“Với lại taokhôngthíchở truồngđánhnhaulầnnữađâu,không!”MắtCángáonóirànhrọt,khácnàophấtcaongọncờlàmloạnhayítralàphảnđốikhôngkhoannhượng.

Nghiêmtrọngđây!Rấtnhiềuchiếnhữuxưanayvẫnngoanngoãnchấphànhcácquyếtđịnh củaLebracnay lại ủnghộMắtCángáo.Lýdo của sựbấtđồng là trong trận tấncôngchiềuhômquangoài chuyện lạnh run, cóđứacònđạpphảigaihaybịthươngngónchânvìcâycúcgaihayđaugótchânvìgiẫmtrênsỏi.

Nếucứtiếptụckiểunàythìchẳngbaolâucảđạoquânsẽcànhắcmất!Thếthìquátệ!Thựcsựlàkhôngđược,hếtvui!

Ý kiến củaLebrac hầu như không có ai theo nên nó phải thừa nhận rằngphươngcáchnócangợiquảthậtcónhiềubấtlợi,nêntốthơncảlànghĩracáchnàokhác.

“Nhưngcáchnào?Nếutụibaykhônthìnghĩraxemnào!”Lebracnói,trongthâmtâmhơiphậtývìsáchlượccủanóchếtyểu.

Cảlũtrầmngâm.

“Chúngmìnhcóthểmặcáosơmiđánhnhau,”LaCriqueđềnghị.“Nhưthếítnhấtáokhoácvẫnnguyênvẹnvàchúngmìnhchỉcầndâybuộcgiàyvàkimbănggàiquầnthôi,vẫncóthểvềnhàđược.”

“ĐểrồihômsaubốSimonsẽphạtmàyvìtộiđihọcmàănmặclôithôivàsẽmáchôngbàgiàmày,hở?Rồiaikhâucúcáosơmivàáolenchomày?Dâyđeoquầnnữa?”

“Thếcũngkhôngđược,”Lebracnóixenvào.“Hoặccởihếthoặckhông.Tụibaykhôngmuốnởtruồngthìsẽphảimặcđủlệbộ.”

“Chậc!Giámàmìnhcóđượcaiđógiúpválạilỗkhuyvàkhâulạicúc!”LaCriquenói.

“Vàchuộcchomàydâygiày,nịtđeotấtvàdâyđeoquần,chứgì?Saokhônggiúpmàyđiđáivàchùiđ...khi‘ngài’thảiđồtrongruộtraluôn,hở?”

“Taosẽnóichotụibaybiếtmìnhcầngì,vìdĩnhiênbayvẫnchẳngnghĩrađượcgìráo,”Lebracnói.“Mìnhcầntiền!”

“Tiềnà?”

“Phải!Đúngthếđấy!Mìnhcầntiền!Cótiềntacóthểmuađủloạicúc,chỉ,kim,khuymóc,dảiđeoquần,dâygiày,dâycaosunịtvớ... tấtcảmọithứ,baynênbiếtthế,tấtcảmọithứ!”

“Đúngthế,aichẳngbiết.Nhưngđểmuamấythứlinhtinhnhưmàynóithìmìnhcầnkhốitiền.Cókhitớicảtrămxu.”

“Trờiđấtơi,cảmộtgiatàikếchsù!Nhiềuthếmìnhchẳngbaogiờcónổi.”

“Tất nhiên, chẳng ai cho chúng ta liềnmột lúc cả, đừngmơ tưởng hão,”Lebrac thừanhận.“Nhưngnghekỹnày.Vẫncómộtcáchđểcóđượchầunhưtấtcảnhữngthứmìnhcần.”

“Cáicáchmàmày...”

“Ngheđãnày!Khôngphảingàynàomìnhcũngbịbắtlàmtùbinh,hơnnữathỉnhthoảngmìnhlạitómđượcmộtthằngMặtBánhđúcnhonhỏ,rồi...”

“Rồisao?”

“Rồimìnhgiữ lấykhuy,khóa,khuymóc,dâyđeoquầncủabọnchóchếtVelrans.Mìnhkhôngcắtkhúcdâygiàycủachúngnữamàgiữđểphònghờ.”

“Chưađỗôngnghèthìchớvộiđehàngtổng![35]”LaCriquengắtlời.Nócònnhỏmàđãuyênbácraphết.“Cóthểngàymaingàykiamìnhđãcầncúcrồi.Thànhracáchchắcchắnnhấtđểcóđượclàmua.”

“Màysẵntiềnchắc?”Boulotgiễucợthỏi.

“Taocóbảyxutronghộptiếtkiệmhìnhconnhái.Nhưngtaokhônglấyđượcvìconnháikhôngdễchịunhả.Vớilạimẹtaobiếttrongđócóbaonhiêu.Mẹtaocấttrongtủ.MẹtaobảosẽdùngtiềnnàyđểmuachotaochiếcmũvàolễPhụcsinh...haychẳngbiếtbaogiờ.Taomàmoilấymộtxuthìsẽchếtvớibà.”

“Chánmớđời,lúcnàocũngthế!”Tintinchửiđổng.“Khicóaiđóchomìnhtiềnthìmìnhchẳngbaogiờđượcphépgiữcả!Lúcnàoôngbàgiàcũngvơhết!Họkểlểrằngđãhysinhbiếtbaođểnuôitakhônlớnvàhọcầntiềnnàyđểmuaáoquần,giàydépchotavànhữnggìnữachỉcóquỷmớibiết!Taocầnquáigìbacáithứvớvẩnấy!Taomuốnhọđưatrảtaotiềnđểtaocóthể

muanhữngmóníchlợimàtaothích:sôcôla,bihaydâythunchogiànná.Đấy!Song,chỉnhữngxuthỉnhthoảngmìnhkiếmđượcbằngcáchnàycáchnọmớilàcủamìnhthôi,nhưngcũngchớcódạigiữlâutrongtúi!”

Mộttiếngcòicắtngangcuộcthảoluận.Đámhọctròxếphàngvàolớp.

“Màybiếtkhông,”GibusanhtiếtlộvớiLebrac,“taocóhaixucủariêngtao,khôngaibiếtcả.TạivìmớiđâytayThéoduleởOuvanstớixayởnhàtao.Taogiữngựachohắnnênhắnchotaomấyxunày.TayThéodulechịuchơilắm,lúcnàocũngchomộtcáigìđó...màybiếthắnmà,cáitaycộnghòahễsaylàkhócấy!”

“Câmmồm,Adonis,” bố Simon nói - tên củaGibus anh làAdonis. “Nếukhôngtaophạtđấy!”

“Cụccư...!”Gibusanhkhẽrítgiữahaihàmrăng.

“Màylẩmbẩmgìthế,hử?”thầygiáohỏivìthấyGibusanhmấpmáymôi.“Đểlátnữataohỏivềnhiệmvụcủangườicôngdânxemmàycólắmmồmnhưthếnàykhôngnhé.”

“Imđi!”Lebracthìthầmvớinó.“Taocósángkiến.”

Chúngbướcvàolớp.

Vừangồivàochỗ,bàysáchvởtrướcmặtxongLebracxéngayởgiữaquyểnvởnhápmộttờđôi.Nógậplạirồixéthànhbamươihaimiếnglớnnhưnhau.Trênđónóviếtcâuhỏiquantrọngnày:

“Macoxukho?”(Nghĩalà“màycóxukhông?”)

Sauđónógậpnhữngmảnhgiấynàylạirồiđềtênbamươihaiđứabạncùnglớp.SaukhihuýchmạnhvàosườnTintin,Lebrackínđáolầnlượtđẩychobạnbamươihaimẩutinnhắn,trịnhtrọngnhờ:“Chuyểnchođứabêncạnh!”

Xong,nólạiviếtlênmộttờgiấylớnbamươihaitênnàylầnnữa.Rồitronglúcthầygiáođặtcâuhỏi,nócũngđưamắthỏitừngđứamột,rồitùycâutrảlời“có”hay“không”màđánhdấu(+)hay(-)sautênđứađó.Saucùng,nóđếmcácdấucộng:haimươibảycái.

“Tuyệt!”nónghĩ.Rồinósuynghĩrấtlung,làmnhữngcontínhdàilêthêđểxâydựngmộtkếhoạchnóđãphácranhữngnétlớnvàigiờtrướcđây.

Tới giờ ra chơi nó không cần triệu tập các chiến sĩ củamình.Tất cả bọnchúngtựđộngchạytớigócsânquenthuộcsaunhàvệsinh,xúmquanhnó,trongkhiđónhữngđứanhỏnhất-tuycũnglàđồnglõarồinhưngchưacóquyềnbiểuquyết-chơiphíatrướclàmthànhmộthàngràochechắn.

“Ngheđâynày,”chủtướnglêntiếng.“Haimươibảyđứađónggópđược,ấylàtaochưathểgửithưhếtchomọiđứađấynhé.Mìnhcóbốnmươilămđứa.Đứanàotrongbọnbaycótiềnnhưngchưanhậnđượcthưcủatao?Giơtay!”

Cótámđứagiơtay.

“Vậylàhaimươibảyvớitám.Xemnào,haimươibảyvớitám...haimươitám,haimươichín,bamươi...”nóvừalẩmbẩmvừađếmngóntay.

“Bamươilăm!”LaCriquexenvào.

“Bamươi lăm...mày chắc không đấy?Vậy là bamươi lăm xu tất cả.Bamươilămxutuychưaphảilàmộttrăm,nhưngdẫusaocũngkhárồi.Bâygiờtaođềnghịthếnày:

ChúngtasốngtrongmộtnướcCộnghòa,chúngtabìnhđẳng,vừalàbạnvừalàanhem:Tựdo,Bìnhđẳng,Bácái[36]mà!Đểmọichuyệnđượctrôichảythìmìnhphảigiúpđỡlẫnnhau,hiểukhông?Bâygiờmìnhbiểuquyếtquyđịnhmộtthứthuế,phảirồi,mộtthứthuếđểgópthànhmộttúitiền,mộtcáiquỹ,mộtcáiquỹchungmàmìnhsẽdùngđểsắmsửakhotàngchiếntranh.Vìchúngtabìnhđẳngnênmỗiđứađónggópnhưnhauvàkhilâmnguyđứanàocũngcóquyềnđược sửa sang, chỉnh trang áoxốngđểvềnhàkhỏibịđòn.

Marie,emgáiTintin,đãhứasẽcùngtớivàsẽváchonhữngđứabịbắt;tụibaythấyđấy,nhưthếlàchúngtacóthểyêntâmhànhsựđượcrồi.Nếubịbọnchúngtómthìcũngchẳngsao,cứmặcchochúnglàmgìthìlàm,đừngnóinănggìcả, rồinửa tiếngsausẽ lạivềnhàáoquần tinh tươmvớicúc,khoenvàkhóamới.Aingu?BọnVelranschứcònainữa!”

“Tuyệt lắm!Nhưng còn tiền, bọn tao làmgì có,màybiếtmà, phải khôngLebrac?”

“Xì!Càchớnvừavừathôichứ!ChẳnglẽtụibaykhôngthểhysinhchútítchoTổquốcà?Chẳnglẽtụibayphảnquốcsao?Đểkhởiđầuvàđểquỹcóđượcngaychúttiềntaođềnghịkểtừmaimỗiđứađóngvàoquỹmộtxumỗitháng. Sau này khi ta khá giả rồi và tóm được vài đứa tù binh thì cứ haithángđóngmộtxucũngđủ.”

“Khoanđã,bồ tèoơi!Màylà‘chiệuphú’chắc?Mỗi thángmộtxu!Nhiềulắm chứ tưởng à! Suốt đời tao cũng chẳng có nổi mỗi tháng một xu đểđóng!”

“Nếumỗiđứabọnbaykhôngchịugắnglênmộttíthìmấtcôngđánhnhaulàmquáigì.Hãynhìnnhậnquáchlàtụibaychỉcóbộtkhoaitâytronghuyếtquản,chứkhôngphảimáu,màmáuPhápcơ.Chúaạ!Tụibaylàdân‘Đức...cống’[37]haysao?Phảihaykhôngphải?Taochịukhônghiểunổisaolạicóđứangầnngạicốnghiếnđiềumànócóđểbảođảmthắnglợi!Taosẽgópcảhaixuliền...nếutaocó.”

“...”

“Nóithếđủrồi,mìnhbiểuquyếtthôi.”

ĐềnghịcủaLebracđượcthôngquavớibamươilămphiếuthuậnvàmườiphiếuchống.Nhữngphiếuchốngdĩnhiênlàcủamườiđứakhôngcónổimộtxu.

“Vềchuyệncủatụibay,”Lebracdứtkhoát,“taocũngđãnghĩrồi.MìnhsẽsắpxếpchuyệnnàyvàolúcbốngiờởmỏđáPepiot.Haylàmìnhnêntớichỗcởiquầnáohômqua?Ởđócólẽtốthơn,yêntĩnhhơnđấy.

Mìnhsẽcửngườigácđể tránhbịbấtngờnếuchẳngmaybọnVelrans tới.Nhưngtaokhôngtinđâu.

Xongrồi,đừnglo.Chiềunaymìnhsẽgiảiquyếtmọichuyện!”

II.Khônggìđaukhổbằngthiếutiền

Tuynhiênhắncótớisáumươibacáchđểđượcđầytúi,nóichungcáchhaynhấtvàphổbiếnnhấtlàlấytrộm.

Rabelais(quyểnII,ChươngXVI)

Chiều hôm ấy rét cắt da cắt thịt. Thứ thời tiết quang đãng lúc trăng non.Mảnhtrănglưỡiliềmtôithíchgiữhìnhảnh“cáisừng”màubạcmỏngmanh,nhợt nhạt, trong mờ dưới những tia nắng cuối ngày báo trước một trongnhữngđêmquangđãng lạnhkinhngườivàgió sẽgiật nốt nhữngchiếc lácuốicùngcònsótlạiđangxàoxạctrênnhữngcànhcâyubuồnnhưtiếnglụclạcrèrècủabầyngựagió[38].

Boulot run rẩy kéo chiếcmũmàu xanh trùm kín tai; Tintin cũng kéo haimiếngchetai trênmũxuống,nhữngđứakháccũngtìmcáchchốnglại làngióbấcbuốtnhưkimchâm.ChỉriêngLebrac-davẫncònsạmnắnghè,đầutrần,phanháokhoác-cườicợt,xemchútlạnhkianàobõbèngì,nhưnónói.

TronglúcbọnđếntrướcngồiởmỏđáchờbọnđếnsauthìchủtướngLebraccửTétas,GibusemvàGuignardcanhchừngbìarừngphíaquânđịch.

NótraotoànquyềnchoTétas:

“Mười lămphútnữa tụi taohuýtcòi,nếumàyvẫnchưa thấyđộng tĩnhgìcủabọnkiathìhãyleolêncâysồicủathằngCamus.Nếuvẫnkhôngthấygìcảcónghĩalàchắcchắnbọnchúngkhôngđến.Bấygiờbọnbaytrởvềgặptụitaoởnơimìnhđóngtrại.”

Bađứagậtđầutuânlệnhđitớichỗcanhgác,đámcònlạiđilênsàohuyệtcủaCamus,nơichúngcởiđồchiềuhômqua.

“Màythấyđấy,”Boulotnhậnđịnh,“chiềunaymìnhđâucóởtruồngđược!”

“Thôi!”Lebrac đáp. “Một khi đã quyết định làmviệc khác thì không cầnnhắclạiviệcđãqualàmgì!”

Cái sàohuyệt này củaCamus thật hết sức thoảimái.Mỏđá lộ thiênhìnhthànhmộtbức tường thiênnhiênchechắnmưavà tuyết từphíaVelrans -hướngTâyvớihướngNam-vàtừphíadưới.Từnhữngphíakhác,cáccây

to,chỉđểhởvàikhetrốnghẹpgiữachúngvànhữnglùmcây,đãchắnkhôngítnhữngluồnggióhoàntoànchẳngấmápgìtừhướngBắcvàhướngĐôngtrongbuổichiềuhômấy.

“Mìnhngồiđi!”Lebracđềnghị.

Mỗiđứatựtìmlấychỗngồi.Nhữngviênđáphẳngtorấttiện.Saukhiđãyênchỗ,cácchiếnbinhngồinhìnchủtướngcủamình.

“Vậylàmìnhđãđồngý,”Lebracrànhrọtnhắcquavềcuộcbiểuquyếtsángnay,“rằngmìnhsẽchungsứcđónggópđểcómộtkhotàngphụcvụchiếntranh.”

Mườiđứakhôngcótiềnđónggópnhấtloạtphảnđối.

ThằngMắtCángáo-bịgọinhưvậyvìđôimắtnótròntothôlốnhưmuốnlòi khỏi trán, đứng cạnhnó thì thằngGuignard thật làmột trang anh tuấnchẳngkémAdonis[39]-thaymặtchocảbọnkhôngcóxunàolêntiếng.

Bốmẹnólànôngdânnghèo,đầutắtmặttốitừmồngmộtthángGiêngđếntậngiaothừakiếmsốngquangàyvàdĩnhiênkhôngthểthườngxuyênchocontiềntúiđểtiêuthỏathíchđược.

“Lebrac,” nónói, “thế là khôngđược!Mày sỉ nhụcbọnnghèo chúng tao!Màytừngnóilàmìnhbìnhđẳng;nhưngmàybiếtrõlàkhôngphảinhưthế,rằng tao, thằngZozo, thằngBativànhữngđứakháckhôngđờinàocónổimộtxuteng.Taobiếtmàyrấtdễthươngđốivớibọntao.Khimàymuakẹo,thỉnhthoảngmàyvẫnchotụitaoănké,màycũngchotụitaoliếmthỏisôcôlavàkẹoquecamthảocủamày;nhưngmàycũngbiếtrõlànếutụitaongẫunhiêncóđượcmộtxuthìbốmẹchúngtaotịchthungay,bảorằngđểmuagìđấychochúngtaomàthậtrachúngtaochẳngbaogiờđượcthấynhữngthứấycả.Sángnaychúngtaođãgiảithíchrồi.Chúngtaokhôngđónggópnổi.Chúngtaolàhạngmạtrệp!TụimìnhđâykhôngphảilànướcCộnghòavàtaokhôngtuânthủnghịquyết!”

“Tụitaocũngkhôngluôn!”chínđứakiahùatheo.

“Taođãbảotụibayrằngmìnhsẽdànxếpmà!”chủtướngquát.“Vàmìnhsẽdànxếp.NếukhôngtaokhôngphảilàthằngLebrac,khôngphảichủtướngcủabọnbay,chẳnglàcáicócgìhếtthảy,mẹkiếp!

Cònbâygiờngheđâynày,mấythằngngốc,vìtụibaychẳngtựnghĩrađượcgìhếttrơnhếttrọi!

Tụi bay tưởng tiền rơi vào tay tao à? Tụi bay tưởng ông bà già tao cũngkhôngchụpngaycủataotừngxumàbốhaymẹđỡđầucủataohaycủaaiđóghéquauốngrượurồidúichotaoư?Làcáichắc!Nếutaokhônglỉnhngayrồisauđónóirằngđãlấyxuấymuabihaysôcôlathìsẽmấtngay!Nếubảođãmuabirồithìtaophảichìabirachoôngbàgiàcoi,nếukhôngcóthìtaophảixùyđồngxura.Khiôngbàgiàtaothấymấyhònbithì‘bốp!’taođượcănmấycáitátđểhiểurằngđồngtiềnmồhôinướcmắtkhôngthểtiêuxàivôlối.Cònnếutaonóirằngđãmuakẹomấtrồithìtaokhôngphảichìakẹoramàănliềnvàicáitát,rồiôngbàgiàchửitaolàđồhoangphí,thamăn,phágiachitửvàcònnhữnggìgìnữa.

Đấy,chínhvìthếmìnhphảibiếtcáchmớisốngnổitrêncõiđờinàyvàtaosẽchỉchotụibaybiếtnhưthếnào.

Taokhôngnóitớinhữngkhoảntiềnthưởngmàaicũngcóthểkiếmđượckhilàm việc cho bà giúp việc của cha xứ hay bà vợ bố Simon;mấymụ nàythườngkeokiệt,ítkhichịuxùyrachútgì.Nhữngxucóđượcvàodịplễrửatộihayđámcướitacũngkhôngtínhtớilàmgì,vìhiếmkhicó.Nhưngcũngcóvàicáchmàchúngtacóthểlàmđược:

ChẳnghạnmỗithánglãobuônquầnáocũtớikhochứanhàFricot.Cácbàmangbánchohắngiẻráchvàdathỏ.Taoluônmangtớibánchohắnxươngvàđồđồngnát.HaianhemGibuscũngthế,phảikhông,Gibusanh?”

“Đúngthế.”

“Đổilạilãotrảchomìnhtranhảnh,vàingòibútđựngtrongmộtcáihộpnhỏ,hìnhdánhaymộthaixutùymónmìnhbáncholão.Kẹtlắmlãomớitrảbằngtiền,vìlãorấtkeokiệt,chỉthíchdụkhịđổithứxươngđùitổbốhaysắttốtcủamìnhlấybamónvớvẩncủalão,cònhìnhdáncủalãocũngkhôngdínhnữacơ.Thànhracứphảiđòithẳng:Tôimuốnmộthayhaixu,thậmchíbaxu,nếumìnhcónhiềuđồ.Nếulãokhôngchịuthìmìnhcứviệctrảlời:‘thếthìđừnghòng’rồimanghàngvề.Lãobầntiệnkiasẽgọichúngmìnhlại!

Dĩnhiên taobiếtkhôngphải lúcnàomìnhcũngcócảđốngxươnghayđồsắt.Cáchhaynhấtlàtụibaykiếmvảivụntrắng,thứnàyđắthơncảvàcóthểbántheokývớigiácao.”

“Ởnhàtaokhôngdễcóđâu,”MắtCángáophảnđối.“Mẹtaocómộtcáibaotrênnóctủ.Bànhétmọithứlỉnhkỉnhvàođấy.”

“Thìmàychỉcầnthỉnhthoảngmóclấymộtít.Nhưngcònnhiềucáchnữa.Nhàtụibaynuôigà,nhàaicũngnuôigàcả.Thếthìbaychỉviệchômnaycuỗmtừổgàmộtquảtrứng,maimộtquả,ngàykiamộtquả.Bayphảivàochuồngtrướckhigànằmổ.Rồigiấukỹtrứngởmộtgócnhàkho,rồikhicóđủmộttáhaynửatábayđặtcẩnthậnvàogiỏrồitớiquáncủamẹMaillot,nhưthểđượcnhàsaiđivậy.Vàomùađôngmụtacóthểtrảtớihaimươibốnxumộttátrứng.Vớinửatátrứngbayđủtiềnđónggópnửanămrồi.”

“Ởnhàtaothìđừnghòng,”Zozocảquyết.“Bàgiàtaochiềunào,sángnàocũngchạytheođàngà,sờđítchúngxemcótrứngkhông.Bàluônbiếttrướcchiềuđếnsẽcóbaonhiêutrứngtrongổ.Thiếumộtquảlàsẽỏmtỏingay!”

“Cònmộtcáchnữa,cáchnàyhaynhất.Taokhuyêntấtcảbọnbaynênlàm.

Taomuốnnóitớinhữngbuổibốchúngmìnhsaysưa.LầnnàothấybốtaođánhbónggiàyđểđichợphiênởVercelhayBaume taođềumởcờ trongbụng.

Ởđóôngchénđẫyvớinhữngnôngdân từmạnngượcxuốnghay từdướixuôilên;ônguốngsuôngvàicốcrượutrắng,vàicốckhaivịhayvang.Trênđườngvềôngvớinhữngngườikiacòndừnglạiởmọiquán,rồitrướckhivềnhàbốtaocònuốngmộtcốcabsintheởquánFricot.Mẹtaophảiđiđón.Mẹtaokhôngưatínào;lầnnàobàcũngcằnnhằn,rồibốmẹtaovặcnhau,vềtớinhàmẹtaohỏiôngđãtiêuhếtbaonhiêutiềnrồi.Ônggiàtaogầmlênrằngônglàchủgiađình,chuyệnnàychẳngliênquangìđếnbàgià,rồiôngquăngáoxốnglênghếlănrangủ.Sauđó,khimẹtaorađóngcửagiảvàcholũbòănthìtaolụctúivàvítiềncủabốtao.

Ôngkhôngbaogiờbiếtrõtrongđócònbaonhiêu.Taolấyhai,bahaybốnxu,tùylúc.Cólầntaolấynhữngmườixu,nhưngthếlàquánhiều,taokhôngdámlàmlạinữa,vìônggiàtaođãnghirồi.”

“Rồisao?Bốmàycóchomàymộttrậnkhông?”Tintinhỏi.

“Còn lâu!Mẹ tao lãnh đủ thì có. Bố tao cho rằngmẹ tao đã lấy khi dọnphòng.Ônglalốimẹtaodữlắm!”

“Ừ,đúnglàmộtmánhhay!”Boulotthừanhận.“Màythấysao,Bati?”

“Vớitaothìchẳngíchlợigì,vìbốtaokhôngbaogiờuốngrượucả.”

“Khôngbaogiờ?”Cảđámcùngồlênsửngsốt.

“Khôngbaogiờ,”Batibuồnxolặplại.

“Đúnglàmộttaihọađấy,bồtèoơi,”Lebrackêulên.“Mộttaihọalớn!Mộttaihọathậtsự!Thếthìđànhbótaythôi.”

“Chịuthuaà?”

“Chậc, thếnày thìchỉcócáchănbớtănxénkhiđimuađồ thôi.Tao ‘dảithích’nhé:khiphảitrảbằngtiềnlớnthìmàylấymộtxurồibảorằngđánhmất.Dĩnhiênmàysẽănvàicáibợptai,nhưngdướithếgiannàylàmgìcóchuyệnmiễnphí.Song,cáchhaynhất làmìnhcứkêutoánglàngnướclêntrướckhibịôngbàgiàđánh,kêutohếtsứckhiếnhọkhôngdámthẳngtay.Cònnếukhôngphảilàtiềnlớnthìmìnhcũngcóthểlàmcáchkhác.Chẳnghạnmìnhđượcsaiđimuaraucải.Cóthứbốnxumộtbịch,cóthứnămxu.Thếthìnếumìnhcónămxumìnhlấymộtbịchbốnxurồibảorằngtạihànghọđắthơn.Khinhàsaiđimuahaixutươngmùtạt,mìnhmuamộtxuthôirồivềnhàbảorằngkhôngđượcnhiềuhơn.Đâunguyhiểmgì.Cùnglắmbàmẹbảorằnglãohàngxénlàquânăncướp,làđồlưumanh,rồicũngxong.

Vớilạimìnhkhôngbắtaiphảilàmchuyệngìkhôngthểđược.Nếubaycóđồngxubằngcáchnàođấy thìđóngvàoquỹ,nếukhôngcũngchẳng sao,mìnhsẽxemcócáchgiảiquyếtnàokháckhông.

Mìnhcầntiềnđểmuanhữngthứcầnthiết.Nhưngnếubaytìmthấyđâuđómộtcáicúc,mộtcáikhuymóc,mộtsợidâygiày,mộtsợidâythunhaymộtđoạndây thì cứbỏ túi rồigiao lại,khuếch trươngkho tàngphụcvụchiếntranhcủamình.

Tasẽướctínhmónấyđánggiábaonhiêu,dĩnhiênphảilưuýlànócũrồi,chứkhôngphảimớitinh.Đứanàoquảnlýkhotàngsẽphảicósổghichépchithuđànghoàng.Nhưngcáchhaynhấtvẫnlàmỗiđứatrảđượcmộtxu.Cóthểrồiđâymìnhtiếtkiệmđượcchútđỉnh,aibiếtđược.Bấygiờmìnhsẽănmừngsaumộttrậnchiếnthắng.”

“Ồ,tuyệtdiệu,”Tintintánthànhngay.“Cóbánhngọt,kẹosôcôla...”

“Cámòi!”

“Trướchếtphảikiếmđược tiềnđã!”chủ tướngnhắcnhở. “Vớibaonhiêucách taobàyvẽcho tụibay thìphải là thậmngumớikhôngkiếmnổimỗithángmộtxu.”

“Đúnglắm!”đámcótiềnđồngthanhđáp.

NhưngngaycảbọnkhôngtiềncũnghừnghựclửasaunhữnggiảithíchcủaLebracnêncũngtánthànhđềnghịcủanóluôn.Chúngthềrằngtrongthángtới sẽ làmđủmọi cáchđểcó thểđónggópphầnmình.Còn thángnày thìchúngđóngchothủkhohiệnvậtvàmọithứchúngkiếmđược.

Nhưngailàmthủkhođây?

Lebrac và Camus với tư cách là chủ tướng và phó tướng không thể đảmnhiệmchứctráchnàyđược.CảGambettecũngthế,vìnóthườnghayvắngmặt ở trường; với lại nó nhanh chân cần để đưa tin khi có chuyện chẳnglành.LebracđềnghịLaCrique,vìLaCriquetínhtoángiỏi,viếtnhanhvàrõràng,thậtthíchhợpvớitrọngtráchkhókhănvàcầnđượctínnhiệmnày.

“Không,taokhônglàmđược,”LaCriquetừchối.“Bayđặtmìnhvàovịtrícủataosẽthấyngay:taongồingaysátbụcgiảng;bốSimoncóthểthườngxuyênthấyviệctaolàm.Thếthì lúcnàotaogiảiquyếtđượcviệcsổsách?Hoàntoànkhôngđược.Thủkhophảilàmộtđứangồiởcuốilớp.Tintincóthểlàđứathíchhợp!”

“Được,Tintinvậy,”Lebractánthành.“Saukhicânnhắcthìmàyphải làmthôi.VớilạiMariecũngmuốntớiđểđínhcúcchotùbinhcủaphemìnhmà.Đúngrồi,chỉcómàythôi.”

“NhưngnếutaobịbọnVelranstómthìmìnhsẽmấtráokhotàng.”

“Vậythìmàysẽkhôngthamgiađánhnhau,màchỉởlạiphíasauxemthôi.Đôikhimìnhcũngphảihysinhvìđạinghĩachứ.”

“Đúngrồi!Tintinphảilàmthủkho!”

Tintinđượcchúnghoanhôbầulên,thếlàmọichuyệnđượcgiảiquyết,haylàgầnnhưthế,vìchúngcònphảichạytớiBụiCâyLớnxembađứacanhgácrasao.Mảithảoluậnnênchúngquênkhônggọimấyđứađóvề.

Tétaskhôngpháthiệngìhết.Bađứabọnchúngvừatándócvừahútthuốclàmbằngcọngcâyônglão.Chúngđượcthôngbáovềquyếtđịnhmớiđâyvàcảbađứađềutánthành.ToànquânthốngnhấttừngàymaisẽđóngnguyệtliễmchoTintin.Aikiếmnổitiềnthìnộptiền,khôngthìđóngbằnghiệnvật.

III.SổsáchcủaTintin

Quảthậttừngàyđếnđâytôiđãtiêuphakhánhiều:támtrămquanmộtbuổisángkia,ngàykhácmộtnghìnquan,rồimộtngàykhácnữabatrămécu.

ThưcủaMadamedeSévignégửiMadame_deGrignan(ngày15thángSáunăm1680)

VừavàotớisântrườngTintinyêucầungaynhữngđứađemtheovởnộpchonómộttờgiấynhápđểnólàmliềnmộtquyểnsổcáichoquỹ,trongđónósẽghimọichithucủađạoquânLongeverne.

Rồinónhậntậntaycủanhữngđứađóngthuếsốtiềnbamươilămxuđãdựkiến,thucủanhữngđứanộpbằnghiệnvậtbảychiếccúckhácnhauvềhìnhdángvàkíchthướccộngvớibamẩudây.Nóđămchiêusuynghĩ.

Cảbuổisángnócầmbútchìtínhtínhtoántoán,gạchchỗnàymộttí,thêmchỗnọmột ít.Tới giờ ra chơi nóhội ý vớiLebrac,Camus,LaCriquevànhữngđứacó“máumặt”trongnhóm,hỏivềgiácảcúc,kimbăng,dâythun,sosánhđộbềncủadâygiàyrồicuốicùngquyếtđịnhnhờcôemMariecủanócốvấn,vìcôbénhiềukinhnghiệmhơnchúngvềnhữngthứnàyvàcảchuyệnbánbuônnữa.

Saumộtngàythamkhảoýkiếnvàđộngnãogớmghêkhiếnnónhiềulầnbịtráchmắngvàbịdọaphạtngồilạilớp,nóđãnguệchngoạcgầnxongdựthảoquỹ,trừkhiphảithêmbớtgì,đầybảytranggiấyđểtrướcgiờhọcsánghômsaunósẽđưachotoànthểchiếnhữukiểmtravàthôngqua:

QuỹchithucủađạoquânLongeverne

Cúcáosơmi1xu

Cúcáolenvàáokhoác4xu

Cúcquần4xu

Mócgài4xu

Dâyđeoquần5xu

Dâythunnịttất8xu

Dâygiày5xu

Khuymócáokhoác2xu

Tổngcộng33xu

Dựphòngchochuyệnchẳngmay2xu

“Nhưngmàyquênkimvớichỉrồi,”LaCriquenói.“Nếutaokhôngnghĩtớithìhỏnghết,đúngkhông?Lấygìđínhcúcđây?”

“Ừnhỉ,”Tintincôngnhận.“Vậylàmìnhphảisửađổichútít.”

“Taonghĩmìnhcứđểnguyênhaixudựphòng,”Lebracnói.

“Ừ,taocũngnghĩthế,”Camustánthành.“Ýnàyhayđấy.Mìnhmấtcáinàycáinọnhưkhông,dotúiquầnthủnglỗchẳnghạn...Mìnhphảinghĩtớimọitìnhhuống.”

“Tụibaythấysao,”LaCriquenói,“mìnhcóthểbớthaixuchoáolenkhông,đằngnàocũngchẳngaithấy!Mìnhcàimộthaicúctrêncũngđủrồi.Đâucầnphảicàihếttừtrênxuốngdướinhưlínhpháothủ!”

Camuscóngườianhphụcvụtrongbinhchủngpháobinh.Nóuốngtừnglời,dùnhăngcuội,củaanhnó.Nghenhắcđếnhaichữ“pháothủ”nóliềnvuivẻkhekhẽhátmộtbàingheđượckhianhnóvềnhànghỉphép:

Khônggìđẹpbằng

Anhlínhpháobinhcưỡilạcđà!

Khônggìchánbằng

Taylínhbộbinhtrênđống...c...!

Cả đám, vốn saymêmọi chuyện liên quan tới nhà binh và hào hứng vớinhữngđiềumớimẻ,liềnmuốnhọcngaybàihátnày.Camusphảihátđihátlạinhiềulần.Rồichúnglạiquayvềchuyệnquỹ.Chúngbàntừngkhoảnmột

vàthấyrằngbốnxuchokhuymócquầnlàquánhiều.Mỗicáiquầnchỉcầnmộtmóc,mànhiềuđứanhỏkhôngmặcthứquầncómócgàiphíasau.Chonênchúngcắtkhoảnnàyhaixu.Nhưvậyvẫnhợplývàthừarađượcbốnxuchonhữngthứnhưsau:

1xuchỉtrắng.

1xuchỉđen.

2xukimkhâu.

Ngânsáchđượccảbọnchấpthuận.Tintinnóithêmrằngsẽkêkhaisốcúcvàdâynhậncủanhữngđứa trảbằnghiệnvật.Sángmai,sổchi thucủanósẽđâuvàođấyvàbấtcứlúcnàomọingườicũngcóthểxemvàkiểmtraquỹcùngmọitínhtoánchithu.

NgoàiranócòntiếtlộrằngcôemMariecủanó,ngườiphụtráchbánbuôncủađạoquân,nếubọnnómuốn,đãhứasẽkhâuchonómộtcáibaogiốngbaochúngvẫndùngđựngbi,đểnócấtgiữkhotàngphụcvụchiếntranh.Côbécònchờxemkhotàngnhiềuítthếnàođểcáibaokhôngquálớnhayquánhỏ.

ChúnghoanhônhiệtliệttấmthịnhtìnhnàyvàMarie,aicũngbiếtlàbạngáicủa chủ tướngLebrac, được long trọng phong làm “người bán buôn danhdự”củaquânLongeverne.RồiCamustuyênbốrằngcôemhọTaviecủanócũngmuốngiúpemgáiTintin trongviệcnàycàngthườngxuyêncàngtốt,chúngliềnhoanhôluôn.NhưngthằngBacailléchẳngnhữngkhônghoanhômà còn liếc xéoCamus nữa. Thái độ của nó không thoát khỏi LaCriquecảnhgiácvàTintinthủkho.Haiđứađềutựnhủhẳnlàcóchuyệngìđóámmuội.

“TrưanaytaosẽcùngvớiLaCriquetớiquáncủamẹMaillotmuamấymónkia,”Tintinnói.

“Nên tới quánmụ Jullaude hơn,”Camus nói. “Tao nghe nóimụ có nhiềuhàngđểchọnhơn.”

“Phườngbuônbántoànbọnvôlạivàtrộmcắpcảthôi,”Lebracnóixenvào.Hẳnnóđãcóthànhkiếnvàítnhiềukinhnghiệmsốngrồi.“Nếumuốn,màycứthửmuamộtnửaởhiệunày,mộtnửaởhiệukia.Rồixemhiệunàolừaít

đểtrongtươnglaimìnhcứtheothếmàlàm.”

“Cólẽmìnhnênmuamộtlượnglớn,”Boulotnói.“Mìnhsẽđượcgiáhời.”

“Chậc!Tintinà,màylàmthủkhothìcứtheoýmàymàlàm.Xongthìchotụitaoxemsổsáchlàđượcrồi.Tạmthờitụitaokhôngnênnhúngmũivàolàmgì!”

CáicáchLebracđưaraýkiếnnàyđãchấmdứtbuổithảoluận,bằngkhôngsẽkéodàichẳngbiếtbaogiờmớixong.Vớilạicũngđãđếnlúcrồi,vìbốSimonthấynghinêncứđitớiđilui,taigiỏnglênlắngnghe,khôngthèmlàmbộlàmtịchgìcả,cốtómđượcdămbacâutrongcuộcbànluậncủachúng.

Ôngthấtbạihoàntoàn,nhưngôngquyếtđịnhsẽđặcbiệtchúýLebracvìnócónhữngdấuhiệulồlộvàvẻhưngphấnchẳngchútliênquangìđếntrườnglớpcả.

LaCrique,bịgọinhưvậyvìnógầyđétnhưconchimcu,nhưngbùlại, làmộtđứanhanhtrívàcótàiquansáthơntấtcảbọnchúnggộpvào,đãđánhhơiđượcsuytínhcủathầygiáo.VìtronglớpTintinngồicạnhchủtướngnênnếuđứanàylâmnguy,đứakiacóthểbịvạlâyvàkhólònggiảithíchđượcvìsaotrongtúinócónhiềutiềnthế.Dođótrongtiếthọc,LaCriquekhuyênnóhãydèchừng,vìthấyýđồcủathầygiáothậtđángngại.

MườimộtgiờTintinvớiLaCriquetớitiệmcủamụJullaude.Saukhilễphépchàovàhỏimuamộtxucúcáoxong,chúnghỏigiádâythun.

Thayvì trả lời,mụhàngxén tòmòchămchúnhìn chúng rồi vờvĩnhhỏiTintinmộtcâugàibẫy:

“Chomẹmàyà?”

“Không!”LaCriquesinhnghinêntrảlờihộbạn.“Choemgáinó.”

RồikhimụJullaudecườicườinóigiáthìnóhuýchnhẹTintin,thìthầm:

“Mìnhđithôi!”

VừaratớiđườngLaCriquegiảithíchrõhơn:

“Màykhôngđểýthấymụtọcmạchnàycứhỏitạisao,thếnào,ởđâu,khinàorồilàmgìhaysao?

Nếumìnhmuốncảlàngbiếtrằngmìnhcókhotàngthìcứviệcmuacủamụ.Songdẫusaotacũngkhôngnênmuahếtngaymộtlần,chỉkhiếnngườitanghi.Tốthơncảhômnay tamua thứnày,maimua thứkhác,cứ thế.Cònchúngtasẽkhôngđờinàotrởlạiquáncủamụdêgiànàynữa!”

“Có cáchnày tốt hơnnữa,màybiết không,”Tintin cắt ngang. “MìnhnhờMarietớicửahàngcủamẹMaillotthìbàsẽnghĩrằngnómuachomẹtao.Vớilạiemtaorànhchuyệnnàyhơntụimìnhnhiều,nólạibiếtmặccảnữa.Taotinchắcnósẽđượchơnchúngmìnhmộtkhúcdâyvàvàicáicúc.”

“Màynóiđúng,”LaCriquetánthành.

KhigặpCamusđangdùnggiànnánhắmbắnlũchimsẻnhặtmồiquanhđụnphâncủabốGugu,chúngđưanóxemnămmươicúcáobằngthủytinhtrắnggắntrênmiếnggiấycứngmàuxanh,giảithíchlýdovìsaochúngthậntrọngchưamuanhiềuhơnngaymộtlúc,tuyvậychúngbảođảmkhoảngmộtgiờsẽmuaxonghết.

Quảđúngthếthật,vìquãngmườihaigiờrưỡi,khiLebracăntrưaxong,taythọc túi quần trên đường đến trường,miệng huýt sáo bài hát rấtmốt họcđược củaCamus, nó thấy cô bạn thân thương của nó dáng vẻ vội vã trênkhúcđườngỐngkhóiđếnnhàmẹMaillot.

VìvàogiờnàychẳngcóaiđứngtrướccửanhàvàvìMariekhôngtrôngthấynónênnókínđáogiảtiếnggàgôgáyđểcôbéchúý.

Côbémỉmcười,radấumộtcáchthôngminhđểchỉchonóbiếtmìnhđiđâucònLebrac,vôcùnghoanhỉ,cũngtrảlờicôbằngmộtnụcườirạngrỡ,phảnánhniềmvuiphơiphớicủamộttâmhồnkhỏekhoắnvàlànhmạnh.

Nhữngđứacómặtởgócsausântrườnghếtthảyđềuđămđămvềphíacửavớivẻsốtruột, từnggiâytừngphútngóngTintinxuấthiện.ChúngbiếtcảrằngMariechịutráchnhiệmđíchthânđimuasắmvàTintinđứngchờsaugiếnggiặtđểnhậntừtaycôbékhotàngmànósẽđưachúngkiểmtra.

CuốicùngTintincũngxuấthiện,đisauLaCrique.Cảđámđồngthanh“A”lênnhưthểchàomừng.Chúngxúmquanhnó,hỏitớitấp:

“Màycóhàngkhông?”

“Mộtxumuađượcmấycúcáokhoác?”

“Mìnhcóđủdâykhông?”

“Choxemmấycáikhuymócđi!”

“Chỉnàycódaikhôngđấy?”

“Bốkhỉ, từ từnào!”Lebrac lớn tiếng la.“Nếu tụibayđồng loạtnói thìsẽchẳng đứa nào nghe thấy gì hết và nếu đứa này leo lên lưng đứa kia thìchẳngaithấygìráo.Nào,đứngthànhvòngtrònđi!Tintinsẽchomìnhxemhếtmọithứmà.”

Chúngmiễncưỡng lùi lại.Đứanàocũngmuốnđứnggần thủkhovà,nếuđược,sờmónhữngthứquýbáunọ.NhưngLebrackhăngkhăngkhôngchịu,cấmTintinlôirabấtcứmóngì,trướckhicảbọnđứngtránhra.

KhiđâuđấytrậttựcảrồithìthủkhoTintinmớiđắcchílầnlượtmóctúilấyranhiềugóinhỏbọcgiấyvàngvàliệtkê:

“Nămmươicúcáođínhtrêngiấycứng!”

“Chà!”

“Támmươicúcquần!”

“Ốigiời!”

“Chíncúcgilê!Thêmđượcmộtcái,”nónóithêm,“bayphảibiếtrằngmộtxuchỉđượcbốncáithôi.”

“NhờMarieđấy,”Lebracgiảithích.“Côbéđãmặccảđược!”

“Bốnkhuymócquần!Hơnmộtmétdâythun!”Tintingiơlêncaochothấynókhôngnóixạo.

“Haikhuymócáokhoác!”

“Đẹpquá,phảikhông?”Lebrachỏirồinhớtớibuổichiềubấthạnhkia.Nếuhômấynócóđượcmộtcáikhuymócthì,cólẽ,rốtcuộc...tómlạilà...

“Nămđôidâygiày,”Tintinnóithêm.“Mườimétdây,tặngthêmmộtđoạndàivìMariemuanhiềumộtlần!Mườimộtkimkhâu!Nhiềuhơnmualẻmộtcái.Vàmộtcuộnchỉđenvớimộtcuộnchỉtrắng!”

MỗimónTintin liệtkê,mở ra rồigiơ lênđềuđượcđónchàobằngnhững“ồ”,“à”,“chà”,“mẹkiếp”đầycảmthánvàngưỡngmộ.

“Bắtđượcrồi!”ChợtGibusemkêulênnhưthểnóchơiđuổibắtvớichúngbạn.Nhưng thật rađây làámhiệubáo thầygiáo tới;chúng liền tảnđihếttronglúcTintinnhétbừavàotúiquầnnhữngmónnóvừamởra.

Chuyệndiễn ranhanhvà tựnhiênđếnnỗibốSimonkhôngmảymayngờvực.Cùnglắmlàôngnhậnthấynhữnggươngmặthaihômtrướccònủdộtvàkhóđămđămbỗngtrởnênthậttươitắn.

“Lạ thật,” ông nghĩ, “không ngờ thời tiết, nắng, gió, mưa, dông lại ảnhhưởngtới tâmhồnbọntrẻđếnthế!Khimưatogió lớnthìkhôngcấmcảnchúngđược,chúngphảibahoa,gâygổ,khôngchịungồiyênchỗ;cònkhitrời đẹp thì chúng lại tự động chăm chỉ, vâng lời và vui tươi như chimkhướu.”

Ôngthầygiàtrunghậukhôngmảymaynghingờnhữnglýdothầmkínsâuthẳm đã khiến đám học trò của ông tươi hơn hớn; đầu óc ông nhồi nhétnhữngphươngphápsưphạmlờmờnênôngđãmòtrăngđáynước.

Ôngcứnghĩrằnglũtrẻ,cáiđámvốnthoắtmộtcáicóthểthíchứngngayvớinhữngtrògiả trácủaxãhội,sẽbộc lộbộmặt thậtcủachúng trướcnhữngngườicóđôichútuyquyền!Nhưngthếgiớicủachúnghoàntoànbiệtlậpvàchúngsẽchỉlàchúng,thậtsựlàchúngkhichỉcóchúngvớinhau,táchhẳnmọiánhmắtsoimóitòmò.Mặttrờivàmặttrăngchẳngảnhhưởnggìmấyđếntínhkhícủachúng.

ĐámLongeverneliềnchạyđuổinhau,chòngghẹonhautrênsântrường,rồithìthầmkhigặpnhau:

“Vậylànhấttrí,chiềunaymìnhsẽchobọnchúngbiếttay!”

“Dĩnhiênrồi!Chiềunay!”

“Mẹkiếp,chúngcứviệctớiđi!Rồisẽốmđòn!”

Mộthồicòirélênvàtiếngthầygiáokhànkhànralệnhnhưmọingày:“Xếphàng!Nhanh lên!” cắt ngang những lời bóng gió về đánh nhau và nhữngchiếncônghiểnháchmaiđâycủachúng.

IV.Thắnglợilạitrởvềtayta

Hỡinhữngkiềunữkiêuhãnhbịlưuđày,baogiờcácnàngtrởlại?

Séb.-Ch.Leconte(Chiếcmặtnạsắt)

ChiềuhômấybọnLongevernephấnchấnkhôngdiễn tảnổi.Khôngâu lonào,khôngtrắctrởđángtiếcnàongănchặnđượcniềmhàohứngcủachúng.Bịtrúnggậythìnhằmnhògì!Chúngcoikhinh!Cònsỏiđáư?NếuđókhôngphảitừgiànnácủathằngMéobắnrathìchúngluônđủthìgiờnétránh.

Nhữngđôimắtsáng long lanhchớpchớpnhư tươicười trênnhữngkhuônmặt tươi tắn, những cặpmáhồngđầyđặnvà tròn trịa nhưnhữngquả táoxinhxắnchứngtỏchúngthậtmạnhkhỏevàhânhoan;nhữngcánhtay,đôichân,nhữngbànchân,đôivai,nhữngbàntay,cổ,đầu,tấtthảyvậnđộng,tấtthảyrungđộng,tấtthảynhảynhót.Ốichà,chúngkhônghềcảmthấynhữngchiếcgiàyđếgỗdươnghayhồđàonặngnềdướigótchân,ngượclạitiếnggiàychúngkhuavang trênmặtđườngcứngnghenhư lờiđedọađầykiêuhãnhgửitớibọnVelrans.

Chúng lahét,chờnhau,nhắcnhởnhau,xôđẩynhau,chànhchọenhauvàbồnchồnhệtnhư lũchósănbịxích lâungàygiờđâyđược thả rađểđuổitheothỏhaycáo,lũchósănnàycũngcắntaicắncẳngnhauđểchúcmừngvàbiểulộniềmvui.

Niềmphấn khởi của chúng lây lan ngay. Phía sau sự hămhở tiến về khurừngSautecủachúng,phíasauniềmvuinhịpbướcquânhànhcủachúng,nhưthểsaukhinghemộtđiệunhạcoaihùng,mọithanhniênnamnữkhỏemạnhtronglàngđềubịthuhútvàbịcuốntheo:nhữngcôbénhútnháthồngtươiđôimátheochúngtớicâyđoạnlớnrồikhôngdámđixahơn,nhữngconchósủaăngẳngsảinhữngbướcdàibêncạnhchúng,thậmchínhữngảmèocái vànhững chúmèođực luôn thận trọng cũng leo lênnhữngbức tườngxungquanh,ýchừngcânnhắccónênđitheođoànngườinọhaykhông,dânlàngđứngởngưỡngcửanhàdõitheochúngvớiánhmắtdòhỏi.Vàchúngvừacườivừatrảlờirằngchúngsẽchơimộttròchơituyệtvời!

VừamớitớimỏđáPepiot,Lebracliềnhướngsựhàohứngcủacácchiếnsĩvàođúngnơiđúngchỗ,ralệnhchochúngnhétđáđầytúi.

“Ratớingoàikiatụibaychỉgiữlạimộtnửatáđátrongtúithôi,nửakiađể

xuốngđất,”nónói.“Bởivìđểtấncôngthìmìnhkhôngđượcquánặngnhưmộtbaobột.

Khihếtđạn thì sáuđứanhỏ,mỗiđứacầmhaicáimũchạyvềmỏcủa tayAbelChuộtlấyđầyđáthêm(vìmỏnàygầnnhất).”

Nóchỉđịnhnhữngđứacónhiệmvụ tiếp tếđạndượckhi cầnkíp, rồibảoTintinchocácđồngđộixemkhotàngchiếntranhmộtlầnnữađểainấyyêntâm.Rồinórahiệulệnhtiếnquân.Đíchthânnódẫnđầu,đảmtráchvaitròtrinhsátchotoànđộinhưmọikhi.

Nóvừalóđầurathìđượcnghênhđónbằngmộtviênđásượtquatránkhiếnnóphảicúiđầuxuống.Nóquayngườichỉđểrahiệu,bằngmộtcáigậtđầu,cholínhcủanóbiếttrậnđánhđãbắtđầu.Tứcthìlínhcủanótảnra.Nóđểmỗiđứa tự tìm lấyvị trí thíchhợpnhưmọikhi,vìnó tinchắc rằngchiềuhômnaysựnhạybéncủangườichiếnsĩsẽkhiếnchúngkhôngphạmsailầm.

SaukhiyênvịtrêncáicâycủamìnhCamusliềnbáocáotìnhhìnhmặttrận.

CảlũVelranstụtậpởbìarừngbênkia,từthằngtođầunhấtđếnthằngoắtnhất,từthằngMéoleocâyđếnthằngMặtBánhđúctừngbịxửtội.

“Càngtốt,”Lebrackếtluận.“Ítracũngsẽđượcmộttrậnđánhratrò.”

Trongmười lămphút, hai phe bắn qua bắn lại tràng chửi rủa quen thuộc.NhưngbọnVelransvẫnkhôngchịurờivịtrí.CólẽchúngchorằnghômnayquânLongevernecũngsẽlạitrầntrụilaolêntấncônggiốnghômtrước.Chonênchúngcứđứngtạichỗchờ.Chúngthừamứađạn,vìchúngvừatổchứcmộtkiểutảiđạnmới:mộtnhómnhãiranhliêntụcmangnhữngchiếckhănmùisoađựngđầyđáđượclấytừnhữngtảngđágiữarừngrồiđemtớiđổởbìarừng.

BọnLongevernethỉnhthoảngmớitrôngthấyđốiphươngphíasauchiếnlũyvàcâycối.

Lebrachoàntoànkhôngthíchkiểuđánhđấmnày.Nómuốndụđốiphươngraxamộtchúttrêncánhđồngtrống,thungắnkhoảngcáchgiữahaiphòngtuyến,nhưthếtruykíchsẽdễthắnglợihơn.

ThấybọnVelranskhôngchịurakhỏituyếnphòngngự,nóquyếtđịnhtung

mộtnửalựclượngtiếncông.

Đượchỏiýkiến,Camustừtrêncâyleoxuống,nóirằngđâylàchuyệncủanóvànómuốntựđảmtrách.Tintin,vìphảiởlạihậuphương,chánnảnngồiđứngkhôngyênkhithấylũbạnchạytớichạylui.

Camuskhôngđểmấtthìgiờ.Taycầmgiànná,nóralệnhchohaimươilínhcủamìnhmỗiđứamangtheobốnviênđá,khôngnhiềuhơn,rồiphátlệnhtấncông.

Chúngđãthốngnhấtlàsẽkhôngđánhgiáplácà,chỉtớigầnpheđịchmộtkhoảngvừaphải-hẳn làđịchquânsẽsửngsốt lắmvới lối tấncôngnày-bắnxốixảvàohàngngũcủachúngrồirútngayđểtránhmộtcuộcphảnkíchchắcchắnrấtnguyhiểm.

ĐộiquânxônglêndướisựchỉhuycủaCamus,đứanàycáchđứakiatừbốnđếnnămbước.Quảthật,trướctrậntậpkíchchớpnhoángtáobạonày“pháo”củapheđịchtịtmấtmộtlúc.Phảichớpthờicơ!Camuskéomiếngdacâynánhắmngay thằngAztec, trongkhi línhcủanóvung tayném loạnvàopheđịch.

“Rút ngay!”Camus hét lớn khi thấy quân của thằngAztec tập hợp lại đểphảncông.

Một trậnmưa đá đuổi theo sát gót chúng và những tiếng hét điên cuồngchứngtỏđếnlượtbọnVelranstruykích.

KhithấyquânđịchkhôngcởitruồngnữathìthằngAztecchorằngtiếptụcphòngngựlâuthêmlàvônghĩa.

Camusnghe tiếnghòhétsau lưng,songnó tinởđôichânnhanhnhẹncủamìnhnênngoáicổlạixemtìnhthếrasao.Nàongờchủtướngđịchcùngvớinhữngđứachạynhanhnhấtcủanóđuổitheo,màCamusđãhơitụthậusovớiđồngbọnrồi.Nếukhôngmuốnbịtómthìnóphảicogiòchạyhếtsức.NóbiếtrằngđámthằngAztec-mànóđãthoátđượcvàobuổichiềuđạihọacủaLebrac-chỉlămlecắtcúcáocúcquầncủanó,nhấtlàmuốntướccáiná.

Thếthìphảinhanhchânnhanhcẳnglênthôi!

Nhưngthậtkhôngmay!Mộtviênđáđượcnémthật lực-chắcchắnlàcủa

thằngMéo chó chết - trúng ngay ngực nó, khiến nó khựng lại rồi loạngchoạng.Bọnkiasẽxôngvàonómấtthôi.

“Bốkhỉ!Hỏngkiểurồi!”

NhanhnhưchớpCamusômngựcvớivẻtuyệtvọng,ngãvậtrasau,nằmbấtđộngvàhếtthở.

BọnVelranscũngvừaàotới.

ChúngđãtheodõiđườngbayviênđácủathằngMéovàbộdạngcủaCamus,thấynóngãsóngsoài,táixanhtáixám,khôngrênmộttiếng.Chúngkhựngcảlại.

“Nhỡnóchết!...”

NgaylúcấytiếnghòhétđiêngiậnđòibáothùcủapheLongevernevanglêndữ dội, càng lúc càng lớn, tràn ngập thung lũng, rồi gậy gộc, gươm giáovunglênkhủngkhiếpvàcuồngloạnnhắmbọnVelransmàlaotới.

Bọnnàyliềnquaygótchạybayvềchỗtrúẩn,lạiphòngthủ,taylămlămđá,trongkhitoànquânLongevernechạytớibênCamus.

Quađôimímắtkhéphờvàhàngmihấpháy,ngườichiếnbinhngãlănđùngnàythấybọnVelransdừnglạingaytrướcnó,rồiquayngườibỏchạy.

Thế là,qua tiếnggào thétdữdội càng lúccànggần,nóđoán rằngphenóđanghốihả tớicứukhiếnquânđịchphải tháochạy,nó liềnmởmắt,ngồidậyrồiungdungđứnglên.Rồinóchốngnạnh,cúichàohếtsứclịchthiệpbọnVelransđangxônxaolóđầunhìnquachiếnlũy.

“Đồconlợn!Đồbẩnthỉu!Đồphảnphúc!Đồhèn!”ThằngAztecgàolênkhithấy tùbinh củanó - đúng thế thật! - thoát khỏinhờquỷkế. “Cứchờđi!Nhấtđịnhtaosẽtómđượcmày!Màykhôngthoátkhỏitaytaođâu,đồchóchết!”

Camus,cóđạoquânLongevernengơngácđứngsau,bìnhthảnvàcườicợtđặt ngón tay trỏ vào họng rồi đưa từ sau ra trước, từ cổ tới cằmbốn lần.Đúnglúcấynóchợtnhớtớingườianhpháothủvàđểhoànthiệncáicửchỉđầyhàmýkia,nóvỗmạnhtayphảivàođùiphải,rồingửabàntay,ngóncái

chỉvàođườngxẻởquần.

“Thếcòncáinày!”nógọi.“Màycómuốntómnókhông,hởthằngngu?”

“Hoanhô!Hoanhô,Camus!Meomeo!Gâugâu!Bebe!Cụctác!”

ĐámquânLongevernegiảnhiềutiếngkêuđểchếnhạosựcảtinnguxuẩncủabọnVelranscũngnhưđểchúcmừngCamusquảcảmđãthoáthiểmvàchơibọnkiamộtvốtuyệthay.

“Dẫusaomàycũngbịtrúngđạncủatao!”ThằngMéogầmlên,bịgiằngcogiữanhữngcảmxúckhácnhau.Trongsâuthẳmlòngmìnhnómừngvìcáicách sự việc biến chuyển, thế nhưng nó rất phẫn nộ vì thằng khốn kiếpCamuskhiếnnóhếthồnhếtvíamộtcáchvôíchnàyđãthoátkhỏihìnhphạtđíchđáng.

“Embéơi,”Camusđáp,nóđãnảyraýđồgìđấyrồi.“Cứyêntrí!Mìnhcòngặpnhaunữamà!”

Một trậnmưađá lại rơixuốnghàngngũkhôngđượcchechở,chỉ trangbịgậygộccủaquânLongevernekhiếnchúngphảivộivàngquayđầuchạyvề.

SongvìđãsẵnđànêntrậnđánhlạibùnglêndữdộibởibọnVelrans,bịbaovây,tứcđiênngườivìthấtbại,bịlừagạt,bịgiễucợtvàbịnhụcmạ,thùnàyphảitrả,ngaylậptức,đãquyếtđịnhtiếptụctấncông.

Chúng từng tóm được chủ tướng địch thì lần này phải xui xẻo lắm mớikhôngbắtđượcvàibathằnglính.

“Chúngsẽtớingayđấy!”Lebracnghĩ.

CònTintinngồiđứngkhôngyênởhậuphương.Làmthủkhoquảlàthứviệcchánnhấtđời!

TrongkhiđóthằngAztectậptrungđámsĩtốtđangquákhíchvàbừngbừnglửagiậnlại,hộiýngắnrồiquyếtđịnhtổngtấncông.

Nógàonhư sấm“Dịchvật tụi bay!” rồi lao ra trậnđịa, toànquân củanóvunggậygộcàotheo.

Lebrackhôngchầnchừthêmnữa.Nóđáplạilờihôcủađốithủcũngbằngmột tiếng thét vang lừng “Tổ bà tụi Velrans!”, rồi một lần nữa quânLongevernelạivunggươmgiáovớigậygộcvótnhọnđầuvàđượctruicứngxôngtới.

“ĐồmọiPhổ-Đồkhốnnạn-Balầnkhốnnạn-Đồnòicốđạo-Đồđiếmđàng-Đồôndịch-Đồđêtiện-Đồmọirợ-Đồđấmngực-Đồđạogạo-Đồchếtbầm-Đồchóghẻ-Đồchấyrận!”Đâymớichỉlàmộtsốtiếngchửiquachửilạitrướckhichúngchạmtránnhau.

Rõràngtacóthểnóirằngcáilưỡikhôngthấtnghiệp!

Mớiđầuđácònbaytừngloạtviuvíutrênđầu,nhưngrồimộttrậnloạnđảghêgớmdiễnrasauđó.Tanghetiếnggậygiánglênđầulêncổ,tiếnggươmgiáogãyrăngrắc,tiếngnắmđấmthụivàongực,tiếngbợptaigiòngiã,tiếnggiàygỗgãy,tiếngrítthethé.Bộp!Bùm!Cắc!

“Đồphảnbội!Đồhèn!”Nhữngmáitócdựngđứng,nhữngkhígiớibịgãy,nhữngthânhìnhquấnvàonhau,nhữngcánhtayvungthậtcaođểrồihếtsứcgiángxuống,nhữngnắmtaytốngtới trướcnhưnhữngthanhtruyềnlựcvànhữngcẳngchânxoạctrênđất.Chúngquẫyđạpdữdội,lănlộn,vùngvẫyđểđấmđáđượcmọiphía.

VừamớibắtđầuLaCriqueđãbịtrúngmộtcúthìnhlình,chẳngbiếtcủađứanào,ngãphịchxuốngđất;nócứngồibệtchốngtrả,đạptrúngốngquyểnđứanày,nệntrúngđầugốiđứakia,làmtrậtmắtcáchânđứanọ,đánhgiậpngónchânđứakhácvàgiángthậtlựcvàobắpchânđứakhácnữa.

Lebrac,tócdựngđứngnhưlôngconlợnrừngnon,đầutrần,cổáophanhra,taynắmcâygậygãy, nhưmột cái nêmbằng sắt xôngvào cái đámquanhthằngAztec, túmcổkẻ thù lắc lấy lắc đểnhư lắc câymận, bất chấpđámVelransxúmvàotúmtóc,bợptai,đấmđá.Nóthởphìphònhưmộtconngựachứngngaygiữatrùngvâyvàcuốicùngthoátrađược.

“Aha!Taotómđượcmàyrồi!Thằngkhốnkiếp!”nógàolên.“Màykhôngthoátđượcđâu!Taothềvớimàyđấy!Màysẽđượcnếmmùi!TaosẽlôimàytớiBụiCâyLớn-nếucầnthìtaochọctiếtmày-rồimàysẽđượcnếmmùi,taobáochomàybiết!”

Vừanói,nóvừađấmđáAztec.RồiCamusvàGibusanhxúmvàogiúpnó

khiêngchủtướngđịchđangrasứcchốngcự.CamusvàGibusanhmỗiđứatúmmộtchâncònLebracgiữchặthai tayAztec;Lebrac lớn tiếngchửivàthềsẽbópcổAztecnếuthằngnàygiởtròxảotrá.

Trongkhiđóđạiquânhaibênvẫnchiếnđấukịchliệt,nhưngrõràngthắnglợiđãmỉmcườivớipheLongeverne.Đánhxáplácàthìchúnglựclưỡngvàkhỏe ăn đứt đối phương. Cómấy thằng Velrans bị trúng đòn đau rút luitrước,mộtsốđứakhácrúttheo;cuốicùngkhithấychínhchủtướngbịlôiđithìchúngtanđànrãnghé,mạnhainấychạy.

“Tómchúngđi!Bốkhỉ,tómđi,tómlấyvàiđứa!”Lebracgầmlêntừxa.

CácchiếnbinhLongeverneliềnàoạtđuổi theonhưng,nhưtacó thểđoánđược,bọnchạytrốnđâucóđứnglạimàđợichúng;vớilại,nhữngkẻthắngtrậntòmòmuốnxemchủtướngđịchbịxửlýthếnàonênthôikhôngtruykíchthêmnữa.

V.Cọctróihànhhình

Chúngbịtróitrầntruồngvàonhữngchiếccọcsặcsỡ.

A.Rimbaud(Contàusay)

ThằngAzteccó têngọinhưthếvìnónhỏngườivàgầynhom; tuyvậynókhông phải là đứa cam chịu bó tay, không chống trả. Chỉ lát nữa thôi làLebracvàhaithằngkiasẽđượcnếmmùingay.

Thậtvậy,tronglúcLebracngoáicổđốcthúclínhtruykíchquânđịchthìtêntù binh, giống như con cáo sa bẫy, lợi dụng giây phút lơ là đó để trả thùtrướcchonhụchìnhđangđợimình,ngoạmngayngóntaycáicủaLebracvànghiếnrăngcắnđếnchảymáu.CònCamusvàGibusanhbịđạptrúngmạngsườn.Thếmớibiếtcáigiáphảitrảnếulơilỏng,dùchúngđãkẹpchặtchânthằngAztecgiữatayvàthânmình.

VớimộtcúđấmthiệnnghệgiángtrúngmồmAztec,Lebracbuộcthằngnàyphảinhảngóntaycáicủanóđãbịcắntớitậnxương.Mộtlầnnữa,Lebracsasảtrútlênđầunóđủthứlờibángbổvànguyềnrủavànósẽphảiđềnmọitộilỗi,ngaytạichỗ.

Vừa hay đoàn quân kéo về, không bắt được thêm đứa nào. Thế thì thằngAztecsẽphảitrảnợchocảbọn.

Tintinlạigầnđểnhìntậnmặttùbinhliềnbịphunnướcbọttrúngngaymặt.Nhưng nó coi khinh hành động phỉ báng đó và vừa cười khẩy vừa ngắmnghíachủtướngđịch.

“A,hóara làmày!Chà,chà, thằngkhốn,màykhôngthoátnổiđâu.Thằngchóchết!GiámàMariecóởđâychỉđểgiật tócmày;hẳnnósẽ thích thúlắm.A,mày sùi bọtmép à, đồ rắn độc! Cứ việc sùi bọtmép đi,mày sẽkhôngđượctrảlạicúcvàmôngmàycũngsẽkhôngđượclótđâu.”

“Lấydây,Tintin!”Camusralệnh.“Mìnhbókhúcdồinàylại.”

“Buộccẳngnólại,haicẳngsaurồiđếnhaicẳngtrước.Sauđótróinóvàocâysồilớnkia,rồichonómộttrậnmởmànsơsơ.Này,cáiđốngphânbẩnthỉu kinh tởm kia, tao nói chomày biết,mày sẽ không còn cắn với phunnướcbọtnữađượcđâu!”

Cácchiếnbinhlầnlượttrởvềliềnthamgiavàocuộchànhhình.Chúngbắtđầutróichântrước,nhưngvìthằngAzteckhôngngừngphunnướcbọtvàobấtkỳđứanàođếngầntầmphuncủanóvàthậmchícòntìmcáchcắnnênchủ tướngLebrac liền ra lệnh choBoulotmoi túi conkhỉ dơdáynày tìmkhănmùisoatọngvàocáimõmbẩnthỉucủanó.

Boulot tuân lệnh:một taynócốchemặtđểkhỏidínhnướcbọtcủa thằngAztec, taykiamóc trong túiquần thằng tùbinhmộtmiếnggiẻvuôngvứckhôngrõmàugì,cóthểlàkẻômàuđỏ,nếukhôngthìlàmàutrắngtrướcđókhônglâu, lúccònsạchsẽ.Nhưngvì tấmgiẻ launàyđãphải tiếpxúcvớinhiềuthứkhácnhauvànhấtđịnhđãđượcdùngvàođủthứviệcnhưxỉmũi,trói,bịtmồm,bịtmắt,làmtúixách,mũ,băngvếtthương,lautay,đựngtiền,đựngđá,laurăng,laubút,vânvânnêndướimắtngườixemnóchỉcònmangmộtmàucháolòng,xanhxámhayxỉnxỉn,chẳngđẹpđẽtínào.

“Chà,miếnggiẻráchcủamàysạchquáhá,”Camusnói.“Cònđầybaonhiêulàvếttích!Đồởdơ!Màykhôngxấuhổsaokhimangcáithứbẩnthỉunàytrongtúi?Thếmàcònkhoemẽlàgiàu!Thậtgớmghiếc!Thứnàythìđếnănmàycũngkhôngthèmlấy.Chẳngbiếtnêncầmgócnàonữađây!”

“Khôngsao,”Lebracquyếtđịnh.“Cứcộtquanhmõmnó.Nếucòndínhmỡthìnócóthểcứhốc,khỏiphíphạm.”

NhữngbàntaymạnhmẽquấnkhănquanhhàmdướithằngAztecrồithắtnútsaugáykhiếnviêntướngtùbinhkhôngcụccựađượcnữavàphảicâmhọng.

“Hômtrướcmàyralệnhđánhtao.Hômnaymôngmàycũngsẽđượcănđòntơitả.”

“Ănmiếngtrảmiếng,”nhàđạođứcLaCriquetuyênbố.

“Gibusanh,lấyroiquấtnó!Chonhàtiểuquýtộckhôngbiếtđiềunàynếmchútmùiđểấmngườitrướckhibịtụtquần!Cònnhữngđứakiaxíchlại,làmthànhmộtvòngtròn!”

Vớimộtcànhcâyxanh,mềmnhưngchắc,GibusanhcẩnthậnquậtsáuphátvàomôngthằngAztecđangngạtthởvìđauvàtứcdướitấmgiẻbịtmồm.

TrongkhiđóLebrackhẽthì thầmvớiCamusvàGambetterồihaiđứanàylenlénbỏđikhôngaibiết.Rồinóvuivẻkêuto:

“Xong,bâygiờtớilượtcáccúc!Tintinthânmến,màychuẩnbịsẵntúiquầnnhé,giâyphúttrọngđạiđếnrồiđấy!Đếmchokỹ,đừngđểmấtgìnhé!”

Lebracthậntrọngbắttayvàoviệc.Phảilàmsaođểkhônglàmhưhạigì,docửđộngquánhanhhaycắtkhôngkhéo,nhữngmónđồ trongkhoảnchuộclỗinàycủathằngAztec,nhữngmónđồhẳnsẽlàmgiàuthêmkhotàngchiếnkhícủaquânLongeverne.

Nóbắtđầuvớiđôigiày.

“Aa!”nókêulên.“Mộtsợidâygiàymới!Tuyệtquá!”

Nhưngnónổigiậnngaytứcthì:

“Càchớn!Dâyđứtrồibuộcnútlại!”

Rồi,luônđểmắttớidâytróichânAztec,bảođảmchomiệngnótrướccúđátrảthùcủathằngkia,Lebractừtừgỡcái“nútkhỉgió”,rútdâygiàyrađưachoTintin.Rồi tớisợi thứhai,nhanhhơnnhiều.Đoạnnókéocaohaiốngquầncủatùbinhđểtịchthudâycaosunịtvớ.

Nhưngnóthấtvọng.ThằngAztecchỉcómộtsợidâycaosubuộcvớ.Chiếcvớkiachỉnịtbằngmộtđoạndâytã.TuyvậyLebracvẫntịchthuhết.Nóvừatháovừalầmbầm:

“Đồăncắp!Khôngcónổilấymộtđôinịtvớ!Thếmàcònkhoemẽ!Bốmàylấy tiền tiêu pha những gì? Đem uống rượu hết chứ gì nữa?Đồ con nhànghiệnrượu!Màylàchóconcủagãnghiệnrượu!”

RồiLebracchúýkỹđểkhỏisótmộtchiếccúcvàlỗkhuynào.Đếnkhikiểmtrakỹcáiquầnthìnórấtphấnkhởi.ThằngAzteccóchiếcdâyđeoquầnthậttốtvàbền,vớinhữnghainẹp.

“Sangquá!”Lebracnhậnxét.“Bảycúcquần.Haylắm,lỏiconạ!Đểcámơnthìmàyđượcthêmmộtroinữachochừacáithóichêbaingườinghèo.BọnLongevernechúngtaokhôngbủnxỉn,chuyệnđònvọtlạicàngkhông.Đứađầu tiên trongbọn taobịbaybắt sẽ sướngbiếtmấykhiđược sợidâyđeoquần tuyệt vời thếnàyđể thay!Mẹkiếp!Taocòngầnnhưướcđứađó làtao!”

Cáiquầncủagãtùbinh,bịcắthếtcúc,khoenvàmóc,tụtxuốnghaichânnóthànhnếp,nhưchiếcđànaccordeon.

Áolen,áogilê,áokhoácvàáosơmicũngbịlàmthịtđâurađấy.TrongtúiquầnnhỏcủathằngAzteccócảmộtđồngxumớitinh,sẽđượcvàosổcủaTintindướimục“Dựtrữchotrườnghợpkhẩncấp”.

Cuối cùng, sau khi đã khám đi khám lại kỹ lưỡng nhiều lần các chiến sĩLongevernechắcchắnrằngkhôngcòngì,thậtkhôngcòngìnữađểtịchthuvàsaukhiđãlấycondaocủathằngAztecchoGambettevìnókhôngcó,cảbọnquyếtđịnhhếtsứcthậntrọngcởitróichântaychotùbinh.Cũngđãđếnlúcrồi.

ThằngAztecgiậnsùibọtmépdướicáigiẻbịtmồm,đaukhổđãdậptắthoặccămhậnđãbópnghẹtnỗixấuhổcủanó,nókhôngbuồnnghĩcảđếnviệckéocáiquầnđãtụtđểlộdướichiếcáosơmicặpmôngđỏhỏnvìbịđánh.Mốibậntâmđầutiêncủanólàgiậtphăngkhỏimiệngchiếckhănmùisoakhốnkiếpkinhkhủng.

Rồimớivừahốihảhíthơi thậtsâuvừakéoquầnchemôngnóđãbắtđầugàolênnhữnglờinguyềnrủavớibọnhànhhạnó.

MấyđứaLongeverneđịnhnhảyxổvàodầnnómộttrậnnữa,nhưngLebractỏrađạilượng,mỉmcườicảnchúnglại.Hẳnnócólýdo.

“Cứđểthằngbékêula,nếunóthích,”Lebracnóivớivẻgiễucợt.“Trẻconcũngphảiđượcvuichứ.”

ThằngAztecvừalêchânbỏđi,vừaòakhócvìcămgiận.DĩnhiênnónghĩđếnchuyệnbắtchướcthằngLebracthứBảyvừaqua:nóngồithụpsaulùmcâygầnnhấtvàquyếttâmchứngtỏchobọnkiathấynócũngganliềnkhôngkém,nócởihếtđồra,kểcảáosơmi,chổngmôngvềphíabọnLongeverne.

BênphíaLongeverne,bọnchúngngẫmnghĩ.

“Lebrac,lẽramàyphảiđểtụitaodầnnómộttrậnnữa!Coichừngnónhạobángmìnhchomàxem!”

“Kệnó,kệnó!”Chủtướnggạtđi.Nóđãcókếhoạchrồi.

“Coikìa!Taođãbảomà!”ChợtTintinkêulên.

Đúng thế.ThằngAztec trần truồngchợt từ saubụi câynhảy ra, xuấthiệntrướcmắtcảđámLongeverne,chìavàobọnnàycáimàTintinđãdựđoán,gâncổchửichúnglàđồhèn,đồcướpđường,đồchóchết,đồnonhột,đồ...Rồikhi thấykẻđịchcóvẻsắpnhảyxổrađuổi thìnóvọtchạynhanhnhưthỏ.

Nhưngnó,thằngxấusố,chạykhôngđượcxa...

Thìnhlìnhhaihìnhdánglầmlìbáođiềubấthạnhhiệnratrướcnóchừngbốnbước,giơnắmđấmcảnđường,rồitómcổnó,chonóănđátơibờivàdùngsứclôinótrởlạiBụiCâyLớnlànơinóvừađượcthả.

HóarahồinãyLebrackínđáothìthàovớiCamusvàGambettekhôngphảitròchuyệntầmphào.Nólàngườiluônnhìnxatrôngrộng,nhưnóvẫnnói,nênkhácvớichúngbạn,nóđãđoántrướclàthằngnhócđạibịpnàythếnàocũng sẽ chơi lại chúngmột vố.Thành ra nó làm ra vẻ khoan dung thả tùnhândùlũbạnphảnđối,đểrồibắttrởlạigọnbâng.

“Sao,bạn,bạnmuốnchổngmôngvàochúng tớà?Được thôi!Khôngnênlàmtráiýtrẻcon.Chúngtớsẽnhìnmôngcủabạnvàbạncũngsẽcảmnhậnđượcnó.Nào,tróithằngranhconnàyvàocâysồi.Gibusanh,lấygậytẩmquấtphầnnằmphíadướicáilưngnóchotao!”

LầnnàyGibus anh cực kỳ hào phóng.Nóquật cho tù nhân khôngnhữngmườihaicáimàcònthêmvàicáinữađểdạychothằngnàybiếtlàmphiềnhaianhemnómỗichiềutrênđườngvềnhàlàthếnào.

“Vớilạitaodầnchothịtmàymềmchútít,đểconchóTurcnhàtaokhỏiđaurăng,khinóngoạmvàodathịtbẩnthỉucủamày,”nónóithêm.

TrongkhiđóCamuslụcbọcquầnáobịtịchthucủatùbinh.

KhicặpmôngcủathằngAztecđỏnhưlửarồichúngcởitróichonó,Lebractrịnhtrọngđưanógóiđồ,nói:

“Thượnglộbìnhan,ôngđítđỏ!Gửilờichàođếnđámgàmáicủaông!”

Rồinónóitiếpbằnggiọngrấttựnhiên:

“À,màymuốnchổngmôngvàochúngtaomà!Nào,chổngđi,chổngđi,baolâucũngđược!Màysẽcònđượcchổngđếnchánthìthôi!Tao,Lebrac,taohứavớimàyđấy!”

Lầnđược thảnàyAztecchuồnêmvàchạyvềvớiđámquân thất trậncủamình.

VI.Vấnnạnkhủngkhiếp

Nếucóvẻnhưtôiđãvaymượncái tựađềcủaPaulBourgetvàkhitôiđặtdấuchấmhỏithayvìmộtcâutríchdẫnnổitiếnglàmđềtừchochươngnày,ngượcvớithóiquentừtrướcđếnnay,thìxinbạnđọcnamnữhãytinrằngtôikhônghềcóýđánhlừabạnđọcvànhấtlàtôikhôngđịnhtìmcảmhứngchonhững trang tiếp theo đây từ nhà văn “lừngdanh” nói trên.Không aikhôngbiết-màchínhthầygiáoOctaveMirbeautuyệtvờicủatôivẫnkhôngngớtnhắcnhởchúngtôi-rằngphảicóniênkimtừmộttrămnghìnquantrởlênthìmayratamớibằngđượccỡPaulBourget.Thànhra,tôixinnhắclại,giữacácnhânvậtcủanhàviệnsĩlỗilạcvànổitiếngkiavớibọnnhóclànhmạnhvà rắn rỏimà tôi biên chép thật thàvànghiêm túcởđâyhoàn toànkhôngliênquangìđếnnhau.

KhiAztecvềtớichỗđámquâncủanóthìnókhôngcầnphảikểchuyệngìđãxảyra.ThằngMéođứngtrêncáicâyđãchứngkiếnhếthaylàgầnhếtmọichuyện: trậnđòn,phụckích,cắtcúcquầncúcáo,chạy trốn,bịbắt lần thứhairồiđượcthả.Cóthểnóimọichiếnhữucủanóđềuđãcùngsốngvớichủtướngnhữnggiâyphútđángsợcủasựđauđớn,dằnvặtvàcămphẫn.

“Bâygiờmìnhphảiđithôi!”thằngMặtBánhđúcnói.Nóvẫnchưalấylạiđược bình tĩnh và không dám thú nhận rằng chuyện chẳng may của chủtướngđãkhơidậynhữngkỷniệmđaubuồncủachínhnó.

“MìnhphảilochuyệnănmặcchoAztecđãchứ,”mộtvàiđứalêntiếng.

Chúngmởcáibọcra.Khitháohaiốngtayáokhoácthắtnútchúngtìmthấyđôigiày,đôivớ,áogilê,áolen,áosơmivàcáimũ.Nhưngthiếucáiquần...

“Quầncủataođâu?Đứanàogiữquầncủatao?”thằngAztechỏi.

“Khôngcó trongnày,” thằngMéođáp. “Có thểmàyđánh rơi lúcchạyvềđâychăng?”

“Phảitìm!”

“Ừ,bayxemthửcoinóởđâu!”

Mọicặpmắt chămchúđảokhắpbãi chiến trường.Nhưngkhông thấynơinàocómộtmảnhvải.

“Màyleo lêncây,nhanh lên,”Aztecbảo thằngMéo.“Cóthểmày thấynórơiởđâuđó.”

ThằngMéolặnglẽleolêncâyđoạnnóvẫndùnglàmchỗthámsát.

“Taokhông thấygì cả,”nóchobiết, saukhi tìmmột lúc. “Không thấygìcả...àkhông!,khônggìcả...nhưngmàycóchắclàkhicởiquầnáosaubụicâymàyđãnhétquầnvàobọckhông?”

“Dĩnhiênlàtaocó!”Chủtướngđáp,đầyâulo.

“Vậynóởđâumớiđượcchứ?”

“Tiênsư!Lũkhốnkiếpấy!”ThằngMéobỗngkêulên.“Nghenày,bọnngungốcchúngbaydỏngtaimànghenày!”

BọnVelransvểnhtailắngnghe.Quảthựclàchúngngherõmồnmộttiếngquânđịchtrênđườngvềnhàđanghátrốnglênđoạnđiệpkhúcmộtbàiđồngdao,cóvẻrấthợptìnhhợpcảnh,vàkhôngmangtínhcáchmạnglắmnhưmọikhi:

Ôi,cáiquầncủatôi

Đâunhỉ?

Tôibiếtlấygì

Chemông?

Ôi,khỉơilà...khỉ!

ThằngMéonghiêngngười,vặnvẹo,nhíchlêncaoquađámlácànhđểcóthểnhìnxahơn.Chợtnókêulên,đầytứctối:

“Chúngnólấyquầncủamàyrồi!Chúngnólấycắpquầncủamàyrồi,bọnkhốnkiếp,quânăncắp!Taothấychúngbuộcquầnmàynhưcáicờvàođầumộtcâysàodài!Chúngsắptớimỏđárồi!”

CáiđiệpkhúcnhạobángkiavẫntiếptụcvangđếntaithằngAzteccùngđámlínhcủanóđangrấtkinhhoảng:

Ôi,cáiquầncủatôi

Đâunhỉ?

Tôibiếtlấygì

Chemông?

Ôi,khỉơilà...khỉ!

Đôimắtchủtướngmởto,chớpchớp,nhòeđi.Nótáimặt.

“Chếtcha,làmsaotaovềnhàbâygiờ?Taobiếtphảinóisao?Taophảilàmgìđây?...Taođâudámcứthếnàyđiqualàngđược!”

“Cólẽmìnhnênchờđếnkhithậttối,”mộtđứađềnghị.

“Nhưngnếuvềtrễquáthìốmđòncảlũ!”thằngMặtBánhđúcbănkhoăn.“Mìnhphảinghĩracáchgìmớiđược.”

“Thếnàynhé,”thằngMéođềnghị,“nếulấykimbănggàiáokhoáccủamàythậtkỹthìcóthểngườitakhôngthấyđượcnhiều.”

Saukhi lấydâyxỏvàogiàyvà lấykimbăngcàivàocổáo,chúngcố thử.Nhưng không được, không hy vọng gì được! Thằng Tatti nói áo khoáckhôngdàiquágấuáosơmikhiếnthằngAztectrôngcứnhưkhoácáolễ[40]màuđenbênngoàichiếcáolễmàutrắng.

“Hệtmộtôngchaxứ,”thằngTattinói,“chỉngượcmàu.”

“Ừ,vớilạimấyôngcốđạocũngđâucóđểlòibắpchân,”thằngPissefroidnói.“Khôngđượcđâumàyơi.”

“Màyquấnáochoàngnhưcáiváycóđượckhông?”thằngkhácnói.“Quấnquanhthắtlưngthìngườitakhôngtrôngthấymông.Tụimìnhmặcnhưthếcảđámthìngườitatưởngrằngtụimìnhđùanghịch.Bằngcáchnàythìítramàycũngcóthểvềđếnnhàđược.”

“Ừ,nhưngkhivềđếnnhà,bốmẹtaobảotaophảiănmặcchonghiêmchỉnh

thìlòirangay.Lúcấycómàchết!”

“Mìnhcứđivềphía làngcáiđã,” thằngMặtBánhđúc lạinói.“Muộnrồi,nếuđếngiờđọckinhchiềumàtụimìnhkhôngcómặttrongnhàthờthìchếtcảlũ.”

Lờikhuyênnàykhôngdởnênchúngbăngrừngvề.Chúngbướcđichậmrãivàbuồnbã,cốnghĩcáchđểchủtướngcóthểvềnhàtrótlọt.

Saukhiđixuốngđườnghàodẫnđếnbìarừng,chúngdừnglạibêncáihốbaoquanhvàsuytính.

...Chẳngcógì...khôngđứanàonghĩragìcả.

“Bâygiờ tụimìnhphảiđi thôi!”Nhữngđứanhútnhát tỉ tê, chúng sợcơnthịnhnộcủachacốvàtrậnđònởnhà.

“Nhưngmình đâu thể bỏ rơi chủ tướngmột thânmộtmình ở đây được,”thằngMéonổikhùng,taihọacủachủtướngkhiếnnótrởnêncươngquyết.

ThằngAzteclúchoảnghốt,lúcnhưmê.

“À!Giámàcóđứanàochạyđếnđượcnhà tao, từ cửa sau lẻnvàophòngcuốicùng.Saucáihòmcócáiquầncũcủatao.Nếucóđượccáiquầnnàythìcũngđỡ!”

“Màytưởngdễà!Đếnđórồingộnhỡbốhaymẹmàybắtgặp thìbiếtnóisao?Bốmẹmàynhấtđịnhsẽhỏivàođấylàmgì,biếtđâucònnghichotụitaolàăncắp!Khôngđượcđâu!”

“ChúaơilàChúaơi!Taobiếtlàmgìbâygiờ?Chúngmàyđịnhđểtaoởlạiđâymộtmìnhthậtà?”

“ChớcókêuChúaầmlênnhưthế!”thằngMặtBánhđúcđe.“MàylàmchoĐứcMẹĐồngtrinhđếnphảikhócmất,mànhưthếlàxuilắmđấy.”

“Ốigiời,ĐứcMẹĐồngtrinh!BàấylàmphéplạởtậnLourdes[41]cơmà!Phảichibâygiờbàấygửixuốngchotaođượclấymộtcáiquầncũ!”

Bính!Boong!Bính!Boong!Tiếngchuôngđổhồi.

“Tụitaokhôngthểởlạiđâylâuhơnnữa,chẳngđượcgìthêm!Tụitaophảiđithôi!”nhiềuđứalêntiếng.

Rồimộtnửađámnhốnnháochạygằn tớinhà thờđểkhỏibịchaxứ tráchphạt,bỏlạichủtướng.

“Làmgìđây,Chúaơi?Làmgì?”

“Tụimìnhchờđếntối,”thằngMéoanủinó.“Taoởlạiđâyvớimày.Cảhaiđứamìnhcùngbịănđònvậy.Nhưngkhôngcầnthiếtđểnhữngđứakiacũngbịđònluôn.”

“Ừ, không cần thiết thật,” thằngAztec xác nhận. “Thôi, tụi bay đi lễ đi!Thôi,chạyđi,vànhớcầunguyệnĐứcMẹĐồngtrinhvớithánhNicolasđểhaiđứataobịđònítítthôi!”

Cácchiếnhữukhôngchờthúcgiụcthêm.Trongkhichúngchạyàođi-thếcũngđãkhátrễrồi!-haithằngbạntrầmngâmnhìnnhau.

ChợtthằngMéovỗtaylêntrán.

“Saomìnhnguthế!Taonghĩrarồi!”

“Sao?Nóinhanhlên,sao!”ThằngAzteccăngthẳngnhìnđôimôibạn.

“Thếnàynhé:taokhôngtớinhàmàyđược,nhưngmàysẽđivềnhàmày.”

“?”

“Dĩnhiên!Bâygiờtaocởiđồra,đưamàyquầnvàáokhoác.Màychạyvề,lẻnlốisauvàonhà,giấuquầnáoráchnàyđi,mặcquầnáolànhvàorồimangđồcủataolạiđâychotao.Sauđóhaichúngmìnhcùngđivề.Mìnhsẽnóirằngmìnhđitìmnấm,tớitậnChasalans,quáxanênkhôngnghethấytiếngchuông.”

“Tuyệt!”

ThằngAztec thấysángkiếnnày thật thần tình.Nóixong,chúng thựchiệnngay.ThằngMéo- lớnhơnbạnmộtchút -cởiquầnra rồixắngấungượcvào trongmột ít.Nódùngkẹp,kẹpnẹpsau lại.Rồinó lấydây thắtquanh

lưngchủtướng,dặnđidặnlạiphảinhanhlênvànhấtlàđừngđểaibắtgặp.

TrongkhithằngAztec,nhưcondêmentheocácbờtườngvàbờgiậu,hốihảchạyvềnhàlấyquầnkhácthì thằngMéongồinépmìnhtrongđườnghào,căngmắtnhìnmọiphíaxemmạohiểmcócơmaythànhcôngkhông.

Về đến nhà, thằngAztec leo qua cửa sổ, tìm đượcmột cái quần hao haogiốngcáiquầnvừamất,mộtcáidâyđeoquầnđãthảira,mộtcáiáokhoáccũvàrútdâygiàytừđôigiàydànhchongàyChủnhật.Nókhôngmấtthìgiờkhoác vào người những thứ kiamà nhảy ngay ra vườn rồi theo đường cũchạynhưgiócuốntớivớingườibạnchiếnđấuanhhùngđangcororunrẩysaumộtbờtường,rasứckéocáiáomỏngvải thôiquanhhaicáiđùiđỏvìlạnh.

Gặp lại nhau, hai đứa toétmiệng cười không thành tiếng, hệt như nhữngnhânvậtdađỏ trongcác truyệncủaFenimoreCooper[42].Rồihaiđứađổiquầnđổiáongaytứcthì.

Saukhicảhaiđứaănmặcxongxuôi,thằngAztecđãcóđủáosơmivớicúc,áokhoácsạchsẽtrênngườivàgiàycódâyrồithìnólolắngvàbuồnbãnhìnnhữngáoquầnrách.

Nónghĩtớingàynàođómẹnóphátgiácrathìchắcchắnnósẽbịđònphảibiết.Cóthểbàsẽcấmnórờikhỏiphòng.

Điềunàybuộcnóphảiđưarangaymộtquyếtđịnhkiênquyết.

“Màycódiêmkhông?”nóhỏithằngMéo.

“Có.Tạisao?”thằngMéohỏilại

“Chotaomộtque.”Aztecđáp.

Nóliềngomáochoàngvàáosơmi lại thànhmộtkiểugiàn thiêunhỏ,vậtchứngsựthuatrậnvànỗinhụccủanó,lýdokhiếnnócựckỳlosợchotươnglai.Nóquẹtdiêmvàomộttảngđárồikhôngngầnngạichâmlửađểxóađivĩnhviễnnhữngkỷniệmvềcáingàytaihọađángnguyềnrủanày.

“Taosẽsắpxếpđểkhỏiphảithayquần,”nótrảlờicâuhỏicủathằngMéovềviệcnày.“Mẹtaochắcchắnsẽkhôngbaogiờngờrằngmấymónấylạicó

thểmất.Cùnglắmlàbànghĩrằngchắccáiquầncùngvớiáokhoácvàáosơmicủataonằmlănlócđâuđósaumộtcáitủ.”

Khi vấn nạn khủng khiếp kia đã giải xong và bài toán khó khăn đã đượcthanhtoánthìcảhaiđứabìnhtĩnhvàyêntâmtrởlại.Chúngđợihồichuôngđầutiênbáokinh truyềntinđể lẫnvàođámbạntừnhà thờđi ra,sửngsốtthấychủ tướng lại lành lặnquầnáo.Rồihaiđứađivềnhànhư thểchúngcũngtừnhàthờđiravậy.

Nếu cha xứ không để ý gì hết thì trò lừa này của chúng thành công.Màchúngthànhcôngthật.

TrongkhiđóởLongevernelạidiễnramộtmànkhác.

Khi đoànquânvề tới câyđoạn cổ thụ, cáchngôi nhàđầu làngnămmươibướcthìLebracralệnhngừnglạivàimlặng.

“Mìnhkhông thể lôi theo tấmgiẻ ráchnày trênđườngphốđược,”nóvừanhìncáiquầncủathằngAztecvừanói.“Nhỡngườitahỏitụimìnhlấyởđâuthìmìnhbiếttrảlờisao?”

“Mìnhphảinémnóvàohầmchứanướcphânthôi,”Gibusembàn.“TuyvậykhôngbiếtlúcnàythằngAztecphảikểlểvớibốmẹnóthếnàovàmẹnósẽlàmgìvớinókhithấynóvềnhàvớicáimôngtrầntrụi?

Chuyệnđánhmấtkhănmùisoa,đểquênmũởđâuđó,gãygiàygỗhayđứtdâygiàylàchuyệncơmbữa,chẳngcógìlạ.Cùnglắmbịvàicáitát,nếulàđồcũ...Nhưngmấtquầnthì...khóbiệnbạchànghe,đâuphảichuyệnthườngngày.”

“Đúngthế!Taothậtkhôngmuốnphảiởvàohoàncảnhcủanó!”

“Ôidào, rồi cũngxong thôimà,”Tintinnói, hai túi căngphồngcủanó làbằngchứngvềchiếnlợiphẩmdồidào.

“Thêmhaihaybalầnthuhoạchnhưthếnày,”nóvỗđùinóitiếp,“làmìnhkhôngcầnphảiđóngthuếchiếntranhnữa.Lúcấymìnhcóthểdùngtiềnđểliênhoan.”

“Ừ,nhưngmìnhlàmgìvớicáiquầnnàymớiđượcchứ?”

“Chuyệncáiquầnđểtaolo,”Lebracquyếtđịnh.“Trướcmắtcứđểtạmtrongbọngcâyđoạnnày.Sángmaitụibaysẽthấytaoxửlýnóthếnào.Cóđiềulàtụibaykhôngđượchởmôivớiai,hiểuchưa?Tụibaykhôngphảithứđànbàngồilêđôimách,thànhraliệumàkínmồmkínmiệng!Ngàymaitụibaysẽcóđượcmộtmẻcười.NhưngnếuchaxứbiếtđượctaolàthủphạmthìcóthểôngsẽlạikhôngchotaođượcdựlễBanthánhthểlầnđầu,giốngnhưnămngoái,vìtộitaođãđemrửalọmựctrongbồnnướcthánh.”

Rồi bằng cái giọng anh hùng rơm, xứng đáng là con trai củamột ông bốchuyênđọcnhữngloạibáochốnggiáoquyềntronghạtnhưcáctờLeRéveildesCampagnesvàLePetitBrandon[43]nónóithêm:

“Taocầnquáigìbánhthánh[44],nhưngchỉđểgiốngmọingườithôi.”

“Màyđịnhlàmgìthế,hởLebrac?”cácchiếnhữucủanóhỏi.

“Chẳngđịnhgìhết!Hãynhớnhữnggìtaovừabảotụibay.Sángsớmmaitụibaysẽbiếtmà.Bâygiờthìaivềnhànấy.”

SaukhigiấucáiquầncủathằngAztectrongbọngcâyđoạncổthụ,cảbọnlữngthữngravề.

“Támgiờtốinaymàytrởlạiđâynhé,”LebracbảoCamus.“Màyphảigiúptaomộttay.”

Thằngkiađồngýngay,rồihaiđứacũngđivềnhàăntốivàhọcbài.

Ănxong,khibốLebracvừaômquyển sách lịchGrandMessagerboiteuxcủaStrasbourgtìmchỉdẫnvềthờitiếtchochợphiênsắptớiởVercelvừagàgậtthìthằngconthấythờicơđãđến.Nólỉnhracửatỉnhbơ.

Nhưngmẹnócònthức.

“Màyđiđâuđấy?”bàhỏi.

“Conđitiểuchútmà!”nóđápbằngmộtgiọngrấttựnhiên.

Khôngchờmẹphảnứng,nóđirangoàirồicóthểnóilànóchạynhưtênbắntớicâyđoạncổthụ.Camusđãchờsẵnđó.TuytrờitốinóvẫnthấyvạttrướcáokhoáccủaLebracgắnđầyghim.

“Mìnhđịnhlàmgì?”nóhỏitrongtưthếsẵnsàng.

“Theotao!”Lebracralệnh,saukhilôicáiquầnra,xẻtoạcphíasautừtrênxuốngdướivàhaiốngquần.

Haiđứađãtớiquảngtrườngtrướcnhàthờvắnghoevàimlìm.

“Màyđưa tấmgiẻ lênchotao,”Lebracvừanóivừa leo lêngóc tườngcủabứchàngràosắtbaoquanhchốnlinhthiêngnày.

Nơiviênchủtướngleolênấycómộtphotượngthánh(tượngthánhJoseph,nó nghĩ thế) hai bắp chân trần đứng trênmột bệ đá nhỏ.Trong chớpmắtthằngnhóc liều lĩnhnàyđã leo lênbệđá, cốđứng ápngười bênđứcôngchồngcủaĐứcMẹĐồngtrinh[45].CamuskiễngchânđưanócáiquầncủathằngAztec.BấygiờLebraclẹlàngbắttayvàoviệcchophotượngsắtnhỏkiamặcquần.Nó lấyhaiốngquầnbaoquanhhaibắpchânpho tượngrồighimlạiphíasau,còndảilưngquầnquárộngbịxẻra,nhưtabiết,thìnócộtchặtbằngmộtsợidâycũquấnquanhthắtlưngthánhJosephhailần.

Rồinóleoxuống,cựckỳthỏamãnvớitácphẩmcủamình.

“Banđêmlạnhlắmmà,”nónóiđầyngụý.“ThếnàythìthánhJosephkhỏicóng hai bắp chân. Chúa Cha[46] nhân từ hẳn sẽ rất hài lòng và ban chochúngtathêmvàibatùbinhnữagọilàđểcámơn.”

“Thôitavềngủ,bồtèo!”

Sánghômsaunhữngbàxồnxồntronglàng-nhưbàPotte,bàPhémieLớn,bàGriottevànhiềungườikhác-đilễvàolúcbảygiờnhưthườnglệ.Khitớiquảngtrườngnhàthờthìhọkinhhoànglàmdấuthánhgiá,phẫnnộtrướcsựphạmthánhnhườngấy:

“AiđóđãmặcquầnchothánhJoseph!”

Ôngbõliềncởiquầnchophotượng.Ôngthấyđũngquầnkhôngmấysạchsẽnhưnghẳnlàmớidùng,songkhôngxácđịnhđượclàcủađứatrẻnàotronghọđạo.

Tuyôngđãquyếttâmnhanhchóngmởcuộcđiềutranhưngcũngkhôngkết

quả.Bọntrẻbịhỏiđềucâmnhưhếnhaysợsệtnhưlũbênon.Cònchaxứtinchắcrằngphảicómộthộikínđộcácnàođấyđứngsauhànhđộngbỉổinày,nênChủnhậtsauđóôngđứngtrênbụcgiảnglớntiếngthóamạbọnvôthầnvôthánhvàbọngiáopháikhôngnhữngquấyrầyngườidânđànghoànglươngthiệnmàcònlàmnhữngchuyệnbángbổbằngcáchbiếncácvịthánhtrởthànhlốbịchngaytạinơithờphụnghọ.

DânlàngLongevernecũngchoángvángnhưvịchủchiêncủahọ.KhôngaingờnổithánhJosephđượcmặcquầncủathằngAztecmàquânLongeverneđãtịchthuđượctrongmộttrậnđánhđườnghoàngvớibọnchóchếtVelrans.

VII.Thủkhogặpnạn

Khôngphảiquyềncao,chứctrọngđềulàtốtcả.

LaFontaine(Haiconlađực)

Sánghômsaungườigiữkho tàngngồiởhàngcuối lớpđếmđiđếm lại ítnhấtcũngcảtrămlầntừngmóncủakhotàngđãđượcgiaochonóvàchuẩnbịcậpnhậtsổsách.

Nóbắtđầughitừtrínhớnhữngmóncụthểvàocộtthu:

THỨHAI

NhậncủaGuignard:

Mộtcúcquần.

Mộtdâyroi,dàikhoảngcánhtay.

NhậncủaMắtCángáo:

Mộtdâynịtvớcũcủamẹnó,làmđượcthànhhaicáimới.

Bacúcáosơmi.

NhậncủaBati:

Mộtkimbăng.

Mộtdâygiàycũbằngda.

NhậncủaFéli:

Haikhúcdâycột,dàibằngcỡngườimình.

Mộtcúcáongoài.

Haicúcáosơmi.

THỨBA

TrongtrậnđánhtrênrừngSautetịchthucủatùbinhAztecbịLebrac,CamusvàGibusanhbắtđược:

Mộtđôidâygiàycòntốt[47].

Mộtnịtvớ.

Mộtđoạndâybện.

Bảycúcquần.

Mộtkhóaquần.

Mộtđôidảiđeoquần.

Mộtkhuymócáokhoác.

Haicúcáokhoácbằngthủytinhmàuđen.

Bacúcáolen.

Nămcúcáosơmi.

Bốncúcáogilê.

Mộtxu.

Tổnggiátrịkhotàng:

Baxudànhchotrườnghợpkhẩncấp!

Sáumươicúcáosơmi!

“Khoanđã,”nónghĩ,“cóđúnglàsáumươicúcáosơmikhôngđấy?Ônggiàkhôngnhìnvềphíamình.Cónênđếmlạikhông?”

Rồinóthọctayvàotúiquầnđầynhữngthứcủakhotàngvàvàibamóncủa

riêngnó.Mariechưarảnhđểkhâuchochúngnómột túiđựngcódây thắtnhưđãhứavớiđạoquân.Vớilạiviệckhâutúinàyphảikínđáo,hơnnữatốihômquanóvềmuộnnênchưathểbànbạcvớiemgáiđược.

ChiếckhănmùisoacủaTintingiốngnhưmộtcáinútchaichặn trênđốngcúc.Khôngđắnđothêm,nókéophăngchiếckhănvìmuốnkiểmtrasổsáchthậtchínhxác.Rầm!Nhữngchiếccúccủakhotànglăntrênsàn,túarakhắplớphọc,cùngvớinhữnghạtdẻhaynhữngviênbi.

Tiếp theo làmộtâmthanhnhưbịngạt:nhữngcáiđầunhưlớpsóngngoáinhìn.

“Cáigìthế?”BốSimonnghiêmgiọnghỏi,vìtừhaihômnayôngđãđểýđếntháiđộkhácthườngcủađứahọctrònày.

Rồiôngàongaytớiđểtậnmắtchứngkiếnđólàthứtộitrạnggì,khôngmấytintưởnglắmvàosựthànhthậtcủaTintinvàlũbạnnódùôngđãdạychúngnhữngbàihọcđạođứcvàkểchúngnghecâuchuyệnvềGeorgeWashingtonvàcâuchuyệnvềchiếcrìunhỏ.

VìTintinquákinhhoàngkhôngnghĩđượcgìnênthằngLebracchỉkịprunrẩychụplấyquyểnsổchithunhétvộidướingănbàn.

Nhưnghànhđộngnàykhôngquanổiđôimắtcảnhgiáccủathầygiáo.

“Màygiấugìđấy,Lebrac?Đưangayđâykẻosẽphảingồilạilớptámngày!”

Đưaquyểnsổchithucónghĩalàtiếtlộđiềubímậtđãlàmnênsứcmạnhvàquang vinh của quânLongeverne: không, Lebrac xin vái cả nón, như anhthằng Camus vẫn nói một cách bóng bẩy. Nhưng mà tám ngày ngồi lạilớp?...

Lũbạnnólolắngtheodõicuộcđấutayđôinày.

Lebracđãchứngtỏnólàbậcanhhào.

Nómởngănbànlầnnữa,rútquyểnlịchsửnướcPháprồinộpchobốSimon,choôngthầyđángghétnàytấmhìnhemgáiTintinđãtặngnónhưdấuhiệucủalòngchungthủy,mộtbônghoatuylíp,cũngcóthểlàhoapăngxê,trênnền trờixanh,bêndướimanghàngchữtrìumến:đểkỷniệm-nóđãhiến

dângtínvậtđầutiêncủatìnhyêunondạimàtráitimnóhằngấpủchobànthờcủatổquốcLongevernenhỏbé.

DĩnhiênLebracthềvớilòngrằngnếubốSimonkhôngxéngaytấmhìnhthìnósẽtìmcáchlấylạitừbàncủaôngngaykhinólàmcôngtácquétdọnlớphaykhiôngquaylưngđivìmộtlýdonàođấy.

HỏicómốitâmtưnàolạikhôngdậylêntronglòngnókhibốSimontrởlạibụcgiảngngaysauđó?

Nhưngchuyệncúcrơikiavẫnchưađượctrảlờirõràng.

Lebrac ngậpngừng thú nhận rằngnó đã đổi số cúc nọ lấy tấmhình kia...Nhưngthầygiáothấychuyệntraođổikiểunàyrấtkhácthườngvàđầybíẩn.

“Màylàmgìvớinhiềucúcnhưthếtrongtúi?”ônghỏiTintin.“Taodámcảquyếtrằngmàyđãlấytrộmcủamẹmày.Taosẽphảinóiquachomẹmàybiếtmớiđược...Cứchờđấy,rồitaosẽxemxét.

Trướcmắt,chiềunayhaiđứaphảingồilạilớpmộttiếngvìtộiphárốigiờhọc.”

“Một tiếngngồi lại lớp!”nhữngđứakhácnghĩ thầm. “Chậc, rõ hỏngbét!Chủtướngvàthủkhobịphạtthìđánhđấmthếnào?”

Camus,từcáingàychiếnbạiđầyrủiro,ngạikhôngmuốnnhậntráchnhiệmtổngchỉhuymột lầnnữa làđiềuchúnghiểuđược.Phải làmsao,nếuhômnaybọnVelransvẫncứvácxácđến?Càchớnhếtsức!

Đúng là hômqua chúngbị ănđòn tơi tả khiếnkhó cókhảnănghômnaychúnglạidámlómặt,nhưngvớibọnngungốcnàythìaidámnóichắc?

“Mấycáicúcđâucảrồi?”bốSimonhỏi.

Nhưngdùđãđeokính,cúinhìndướikhắpcácghế,ôngvẫnkhôngthấycáicúcnào.Thìratronglúcôngquởmắng,nhữngchiếnhữuthậntrọngđãcẩnthậnvàkínđáonhặtnhạnhhếtđốngcúcnhétsâutrongtúiquần.Thànhraôngthầykhôngthểxácđịnhđượcloạivàsốlượngcủađốngcúcnổitiếngnày,đànhchịunghinghihoặchoặc.

Nhưngkhitrởlạibụcgiảngôngxéngay-nhấtđịnhlàdothùoán,thầygìmàxấubụng!-tấmhìnhđẹpđẽcủaMariethànhhaimảnh,thờơquăngvàosọtrácrồitiếptụcgiảngbàihọcdởdang.Lebractímmặtlạivìtứcgiậnvàđauđớn.

LaCriquebiếtrõLebracrấtquýtấmhìnhnàynênkhéoléolàmbộđánhrơibút,rồikhicúinhặtnólénlẹlàngthòtayvàosọtráclấyrahaimảnhhìnhquýbáukia,giấuvàomộtquyểnsách.

Rồiđể làmvui lòngchủtướng,nókínđáodùngnhữngmiếngrìa temdánhaimảnhấy lạivớinhau, traochoLebracvàogiờ rachơi.Thằngnàyquásứcngạcnhiên,sungsướngvàcảmđộngđếnnỗisuýtkhócvàkhôngbiếtphảinóigìđểcámơnLaCrique,thằngbạnchântình.

Nhưngphảingồilạilớpthìbựcmìnhquáthể!

“Hy vọng thầy khôngmách gì với bốmẹ tao,” Tintin nghĩ và thổ lộ vớiLebracnỗilocủanó.

“Ôigiời!”nóthìthầm.“Ôngấyquênlâurồi!Nhưngtừgiờmàyphảirấtcẩnthận.Đừng thọc tayvào túinữa!Nếuôngấybiết trong túimàycònnhiềunữathì...”

Trong giờ ra chơi cả đám chạy tới giao lại cho thủ kho số cúc chúng thulượmđược.Khôngđứanàotráchnóthiếuthậntrọng.Chúngđềuhiểurấtrõtráchnhiệmhết sứcnặngnềnóđanggánhvácvà tất cảnhữnggìnóphảichịutrongtươnglaivớicươngvịnày-thìnóvừabịphạtphảingồilạilớpchưakểvềnhàcókhicònbịđònnữađấythôi.

Tintincũngtựthấynhưthếnênthanphiền:

“Khôngđược,tụibayphảitìmngườithủkhokhácthôi!Việcnàyquánguyhiểmchotaomàlạichánngắtnữa.Chiềuhômquataođãkhôngđượccùngđánhvớitụibay,cònhômnaythìbịphạt...”

“Taocũngthế!”Lebracngắtlờianủi.“Taocũngphảingồilạilớpvậy...”

“Phải,nhưngchiềuhômquamàyđượcnémđávàvunggậysướng tay,cóhaykhông?”

“Xì,nhằmnhògì.Này,tụitaosẽthỉnhthoảngthaymàyđểmàycùngđượcđánhnhau.”

“Phảichitaocóchỗgiấusốcúcnàyđểchiềunaykhỏiphảithavềnhà.”

“Thếnhỡcóaithấy?ChẳnghạnbốGugucóthểquansátmàytừnhàkhorồisauđóthuổngmấthaykểlạichobốSimonthìsao?Lúcđóthìtụimìnhtrơmắt!”

“Đâu có, Tintin,mày đâu cómạo hiểm gì!”Những chiến hữu khác đồngthanhhùavàoủylạonó, trấnannó, thuyếtphụcnóchịugiữcáivốnliếngchiếntranhnày-nguồngốccủabaođiềubựcdọcvàtintưởng,củabaođiềurủirolẫntựhào.

Giờhọccuốithậtubuồn,khoảngthờigiancuốibuổirachơichúnggầnnhưimlìm,bấtđộng,thỉnhthoảngmớirộlênvàicuộcthảoluậnbímậtvànhữngtiếngbàntánthì thàokhơidậysựtòmòcủathầygiáo.Thếlàmấttoimộtngày;việcphảingồilạilớpđãlàmtắtphụtnhiệttìnhtuổitrẻvàlàmtêliệtkhátkhaovậnđộngcủachúng.

SaukhiGambettevàanhemGibusravềvớivẻmặtchánchường,mộtđứalênđồicònhaiđứakiavềVernois,bọncónhàởtronglànghỏinhau:“Chiềunaymìnhlàmgì?”

Camusđềnghịchơibi,vì tròchơiđuổibắtkhôngđứanào thích,bởi theochúngthìtròchơigiốngchiếntranhnàysovớitrậnđánhtuyệtvờiởSautemớinhàmchánlàmsao...

Thànhrachúngrasânchơibắnbi“carré”,mỗivánmộtviên-đểgiếtthìgiờhơnlàthậtsựhamthích,trongkhinhữngkẻbịgiamgiữphảingồithêmmộtgiờ chép phạtmột đoạn trong quyển sách sử củaFranceBlanchet bắt đầunhư sau: “Khi chào đờiMirabeau[48] đã bị khoèo chân và đớ lưỡi,miệngmọchairănghàmbáotrướcmộtsứclực...”vânvân,nênchéplạicũngdễ.

Tronglúcchépbài,tâmtríchúngphiêuduquanhữngkhungcửasổđểngỏ,nghetiếngbạnbèhòhéttronglúcchơi:

“Hết!”-“Không!”-“Taonóitrướcmày!”-“Nóixạo!”

“Màykhôngtrúng!”

“MàyphảinhắmviênbicủaCamus!”

“Đó!Màychếtrồi!Màycómấyviên?”

“Ba!”

“Khôngđúng,màycóítnhấthaiviênnữa!Nhanhlên,bỏbira,đồăncắpbẩnthỉu!”

“Đểlạimộtviênvàoôvuông,nếumàymuốnchơi!”

“Taocóccần,taosẽtớigầnđốngbivàănhết!”

“Dùsaothìchơibắnbicũngthúthật!”TintinvàLebracthầmnghĩtronglúcchéplầnthứba:“KhichàođờiMirabeauđãbịkhoèochânvàđớlưỡi...”

“LãoMirabeaunàyhẳnphải cómột cáimiệngkhábẩn thỉu,”Lebracnói.“Chừngnàomớihếtgiờđây!”

“Mấyanhcóthấyanhcủaemđâukhông?”Mariehỏikhiđiquađámchơibiđanggâncổcãinhauvềmộtcúbắnđángngờ.

Câuhỏicủacôbékhiếnchúnghếtnóngnảy.Mọichuyệnliênquanđếnđạicuộcđềuquantrọnghơnhẳnsựnổinóngnhỏnhặtdotròchơigâyra.

“Emkhâucáibaoxongrồi!”Marienóitiếp.

“A,thếư,choxemnào!”

Marie liền đưa cho những chiến binh sững sờ vì khâm phục xem cái baobằngvảixámmớimaythậtchắc,togấpđôitúiđựngbibìnhthường;baocóhaisợidây,thànhramiệngbaocóthểthắtchặtkhônggìrơiranổi.

“Baotốtquá!”Camuskhen,nóilênlònghâmmộtộtđỉnhtronglúcmắtnóánhlênlòngbiếtơn.“Vớicáibaonàythìkhỏilo!”

“Haianhkiasắprachưa?”Côbéhỏisaukhiđượcbiếtvềhoàncảnhkhôngmaycủaanhtraivàbạntraimình.

“Mườiphúthoặcgầnmườilămphútnữa,”LaCriqueđápsaukhinhìnđồng

hồtrênthápchuông.“Bạnmuốnchờkhông?”

“Không,”Marietừchối.“Emsợnhỡcóaitrôngthấyemđứngđâyvớicácanhrồimáchmẹemrằngemlàthứcongáiphấtphơ.Emvềnhàđây.Nhớbảoanhcủaemphảivềngayđấy!”

“Đượcrồi,đượcrồi,đừnglo,tụimìnhsẽbảonócho!”

“Emsẽchờtrướccửa,”côbénóithêmrồicấtbướcvềnhà.

Bọncontraitiếptụcchơi,nhưngchỉchơichiếulệthôi,đểchờnhữngkẻbịgiamgiữ.

Quảthật,mườiphútsauhaiđứakia-hoàntoànngánngẩmvớianhchàngMirabeauchânkhoèovàvânvân...-điragặplũbạnđangchơibi,bọnnàychiasốbiđểchấmdứttròchơi.

VừanghebáotinTintinliềnchạybayvềnhà.

“Taochuồnđây,”nókêulên.“Chỗcúccủanợnàylàmtaocứbịcấnởđùi,chưakểlàtaoluônsợbịmất!”

“Nếuđược thì trở rađâyvàmang theocáibaovới cúcnghe,”Camusgọitheo.

Tintinhứarồichạygấpvềgặpemgái.

Nóvềđếnnhàđúnglúcôngbốtừchuồngbòđira,đậproiđenđétlùalũvậttớimángnước.

“Màykhôngcóchuyệngì làmsao?”Ônghỏikhi thấynóngồicạnhMarieđanglomạngvớ.

“Conthuộcbàirồi,”nóđáp.

“Rathế!Rathế!Rathế!”

Saumấylờicảmthánmậpmờnày,ôngbốbỏmặchaiđứaconlạiđểchạyvộiđếnchỗconGrivéđangcạcổthậtmạnhvàohàngràokhuvườnGrandCoulas.

“Đira,đồbògià!”Ôngquátrồiđậpcánroilênhailỗmũiướtátcủaconvật.

ÔngvừađicáchđượcmộtcănnhàthìMarierútngaycáibaonổitiếngravàTintinmoihếtcáitúicăngphồngcủanó,trảicảkhotànglêntrêntạpdềcủaemgái.

Rồihaiđứaxếphếtvàobaotheotrậttự:trướchếtlàcúc,rồiđếnkhuymócvàkimkhâuđãđượcgắnngănnắpvàomộtmảnhvải,cuốicùnglàdâynhợ,băngcaosu,dảitếtvàchỉ.

Thếmàvẫncònchỗ,phòngkhibắtđượcthêmtùbinh.Thậttuyệtvời!

Tintin thắtbao lại rồiđưa lênngangmắtnhưngườisayngắmlyrượu,cáibaonặng trĩu,nónhấcnhấcxemnặngnhẹ thếnào;niềmvui làmnóquênsạchmọiloâuvàhìnhphạtmàtrọngtráchđượcchúngbạngiaophóvừagâynên.ĐếnkhinghetiếnggiàygỗcủathằngLaCriquegõlốpcốptrênđườngnómớicúiđầudòhỏi.

ThằngLaCriqueđangchạythẳngtớichỗanhemnó,thởkhôngrahơi,đôimắtâulobáotinvớigiọngồồ:

“Coichừngchỗcúcđấy!BốmàyđangtánhươutánvượnvớibốSimon.Taochỉsợlãothầycàchớnkểchobốmàybiếthômnaybắtmàyngồilạilớpvìchuyệngìthìbiếtđâumàychẳngbịbốmàykhám.Cốmàgiấuchỗcúcấyđi,nhé?Taophảichuồnđây,kẻobốmàythấytaolạinghirằngtaođãcảnhbáomày.”

La Crique vừa dứt lời thì đã nghe thấy tiếng roi của bố Tintin ngay gócđườngrồi.LaCriquelengiữanhữnghàngràocủacácvườncâytráirồibiếnđinhưmộtcáibóng,trongkhiđóMarienhanhchóngđưaramộtquyếtđịnhvừakhéoléovừadứtkhoát-côbécũngthấythíchthúvớitròmạohiểmnàykhôngkémbọncontrai.Côbégậptấmtạpdềlên,buộcchắcsaulưngkhiếnphíatrướcbiếnthànhmộtkiểutúi,đoạngiấubaocúccủaquânLongevernevàođấyrồiđặtmấycáivớđangmạnglêntrên.

“Anhvàotrongđi,”côbébảoanh,“làmnhưđanghọc.Emngồiđâymạngvớ!”

Dùlàmravẻchỉquantâmđếncôngviệcđanglàm,nhưngemgáiTintinvẫnkínđáoquansátvẻmặtbố.Từđôimắtôngliếcqua-hẳnđểxemthằngcon

cócònngồichâylườiởngưỡngcửakhông-côbésuyrarằngnhấtđịnhsẽcóchuyệnto.

Lũbòđực,bòcáichenlấn,xôđẩynhauđểmaumauvàochuồng,khiđiquamángănchúngcònnhanhmõmngoạmthứcăncủabạncùngchuồngtrướckhiănphầndànhriêngchomỗicon.Nhưngôngnôngdânđãquậtroiđánhđét,tỏýđedọarằngôngkhôngdungtúngviệcăncắpnhưthế.Saukhiđãtròngxíchsắtvàocổtừngcon,ôngnệnđôigiàygỗđenngòmvìdínhphânđirarồiđẩycửathôngvàobếp.Ôngthấycontraiđangngồiởđấyhọclàmtínhchongàymaivớivẻchămchúvàchịukhókhácthường.

Nóđanghọcvềphéptínhtrừ.

“Tínhtrừlàmộtphéptínhdùngđể...”nólẩmnhẩm.

“Màyđanglàmgìđấy?”ôngbốhỏi.

“Conhọcbàisốhọcchongàymai.”

“Hồinãymàynóithuộchếtbàirồimà.”

“Conquênmấtbàinày.”

“Bàigìvậy?”

“Tínhtrừ.”

“Tính trừ!... Chà, tao cứ tưởng là mày giỏi tính trừ rồi chứ, thằng ôngmãnh!”

Rồithìnhlìnhôngquát:

“Lạiđây!”

Tintinvânglời,cốtạonétmặtngạcnhiênvàvôtộinhấtcóthể.

“Đưatúiquầntaoxem!”ôngbốralệnh.

“Nhưngconcólàmgìđâuạ,concólấygìđâucơchứ,”Tintinchốngchế.

“Taobảomàyđưataoxemmàycónhữnggìtrongtúi,đồkhốn!Nhanhlên!”

“Conkhôngcógìhết,khôngcógìhếtthậtmà.”

Vớivẻmặtcủamộtnạnnhânbịvukhốngbỉổi,Tintinhờhữngmóctúiquầnbênphảilôiramộtmiếnggiẻbẩnthỉudùnglàmkhănmùisoa,mộtcondaomẻđãhỏnglòxo,mộtkhúcdâybện,mộthònbivàmộtcục thanđểvẽôvuôngkhichơibitrênsànnhàvớichúngbạn.

“Chỉcóthếthôià?”ôngbốhỏi.

Tintinlộnlớpvảilótđencáubẩnrangoàichothấytrongtúikhôngcòngìnữa.

“Đưataoxemtúikia!”

Cũngmànthao tácấydiễnra lầnnữa:Tintin lần lượt lôi rakhúckẹocamthảođãgặmhếtnửa,mộtmiếngvỏbánhmì,mộtlõitáo,mộthộtmơ,vàivỏhạtdẻvàmộtviênđátròn(đểbắnnáthậttuyệt).

“Thếnhữngcúccủamàyđâu?”ôngbốhỏi.

Ngay lúcấymẹTintinbướcvàobếp.Nghe thấy tiếng“cúc”bảnnăng tằntiệncủangườiđànbànộitrợliềntrỗidậy.

“Cúcư?”Tintinlặplại.“Conđâucócáinào!”

“Khôngcócáinàoà?”

“Không,conkhôngcó!Cúcgìcơ?”

“Thếnhữngcáicúcmàycóchiềunayđâu?”

“Chiềunayà?”Tintinhỏivớinétmặthoangmang,làmnhưcốtậptrungtrínhớ.

“Đừng làmbộngớngẩn,đồoắt conchết tiệt, không thìốmđòn!”ôngbốquát.“Chiềunaymàycóvàđãlàmmấtcảmộtvốcđầycúctronglớp.Thầygiáomàymớivừakểchotaođây,rằnghaitúimàyđầynhóccúc!Màylàmgìvớichúng?Màylấyởđâu?”

“Conđâucócúcnào!Khôngphảicon,màlà...màlàLebrac,nómuốnđổicúcchoconđểlấymộttấmhình.”

“Rathế!”bàmẹliềnxenvào.“Vìthếmàtaokhôngbaogiờtìmthấymộtcáicúcnàotronggiỏkhâuvàtrongngănmáymaycủatao!Cáithằngôngmãnhconnàyđãlấyhếtcủatôi!Khôngbaogiờcònđượcgìsất.Tôithahồmua,muamãi,chỉcôngtoi!Bọnnàyăntrộmnhiềuhơnlàchaxứkịpbanphéplành!Cònnếukhôngtrộmthìchúngphátanhoangmọithứchúngmangtrênngười,gãygiày,mấtmũ,vứtkhănmùisoabừabãivàchẳngđờinàocóđượcmộtsợidâygiàylànhlặn!LạyChúaJésus,lạyMẹMaria,lạythánhJoseph!Chúaơi,tôibiếtlàmgìvớiđámnhãiranhnàyđây!Màchúnglàmgìvớicúcmớiđượcchứ?”

“Thằng lưumanh chết bầmnày!”BốTintin lại gầm lên. “Tao sẽ dạy chomàybiếtthếnàolàngănnắpvàtằntiện.Vàbởivìlờinóivớimàynhưnướcđổđầuvịtnênmàyphảichịuhọcănđáđítvậy!”

Vàthếlàlờinóiđiđôihànhđộng,ôngtúmtaythằngcon,xoaynólại,dùngđôigiàylemluốcnướcphâninvàophầnphíadướilưngnódămbadấuấnlàmtin,hyvọngchữalànhnóđượcmộtthờigiankhỏibệnhnghiệnmoimóctìmcúctronggiỏkhâucủamẹnó.

TintinlàmtheolờiLebracđãkhuyênlũbạnvàingàytrước:gâncổgàokhóctrướckhibốnóđụngtớinó,rồikhiđôigiàygỗtiếpxúcvớimôngnóthìnócànggàotohơnvàghêrợnhơn,thậmchínókêuthethéđếnnỗiMariexúcđộngvàkinhhãi,nướcmắtgiàngiụachạybổvào,cònbảnthânbàmẹđangsữngsờ thì tin rằngcon traibà thựcsựphảichịuđựng thốngkhổhaygầnnhưvậynênđãvanxinchồngđừngquámạnhtay.

“Tôinàođãđộnggìđếnthằngkhốnkiếpnàyđâu,”ôngbốđáp.“Lầntớitôisẽdạychonórằngkêugàothìphảicólýdo!

Taomàbắtđượcmày,lụclọingănkéomáymaycủamẹmàylầnnữa,”ôngnóithêm,“vàtaomàtìmthấycúctrongtúicủamàythìmàyốmđòn!”

VIII.Nhữngtrùtínhkhác

Thưaphunhân,tôiđãtìmthậtlâurồivàhiệnvẫncòntìm.

Racine(Britannicus,hồiII,mànIII)

“Không, không, tao không chịu giữ kho tàng nữa! Chán lắm rồi! Khôngđược cùng tụi bay đánh nhau, lại phải chép ba cái thứ vớ vẩn về lãoMirabeau,phảingồilạilớp,cònbịđòntơibờinữa!Quỷthamabắtmấycáicúcđi!Thằngnào thích thìcứgiữ.Không thểnàocóchuyệnchỉmộtđứagánhđủmọihậuquảđược!Nếubốtaocòntìmthấymộtcáicúctrongtúitaothôithìtaosẽbịđònnhớđời.Chínhbốtaobảothếđấy!”

ThủkhoTintinđãnóithếvàosánghômsau,vừanóinóvừađặtcáibaotròntrịaxinhxinhemgáinóđãkhâugiúplênhaitaychủtướng.

“Nhưngphảicómộtđứagiữcúcchứ,”Lebracnói.“ĐúnglàTintinkhôngthểtiếptụcgiữđượcnữarồi,vìnóbịnghi.Bấtcứlúcnàonócũngphảitínhtớiviệcbịkhámxét.

Gibusanh,màyphảigiữcáibaonày thôi!Màykhôngở trong làngvàbốmàysẽkhôngđờinàonghĩrằngmàycó.”

“NghĩalàtaophảingàyhailầnthacáibaonàytừđâyvềVernoisvàlạitừVernoistớiđâyà?Vàtaokhôngđượccùngđánhnhau,trongkhitaolàmộttrong những đứa cừ nhất, một trong những thằng lính sừng sỏ nhất củaLongeverneà?Này,màyđiênrồisao?”Gibusanhbậtlại.

“Tintincũnglàmộtthằnglínhsừngsỏ,vậymànóđãđồngýđấy.”

“Ừ,nhưngnếutaobịbắtgặp trong trườnghaytrênđườngvềnhà thìsao?MàykhôngbiếtrằngbọnVelranschỉrìnhmộtchiềunàođấythằngNarcissequêntháoxíchconTurcthôi!Rồinhữngngàyanhemtaokhôngđihọcthìsaonào?Lúcấytụibaysẽlàmgì?Hènnhátlẩntrốn,phảikhông?”

“Mìnhcóthểgiấucáibaoởmộtchỗtronglớp,”Boulotđềnghị.

“Nguvừavừachứ!”LaCriquegiễu.“Màynghĩthếnàomàlạibảođểcúcởlớphả?Mìnhcầncócúcsaubốngiờchiềuchứkhôngphảitronggiờhọc,đồcừuạ!Rồisautrậnđánhlàmsaomàytrởvàođâyđểgiấu?Màycóthểgiải

thíchchotaođượckhông,màycứtưởngmàykhônà?”

“Không,không,khôngđược.Dứtkhoátkhông!”Lebracbuộtmiệngnói totronglúcngẫmnghĩ.

“CamusvớiGambetteđâurồi?”Mộttrongnhữngđứabéhơnhỏi.

“Dínhdánggìđếnmày,”chủtướnggaygắtđáp.“Chúngnócóthânchúngnó,taocóthântao...cònmàyliệumàgiữkỹcáithânmày.Hiểuchưa?”

“Ồ,taohỏichỉvìtaonghĩrằngCamuscóthểgiữcáibaothôimà.Ởtrêncâythìcáibaođâulàmphiềntoáigìnó.”

“Không,khôngđược,”Lebrac lớn tiếngbácbỏ. “Camushayaikháccũngkhônggiữđược.Bâygiờthìtaobiếtmìnhphảilàmgìrồi:mìnhchỉcầntìmmộtchỗcóthểgiấuhếtđượcbacáithứlỉnhkỉnhnày.”

“Nhưngkhôngđượcởtronglàng!Nhỡcóaipháthiệnrathì...”

“Dĩnhiênlàkhông,”Lebractánthành.“MìnhphảitìmmộtchỗtrongrừngSaute,đâuđóchỗnhữngmỏđácũchẳnghạn.

Màphảilàchỗkhôráo,vìkhikimbịgỉthìkhôngdùngđượcnữa,cònhơiẩmlàmmụcchỉ.”

“Có thểmình tìm luônchỗgiấugươmgiáovớigậygộc!Kẻobấtcứngàynàochúngcũngcóthểbịtịchthu!”

“Hômqua bố tao bẻ gãy thanh gươm của tao rồi quăng vào bếp,”Boulotthanvãn.“Taochỉcứunổimộtđoạndâyđeo,màcũngđãbịsémlắmrồi.”

“Phải,đúngthế,”Tintinhùatheo.“Mìnhphảitìmchoramộtxóxỉnh,mộtcáihố,mộtchỗgiấuđểbỏhếtmọithứlỉnhkỉnhvàođấy.”

“Nếumìnhdựngmộtcáilềuthìsaonào?”LaCriqueđềnghị.“Mộtcáilềuthậttươmtrongmộtmỏđábỏhoangnàođấynằmkhuấtvàđượcchechắntốt.Nhấtđịnhlàcónhữngcáihangrộngrãi thíchhợp.Mìnhchỉcầndựngvàibabứctườngvàtìmthanhgỗvớivánlàmmáithôi.”

“Ờphải đấy, được thế thì tuyệt!”Tintin thích thú. “Một cái lều ra trò, có

giườngbằnglákhôđểmìnhcóthểnằmnghỉvàmộtcáibếpđểmìnhđốtlửa.Ởđấymìnhsẽliênhoankhicóđủtiền!”

“Đúng đấy,” Lebrac tuyên bố. “Mình sẽ dựngmột cái lều ở Saute. Ở đómìnhgiấukhotàng,“đạndược”,návàdựtrữnhữngviênđáthậtđẹp.Mìnhsẽlàmghếđểngồi,giườngđểnằmvànhữnggiáđểgươm.Mìnhsẽxâybếplò,thunhặtcủikhôđểđốtlửa.Tụibayơi,tuyệtvời!”

“Mìnhphảitìmngaymộtchỗnhưthế!”Tintinthúcgiụcvìnómuốntốngcáibaođicàngsớmcàngtốt.

“Chiềunay,chiềunay,phảiđấy,chiềunaymìnhsẽđitìm!”Cảlũthíchchítánthành.

“TrongtrườnghợpbọnVelranskhôngtớicơ,”Lebracchữalại.“NhưngđãcóCamusvàGambette lo liệu chuyệnquấyphábọn chúngđểmìnhđượcyên.Nếumọichuyệnổnthỏathìmìnhkhỏi logìnữa.Nếukhôngthì,chà,mìnhsẽphảicửhaiđứađitìmmộtđịađiểmthíchhợpvậy.”

“Camusđanglàmchuyệngìthế?Kìa,Lebrac,chotụitaobiếtđi!”Bacaillénằnnì.

“Đừngchonóbiết!”TintinthìthầmrồihuýchLebracđểnhắcnónhớtớilầnđángnghitrướcđây.

“Màycóthờigianđểbiếtmà.Vớilạichínhtaocũngkhôngbiết.Khimìnhkhôngđánhtrậnthìđứanàođứanấytựdo.Camusmuốnlàmgìthìcứviệclàm,taocũngthế,màycũngthế,đứanàocũngthế.Bốkhỉ,mìnhsốngtrongmộtnướcCộnghòamà,nhưbốSimonthườngnóiđấythôi!”

TớigiờhọcvắngmặtCamusvàGambette.Khithầygiáohỏichúngbiếtgìvề lýdovắngmặt củahai đứakhông thì nhữngđứa trongcuộc thưa rằngCamusởnhàchămsócconbòcáisắpđẻ,cònGambettephảidắtmộtcondêcáiđinhảyđực,vìcondêcáinàyươngngạnhkhôngchịudêđực.

BốSimonkhôngmuốnbiếtthêmchitiết,màđiềunàythìlũhọctròcủaôngquárõ.Cũngthế,khicóđứatrốnhọcthìchúnglàmravẻhếtsứcngâythơdẫnnhữnglýdohếtsứckhónóiđểxinlỗigiúpbạnvàchúngcóthểyêntrírằngthầysẽkhôngđòichúnggiảithíchthêm.

NhưngCamusvàGambettecònlâumớibậnchămlochochuyệnphồnthựccủađámbòcáihaydêcái.

Camus,như tacònnhớ,đãhứavới thằngMéo là sẽchonómộtvốđể trảđũa.TừđóCamusđãnungnấumộtphươngánbáothùnhonhỏvàgiờđâynó đang triển khai kế hoạch với sự giúp đỡ của thằng bạn thân tín làGambette.

NgaytừbảygiờsánghaiđứađãgặpLebrac,bànbạcvàchonóbiếtýđịnhcủachúng.

Saukhi tìmđượclýdovắngmặt,haiđứaliềnrời làng.Đểkhôngbị trôngthấy,chúngđi tới rừngSautevàBụiCâyLớn trước, rồimới lẻnquacánhrừngquânđịchgiờnàykhôngcóđứanàocanhgác.

CáchbứctườngbaovàibướclàcâyđoạnthânthẳngvàtrơnnhẵncủathằngMéomàmấy tuầnquađãđượcquầncủa thằng línhgácVelransnàyđánhbóng thêm.Những chiếc cành đầu tiên xòe ra thật đẹp, cách đầu hai đứachúngnóvàisảitay.Saubalầnđulên,Camusbámđượccànhđầutiên,nótìhaicẳngtaylênđórồicođầugốivàrútchânlên.

Lênđượctrênđórồi,nóđịnhhướng.Vìnócầnpháthiệnrachạccâynàođốithủ của nó thường ngồi. Nó không được phép làm chuyện vô ích, có thểkhiếnkẻđịchcườinhạovàlàmgiảmuytíncủanótrướccácchiếnhữu.

CamusnhìnvềhướngBụiCâyLớn,đặcbiệtlànhìnquacâysồicủanóđểcóthểxácđịnhđạikháivọnggáccủathằngMéonằmởđộcaonào.Rồinóxemxétkỹ lưỡngnhữngkhấccủacáccànhđể tìmrachỗ thằngkia thườngđặtchân.Tiếpđónóleolêncaohơnnữatrêncáithangthiênnhiên-conđườngmòntrongkhôngkhínày.GiốngnhưmộtngườidađỏSiouxhayDelawaredòtìmvếtchânNgườiDaTrắng,nóxemxéttừdướilêntrênmọinhánhcây,thậmchícòn leoquácảchỗđối thủcủanóngồi,để từ trêncaophânbiệtcànhnàothằngMéođặtchân,cànhnàokhông.Rồinóxácđịnhcáichạctừđó đối thủ thường dùng để bắn những quả đạn chết người vào quânLongeverne.Sauđónóngồithoảimáitrênmộtcànhphụ,nhìnxuốngdướiđểtínhtoáncúngãlộnđầumànódựđịnhsẽgâychođối thủcủanó.Saucùngnólấycondaotrongtúira.

Đólàmộtcondaohailưỡi,giốngnhưnhữngbắpthịtcủaôngTartarin,ítrathìcácchiếnhữucủanóđãgọithế,vìngoàilưỡidaoracònmộtcáicưanhỏ,

răngthô,khôngsắclắmvàsửdụngkhôngmấythuậntiện.

Vớithứdụngcụthôthiểnnày,Camus,lòngđầytintưởng,bắttayvàoviệccưagầnnhưđứtlìamộtcànhcâyđoạnbềnchắc,ítracũngphảitobằngđùinó.Đúnglàmộtviệcvấtvảphảilàmthậtkhéonếukhôngmuốnđốithủcủanósinhnghivàođúnggiâyphútquyếtđịnh.

Đểtránhcưatrượtvànhữngvếtxướcquálộliễutrêncànhcây,Camusleoxuốngchạccâybêndưới,kẹpcứnghaiđầugốivàothâncâyrồidùnglưỡidaovạchdấuchỗsẽcưa,đoạnkhoétmộtrãnhnhỏởđólàchỗsẽđặt lưỡicưa.

Rồinómớicầmcándaobắtđầucưaquacưalại.

Gambette,lúcnàycũngđãleolêncây,canhchừng.KhiCamusmệtthìbạnnóvàothếchỗ.Saunửagiờthìcáidaođãquánóngkhôngcầmđượcnữa.Chúngnghỉmộtlúcrồilạitiếptục.

Chúngthaynhaucưasuốthaitiếngđồnghồ.Cuốicùngngóntaychúngcứngđơ,cổtaysưnglên,cổmỏinhưdần,mắtmờvàđẫmnướcmắt,nhưngngọnlửavẫnhừnghựctronglòngđãkíchthíchchúngvàlưỡicưavẫntiếptụccứacọtkẹtnhưmộtconchuộtgặmkhôngbiếtthươngxót.

Khichỉcònmộtphânrưỡinữathìchúngtìlêncáicành,mớiđầuthậntrọng,saumạnhhơnxemnógiữnổikhông.

“Thêmchútnữa,”Camusquyếtđịnh.

Gambettengẫmnghĩ:“Khigãy,cáicànhkhôngđượcdínhvàothâncây,kẻothằngMéosẽbámđượcvàchỉbịmộtphenbởvíathôi.Cáicànhnàyphảigãygục.”VànóđềnghịvớiCamusnêntiếptụccưatừdướilênthêmmộtkhoảngbằngbềdàyngóntayđểcáicànhgãyngọt.Camuslàmtheo.

KhiCamusthửtìkhámạnhlầnnữalêncáicành,nónghetiếngrắcrắcđầyhứahẹn.“Thêmmộttínữathôi,”nónói.

“Giờthìđượcrồiđấy.Cóthểnósẽngồilênmàcànhkhônggãy;nhưngkhinóngọnguậyvớicáináthì...!Chàchà,vuiđáođể!”

Saukhithổisạchmạtcưatrêncáccànhconvàlấytayvuốtphẳngphiuvết

cắttrênvỏcâyđểxóamọidấutíchvềviệclàmcủachúng,chúngleotừtrêncâyđoạncủathằngMéoxuống,tinchắcrằngđãdùngbuổisángnayvàomộtviệchoàntoàncóích.

“Thưathầy,”Gambettenóikhiđếnlớplúcmộtgiờkémmườiphút,“conđếnđểthưathầyrằngbốconbảoconphảithưathầyrằngsángnayconkhôngđihọcđược,tạiconphảiđưacondêcái...”

“Được rồi,được rồi, thầybiết,”bốSimonvộingắt lờinó,vìkhôngmuốnhọctròmìnhsaymênhữngkểlểkiểunàyvốnkhiếnchúngrấtthíchthúvàôngdámchắcrằngmỗilầnnhưthếđềusẽcómộtđứaranhma,vớivẻngâythơnhấtquảđất,yêucầuônggiảithíchthêm.

“Đượcrồi,đượcrồi,”ôngcũngnóinhưthếtrướckhiCamuslạigầnông,taycầmchiếcmũnồi.“Đượcrồi,điđi,kẻothầybắtvàolớpbâygiờ!”

Trongkhiđóôngbựcdọcnghĩ:“Thậtkhônghiểusaocácbậcchamẹlạiítquantâmtớigiáodụcđạođứcchoconcái,đếnnỗiđểchúngthấytậnmắtnhữngtrònhưvậy!

Đúnglàđiênlênđược.Mỗikhicóconngựađựcgiốngđếnlànglàmọiđứatrẻ ùa tới.Chúngđứngbu quanh, chúng trông thấy hết, nghe thấy hếtmàngườitacứđểmặc.Rồisauđócácôngbốbàmẹlạiđếntrườngphànnànvìlũcontraiviếtthưtìnhchođámcongái!”

Ngườiđànôngtrunghậunàylolắngchonềnđạođứcvàphiềnnãovềnhữngchuyệnchẳngquantrọngmấynhưthếđấy!

Ônglàmnhưchuyệngiaophốikhôngnhannhảntrongthiênnhiênvậy!Thếthì cần phải có thông cáo chính thức cấm ruồimuỗi khôngđược cưỡi lênnhau,cấmgàtrốngnhảygàmái,vàomùađộngđựcphảinhốt lũbòcái tơlại,phảiđemsúngbắnvàolũchimsẻđangphủnhau,phátannhữngtổyến,mặcquần cho chóđựcvàmặcváy cho chó cái.Khôngbaogiờđược chomụcđồngnhócchăncừu,vìlũcừuđựcsẽngừngăncỏkhimộtconcừucáitỏathứmùimờimọcvàđượccảmộtđámconđựchâmmộbuquanh.

Vả chăng, bọn trẻ đâu hamhố gì những cảnh diễn ra hàng ngày này nhưngườitatưởng.Cáilàmchúngthíchthútrướchếtlànhữngcảnhtrônggiốngnhưđánhnhauhoặcđôikhichúngsosánhvớisựtháoruộtsaubữaăn,nhưlờikểsauđâycủaGibusemchứngtỏ.

“Nótốngcứnhưlàmuốnị,”GibusemkểchuyệnconTurckhổnglồcủanhànólẹoconchócáicủaônglýtrưởng,saukhiđãchomọiđốithủnếmđòn.

“Trôngmớikỳcụclàmsao!Đểtớiđược,thânnóphảithấpxuốngđếnnỗigầnnhưngồibệt trênhaichânsau, lưngnócòngnhưbà lãogùởOrsans.Khiđãtốngđủrồivàogiữahaicẳngconđứngtrước,nómuốnđứngthẳnglênthì, tụibayơi,nókhôngcócáchnàorađược!Chúngnhưbịdínhkeo,conFollettenhỏxíucứchổngmônglên trời,haicẳngsaukhôngchạmtớiđất.

Ngaylúcấyônglýtrưởngtừtrongnhàchúngtaochạyra.‘Đổnướclên!Đổnướclên!Chúaơi!’,ônghéttoáng.Concáitrulên,cònconTurckhỏehơnnhiều,cứkéothậtlực,khiếnconcáilòicả...ra.

Nhưng tụi bay nên biết rằng con Turc cũng đau ghê gớm.Cuối cùng khingườitatáchchúngrađượcthìcáicủaconTurcđỏlựngvànóliếmítnhấtlànửagiờliền.

ThằngNarcissenhàtaonói:‘Này,ônglý,tôitinrằngconFollettecủaôngđãđượchưởngđángđồngtiềnbátgạođấy!’

Ôngtachửiomsòm,bỏđi.”

PHẦNIII:CÁILỀUI.Dựnglều

Chúngtasẽcónhữngcáigiườngthoảngmùihương,nhữngđivăngsâunhưhầmmộ.

Ch.Beaudelaire(Cáichếtcủanhữngtìnhnhân)

ViệcGambettevớiCamusvắngmặtvàsựkíntiếngđầybíẩncủachủtướngdĩnhiênđãkhiếncácchiếnsĩLongevernetòmòghêgớm.Hếtđứanàyđếnđứakia,vìlýdonàođấy,đãđếngặpLebracyêucầugiảithích-chúngthềsẽkhônghémôi.

Nhưngngaycảnhữngđứathânnhấtcũngchỉđượcnókhuyênmộtcâungắnngủi:

“ChiềunayhãychúýkỹthằngMéo!”

Thành ra lúcbốngiờmườiphútđứanàođứanấyđãđứngđúngvị trí củamình,mộtđốngđạnkhổnglồtrướcmặt,bánhmìtrongtay,sốtruộtchờbọnVelransxuấtđầulộdiện.Chưabaogiờchúngtậptrungđếnthế.

“Tụibayphảinấpthậtkínvào,”Camusgiải thích.“Nếumuốnchứngkiếntròvuithìphảiđểyênchonóleolêncây.”

BọnLongevernemởtomắt theodõinhấtcửnhấtđộngcủachuyêngialeocâybênpheđịchđangtớichỗcanhgácquenthuộccủanótrêncâyđoạnởbìarừng.

Chúnghếtnhìnlạilodụicặpmắtướtnhèm,nhưngchịukhôngpháthiệnrabênấy có chuyệngìkhác thường,hoàn toànkhông!ThằngMéongồiđâuđấynhưmọingày,thôngbáosốquânđịchrồicầmnábắtđầuthậntrọngnãđạnvàonhữngtênđịchnóthấy.

NhưngkhitaychuyêngiabắntỉakiathìnhlìnhnéquamộtbênđểtránhlànđạncủaCamusđangmấtkiênnhẫnvìkhôngthấytaihọanàoxảyrathìbỗngdưngmột tiếng răng rắc khô khốc xé toạc bầu không khí báo điều chẳnglành.Cáicànhto,chỗngồicủathằngVelranskia,gãylìa,mộtlầnlàxong.

ThằngMéongãlộnđầucùngvớicáicànhxuốngđámlínhcủaphenódướigốccây.Thằnglínhgáctrêntrờinàycốvươntaybámvàonhữngnhánhcâykhác, song nếu không trầy xước chỗ này thì cũng bầm giập chỗ kia, cònnhữngcànhdướicũnggãytheohay“phảntrắc”tránhrakhiếnnórơixuốngđất-rơirasaothìkhôngrõ,songchắcchắnnhanhhơnkhinóleolênnhiều.

“Ối!Ái!Ốigia!Ô!Càchớn!Chântao!Đầutao!Taytao!”

TừBụiCâyLớnvanglênmộttràngcườithíchthúđáplạibảnhòatấunhữngtiếngkêuđauđớnnày.

“Thấychưa,taođãchomàymộtvốđấy!”Camusnhạobáng.“Ngườitasởdĩbịnhưthếvìngườitacứmuốntỏrakhônlanhvàđedọangườikhác!Bâygiờhẳnmàysẽphảicânnhắcxemcónênnhắmnávàotaonữakhôngnhỉ,hở thằngchết tiệt!Mặtkínhđồnghồcủamàykhôngvỡđấychứ?Không,kimkiếcvẫnkhôngsaomà!”

“Đồhèn!Quângiết người!Đồ lưumanhgianhiểm!”NhữngđứaVelransthoátnạnchửilại.“Bọnăncướpchúngbaysẽphảiđềntội!Đúngthế,baysẽphảiđềntội!”

“Tụitaođềnliềntứcthì!”Lebracđáp,rồiquayquahỏiphenó:

“Sao,mìnhtấncôngsơsơmộttrận,đượckhông?”

“Được!”Chúngnhaonhaotánthành.

TứcthìtiếnghôxungtrậncủabốnmươilămchiếnsĩLongevernevangrền,khiếnbọnVelranshàngngũđãxáotrộnthảmhạibiếtrằngphảinhanhchóngchuồnngaynếukhôngmuốnchịunỗinhụcnhãghêgớmlàmộtlầnnữabịtịchthusạchsànhsanhmọithứcúc.

Trong nháy mắt phe Velrans rút sạch khỏi chiến hào. Như một phép lạ,nhữngđứabịthươngcũngtìmlạiđượcđôichân,kểcảthằngMéo-vốvừarồikhiếnnókhiếpsợhơnlàbịđauvìnóchỉbịthươngxoàngvớihaibàntaytrầytrụaqualoa,vàivếtbầmởthắtlưngvàđùi,mộtbênmắtbịbầmtím.

“Xong,thếlàítramìnhcũngđượcyênổnrồi,”Lebractuyênbố.“Bâygiờmìnhtìmchỗdựnglều.”

CảđoànquântềtựuquanhCamusvừatừtrêncâyleoxuốngđểnhậngiữcáibaođượcMariemaygiúpđựngkhotàngquýbáuvôngầnđãđượccứuthoáttớihailầncủaquânLongeverne.

Đểkhôngaitrôngthấy,cácchiếnsĩphảitiếnsâuvàoBụiCâyLớntớichỗtrú ẩnCamus đã tìm ra;LaCrique đặt tên là “phòng thammưu”.Từ đâychúng chia thành nhiều nhómnhỏ tản lên phía trên nghiên cứu, tìm trongbiếtbaochỗcóthểdùngđượcxemnơinàothíchhợpnhấtvớimụcđíchvàyêucầuhiệnthời.

Chúng tự phát lập thành năm, sáu nhóm, lên đường ngay lập tức dưới sựhướngdẫncủanhữngchiếnbinhxuấtsắcnhất.Chúngtảnvàonhữngmỏđácũbỏhoang,tìmtòi,nghiêncứu,soimóimọinơi,sosánh,bànbạc.

Địa điểm không được quá gần đường xá và không quá xa Bụi Cây Lớn.Ngoàiraphảicóđượclốirútthậtkínđáođểcácchiếnbinhcóthểtừchiếntrườngrútvềcăncứmàkhônggặphiểmnguy.

LaCriquelàđứađãpháthiệnrađịađiểmthíchhợp.

Chínhgiữamêcungcủanhữngmỏđákiacómộtcáihangnhỏ,dùng làmchỗtrúẩntựnhiênrấttốt,dễdànggiacố,vàngụytrangkínđáotránhđượcmắtngườingoàinhòmngó.

NódùngtínhiệuquenthuộcgọiLebrac,Camusvànhữngđứakhác.MộtlátsaucảbọnđãđứngtrướccáihangmàchiếnhữuLaCriquevừatáipháthiện-vìdĩnhiênchúngbiếtcáihangnàytừlâurồi.Saochúnglạiquênkhuấy,khôngnhớtớinhỉ?

TấtnhiênchỉcóthằngLaCriquechếttiệtvớitrínhớtuyệtvờinhưcủachólànhớngayra.Đúngthếthật,bọnchúngqualạivùngnàyđãhaimươilần,trongnhữngchuyếnđitìmtổchimsáo,hạtdẻchín,quảmậnđóngbăngvàquảtầmxuânđôngđá.

Nhữngmỏđátrướchangtạothànhmộtkiểuđườngmòntrũngdẫnđếnmộtdạngngãtưhaymôđấtgìđó.PhíatrênbãilàmộtvạtrừngkéodàitớitậnTeuré, còn phía dưới là những bụi rậm trải dài xen lẫn những con đườngmòncủathúrừngcắtngangđườngchínhrồinhậplạiởtầngcâythấpphíasauBụiCâyLớn.

Cảđoànquânbướcvàohang.Thựctếthìhangkhôngsâulắm,nhưngđượcnốidàithêmhayđúnghơnlàphíatrướchangcómộthànhlangrộngbằngđátảng,khiếnkhôngcógìdễdànghơnviệccơinớichỗtrúẩnthiênnhiênnàybằngcáchlấycànhconvàlácâylợpthànhmáitrêncáikhoảngtrốngrộngnhiềumétgiữahaibứctườngđá.Ngoàiranócònđượcchechắntuyệtvời;trừlốivàocònmọiphíađềudàyđặccâycaovàbụirậm.

Cóthểthuhẹpcửahangbằngcáchdựngmộtbứctườngrộngvàkiêncốvớinhữngphiếnđáphẳngđẹpđầyrẫyởđó.Hẳnlàchúngsẽởtronghangkhôngkhácgìởnhàriêng.Ngaysaukhilàmxongphíangoài,chúngsẽlotrangtrínộithất.

TrongviệcnàyLebracđãchứng tỏ tàinăngcó thừacủamộtbậc thầyxâycất.Nóthiếtkế,sắpxếprồiphânchiacôngviệcvớisựchínhxácđángkhâmphụcvàmộtlogickhôngthểphảnbác.

“Ngay chiều nay tụi bay phải cố nhặt nhạnhmọi tấmván thừa, thanh gỗ,dầmvuông,đinhcũvànhữngmiếngsắtbỏđi,”nóralệnh.

Rồinóphâncôngchochiếnbinhnàytìmbúa,đứakháctìmkìmvàđứathứba tìmcáibúachuyêndụngcủa thợnề.Riêngnó sẽmang tớimột cái rìunhỏ,Camusdaoquắm,Tintin thướcdây (vạch theopiêvàpút),còn tấtcảbọnchúng-cáinàybắtbuộc-cónhiệmvụ“chôm”từthùngdụngcụcủagiađìnhítnhấtnămcáiđinhcàngtovàcứngcàngtốtđểbắttayngayvàonhữngviệcxâydựngcấpbáchnhất,trongđócóviệclàmmái.

Đạikháiđólàtấtcảnhữngviệccóthểlàmchiềunay.Vềvậtliệuxâydựng,trướchết chúngcầnnhững thanhgỗdàyvàván.Mà rừng thì thiếugì câytrăn có cành thẳngvà chắc rất đượcviệc.Ngoài raLebrac từnghọcđượccáchdựngcọcđểphânranhbãicỏ,chúngnóđềubiếtcáchđanphên.Cònđáthìởđâythừamứa,nónói,đầyrađấy!

“Nhớđừngquênđinhnhé,”Lebracnhắcnhở.

“Mìnhcónênđểcáibaochứakhotàngởđâykhông?”Tintinhỏi.

“Dĩnhiênlàcó,”LaCriqueđáp.“Ngaybâygiờmìnhdựngsâutrongkiamộtcáihòmbằngđáđểcấtchođượckhôráo,antoàn.Sẽchẳngcómanàođếnđâytìmnóđâumàlo.”

Lebracchọnmộtphiếnđáphẳngto,đặtnằmkhôngquáxaváchđá.Vớibốnphiến đá khác dày hơn nó dựng bốn bức vách con, đặt kho tàng phục vụchiếntranhvàogiữarồilấymộtphiếnđáphẳngkhácđậylên,đoạnlấysỏirảibừachungquanhphòngtrườnghợpcựckỳhãnhữurằngaiđótìnhcờtớiđây,thấycáihòmđáđượcxâydựngquáquycủmàsinhlòngtòmò.

Sauđócảđámphấnkhởitừtừkéonhauvềlàng.Trênđườngvề,chúngvạchranghìndựánvàtấtcảđềusẵnsànglấytrộmcủanhàbấtcứmóngì,làmbấtcứcôngviệcnặngnhọcnàovàhysinhtrọnvẹn.

Chúngsẽthựchiệnđượcướcmơcủachúng;cátínhcủachúngsẽpháttriểnquacôngviệcdotựchúnglàmchochúng.Chúngsẽcómộtngôinhà,mộtcungđiện,mộtpháođài,mộtngôiđền,mộtPanthéon[49].Nơiđâysẽchỉcóchúng với nhau; bốmẹ chúng, thầy giáo và cha xứ, những người thườngxuyênpháhỏngmọidựtínhhayhocủachúng,sẽkhônggímũivàođược;nơiđâychúngcó thểhoàn toàn thoảimái làmnhữngchuyệnbịcấmđoántrongnhàthờ,tronglớpvàởnhà,chẳnghạn:nghịchngợm,đichânđất,chỉmặcáosơmihaycởitruồng,nhómlửanướngkhoai,hútthuốclátựtạobằngcâyônglãovànhấtlàcấtgiấucúcvớikhígiớicủachúng.

“Mìnhsẽxâymộtcáibếp!”Tintinđềnghị.

“Vànhữngcáigiườngbằngrêuvớilácây,”Camusthêm.

“Làmghếdàivàghếbành,”Gibusanhtiếplời.

“Nhất là tụibayphảigiấunhữngđinhvớiván lấyđược!”chủ tướngnhắcnhở.“CốgiấunhữngmónbaycóđượcvàosaubứctườnghayhànggiậutrênđườngđiđếnSaute.Mai,khibắttayvàoviệc,mìnhsẽlấy.”

Mãithậtkhuyatốihômấychúngmớiđingủ.Cungđiện,pháođài,đềnthờ,ngôilềuámảnhbộócxaoxuyếncủachúng.Nhữngtưởngtượngcủachúnglượnqualượnlại,đầuchúngongong,mắtchúngđămđămnhìnbóngđêm,taychânchúngđộngđậy,ngónchânngứangáy.Chúngmongmausángđểcóthểbắttayvàocôngtrìnhvĩđại!

Sánghômấychúngdậykhôngcầnaigọi.Rấtlâutrướckhiănxúpđiểmtâmchúngđãlùngkhắpchuồngthú,khorơmrạ,bếpvàkhodụngcụđểcấtgiấunhững miếng ván thừa và sắt cũ hầu làm giàu thêm kho tàng chung củamình.

Nhữngthùngđựngđinhcủacácôngbốbịmoimócthêthảm.Đứanàocũngmuốntỏraxuấtsắc,chonênchiềuhômấyLebracnắmtrongtaykhôngphảichỉhaitrămmànhữngnămtrămhaimươibacáiđinh,đãđượcđếmkỹ.Suốtngàychúngđiđivềvềđầyvẻbímậtgiữa làng,câysồi lớnvànhữngbứctườngởSautetrongáokhoáccăngphồng,cáiquầncứngđơ,bướcchânkhónhọc,giữalầnvảivàdathịtgiấuđủthứvậtdụnghỗntạpmàchúngrấtngạiđểngườiđiđườngtrôngthấy.

ChiềuhômấyLebracđitừtừ,thậttừtừtớingãtưcócâyđoạncổthụ,bằngconđườngphíasau.Chântráicủanócứngđơnhưkhậpkhiễng.

“Màyđauchânà?”Tintinhỏi.

“Màyngãà?”LaCriquetiếplời.

Chủ tướngnhếchmiệngcườibí ẩngiốngBasdeCuir[50]hayaikhácnhưbảothủhạ:bayđoánsairồi!

NókhậpkhiễngđitiếptớikhichúnghoàntoànkhuấtsauhànggiậutrênconđườngtớirừngSaute.Bấygiờnódừnglại,mởcúcquầnlôirachiếcrìunóđãhứasẽmangđến;vìnónhétcánrìutrongốngquầnnênbướcđimớilặclè,xấuơilàxấu.Rồinógàicúcquần,vàđểchứngtỏchobạnbèthấymìnhvẫn nhanh nhẹn như ai Lebrac liền vung rìumúa vũ điệu lột da đầu củangườidađỏ,vẫnrấthợpvớimộtchươngnàođấycủaquyểntruyệnNgườiMohicancuốicùnghayNgườichạyxuyênrừng.

Đứa nào cũngmang theo dụng cụ nên có thể bắt tay ngay vào việc. Tuynhiên,chúngvẫncửhailínhcanhgácdướicâysồicủaCamusđểthôngbáongaychođạoquânnhỏbétrongtrườnghợpđámthằngAztecgâychiếnngaytrênkhuvựcLongeverne.Chúngchiathànhnhiềunhóm.

“Taolàmthợmộc,”Lebracnói.

“Tao làmcai thợnề!”Camusnói.“TaovớiGibusanhxếpđá.Nhữngđứakháclotìmđáchotụitao.”

Việc đầu tiên của nhómLebrac là tìm cột và xà gỗ cần cho cáimái.Chủtướngsẽdùngrìuchặtchovừa,chờnhómCamusdựngtườngxongsẽráplên.

Trongkhi chờđợi, nhữngđứakhác lo bệnphênđể sauđóđặt lênxànhàthànhtấmđan,tươngtựnhưlớpmèđểđỡmáingói.Nhưngtấmphênnày,khácnhữngsảnphẩmcủaMontchanin,chỉphảiđỡmộtlớpdàylákhôđượcmộttấmphênkhácbệnvớicànhcongiữchắcphòngkhigiólớn.

Chúngcẩnthậnđếmlạisốđinhrồiđểchungmộtchỗvớicúctrongbọcchứakhotàng.Đoạnchúngbắttayvàoviệc.

NhữngngườiCeltecổtừngbắntênchốnglạisấmsét,nhữngngườithợcảquangvinhcủathếkỷxâydựngthánhđườngtừngtạcướcmơcủamìnhtrênđá,nhữngchínguyệnquâncủacuộcđạicáchmạngdoDanton[51]cổvũđãcầmvũkhíhaynhữngchiếnsĩcủacuộccáchmạngnăm1848đãtrồngcâyTựdo,tấtcảbọnhọđềukhôngthểbắttayvàoviệcvớitấmlònghămhởvàcháybỏngphấnkhởiđượcnhưbốnmươi lămchiếnbinhcủaLebracđangxâydựngngôinhàchungcủaướcmơvàhyvọngtrongmỏđábỏhoangnơicánhrừngSautenày.

Sángkiếntuônàoạtnhưnhữngnguồnnướctrêntriềnnúiphủđầycây.Vậtliệuxâydựngchấtthànhđống.Camusxếpđáthànhchồng.Lebracdùnghếtsứcbìnhsinhchặtđẽo,mỗilầnlạihắtramộttiếng“Ha!”tuyệtvời.Nóthấythay vì sục sạo tìm trong rừng rậmnhững cành thích hợp thì lấy cắp bốnmươikhúctotừđốnggỗchấttrongkhurừngkhaithácgỗgầnđấytiệnlợihơnnhiều.Thếlàhaimươiquântìnhnguyệnđilấytrộmtứcthì.

Trongkhiđómộtnhómcắtcànhcon,mộtnhómkhácbệnphên,cònLebracluôntaydùngrìuvớibúachặt,đẽo,đóngđinhvàbuộcchắcphầndướicủacáimái.

Đểbộkhungđượcchắcchắncầnphảiđàolỗtrênnềnrồiđóngcột.Lebracnghĩnósẽđổsỏiquanhchâncộtrồinệnchặtthìcộtkhỏixụcxịch,hơnnữatránhđượchơiđấtẩm.Saukhiđoxonghết,nóphácsơquabộkhung rồiđóngđinhtrướckhikhớpvàonhữngcáimộngdoTintinđẽo.

A,chắcchắnrồiđấy!Nóthửbằngcáchđặtbộkhunglênbốnhònđátorồibướclên,nhảymúa,khôngthấynhúcnhích,khôngthấylunglay,khôngcógìkêurăngrắc.Đúnglàmộtcôngtrìnhxuấtsắc!

Chođếntậntối,tốimịtvàkhiđạibộphậnquânlínhđãravềnócònởlạivớiCamus,LaCriquevàTintinđểsắpxếpmọithứvàchuẩnbịchohômsau.

Ngàymaichúngsẽđặtmáilênvàbuộcvàođấymộtbóhoa,giốngycácthợmộc khi xong bộ khung và ăn mừng lễ xong phần thô. Đáng tiếc chúngkhôngcóđượcvàibachaiđểănmừngchoxứngđáng!

“Bâygiờmìnhvềnhàthôi,”Tintinnói.

Chúngđiqua“phòngthammưu”rồixuốngphầndướicủacánhrừngSautevàmỏđáPepiot.

“Camusnày,màyvẫnchưakểchotaolàmsaomàytìmrachỗtrúẩnnày,”chủtướngnhắc.

“Àừ,”thằngkiađáp.“Thếnày!

MùahèvừarồitaovớiconbéTitinenhàJean-Claudevàthằngchăncừunhàbốđỡđầucủataorađồng-màybiếtcáitayởLaivironmắtluônchớplialịaấymà.NgoàiracòncóhaianhemthằngRonfousởtrênđồi,bấygiờhaiđứachúngnólàmmụcđồng.

Tụitaobỗngnảyraýđịnhlàmthánhlễchơichovui.

Thằngchăncừunhàbốđỡđầucủataomuốnđóngvaichaxứ.Nócởiáosơmikhoác lênáongoài,đểđượcgiốngnhưáo lễ.Rồi tụi taochấtđá thànhbànthờvàcảghếdàinữa.HaithằngRonfousđóngvaiphụlễ,nhưngchúngnókhôngchịukhoácsơmilênáolen.Chúngbảosơmicủachúngráchtengbeng,nhưngtaodámđánhcuộcrằngchúngkhôngmuốnchoxemvìchúngđã“ị”vàoáo.Đấy,rồithằngchăncừulàmlễcướichotaovớiconTitine.”

“Nhưngmàylàmgìcónhẫnđểđeovàongóntaynó?”

“Taolấymộtkhúcdây.”

“Thếcònvònghoa?”

“Tụitaotếtbằnghoakimngân.”

“Rathế!”

“Phải,thằngchăncừucómangtheomộtquyểnsáchkinh,nóđọcDominusvobiscum, oremus prends tes puces, secundum secula, toàn những thứ vớ

vẩn,giốngnhưôngcốđạo.Cuốicùngnónói‘Ite,Missaest’,nghĩa làcácconhãyravềbìnhan!

RồitaovớiTitinekéonhauđi,bọnkiakhôngđượcđitheo,vìđólàđêmtânhôn, đâu dính dáng gì đến chúng nó.Hai đứa tao không được đi quá lâu,chúng bảo thế, sáng hôm sau phải trở lại dự thánh lễ cầu hồn cho nhữngngườithânquácố.

Haiđứataochuồnquanhữngbụicây,rồiđếnthẳngmỏđámàtụimìnhvừađiquađấy.Rồitụitaonằmlênđá.”

“Rồisao?”

“Rồitaohônconbé.Thếthôi!”

“Thếthôià?Màykhôngthọcngóntayvào...”

“Nè, bồ tèo ơi, để tay tao bị ướt à, bẩn chết được!Không nguy hiểm gì,nhưngconbéTaviesẽnghĩthếnàovềtaochứ?”

“Đúngrồi,đànbàbẩnlắm.”

“Hồinhỏthìchưasao,nhưngkhilớnrồithìquầnhọđángngạilắm...”

“Eoơi!”Tintinkêu.“Màylàmtaobuồnnôn!”

“Thôi,mìnhđi!”Lebraccắtngang.“Chuôngbáosáurưỡirồiđấy.Mìnhphảivềnhàthôi,kẻolôithôito.”

Vàchúngvềnhàvớinhữngýnghĩkhinhthườngphụnữ.

II.NhữngngàytrọngđạicủaLongeverne

...Ngườitacũngnhớtớisựphòngxasángsuốtcủaông,khiôngchotíchtrữlươngthựcvàđạndược,thiếtlậptrậttựvàkỷcương...ngườitacũngkhôngquênđiềulệnhchiếntranhtuyệtvờiôngđãbanhành...

Brantôme(NhữngthốngsoáiPháplừngdanh-M.deGuize)

“Dô ta!Dô ta!”mườianhchàng thợmộccủaLebracvừahòvừahổnhểnnângbộkhungnặngđầutiênlàmmáipháođàiđểđặtchođúngchỗ.Nhịpnhàngtheolờihôđộngviênnhaukia,haimươicánhtaycùngconhữngcơbắprắnchắcnângcông trình lắpghépcủachúng,khiêng tớiđặtđúngvàonhữngkhớpmộngTintinđãkhoét.

“Từtừ,từtừ!”Lebracralệnh.“Phảinângcùnglúc!Đừngcólàmgãygìcả!Cẩnthận!Bébert,xíchtớitrướcmộttí!Thế,đượcrồi!

Khôngđược!Tintin,màyphảikhoétcáikhớpđầurộnghơnmộttí,hẹpquá.Lấycáirìuấy!Nào,làmđi!”

“Tốtrồi,vừavặn!”

“Đừnglo,vữngmà!”

Rồi để chứng tỏ rằng tác phẩm của nó tốt, Lebrac nằm lên bộ khung bắcngangkhoảngtrốngtrướccửahang.Chẳnglunglay,nhúcnhíchtínào.

“Đó,thấychưa!”Nótựhàonóirồiđứngdậy.“Bâygiờmìnhđặttấmphênlên!”

VềphầnCamus,saukhibắcxongbậctamcấpsơsàibằngđá,tạothànhmộtthứcôngtrìnhhơinghiêngnghiêng,nóliềnbắttaylàmnốtnhữngviệccuốicùngchobứctường.Tườngdàyhơnbapiê,mặtngoài lồi lõmvìnhàkiếntrúcranócốýlàmkhôngthẳngthớmđểchegiấulốivàohang,nhưngmặttrongbằngphẳngnhưthểđượcxâyvớisựtrợgiúpcủaconrọivàđượctrauchuốt,mài phẳng, nắn nót, chà bóng và dựng lên bằng những viên đá cóchọnlựa.

Cạnh thảm rêu trước hang làmột đống lớn lá khômà những đứa bé controngbọnđã đemvề.Tấmphênbện gọngàngvà chắc chắn.Mọi chuyện

trơntru.BọnLongevernekhôngphảilũchâylười...mộtkhichúngmuốn.

Việcđặttấmphênchỉmấtmộtphút,ngaysauđómộtlớpdàylákhôchekínmặttrêncủachiếclều.Chúngchỉđểhởmộtlỗbênphảicửađểthôngkhói(vìchúngmuốnđốtlửatrongngôinhàcủachúng).

Trướckhibắttayvàotrangtrínộithất,LebracvàCamuskéolêncaotrướcđoànquântềtựuđôngđủ,mặtquayvàocửa,mộtbólớnhoatầmgửimàuxanhvàngnhưđượcphếtgỉđồng,điểmnhững tráidâu rực rỡnhưnhữngviênngọc togiữanhữngchiếc lá.XưakiangườiGauloisđã từng làmnhưvậy,LaCriquebảothế,vìnghenóisẽđemlạimaymắn.

Chúnglớntiếngreohò:

“Chiếclềumuônnăm!”

“Chúngtamuônnăm!”

“Longevernemuônnăm!”

“TổbàbọnVelrans!Tiêudiệtchúng!”

“Đảđảobọncàchớn!”

Saukhiniềmphấnkhởiđãlắngxuốngphầnnào,chúngliềnbắttayvàoviệcdọndẹpbêntronglều.

Chúngdọnđinhữnghònđákhôngđều,thaybằngnhữnghònkhác.Mỗiđứađềucóphầnviệccủamình.Lebracphâncông,chỉđạovàchínhnólàmviệcbằngbốnđứakhác.

“Mìnhcấtkhotàngvàvũkhísâuphíatrong,sáttườngđá.Phíatrái,đốidiệnbếp,mìnhlấyvánngănlạimộtphầnrồidùnglávớirêulàmgiườngnghỉêmáichonhữngđứabịthươngvàkiệtsức,thêmvàicáighếbành.Phíakia,haibênbếplò,mìnhđặtghếdàivàghếbànhbằngđá,ởgiữamìnhđểtrốnglàmlốiđi.”

Đứanàocũngmuốncómộthònđáriênghaymộtchỗnhấtđịnhtrênghếdàiđểngồi.LaCriquephảigiảiquyếtvấnđềngôithứkhókhănnàybằngcáchdùngthanđánhdấutrênviênđá,dùngphấnđánhdấutrênghếdàiđểkhỏi

tranhchấpvềsau.ChỗcủaLebracởsâuphíatrong,trướcnơiđểkhotàngvàvũkhí.

Phíasauviênđácủachủtướngchúngđặtgiữahaibứcváchmộtthanhgỗcóđóngđinh.Mỗiđứacóđinhriêngđểtreogươm,gácgiáohoặcgậycủamình.QuânLongeverne,nhưtathấy,lànhữngkẻtánthànhvàtuânthủkỷluậtchặtchẽ.

VụCamussuýtbịbắttuầntrướcđãkìmhãmvàlàmnhụtýđịnhtựchuyêntựquyềncủavàibachiếnsĩ;vàvịtrítốicaocủaLebracrõrànglàkhôngthểchốicãi.Camusxâylòbếpbằngcáchlấymộtphiếnđáphẳngthậtto,chúngbảođólànhamthạch,đặtlênnềnđất;phíasauvàhaibênlònódựngbabứctườngchắnthấprồiđặtmộtphiếnđáphẳngkháclêntrênhaibứctườngđốinhau,cònphía sau,ngaydưới lỗ thông trênnóc,nóđể trốngchodễ thoátkhói.

Còn cái bao kho tàng thìLebrac đặt sâu tận trong, như thể đặt bình bánhthánhđãđượcbanphép,vàomộttủđựngbánhthánhbằngđá.Chúngtrangtrọngxâytườngkínchungquanh.Chưatớilúccầnthìchưamởra.

Trước khi đặt bao vào cái hầm nhỏ, nó giơ lên cho mọi tín hữu chiêmngưỡnglầncuốicùng,kiểmlạisổsáchcủaTintin,đếmkỹlưỡngtừngthứmộtrồichophép,nếuđứanàomuốn,đượcnhìnvàsờkhobáumộtlầnnữa,đoạnLebracđặthếtvàocáibànthờbằngđácứnhưcốđạolàmlễ.

“Đúngramìnhcầndămbacáihình,”LaCriquelimdimmắtnói,vìnónhennhómýthíchvềthẩmmỹvàmàusắc.

Nócótrongtúicáigươnggiáhaixu,giờđâynóđặt lênmộtgờđá,gọi làcốnghiếnchosựnghiệpchung.Đólàmóntrangtríđầutiêncủalều.

Rồi trongkhinhữngđứanàychuẩnbịdựnggiườngvàghế thìnhữngđứakhácrangoàinhặtnhạnhtrongtầngcâythấplákhôđểlàmnệmvàcànhconđểdựtrữ.

Vì không thể chứa nhiều củi như thế trong lều nên chúng liền quyết địnhdựngngaysátbêncạnhmộtnhàkho thấpđủ lớnđểchấtcủidự trữ.Dướimộttảngđánhôra,trongnháymắtchúngdựngcáchcửahangmườibướcbabứctường,mặtphíaBắcchừamộtkhoảnghởlàmlốiravào.Ởđâychúngđểđược tới hơn hai thước khối củi. Rồi chúng xếp củi thành ba đống khác

nhau:to,vừavànhỏ.Nhưthế,chúngđãchuẩnbịđầyđủ,cóthểchờđợivàbấtchấpnhữngngàyxấutrời.

Hômsaucôngtrìnhcủachúnghoànthiện.Lebracmangđếnphụtranghìnhcủa các báo Petit Parisien và Petit Journal, La Crique mang đến vài baquyểnlịchcũ,nhữngđứakiamangnhiềuhìnhkhácnhau:hìnhtổngthốngFélixFaurexemquyển truyệnRâuXanhvớivẻ tựmãnvàngônghê,hìnhmộtbàlãovềhưubịbópcổtreođốidiệnhìnhmộtkỵmãliềumạngphóngngựaquabờcôngsự,vàhìnhcụgiàGambetta,dĩnhiênkhôngphảicủaaikháchơnthằngGambette,màđôimắthiếnguyquyềnnhìnchòngchọcmộtcáchkhácthườngmộtcôgáitrẻmặcáohởcổngậmđiếuthuốclávàcôchỉhút thuốc hiệu Nil hay Riz, như lời thuyết minh, hoặc ít ra cũng là hiệuJob[52].

Thật làmàumèvàvuimắt.Nhữngmàulòe loẹtvôcùngthíchhợpvớivẻhoangdạicủachốnnày,chứcònbứctranhLaJoconde[53]nhợtnhạtvàgiờđãcổlỗlắmrồithìsẽkhôngđúngchỗtínào.

Mộtchiếcchổicùndựngtronggóclều,cánnhemnhuốcdonhữngbàntayvấybẩn.Chúnglấytrộmtrongsốnhữngcáichổilớphọcđãthảira.Ởđâynólạicóchỗdùng.

Saucùng,vìcònnhiềuvánthừa,chúnglấyđinhghéplạithànhmộtmặtbàn.TrướcchỗngồicủaLebracchúngđóngbốnchiếccọcvàonềnlàmchânbàn,lấysỏinêmchặtrồilấyđinhđóngmặtbànlên.Thànhrachúngcóđượcmộtmónđồtuykhôngthuộcloạiđẹpnhấtnhưngđểdùngthìcũngtốtnhưmọithứkhácchúngđãtạo.

CòntronglúcấybọnVelranslàmnhữngchuyệngì?

Ngàyngày pheLongeverne đều thay lính gácở căn cứ của chúng tạiBụiCây Lớn, nhưng đội này không hề có cơ hội nào để thông báo cho quânmìnhbằngbatiếngcòiquyướcvềmộtcuộctấncôngcủađịch.

Ấythếmàbọnkhốnkiếpnàycũngđãlenléntớiđấy;khôngphảingàyđầumàlàngàythứhai.

Phải,vàongàythứhaimộtnhómđịchquânhiệnratrướcmắtGibusem,độitrưởngđội tuầntra.Nóvàcácbạnquansátkỹcàngviệclàmvàđộngtháicủalũđầnnày;nhưngrồiquânđịchlạimauchóngbiếnđiđầybíẩn.Hôm

sauhaibathằngVelranslạitới,thụđộngđứngmộthồilâungaytrướcmặtđộigácLongeverne.

Có điều gì đấy khác thường tại căn cứ của thằngAztec! Việc chủ tướngchúngnếmđòncũngnhưchuyệnthằngMéongãlộnđầuchắcchắnkhôngchặnnổinhiệttìnhchiếnđấucủachúng.Chúngcóthểâmmưugìchứnhỉ?ĐộigácLongevernekhôngcóchuyệngìkhácđểlàmnêncứnghĩtớinghĩluivàđặtrađủthứgiảthuyết.NgượclạiLebracsungsướngvìđượcquânđịch để yên, nên chẳng bận tâm tìm hiểu xem bọn Velrans làm gì trongnhữnggiờkhắclẽravẫnđểđánhnhaunày.

Nhưngsangngày thứ tư,khichúngđang tìmconđườngngắnnhấtđểkínđáođitừlềuđếnBụiCâyLớnthìđộitrưởngtrinhsátcửmộtlínhcanhvềbáorằnglínhcanhđịchvừathốtranhữnglờiđedọamàtầmquantrọngcủanókhôngthểnàonhầmđược.

HẳnlàđạiquânVelranscũngbậnrộnvớiviệcgìkhác.Cóthểởbênđóbọnchúngcũngdựngmộtchỗtrúquânhay tăngcườngchocácvị tríhoặcđặtbẫytrongđườnghào,aibiếtđượcchúnglàmgì?Giảthuyếtlogicnhấtvẫnlàchúngdựng lều.Nhưngai có thểgợiýnàychochúng?Tấtnhiênđúng làsángkiếnmộtkhiđãrađờisẽđượctruyềnđimộtcáchđầybíẩn.Cómộtđiềuchắcchắn:bọnVelransđangâmthầmchuẩnbịgìđây.NếukhôngthìgiảithíchthếnàoviệcchúngkhôngnhảyxổvàođộicanhởBụiCâyLớn?

Rồisẽbiếtrõthôi.

Tuần lễ trôiqua.QuânLongevernedự trữ trongpháođàicủachúngkhoaitâyăncắpđược.Chúngcòncócảvàibacáixoongcũđãchùicọcẩnthậnđểdùng.Ngoàirachúngchỉbiếtchờđợivàphòngthủ.TuyGibusanhđềnghịtớingaygiữakhurừngđịchtrinhsát,nhưngkhôngđứanàoxungphongvàochuyếnđinguyhiểmnày.

TuynhiênchiềungàyChủnhậthaiđạoquânđãlạiđốidiệnnhauvớiđầyđủquânsố,rasứcchửibớivànémđávàonhau.Cảhaibênđềusungsứcthấyrõvàbộclộniềmtựhàobấtkhuấtmàchỉmộttổchứcchặtchẽvớilòngtựtintuyệtđốimớicónổi.ThếnàythìthứHaisẽđánhnhaukhốcliệtđây!

“Mìnhphảilohọcthậtthuộcbài!”Lebracdặndò.“Ngàymaikhôngđứanàođượcđểbịgiữlạilớp,sẽđụngđộtođấy!”

Vàquảthật,chưabaogiờchúngđọcbàitrôichảynhưcáingàythứHaiấykhiếnbốSimonhếtsứcsửngsốt,vìnhữngnguyêntắcsưphạmcủaôngbịsựthayđổigiữalườibiếngvàchămchỉ,giữachútâmvàchểnhmảngcủachúnglàmđảolộnhếtcả.Nhưnglàmsaoanhcóthểxâydựnglýthuyếttrênthứkinhnghiệmgiảtạođược,khinhữngnguyêndothậtsự,nhữngnguyêndosâukínnhấtbịchekhuấtnhưkhuônmặtcủaIsis[54]dướitấmmạngchemặtbằngđá?

Sẽgaygođấy.

Camusvừabámcànhđầu tiên trêncâysồicủanóđểđungười lên thìngãxuống.CũngmaykhôngcaolắmnênCamusvẫnđứngđược.ĐólàđòntrảđũacủathằngMéomàCamusđãtínhtới,songnócứnghĩthằngkiacũngsẽcưacáicànhnóthườngngồicơ.Tuynhiênkhileolênlạinóvẫnkiểmsoátthậtkỹtừngcànhmộttrướckhingồivào.Vảchănglátnữanósẽleoxuốngđểthamgiatấncôngvàđánhgiáplácà,nếutómđượcthằngMéothìnósẽkhôngquênbắtđốithủtrảmónnợnhonhỏnày.

Trừchuyệnlénlútnàyra,cònthìtrậnđánhthậtrõràngminhbạch.

Khihaiđạoquânđãnémhếtsạchcảđáthìchúngnhấttềxônglên,vũkhítrongtay,quyếtđấumộttrậnthưhùng.

PheVelranstiếntheohìnhcáinêm,trongkhipheLongevernechiathànhbatoánnhỏ:Lebracdẫnđầu toángiữa,Camus toánbênphải, cònGibus anhtoánbêntrái.

Khôngđứanàonóimộtlời!Chúngnhíchtừtừtừngbướcnhưlũmèorìnhnhau,lôngmàycaulại,mắttóelửa,tránnhăntít,mặtnhănnhó,răngnghiếnchặt,taynắmchắcgậy,đốcgươmhaygiáo.

Khoảngcáchgiữahaiđạoquâncàng thunhỏ lại thìbướcchâncủachúngcàngngắn.BatoánLongevernetậptrungvàocáikhốihìnhtamgiáccủapheVelrans.

Khihaichủtướngsắpgiápmặt,chỉcòncáchnhauhaibướcthìchúngdừnglại.Haiđạoquânđứngbấtđộng,songđólàthứbấtđộngcủanướctrướckhisôisùngsục,vũkhícủachúngtuatủanomthậtkinhhoàng.Đứanàocũngâmỉcămhờn,mắtbắnranhữngtiachớp,nắmtayrunrẩyvìgiậndữ,môirunrun.

Đứanàosẽxônglênđầutiên,thằngAztechayLebrac?Tabiếtchỉmộtcửchỉ,một tiếng thét thôi sẽ làmnổbùngcơngiậndữcủacảđám, làm tuôntràocơnthịnhnộ,làmpháttiếtmọinănglượng.Nhưngkhôngmộtcửđộngnàoxảyra,khôngmộttiếngthétnàovanglênvàmộtsựimlặnguámnặngnềkhônggìphávỡnổitrùmlêncảhaiđạoquân.

“Quác,quác,quác!”Mộtbầyquạbayquabãichiếntrườngvềrừngcấttiếngkêuthảngthốt.

Tiếngkêunàyđãlàmbùnglêntấtcả.

MộttiếnggầmkhôngtênvọtrakhỏicổhọngLebrac,mộttiếnghétkinhhồnbật ra từđôimôi thằngAztecvà thế làhaiphenhảyxổvàonhaudữdội,khôngnhânnhượng.

Khôngthểphânbiệtđượcgìhết.Haiđạoquânđanvàonhau,mũinêmcủapheVelranschọcvào toánLebrac,haicánhquândoCamusvàGibusanhchỉhuytấncôngvàohaibênsườnpheđịch.Gậygộckhôngdùngđược.Cácchiếnbinhtúmlấynhau,bópcổ,kéo,càocấu,đấm,cắn,giậttócnhau.Tayáongoàivàtayáosơmiráchtơitảdướinhữngngóntaychộpchặt.Nhữnglồngngựctrúngphảinắmđấmkêuhuỳnhhuỵchnhưtrống,nhữngcáimũitóemáu,nhữngconmắtgiàngiụa.

Khôngnghethấygìkhácngoàitiếnggầmgừ,tiếngrốngvànhữngtiếnghétkhàn khàn ú ớ: “Ha!Hô!Ran! Pằng!Ra!Cắc!Đồ chết bầm!” lẫn nhữngtiếng rên rỉ nhưbị bópnghẹt: “Ô!Ối giời!A!” quyện với nhaunghe thậtđángsợ.

Đólàmộtmớbòngbongkhổnglồđanglahétcủanhữngcáimôngvànhữngcáiđầu,đâyđóthòranhữngcánhtaynhữngcáichânquấnvàonhaurồilạirờira.Cảcáikhốinàycụmlạirồirờira,rồicụmlại,rồirờira.Cứthế.

Chiếnthắngngảvềnhữngđứakhỏenhấtvàhungtợnnhất.MộtlầnnữathầnchiếntranhlạimỉmcườivớiLebracvàđạoquâncủanó.

Những đứa bị trúng đòn nặng nhất rút lui. Boulot không biết bị đứa nàophanggiàygỗgãymũivừabỏchạyvềBụiCâyLớn,vừacốlaumáu.SongpheVelranstánloạnthấyrõ:tụiTatti,Pissefroid,Lataupe,Bousbotvàbảytámđứanữatháochạytrongtưthếcànhắchoặctaybuộcchéoquavaihoặcmôibầmgiập,cómấyđứakhácchạytheochúngrồilạithêmmấyđứanữa,

khiếnnhữngđứalànhlặnthấymìnhdầnbịbỏrơi,cầmchắclàthuanêncũngđàotẩuđểthoátnạn.NhưngthằngMéo,thằngMặtBánhđúcvàbốnthằngkháckhôngđủnhanhchânnênbịbaovây,bịmắccạnrồibịbắtsốnglôivềBụiCâyLớn,dướisựhỗtrợcủanhiềucáiđávàođít.

Thậtlàmộtngàytuyệtvời.

Marie,đượcthôngbáotrước,đãcómặttronglều.GambettedẫnBoulotlạiđâyđểbăngbó.Cònchínhnócầmmộtcáixoongchạyù tớiconsuốigầnđấymúcnướcvềchochiếnhữucantrườngcủanólaucáimũiđầythươngtích.Tronglúcđónhữngkẻchiếnthắngtịchthuhếtcủađámtùbinhmọithứtrongtúivàcắtkhôngthươngtiếcmọicáicúc.

Xongđứanàyđếnđứakhác; riêng thằngMéođượchưởngnhữngvinhdựcủabuổichiềuhômấy.ĐíchthânCamusratay,khôngquêntịchthuchiếcnácủathằngMéovàbắtnócởitruồngtôhôđứngtrướccảđámchođếnkhixongbảnán.

Bốnthằngkia,vìmớibịbắtlầnđầutiên,chỉbịlạnhlùngcắthếtcáccúcchứkhôngphảichịunhữngnhụchìnhkhôngcầnthiết.

ThằngMặtBánh đúc được để lại sau cùng, gọi làmón trángmiệng, nhưchúngnói.Chảphảinóchínhlàthằngmớiđâyđãđểlạidấuấnphạmthượngtrên thân thể Lebrac, sau khi đã gian ác ngáng chân chủ tướng hay sao!Chính thế, thằng khóc vờ này, thằng cận vệ bẩn thỉu này, thằng “thuốcchuột”nàyđãdámquấtroivàomôngmộtchiếnsĩbịtướchếtvũkhí,kẻmànócòn lâumớicókhảnăngbắtnổi!Phải trừng trịhànhđộngxấuxanày.Chúngsẽ tẩnchonómột trậnxứngđáng.Nhưng từngườinó tuôn ramộtmùiđặc thù,mộtxúkhíchịukhôngnổikhiếncácchiếnsĩLongevernecónhiệmvụthihànhbảnán,dùgiỏichịuđựng,cũngbuộcphảibịtmũi.

Thằngkhốnkiếpnàyđánhrắmnhưngựađực!Nócòncảganđánhrắm!

ThằngMặtBánhđúclắpbắpkhôngaihiểugìcả.Nókhócmếu,thanvan,cổhọng rung lênvìnứcnở.Rồikhibịcắthếtcúcvàbị tụtquần,chúngmớipháthiệnđượcnguồngốccáimùihôikinhkhiếpmàchúngthấyrằngvĩnhviễnkhônggiảmmứcđộkia.HóarathằngMặtBánhđúckhốnkhổđãbĩnhđầyquần.TừhaicáimôngdẹplépbếtphâncủanótỏaramộtmùighêtởmđángsợkhiếnchủtướngLebracdùsaocũngphảiđạilượngmàchốitừviệcđánhđòntrảthùvàthảnóvềcùngnhữngđứakia.Lebrac,trongthâmtâm,

vuimừngvàhớnhởvềviệcthằngchiếnbinhbẩnthỉunhấttronghàngngũbọnchóchếtvàỉađùnVelransđãtựtrừngphạt,mộtcáchthậttựnhiên,quasựhènnhátcủanó.

III.Bữatiệctrongrừng

Tauốngvangtronglycốicơmà,

Chủquán!Cứrótđầyđi

Nếucótrànthìtrànởđâythôi,nàovangcómấtđiđâu!

Ănuốngcàngngon!

Ronsard(Odes)

ĐámcủathằngAztec,cáiđámđạibạibịđánhthâmtímcảmìnhmẩyvàbịcắtsạchhếtcúcbâygiờnhưthếnàonhỉ?ThằngLebraccóccầnbiết, toànquâncủanócũngthế.Chúngđãđạithắng,bắtđượcsáutùbinh.Chuyệnnàytừxửatừxưachưatừngcó.Trongnhữngchiếncôngoanhliệtvốnvẫnđượckínhcẩngiữgìnvàtruyềntụng,LaCriquecamđoan,khônghềcóvụbắttùbinhnàohoànhtrángvàtrậnđánhnàophithườngnhưcủachúng.Lebraccóquyền được coi mình là viên thống soái vĩ đại nhất từng chỉ huy quânLongeverne,cònđạoquâncủanólàđộixungkíchdũngcảmvàthiệnchiếnnhấttừtrướcđếnnay.

Chiến lợiphẩmđầynhóc: cảđốngcúc,dảibện,dâygiày,khóavàđủ thứlỉnhkỉnhkhácnữa, vì chúng tịch thuhếtmọi thứgiấu trong túi quần, trừkhănlaumũi.Cónhữngkhúcxươnglợnnhonhỏkhoétlỗởgiữađểxỏhaisợidâylen,khiquaykhúcxươngphátratiếnguu,chúnggọitrònàylà“uu”,cóbivàdao-haynóiđúnghơnlàmộtthứtrôngnhưlưỡidaocắmbừavàocán,cócảnhữngchìakhóađểmởhộpcámòi,tượngmộtchacốbằngchìđaubụngđichảytrongthếngồixổmrấtưlàriêngtưvànhiềuốngsậyđểthụthạtđậu.Tấtcảnhữngthứquýbáunằmlungtungnàydùnglàmgiàukhotàngchunghaysẽđượcđemrarútthăm.

Chắcchắnkhotàngđã tănggấpđôi.Màngàykia tớihạnđóngthuếchiếntranhlầnthứhairồi.

Lebracnhớlạiýcủanótrướcđây.Nếutadùngtiềnnàyđểliênhoanthìsao?

Nghĩlàlàm,nênnóhỏingayquânlínhđểxemthủkhocóthểsẽthuđượcbaonhiêu:

“Đứanàokhôngcóxuđóngthuếchiếntranh?”

Cảlũngồiim.

“Tụibayhiểurõýtaochứ?Đứanàokhôngcóxuđóngthuếchiếntranh,giơtay!”

Khôngcánhtaynàogiơlêncả.Mộtsựimlặngthànhkính.Cóthểnhưthếđượcư?Nhưthếnghĩalàtấtcảbọnchúngđềuđãtìmraphươngcáchđểcóđượcmột xu.Những lời khuyênhayho của chủ tướngđã cókết quả.Nónồngnhiệtkhenngợi:

“Đấy,thấychưa,tụibayđâucókhờkhạonhưbaytưởng!Hễmuốnlàluônluônđược.Miễnđừngnhunhượcthôi,mẹkiếp,chứtrongthếgiớinàymìnhvượtquađượchết.

Chỗnàyđây,”nóchỉvàođốngchiếnlợiphẩmnóitiếp,“ítnhấtcũngđánggiábốnmươixu.Ấylàvìtụibayđãdũngcảmkiếmđượcbằngđôinắmđấmcủamình,chứmìnhkhôngcầnphảibỏtiềnramua.

Ngàymaimình sẽ có bốnmươi lămxu.Chínhvì thế chiều thứNămbọnmìnhsẽănmừngchiếnthắngvàlễdựngkhungchongôilều.

Tụibaynghĩsao?”

“Phải lắm!Hay lắm!Phải lắm!Hoanhô!Hoanhô!Tuyệt!”Bốnmươi[55]tiếng nói cất lên, la hét. “Hay lắm!Liên hoanmuônnăm, chè chénmuônnăm!”

“Bâygiờtavàotronglều!”chủtướngralệnh.“Tintin,đưataocáimũcủamàyđể taobỏ chiến lợi phẩmvào.Lát nữamìnhđểhết vào trong tủ khotàng.”

RồinóquaynhìnvềphíabìarừngpheVelrans.

“Khôngcònthằngnàoởdướiđónữachứ?”nóhỏi.

Camusleolêncâysồikiểmtrachochắcăn.

“Màyđừnglo!”nónóisaukhinhìnquabênđó.“Saukhibịtẩnmộttrậnthế

nàythìchúngtantácnhưbầythỏthôi!”

TronglềucácchiếnbinhLongevernegặplạiBoulot,GambettevàMarie.Côbé sửa soạn ra về. Thương binhBoulot chảymáu nhiều,mũi tím bầm vàsưngvùnhưcủkhoaitây;tuyvậynókhôngthanvanmấymàkhoáichínghĩtớinhữngchỏmtócnóđãgiậtlấygiậtđểvànhữngcúđấmthôisơnnóđãphânphátđềuchomọiphía.

Chúngnhất tríkhivề làngsẽkể rằngnóchạy rồivấpphảimột súcgỗvàkhôngkịplấytaychemặt.

TớithứNămthìnósẽkhỏelạithôivàcùngliênhoanbữađạitiệcvớimọingười,vàvìhômnaynóbịnặngnhấtnênsẽđượchưởngphầntokhichiamónngonvậtlạ.

Hômsau,thutiềnxong,LebracvàTintinbànbạcvớicácchiếnhữunênmuanhữngmóngì.Chúngthinhauđềnghị:

“Sôcôla!”

Tấtcảđồngýmuamónnày.

“Mìnhtínhtoánxemnào,”LaCriquenói.“Mộtphongmườithỏigiátámxu.Mỗiđứaphảiđượcmộtmiếngto.Nếutamuabaphong,vịchibamươithỏi,mỗiđứasẽđượchơnnửathỏi.Đượcđấy,”rồinónóithêmsaumộtlúctínhtoán,“mỗiđứasẽđượchaiphầnbathỏi.Tuyệtvời.

Tụibayănsôcôlakhônghayvớibánhmìcũngđược.Baphongtámxu,vịchi làhaimươibốnxu.Số tiềnbốnmươi lămxucủamình sẽ còn lạihaimươimốtxu.

Mìnhnênmuagìvớisốtiềnnày?”

“Bánhmậtong!”

“Bánhbíchquy!”

“Kẹo!”

“Cámòihộp!”

“Mìnhchỉcóhaimươimốtxu!”Lebracnhấnmạnh.

“Mìnhnênmua cámòi hộp,”Tintin đề nghị. “Cámòi ngon tuyệt vời!Ừ,MắtCángáo,hẳnmàykhôngbiếtmónnàylàgìđâu.Nghechorõđâynày,bồtèo,đólàcánấuchínrồi,vứtbỏđầuđóngvàohộpthiếc,nhưngmàtớnóichobồbiết:ngonkinhkhủng!Rấttiếcbốmẹtớhiếmkhimuavìđắtlắm.

Nhưngcó thểmìnhmuamộthộp thôi, tụibaynghĩ sao?Cóhộpđược tớimười,mườihai,thậmchímườibacon.Mìnhchianhau.”

“Ừ,mónnàyđượcđấy!”Gibusemtánthành.“Dầucủanócũngngonlắm,tụibayạ.Taokhoáidầucámòi.Ởnhàtaovẫnhayliếmsạchhộpcámòi.Kháchẳndầutrộnxalát!”

Cảlũhàohứngtánthànhmuamộthộpcámòigiámườimộtxu.

Cònlạimườixu.

LaCriquethấynênlưuýthêm:

“Tốtnhấtmìnhnênmuamóngìdễchiamàmộtxumuađượcnhiều.”

Dĩnhiênchúngnghĩngaytớikẹo,loạiviênvàloạiquecamthảomàtronggiờhọcchúngvẫnlậtbànviếtlênđểchechắnrồinhainhaimútmút.

“Được,mìnhchia ra,”Lebracquyếtđịnh. “Nămxuchokẹoviên, nămxuchokẹoque.

Thếlàxong.Nhưngbaybiết làchưahếtđâu.Mìnhphảilấycắptáovớilêtronghầmnhànữa.NgoàiramìnhsẽnướngcảkhoaitâyvàCamussẽcuốnthuốclábằngcâyônglão.”

“Mìnhcũngcầnthứcuốngnữa,”Gibusanhnói.

“Giácóđượcvangnhỉ?”

“Hayrượumạnh?”

“Hayrượuhắcphúcbồn?”

“Hayxirô?”

“Hayxirôlựu?”

“Khôngđơngiảnđâu!”

“Tao biết chỗ cất bình rượumạnh ở nhà tao,”Lebrac nói. “Nếu tao chiếtđượcmộtchaithìmìnhthahồ.Nhưngmàvang?Khônghyvọng.”

“Vớilạimìnhkhôngcócốc.”

“Ítracũngphảicóthứgìđểđựngnướcchứ.”

“Mìnhcónhiềuxoongrồi!”

“Nhưngkhôngđủto.”

“Giámàmìnhcóđượcmộtthùngtônônhỏhaymộtbìnhtướicũnàođấy!”

“Bình tưới à?Ở cuối hành lang trường cómột bình tưới cũ; giámàmình‘chôm’đượcnó.Tuynóthủngđáyvàđầybụinhưngđâucósao.Mìnhbịtlỗbằngnútchairồilấycátđánhchosạch.Baythấysao?”

“Phảiđấy,”Lebractánthành,“đólàmộtýkiếnhay.Bốngiờchiềunaytaocónhiệmvụquétlớp,khibưngrácđiđổtaosẽđemnóđểsaubứctườngởsân.Nhánhemtốitaosẽtớilấyrồigiấutạmtrongbọngcâyđoạn.Maimìnhsẽlauchùinó.

Cònchuyệnmuasắm,đâylànhữngviệcphảilàm:taosẽmuamộtphongsôcôla,Gibusanhmuamộtphong,Tintinmuaphongthứba.LaCriquelotìmmuahộpcámòi,Boulotmuakẹoviên,Gambettemuakẹoquecamthảo.Sẽkhôngcó ai nghingờđượcgì cả.Mình sẽđemhếtđến lều, cùngvới táo,khoaivàmọithứmìnhcóthểkiếmđược.

À,tínữataoquên:đường!Tụibayphảicốkiếmđườngviênđểănvớirượumạnh...nếumìnhcórượu.Mìnhsẽnhúngđườngvàorượurồinhai.

Lấyđườngthìdễợtmà,khibàgiàquayđi.”

Khôngđứanàođượcquênnhữnglờidặndòchílýnày.Mỗichiếnsĩđược

traomộtnhiệmvụnhấtđịnhvàsẽcốhếtsứchoànthànhnghiêmtúc.ChiềuthứNăm,Lebrac,Camus,Tintin,LaCriquevàGibusanh-chúngđếntrước- thấycácchiếnhữuđi từngđứa riênghay thànhnhóm tớigầnvớinhữngchiếctúiphồngcăngmuốnnứt.

Nhưngchínhcácđầulĩnhcũngcóvàimónquàngạcnhiêncholũbạn.

Mộtngọnlửasángbốccaohơnmộtméttỏasángấmcúngtrongcănlềuvàlàmnổibậtnhữngmàusắcrựcrỡcủacácbứctranh.

Trênchiếcbànthôsơtrảibáothayvìphủkhănbàybiệngọngàngđẹpmắtnhữngmónngonđãmuavàphíasau-ôi,vuisao!Ôi,thànhcôngrựcrỡsao!-Bachaiđầy,bachaibímậtmàLebracvàanhemGibusđãtrộmđượcmộtcáchthiêntài,vươnnhữngcáicổthonthả.

Mộtchaiđựngrượumạnh,haichaikiađựngvang.

Trênmộtcáigiốngnhưbệđálàchiếcbìnhtướiđãđượclauchùisạchsẽđếnnỗithấyrõnhữngchỗmópbónglộn.Từcáivòinhôracủanósẽtuônrathứnướctrongvàngọtmúctừnguồnsuốigầnđấy.Nhữngcủkhoailùidướitronóngnổtítách.

Thậtlàmộtngàytuyệtvờisao!

Chúngđãthỏathuậnsẽchiađềumọithứ,chỉcóbánhmìthìcủaainấygiữ.ThànhrachỉlátsaucạnhnhữngphongsôcôlavàhộpcámòiđãcaonghệumộtđốngđườngviênđượcLaCriqueđếmcẩnthận.

Trênbànkhôngđủchỗchứahếttáo,ítnhấtcóbađứađãmangtớihaiquả.Quảthật,đámLongeverneđãlàmđâurađấy;nhưngchủtướngcủachúngvớichairượumạnhănđứttấtcả.

“Aicũngcóthuốchútcảđấynhé,”Camushứahẹnrồivungtayhàophóngchỉ vàomột chồng ngay ngắn cọng cây ông lão, được chọn lọc cẩn thận,khôngmấu,trơnnhẵn,vớinhiềulỗtrònnhỏđẹpmắt,bảođảmhútthông.

Một sốngồi lại trong lều,nhữngđứakia chỉvàongóqua.Chúngvào, ra,cườinói,thụinhẹvàobụngnhau,đấmlưngnhau,chúcmừngnhau.

“Thếnào,đượcchứhả?”

“Màythấybọnmìnhcừquá,đúngkhông?”

“Sẽthahồvui!”

Chúng định ngay khi khoai chín sẽ bắt đầu. Camus và Gibus em lo việcnướngkhoai,chúngvuntro,cờithan,thỉnhthoảnglấychiếcquenhỏkhềunhữngcủngonlànhnàyrarồilấyđầungóntaysờ,bịphỏng,chúngvẩytaylialịa,thổiphùphùvàomóngtay,rồithêmcủichobếpluôncólửa.

TrongkhiđóLebrac,Tintin,GibusanhvàLaCrique,saukhitínhtoánxemmỗiđứađượcbaonhiêuviênđườngvàtáo,bắttayvàoviệcchiađềusôcôla,kẹoviênvàkẹoque.

Chúnghồihộpchờđợikhimởhộpcámòi:cálớnhaybé?Liệuchiađềuchotấtcảđượckhông?

LaCriquedùngđầumũidaolậtlớpcábêntrênrồiđếm:“tám,chín,mười,mườimột.Mườimột,”nólặplại.“Xemnào-balầnmườimộtlàbamươiba,bốnlầnmườimộtlàbốnmươibốn!

Càchớnthật,tụimìnhcóbốnmươilămđứa,vậylàphảicómộtđứanhịn.”

Gibus emđangngồi xổm trướcđống lửađỏ rựcnghe thấy tiếngkêu thannày.Bằngmộtcửchỉngắngọnnógiảiquyếtkhókhăn:

“Thếthìtaosẽkhôngăncávậy!”nónói.“Đổilạibaychotaocáihộpvớidầuđểtaoliếm;taothíchliếmdầungangăncá.Chịukhông?”

Chịukhôngư?Chịuquáchứlị!

“Taonghĩrằngkhoaichínrồiđấy,”Camusnóirồidùngmộtchạccâydẻđãcháysémquánửagạtthanhồngrasauđểlấykhoai.

“Nào,xinmời!”Lebracoangoangralệnh.

Rồinóbướcracửalều:

“Thếnào,cáctướngkhôngnghegìsao?Taonóivàobànăn!Nhanhlên!Kỷluậtđểđâu?Cầntaotreocờđểmờinữaư?”

Thếlàchúngchennhauvàolều.

“Aingồichỗnấy!”chủtướngralệnh.“Chúngtasẽchiaphần.Trướchếtlàkhoai. Phải ănmón gì ấm trước, vừa tốt, vừa lịch sự.Ở các buổi đại tiệcngườitađềuănnhưthế.”

Bốnmươi lămđứa con traimạnhkhỏe ngồi đúng chỗ thànhhàng lối chờđược phân phát, tay cầm bánh mì, chân khép lại, đầu gối gập thành gócvuôngnhưnhữngphotượngAiCập.

Việcphânpháttiếnhànhlặnglẽđầythànhkính.Nhữngđứacuốicùngnhậnđượcphầnănhớnhởnhìnnhữngcủ trònmàuxámvới thịtmàutrắngnhờnhờ nghi ngút khói tỏamùi thơm tốt lành và khỏe khoắn kích thích ngonmiệng.

Chúngrạchlớpvỏ,cắnvàođấyđểrồibịphỏngmiệng,giậtvộilạikhiếnđôilúcđánhrơikhoailênđầugối,songnhanhtaychụpkịp.Ngonquálàngon!Chúngcười,chúngnhìnnhau.Chúnglâyniềmvuicủanhauvàchúnghuyênthuyênnói.

Thỉnhthoảngmộtđứachạytớichỗbìnhtướiuốngnước.Nóápmôinhưvòihútvàovòithiếc,hútmộthơiđầymiệng,phồnghaimá,nuốtựchếtrồinấclênmộttiếngtronghọnghoặcvừaphálêncườivừaphunnướcthànhchùmtrongtiếngbôngđùacủabạnbè.

“Nóuống!Nókhônguống!Cuộcrằngnóuống!Cuộcrằngkhông!”

Bâygiờđếnlượtcámòi.

LaCriquetrịnhtrọngchiamỗiconlàmbốnphần,nócắthếtsứccẩnthậnvàchínhxácđểkhôngphầnnàobịnátvà lođiphânphát chomỗiđứaphầnchúngđượchưởng.ĐượcTintincầmgiúphộp,nóthậntrọngdùngdaonângtừngphầnđặt trênmiếngbánhmìcủamỗiđứa.Nócódángđiệucủamộtônglinhmụcbanbánhthánhchobổnđạo.

Khôngđứanàođụngđếnphần cá củamìnhkhi chưaphân chia xonghết.Gibusem,nhưđã thỏa thuận,đượccáihộpvớidầuvàvàimẩudacábậpbềnhtrongđó.

Miếngcáchẳnglớngìnhưngngon!Thếnàythìphảithưởngthứcđúngđiệu.

Chúnghỉnhhỉnhmũingửi,sờvàliếmmiếngcánằmtrênkhúcbánhmì,vuimừngvìcóđượcbáuvậtnày,sungsướngvìsắpđượcnhaivàchạnhbuồnkhinghĩnósẽnhanhchónghếtveo.Mộtcáinuốtthôi,thếlàxong.Khôngđứanàođủlòngdạăncáiào.Mộtmiếngnhỏxíuthếkia!Thànhrachúngphảithưởngthức,thưởngthức!Chúngthưởngthứcbằngmắt,bằngtay,bằngđầulưỡi,bằngmũi-nhấtlàbằngmũi-chođếnkhiGibusemlấyruộtbánhmìthấm,vét,hútsạch“nướcxốt”củamìnhrồigiễucợthỏichẳnglẽchúngđịnhbiếncáthànhthánhcốthaysao.Nếuthếthìchúngchỉcầnđưanhữngmiếngcánàychochaxứđểôngbỏvàochungvớimấycáixương thỏmàôngvẫnđưachomấybàgiàhôn,rồibảohọ:“Pát-tê-con!”[56].

Bấygiờchúngmới từ tốnăn,khôngkèmbánhmì.Chúngcắntừngmiếngnhỏxíubằngnhau,mútkiệtnước,húttừngmẩudavụn,nửachừngngừngnhairồiđẩymiếngcáđãnát thấmđẫmnướcbọtxuốngdưới lưỡi lầnnữa,nghiềnlầnchótrồicuốicùngmớingầnngừđểlọtquacổhọng.

Mónnàyrồicũngkếtthúcmộtcáchtrangnghiêm.SauđóMắtCángáocôngnhậnlàngonquáxá,nhưngchẳngbõbèngì!

Kẹoviênchúnggiữlàmmóntrángmiệng,cònkẹoqueđểnhaitrênđườngvềnhà.Thếlàchúngcònmóntáovớisôcôla.

“Mìnhkhônguốnggìà?”Boulothỏi.

“Bìnhtướisẵnđấy,”Gibusanhbôngđùađáp.

“Lát nữa,” Lebrac nói. “Vang với rượu mạnh để sau chót, khi mình hútthuốc.”

“Nào,mìnhănsôcôla!”

Đứanàocũngcóphần,đứahaimiếngnhỏ,đứamộtmiếnglớn.Đâylàmónchính,chúngănvớibánhmì.Tuynhiêncóvàiđứasànhđiệu,hẳn thế,ănbánhmìkhôngtrướcrồisôcôlasau.

Nhữnghàmrăngcắnvànhai,nhữngđôimắtlonglanh.Bếplửa,vừađượcthêmmộtbócủiđầy, rọi sángnhữngcặpmávà làmhồngnhữngđôimôi.Chúngtròchuyệnrâmranvềnhữngtrậnđánhđãqua,nhữngtrậnđánhtrongtươnglaivànhữngthànhquảsắptới.Taychânchúngbắtđầucựaquậyvàthânthểchúngvặnvẹo.

Tớigiờuốngvangăntáo.

“Mìnhluânphiênuốngtừcáixoongnhỏ,”Camusđềnghị.

NhưngLaCriquekhinhthườngđáp:

“Khôngđược!Mỗiđứamộtcốcriêng!”

Lờituyênbốđókhiếncácthựckháchsửngsốt.

“Cốcà?Màycócốcsao?Mỗiđứamộtcốcriêngư?LaCrique,màyđiênrồi!Saođược,nhỉ?”

“Tụibayđúnglàngố,”LaCriquegiễu.“Phảikhônngoanmớiđược!Thếtụibaymangtáođếnchoai?”

KhôngđứanàohiểuLaCriqueđịnhnóigì.

“Mộtlũthộn!”nóđápkhôngkiêngnể.“Lấydaorồilàmtheotaonày.”Vừanóinhàphátminhấyvừacầmdaokhoétvào tronglớp thịtcăngcứngcủaquảtáođỏaumộtlỗhổngrồicẩnthậnlấyra,biếncáiquảxinhxắnkiathànhmộtcáicốcđộcđáo.

“Áichà,đúngthật!”Lebrackêulên.“LaCrique,màycừthật!”

Rồinó ra lệnhphânphát táongay lập tức.Mỗiđứa liền lokhoét cốc chomình,trongkhiLaCriquehânhoanvuimiệngkể:

“Khinàokháttronglúclàmviệcngoàiđồngtaokhoétmộtquảtáotorồivắtliềnsữacủamộtcôbò.Thếlàtaocóngaymộtcốcsữaấmngonlành.”

Sau khi cả đám khoét cốc xong, Gibus anh và Lebracmở hai chai vang.Chúngđi chia rượuchocác thựckhách.Chai củaGibusanh lớnhơnchiađượcchohaimươibachiến sĩ, cònchaicủachủ tướngchiađượcchohaimươihaiđứa.Maymàcáccốcđềunhỏvàviệcphânchiacôngbằng.Ítralànhưthế,vìkhôngđứanàophànnàncả.

Khiainấycóphầnhếtrồi,Lebracnângquảtáođầyvangcủanó,chúcngắngọncâukhẩuhiệuquenthuộc:

“Bâygiờ,cácbạnthânmến,xinuốngmừngsứckhỏechúngta,đảđảobọnVelrans!”

“Mừngsứckhỏemày!”

“Mừngsứckhỏebọnmình!”

“Bọnmìnhmuônnăm!”

“PheLongevernemuônnăm!”

Chúngcụngnhữngtrái táo,chúnghuơcốc,chúnglớn tiếngnhụcmạquânđịchvàcangợipheLongevernedũngcảm,mạnhmẽvàanhhùng.Chúnguống,liếmvàmútcốc-táođếntậnlớpthịtdướiđáy.

“Bâygiờmìnhhátmộtbàiđi!”Gibusemđềnghị.

“Phảiđấy,nào,Camus!Hátbàicủamàyđi!”

Camusliềncấttiếnghát:

Khônggìđẹpbằng

Ngườilínhpháothủtrênlưnglạcđà...

“Ngắnquá!Thậttiếc!Bàihátquáhay!”

“Thếthìmìnhcùnghátbài:Bênnàngtócvàngcủatôivậy.Aicũngbiếtcả.Nào!Một,hai!”

Nhữnggiọnghátnonnớtgàođếnvỡphổibàihátcũ:

Trongvườncủabốtôi

Nhữngcâynguyệtquếnởrộhoa(hailần)

Mọichimmuôngtrênthếgiớinày

Baytớiđâylàmtổ

Đúngvậy!

Bênnàngtócvàngcủatôi

Tuyệtvờisao,tuyệtvờisao

Bênnàngtócvàngcủatôi,

Ngủmớingonsao!

Mọichimmuôngtrênthếgiớinày

Baytớiđâylàmtổ,(hailần)

Chimcút,chimngói,

Vàchimđađaxinhxắn.

Đúngvậy!

Bênnàngtócvàngcủatôi...

Chimcút,chimngói

Vàchimđađaxinhxắn(hailần)

Vàchimbồcâutrắng,

Hótsuốtngàyđêm,

Đúngvậy!

Bênnàngtócvàngcủatôi...

Vàchimbồcâutrắng

Hótsuốtngàyđêm(hailần)

Hótchonhữngngườicongáiđẹp

Khôngcóchồng,

Đúngvậy!

Bênnàngtócvàngcủatôi...

Hátxongbàinàychúngmuốnhátngaymộtbàikhác.LầnnàyTintin lĩnhxướng:

Cậubéđánhtrốngtừchiếntrậntrởvề

Cậutừchiếntrậntrởvề,

Pan,planra-ta-plan...

Nhưngchúngngừng lạigiữachừng,vìbâygiờ, saukhiuống rượu,chúngcầngìkhác,hayhơn.

“Camus,hátchotụitaonghebàiMadeleinechạytớiLaMãđi!”

“Ồ!Taochỉthuộccóhaikhúcngắntronghaiđoạnthôi,chẳngbõhát.Vớilạichẳngđứanàotrongbọnbaythuộccả.Mỗikhimấyanhlínhmớinhậpngũthấyngườitamonmentớinghelàhọngừnghátrồiđuổingườitađi.”

“Tạibàihátthậtnhộn!”

“Khôngphải,taochorằngtạitoànnhữngchuyệnbậybạ!

Nghenóicótrògìđấybêbối lắm, trògì taocũngkhôngrõ,người tanhétvào trong đóMadeleine, Estitut và Patéon[57], cảmột trung đoàn bộ binhsúngcắmlưỡilêvớimộtmớlinhtinhnữamàtaokhôngnhớnổi.”

“Mai sau, khimình nhậpngũ thìmình cũng sẽ đượchọc bài hát này thôimà,”Gibusemcảquyếtđểđộngviênlũbạnnókiênnhẫn.

RồichúngcốnhớlạibàiDébiezthườnghátmỗikhisay:

Xúphành,nướcdùngcủanềndânchủ...

CuốicùngcómấyđứacốôngổngchắpnốiđiệpkhúccủabàiKinkingãsănbắntrộm:

Bởivìtrênthiênđường,hòlơ

Bởivìtrênthiênđường,hòlơ

Bởivìtrênthiênđường

Cógiữchỗchokẻsaysưa.

Nhưngrồichúngthấychánvìkhônghátchungnổi.Tronglềuimắngkhácthường.

Bấygiờ,đểphátansựimlặngkia,Boulotliềnđềnghị:

“Haymìnhchơitrògìđi?”

“Haytrìnhdiễnảothuật?”

“Haychơitrò‘chimbaygàbay’?”đứakháchỏi.

“Vớvẩn!Đólàtròcủacongái.Saokhôngchơinhảydâyluônchorồi!”

“Thếcònrượumạnhđểlàmgì,lạyChúa!”Lebracquát.

“Vàthuốclánữa?”Camuskêulên.

IV.Chuyệnthờiquákhứoaihùng

Bấygiờ,vàocáithờixaxưatuyệtvời...

CharlesCallet(Truyệncổ)

Nghechủtướngla,đứanàođứanấyliềnchụplấyquảtáocủamình.TrongkhiCamusđigiữanhữnghàngghếmờithuốclá“câyônglão”vớidángđiệulịchthiệpnhưnguểoảithìGibusanhchiaphầnđườngviên.

“Thếnàymớilàchèchénchứ!”

“Cònphảinói!Thếmớilàtiệctùngchứ!”

“Nhậuratrò!”

“Hếtsảy!”

Lebrac,vớivẻmặtsànhđiệu,lắclắcchairượumạnh.Bongbóngsủilênnhưtăm,tụthànhvòngởcổchaitrướckhivỡ.

“Thứnàyngonđây!”nótuyênbố.“Nócótôngiáonênmớilàmđượctrànghạtthếnày!

Cẩnthậnnhé,taotớiđây,ngồiyên!”

Vànótừtừchialítrượuchobốnmươilămthựckhách.Việcrótnàymấtgầnmườiphút,nhưngkhôngđứanàouốngtrướckhicóhiệulệnh.Chúngtuônranhữnglờichúctụngtáobạohơnbaogiờhết.Rồichúngnhúngviênđườngvàorượuvàmúttừngchút,từngchútcáichấtlỏngnày.

Trờiđấtơi!Rượumớinặnglàmsao!Bọnnhóchắthơi,hosùsụ,phunphìphì,đỏmặttíatai,nhưngkhôngđứanàochịunhậnrằngrượuđãlàmnócháycổhọngvàruộtgannhộnnhạo.

Đâylàrượulấytrộm,nghĩalàthứngon:thậmchílàcựcngon,làtuyệtvời!Khôngđượcphépbỏphímộtgiọtnàohết.

Dùphảichếtđinữathìchúngvẫnuốngđếngiọtcuốicùng,rồichúngliếmquảtáovàănsạchđểkhôngmấtđichútnàocáichấtlỏngđãthấmvàođấy.

“Xong,bâygiờmìnhhútthuốc!”Camusđềnghị.

Gibusem,cónhiệmvụtrôngbếp,đưachuyềnthanhcủicháyđỏ.Mỗiđứangậmcọngcâyônglão,nheomắt,phồngmá,dẩumôi,nhăntránhítvàothậtlực.Vàiđứacònlàmchocọngcâyônglãokhônỏcháythànhngọn.Nhữngđứakháctrầmtrồrasứcbắtchước.

“Bâygiờthìtụimìnhcóđượcchânấm,bụngno,ngồiđâythoảimáihútđiếuthuốcngon.Cónênkểnhaunghevàicâuchuyệnkhôngnhỉ?”

“Đượcđấy!Mìnhcũngcóthểchơiđố.Đểchovuimìnhcóthểđánhcuộc!”

“Tụibayơi!”LaCriquengồixếpbằngnghiêmtrang,miệngngậmthuốc,cắtngang.“Taosẽkểchotụibaymộtcâuchuyệncóthật,hoàntoànđứngđắntao được nghe chưa lâu gì lắm.Gần như chuyện lịch sử. Tao nghe từ cụJean-Claudelàngườiđãkểchuyệnnàychobốđỡđầucủatao.”

“Ừ,sao?Chuyệnvềcáigì?”nhiềuđứahỏi.

“VềlýdovìsaotụimìnhcứluônoánhnhauvớibọnVelrans.Tụibaycũngbiết làviệcnàykhôngphảichỉmớihômnayhayhômqua,mà từ lâu lắmrồi.”

“Xì,từthờikhaithiênlậpđịa,chứcòngìnữa!”Gambettenóixenvào.“Bọnchúngxưanayvẫnlàđồchóchếtmà!Thếđấy.”

“Gambettenày,dĩnhiênchúnglàđồchóchết,nhưngkhôngđếnnỗixaxưanhưmàytưởngđâu;mãisaunàycơ,saunhiều.Dẫusaotừđóđếnnaycũngkhálâurồi.”

“Ừ,màybiếtthìcứkểtụitaonghe!Dẫusaothìsởdĩcóchuyệnoánhnhauvìbọnkialàmộtlũlợnbẩnthỉu!”

“Rấtđúng,chúnglàlũlợnlườibiếng!HơnnữabọnđêtiệnnàycòndámbảoLongevernemìnhlàđồăncắp.”

“Thếthìcảganthật!”

“Đúngvậy,”LaCriquenóitiếp.“Taokhôngthểnóichínhxáccáinămxảyrachuyệnnày.CụJean-Claudecũngkhôngbiết luônvàkhôngaicònnhớ

cả.Muốnbiếtrõthìphảitìmtrongnhữnggiấytờcũ,trongkholưutrữ,họbảothế-khonàylàcáiquáigì,taokhôngbiết.

ĐólàthờingườitanóivềMurie[58].Đúngthế,cònMurielàgìcũngchẳngaithậtrõ.Cóthểđólàmộtthứbệnhquỷquáigìđấy,haycáigìgiốngnhưhồnmabòratừbụngthúvậtchếtbịbỏmặcchothốirữa,rồiđêmđếnlangthangtrênđồngruộng,rừngrậmhayđườnglàng.NgườitakhôngtrôngthấyđượcMurie,nhưngcảmvàngửithấynó.Thúvậtrốnglêncònchótruaioánkhinóđigầnchúng.Cònngườitalàmdấuthánhgiánóirằng:Taihọađếnnơi rồi!Đúng thế,khiMuriexuấthiệnởđâu trongđêm thì sánghômsaunhữngconthúbịnóchạmphảilănđùngrachếttrongchuồng,cảngườicũngchếtnhưruồi.

Muriehayxuấthiệnnhấtvàomùanóng.

Thếđấy:ngườitađangkhỏekhoắn,cườiđùa,ănuống,thìmộthaigiờsau,khônghiểutạisaothếnàomàhọđenxámlại,thổhuyếthôirìnhrồingoẻo.Khôngcứuđược.KhôngaichặnnổiMurie.Trúngphảinólàđitong.Thahồvẩynướcthánhlênngườiốm,thahồđọcđủthứkinh,cứviệcmờichaxứtớicầu nguyện, cứ việc khấnmọi vị thánh trên Thiên đường,ĐứcMẹĐồngtrinh,ChúaCứu thếvàChúaCha;chẳngkhácđáivàocâyđànviolonhaymúcnướcbằngrổ:ngườiốmcứchết,khắpnơitiêuđiềuhoangvắng,ngườingườikinhhoàng.

Thế chonênkhimột convật vừa chết thì tất nhiênngười ta vội vàngvùichônngay,hẳntụibaycũngnghĩrađược.

VàchínhMurieđãkhiếnVelransvàLongeverneđánhnhau.”

Tớiđâynóngừng lạimột lúc,nhấmnhápphầnvừakể, thích thú trướcsựchúýnóvừagâyra.Nórítmạnhvàihơiđiếuthuốcgọngcâyônglão,rồikhithấylũbạnchămchúnhìnmình,nókểtiếp:

“Thậtkhóbiếtchuyệnxảyranhưthếnàovìkhôngcónhiềumanhmối.Tuynhiênngườitatinrằngbọnláibuônsúcvậtnàođấy,cũngcóthểlàbọntrộmthúvật, đãkéonhau tới chợphiênởMorteauhayMache rồi quayvềquavùngđấttrũng.Bọnnàychuyênđiđêm,cóthểvìphảitrốnlánh,nhấtlàkhichúngăntrộmthúvật.NhưngthườngthìkhitớibãicỏChasalansphíatrênkiathìmộtcontrongsốbòchúngdắttheorốnglên,khôngchịuđitiếp.Nótựamôngvàotường,đứngmộtchỗmàrốngkhôngngừng.Chúngkéo,lấy

gậyđánh,songchẳngănthua,nóvẫnìra.Látsaunóngãvật,chổngcảbốnvó,rồichết.

Bọnkiadĩnhiênkhôngmangnótheođược,vớilạimangtheolàmgìchứ?Chúngkhôngbáochoaibiếtcảmàvì lúcấyđangđêm,xa làngxaxóm-khôngaithấykhôngaihay-nênchúngliềncuốngói.Sauđókhôngaigặplạichúnghaybiếtchúnglàaivàtừđâutới.

Bayphảibiếtrằngchuyệnnàyxảyravàomùahè.

LúcấybọnVelrans thảbòăn trênđồngcỏcủaxãởChasalansvàđốncủitrongcáivạtrừngmàtừđócứgọilàrừngVelrans,chínhlàkhurừngmànaybọnchóchếtcứtừđóchuirađểtấncôngbọnmìnhđấy,mẹkiếp!”

“Khôngphải!”Cótiếngngắtlời.“Dẫusaothìđólàrừngcủamình,bốkhỉ!”

“Đúngthế,đólàrừngcủamình,rồitụibaysẽthấyrõ.Nhưngnghetiếpđã.Vìmùahènămđónónglắmnênxácconbòbốcmùihôingay.Saubangàythìthốikhủngkhiếp.Ruồibuđầy,thứnhặngxanhghêtởmmàngườitagọilàruồimurie.CómấyngườiLongeverneđiqua,ngửithấymùinênlạigầnvàtìmđượcxácconvậtnằmrữaởđấy.

Họ hoảng vía, không oong đơ gì hết, tức khắc chạy tìm các bô lão làngVelrans,nói:

‘ỞđồngcỏChasalanscủacácngườicóxácmộtconbòlàmthốiinhkhítrờitới tận Chanet. Các người phải mau mau chôn đi kẻo lũ vật khác bị lâyMurie!’

‘Nhưng nếu chúng tôi chôn nó thì có thể chính chúng tôi sẽ nhiễm phảiMurie,’bọnVelransđáp.‘Mấyngườitìmthấynóthìmấyngườiphảichônchứ.Vớilại,aichứngminhđượcrằngnónằmtrênvùngđấtcủachúngtôinào?Đồngcỏ của chúng tôi cũng là củamấyngười; bằngchứng là chínhmấyngườicũngthườngthảgiasúcởđấymà.’

‘Phải,nhưngkhichúngtìnhcờtớiđóthìmấyngườigầmlênchửichúngtôivànémđálũvật,’mấyngườiLongeverneđáp(điềunàyhoàntoànđúngsựthật!). ‘Mấy người phải gấp lên, kẻo lũ vật ở Velrans lẫn Longeverne bịMurie,rồiđếnngườiluôn.’

‘ChínhmấyngườilàMuriethìcó!’bọnVelransđáp.

‘À,mấyngườikhôngmuốnchônxácconbò!Được,đểrồixem!Nóiđểmấyngườibiết:mấyngườilàmộtlũvôdụng,càchớn!’

‘Chínhmấyngườilàđồvôtíchsựthìcó!Mấyngườitìmthấycáixácmà,thìcứgiữlấy,chúngtôitặngmấyngườiđấy!’”

“Bọnchómá!”Cómấyđứacắtngang.ChúngnổigiậnvìởđâycũnglạigặptínhđêtiệnquenthuộccủabọnVelrans.

“Ừ,rồisaonữa?”

“Trăngvớisaogì,”LaCriquetiếptục.“MấyngườiLongevernebènvềlàng.Họđi tìmnhữngbôlão,chaxứvànhữngngườicócủa-nhữngngườimànaytagọilàHộiđồngxã-thuậtlạiđiềumắthọthấy,mũihọngửivànhữnggìbọnVelransđãnói...

Khibiếtchuyệngìđãxảyrathìđámphụnữhựclênthankhóc,rằngthếlàhỏngrồi,rằnghọsẽchếtmất.Thấythế,cácbôlãoliềnquyếtđịnhlênđườngtớiBesanon - tao tin làBesanon, song có thể làmột thành phố khác, taokhôngnhớrõlắm-tìmgặpnhữngquantomặtlớn,nhưcácquantòavàtỉnhtrưởng.Đấy,vìvụnàykhẩncấpnêncácôngtođầuxétxửngay,họchogọipheLongevernevàVelranstớiChasalansđểngheýkiếnđôibên.

PheVelransnói:‘Bẩmcácquan,đồngcỏkhôngphảicủachúngtôi,chúngtôixinthềtrướcChúavàĐứcMẹĐồngtrinhlàthánhbảohộcủachúngtôi.NóthuộcvềLongeverne,nênhọphảichônxácconvậtnày.’

PheLongevernenói:‘Xinthứlỗi,thưacácquan,điềunàykhôngđúng.Họnóiláo.Bằngchứnglàsuốtnămhọthảsúcvậtăntrênđồngcỏnày,rồilạiđốncủitrongrừngnữa.’

Nghethế,phekialiềnnhổxuốngđấtthềlầnnữarằngvùngnọkhôngphảicủahọ.

Cácquantorấtbựcmình.Nhưngvìhôiquánênhọbuộcphảiđiđếnquyếtđịnh,chonênhọtuyênxửtạichỗ:

‘ChuyệnxảyranhưthếvàvìdânVelransthềrằngđồngcỏkhôngthuộcvề

họnêndânLongevernesẽchônxácconvật...’BọnVelranscườiđắcchí,vìtụibaynênbiếtquảthậtxácconbòhôikhủngkhiếpnêncácquantochỉdámđứngxaxa...Nhưngcácquantòatuyênxửtiếp:‘VìdânLongevernechônxácconvậtnênđồngcỏvàcánhrừngtừnaydứtkhoátthuộcsởhữucủahọ,vìdânVelransđãtừchối.’

Dĩ nhiên pheVelrans cay cú lắm, không cười nổi nữa.Nhưng họ đã nhổxuốngđất thề,nênhọkhông rút lạiđượcđiềuđãnói trướcchaxứvàcácquanlớn.

PheLongeverneliềnrútthămxemaiphảichônconbòvàngườiấysẽđượchưởnggấpđôisốcủitrongbốnlầnđốncủiliêntiếpcủalàng.Nhưngngaysaukhichônconvậtxong,bọnVelranskhôngcònsợMurienữa,chúnglạilếuláotuyênbốcánhrừngvẫnlàcủachúng,khôngchongườiLongeverneđếnđấyđẵncủi.

Chúng,cáibọnchâylườikhôngđủcanđảmdọnthứnhơbẩnkia,đãđốixửvớingườilàngtanhưphườngtrộmcắpvàlừađảo!

RồichúngđâmđơnkiệnlàngLongeverne,mộtvụkiệnkéothậtlâu,lâulắm,khiến chúng hao tiền tốn của. Nhưng chúng bị thua ở Baume, thua ởBesanon, thuaởDijon và thuaởParis: có vẻ nhưphảimất hơnmột trămnămvụnàymớingãngũ.

Đấy,nênchúngvôcùngcaycúkhingườiLongevernetớiđốncủingaytrướcmũichúng.Lầnnàochúngcũngchửihọlàđồăncắpcủi.Nhưngngườilàngtacónắmđấmkhỏe,đâuchịuđểchúngchửitớilầnthứhai.Họnhàotớitẩntơibờihoalálênlưngchúng.Tẩnthậtlực!

TạicácchợphiênởVercel,Baume,Sancey,BelleherbevàMachecũngđềuthế: vừa có chút rượu vào là lại ngoácmồm chửi, rồi thì rầm!ái! Phe tađánh,đánhchođếnkhi chúngchảymáunhưbòđái.Không, chúngchẳngphảiloạihènđâu,đánhđấmcũngratròlắm!Suốthaitrămnăm,thậmchícóthểbatrămnămkhôngtrailàngLongevernenàolấycongáiVelranscảvàchưatừngcógãVelransnàotớidựlễhộicủaLongeverne.

NhưngvàoChủnhật lễhộihọđạo thìhọvẫn thườnggặpnhau.Trai trángLongevernevàVelransđềukéotớiđó.

Trướctiênhọđimộtvòngthámthính,rồivàoquánuốngchocó‘hứng’.Khi

thấyhọđãsaymọingườiliềnlánhđichỗkhác.Lầnnàocũngthế.

RồipheLongevernevàoquáncóbọnVelransngồiuống,cởiáokhoáclẫnáovestvàthếlàbắtđầu.

Bànghế, ly tách,chai lọnảytưngtưng,bayvùvù,kêurầmrầm.Họđánhnhauloạnxạ,đấmđálungtung,nệnnhaubằngghếđẩuvàchailít.Látsaumọi thứ tan tành, nến lăn trên sàn rồi tắt ngấm.Nhưng tối thì tối, họ vẫnchoảngnhautiếp.Họlănlộntrênmảnhchai,mảnhly,máuchảynhưrượuvang,rồikhikhôngcònnhìnthấygìnữa,hoàntoànkhôngthấygìnữa,chỉcònhaihaybangườikhòkhèrênrỉthậttộinghiệpthìtấtcảnhữngaicònlêlếtđượcliềntrốnbiệt.

Lần nào cũng có hai ba người chết, có người lòi mắt, những người kháckhônggãytaygãychânthìcũnggiậpmũihaysứttai.Dĩnhiênkhôngbaogiờngười ta lộraai làkẻđãđả thươngngườikhácđếnchết,songcómộtđiềuchắcchắnlàtrongsuốtmộttrămnămhayhơn,lễhộihọđạonàocũngđềucóítnhấtmộtngườichết.

Nếukhôngcóaichếtthìngườilàngmìnhbảorằng:‘Thếthìchưathậtlàlễhội!’

Đấy,thếmớilàtraitrángchứvàmọingườiđềuđidự,mọingườiđềuđánh,trẻcũngnhưgià.Đómớilàthờihuyhoàng.SaunàychỉcònnhữngtânbinhđánhnhaukhiHộiđồngtuyểnquânđếnrútthăm,cònngàynay...chà,ngàynaychỉcòncóchúngmìnhbảovệdanhdựLongeverne.Nghĩmàbuồn!”

Tronglànkhóixanhcủathuốcgọngcâyônglãonhữngđôimắtrựclửanhưđốngcủiđangcháytrongbếp.Ngườikểchuyệnnóitiếp,giọngkhíchđộng:

“Nhưngchưahếtđâu!

Chuyệnhaynhấtvàngộnghĩnhnhất làchuyệnhànhhươngđếnThánhnữđồngtrinhởRanguellecơ.Ranguelle...baybiếtchứ,đólàngôinhànguyệngầnBaume,saucánhrừngVaudrivillersđấy.

Tụi bay còn nhớ không, đó là nơi nămngoái bọnmình với cha xứ và bàPaulinegiàđãđếnấymà.Mùađónhiềubọdừalắm,bọnmìnhcứrungcâykhắprừngrồinhặtđểlênáocủalãoáochùngthâmvàmũtrùmđầucủabàgià.Áo vàmũ hai người này lấm tấmđầy những con bọ cứ giương cánh

chựcbay,thỉnhthoảnglạicómấyconphóngcáivù.Ngộnghĩnhhếtsức!

Phải, tụibayạ,mộtngàynămxưakhi lạiđến lúcphảicắtcỏđemvềnhà,dânlàngLongeverne-đànông,đànbà,trẻcon-bèncùngvớichaxứhànhhươngtớiNhàthờĐứcBàởRanguelle,cầuxinThánhnữĐồngtrinhbanchonhiềunắngđểdễthuhoạchcỏ.

ChẳngmaycũngngàyhômấychaxứVelransquyếtđịnhdắtdíulũcừucủaôngta...phảingườitanóivậykhôngnhỉ?”

“Không,lũconcheo[59],”Camussửalại.

“Ừ,thìlũconcheo,nhưmàymuốn,”LaCriqueđáp,“cũngtớihànhhươngThánhnữĐồng trinhởđó,vìvùngnàykhôngcónhiềunơi thờThánhnữĐồngtrinh!Họmangtheođủđồlềchothánhlễvàbaothứlỉnhkỉnhkhácđểcầumưavìbắpcảicủahọkhôngtrổ...

Họlênđườngngaytừsángsớm,dẫnđầulàchaxứmặcáolễ,taycầmchénthánh cùng với những phụ lễ cầm bình nước thánh, khay bánh thánh vàngườicanhgiữnhà thờmangnhữngquyển thánhca, theo sau làđámcontrai,rồiđếnđànôngvàcuốicùnglàcongáivớiđànbà.

KhipheLongeverneđiquacánhrừngthìhọtrôngthấygì?

ThấycáiđámkhốnkiếpVelranskiarốnglêncầumưa!

Tụibayhẳncóthểhìnhdungđượcphetaphấnkhởinhườngnàokhihọđếnđâychỉvìcầnnắng!

Tứcthìhọliềnlớntiếngkhấnthậtto,họphảirốnglênđểcầuxinnắngtốt,trongkhiphekianhưlũbêgàolêncầumưa.

PheLongevernetamuốnđếnđótrướcnênsảibước.Thấythế,pheVelransliềnchuyểntừđisangchạy.

Nhànguyệnkhôngcònxamấy,khoảnghaitrămbướcdàithôi,thànhraphetacũngchạyluôn.Rồihaibênnhìnnhaukhinhbỉ.Rồichửinhaulàđồlườibiếng,đồăncắp,đồđêtiện,đồbấtlươngvàcànglúclạicàngsátgầnnhau.

Khichỉcòncáchnhauchừngmươibướcđámđànôngliềngiơnắmđấmlên

dọanhau,nhìnnhaugiậndữnhưlũmèođựclêncơn.Rồiđếnlượtcácbà.Họchửinhaulàđồthamăntụcuống,đồcầubơcầubất,đồbòcái,đồđĩrạc.Haiôngchaxứ,tụibayạ,cũngnhìnnhauđầyáccảm.

Rồimọingườiliềnchặtcâylàmgậy,nhặtđánémnhautừxa.Nhưngcàngkhíchđộnghòla,thìcơnđiêngiậncàngxâmchiếmhọ,thếlàhọxôngvàonhau,loạnđả,vớgìđậpnấy.Bốp,mộtcúbằnggiày!Bốp,mộtcúbằngsáchkinh!Cácbàthethé,trẻcongào,đànôngchửirủatụctằnnhưbọnbuônđồcũ: ‘À,chúngmàymuốnmưaà,hởbọnchóchết!Ôngsẽchochúngmàybiếttay!’Vàrồinghe‘bốp’chỗnày,‘ái’chỗkia!Đànôngbỏcảáokhoác,đànbàváyxốcxaxốcxếch,áocánhtảtơi.Nhưngnhộnnhấtlàhaiôngchaxứ,họcũngkhông‘ngửi’đượcnhau,nhưtaođãnóivớitụibay.Mớiđầuhọcònchửinhau,đemsấmsétcủaquỷdữradọanhau,rồicũngxôngvàonhauvậtlộn.Họcởibỏáolễ,xốccaoáochùngthâmvàrồikhôngkhácđámtraitráng:họgầmlênchửinhauchẳngkháclínhpháothủ,némđávàonhau,đánhau,giậttócnhau,rồikhikhôngcònvớđượcgìkhácthìlấychénthánhvàthánhgiáphangvàomồmnhau!”

“Chúaơi,hẳnphảivuilắm!”Lebraccảmkháinghĩ.Rồinóhỏi:

“ThếĐứcBàxửai thắng?BọnVelranshaypheLongeverne?ĐứcBàchonắnghaymưa?”

“ĐứcBàchocảhaiphemộtvố,”LaCriqueuểoảiđáp.“Cảhailàngđềubịmưađá.”

V.Nộibộbấthòa

Mộtsựlăngnhụcnhườngnàythìngườitachỉcóthểrửabằngmáu.

Corneille(LeCid,hồiI,mànV)

LúcấylàsángthứSáu,trướcgiờhọc,trongsântrường.

“Hômquavuiquáchừng!”

“MàybiếtthằngGibusemđãmửađầytườngnhàMenelottrênđườngtừđóvềchứnhỉ?”

“ThìthằngMắtCángáocũngvậy!Baonhiêukhoaivớibánhmìnótốngrahết,cònvềphầncámòivớisôcôlathìkhôngrõ.”

“Tạithuốcláđấy!”

“Cóthểdorượumạnh!”

“Dẫusaocũngvẫncứthậttuyệtvời.Cầnphảicốgắngđểthángsaulạiđượcnhưvậy!”

Cũngthế,tronggóccuốisânkhuấtsaunhàkhocủabốGugu,Lebrac,Gibusanh,TintinvàBoulotkhôngngớtchúcmừngnhau,tấmtắctándươngnhữnggìchúngđãtrảiquachiềuhômthứNăm.

Màđúnglàtuyệtvờithật!Trênđườngvềcóđếnbaphầntưlàsayvàhơnnửatákhóchịutrongngườiđếnnỗiphảingừnglại,ngồibừađâuđó-trênmộtbức tường,một tảngđáhayngồibệtxuốngđất -vươncổ, lưỡinhơmnhớp,baotửnhộnnhạo.

Chúngcònđangnóivềnhữngniềmvuitrongsángvàvĩnhcửunày,điềumàchúngsẽghinhớlâudàitrongtâmkhảmtrongtrắngvànhạycảmcủachúngthìchợtcótiếngkêulagiậndữkèmtiếngtáttaibômbốpvàtiếngchửiloạnxịkhiếncảlũđềuchúý.

Chúngvộivàngchạytớigócsâncótiếngồnàokia.

CamusđangtaytráitúmtócthằngBacaillé,tayphảikhôngngừngtátlấytát

đểđồngthờihétvàotaithằngkiarằngnólàquânxảotrábẩnthỉu,đồđêtiệnkhốnnạnvànó,Camus,sẽchothằngchóchếtbẩnthỉunàybiếttay,sẽdạychonómộtbàihọc.

DạythằngBacaillébàihọcgìmớiđượcchứ?Khôngthằngđầulĩnhnàobiết.

Nghetiếngbạttaivàtiếngchửirủacủahaiđứahiếuchiến,bốSimonhốihảchạytới,cốsứckéochúngkhỏinhaurồibắtchúngđứngtrướcmặtông,mộtđứaởđầutayphải,đứakiaởđầutaytrái.Đểdậptắtmọiýđịnhphảnđối,ônglớn tiếngmắngcảhaiđứa,bắtphảiở lại lớp.Saukhi thấyuy lựccủamìnhtạmthờiđemlạiyênổn,ôngđòiđượcbiếtlýdođãlàmnổravụđánhlộngaygắtvàthìnhlìnhnhưthế.

“Camusphảingồi lại lớpư!”Lebrac thầmnghĩ.“Thế thìhỏng.Chiềunayquântarấtcầncónó.BọnVelranssẽtới,màquântanàođônggìchocam.”

“Vềphầntao,”Tintingợilại,“taovẫnluônnghĩrằngthằngthọtkhốnkiếpnàythếnàocũngcóngàychơiđểuthằngCamusmà.Chẳngquatạinóghen,vìconTaviekhôngưacáimặtnó.

TừlâurồinótìmcáchchọctứcthằngCamusvàlàmchothằngnàybịphạt.Taođã thấy trước,LaCriquecũngvậy.Đâucầnphải là thầybóimớibiếtđược.”

“Nhưngsaohaiđứalạiđụngđộnhaunhưthếđược?”

Mộtđứanhỏkínđáogiải thíchchoLebracvàbộsậutrungthànhcủanó...HếtthảybọnchúngđềutinchắcngaytừđầurằngtrongvụnàyCamusđúng,hơn nữa viên phó tướng này nói chung được cả bọn yêumến, chiều naychúnglại rấtcầnnó.ChonênchúngbộtphátnghĩđếnviệccùngnhauxinthachonóvàlàmchứngrằngBacaillésaitrái,cònđịchthủcủanóthìngâythơngoanngoãnnhưcừunonmớiđẻ.

BốSimon, do lòng yêu công bình, trước lời chứng thống nhất và sự biểudươngrầmrộcủachúng,sẽbuộclòngphảithaCamusvàtrừngphạtthằngthọt,nếubốkhôngmuốnlũhọctròmấthếttintưởngvàomìnhvàdậptắttừtrongtrứngnướcniềmtincủachúngvàolẽphải.

Lýdocủavụnàyđơngiảnlắm.

TrướcmặtmọingườiCamuskểhếtsựviệc,tuyđãthậntrọngbỏquamộtsốchitiếtcóthểquantrọngxảyratrướcđó.

NócùngvớithằngBacailléđứngtrongnhàvệsinh,thằngkiađãcốtìnhtèlênnómộtcáchxảotrá.Bịsỉnhục,dĩnhiênnókhôngthểbỏqua,nómớitúmtócthằngkhốnnạn,bợptaimấycáivàchửivàomặtvàicâucayđộc.

Nhưngthậtrasựvụcóhơirắcrốihơn.BacaillévàCamuscùngvàonhàvệsinhđểgiảiquyếtnhucầu,cùnghướngvòirồngvềcáilỗthoát.Thếlàmộtcuộc thi tài tự nhiên ngẫu hứng nảy sinh từ hành động quen thuộc kia...Bacaillébảorằngnógiỏihơn,hiểnnhiênnómuốnchọcgiận.

“Taotèxahơnmày!”nónói.

“Cònlâu!”Camustrảlời,thựctâmtinvàokinhnghiệmcủamình.Thếlàhaiđứaliềnđứngkiễngchân,bụngphìnhranhưcáithùng,cốvượtlẫnnhau.

VìcáchthinàykhôngchứngtỏđượcthậtrõràngaihơnaikémnênBacaillé,domuốngâychuyện,mớinảyramộtýkhác.

“Củataotohơncủamày,”nókhẳngđịnh.

“Đừngtưởngbở!”Camusđáp.“Củataotohơn!”

“Màyxạo!Đoxem!”

Camuschịungay.RồitronglúcđothìBacaillé,vẫncòngiữlạimộtítnướcchứ chưa cho ra hết, đã đê tiện và thâm hiểm tè lên tay và quầnCamus,thằngnàykhôngkịpphảnứng.

Mộtcáitáttrúngđíchlàcâutrảlờichotròmởmànbẩnthỉucủasựthùđịchnày.Tiếptheođólàmànẩuđả,túmtóc,rơimũ,đẩycửavàvụlộnxộntrongsântrường.

“Đồđêtiệnbẩnthỉu!Quântởmlợm!Đồđêhèn,”Camusgiậndữthởdốc.

“Đồgiếtngười!”Bacailléđáp.

“Nếuhaiđứabaykhôngimmồmngaythìsẽphảichéptámtranglịchsửvàhọcthuộclòng.Ngoàiracònphảiởlạilớpmườilămngày.”

“Thưathầy,anhấygâysựtrướcạ!Conkhônglàmgìcả,conkhônghềnóigìvớithằng...”

“Không,khôngđúng,thưathầy!Anhấybảoconlàđồnóiláo!”

Sựviệccànglúccàngtrởnêngaigócvàtếnhị.

“Anhấyđãđáilêncon!”Camuslạinói.“Conđâuthểnàochịuđược!”

Đâychínhlàlúcđểchúngcanthiệp.

Mộttiếng“Ồ”đồngthanhđầykinhtởmvàphẫnnộchứngtỏvớichuyêngialeocâyvuitínhkiêmphótướngrằngtoànquânđứngvềphíanóvàkếtánthằngcànhắcnhamhiểm,hằnhọcvàđiêncuồngđãtìmcáchlàmchođốithủbịphạt.

Camushiểungayýtứcủatiếng“ồ”nàynênphóthácmọichuyệnnơilòngcôngbìnhcaocảcủathầygiáovốnđãbịảnhhưởngtrướcsựbiểudươngtựphátcủacácchiếnhữu.

“Thưathầy,”nónói,“conkhôngđịnhnóigìhếtcả;nhưngxinthầycứhỏinhữngbạnkiaxemcóđúnglàanhnàyđãgâysựtrước,cònconkhônglàmgìanhấymàcũngkhônghềchửi!”

Tintin, LaCrique, Lebrac và anh emGibus lần lượt xác nhận lờiCamus,chúngtiếcđãkhôngtìmđượcđủtừmạnhmẽvàthốngnhấtđểlênántháiđộxấuxathiếutìnhbằnghữucủaBacaillé.

Thằngnày,đểtựvệ,đãbácbỏnhữngđiềucáobuộc,việnlẽbọnkiakhôngcómặtkhixảyragâygổ,nócònnhấnmạnhrằnglúcđóchúngởxa,tậngócsânsaumộtcáchhếtsứcđángnghi.

“Thếthìthưathầy,thầyhãyhỏimấybạnnhỏvậy,”Camustáobạonóixenvào.“Thầycứhỏi,cóthểlúcấycácbạnnàyởgầnđấy!”

Nhữngđứanhỏ, khi đượchỏi từngđứamột, đều trả lời nhưnhau: “ĐúngnhưanhCamusđãnói.CònanhBacaillénóidối.”

“Khôngđúng,khôngđúng!”kẻbịcáobuộccãi.“Khôngđúng!Tụibayđốixửvớitaothếnàythìtaosẽkhaihếtchomàxem!”

Lebracbènquyếttâmrataytrước.

NóbướctớiđứnghiênngangtrướcmặtBacaillé-ngaytrướcchòmrâucủabốSimonđangtòmòvớinhữngđiềubíẩnnhonhỏnày-nónhìnBacailléchòngchọcbằngđôimắtsói,quátthẳngvàomặtthằngnàyđầytháchthức:

“Cứnóiđiềugìmàycầnnóiđi,đồdốitrá,đồđêtiện,đồđángphỉnhổ!Nóiđi,nếumàykhônghèn!”

“Lebrac,” thầy giáo ngắt lời, “nếumàykhônggiữmồmgiữmiệng thì taocũngsẽphạtmàyluônđấy.”

“Nhưngthưathầy,”chủtướngđáp,“thầycũngthấynólàthằngnóiláo.Nócứviệcnóixemchúngconđãbaogiờlàmgìnóchưa!Thếmàcáithằngbẩnthỉunàyvẫncònngẫmnghĩxemcóthểtìmrađượcnhữngđiềudốitránàonữa.Nếunókhônglàmbậythìcũngnghĩbậy.”

QuảthậtBacaillésữngsờtrướcđôimắt,dángđiệu,giọngnóivàtưthếcủachủtướngnêncứbốirốiđứngimthinthít.

Chỉ thoángnghĩ lànó thấyngayrằngnhữngđiềunó thúnhậnvàkhaibáochodùđượcbốSimontinđinữathìrõràngcũngchỉkhiếnnóbịphạtnặnghơnthôi.Mà,tómlại,nóđâucómuốn.

Thànhranóthấytốthơncảlànênđổitháiđộ.

Nóđưahaitaylênômmặtrồikhócsụtsịt,thổnthức,nứcnở.Bằngnhữngcâu nhát gừng nó than rằng bọn kia chọc ghẹo nó, vì nó ốm yếu tàn tật,chúngluôngâysựvớinó,chửinó,bấuvéonó,lấnépnómỗilầnravào.

“Trờiđấtơi!Có tinnổikhôngchứ!”Lebrachét lên. “Thếsaomàykhôngbảochúngtaolàbọnmọirợ,bọngiếtngườiluônmộtthể!Màycứthưavớithầyxemtụitaođãnóinhữngđiềuxấuxavớimàyởđâuvàkhinào.Đãbaogiờtụitaokhôngchomàychơichungchưa?”

“Thôiđủrồi!”BốSimonnói,ôngđãsángtỏítnhiềunhưngkhôngcóthìgiờhỏithêm.“Thầysẽxemphảixửthếnào.TrongkhichờđợithìBacailléphảiởlạilớp,cònCamusthìtùyxembữanayhọchànhrasao.

Vớilạichuôngđánhtámgiờrồi.Xếphàngnhanhnhanhvàimlặng!”

Rồiôngvỗtaymấylầnđểnhấnmạnhlệnhcủamình.

“Màythuộcbàikhông?”TintinhỏiCamus.

“Thuộc,nhưngkhôngkỹlắm.NhưngdẫusaocũngnhớbảoLaCriquenhắctaonếuđược,nhé?”

“Thưa thầy,”Bacaillé the thé. “Anh emGibus vàLaCrique văng tục vớicon!”

“Sao?Cóchuyệngì?”

“CácanhấybảoconlàđồbòTâyBanNha,đồđêtiện,đồconb...”

“Khôngđúng,thưathầy,khôngđúng,nónóiláo!Chúngconcóthèmnhìncáiđồdốitráấyđâu!”

Songánhmắtcủachúnglạinóilênrấtnhiều.

“Thôiđủrồi,”thầygiáosẵnggiọng.“Đứanàomởmiệngđầutiênnóithêmmộttiếngnữavềchuyệnnàysẽphảichéphailầndanhsáchtêncáctỉnh,tỉnhlỵvàquậncủanướcPháp.”

Bacaillé-cũngbịđedọahìnhphạtnày,ngoàichuyệnphảiở lại lớp- tạmthờiquyếtđịnhngậmmiệng;nhưngnóthềhễcócơhộilàbáothùchứkhôngbỏlỡ.

TintinnhắnvớiLaCriquerằngCamusnhờnónhắc,tuyđiềunhắnnàythừavìvôtưmànóithìLaCriquecódanhhiệukẻnhắcbàicủacảlớprồi,nhưtađãthấy.Camuscóthểtincậyvàonóhơnbaogiờhết.

Hômnayphótướngkiêmchuyêngialeocâylàmtínhthậtcừ,kháchẳnmọikhi.

Nóhọcbàiqualoavàtrảlờitàmtạm,dướisựhỗtrợđắclựccủaLaCrique;gươngmặtđầybiểuđạtcủathằngnàyđãtrámnhữngchỗtrốngtrongtrínhớcủaCamus.

NhưngrủithayBacailléđãcanhchừng.

“Thưathầy,anhLaCriqueđãnhắcbàiạ!”

“Taoà?”LaCriquephẫnnộ.“Taocónóigìđâunào!”

“Taocũngkhôngnghethấygìhết,”bốSimonnói.“Màtaocóđiếcđâu.”

“Thưathầy,anhấynhắcbằngcáchdùngngóntayạ,”Bacaillégiảithích.

“Dùngngóntayà?”bốSimonsửngsốtnhắclại,rồiôngnghiêmkhắcđúngkiểunhàgiáo.“Bacaillé,màybắtđầu làm taobựcmình rồiđấynhé.Màybừabãikết tộicácbạnmày,dùkhôngcóaihỏi.Taokhôngưanhữngđứamáchlẻo.Chỉkhinàotaohỏiaiđãlàmlỗithìkẻphạmlỗimớiphảitrảlờivàtựthúthôi.”

“Hoặckhông,”Lebrackhẽbổtúc.

“Bacaillé,nếutaocònnghemàynóinữathìmàysẽphảiởlạilớptámngày.Taocảnhcáolầncuốiđấy.”

“Đồcắn càn, đồ chỉ điểm,đồmách lẻobẩn thỉu,”Gibus emvừakhẽ lẩmbẩmvừa đưa hai ngón tay làm sừng. “Đồphản bội!Đồ Judas[60]!Đồbấtlương!Đồđêtiện!”

Bacaillé,rõlàđanglâmvàothếkẹt,lặnglẽnuốthận,giằndỗitìmálênhaibàntay.

Thầyvớitròcứđểmặcnó,tiếptụcbàihọc,trongkhinónặnócxemnênlàmgìđểtrảthùlũbạn,màhậuquảchắcchắnlànósẽbịtẩychay,loạirakhỏinhữngtròchơicủachúng.

Nó suyngẫm,hìnhdungnhững cáchbáo thùđiên rồ: tạt những chậuđầynướcvàomặt,vẩymựclênquầnáo,gàighimtrênchỗngồi,xésách,bôilemvởcủachúng.Nhưngsaukhinghĩkỹnólạibỏnhữngcáchđóđi,vìviệcnàyphảithậntrọnglắmmớiđược.Lebrac,Camusvànhữngđứakhácđâuphảibọndễdàngbỏquamàkhôngtrảđũathậtlực.

Bacailléquyếtđịnhchờ.

VI.DanhdựvàcáiquầncụtcủaTintin

VìChúavànươngtử!

(Phươngchâmcủacáchiệpsĩthờixưa)

ChiềuhômấychúngđánhnhauởSaute.Cáikhotàngđầyứcúclớnnhỏmọikiểu,đủloạikhuymóc,dâyvàghim,kểcảmộtđôidâyđeoquầntuyệthảo(củathằngAztec,chứcòncủaainữa!)đãcủngcốniềmtin,kíchthíchnghịlựcvàthêmsứcmạnhchochúng.

Cóthểnóilàngàycủanhữngsángkiếncánhânvàcáctrậnxáplácà,chắcchắnnguyhiểmhơnnhiềucáctrậnloạnđả.

Haiphe,gầnnhưmạnhtươngđương,đãmởđầutrậnđánhbằngmànnémđátớitấpsangtrậnđịađốiphương.Rồikhihếtđạn,chúngtiếnlêntừngbước,từngbướcchođếnkhichạmtránnhau,túmđượcnhau.

Camusvậtnhau(nógọilàdậtnhao)vớithằngMéo,Lebraclo“xửtrí”thằngAztec,đámcòn lạiquầnnhauvớibọnkémthớhơn.TintinđươngđầuvớiTatti,mộtthằngtolớndềnhdàng,“đầnnhưbamươisáuconlợncướivợlầnthứhai”,nhưnghaicánhtaydàingoẵngnhưrâubạchtuộccủanóđãkhiếnTintintêliệtvànghẹtthở.

Tintinthụilấythụiđểvàobụngnó,nhiềulầnchơiđònngángchânđếnvoi(connhỏthôi!)cũngphảingã,húcđầuvàocằmnó,đạpgiàygỗlênmắtcáchânnó,nhưngthằngkiakiênnhẫnnhưmộtconthúhiềnlành,tómngangthắtlưngTintin,bópnhưbópkhúcdồi,bẻ,lắcchođếnlúccảhaiđứangãcáirầm!Tattinằmtrên,Tintinnằmdưới,giữanhữngcặpkhácrảiráctrênkhắptrậnđịa.

Nhữngđứachiếnthắngnằmtrêngầmgừđedọa,cònnhữngđứathua,nhưTintin,vìlòngtựtônnênimlặng,chỉâmthầmquẫyđạpdữdộivàobấtcứđâu,bấtcứkhinàocóthểđểgiànhlạiưuthế.

Lôicổmộttaytùbinhvềdoanhtrạiphenàyhayphekiacóvẻnhưrấtkhó,nếukhôngmuốnnóilàkhôngthể.

Nhữngđứađứng thìđấmnhaunhưcácvõ sĩquyềnAnh,néphải,đỡ trái,đứanào“đován”thìcoinhưđãxong,cònlạithìđềuphảivấtvảtìmcách

thoát.

TintinvàTatti thuộcđámđánhnhaukịch liệtnhất.Chúngquấnchặtnhautrênđất,cắn,đấm,lănqua,trởlại,tùynỗlựcmàkhithìđứanàynằmtrên,lúc lại bị đè xuống dưới. Nhưng có một điều cả Tintin lẫn những đứaLongevernekhác lẫnbọnVelransđang túibụiđềukhôngnhậnra là thằngđầnTatticólẽkhôngthậtngunhưainấyvẫntưởng.NótínhtoánsaođểnóhoặcTintincứtoànlănvềphíabìarừng,táchdầnkhỏinhữngcặpđangđánhnhaukháctrêntrậnđịa.

Chuyệnphảiđếnđãđến.ChỉmộtlátsaucặpTatti-Tintinchỉcòncáchdoanhtrại củabọnVelrans cónăm, sáubướcmàpheLongeverneđang saymenchiếnđấukhônghềhaybiết.

Hồichuôngđầutiênvanglênbáohiệugiờđọckinh,khôngrõcủaxứđạonào,khiếncáccặploạnđảrờinhautứcthì.Vềtớibìarừng,bọnVelranschỉcònviệctómgọnTintinđangnằmngửa,vùngvẫychântayvàbịthằngđốithủdainhưđỉaghìchặtxuốngđất.

BọnLongevernekhôngtrôngthấygìhết.NhưngkhichúngtụtậpởBụiCâyLớn,đưamắtkiểmhàngngũthìdùmuốndùkhôngchúngcũngphảinhậnralàvắngmặtTintin.

Chúnggiảtiếnggàgôlàmậthiệunhómhọp.Khôngcótiếngtrảlời.

ChúnggọirồigàotênTintin.Bấygiờmớinghetiếngcườitrêuchọcvẳngtớibêntai.

Tintinbịbắtrồi.

“Gambette,”Lebracralệnh,“màychạythậtnhanhvềlàng,bảoMariephảitới đây ngay, anh nó bị bắt. Cònmày, Boulot, chạy về lều,mở kho tàngchuẩnbịsẵnmọithứđểMarievávíuchothủkho.Đểsẵncúcvàxỏchỉvàicâykim!Mìnhkhôngđượcđểmấtthìgiờ.Bọnkhốnkiếpnày!Chúngnóđãlàmcáchnàonhỉ?Cóđứanàotrôngthấygìkhông?Thậtkhôngtinnổi!”

Khôngđứanàotrảlờiđượccâuhỏicủachủtướng,vìlýlẽmọingườiđềubiết:chẳngđứanàotrôngthấygìhết.

“Mìnhphảichờđếnkhibọnkiathảnórathôi.”

NhưngTintin,bịtróivànhétgiẻvàomiệngsaubứcmàncâycủabìarừng,cònlâumớiquaylại.

Cuốicùng,trongtiếnghòhét,cườinhạovàtiếngđábayvùvù,chúngthấynóxuấthiện,thảmhại,áoquầnkẹpdướinách,ynhưLebracvàthằngAztecsaukhibịtrừngphạt,nghĩalàvớicáimôngtrầntrụi,haygầnnhưtrầntrụi,vìcáiáosơmiquángắnkhôngđủcheđậycáichỗmàbìnhthườngtamuốntránhcặpmắtcủangườikhác.

“Coikìa!”Camusnóikhôngngẫmnghĩ.“Nócũngchổngmôngvềphíabọnkiakìa!Hếtsảy!”

“Nhưngsaochúng lạiđểnó làm thếmàkhôngbắtnó lạinhỉ?”LaCriquebănkhoănhỏi,vìcảmthấycógìđấykhôngổn.“Cógìmờámđây!Tụimìnhchẳngđãtừngdạychobọnchúngphảiphảnứngthếnàoư!”

Lebracnghiếnrăng,nhănmũi,lắclắcmáitóc,dấuhiệucủabốirốilẫngiậndữ.

“Đúng,”nóđáplờiLaCrique,“cógìmờámđây.”

Tintintiếntớigần;nónấccụt,nuốtnướcbọt,mũiướtđầmvìnỗlựchếtsứcđểnướcmắtkhỏi rơi.Rõ ràngkhôngphải tư thế củamột thằngnhócvừamớichơiđịchthủmộtvốnặng.

Nócốbướcnhanhnhất có thể trongđôigiàyđãbị lộtmấtdây.Chúng lolắngxúmquanhnó.

“Tụinócólàmgìmàykhông?Thằngnàotómmàyvậy?Nóiđi,bốkhỉ,đểtụitaocònbáothùchứ!ChắclạithằngMặtBánhđúcỉađùnđángtởmchứgì!Nóvừahènvừanhamhiểm!”

“Quầncủatao!Quầncủatao!Hơ!hơ!Quầncủatao!”Tintinrênrỉ,rồixìunhưbongbónghếthơi,trongcơnkhóclócnứcnở.

“Hử,saocơ?Tụi taosẽkhâu lạiquầnchomày!Dễ thôimà!Gambetteđãchạyvềgọiemgáimày,cònthằngBoulotlochuẩnbịkimchỉrồi.”

“Hơ!...ơ!Quầncủatao!Quầncủatao!”

“Đưaquầncủamàychotụitaoxemnào!”

“Hơ!Taođâucònnữa.Tụinólộtmấtcủataorồi,bọnăncắp!”

“?”

“Đúng thế. Thằng Aztec bảo: ‘À, lần trước mày lấy quần của tao, phảikhông?Được,thằngquỷcon,bâygiờlàlúcmàyphảitrảnợthôi.Đổithôimà.Màylấycủatao,màyvàlũbạnmắcdịchcủamày.Taotịchthucáinày.Tụitaodùnglàmcờ.’

Rồitụinólộtquầntao,sauđócắthếtcúc,rồilũchóchếtđáđíttao.Làmsaotaovềnhàbâygiờ?”

“Càchớn!Chuyệnnàybựcmìnhchếtđược!”Lebrackêulên.

“Ởnhàmàykhôngcònquầnnàokhácnữasao?”Camushỏi.“ĐểtụitaochođứanàochạytheoGambette,bảonónhắnMariemangquầntớichomày.”

“Còn,nhưngbốmẹtaosẽthấyngaykhôngphảicáiquầntaomặcsángnay.Nósạchbongà.Mẹtaobảonếuchiềunaydínhbẩnthìchếtđòn.Taobiếtphảinóisaovớimẹtaođây?”

Camuslàmmộtcửchỉnướcđôingaongántrướctrậnđòncủacácôngbốvàlờithanvandaidẳngcủacácbàmẹ.

“Còndanhdựnữachứ!Mẹkiếp!”Lebracnổicáu.“Chẳnglẽbaymuốnrằngngười ta nói phe Longevernemình chịu để chúng nó cướpmất quần củaTintin, nghĩa là không hơn gì thằngAztec chó chết ư?Baymuốn vậy ư?Không,bốkhỉ,khôngđờinào!Nếumìnhchịunhưthếthìmìnhchỉđángnhưbọnvôgiáodụclàmphụlễhayxếpcủisaulòthôi.”

NhữngđứakiađămđămnhìnLebracraýhỏi.Nónóitiếp:

“MìnhphảilấylạiquầncủathằngTintin,bằngmọigiá,dùđóchỉlàvấnđềdanhdựthôi.Nếukhôngtaokhônglàmchủtướngnữavàsẽkhôngbaogiờđánhnhaunữa!”

“Nhưngbằngcáchnào?”

Tintin,haichân trần trụi,đứnggiữađámbạncủanó,vừa run lậpcậpvừakhóc.

“Nghe này,”Lebrac đáp.Nó đã tập trung ý nghĩ và vạch ramột kế sách.“BâygiờTintin đi về lều vớiBoulot, chờMarie.Trongkhi đómình đemtheogậygộcgươmgiáo,chạyhếtsứcquanhữngcánhđồngvenrừngphíadưới,chờtụinótrongđườnghào.”

“Thếcòngiờđọckinh?”đứanàođóhỏi.

“Kệmẹgiờđọckinh!”chủtướngđốplại.“NhấtđịnhbọnVelranssẽđivềlềucủachúng,vìchúngcómộtcáilều,chắcchắnchúngcómộtcái.Tronglúcđómìnhcóđủthìgiờchạytớiđấy,mìnhnúpgiữanhữngchồinondọcconđườnghàothoaithoải.

Cònchúngnóbấygiờkhôngcógậygộcgìnữa,vìchúngđâucóngờ.Rồitheohiệulệnhcủataomìnhnhấttềlaovàochúng,cướplạicáiquần.Tụibayphảitẩnchúngthậtlực,nghechưa?Nếuchúngkhángcựthìđậpvàomồmchúng!

Rõchưa?Nào,lênđường!”

“Nhưngnếuchúnggiấucáiquầntronglềucủachúngthìsao?”

“Lúcđósẽhay!Bâygiờkhôngphảilúcbàn‘nếu’thếnày,‘nếu’thếnọ.Ítnhấtmìnhcũnggỡđượcdanhdự!”

Thấybìarừngpheđịchkhôngcóchútđộngtĩnhnàonữa,mọichiếnsĩkhỏemạnhcủaLongeverne,dochủtướngdẫnđầu,chạyàoàonhưmộtcơnlốcxuốngsườnđồiSaute.Chúngphóngquanhữngbờđấtvàbụicây,chuiquaràogiậu,vượtquađườnghàonhanhnhưthỏ,tóctaidựngđứngvàhungtợnnhưlũlợnlòi.

Chúngvẫnlặnglẽchạyrấtnhanhsátbứctườngbaoquanhcánhrừngtớiconđườnghàongăncáchvùngkhaithácgỗcủahailàng.Chúngnốinhaunhanhnhẹnleolên,khônggâymộttiếngđộng.TheohiệulệnhcủaLebrac,cảđámđiquacònnódừngởđoạnhậu,rồichúngnúp,hoặctừngđứariênglẻhoặcthànhnhóm,trongnhữngbụicâyrậmrạpmọcgiữanhữngcâynontrongkhulấycủicủaVelrans.

Quảlàvừakịp.

Tuốttrongđámcâyrậmrạpvẳngtớitiếnggọi,tiếngcườiđùavàtiếngbướcchân.Látsauđãngherõtừnggiọngkhácnhau.

“Ấy,”Tattidàigiọng,“thằngđótrúngkếtao,nócóclàmgìđược.Bâygiờnóphảilàmgìvới‘cáiquầnnókhôngcònnữa’,nhỉ?”

“Nócóthểchơitròlộnđầubấtcứlúcnàomàkhôngsợrơiđồtrongtúi.”

“Nào,bâygiờmìnhcộtchặtcáiquầnvàođầucâysàonhé.Câysàocủamàyxongchưa,Méo?”

“Khoantí,taocònrócnhữngcáimắtđểkhỏibịxướctay.Đây,xongrồi!”

“Treosaochohaiốngquầnphấtphớinhé!”

“Bây giờ mình nối đuôi nhau đi, vừa đi vừa hát bài thánh ca của chúngmình,”Aztecralệnh.“Bọnkiamàngheđượcchắctứcvỡbụng!”

Rồinóbắtđầu:

TalàngườiCơđốc,đólàniềmvinhquangcủata,

đólàhyvọngcủata...

LebracvàCamuscùngngồixổm trongmộtbụi câynằmphíadướiđườnghàogiữamộtchút;tuykhôngtrôngthấyrõbọnkianhưngnghekhôngthiếumộtlời.

Línhcủachúngtaynắmchặtgậy,lặnglẽnhưnhữnggốccâymàchúngđangngồithulutrênđó.Chủtướngnghiếnchặtrăng,quansátvàlắngnghe.KhibọnVelranslặplạilờicủasếpchúng:

TalàngườiCơđốc,đólàniềmvinhquangcủata...

thìnólẩmbẩmquakẽrănglờiđedọa:

“Chờchútđi,taosẽchotụibaythấyvinhquang!”

Tronglúcđóquânđịchđắcchí tiếntới,dẫnđầulà thằngMéovớicâysàodài,mộtđầuphấtphớichiếcquầncủathằngTintinnhưlácờlệnh.

KhibọnchúngđãgầnnhưxếpxonghàngmộttrongđườnghàovàbắtđầuxuốngdốctheonhịpđiệuchậmcủabàithánhcathìLebracbậtramộttiếngthétkhủngkhiếp,nghenhưtiếngrốngcủamộtconbòmộngbịcắtcổ.Từtrongbụirậm,nhưchiếclòxobịnénchặt,nóbậtdậy.Línhcủanó,bịcuốntheođàvàtiếngthétcủachủtướng,xôngvàobứctườngkhôngvũkhícủabọnVelransnhưnhữngmũilao.

Ồ!Mọiviệcdiễnrathậttrôichảy!LũLongeverneđầysứcsốngvừahòhétvừaquậtgậyvunvútxuốngbọnVelransđangmấthồnmấtvía.Thếlàcảlũbịđánhngãnhàogầnnhưcùng lúcvàbịnệnnhư trờigiáng, trongkhiđóLebracđạptớitấplênthằngMéođangkinhsợvàthoắtmộtcái,giậtphănglạicáiquầncủathằngbạnTintinvàchửibớithậmtệ.

Lấylạiđượcquầnnghĩalàđãphụchồiđượcdanhdự,Lebracliềnralệnhrútluingay.PheLongevernelẹlàngrúttheođườnghàogiữamàvừamớiđâypheđịchđãđiqua.

RồitrongkhibọnVelransđứngdậysaumộttrậnthảmbạiđầyêchềnữathìtrongvùngcâythấptĩnhmịchvanglêntiếngcườiđùa,tiếngchếnhạo,tiếngchửirủacủaLebracvàlũbạnđangchạynhanhvềdoanhtrạivớichiếcquầnvừađoạtlạiđược.

Chẳngbaolâusauchúngvềđếnlều;Gambette,BoulotvàTintin-thằngnàycực kỳ lo lắng về số phận chiếc quần của nó - đang ngồi quanh Marie.Nhữngngón tay của côbé thoăn thoắtđính cho anhnhững thứkhông thểthiếuđượctrênáo,nhữngthứđãbịbọnVelranstướcmấtmộtcáchthôbạo.

Trong lúcấynạnnhânquấnáokhoácquanhngườinhưcáiváyvìxấuhổtrướcemgái.Nómừngđếntràonướcmắtkhinhậnlạichiếcquần.

TýnữathìnóđãômhônLebrac,nhưngđểchobạnđượcthíchthúhơn,nótuyênbốnhờemgáilàmthaychuyệnnày;nókhẳngđịnhbằngcáigiọngcònrunrunvìxúcđộngrằngLebracthậtđúnglàngườianhemcủanó,phải,cònhơncảanhemnữa.

Bọnchúngđềuhiểucảvàýnhịvỗtay.

Sau khiMarie nhanh nhẹn đính xong cúc cho chiếc quần của anh trai thìchúng,dothậntrọng,đểcôbéravềtrướcmộtmình.

Chiềuhômấy,saukhivượtquamọihãihùng,đoànquânLongevernehãnhdiệntrởvềlàng,hátvangbàihátcủaMéhul:

Vanglừngcâuchiếnthắng...

ChúngsungsướngvìđãgiànhlạiđượcdanhdựvàchiếcquầncủaTintin.

VII.Khotàngbịcướpphá

Ngôiđềnnằmhoangphếtrênmũiđất.

J.-M.deHeredia(Nhữngchiếntích)

DùsaothìbọnLongevernecũngkhônghềthùoánBacaillévềvụnógâysựvớiCamus,lạicàngkhôngthùoángìvềnhữngýđồgâyáplựchaymáchlẻovớibốSimoncủanó.

Vìrốtcuộcnóđãyếuthếvàbịtrừngphạtrồi.Từnaychúngsẽcảnhgiácvớinóthôi.TrừvàiđứakhôngchịukhoannhượngnhưLaCriquevàTintin,đámcònlại,kểcảCamusđềuđộlượngbỏquacáivụđángtiếcnhưngkhôngphảihiếm xảy ra này, tuy tí nữa thì gây bất hòa, mất đoàn kết trong pheLongeverne.

NhưngcáchcưxửkhoandungấykhônglàmchoBacaillénguôingoai.Nóvẫn luôn ghi tạc trong tim, nếu không thì là trên má, những cái tát củaCamus,việcbịbốSimonphạtởlạilớpvàchuyệncảđạoquân(đứalớnlẫnđứabé)đềuđã làmchứngchốnglạinó.Nhất lànó thùghét thằngCamus,thámbáokiêmphótướngcủaLebrac,thùghétkinhkhủng,khôngkhácmộtkẻbịgạtrarìatrongtìnhyêu.Baonhiêuthứấy!Không,nónhấtđịnhkhôngbỏqua.

MặtkhácnóngẫmnghĩthấysẽdễbímậtbáothùbọnLongevernenóichungvàthằngCamusnóiriêng,dễgàibẫybọnchúngnếunóvẫntiếptụcchiếnđấutronghàngngũ.Chonênsaugiờphạtnóvẫnnhậpbọnvớiđámkia.

NókhôngđượcthamdựtrậnđánhnổitiếngmàlầnđóchúnggiànhgiậtcáiquầncụtcủaTintinkhôngkhácgiànhgiậtmộtcôngsự,bọnVelranscướprồi pheLongeverne lấy lại, nhưng không vì thếmà nó tự tráchmình nhưviên tướng dũng cảmCrillon[61]. Những chiều tiếp theo nó vẫn cómặt ởSaute,thamgiachiếulệvàmờnhạtvàonhữngcuộcnãpháo,rồisauđólaóđiêncuồngxônglêntấncôngởcảhaibên.

Nómừnghúmvìkhôngbịbắtvàkhoáichíkhithấyđứanàyđứanọbịphenàyphekiatóm-vìnóthùghéttấtcả-vàkhithấynhữngtùbinhtrôngthậtthảmthươngbịđuổivềphíađịchhaytrởvềvớiphemình.

Nó thận trọngđứngở tuyếnsau,cười thầmkhicóđứaLongevernenàobị

tóm,cườiồkhiđólàmộtthằngVelrans.Khotàngcủachúngphátđạt,cóthểnóinhưthế.Trướckhiquayvềlàng,Bacaillévàmọichiếnsĩvềlềucấtvũkhívàkiểmlạiquỹ,vìquỹluônthayđổitùythắnghaythua.Quỹtăngkhibắtđượctùbinh,còngiảmnếumộthaynhiềuđứabịbắt(rấthiếmkhi!)cầnđượcvávíuđểvềnhà.

Khotàngnàychínhlàniềmvui,niềmtựhàocủaLebracvàpheLongeverne,làniềmanủicủachúngkhigặprủiro,làthuốcvạnnăngchữatuyệtvọng,làchỗdựacủachúngkhithấtbại.MộtngàynọBacailléthầmnghĩ:

“Chậc, nếumình lấy quách kho tàng của chúng nó rồi quẳng béng đi thìchúngsẽdàimặtrangay!Thếmớiđúnglàbáothù!”

NhưngBacaillétỏrathậntrọng.Nónghĩrằngnócóthểbịbắtgặpđanglảngvảngmộtmìnhquanhđây,rằnghiểnnhiênmọinghingờsẽchĩacảvàonóvàlúcấythì,ồ,lúcấythì!NósợcơnthịnhnộcủaLebracvàbịthằngnàyxétxử.

Không,nókhôngnêntựtaylấykhotàng!

“Nếumìnhmáchbốthìsaonhỉ?”nónghĩ.

Ốichà,thếcòntệhơnnữa.Tụikiasẽbiếtngaytứcthìtừđâulộrachuyệnnàyvànósẽcàngkhóthoátbịtrừngphạt.

Không,nhưthếkhôngổn!

Tuynhiênđầuócnókhôngngừngtrởđitrởlạikếhoạchnày.Phảiđánhvàođấy,nóthấyrõ,chínhởđấynósẽgiángtrúngđiểmsinhtửcủabọnkia.

Nhưngbằngcáchnào?Bằngcáchnào?Đómớithậthắcbúa...

Dẫusaonócũngthừathìgiờmà.Biếtđâucơhộisẽtựxuấthiện.

ThứNămsauđó,ngaytừsángtinhmơ,bốBacailléđãđichợphiênởBaumecùng với thằng con.Bố con nó đặtmột bó rơm làm chỗ ngồi ngang phíatrướcchiếcxethùngdoconngựacáigiàBichettekéo,cònphíasau,trênlớpcỏ tươi làmột chú bê non sáu tuần nằm gọn trongmột cái bao buộc kínquanhcổ,thòracáiđầungơngác.BốBacailléđãbánconbênàychochủlòthịtởBaumenênnhândịpchợphiênôngtựchởnóđếngiaoluônchongười

mua.Nhânhômấy làngày thứNăm[62], lạinhận tiềnbánbênênôngdắtthằngcontheo.

Bacaillémặtmàytươihơnhớn.Hiếmkhiđượcmaymắnnhưthếnày.Nóhìnhdungtrướcnhữngthúvuitrongngày:nósẽăntrongquán,uốngvang,mộtngụmrượunhỏhaychútxirôtừcốccủaôngbố,nósẽmuabánhquếvàmộtcáicòi.Rồinóưỡnngựckhinghĩ tới lũbạn -kẻ thùcủanó -hẳnsẽganhtịvớihạnhphúccủanó.

HômđóhaiđạoquânLongevernevàVelransđãchoảngnhaumộttrậnkinhhồn.Tuykhôngbênnàobắtđượctùbinh,nhưngđávàgậyđãgâythiệthạitớicựcđiểm.Tốiđến,nhữngđứabịthươngkhôngcườinổinữa.

Camusbịbươutrán,ráchmộtđườngđỏrõto,chảymáuluônhaitiếngđồnghồ;Tintinbịtêliệttaytrái,hayquáđauthìđúnghơn;mộtchânBoulottímbầm.Mắt phải củaLaCrique khôngnhìn thấy gì hết, vìmímắt sưngvù;Gibusanhbịgiậpngónchân,emnóphảikhónhọclắmmớicửđộngđượccổtayphải;cònnhữngvếttrầytrụa,vếtbầmnhưthểxâmmìnhhaibênsườnvàchân tay chủ tướng,phó tướngvàphần lớn các chiếnbinh thì đếmkhôngxuể.

Nhưngchúngkhôngthanthởgìmấy,vìcólẽbọnVelranscònbịnặnghơn.Dĩ nhiên không phải chúng xông ra để bị trúng đòn nặng như thế, nhưngcũngthậtlàphúcđứckhitrongcảđốngthươngbinhấy,khôngđứanàobịchấn thươngsọnão, trậtkhớpxương,bonggânhaysốtnặngđếnnỗiphảinằmliệtgiường.

ChiềuhômấyBacaillévề làng,ngàngà say trênbó rơm,giữanhững tấmván,vẻmặthảhê,thậmchícòncườinhạomộtcáchđộcácvàomặtlũbạntìnhcờgặpnóxuốngxe.

“LạyChúa, thằngkhỉkia chỉvìđượcđi chợphiênmộtphen thì cógìmàvênhváocơchứ!Nó làmnhư từchiếcxebốnbánhbướcxuống, cònconngựagiàkialàthứngựanòikhôngbằng!”

Nhưngthằngkia,nétmặtthỏamãnđãtrảđượcmốithùvàđầykhinhmiệt,vẫnnhìnchúngvớivẻchếnhạo.

Bọnchúngchịukhônghiểunổi.

Hôm sau chúng không nghĩ đến việc đánh nhau, vì quá nhiều chiến binhkhôngđủkhảnăngthamchiến.VớilạibọnVelranschắcchắncũngkhôngtớiđượcluôn.Thànhracácchiếnsĩđượcnghỉngơi,dưỡngthương,điềutrịvớithảodược-mộtthứhaytrộnnhiềuthứ-lấytrộmbừatừcáclọthuốccủacác bàmẹ. LaCrique dùng hoa cúc cam chườmmímắt, cònTintin quấncánhtayvớikhănthấmnướcsắc từcỏgà.Nóthềsốngthềchếtrằngcáchnàykhiếnnóđỡđauhẳn.Trongyhọccũngnhưtrongtôngiáo:niềmtinlàđiềuquyếtđịnh.

Cuốicùngchúngchơivàivánbiđểquênđiphầnnàomấytrògiảitríbạolựchômqua.

Sang ngày thứBảy chúng cũng không kéo tới đượcBụi Cây Lớn, y nhưngàythứSáuvậy.Camus,Lebrac,TintinvàLaCriquecảmthấynhàmchán,bènrủnhauđitớicănlều,cănlềuyêuquýnơichúngcấtgiấukhotàng,nơichúng được yên ổn và liên hoan tưng bừng - chứ không định gây sự haythámthínhquânđịch.

Chúng không tiết lộ chuyện này với ai, ngay cả với anh em Gibus vàGambette.Lúcbốngiờchiềuchúngđivềnhàrồimột látsaugặp lạinhautrênđườngđiDonzé,đểrồi từđâyxuyênquarừngTeurétớipháođàicủachúng.

Trênđườngđichúngbàntánvề trậnđạichiếnhômthứNăm.Tintin,cánhtaybăngbóbuộcquanhcổvàLaCrique,băngmắtphải-hai trongnhữngđứabịthươngnặngnhất-vôcùngthíchthúnhớlạichuyệnchúngđãrasứcphânphátnhữngcúđạpvànhữngnhátgậytrướckhimộtđứabịthằngMéođấmtrúngmắt,cònđứakiabịthằngPissefroidphanggậytrúngxươngquayhay...khuỷutay.

“Nó rống như con bò bị chọc tiết, khi bị gót chân tao đạp trúng dạ dày,”TintinkểvềđốithủđánggờmcủanólàthằngTatti.“Taocứtưởnglànóhếtthởrồichứ.Chonómộtbàihọcđểtừnayhếtdámăncắpquầncủatao!”

LaCriquekểđãhúcđầuvàohàmthằngMéolàmnógãymấycáirăngrồikhạc rađờmđỏ.Nhữnghồiứcnàykhiếnchúngquênđiđauđớnnhonhỏhiệngiờ.

Chúngvàorừng,đitrênconđườngdùngđốncủingàyxưanayđãhẹplạivìnămnàyquanămkháccâynonlấnrarấtkhỏe,khiếnchúngcứphảinéqua

bênhoặccúixuốngtránhnhữngcànhcâytrụiláquệtphải.

Vàiconquạnonquayvềrừng theo tiếngbốmẹgọi,vừabayvừakêuquạquạtrênđầuchúng...

“Ngườitabảorằngquạmangđiềmgở,giốngnhưchimcúrúcvàođêmbáotinnhàsắpcóngườichết,”Camusnói.“Lebrac,màycótinthếkhông?”

“Vớvẩn!”chủtướngđáp.“Đólàchuyệnngồilêđôimáchcủamấymụgià.Nếucứmỗilầnthấychimquạlạixảyrataihọathìsẽchẳngcòncóaitrênđờinàynữa.Bốtaovẫnbảorằnglũquạtrêntrờikhôngđángsợbằnglũquạkhôngcánh[63].Nếutrôngthấymộtngườitrongbọnhọthìphảinắmcụcsắtđểxoaychuyểntaiương.”

“Có đúng là thứ chim này sống được cả trăm năm không? Tao rấtmuốnđược làm chim quạ. Chúng được thấy nhiều nơi và không phải đi học,”Tintinganhtị.

“Màycầnhiểurằng,”LaCriqueđáplời,“muốnbiếtchúngcósốnglâuvậykhông - điềunày có thể lắm - ta phải ghi dấu chimnonngay từ trong tổ.Nhưngkhitachàođờithìtalàmgìcóđượcconchimquạtrongtay,vớilạiđâuainghĩtớichuyệnđó.Chưakểlàđâucóbaongườisốngthọvậy!”

“Thôi,đừngnói tới chúngnữa,”Camusyêucầu, “Taovẫn tin rằngchúngmangtớichuyệnkhônghay.”

“Chớnên‘dịđan’,Camusạ!Xưakiangười tanghĩ thếđược,chứbâygiờvănminhrồi...cókhoahọc...”

Chúngtiếptụcđi,tronglúcLaCriquebỏdởviệccangợithờiđạivănminhtântiếnđểtránhmộtcáicànhthấpthìnhlìnhbậtngượclạidoLebracchạmphảikhiđiqua.

Rakhỏirừngchúngrẽphảiđitớimỏđá.

“Tụi nókhông trông thấybọnmình,”Lebracnhậnxét. “Không ai biết tụimìnhđitớiđây!Chà,lềucủatụimìnhkínđáoraphết!”

Chúngsuýtsoatánthành.Đâylàđềtàinóimãikhônghết.

“Taođãpháthiệnranó,đúngkhôngnào?”LaCriquehồitưởng,toétmiệngcườiđắcý,bấtchấpconmắttímbầm.

“Tavàothôi,”Lebraccắtngang.

Mộttiếngkêusửngsốtvàkinhhoàngbậtracùnglúctừbốnlồngngực,tiếngkêuxélòngkhủngkhiếpgồmcảbithương,hãihùngvàcămgiận.

Cănlềubịphátanhoang,bịcướpsạch.

Đãcókẻtớiđây,kẻđịch,chắcchắnbọnVelransrồi.Khotàngbiếnmất,vũkhíbịbẻgãyhoặcbịlấyđi,cáibànbịlôirachỗkhác,lòbếpbịphásập,ghếbịlậtchỏngchơ,giườngbằngrêuvàlákhôbịđốtcháy,tranhảnhbịxé,tấmgươngbịđậpvỡ,bìnhtướimópméovàbịđụclỗchỗ,máilềubịphá,còncâychổi,lờilăngnhụccựcđộ,câychổicùnchúnglấytrộmtrongmớđồđạccủanhàtrường,xơxácvàbẩnhơnbaogiờhết,bịcắmđầykhinhmiệtgiữađốngngổnngang,nhưnhânchứngsốngcho thảmhọavà tháiđộmỉamaicủaquânkẻcướp.

Mỗi phát hiện lại kèm theo những tiếng kêu giận dữ, tiếng chửi, tiếngnguyềnrủavàlờithềbáothù.

Bọnkhốnkiếpnàyđãđậpnátxoongvà...làmôuếhếtkhoaitây!

ChắcchắnbọnVelranslàkẻđãchơichúngvốnàyrồi.LaCrique,vớitrựcgiáctinhtếvàtưduylogicquenthuộc,đãhùnghồngiảithích.

“Thếnàynhé,nếucóngườilàngLongevernenàotìnhcờthấycănlềunàythìhọchỉcườithôi.Họsẽkháonhautronglàngvàtụimìnhsẽbiếtngay.Ngườilạchẳngcógìđểlấyởđâycảvàhẳnlàhọsẽbỏđithôi.LãoBédouinthìquá‘cùlần’,khôngthểtựtìmranổimộtchỗkínđáonhưthếnày,vảlạisaulầnsaykhướtcòbợvừarồilãohếtdámđixanữa,màchỉcònchămchắmsănsócvườntược,câytráicủamìnhnhưmộtlãonôngkhônngoan.

ThếthìchỉcònbọnVelrans.

Nhưngkhinàonhỉ?Chiềuhômquathôi!VìchiềuthứNămởđâyvẫncònđâurađấy,cònhômnaysaubốngiờchiềuthìchúngkhôngtàinàocóđủthìgiờđểphátanhoangnhưthếnàyđược-trừkhichúngtớiđâysánghômnay.Nhưngchúngnhátnhưcáy,đâudámtrốnhọc!”

“Chậc,phảichihômquabọnmìnhtớiđây!”Lebracthanthở.“Taocũngđãnghĩđếnchuyệnnàyđấychứ!Nhưngtụinókhôngthểnàođếnhếtcảđâyđược, vì bị thương quá nhiều. Tao biết tụi nó bị tẩn như thế nàomà, dứtkhoátnặnghơntụimìnhnhiều!

Chậc,giámìnhtómđượctụinó,nhỉ!Bốkhỉ,taosẽbópcổtụinó!”

“Bọnkhốnkiếp!Quânlưumanh!Đồđầutrộmđuôicướp!”

“Tụi bay biết đấy, những chuyện bọn nó làmđây này, đều là hèn hạ cả,”Camusphánxét.

“Mìnhvẫnđủkhảnăng‘chơi’tiếpmà!”

“Mìnhcũngphải tìmchora lềucủabọnnó,”Lebracnói.“Chỉcócáchđóthôi,thậtđấy,chỉcócáchđóthôi.”

“Ừ, nhưng chừng nào? Sau bốn giờ chiều chúng nó nằm rình ở bìa rừng.Mìnhchỉcóthểtìmvàogiờhọcthôi.Mànhưthếthìmìnhphảitrốnhọcítnhấttámngàyliêntục,vìkhôngthểnàotinđượcrằngngaybuổisángđầutiênsẽpháthiệnra.Đứanàodámtrốnhọc,đểvềnhàbịbốdầnchomộttrậntơibờihoalávàthầygiáophạtởlạilớpmộttháng?”

“ChỉGambettelàcóthểlàmđượcthôi!”

“Nhưnglàmsaotụikhốnkiếpnàytìmrađượclềucủabọnmìnhnhỉ?Nócựckỳkínđáo,khôngaibiếtcả.Cũngchẳngcóaithấytụimìnhđivàođây!”

“Chắcchắnlàkhôngrồi!Phảicóđứanàođómáchchochúngbiết!”

“Màytinvậyà?Nhưngmàaimớiđượcchứ?Ngoàibọnmìnhrakhôngaibiếtngôilều.Chẳnglẽcóđứaphảnbộià?”

“Mộtđứaphảnbội!”LaCriquetrầmngâmnói.

Chợtnóđậptaylêntrán,quêncảconmắtbịthương.Tuybịbăngsongmộtýnghĩbấtchợtkhiếnmắtnósánglên:

“Phảirồi!Mẹkiếp!”nókêulên.“Tụimìnhcómộtthằngphảnbộivàtaobiếtthằngkhốnnạnnày!Taobiếtnó làai!Chậc,bâygiờ thì tao thấyhếtmọi

chuyện,taođoánrađượctấtcả!Thằngkhốnkiếpnày,quânJudasnày,đồđêtiệnnày!”

“Aichứ?”Camushỏi.

“Aichứ?”haiđứakiacũnghỏitheo.

“ThằngBacaillé,chứcònainữa!”

“Thằngkhoèoấyá?Màychắckhông?”

“Chắc như đinh đóng cột! Nghe này: hôm thứNăm nó không cùng đánhnhauvới tụimình.Vìnó theobốnóđi chợphiênởBaume,đúngkhông?Bâygiờbayhãynhớlạinétmặtcủanókhitrởvềmàxem!Nócóvẻkhinhthườngtụimình,rõràngquá.MàtừBaumevềnóvớibốnóđiquaVelrans.Haibốconnótrônghơichếnhchoáng,hẳnhọđãdừnglạiởnhàaiđấy,nhàaitaokhôngbiết,nhưngtaodámđánhcuộclànhưthế.ThậmchícóthểnótừBaumevềvớivàiđứaVelransvàchắcchắnđãmáchchobọnnày.Nóchỉchobọnkiabiếtlềucủatụimìnhởchỗnào.

Đấy,rồinhữngđứakhôngbịquèquặtdẫnbọnbịthươngnhẹđếnđây.Nhưthếđấy,đúngvậy,nhưthếđấy!”

“Thằngkhốnkiếp!Đồphảnbội!Quânlưumanh!”Lebracnghiếnrăngtrèotrẹo.“Nếuđúngnhưthếthì,lạyChúa,nóliệuhồn!Taosẽcắttiếtnó!”

“Cònnếuđúngthếgìnữa!Đúngnhưmộtvớimộtlàhai,nhưtêntaolàLaCriquevàcómộtmắtthâmđennhưđítnồi!”

“Thếthìmìnhphảivạchmặtnó,”Tintinkếtluận.

“Thôimìnhđi.Ởđâymìnhchẳng làmgìđượccả.Phảinhìncảnhnày lâuhơnnữathìtimtaotannátvàtaosẽđiênmất,”Camusrênrỉ.“Mìnhsẽbànkỹtrênđườngvề.Dứtkhoátkhôngaiđượcbiếthômnaytụimìnhtớiđây...

MailàChủnhật.Tụimìnhsẽvạchmặtnó,buộcnóphảithútội,rồi...”

Camuskhôngnóihết,nhưngbàn taynắmchặtgiơ lên trờibổkhuyết thậtmạnhmẽđiềunónghĩ.

Chúngvề làngcũng theoconđườngđã tớiđây.Trênđường, chúng thốngnhấtvềnhữngbiệnphápnghiêmngặtchongàymai.

VIII.Kẻphảnbộibịtrừngtrị

Tôichưalànhvếtthươnglòng,

Thìlờithềbáooáncủatôilàhợplẽ.

Malherbe(Vềcáichếtcủangườicontrai)

“Mìnhnênđi thămcái lềumộtchútchăng?”SaugiờkinhchiềungàyChủnhật LaCrique đã ranhmãnh đề nghị, khi cả bọn đứng quanh chủ tướngdướimáimángnướcchosúcvật.

Bacaillé sướngđếnphát run,khôngmảymayngờ rằngnóbịquansátkínđáo.

Vảchăngtrừbốnthủlĩnhđãtảnbộtớiđóhômqua,khôngđứanào,kểcảanhemGibuslẫnGambette,biếtchútgìvềtìnhtrạngcủacănlều.

“Hômnaymìnhkhôngnênđánhnhau”,Camuskhuyên.“MìnhnênđitheolốiDonzé.”

Cácđềnghịnày liềnđượcchấpnhận, thế làđoànquânnhỏbévuivẻ lênđườngtớipháođài,vừađivừatròchuyệnrômrảchứkhôngnghĩngợigì.

Theothóiquen,Lebracdẫnđầu.Tintin,vớivẻmặtvôthưởngvôphạt,bướccạnh Bacaillé ở khoảng giữa đoàn, nhưng không hề nhìn nó lần nào. LaCriquevớiCamusđiđoạnhậu.Vếtthươngcủahaiđứađãđỡnhiều.Chúngkhônglúcnàorờimắtkhỏikẻbịbuộctội.

BaoýnghĩlẫnlộnlàmBacaillébănkhoănrõrệt,vìnókhôngrõbọnVelransđãlàmnhữnggì:chúngcótìmthấycáilềukhông?MặtmũiLebrac,Camusvànhữngđứakhácsẽthếnào,nếu...?

Thỉnh thoảngnó len lénnhìn, tựdưngmắtnóánh lênnéthiểmácvàmộtniềmvuibịkìmhãm,songcũngnhuốmchútloâu.

Ngộ nhỡ chúng nghi nó thì sao?Nhưng làm sao chúng biết được, nhất làchứngminhđược?

Trong lúc chúng tiến tới trên conđường rừng thìLaCrique cúixuống thì

thầmvớichuyêngialeocây:

“Camusnày,lũquạhômqua,màycònnhớkhông?...Taothậtchưatừngtinđấy.Thếmàlạiđúnglàlũvậtnàythỉnhthoảngđemlạitaihọathật!”

“Cứhỏi thằngBacailléấy,”Camusđáp.Khôngrõvìduyêncớnàomànóbỗngthấyhoàinghi.“Cứhỏixemsángnaynócóthấymấyconquạkhông.Nókhôngngờlàtụimìnhđãbiếttỏngcảrồivàchuyệngìđangchờđợinó.Nhìnnóđi,nhìnthằngkhốnkiếpkiachútxíuđi!”

“Màynghĩrằngnóliềulĩnhhaysao?Ờ,nótinrằngnóyênổnhoàntoànthậtđấy!”

“Mìnhkhôngđượcđểnóthoát!”

“Màynghĩlàmộtthằngkhoèonhưnómàchạythoátđượcà?”

“Ô,coithếmàđồcàocào,châuchấunàychạynhanhlắmđấy!”

ỞđầukiacủađoàncótiếngBoulotvanglên:

“Taokhôngtinrằngsautrậnđònnhừtửvừarồichúnglạidámbénmảngtớinữa.”

“Theo taonghĩ thì chúngcũngphải cómột chỗẩnnáu,”Lebracnói. “Tụibaythấyrồiđó,chúngđâucómanggậygộctheokhikéotừrừngravớicáiquầncụtcủathằngTintin.”

“Ừ,chắcchắnchúngcũngcólềunhưbọnmìnhvậy,”Gibusemđồngý.

Nghe thấy thếBacaillé lặng lẽnhếchmépcườikhẩy,nhưng làmsao thoátkhỏiđôimắtcủaTintin,LaCriquelẫnCamus.

“Đấy,bâygiờmàytinchưa?”LaCriquenói.

“Tinrồi,”thằngnọđáp.“Ôi,thằngkhốnnạnnày!Mìnhphảilàmsaođểnóthúnhậnmớiđược!”

Saukhirakhỏicánhrừng,chúngđitheoconđườngmấpmô.Sắpđếnrồi.

“Ốitrờiđấtơi!”Lebracngừnglạikêutoánglên.Nhưđãbàntínhtrước,nólàmbộgiậndữvàngạcnhiên,nhưthểkhôngbiếtgìhết.

Thế làvangầm lênnhững tiếngkêukinhkhủng.Chúngchen lấnnhauđểđượcthấychonhanh,rồingaysauđócùngcấttiếngchửirủaomsòm.

“ChúaơilàChúaơi!Lẽnàolạithếđược?”

“Bọnkhốnkiếp!”

“Aiđãlàmchuyệnnàyđây?”

“Khotàngcònkhông?”

“Khôngcòntígìcả!”Gibusanhthởhắt.

“Coicáimáivớikiếm,bìnhtưới,tranhảnhlẫngiường,gươngvàbàncủatụimìnhkìa!”

“Cáichổikìa!”

“BọnVelransrồi!”

“Chắcchắn!Nếukhôngthìcònainữa?”

“Aimàngờđược!”Bacailléđánhliềuđểgọilàcónói.

Chúngtheochủtướngvàolều.RiêngCamusvàLaCriquelặnglẽrầurĩnắmchặtgậyđứnggiữcửa,khôngkhácChéroub[64]đứngcanh thiênđườngđãmất.

Lebracđểcholínhcủanóthahồchửirủa,thanthở,gàothétnhưnhữngconchócảmnhậnđượccáichết.Cònnó,lòngdạtannát,ngồimãiphíasau,trênnhữngviênđábaoquanhkho tàng,hai tayôm lấyđầunhưbuôngxuôivìtuyệtvọng.

Khôngđứanàonghĩđếnchuyệnđirangoài,chúngtiếptụckêugào,hămhe.Rồisựsôisụcgiảmdần,lòngcămhậnồnàouổngcôngnhườngchỗchosựnảnlòngsaumấtmátkhôngvãnhồinổinày.

CamusvàLaCriquevẫntiếptụccanhcửaravào.

CuốicùngLebracngẩngđầuđứnglên,nhìnchúngvớinétmặthốchácvànhănnhúm.

“Khôngthểnàođược,”nógầmlên.“BọnVelranskhôngthểnàotựlàmnổi.Dứtkhoátlàchúngkhôngthểtìmralềucủabọnmình,nếukhôngcókẻchỉđiểm.Khôngthểđược!Aiđóđãchochúngbiết.Trongchúngtacómộtkẻphảnbội!”

Lờibuộc tộinàygiángxuốngbầukhôngkhí lặngnhư tờ thậtkhôngkháctiếngroiquấtmạnhxuốngđànthúhoangmang.

Nhữngconmắtmởtonháylialịa.Sựimlặngcàngnặngnềhơnbaotrùm.

“Mộtkẻphảnbội!”Cóvàitiếnglặplạingheyếuớtvàxaxôinhưthểcáiýnghĩnàythậtkinhkhủngvàvôlý.

“Phải,mộtkẻphảnbội!”Lebraclạihétvangnhưsấm.“Cómộtkẻphảnbộivàtaobiếtnólàai!”

“Nócómặtởđây!”LaCriquethethé,vungngọnlaođầyvẻdữdằn.

“Cứnhìnđirồitụibaysẽthấynó,cáithằngphảnbộiấy!”LebraclạinóirồiđôimắtsóicủanóchòngchọcnhìnBacaillé.

“Đâucó!Đâucó!”Thằngkhoèolắpbắp,mặthếtđỏlạitái,runnhưcầysấytrướclờibuộctộingấmngầmnày.

“Tụibaythấyđấy!Chínhnóđãtựtốcáonó!Phải,chínhBacaillélàthằngphảnbội!Đó,tụibaythấynóchưa?”

“ĐồJudas!”Gambettequáxúcđộnggàolên,cònGibusanhrunlênvìcămtức,chụpvaiBacaillélắcnhưlắccâymận.

“Không phải, không phải!”Bacaillé lại chống chế. “Tao có thểmách chochúngnóvàolúcnàomớiđượcchứ?TaođâucógặpbọnVelrans,taođâuquenbiếttụinó!”

“Immồm,đồnói láo!” chủ tướngngắt lời nó. “Tụi taobiết hết.Hôm thứ

Nămcănlềucònnguyênlành.NóbịcướpphávàongàythứSáu,vìhômquanó đã thế này rồi.Những đứa đến đây với tao chiều hôm qua có thể làmchứngđiềutaonói.”

“Tụitaothề,”Camus,TintinvàLaCriquenhấtloạtlêntiếng,chúnggiơbàntayphảiđãthấmnướcbọtrồinhổxuốngđấtđểnhấnmạnhlờituyênthệ.

“Bâygiờthìkhaiđi,đồvôlại,nếukhôngtaosẽbópcổmàyđấy,hiểuchưa?HãythúnhậnhômthứNămtừBaumevềmàyđãmáchlẻovớiđứanào.VìchínhhômthứNămmàyđãbánđứnganhembèbạncủamày!”

LờitráchmắngthậmtệkhiếnthằngBacailléđanghoảnghốtnhậnratìnhthếđángsợcủamình.

“Khôngcó,thậtmà!”nótiếptụcchối.“Bâygiờtaođiđây,vìtaođãnóisựthậtrồi.”

“Màykhôngrakhỏiđâyđượcđâu!”LaCriquegầmgừ,giơcaocâygậy.

“Hèn!Tụibaylàđồhèn!”Bacailléđáp.

“Đồđểu!Đồdu thủdu thực!”Camusgầmlên.“Nóđãphảnbội tụimình,khiếntụimìnhbịmấtcắpsạchsànhsanh,thếmàbâygiờcòndámnỏmồmchửitụimìnhnữa!”

“Tróinólại!”Lebrackhôkhanralệnh.

Rồitrướckhilệnhcủanóđượcthựchiện,nótúmlấytùnhântátchovàicáiđíchđáng.

“LaCrique,”nóhỏivớivẻnghiêmtrọng,“màyrànhsửnướcPháp.Hãychotụitaobiếtngàyxưangườitalàmgìđểbuộcphạmnhânphảithúnhận!”

“Họnướngngónchânphạmnhân.”

“Vậythìhãylộtgiàytênphảnbộivàđốtlửalên.”

Bacaillévùngvẫy.

“Ồ,uổngcôngvùngvẫythôi,”chủtướngcảnhbáo,“màykhôngthoátđược

đâu.Màycóthúnhậnkhông,thằngđểu?”

Mộtlànkhóitrắngdàyđãbốclêntừđốngrêuvàlá.

“Có,”Bacailléhốthoảngnói.“Có!”

Thằngkhoèo-vẫnbịtróibằngdâyvànhữngchiếckhănmùisoaxoắnthànhdây,giữacácchiếnbinhLongeverneđangđămđămnhìnnóđầycămgiậnvàđedọa-lắpbắpthúnhậnrằngquảthậtbốconnóđãtừchợphiênBaumevềvớibốconthằngBoguetởVelrans,bốconnóđãghénhàthằngBoguetuốngmộtchaivangvàmộtcốcrượumạnh,rồivìsaynóđãkểchothằngkiabiếtcáilềucủabọnLongeverneởchỗnào,màkhôngnghĩrằnglàmthếlàsai.

“Đừnghònggiởtròbịptụitao,”LaCriquengắtlờinó.“TaođãthấyrõvẻmặtcủamàykhimàytừBaumevề.Màybiết rõđãkểnhữnggì!Mớivừarồi,trênđườngtớiđâytụitaocũngđãquansátmày.Màybiết!

TấtcảchỉvìmàytứcconTavieưathằngCamushơnmày.Nókhôngưacáibộmặtcủamàylàđúng!NhưngsauvụthứSáutuầntrướctụitaocólàmgìmàykhôngnào?Tụitaocóhềnóilờinàocấmcảnmàytiếptụcchơiđánhnhauvớitụi taokhông?Tạisaomàylại trảthùmộtcáchbẩnthỉunhưvậychứ?Chẳngcógìbàochữanổichohànhđộngcủamày!”

“Thôi,”Lebracquyếtđịnh.“Tróinóchặthơnnữa.Chúngmìnhsẽxửnó.”

Chúngliềnimphăngphắc.

CamusvàLaCrique,haicaingụcđángsợ,vẫnđứngcanhởngưỡngcửa.NhữngnắmtayvungnhưsóngcuộnvềphíaBacaillé.Khithấykhôngthểhyvọnggìởlòngthươnghạicủanhữngkẻcanhngụcvàcảmthấygiờđềntộiđãtới,nóđạp,nócắn,cốsứctuyệtvọngchốngtrảlầncuối.

NhưngGambettevàanhemGibus,ba thằngcanhtùkhổsai lànhữngđứarắnrỏi,vaiuthịtbắp,đâudễlàmgìchúngđược,nhấtlàkhigiậnthìchúngđỏmặttíataivàsứckhỏetănggấpmườilần.

Haicổ tayBacaillénhưbịkẹp trongkìmsắt, tímdần, trongchớpmắthaichânnóbị tróichặthơn.Nóbịquẳngnhưbaogiẻráchvàogiữalều,ngaydưới chỗ cái mái bị hư hại - cái mái được chúng lợp chắc đến nỗi bọnVelranscốsứcmàcũngchỉlàmthủngnổimộtchỗ.

Lebrac,vớitưcáchchủtướng,tuyênbố:

“Cáilềuđãhưhạirồi,”nónói.“Naypheđịchđãbiếtchỗtrúquâncủamình,mìnhphảilàmlạimộtcáimớithôi.Nhưngchưahết.Khotàngcủachúngtabiếnmất,danhdựcủachúngtabịtổnthương.

Chúng ta có thểkhôiphụcdanhdự,vì chúng tabiết nhữngnắmđấmcủachúngtalàmnổinhữnggì.Nhưngmàkhotàng...cáikhotàngnàythậtđánggiácảtrămxu!

Bacaillé,” nó nghiêm khắc nói tiếp, “mày là thằng đồng lõa của bọn cắp,chínhmàycũnglàmộtthằngăncắp.Màyđãlấycắpcủatụitaomộttrămxu,màycóđượcmộtđồngnămlivređểđềnchotụitaokhông?”

Hỏichỉđểmàhỏithôi,chứLebracthừabiếtrồi.Đứanàocónổimộttrămxumàbốmẹchúnglạikhôngbiếtvàbấtcứlúcnàocũngcóquyềntrưngdụng?

Khôngđứanàocónổi!

“Taocóbaxu,”Bacaillérênrỉ.

“Màymuốnnhétbaxucủamàyởđâuthìnhét,”Gambettegầmlên.

“Thưaquývị,”Lebraclạitrịnhtrọngnói,“đâylàmộttênphảnbộivàchúngtasẽxửnókhôngnươngtay.”

“Khôngthùhằnhaysợhãi,”LaCriqueđínhchínhvìnhớlạivàitừngữtrongmôngiáodụccôngdân.

“Nóđãthúnhậntộilỗi;nhưngnóthúnhậnvìkhôngcòncáchnàokhácvàvìchúngtabiếttộilỗicủanórồi.Nóphảichịuhìnhphạtnào?”

“Cắttiết!”mườiđứanóilớn.

“Treocổ!”mườiđứakhácrốnglên.

“Thiến!”cómấyđứagầmlên.

“Cắtlưỡinó!”

“Trướchết,”chủtướngngắtlời,nótỏrakháthậntrọngvàtuygiậnvẫngiữđượcmộtcáinhìnchungđúngđắnvềsựviệcvàvềhậuquảviệcchúnglàm,“trướchếtchúngtacắtlấymọicúccủanóđểlàmnềntảngbanđầuchomộtkhotàngmới,đềnbùphầnnàonhữngthứmàlũbạncủanó,bọnVelrans,đãlấycắpcủachúngta.”

“CắtcúcbộquầnáoChủnhậtcủataoà?”gãtùnhângiậtnảyngười.“Taokhôngchịu,taokhôngchịu!Taosẽmáchbốmẹtaochomàxem!”

“Cứmáchđi, chúem,màyđến lànhộn!Nhưngchớcómách lẻonữa, taokhuyênđấy.NếumàycứrốnglênôngổngởđâythìchúngtaosẽnhétkhănmùisoacủamàyvàomiệngmàynhưđãlàmvớithằngAztec!”

DọathếmàBacaillévẫnkhôngim,chúngliềnnhétgiẻvàomiệngnó,rồicắthếtcúc.

“Nhưng như thế đâu có đủ,mẹ kiếp!”LaCrique phẫn nộ. “Chỉ phạtmộtthằngphảnbộibấynhiêuthôithìbõbèngì!Mộtthằngphảnbội!...Đâylàmộtthằngphảnbội,bốkhỉ!Loạinhưthếkhôngđángđượctiếptụcsống!”

“Mìnhphảiđánhnóbằngroi,”Gibusanhđềnghị.“Đứanàocũngcóquyềnđượcđánhnó,vìnóđãlàmhạihếtthảychúngta.”

ChúngliềntróithằngBacaillétrầntruồngtrêntấmváncủachiếcbànbịhưhại.

“Bắtđầu!”Lebracralệnh.

BốnmươiđứaLongevernecầmroilầnlượttới trướcBacaillé.Bịđánh,nókhócđếnđácũngphảimềmlòng.Đểtỏ lòngkhinhbỉvàkinhtởm,chúngnhổlênlưng,lênsườn,lênđùi,lênkhắpngườinó.

Trongkhiđómộttáchiếnbinh,dướisựhướngdẫncủaLaCrique,mangáoquầncủatộinhânrangoài.

Chúngquayvàokhi hành sựxong,Bacaillé - lúcnàyđãđược cởi trói vàtháogiẻ-nhậnlạitừngmónáoquầnbịcắthếtcúcvắttrênnhữngcâysàodài, saukhicácquan tòaLongeverneđã tè lênkhắpvàcòn làmbẩnbằngcáchkhácnữa.

“Đây,đimànhờbọnVelransđínhcúclạicho!”Cuốicùngchúngkhuyênnónhưthế.

IX.Lầntrởvềbithảm

Hiểnnhiêntiếngnứcnởcủanhữngkẻchịuthốngkhổvànhụchìnhlàmộtbảnhợpxướngcủalũsaymèm.

Ch.Beaudelaire(Nhữngbônghoađaukhổ)

Bacailléđãđượccởi trói,môngrỉmáu,mặtmũicorúm,mắt lồikinhhãi.Chúngquăngvàomặtnómảnháoquần,nhưnhữnggóihôirình.Rồiđểmặcnóởđấy,đoànquântheocácthủlĩnhrờikhỏicănlềumộtcáchđĩnhđạctớimộtđịađiểmxahơn,vắngvẻvàkínđáođểbànbạcxemsắptớisẽphảilàmgìtrongtìnhthếkhẩntrươngvàkhókhănnày.

Khôngđứanàotựhỏixemchuyệngìsẽxảyđếnvớithằngphảnbộibịvạchmặt,bịtrừngtrị,bịđánhđòn,bịlàmnhụcvàhôithốinọ.Đólàviệccủanó,nóchỉgánhnhữnggìnóđángphảichịuthôi.Tuytaichúngvẫnnghethấytiếngrênrỉ,tiếngnấccụtgiậndữ,tiếngnứcnởcủakẻvừabịchúngtrừngtrị,songchúngchẳnghơiđâubậntâm.

LátsauBacaillétỉnhtáolạidần,vộivàngcuốngóichuồn.Nhữngtiếngnấc,khócthan,kêugàonhỏdầnrồitắthẳn.

Lebracralệnh:

“Tronglúcchờđợi,mìnhphảilấynhữnggìcòndùngđượctronglềucấttạmđâukhác.”

Cách lều chừng hai trămmét cómột hang nhỏ giữa bụi cây rậm rạp, tuykhôngthaythếđượcchỗchúngvừamớimấtdotội lỗicủathằngBacaillé,nhưngvìchưacóchỗnàokháhơnnênchúngđànhdùngtạmđểchứanhữnggì tom góp được trong cái dinh thự quang vinh trước đây của quânLongeverne.

“Mìnhphảimanghếtquađây,”Lebracquyếtđịnh.

Tứcthìđạiquânbắttayvàoviệc.

“Giật sập tường luôn,”nónói thêm. “Gỡmáiđi vàbít kín chỗdự trữgỗ.Đừngđểaithấygìhếtcả.”

SaukhiralệnhvàđámlínhđilàmnhữngviệccầnthiếtvàcấpbáchnàyrồithìLebrac bàn bạc với những thủ lĩnh khác của đạo quânnhưCamus,LaCrique,Tintin,Boulot,GibusanhvàGambette.

Đólàmộtbuổihọplâuvàbímật.

Tươnglaivàhiệntạiđốichiếuvớiquákhứ,khôngphảikhôngcóthanvantráchmócvà tiếcnuối.Nhưngchúngbànnhiềunhấtchuyện làmcáchnàochiếmlạiđượckhotàngđãmất.

ChắcchắnlàkhotàngởtronglềucủabọnVelrans,màlềunàyởtrongrừng.Nhưngtìmbằngcáchnàovànhấtlàbaogiờtìm?

Chỉ cóGambette vì nhà ở trên đồi vàGibus anh thỉnh thoảng đi làm chotrạmxayxátlàcóthểnghỉhọcvớinhữnglýdochấpnhậnđượcmàkhôngsợbịkiểmtrangặtnghèongaylậptức.

Gambetteđồngýngay.

“Tao sẽ trốn học chừng nào còn cần phải trốn.Tao sẽ lùng sục khắp khurừng,từtrênxuốngdưới,hếtdọclạingang,khôngchừamộtmẩunhỏ,chotớikhiphátanlềucủachúngvàlấylạikhotàngcủabọnmìnhmớithôi.”

GibusanhnóirằnghễcódịplàsẽtớigặpGambetteởmỏđáPepiotkhoảngnửatiếngtrướcgiờhọc.

NgaysaukhiGambette truy lùngcókếtquảvàchúngchiếmlạiđượckhotàngthìchúngsẽdựngmộtcáilềumới.Địađiểmthíchhợpchúngsẽquyếtđịnhsau,khiđãnghiêncứuthậtkỹcàng.

CònbâygiờchúngđưaanhemGibuschotớikhúcquanhgầnnhàMenelotsvàmỏma-nơcủanhàJean-BaptisteđểvềnhàởVernois.

Việcchuyểnđồđạcđãxong.Cácchiếnbinhlạibuquanhcácthủlĩnh.

NhândanhbanchỉhuyLebracnghiêmtrọngtuyênbốtạmthờihoãnlạicuộcchiếnởSaute.Ngày táichiếnsẽđượcxácđịnhrõràng,saukhi toànquântìmlạiđượcnhữngthứcầnthiết.

Banchỉhuythậntrọnggiữbímậtnhữngquyếtđịnhtrọngđại.

Saukhirasứcxóachokỳsạchnhữngdấuvếtdẫntừcănlềucũđếnnơidựtrữmớithìcũngđãmuộn.Chúngquyếtđịnhquayvềlàng,đâungờgiờnàytronglàngđangvôcùngnáođộng.

Các anh tân binh đang chơi ky, các ông đang tụ nhau uống rượu ở quánFricot,cácbàsangbênhàngxómchuyệngẫu,cáccôgáilớnđangngồithêuthùasaumàncửa,nóigọnlàtấtcảdânlàngLongeverneđangnghỉngơivàgiảitríbỗngdưngbịlôi-phảinóilàbị“hút”-ragiữađường,dotiếngkhóckhủngkhiếp,tiếngthởkhòkhèkhôngcònlàcủaconngườinữa.Ngườiấyhẳnphảilàkẻbạcphướcđãsứccùnglựckiệtvàsắpngãgục,hồnlìakhỏixácthôi.Ainấytrốmắtsợhãi,tựhỏikhôngbiếtđãxảyrachuyệngì.

VàhọthấyBacailléthìnhlìnhxuấthiệntrênđường,cànhắchơnbaogiờhết,vừachạyvừarasứcgào.Nótrầntruồng,hoặcgầnnhưthế,vìtrênmìnhnókhông cógì khácngoài chiếc áo sơmivàhai bàn chânmanggiàykhôngdây.Nókẹphaibênhaigóiquầnáo.Vànóhôi,hôihơnbamươisáuxácsúcvậtthốirữa!

Nhữngngườiđầu tiênchạy lạigặpnó thảyđều lùi lại,bịtmũi.Rồikhiđãquendầnvớimùihôihọxíchgầnlại,kinhhoànghỏi:

“Saothế?”

ĐôimôngBacailléđỏlòmmáu,đờmdãilòngthòngtrênhaichân,đôimắtkhiếpđảmkhôngcòntínướcmắtnào,tóccứngquèovàbếtnhưlôngnhím.Nórunrẩynhưchiếcláúasắplìacànhbaytheogió.

“Cóchuyệngìthế?Cóchuyệngìthế?”

Bacaillékhôngnóinổi.Nónấc,thởkhòkhè,vặnvẹo,lắcđầurồiquỵxuốngđường.

Bốmẹnóchạyvộitớibếthằngconđãgầnngấtxỉuvàonhà.Cảlàngtòmòùatheo.

Người tabăngbómôngBacaillé, lauchùichonó,ngâmáoquầnnó trongmộtcáichậuđểtrongnhàchứadụngcụ,rồiđưanóđingủ,sưởichonóbằngnhữngviêngạchhơnóngvàbìnhnướcấm,chonóuống trà,càphê, rượuRum.Nóvẫnnấc,nhưngbớtdầnrồikhépmắtlại.

Mườilămphútsaunóđãđỡhơn,nómởmắtrồikểvớibốmẹvàđôngđảocácbàngồiquanhgiườngmọichuyệnxảy ra trongcăn lều,nhưngnócẩnthậntránhlýdokhiếnnóđãbịđốixửdãmannhưthế-việcphảnbộicủanó.

Nócũngkểhếtmọichuyệnkhác:nótiếtlộmọibímậtcủapheLongeverne,nóthuậtlạinhữnglầntrốnlênSauteđánhnhau,nóthúnhậnchuyệncắtcúcvà đóng góp chiến phí, nó vạch trầnmọimánh khóe và khai hếtmọi lờikhuyêncủaLebrac.NóbuộctộiCamusnhữnggìcóthểđược;nókểvềviệclấycắpván,đinh,nhữngdụngcụ“chômchỉa”,vềchuyện liênhoan, rượumạnh,vang,táo,đường,nhữngbàiháttụctằn,chuyệnóimửatrênđườngvề,chuyệnchúngphálãoBédouin,chuyệnmặcquầncủathằngAztecchotượngthánhJoseph.Nókểhết,kểhết.Nótuônrasạch,nótiếtlộráo,nótrảthù.Rồinóthiếpđitrongcơnsốtvàácmộng.

Cácbàhàngxómrónrénravề,hoặcmộtmìnhhoặcthànhnhómnhỏ.Thỉnhthoảnghọdừng lạingoáinhìn thằngbéhayhaybịốmkia.Nhưnghọchờnhautrướccửanhà.Khiđãđủmặtrồihọbàntánsôinổi,họkhíchđộngđếnmứcgiậndữđiêncuồng:ăncắp trứnggànày, lấy trộmcúcvớiđinhnày!Chưakểnhữngthứhọkhôngđượcbiết!Chẳngbaolâusaukhôngconmèonàotronglànglạikhôngbiếttừngchitiếtcâuchuyệnđángsợnày-nếulũvậtdễthươngkiađềucóthóixấuvểnhtaihóngchuyệnnhưcácbàchủ.

“Đồducôn!Đồnhãiranh!Quânvôlại!Quânlêulổng!Đồôndịch!”

“Látnữathằngcontôivềthìnósẽbiếttaytôi!”

“Tôicũngsẽchothằngcontôimộttrận!”

“Oắtconbằngnàytuổimàdámthếà!”

“Khôngcònđứanàongoanngoãnnữa,cácbàạ!”

“Cònthằngconnhàtôithìsẽcóbốnóhỏithăm!”

“Chúngcứvềrồikhắcbiết!”

NhưngđámLongevernehìnhnhưkhôngvộivànggìlắmchuyệnvềnhàvàchúngsẽcàngítvộivànghơnnếubiếtđượcthằngBacaillékhitrởvềđãthổlộvàgâychobốmẹchúngbiếtbaokhíchđộng.

“Cácbàvẫnchưathấytămhơichúngđâuà?”

“Chưa! Chúng còn đang làm những chuyện ngu ngốc gì nữa đây khôngbiết!”

Trongkhiđóthìcácôngbốđãvềnhàlochogiasúcăn,dẫnchúngđiuốngnướcvàthaycỏmới.Họkhôngbùlubùloanhưcácbàvợ,nhưngmặthọnhănnhóvàđanhlại.

BốBacailléđãđềcậptớichuyệnthằngconbịốm,dọasẽkiệntụngvàđòibồithường-vớicảlãinữachứ!Cáigìchứđòihọphảimởhầubaothìđừnghòng.Songhọtựthềvớilòng,đồngthờicũngnóitochomọingườibiếtrằngsẽchocậuquýtửnhàmìnhmộttrậnnênthân!

“Chúngvềkiarồi!”mẹCamusnóikhiđứngtrênbệkhochứarơmrạ,đưataylêntránchenắngngóngnhìn.

Quả thực là gầnnhưngay sauđóđámcon traiLongevernexuất hiện trênđường làng, gần giếng nước. Chúng chạy theo nhau, trò chuyện nhưmọingày.

“Vềnhàngay!”BốTintinđangcholũvậtuốngnước,sẵnggiọngralệnhchothằngcon.“CảthằngLebracnữa,”ôngnóithêm,“cònmày,Camus,bốmàyđãgọimàybalầnrồiđấy.”

“Dạ,dạ,chúngcháuvềngayđây,”haithủlĩnhthờơđáp.

Chỉmộtlátsau,cácôngbố,bàmẹhiệnraởmọingócngách,mọicửanhàlớntiếnggọicon,bắtchúngphảivềnhàtứcthì.

AnhemGibusvàGambettebỗngdưngthấychỉcònbađứachúngnóchơvơđứngđóliềncũngquyếtđịnhaivềnhànấy.NhưngkhiGambetteleolênđồi,còn anh em Gibus đi quá khỏi ngôi nhà cuối cùng thì bỗng dưng chúngkhựnglại.

Từmọingôinhàtronglàngvanglêntiếngkhóc,tiếnggào,tiếngchửi,tiếngthởkhòkhè lẫnvới tiếngchânđạp thình thịch, tiếngđấmbinhbinh, tiếngbànghếđổ,hòavớitiếnglũchósợhãivừabỏchạyvừasủaăngẳng,tiếngmèo làm động lỗmèo chui[65] thành một thứ âm thanh hỗn độn chối taichẳngaingờnổi.

Cóthểnóirằngkhắpnơingườitađangđồngloạtbópcổnhau.

Gambetteđứngbấtđộnglắngnghe,timthắtlại.

Đúnglà...phảirồi,đúnglàtiếngcủacácbạnnó!ĐólàtiếnggàocủaLebrac,tiếngkêuvangtrờivangđấtcủaLaCrique,tiếngrốngcủaCamus,tiếngthétcủaTintin,tiếngkêuthấtthanhcủaBoulot,tiếngkhócvàtiếngnghiếnrăngcủanhữngđứakhác.Chúngbịđánh,bịđòn,bịdần,bịnện!

Thếnghĩalàgì?

Nó liền lẻn từphía sau trởvào làngqua cácvườncây ănquả, chứkhôngdámđiquatrướchiệuthuốclácủaLéon,vìởđócómấytayđộcthândạndàyđứngphìphèoốngtẩuđangbìnhluậnnhữngcúđánhtùytheotiếngkêukhóc,rồibàntánmộtcáchtràolộngvềsứcmạnhnắmđấmcủacácôngbố.

Nónhận ra anhemGibuscũngdừng lại, chúngnhư lũ thỏ trònmắt, lôngdựngcảlên,lắngnghetiếngsănđuổiồnào...

“Màynghethấygìkhông?Baycónghegìkhông?”

“Tụinóbịđòn!Saothếnhỉ?”

“Bacaillé...”Gibusanhnói.“TaođánhcuộclàtạithằngBacaillé.Đúngthế,hồinãynóvềlàng,cólẽlúctụimìnhbỏnólạilềuvớiđốngáoquầnđầyc...Chắcchắnnólạimáchlẻonữarồi!”

“Chắcnóđãkểhếtmọichuyệnrồi,thằngkhốnnạn!”

“Tụimìnhcũngsẽốmđònnếuôngbàgiàbiếtchuyện.”

“Nếunókhôngkhaitênmìnhvànếuhọkhôngmáchthìmìnhcứchốiphănglàmìnhkhôngcóđó.”

“Nghekìa!Nghe!...”

Mộttràngtiếngnứcnở,khòkhè,khóclóc,chửimắng,đenẹttuônratừmỗinhà,tỏalêncao,hòavàonhau,ngậptrànđườngphốthànhmộtthứtạpâmchói tai,một lễsabbat[66]củađịangục,mộtmànđồngcacủanhữngkẻbịđọađày.

ToànquânLongeverne,từchủtướngchochílínhquèn,từđứalớnnhấttớiđứanhỏnhất,từđứakhônngoannhấttớiđứakhùkhờnhấtđềubịănđòn.Cácôngbốkhônghềnươngtay(vìhọluônnhớđếnchuyệncáihầubaocủamình),họđấm,họđá,vớigiàyhayvớiguốc,vớiphấttrầnhayvớigậy.Cácbàmẹ, khi liên quan đến những đồng xu, cũng hùa vào dữ dằn và khôngthươngxót.Cònnhữngcôchị,côembuồnkhổvìcảmthấymìnhcũngcólỗiphầnnào,khócthanthảmthiết,vanxinbốmẹđừngvìmộtchuyệnnhỏmọnnhưthếmàđangtâmgiếtnhữngđứaem,đứaanhđángthươngcủahọ.

CôbéMariemuốnnhàovàocanliềnbịbàmẹtátchomấycáinênthân,bàcòndọa:

“Conranh!Đừngxíavàonhữngchuyệnkhông liênquangìđếnmày!Taocòn nghe các bà hàng xóm nói rằngmày nhăng nhít gì với thằng ôn conLebracnữađấy!Taosẽdạychomàybiếtlàởtuổimàythìcongáiconđứaphảinhưthếnào!”

Marieđịnhcãithìbịôngbốtátchohaicáikhiếnhếtdámmởmiệng,đànhchuivàomộtxóâmthầmkhóc.

Gambette và anh em Gibus hoảng hồn nên cũng về luôn, mỗi đứa mộthướng.TrướcđóchúnghẹnsángmaiGibusanhsẽđếntrườngđểthămdòtin tức và thứ Ba sẽ gặp Gambette ở Saute để cùng đi tìm lều của bọnVelrans,vàkểchonónghechuyệnhômnayngãngũrasao.

X.Lờicuối

Nếuchỉcònmộtngườiduynhấtduynhấtkiênquyếttiếptụcđấutranh,thìtôisẽlàngườiấy.

VictorHugo(Nhữnghìnhphạt)

Dướisứcépcủaquảđấmcósứcmạnhvạnnăngvànhữnglýlẽkhôngcãiđượcquanhữngcáiđạpcựckỳchínhxácvàomông,hầuhết cácchiến sĩLongeverneđãbuộcphảihứa,phảituyênthệrằngtừnaykhôngđánhnhauvớibọnVelransnữavàtrongtươnglaisẽkhôngbaogiờlấytrộmcúc,đinh,ván,trứnghaytiền,gâythiệthạichongânquỹgiađình.

ChỉcóanhemGibusvàGambettevìởtrênnhữngkhuđấtlàmrẽxatrungtâmlàngnêntạmthoátđượcsựtrừngphạt.VềphầnLebrac,vốncứngđầuhơnnửatálừanênnókhôngchịuthúnhậnmặcchobịđánhvàhămdọa.Nókhônghứa,khôngthềgìhếtmàcứcâmnhưcáchép,haynóiđúnghơntronglúcbịđòntơibờihoa lánókhôngthốtrarõràngnhưtiếngngườikêumàngượclạichỉtoànrống,gầm,hívàtrulênmộtcáchhàophóngđếnnỗimọidãthútạohóasinhrahẳnphảiđemlòngganhtị.

DĩnhiêntốihômấynhữngđứatrẻLongevernenàyphảiđingủvớicáibaotử lépkẹp,cùng lắmđượcmộtmiếngbánhmìkhô,đượcuốngnước lã từbìnhtướihaychậu[67].

Ngườitacấmchúnghômsau,trướckhivàolớp,khôngđượcphépchơiđùa,ngườitalệnhchochúngđúngmườimộtgiờtrưavàbốngiờchiềuphảivềnhàngay;ngườitacũngcấmchúngtròchuyện,ngườitayêucầubốSimonchochúngthêmbàilàmvàcảbàihọcnữa,yêucầubốcanhchừngviệccáchlychúng,phạtnặng,phạtgấpđôimỗikhicóđứanàocảganphárốisựyênlặng, vi phạm điều cấm đoán chung đã được các chủ gia đình đồng lòngquyếtđịnh.

Támgiờkémnămchúngmớiđượcphéprakhỏinhà,đihọc.

Trên đường, anh emGibus gặpTintinmắt đỏ hoe, so vai rụt cổ đang rảobướcdướiđôimắtnghiêmkhắccủaôngbố.Chúnglêntiếnghỏithăm.Nghethấy,Tintinhoảnghốtnhìnrồicứlặngthinhnhưbịmèođớpmấtlưỡi.VớiBoulotchúngcũngkhôngthànhcônghơngì.

Chắcchắnlànghiêmtrọngđây!

Cácôngbốđềuđứng trướccửanhà.CamuscũngcâmnhưTintin,cònLaCriquechỉnhúnvaimàđãnóilênnhiều,thậtnhiều.

Gibusanhnghĩrằngvàotrongsântrườngsẽhỏi lạinữa.NhưngbốSimonkhôngchochúngvào.

Bốđứngtrướccửalớp,chúngvừatớilàbốralệnhxếphànghai,cấmkhôngđượcnóichuyện.

GibusanhquásứchốitiếcđãkhônglàmtheosựthôithúcbanđầucủamìnhlàđitheoGambetteđểtruylùng,cònviệctớitrườngthămdòtintứcthìđểchoemnó.

Chúngvàolớp.

Thầygiáođứngthẳngngườitrênbục,vẻnghiêmkhắc,câythướckẻbằnggỗmuntrongtay,bắtđầu lênánbằngnhữnglời lẽcươngquyết tháiđộhungbạocủachúngngàyhômqua,khôngxứngđánglàcôngdânvănminhsốngtrongmộtnướcCộnghòamàphươngchâmlà:tựdo,bìnhđẳng,bácái.

Rồiông so sánhchúngvớinhững sinhvật hẳnphải làgớmghiếcnhấtvàthoáihóanhấtcủatạohóa:vớibọnApache[68],bọnănthịtngười,bọnnôlệthờicổđại,bọnkhỉởđảoSumatravàchâuPhixíchđạo,vớihùmbeo,langsói,vớithổdânởBornéo,vớibọnBachibouzouk[69],vớibọnmọirợxaxưavà,cáinàymớithậtlàkinhkhủngnhất,ôngkếtthúcbàidiễnvănbằnglờituyênbốrằngsẽkhôngdungthứmộtlờinóichuyệnnào,hễôngbắtđượcđứanàotìmcáchliênlạcvớibạnchúngtronggiờhọchaygiờrachơithìôngsẽbắtngồilạilớpbamươingàyvàmỗichiềuphảichépmườitranglịchsửnướcPháphayđịalývàphảithuộclòng!

Thậtlàmộtbuổihọcrầurĩchotấtcảbọnchúng.Tronglớptuyệtkhôngnghethấytiếnggìkhácngoàitiếngbútsộtsoạtgiậndữnghiếntrênmặtgiấy,đôibatiếnggiàygỗlóccóc, tiếngmặtbànđượcthậntrọngnângnghekẽokẹtkhekhẽnhưbịnghẹn,rồiđếnlúctrảbàilàtiếnghỏicộclốccủabốSimon,tiếngđọcbàingậpngừngvàrụtrècủađứabịhỏi.

NhưnganhemGibusmuốnbiếtchobằngđượcđầuđuôicâuchuyện,vìnỗisợbịđòn,nhưsợlưỡigươmDamoclès[70],vẫnluônlơlửngtrênđầuchúng.

Cuốicùng,GibusanhcũngtuồnđượcchoLebracmảnhgiấyghiđiềumuốnhỏi,quasựtrợgiúpvôvànthậntrọngcủanhữngthằngbạnngồigần.

Lebrac, cũng qua trung gian vừa kể, đã trả lời tình hình trong vài câu rấtthươngtâmvàchỉthịchoGibusanhngắngọnnhưsau:

“ThằngBacaillébịxốtlằmchêndường.Lóđãkhai.Lótốcáohếtbọnmình.Đứa lào cũngbị đòn.Bị cấmkhôngđược lói, lếu khôngbị đòn thêm lữa.Phảihứakhôngđượcđánhchậnlữa.Nhưngmặckệ.BọnVelransniệuhồn.Tuynhiêncứtìmkhotàng.”

ThếlàGibusanhđượcbiếtkháđủrồi.Khôngnêndấnthêmnữavàovòngnguyhiểm.

Ngaychiềuhômấynótrốnhọc,đi theothằngGambette.Gibusemxinlỗithầychoanh,lấycớrằnggãngườilàmNarcissebịđautaynênanhnóphảitạmthaytronglòxayxát.

ThứBavàthứTưcũnggiốngnhưthứHai,ảmđạmvànhiềubàivở.Chúngtrảbàitrơntrunhưcháo,cònbàilàmởnhàthìcẩntrọng,tỉmỉvàxuấtsắc.

Khôngđứanàotìmcáchviphạmluậtlệ.Nguyhiểmlắm.Chúngđiđứngêmrunhưmèovàđầyvẻphụctùng.

NgàynàoGibusemcũngchuyềnchoLebraccùngmộtmẩugiấyviếtvắntắt:

“Khôngtìmthấygìhết!”

ThứSáubốSimonnớilỏngsựcanhchừngmộtít.Lũhọctròđãtỏrathậtngoan,rõràngchúngđãsửamìnhnhiều,hoàntoànkhôngcònhưhỏngnữa.RồilạinghetinBacailléđãkhỏi.

Nókhỏirồithìkhôngsợbịkiệncáovàbồithườngthiệthạinữanêncácôngbốbàmẹcũngnguôigiậnvàbớtcộccằnvớichúng.Tuynhiêntrongthếgiớinhỏbécủamìnhbọntrẻvẫncảnhgiác.

Thứ Bảy, khi Bacaillé đi ra ngoài được rồi thì lại càng bớt căng thẳng.Chúngđượcphépchơiđùatrongsântrườngvàtronglúcchơichúngđãcóthểchêmvàonhữngtừngữthôngthườngcủatròchơivàibacâuliênquan

đến tình cảnhcủamình,nhữngcâungắngọn, thận trọngvàmanghai lớpnghĩa,vìchúngcảmthấybịtheodõi.

Chủnhật,trướcthánhlễmộtlúc,chúngđãcóthểtụtậpquanhmángnướcchosúcvậtvàbànchuyện.

ChúngthấythằngBacaillénắmtaybốđingangqua.Nókhỏihẳnrồi.Trongbộ quần áo đã được ‘sửa’, nó tỏ vẻ nhạo báng hơn bao giờ hết. Sau kinhchiều,chúngthấykhônngoanvàcẩnthậnhơncảlàvềnhàtrướckhibịthúcgiục.

Chúngthậntrọngnhưthếlàtốt,vìhànhđộngnàyđãkhiếncácôngbốbàmẹvàthầygiáohoàntoànyêntâm,đếnmứcthứHaihọđãchophépchúngđùanghịch,chuyệntròtựdonhưtrước,nhữngviệcchẳngđờinàochúngbỏlỡvà sẽ tậndụng luôn saubốngiờchiều tránhxanhữngcái taiđộcđoánvànhữngcặpmắtsoimóiđầyácý.

NhưngthứBachúnghếtsứchồihộp:Gibusanhđếntrườngcùngvớiemnó.Gambette cũng rời ngọn đồi đi xuống làng từ trước tám giờ.Nó trình bốSimonmộtmảnhgiấygấptưnhemnhuốcdầumỡ.Thầygiáomởrađọcthấythưviếtnhưsau:

Thưathầy,

TôixingửithầyđôinhờirằngthìnàhômtrướctôiđãdữcháuLéonởnhàđểlótrămxócđámdaxúc,vìtôibịphongthấp.

Jean-BaptisteCassard.

Chính Gambette đã thảo bức thư còn Gibus anh mạo chữ ký của bốGambetteđểhainétchữkhỏigiốngnhau.Thưđượcchấpnhậnngay.

Thật ra chuyện này không làm các chiến sĩ băn khoăn, vì chúng biếtGambettethườngbịgiữởnhà.

NhưnghômnayGambettevàGibusanhcùngđếntrườngthìhẳnlàchúngđãtìmralềucủabọnVelransvàchiếmlạiđượckhotàngrồi.

Mắt Lebrac long lanh nhưmắt sói; các chiến hữu của nó cũng quan tâmkhôngkém.Chaoơi,chúngquênmớinhanhlàmsaotrậnđòncủangàyChủ

nhậttrướcnữa!Trongtâmhồnlũtrẻmườihaituổithìnhữnglờihứavàthềnguyềnngười tađãdùngbạo lựcépuổngchúng thốt ranaymớinhẹ tênhlàmsao!

“Xongrồihả?”Lebrachỏi.

“Ừ,xongrồi!”Gambetteđáp.

Lebractáingười,muốnkhuỵuxuống.Nónuốtnướcbọt.

Tintin, LaCrique, Boulot đã nghe câu hỏi và câu trả lời. Chúng cũng táingườiluôn.

Lebracquyếtđịnh:

“Chiềunaytụimìnhphảitụhọp!”

“Ừ,bốngiờởmỏđáPepiot.Nếubịbắtgặpthìcũngkệ!”

“Mình sẽ làmnhư chơi trốn tìm,”LaCriquenói, “rồimỗi đứa tìmđườnglỉnhtớiđó,nhưngđừngchoaibiết!”

“Đồngý!”

Đó làmộtbuổichiềuxámxịtâmu.Gióbấc thổisuốtngày,quétsạchbụiđường.Bâygiờđãngớt.Khílạnhyênảphủlênđồngruộng,nhữngángmâytodịhìnhmàuchìnhưđùagiỡnởchântrời.Chẳngbaolâunữasẽcótuyết.Nhưngkhôngmộtthủlĩnhnàođangchạytớimỏđácảmthấylạnhcả.Timchúngđanghừnghựclửa,đầuócchúngđangsángrựcđènhoa.

“Đâu?”LebrachỏiGambette.

“Trênđó,chỗmớicủabọnmình,”Gambetteđáp.“Mànày,nósinhconđẻcáirồiđấynhé!”

“A!”

RồikhiBoulotđến,nóchuyênmônlàđứasaucùng,chúngđinhanhtớichỗtrúẩntạmthời.Tớinơi,Gambettelôiratừdướimộtđốngnhữngđinhvớiváncáitúito,tròncăng,đầynhữngcúcvànặngtrĩutoànbộđạndượccủa

bọnVelrans.

“Màytìmđượcbằngcáchnàothế?Màyphálềucủabọnchúngà?”

“Lềucủabọnchúngư!...”Gambettekêulên...“Lềuư?Cònkhuya!Chúnglàmquáigìcólều.Chúngnguchếtđược,dựngsaonổimộtcáilềunhưcủabọnmình, ngay cảmột cái lỗ[71] chúng cũng cóc làmđược; chúng chỉ cómộtthứvớvẩnnhỏtẹoẩndướimộttảngđá,rấtkhóthấy!

Phảivấtvảmớibòvàonổi.”

“Thếà!”

“Phải,trongđóchúngđểgươmgiáo,gậygộcthànhmộtđống.Trướchếttụitaobẻgãysạchcáiđã.Tốnbaosứcđếnnỗiđầugốitụitaođaunhưdần.”

“Thếcòncáigóinày?”

“Ấy,quênchưakểcho tụibay làmsao tụi taokiếmracái lỗnàycủabọnchúng!Mấybồphảibiếtkhôngdễđâuà!”

Gibusanhvẽvờikể:

“Támngàyròngtụitaohoàicôngtìm.Bắtđầuthấybựcmìnhrồi!”

“Bayđoánthửxemtụitaolàmcáchnàotìmra!”

“Taochịuthua,”LaCriquethúcgiục.

“Taocũngthualuôn,”nhữngđứakiasốtruộthùatheo.

“Baykhôngđoánnổiđâu.Tụitaogặpmayvìđãngólêntrời.”

“?...”

“Thậtđấy,mấybồtèoạ,tụitaođãđiquađấynămlầnbảylượt!Chợttụitaothấymộtổsóctrêncâysồicáchchỗđómộtchút.Gibusanhmớibảotao:

‘Khôngbiếtcósóctrongđókhôngnhỉ?Màyleolênxemthửđượckhông?’

Taomớingậmmộtcáiqueđểchọc,vìnhỡcósóctrongổethòtayvàobịnócắn.Taoleolên,chọcquevàoổ,taothấygìnào?”

“Cáigói!”

“Đâucó!Chẳngthấygìhết!Taomớihấtcáiổxuống,khinhìntheotaomớiphát hiện ra phía dưới, hơi xích về hướngBắc, cái lỗ của bọn khốn kiếpVelrans.

Tao liền tuột ngay xuống. Gibus anh tưởng tao bị sóc cắn nên mới tuộtxuốngnhanhthế.Nhưngkhithấytaochạynóbiếtngaylàcóchuyệnlạđây.Bấygiờtụitaoliềncướpphákhocủachúng.

Góicúcnằmtuốtphíatrong,dướimộttảngđáto.Gầnnhưchẳngnhìnrõcáigìnêntaophảilấytaymòmẫmmớitìmđược.

Chà,khoáicócchịuđược!

Nhưngchưahết.Trướckhiđi taocòn tụtquần... tậnsâu tronghangổcủachúng... rồi taovần tảngđávềchỗcũ.Gươmgiáogãycũngthế.Nay,nếubọnVelransmòtìmdưới tảngđáắtsẽbiếtkhotàngcủachúngbiếnthànhthứgì.Taolàmănđượcquá,phảikhôngnào?”

ChúngbắttayGambette,vỗbụngnó,thụilênlưngnótỏlòngkhenngợimộtcáchxứngđáng.

“Chuyệnnhư thếđấy!”Gambette lại nói, cắt ngangnhững lờingợi canó.“Còntụibaybịđònnặnglắm,phảikhông?”

“Chậc,cònphảinói!”Lebracđáp,“lãoáochùngthâmbảorằngnămnaytaovẫn chưađượcdự lễ ban thánh thể, vì chuyện cái quần của thánh Joseph,nhưngtaocóccần!”

“Tuyvậyvềcácbậcbốmẹnhưbốmẹtụimình, thậtchẳnghayhotínào.Nóichođúngthìhọcàchớn.Họlàmnhưthểxưakiahọchưatừngnghịchngợmnhưtụimìnhvậy!Rồibâygiờhọtưởngrằngsaukhiđãtẩntụimìnhratròthìmọiviệcxongxuôivàtụimìnhhếtcòndámnghĩđếnnghịchngợmnữa!”

“Đúngthế,đôikhihọcoitụimìnhnhưlũngố!”Lebracxácnhận,“Nhưnghọ

muốnnóigìcứviệcnói,chỉcầnhọhơihơiquênvụnàylàtụimìnhsẽlạitìmbọnVelrans,phảikhôngnào.Vàlạisẽnhưxưa!”

“Ừ,”nónóithêm,“taobiếtcómấyđứanhátgankhôngdámchơinữa,nhưngbọnbaychắcchắnsẽchơitiếp,vànhiềuđứakhácnữa.Ngaycảnếuchỉcómộtmình tao thôi thì tao sẽ vẫn tới để nói vàomặt bọnVelrans rằng taokhinhbọnchúng,rằngchúngchẳnglàgìkháchơnlàđồchóchết,làthứbòcáikhôngsữa.Phải,taosẽnóivớichúngnhưthếđấy!”

“Tụitaocũngsẽtheomàychứ!Mặckệmấyôngbàgià!

Họlàmnhưtụimìnhkhôngbiếthồinhỏhọcũngnghịchynhưvậy!

Ăntốixonghọbắtmìnhđingủ,cònhọngồitándócvớihàngxóm,chơibàitây,bửahạtdẻ.Rồihọchénphomát,uốngvang, rượumạnh, rồihọkhoenhững‘ngónnghề’thờixaxưacủahọ.

Vìmìnhnhắmmắtnênhọtưởngmìnhngủrồi,họbảonhauthế.Nhưngmìnhlắngnghemàhọkhônghayrằngmìnhbiếthết!

Mộttốimùađôngnămngoái taotừngnghebốtaokểvớimấyngườikháchồitrẻôngđãlàmthếnàođểgặpmẹtao.

Baybiếtkhông,bốtaochuivàochuồngbò,đợiôngbàngoạitaođingủrồilẻnlênnằmvớimẹtao;nhưngmộttốinọtínữathìbịôngngoạitaobắtgặpkhiôngtaoxuốngcoilũvậtlầnnữa.Bốtaophảitrốndướimángăn,ngaytrướcmõmlũbò,bịchúngthởxộcvàomũi.Bốtaodởkhócdởmếu!

Ôngtaođangxáchđènlontonđivào,bỗngdưngquayphắtlại,nhưthểôngnhìnthấybốtao,đếnmứcbốtaotựnhủkhôngbiếtcóbịôngnhảyxổvàongườikhông.

Nhưngkhông, ông tao đâu nghĩ đến chuyện ấy.Ông tao cởi cúc quần rồiđứngđáitỉnhbơ.Bốtaokểrằngôngtaocứcầm‘đồnghề’vẩymãi!Bốtaothấythờigiansaomàlâuthế,vìbốtaobịngứacổ,sợbậtho.Khiôngtaobỏđirồithìbốtaomớiđứngthẳngngườilên,thởhổnhển.Mườilămphútsaubốtaođãnằmvớimẹtaoởbuồngtrên.

Đấy, họ làm những chuyện như thế đấy! Tao hỏi bay chứ đã có đứa nàotrongbọnmình từng làmchuyệnnhăngnhít thếchưa?Mấykhimìnhdám

ômbạngáikhitặngcônàngbánhquếhayquảcam.Thếmàchỉvìmộtthằngphảnbộiăncắpbẩnthỉubịmìnhquấtchovàiroimàhọlàmbộlàmtịch,nhưthểcóconbòbịchếtkhôngbằng!”

“Nhưnghọkhôngngăncảnđượcchúngmìnhthựchiệnnghĩavụ!”

“Tuynhiên, lạyChúa!Thật làkhốnkhổchonhữngđứatrẻphảicóchacómẹ!”

Saucâunóinàylàmộthồilâuyênlặng.LebracđemgiấukhotàngchođếnngàychúngtáikhaichiếnvớibọnVelrans.

LúcđitrởxuốngquanhữngbụicâyởSaute,đứanàocũngnghĩđếntrậnđònvừaqua.LaCriquebuồn rầuvìmùa tuyết sắpđếnhaycó thểvì linhcảmđượcnhữngảotưởngsẽmất,nêncảmkháibuộtmiệng:

“Thếmàkhilớnlêncóthểmìnhcũngsẽngớngẩnnhưhọmấtthôi!”

HẾT

Chúthích[1]FrancoisRabelais(1494,cũngcóthểlà1483-1553):nhàthơlớnnhấtcủaPhápthờiPhụcHưng.Trừmộtvàichúthíchcủatácgiả(đượcghirõ),mọichúthíchkhácđềulàcủangườidịch(LCC).

[2]Ýnóithứvănchươngbáchọcvàmẫumực.

[3]Celte:mộttộcngườicổxưaởTâyÂu,từngcómặtởĐức,Pháp,TâyBanNha,AnhvàIreland,saubịnhữngtộckhácnhưGerman,Anglo-Saxonđẩylùi.MộtnhánhquantrọnglàGaulois(tổtiêndântộcPháp)chịuảnhhưởngmạnh của văn hóa Latin. Nhánh còn lại ở Ireland, Wales, Scotland vàBretagne(Pháp)vẫngiữđượcngônngữCeltecổ.Chodếngiữathếkỷ20,ngườivùngBretagne(cũngnhưngườiđảoCorse)vẫnbịnhànướcPhápcấmdùngngônngữcủamình.

[4] JeanRacine (1639 - 1699):một trongnhững tácgianổi tiếngnhất củavănhọccổđiểnPháp.

[5]Tôicoiđâylàđiềutiênquyết(chúthíchcủatácgiả).

[6]Braque:mộtgiốngchósăn.

[7]Ngườicộnghòalàngườichốngchếđộquânchủ,chứkhôngtheonghĩađảngpháinhưởmộtsốnước-chẳnghạnởMỹ.

[8]LéonGambetta (1838 -1882): chính trịgiaPháp,chống lạiđếchế thứhai.

[9]Ơ-rê-ka (Eureka): “Tôi tìm ra rồi”, tương truyềnArchimède đã reo lênnhưthếkhipháthiệnrađịnhluậtvềsứcđẩy.

[10]Archimède(287-212trướcCN):tươngtruyềnrằngnhàthôngtháiHyLạpnàyđãdùngthấukínhhộitụánhsángmặttrờiđốtchiếnthuyềnLaMã(gần đây đại học Athène đã thử nghiệm bằng cách hội tụ ánh sáng phảnchiếucủanhiềutấmkhiênđánhbóngvàquảthậtđãđốtđượcthuyền).ThấukínhhayđậulăngtrongtiếngPhápđềulàlentille,nhưngLebracchỉbiếtmột

nghĩađậulăng!

[11]Giàyđếgỗ,hiệnvẫncònởmộtsốvùngquê...nhưnglàloạikhôngdây.

[12]Aspergesme(tiếngLatin):xinvẩynướcthánhchocon-cũnglàtênbàithánhcađượchátlênvàolúcnày.

[13]DonJuan:mộtnhânvậttiểuthuyếtnổitiếngtrănghoa.

[14]Aztec:tênmộtbộtộcdađỏởMexico.

[15]BệnhMurie:tênbệnhnàycólẽdotácgiảtựđặtra-xemthêmChươngIV,PhầnIII,“Chuyệnthờiquákhứoaihùng”.

[16]Vaevictis(tiếngLatin):Khốnkhổchonhữngkẻchiếnbại.

[17]XứGauloisbịđếquốcLaMãđôhộtừnăm225đến190trướcTâylịch.

[18]Lecon:tiếnglóngchỉbộphậnsinhdụcphụnữ.

[19]Chúatểcácthần(thầnthoạiHylạp).

[20] Piê bằng khoảng 0,3208m và pút bằng 0,027m là những đơn vị đolườngởchâuÂu,chotới thếkỷ19,địnhtùytiệnbằngchiềudàibànchân(pied)hayngónchâncái(pouce)củamộtônghoàng,bàchúanàođấy,nênmỗithờimỗikhác,mỗinướcmỗikhác.

[21]Myria(litre):vạn(lít).

[22]Tácgiả.

[23]VictorHugo (1802 - 1885), nhà văn lớn của Pháp, tác giả các truyện“ThằnggùnhàthờĐứcBà”và“Nhữngngườikhốnkhổ”.

[24]Bédouin:mộtsắcdândumụctrongsamạcBắcPhi.

[25]BảntiếngPhápinlàCamus,rấtkhônghợplý!Hẳnlànhầm.

[26]Trònhảycừu:mộtngườicúithấpđểngườikhácnhảyqua-ởViệtNamtrẻemcũngchơitròtươngtựvàgọilànhảyvô.

[27]NhàđịalýhọcngườiPháp(1845-1918).

[28]Myriagram:đơnvịtrọnglượngcổ,bằng10.000gram.

[29] TiếngLatin, trích từmột bài thánh ca củaW.A.Mozart (1756-1791):[Conhãyngồibênphảicủa ta,cho tớikhi tabắtđượckẻ thùcủacon,đặtlàmghếđẩudướichâncon].

[30] Tác giả chú thích: “Par Dieu! Monsieur mon amy, magis magnosclericosnonsuntmagismagnossapientes”(Rabelais,livreI,chap.XXXIX)-nghĩalà:“LạyChúa!Thưaôngbạncủatôi,nhữngchacốtoxácnhấtđâuphảilànhữngkẻsángsuốtnhất.”

[31] Kinkin:một kẻ săn bắn trộm thường say bét nhè nào đấy (xem thêmChương“Bữatiệctrongrừng”).

[32]Rượuápxanhhayrượukhổngải.

[33]Thuốcláhít:loạiđểdânghiềnhítvàomũi,thayvìhútbằngmiệng,khimuốntránhlàmphiềnngườichungquanh.

[34]Otto vonBismark (1815 - 1898): thủ tướngPhổ, người đã thốngnhấtnướcĐức.

[35]Nguyênvăn:Chớvộibánbộdagấukhitachưahạđượcgấu.

[36]TiêungữcủanướcPhápkểtừcáchmạng1789.

[37]Tạmdịch“Alboche”,từmiệtthịchỉngườiĐức.

[38]Bầyngựagió(cavaleduvent):tácgiảvígiónhưngựa.

[39]Adonis:nhânvậtđẹptraitrongthầnthoạiHyLạp.

[40]Áocáclinhmụcmặckhilàmlễ.

[41] Lourdes: thành phố nhỏ ở gần rặng Pyrénées, nơi đồn rằng Đức BàMariatừnghiệnranhiềulần(năm1858).Hàngnămrấtđôngngườimộđạohànhhươngđếnđâyđểcầukhỏibệnhnanyvàxin“nướcthánh”.

[42] FenimoreCooper (1789 - 1851), nhàvănMỹnổi tiếng, tác giả quyển“NgườiMohicancuốicùng”.

[43]“Nôngthônthứctỉnh”và“Đốmlửa”.

[44] Trẻ em đạo Thiên Chúa chỉ được nhận bánh thánh trong những buổithánhlễsaukhiđãquađượckỳ“sáthạch”vềgiáolýlầnđầutiên.

[45]TheoKinh thánh (Tânước) thì thánhJoseph làchồngĐứcMẹMaria,nhưngkhôngphảichađẻcủaChúaJésus.

[46]ChúaTrờicóbangôingangnhau:ChúaCha,ChúaConvàChúaThánhthần.Đểcứuchuộctộilỗicholoàingười,ChúaConđãđầuthaixuốngtrầngian,chịuđóngđinhtrêngiáthậptự(ChúaJésus).

[47]Thậtrachỉcómộtsợicòntốt,sợikiađứt(xemChương“Cọctróihànhhình”).

[48]GabrielMirabeau(1749-1791):chínhtrịgiaPháp.

[49]Panthéon:lăngcácvĩnhânPháp.

[50]BasdeCuir:mộtnhânvậttrongtruyệntranhcủaGeorgesRamaioli.

[51]GeorgesDanton(1759-1794),mộttrongnhữnglãnhtụcủacáchmạngPháp1789.

[52]Tôirấtmongbahãngnêutrênsẽcámơntôiđãtựphátquảngcáochohọbằngcáchmỗihãnggửichotôimộthộpthuốcngonnhất(chúthíchcủatácgiả).

[53]LaJoconde,hayMonaLisa,làbứcdanhhọangườiđànbàvớinụcười“bíẩn”củaLeonardodaVinci(1452-1519).

[54]Isis:nữthầnAiCậpthờicổđại.

[55]TrừLebrackhôngtựhoanhôđềnghịcủamình,còn44đứa!Cóvàichỗtácgiảnhầmgiữa45và40đứa.

[56]TiếngPháplà“Passetescornes”(Chuyềncáisừngcủabà/ôngđi!)-Tácgiảchúthích:HẳnlàPaxtecum!(tiếngLatin,nghĩalà:Cầuchoông/bàđượcanlành).

[57]EstitutvàPatéon:doCamusphátâmsaiInstitut(deFrance)làViệnHànlâmPhápvàPanthéon,ởParis,lànơithờcácvĩnhânPháp.

[58]Murie:có lẽ là têndo tácgiả tựđặtchomột thứbệnhdịchmùaviêmnhiệt,nênkhôngthấytrongnhiềuTừđiểntiếngPháp.

[59]ÝCamusmuốnnói“conchiên”(Tácgiả).

[60] Judas: theoKinh thánh (Tânước) thì Judas, nguyên làmột đồ đệ củaChúaJésus,đãbánChúachoquânLaMã.Dođó,Judasđồngnghĩavớiphảnbội.

[61]LouisdeCrillon,mộtviêntưlệnhnổitiếngthếkỷ16,bạnvàchiếnhữucủavuaHenriIV.SauchiếnthắngởArques,nhàvuaviếtchoCrillon:“Hãytreocổđi,hỡiCrillondũngcảm.QuântathắngtrậnArques,cònngươivắngmặt!”

[62]ChiềuthứNămcáctrườngtiểuhọcthườngnghỉ.

[63]Ámchỉcácôngcốđạo(vìhọmặcáođen).

[64]Chéroub:thiênthầnánhsángcanhgiữvườnđịađàng,saukhi“tổtôngloàingười”làAdamvàEvebịChúaTrờiđuổivìđãdámcãilời,ăntráicấm(Kinhthánh-CựuƯớc).

[65]ỞÂuMỹnhàcửathườngđóngimỉm,nêncónhàlàmmộtôtrốngởcửachính-cótấmchechắn-đủlớnchomèocóthểravàobấtcứlúcnào.

[66]TiếngDoTháilàngàylễthờphụngChúaTrời;vớiđạoHồilàngàythứSáu,vớiđạoDoTháilàngàythứBảy,vớiđạoThiênChúalàngàyChủnhật.

[67]Thuởtôicònbéhầunhưnhànôngnàocũngchứanướctrongbồngỗ,rồimúcrachậuđồng.Khikhát,ngườitauốngnướctừchậuấy(chúthíchcủatácgiả).

[68]MộttộcdađỏởBắcMỹ.

[69]MộtthứlínhđánhthuêchuyêncướpbóccủađếquốcOttoman(naylàThổNhĩKỳ)vàothếkỷ15,16.

[70]Ýnóituygặpmaymắnnhưngvẫncònbịđedọa(thầnthoạiHyLạp).

[71] Trong bản tiếng Pháp tác giả dùng từ “bacul” làmiếng dây da thòngdướiđuôingựakéoxe.Ởđâytạmdịchlàcáilỗchotượnghìnhvàdễhiểu.