THIỀN UYỂN TẬP ANH

download THIỀN UYỂN TẬP ANH

of 157

Transcript of THIỀN UYỂN TẬP ANH

  • 7/31/2019 THIN UYN TP ANH

    1/157

    L Mnh Tht

    Thin Uyn Tp Anh

    Son gi: Kim Sn - Thin phi Trc Lm

    ThK 14(1337)

  • 7/31/2019 THIN UYN TP ANH

    2/157

    Ta sch: Thin Uyn Tp Anh Nm

    Son gi: Kim Sn - Thin phi Trc Lm 1337

    Dch gi: L Mnh Tht (Da trn bn in nm 1715) 1976

    Nh xut bn: i Hc Vn Hnh - Saigon 1976, 1999

    Chuyn sang n bn in tbi: L Bc 2001iu hp: L Bc - [email protected] 2001

  • 7/31/2019 THIN UYN TP ANH

    3/157

    Mc LcBi Ta In Li Thin Uyn Tp Anh ..................................................................................7

    Thin Uyn Tp Anh NgLc.............................................................................................. 10

    Quyn Thng ............................................................................................................... 10

    Dng Php ca Thin SV Ngn Thng............................................... 101. THIN SV Ngn Thng (759 - 826) ................................................................... 10

    ThH ThNht (1 ngi) .......................................................................................... 14

    2. THIN SCm Thnh (? - 860)............................................................................. 14

    ThH ThHai (1 ngi) ............................................................................................ 17

    3. THIN SThin Hi (? - 900)................................................................................ 17

    ThH ThBa (1 ngi) ............................................................................................. 194. THIN SVn Phong (? - 956) (Mt tn na l Ch Phong) .................................... 19

    ThH ThT(2 ngi, 1 ngi khuyt) ..................................................................... 215. i SKhung Vit (933 - 1011) (Trc tn l Chn Lu) ....................................... 21

    ThH ThNm (2 ngi, khuyt 1)............................................................................ 26

    6. THIN Sa Bo................................................................................................. 26

    ThH ThSu (3 ngi, 1 ngi khuyt lc)............................................................... 27

    7. TRNG LO nh Hng (? - 1075)..................................................................... 27

    8. THIN SThin Lo............................................................................................. 29

    ThH ThBy (7 ngi, khuyt 1) ............................................................................. 30

    9. THIN SVin Chiu (999 - 1090) ........................................................................ 3010. THIN SCu Ch .............................................................................................. 42

    11-12 HAI THIN SBo Tnh (?- 1034), Minh Tm (?- 1034) ..................................... 4413. THIN SQung Tr........................................................................................... 4514. L Thi Tn........................................................................................................ 46

    ThH ThTm (6 ngi, thiu 3 ngi) ..................................................................... 48

    15. QUC SThng Bin (? - 1134) .......................................................................... 48

    16. i SMn Gic (1052 - 1096) ............................................................................ 51

    17. THIN SNgn (1020 - 1088).......................................................................... 53

    ThH ThChn (8 ngi, 3 ngi khuyt lc).............................................................. 5518. THIN So Hu (? - 1073) ............................................................................. 55

    19. THIN SBin ti .............................................................................................. 56

    20. THIN SBo Gim (? - 1173) ............................................................................ 57

    21. THIN SKhng L ( ? - 1119) ........................................................................... 5822. THIN SBn Tnh (1100 - 1176) ....................................................................... 61

  • 7/31/2019 THIN UYN TP ANH

    4/157

    ThH ThMi (Gm 12 ngi, 2 ngi khuyt lc) ................................................... 63

    23. THIN SMinh Tr (? - 1196) (Trc tn Thin Tr) ............................................. 63

    24. THIN STn Hc (? - 1200)............................................................................... 6425. THIN STnh Khng (1091 - 1170).................................................................... 65

    26. THIN Si X (1120 - 1180)........................................................................... 6727. THIN STnh Lc (1112 - 1175)........................................................................ 70

    28. THIN STr Bo (? - 1190) ............................................................................... 71

    29. THIN STrng Nguyn (1110 - 1165).............................................................. 73

    30. THIN STnh Gii (? - 1207) ............................................................................. 74

    31. THIN SGic Hi ............................................................................................. 78

    32. THIN SNguyn Hc (?- 1181) ......................................................................... 79

    ThH ThMi Mt (9 ngi, 8 ngi khuyt lc)....................................................... 82

    33. THIN SQung Nghim (1122 - 1190)............................................................... 82

    ThH ThMi Hai (C 7 ngi, 6 ngi khuyt lc)................................................... 8423. THIN SThng Chiu (? - 1203) ..................................................................... 84

    ThH ThMi Ba (C 5 ngi, 3 ngi khuyt lc).................................................... 8735. CS Thng S(? - 1228) .................................................................................. 8736. THIN SThn Nghi (? - 1216) ........................................................................... 88

    ThH ThMi Bn (Gm 5 ngi, 3 ngi khuyt lc)............................................... 90

    37. THIN STc L (Mt tn l Tnh L) ................................................................ 90

    38. THIN SHuyn Quang (? - 1221) ...................................................................... 90

    ThH ThMi Lm (C 7 ngi, y ch c 1 ngi) .............................................. 9339. CSng Vng. .............................................................................................. 93

    Thin Uyn Tp Anh NgLc.............................................................................................. 94

    Quyn H....................................................................................................................... 94

    Dng Php ca T Ni a Lu Chi - Cha Php Vn ............................ 9440. THIN ST Ni a Lu Chi................................................................................. 94

    ThH ThNht (1 ngi) .......................................................................................... 98

    41. THIN SPhp Hin (? - 626) ............................................................................. 98

    ThH ThHai (1 ngi) .......................................................................................... 100ThH ThBa (1 ngi) ........................................................................................... 100

    ThH ThT(1 ngi) ........................................................................................... 10042. THIN SThanh Bin (? - 686) ......................................................................... 100

    ThH ThNm (1 ngi khuyt lc) ........................................................................ 102ThH ThSu (1 ngi khuyt lc).......................................................................... 102

  • 7/31/2019 THIN UYN TP ANH

    5/157

    ThH ThBy (1 ngi khuyt lc).......................................................................... 102

    ThH ThTm (3 ngi, 2 ngi khuyt lc)............................................................ 102

    43. THIN Snh Khng (? - 808)......................................................................... 102ThH ThChn (3 ngi, u khuyt lc) ................................................................. 104

    ThH ThMi (4 ngi, 1 ngi khuyt lc) ........................................................... 10444. TRNG LO La Qu........................................................................................ 104

    45. THIN SPhp Thun (925-990)....................................................................... 105

    46. THIN SMa Ha (Tn c l Ma Ha Ma Gia) ....................................................... 107

    ThH ThMi Mt (4 ngi, 2 ngi khuyt lc)..................................................... 109

    47. THIN NG o Gi (902-979) .......................................................................... 109

    48. THIN SSng Phm (1004-1087).................................................................... 109

    ThH ThMi Hai (7 ngi, 2 ngi khuyt lc) ..................................................... 110

    49. THIN SVn Hnh (?-1025)............................................................................ 110

    50. THIN Snh Hu.......................................................................................... 11651. THIN So Hnh (? - 1117) ......................................................................... 11652. THIN STr Bt (1049-1117)........................................................................... 12353. THIN SThun Chn (? - 1105) ...................................................................... 124

    ThH ThMi Ba (6 ngi, 2 ngi khuyt lc) ...................................................... 126

    54. TNG THNG Hu Sinh (? - 1064) ..................................................................... 126

    55. THIN SThin Nham (1093-1163)................................................................... 129

    56. QUC SMinh Khng (1066-1141).................................................................... 129

    57. THIN SBn Tch (? - 1140) (Trc tn l Php Mt)........................................ 131ThH ThMi Bn (4 ngi, 3 ngi khuyt lc) .................................................... 133

    58. TNG THNG Khnh H (1067 - 1142)............................................................... 133

    ThH ThMi Lm (3 ngi, 1 ngi khuyt lc).................................................... 13659. THIN SGii Khng........................................................................................ 13660. THIN SPhp Dung (? - 1174) ........................................................................ 137

    ThH ThMi Su (3 ngi) ................................................................................. 13961. THIN STr Nhn (Mt tn l Tnh L)............................................................. 139

    62. THIN SChn Khng (1046-1100)................................................................... 141

    63. THIN So Lm (? - 1203)........................................................................... 143

    ThH ThMi By (c 4 ngi, 1 ngi khuyt lc) ................................................ 145

    64. THIN SDiu Nhn (1042-1113) ..................................................................... 145

    65. THIN SVin Hc (1073 -1136) ...................................................................... 146

    66. THIN STnh Thin (1121 - 1193) ................................................................... 147

    ThH ThMi Tm (c 2 ngi, 1 ngi khuyt lc) ............................................... 148

  • 7/31/2019 THIN UYN TP ANH

    6/157

    67. QUC SVin Thng (1080 - 1151) ................................................................. 148

    ThH ThMi Chn - Hai Mi (1 ngi khuyt lc)................................................. 151

    68. THIN SY Sn (? - 1216) ............................................................................... 151

    H Phi ca Thin STho ng.......................................................... 153

    69. THIN STho ng ..................................................................................... 153ThH ThNht (3 ngi) ........................................................................................ 153

    70. HONG L Thnh Tn.................................................................................. 153

    71. THIN SBt Nh............................................................................................ 153

    72. CS Ng X ................................................................................................... 153

    ThH ThHai (4 ngi) .......................................................................................... 15473. THAM CHNH Ng ch ...................................................................................... 15474. THIN SHong Minh ...................................................................................... 15475. THIN SKhng L.......................................................................................... 154

    76. THIN Snh Gic {Tc Gic Hi} ................................................................... 154

    ThH ThBa (4 ngi) ........................................................................................... 155

    77. THI PH V ............................................................................................. 155

    78. THIN SPhm m ......................................................................................... 155

    79. HONG L Anh Tn ..................................................................................... 155

    80. THIN S .............................................................................................. 155

    ThH ThT(4 ngi) ........................................................................................... 155

    81. THIN STrng Tam Tng ............................................................................. 155

    82. THIN SChn Huyn...................................................................................... 15683. THI PH Thng....................................................................................... 156

    ThH ThNm (4 ngi) ........................................................................................ 15684. THIN SHi Tnh ........................................................................................... 156

    85. HONG L Cao ............................................................................................ 156

    86. XNG NHI QUN GIP Nguyn Thc ............................................................... 156

    87. Phng NgPhm ng ..................................................................................... 156

  • 7/31/2019 THIN UYN TP ANH

    7/157

    7 Thin Uyn Tp Anh

    Bi Ta In Li Thin Uyn Tp Anh

    [1a1]

    Thin uyn tp anh, sao dng ngha ? Xin tha, dng sanh t ca n lm ngha vy. Sao

    th?Ngi theo Thin tn cnhin l nhiu, nhng k bit l huyn tht ra li him: chnh nhmt

    con phng gia by g, mt cy lan trong m c. Nu chng phi ph bm anh d, tri kin siu qun,lm sao thu c ch huyn vi, c th lm lnh t cho k hu hc v m thc cho ngi i sau?

    ng tin thay! Trong vn Thin, ngi anh k l him, nhn y trch ly nhng bc danhcng, thc c lm t st thut ca Thin hc. Nn ci ngha ca Tp anh chnh do m c tn.

    Kthn n bt u, by gi c Pht Uy m xut th1, sng lm t t ca Thin tn. Nhngthi y, tc cn thun hu, ngi nhiu cht phc, kinh gio ti hkhng [1b1], khng cn ni ra lm my ha . K no ly ma lm Pht k tr ngy ngy cng sinh, gian dm ngy cng dy,nghip n kt y, chng ti thm thm. Nu chng dng n thuyn tcu vt, th chng thc.

    Cho nn cha c Thch Ca xut hin Ta B2, v h m ni ra kinh k, dy d chng sanh, chn

    kip vt tu3, cng thnh qu mn. Do th, Pht gio i hnh, Thin tn tip ni, nhgi thi qua suno4, em mt lnh, tuyt ri trn ba ng5dp nng d. B quyt thnh Pht lm T, t mimc mi manh.

    Nc i Vit ta, li Pht thm nhun khp c, ma php sng gi nhiu ni, ct tc xut gia,chng n ng khng th cng c ngi. V hnh tch, lng Thin h sng nhmt tri, gng o trongnhgi bng. C ngi ra i gip nc an dn, c k nhp th ng, vt chm. C ngi smngn tm, chng gy lm thn diu c mu ca t Ma6[2a1]. C k mun vo ca Thin, ch sen7khin hin hin b quyt ca Trng. Cn nhng v, chim rng chung nim c, nghe kinh trong ca,d th mn lng nhn, ca bp dng cm. l lng thnh cm cch hip, ch hc thn ha c

    1Uy m Pht: tc c Pht u tin ca thgii Khng kip, trc khng c mt c Pht no ht. Cho nn tn c Pht nyc dng ch cho ranh gii gia giai on lc cha c sphn bit ca chng sanh v giai on sau khi c sphnbit. Xem Php hoa thng ngha 6 v Tnh suyn 5.

    2Ta b: Phn: Sah, tn thgii ca chng ta, c nh ngha l thgii "chu nhn ba thc (tc tham, sn, si) v cc loiphin no". Xem Bi hoa kinh 5 t 119c 22-23.

    3Cu kip lch tu: in tch Pht Thch Ca, nh ngi ca c Pht Pht Sa bng bi tn:Thin thng thin h v nhPhtThp phng thgii dic v tThgian s hu ng tn kinNht thit v hu nhPht gi.

    trong khi ang lm mt v B Tt trn ng i ti gic ng, m c ththu ngn thi gian tu hnh ca mnh bng cch vtc chn kip, tr thnh Pht Thch Ca, trong khi Di Lc cn phi i chn kip na. Xem i tr lun 25 t 87b27.

    4Lc o: cng gi l Lc th, tc ch cho su con ng sng su li sng, y l con ng sng ca thin thn, ca con ngi,ca phi thin, ca sc sanh, ca qui v ca a ngc.

    5Tam : tc ba con ng, y l: 1. con ng la ch cho ch la dca a ngc, 2. Con ng mu ch cho thgii n nut

    ly sinh mng ca nhau tc loi sc sanh v 3. Con ng ao kim ch cho thgii u tranh bc hip ln nhau tc loi qui.Xem Tgii thot kinh.6 Tc Bt Ma, Phn Bodhidharma, n Trung quc vo nm 520 v mt nm 528, ngi c coi thc skhai sng ra nn

    thin Trung quc. V stch, xem Truyn ng lc 3 t 217a9 - 220b25 v Tc cao tng truyn 16 t 551b27 - c26 v Lch iphp bo k t 180 c3 - 181a18.

    7 Tc Pht Trng (232 - 348). Ch sen c ngha l c ch lm cho hoa sen mc ln tmt bt nc. Stch ly ttruynTrng gp Thch Lc, v Lc hi Trng v chuyn "o Pht c linh nghim g? Trng bit Lc khng hiu ti l su ca o, nnc thdng o thut lm bng c, nhn ni rng: "o c tuy xa, nhng c th ly vic gn lm chng". Bn ly mtci bnh bt ng y nc, t hng v nim ch th pht chc mc ln mt hoa sen xanh, sc p sng chi mt. Lc do tin phc. Xem Cao tng truyn 9 t 383c3 - 10.

  • 7/31/2019 THIN UYN TP ANH

    8/157

    8 Thin Uyn Tp Anh

    xong, h chng l smu nhim ca bn mt nhn nhau ! Tht lm bc anh t trong vnThin vy.

    i ! Pht o ch huyn, m lng li huyn trong huyn1. Pht o rt ln m lng li ln trong ln. Lng ! Lng ! N l ci ch tca stu o !

    Mt sch Thin uyn ny, bt u tThin sV Ngn Thng truyn o, n n ni nhau,

    nh nh huy hong, song rt gn li di, lm ngn chuyn rng th cng u ci lng y l Chnh gicv thng vy. Xt nguyn do n, nu chng phi gt ra su trn, ri b bn tng2 m c thcnhthsao?

    Ti rng hc sch Nho, xem [2b1] thm kinh Pht, xt v l hu v ca chng, tuy ni l haing, nhng kho v ch quy knh th t cng mt l. Nhn khi rnh ri ging dy trng3, gp mtbn thin n bn li Pht, i thoi hi lu, l nhng vn lng ra sng th. ng nhn ly ra ttrong tay o, c Tp anh mt tp nh ti chnh c, tin in li, nhm khi sai lm. Ti xem trong schy c nhiu cao thin, danh t, hc tu ht sc, chng ng rt thing bt gic ttrong lng va knh vaphc. H bn khng, ni gic, y ng nhin khng phi nm trong phn vic ca ti.

    Nhng kinh Dch c ni: "Tr nh cu ta"4. Cho nn, ti khng thkhng theo li xin ca ng sa li nhng chthiu v mt, thm vo nhng ch st v thot lc. Trong khong tun nht, li vnngha l ca sch ny r rng tr li nhxa, khng km g nh trng thm sng. ng nhn xin ti

    mt bi ta dng khc vo u sch, nhm hin dng Pht gio [3a1]. Ti khng tic cng, cho gia n trc mt, bo ly bt giy, chun b vit lch, ri tho mt thin li qu. ng nhn vicho m nhn. Cn t.

    In li vo ngy tt thng tnm L Vnh Thnh th11 (1715).

    [3b1] Thc tch ca Thin tn: Thch tNhTr

    Mn : Sa di Tnh Nhu

    Tnh Xuyn

    Tnh Trung

    Tnh Huy

    Tnh KinTnh Bn

    Thin nam t Tnh Phn

    Tnh Thnh

    Tnh T

    Tnh Hng

    Tnh Minh

    1Huyn trung chi huyn: y l mt trong ba thhuyn ca phi Lm t, y l: 1. Huyn trung huyn, 2. Thtrung huyn v3. C trung huyn. Xem Nhn thin nhn mc 2 t 311b19. Xem thm Lo T, o c kinh thng thin t 1b3, Huyn chi huhuyn, Chng diu chi mn.

    2Su trn: tc su i tng ca su gic quan, m thng thng th gm sc l i tng ca mt, thanh l i tng ca tai,hng l i tng ca mi, v l i tng ca li, xc l i tng ca thn, v php l i tng ca .Bn tng: tc bn din trnh ca svt, y l ssinh ra, str gi, sthay i v sdit cht. Xem Cu x lun 5 t 27a12 -20a9.

    3Chin ng: in ly tvic Dng Chn (? - 124) dy hc, trc nh c treo bng mt con chim ngm trong m ba con cchin, nn sau ny ngi ta gi nh chin hay chin ng, ch ch cc thy dy hc. Xem Hu Hn th84 t 1b5-9.

    4 Dn Chu dch: "Qu Mng": "Ph ng cu ng mng, ng mng cu ng". Xem Chu dch 1 t 9a3.

  • 7/31/2019 THIN UYN TP ANH

    9/157

    9 Thin Uyn Tp Anh

    Tnh Bng

    Thin nnhn hiu Diu Tng

    hiu Diu o

    Tnh Phng

  • 7/31/2019 THIN UYN TP ANH

    10/157

    10 Thin Uyn Tp Anh - Quyn Thng

    T h in U yn Tp A n h N g L c

    Quyn Thng

    [4a1]

    Dng Php ca Thin S V N g n Th ng

    1. THIN SV Ngn Thng1 (759 - 826)

    Cha Kin s, lng Ph ng, Tin du2. Svn ngi Qung chu, h Trnh, nh mo,khng mng gia sn, n th nghip ti cha Song lm V chu3. Tnh tnh trm hu, t ni, im lngm bit, r hiu mi vic mt cch tng qut. Cho nn, ngi ng thi gi l V Ngn Thng {Truynng4 gi Bt NgThng}.

    1 Thin sV Ngn Thngi chiu vi cc tliu Trung Quc:(a). Truyn ng lc 9 TK. 2076, t 268a28-b13: Hoi Nhng thin s, tam thHng chu Bch Trng Hoi Hi thin sphp tQung chu, An ha t, Thng thin sgi, V chu, Song lm tth nghip, tu, qu ngn, thi nhn v chi Bt NgThng d. Nhn l Pht, hu thin gi vn vn: "Ta ch lth thp ma? Svn: "Th Pht" Thin gi ni ch tng vn: "Gic th h vt?" Sv i. Ch d, c oai nghi, l vn thin gi vn: " Kim nht s vn, m gip v tri ch nhh". Thin gi vn:"To ch k h da? Svn: "Thp h" Thin gi vn: "Hon tng xut gia d v?" Schuyn mang nhin. Thin gi vn: "Nhcd bt hi, bch h h vi?" Thin gi ni mnh Sng tham M T. Hnh ch Giang ty, M T dvin tch. Ni yt Bch Trng,n thch nghi tnh. Hu nhn vn: "Sth thin sph?" Svn: "Bn o bt tng hc thin." Slng cu khc triu knhn. K nhn ng nc. Sch tng lth t. (k nhn v i). Snht nht linh Ngng Sn tng sng tlai. Ngng Sntng o. Svn: "Khc tng hon bn x. Ngng Sn tng chi. Svn: "Sng tna bin th thp ma vt?" Ngng Snvn: "V vt". Svn: "Gi bin th thp ma vt?" Ngng Sn vn: "V vt". Striu: "Hu Tch". Ngng Sn vn: "Nc". Svn: "Kh".(b). Liu ng hi yu 7 (Vn 136 t 275a15), chp gin lc hn, v ni Hu Tch lc by gi cn l mt Sa di.(c). i quang minh tng, quyn trung (Vn 137 t 422b.), chp ton "c ngi hi Sc phi Thin s?" vn vn, nhTruyn ng lc ( dn), cui cng c li bnh ca Bn m: "C nhn t li cn thng tr dhon nht ng phc mu chi t,i lc tng t. K tho k bt tng vin, nhi dng xdic nhin, Bt NgThng dh ch vu i An chs, thn tBchTrng l b trung lai, nhi on liu tinh kim, lc v ch u. Thn trc k nht thi ng c nhi d, yu nghim k kh lc tngch, li n tng ma, tphi k gia huynh, thc cm khinh xc?".(d). Ngng hi nguyn 4 (Vn 138 t 63b), chp nhTruyn ng lc, dn, tu n cui, chi tit i thoi vi NgngSn c khc mt cht: "Snht nht triu Ngng Sn: "Tng sng tlai". Sn tng o. Svit: "Khc tng bn xtrc."Sn tng chi. Striu: "Hu Tch" Sn ng nc. Svit: "Sng tna bin th thm ma vt?". Sn vit: "Chm t" gi bin ththm ma vt?" Sn vit: "V vt" Sphc triu: "Hu Tch". Sn ng nc. Svit: " Th thm ma" Sn v i, Svit: "Kh".(e). Ngng nghim thng 4 t 103b. v Ch nguyt lc 11 t 125c c hai bi u chp nhNgng hi nguyn dn.

    2 Tc huyn Tin du. i nam nht thng ch, tnh Bc ninh, ni: "Huyn Tin du xin v pha ng bc ph l Tsn 10 dm,rng tng sang ty 18 dm, nam xung bc 10 dm, pha ng 10 dm th n a gii huyn Qudng, ty 7 dm th na gii huyn Yn Phong, nam 11 dm th n a gii huyn Siu loi ca ph Thun an, bc 6 dm n a gii huyn Ynphong. i Trn v trc nguyn c tn huyn ny. Sk ni Nguyn Th Tip chim cTin du, tc l y. i thuc

    Minh, chu V ninh gm ly n v thuc ph Bc giang. i L Quang Thun, i n thuc ph Tsn. Triu ta nhn theo y.N gm hai tng, 56 x thn". Nay tc l huyn Tin du, tnh H bc. Lng Ph ng ti huyn ny. Cha Kin s, nhtruynca Cm Thnh xc nh l do mt nh giu h Nguyn ca lng y em nh mnh ci thnh cha, ri em cng cho Cm Thnhc l khong nm 820 hay trc khng lu. Huyn Tin du ny, vo thi k nh L chc gi l qun Tin du, bi v trongtruyn Cm Thnh ni Thnh l ngi Tin du, xut gia ni Tin du qun mnh."

    3 V chu, a danh i ng, sau i l Tchu. Nay l huyn l huyn V Xuyn, Qu chu.4 tc Truyn ng lc do o Nguyn khi vit nm 1004. N gm c thy 30 quyn, m t lch struyn tha ca Thin tn t

    Pht T B Thi tr xung cho ti Thin sHu Thnh (941 - 1007). Nm Cnh c th4 (1007) l nm ng hon thnh tc phmny. V n c vit trong khong Cnh c (1004 - 1007) i Tng Chn Tn nn cng c tn Cnh c truyn ng lc, hin trong i tng kinh sTK 2076.

  • 7/31/2019 THIN UYN TP ANH

    11/157

    11 Thin Uyn Tp Anh - Quyn Thng

    Mt hm vo lc Sl Pht, c mt Thin khch n hi: "Ta ch l ci g ?"

    Sp: "L Pht"

    Thin khch ch tng Pht hi: "Ci ny l ci g?" Skhng p c.

    m Sy phc nghim chnh n ly thin khch, tha rng: "iu ngi hi khi ny ti chabit ch nhthno?"

    Thin khch hi: "Ta ch xut gia n nay tri c my h?"

    Stha: "Mi h".

    Thin khch hi: "Li tng xut gia cha?"

    Str thnh hoang mang.

    Thin khch bo: "Nu khng hiu iu , th d c trm h cng chng ch g !"

    Ri em Scng n tham vn M T1. i ti Giang ty2, th T tch [4b1], bn n yt kinThin sBch Trng Hoi Hi3.

    By gi c v tng hi: "Thno l php mn n ng ca i tha?"

    Bch Trng p: "t lng nu khng,Tri tu tchiu4.

    Nghe xong Stnh ng.

    Tr v Qung chu, tr tr cha Ho an. C ngi hi: "Thy phi l Thin schng?"

    Sp: "Bn o khng tng hc thin"

    Im lng giy lu, Sgi, Ngi p: "D".

    Sch cy soan. Ngi khng tr li.

    Thin sNgng Sn5, khi cn l sa di, c ln Sgi: "Tnh con, em ci ging li y cho ta".Ngung Sn em ging n. Sbo: "mang li ch c". Ngung Sn vng theo.

    Sli hi: "Tch, bn ny c ci g?""Khng vt"."Cn bn kia?""Khng vt".

    S li hi: "Tch con !"

    1 Tc Thin so Nht (709 - 788) Giang ty, l hc tr c php duy nht ca Nam Nhc Hoi Nhng. Sngi h M, nnthng gi l M T. V tiu s, xem Truyn ng lc 6 t 245 c23-246c6.

    2 Giang ty, vng t pha nam thuc lu vc trung b sng Dng t, tng ng vi phn t tnh Giang ty ngy nay.3 Bch Trng Hoi Hi (749 - 814) l hc tr ca M T. Sngi Trng lc, Phc chu. Sau khi c php vi M T ri, bn n

    ti ni i hng Hng chu, v ngn ni ny cao dc nn cng gi l Bch trng. Xem Truyn ng lc 6 t 249b26 - 250c.

    Trung Quc, Hi c coi nhl v thy ca hai ngi hc tr khai sinh ra hai phi thin ln ca Trung Quc, y l LinhHu Qui Sn, ngi cng vi hc tr mnh l Hu Tch Ngng Sn khai sinh ra phi thin Qui Ngng, v Hy Vn Hongb, ngi dy cho hc tr mnh l Ngha Huyn Lm Tthnh lp nn phi thin Lm t. y, ta c thni Hi cn c mtngui hc tr thba cng khai sinh ra mt thin phi ln khc ngoi t Trung Quc, y l thin phi Kin s ca V NgnThng Vit nam.

    4 Tham chiu Truyn ng lc 6 t 250a17: Thin sBch Trng, c Tng hi: "Nhh thi tha n ng php mn?" Svit:"Nhng tin hit chduyn, hu tc vn s; thin dbt thin, th, xut thgian, nht thit chphp, mc k, mc c, mcduyn nim, phng x thn tm linh k tti, Tm nhmc thch, v s bin bit. Tm v s hnh. Tm a nhc khng, tunht thin. Nhvn khai nht xut (...)".

    5 Ngng Sn Hu Tch (814 - 890): Xem Truyn ng lc 11 t 282a - 283c); Hu Tch nglc, TK 1910, tr. 582a v tr. 584c23.

  • 7/31/2019 THIN UYN TP ANH

    12/157

  • 7/31/2019 THIN UYN TP ANH

    13/157

    13 Thin Uyn Tp Anh - Quyn Thng

    Php tca Thin s(V Ngn) Thng Kin s.

    1 Nguyn vn: Hu ch Khai Hu inh su nh thp tnin. Cu ny cng c mt trng hp tng tnhcu trn, v chng ti ngh cch c v hiu n thny. Thnht, chhu chc phi l chdvit ln, bi dng chkh ging nhau. Tip n,nhng chnh thp tnin, chng ti nghchng l mt vit ln, sai v thiu cng c thnhng chsau "phm ng bch thpnh nin". Nh thp l mt vit ngc ca thp nh. Svit ngc ny xut hin kh nhiu trong Thin uyn tp anh, nhLngNhim Vn th vit thnh Lng Vn Nhim trong truyn ca Cu Ch. Chtchc l mt vit sai v ngc ca chbch, bidng chchng kh ging nhau. Nhvy, nh thp tnin ng ra phi c bch thp nh nin. Cui cng, vn thm hai ch"phm ng" Ng vo tdng ca hai chy, ta thy chng c nhng nt rt ging vi chsu i trc. C th, ngi hiu nhbn in nm1715 ca Thin uyn tp anh, v bn lu m hay b mt cn, khng thy ngha ca chphm ngy v coi

    chng nh

    nhng

    in t

    ca ch

    su

    ng tr

    c, nn lo

    i ra. Cn ch

    bch th

    p nh

    , m

    t khi

    lo

    i ch

    phm ng

    th b

    chbch, hoc sa n li thnh chthay mt chg . Trong trng hp ny, c l h sa thnh chtv to nn svit

    ln ngc trn. Du sao i na, chng ti nghrng mt ngh gii quyt mt on vn nhthkhng n ni hon tonkhng c l. V l do cho nghy l sau.Ta bit tc giThin uyn tp anh bit kh nhiu vTruyn ng lc ca o Nguyn. M ctheo li vit ca Nguyn th saunhng v t chnh yu ca Thin tn Trung Quc nhBt Ma cho n Hu Nng mt, Nguyn u tnh tnm mt ca hn nm Nguyn ang vit Truyn ng lc, tc nm Cnh c thnht (1004), v ni "n nay nm Gip thn Cnh c thnht phm bao nhiu nm. V d, v Hu Nng th ng ni "n nay nm Gip thn Cnh c thnht phm 292 nm. Nng mtnm 713, n nm 1004 th qu l 292 nm. Trng hp Thin uyn tp anh cng vy. Tc gi mun tnh cho ta bit tkhi VNgn Thng mt i cho ti lc ng ang vit tc phm ca mnh gm c thy bao nhiu. Thng mt nm 826 n i Trn, KhaiHu inh su (1337), th Thng cch ta ng 512 nm theo li tnh phng ng. y l l do ti sao chng ti ngh sa nhthp tnin thnh phm ng bch thp nh nin v dch theo .

    2 Nguyn vn: Ng vit thin hc tSchi th. Cu ny lm mt sngi nhGaspardone (sd.) thi lm sao tc giThinuyn tp anh c thvit mt cu nhth, trong khi bit r rng rng, thin hc Vit nam khng phi bt u vi V Ngn Thng,m l vi T Ni a Lu Chi nhchnh ng ghi li. Phi chng c nhng sai lm vn c trong lc truyn bn? Thc ra, vitnhth, tc giThin uyn tp anh mun phi by quan im v lp trng vit sca mnh, t bin minh cho vic ng

    bt u cun sv Thin tn Vit nam ca mnh bng dng V Ngn Thng. Ni khc i, Thin ca V Ngn Thng mi lphi Thin chnh thng theo quan nim ca ng. Thin ca T Ni a Lu Chi d c xa hn vn khng thc danh d c.

    Vit v lch sThin tn Vit nam cho n thi ng c nhiu nh gi khc nhau, m vic ni bt nht l vic Thng Binkhng tha nhn c phi thin ca Nguyn Bt Nh, tc thin phi Tho ng, v thin phi ca Nguyn i in. Quan imny sau c Thng Chiu, tc gi ca Nam tn tphp , chp nhn, n ni Quch Thn Nghi phi tra hi. Nhng ntc giThin uyn tp anh d quan im va ni vn ang cn c gi tr, ng phi thm vo phn ghi li struyn tha caphi Tho ng. Ta khng bit, y c phi l v nh hng ca Hu Nht, tc giLit t yu ng, mt ngi c tc giThin uyn tp anh tn trng dn ra vi mt nim tn trng v tin tng kh v bin? V Hu Nht, mt sgia Pht gio khcthi L Trn, phi chng gm thm phi Tho ng trong cun sch ca mnh?.Ngoi ra nh chng minh trong phn nghin cu, tc giThin uyn tp anh thuc phi thin Trc lm. M phi thin yxut pht tdng Kin s. Cho nn khng c g l l khi ng bt u thin Vit nam tV Ngn Thng.

  • 7/31/2019 THIN UYN TP ANH

    14/157

    14 Thin Uyn Tp Anh - Quyn Thng

    Th H Th Nht ( 1 n g i )

    2. THIN SCm Thnh (? - 860)

    Cha Kin s, i th2. Ngi Tin du, h Th1. Ban u S[5b1] xut gia, tn o l Lp c, ti ni Tin du2 ca qun mnh. Sly vic c kinh lm snghip. C hng ho h Nguyn mn Sc hnh cao c, mun i nh lm cha mi Sti , bn n ly tnh mi S, Schng chu nhn.Ban m mng thy thn nhn mch: "Nu theo ca Nguyn, th chng my nm sc iu lnhln", bn p li li mi. {Nay l cha Kin s Ph ng}.

    Chng bao lu th Thin sV Ngn Thng n. Sbit Thng l ngi phi thng, sm hmphc dch, cha tng bing nhc. Thng cm ng trc lng thnh ca S, bn t tn l Cm Thnh.Mt hm, Thng gi Sn dy: "Xa, c ThTn v mt nhn duyn ln , m xut hin i3, haduyn xong xui, ngi vo Nit bn. Chn tm vi diu nhthgi l Chnh php nhn tng, tht tngv tng, tam mui php mn, chnh ngi tthn trao cho t l tn gi Ma Ha Ca Dip lm St4,i i truyn nhau, n i st Ma tn sang, tri bao him nguy, truyn php ny cho n

    Lc t To Kh, c php vi Ng t. Khi t Ma [6a1] mi n, v ngi i cha bit tin, nn ly struyn y lm r vic c php. Nay c tin chn mui, th y bt l u mi ca tranh chp, phidng li ni ng, khng nn truyn na5. T, ly tm truyn tm, khng truyn y bt. By gi NamNhc Nhng u tin c tm truyn, ri Nhng trao cho M T Nht, Nht li trao cho Bch TrngHi6. Ta nh Bch Trng m c tm php . Lu nghe phng ny, hm mi tha cng nhiu,nn ta xui Nam tm thin tri thc. Nay gp c ngi, y bi duyn xa. Hy lng nghe ta ni k:

    1 Bn i L vit "Tnh Th", th Thy ch h ca Cm Thnh. Thnh nhvy h Th, h Th khng phi l khng bit n tronglch s. Tam quc ch 63 cn ghi li mt nhn vt ca triu Tn Ng tn Th Nghi, ri ch rng: Nghi nguyn c h Th nhng sauvit ci thnh Th. Bn i Nguyn trc ch"Tnh Th", vit thm hai ch"v tng". y chc l mt tng b ca Phc in,nu khng phi l ca Tiu sn tc bn.

    2Lch triu hin chng loi ch3 t 2a6-7 ni: "Pht tch ti huyn Tin du, li c tn l ni Tin du. Xa c tiu phu Vng Chtvo thy hai ng gi nh c di bng cy tng, bn da ba ng xem. Xem xong cuc c, ng li th khng thy ai c, mcn ba mc bao gi, nn c tn l thn Ln kha". Vy ni Tin du cng c tn l ni Pht tch hay ni Ln kha. V ni Lnkha ny, i nam nht thng ch, tnh Bc ninh, ni: "Ni Ln kha ti huyn Tin du v pha nam cch bn dm, trn ni c aoTh long, trn chp Tht sn c bn c. Tng truyn xa c tiu phu Vng Cht vo ni thy hai ng gi nh c dibng cy tng bn da ba ng nhn, n khi cuc c tan, m khng bit cn mc tan. Di ni c ng tn Vn phc, cnhtr thanh vng tng truyn i L dng nn. Sk ni Triu ng qun ni Tin du nh vi An Dng Vng, tc l niy. Truyn k lc ni TThc ci o cu cho tin n, tc cng ni y". Tuy nhinAn nam ch lc 1 t 22 cng ghi: "NiTin du c bn lp long du nhng ng gch, tng truyn Tin nh c trn , sau bn con gi i hi ci giao hp trn nn n lt xung v v ra". Nay tc ni Ln kha, huyn Tin du, H Bc.

    3 Kinh Php hoa, phm Phng tin: "ChPht ThTn ch v mt i snhn duyn m xut hin i". Xem Diu php lin hoakinh 1 t 7a21.

    4Truyn ng lc 1 t 205b26 - 28 ni, khi Pht sp nhp dit, Pht ni vi tMa Ha Ca Dip rng: "Ta em thanh tnh phpnhn. Nit bn diu tm, tht tng v tng, vi diu chnh php, em giao cho ngi, ngi nn gign".

    5 Con t"Khi t Ma mi n" cho ti "khng nn truyn na" y l dn y nguyn vn cu ni ca Hong Nhn cho Hu

    Nng lc Nhn truyn ca sa cho Nng, m c Php bo n kinh t 394a28 ln Truyn ng lc 3 t 223a20 u c chp. Nguynvn n c: "Tch t Ma s ch, nhn v chi tn, c truyn y bt dminh c php. Kim tn tm di thc, y ni tranh oan. Chnhthn, bt phc truyn d". V dn nguyn vn ny, cho nn chng trong on ny phi hiu l ch Hu Nng.

    6 Struyn tha ni n trong on ny, ta c thv thnh biu nhsau:Thch Ca Mu NiMa Ha Ca Dip ...Bt Ma (? - 528)Hu Kh (487 - 593)Tng Xn (? - 606)o Tn (580 - 651)Hong Nhn (601 - 674)

  • 7/31/2019 THIN UYN TP ANH

    15/157

    15 Thin Uyn Tp Anh - Quyn Thng

    "Cc ni n iDi trao truynRng thy t taGc tTy thinTruyn php nhn tngGi y l Thin

    Mt hoa nm l1

    Ht ging lin minNgm hp mt ngMun ngn c duyn2Tam tng u giThanh tnh bn nhinTy Thin ci nyCi ny Ty ThinXa nay nht nguytXa nay sn xuynng u cng vng3Pht t thnh oanSai mt my may

    i mt trm ngnNgi kho quan stCh la chu conDu c hi taTa vn V Ngn4

    [6b1] Nghe xong li , S lin tnh ng.

    Mt ln c v Tng n hi: "Thno l Pht?"

    Sp: "Khp ht mi ni."

    Li hi: "Thno l tm Pht?"

    Hu Nng (638 - 713)Nam Nhc Hoi Nhng (677 - 744)M To Nht (709 - 788)Bch Trng Hoi Hi (720 - 814)

    1 Nguyn vn: Nht hoa khai ng dip. t Ma truyn php cho Hu Khc bi k:Ng bn lai tTruyn php cu m tnhNht hoa khai ng dipKt qu tnhin thnh

    Xem Truyn ng lc 3 t 219c 17-182 Nguyn vn: Tim ph mt ng, thin vn hu duyn. Li ph chc ca t Ma cho Hu Kh cng ni:

    Tim ph mt chngThin vn hu dNhdng xin dng

    Vt khinh v ng.Xem Truyn ng lc 3 t 219c15.3 Nguyn vn: Xc thnh tr. Ho thng Bo Ch, Thp tkhoa tng:

    Ngu nhn b tha cm hTr gi to tc giai khngThanh vn xc vi tui snhc nhn vin thng.

    Xem Truyn ng lc 29 t 450 c13-14. Xem thm Bch nham lc 5 tc 4 (t 182a5).4 Nguyn vn: Ng bn v ngn. C thdch: "Ta vn khng li". V Ngn c thch V Ngn Thng, cng c thch ci chn l

    khng thdin tc.

  • 7/31/2019 THIN UYN TP ANH

    16/157

    16 Thin Uyn Tp Anh - Quyn Thng

    Sp: "Chng tng che du"

    Li tha: "Ngi hc khng hiu".

    Sbo: "i qu xa ri"

    V sau, Skhng bnh m mt. By gi l nm Canh thn ng Hm Thng thnht (860).

  • 7/31/2019 THIN UYN TP ANH

    17/157

    17 Thin Uyn Tp Anh - Quyn Thng

    Th H Th Hai ( 1 n g i )

    3. THIN SThin Hi (? - 900)

    Cha nh thin1 lng Siu loi2. Ngi in lnh3. Lc nh xut gia vi sTim Nguyn chang lm4 cng lng, tgi l T Phong. Sro khp ci ngoi, cu hc Thin ch. Sau gp CmThnh cha Kin s, bn xin li hu h hn mi nm, m hon ton khng mi mt. Mt hm Svotht hi: "Trong kinh5 ni: "c Thch Ca NhLai, nhn a tu hnh tri qua ba tng k kip mi cthnh Pht"6. Nay i c li lun lun bo: "Tc tm tc Pht". Ti tht cha hiu, xin mt phen khaith cho".

    [7a1] Thnh hi: "Trong kinh l do ai ni?"

    Stha: "H chng phi Pht ni sao?"

    Thnh hi: "Nu l Pht ni th ti sao trong kinh Vn Th bo: "Ta i 49 nm, chatng ni mt chcho ai"7. V li cc ni: "Ngi tm vn ly chng, th thm vng mc. Ngi kh

    hnh cu Pht th u lm m. Ngi la tm cu Pht l ngoi o. Ngi chp tm tc Pht l ma".1

    1y chc l mt vit o ca tn cha Thin nh ti lng Khng thuyn Siu loi ngy xa, nay l huyn Thun Thnh HBc. i nam nht thng ch, tnh Bc ninh vit: " Cha Din ng ti x Khng t, huyn Siu loi, c bn pho tng Php

    Vn, Php V, Php Li v Php in rt c du thing. i Trn, Mc nh Chi dng cha mt trm gian, thp chn tng, cuchn nhp, nn c nay hy cn. Xt Php vn Pht truyn th thu SNhip lm thi th ng ti thnh Luy lu, ni xanh phaty thnh y c mt v Stn Khu La. C ngi con gi ca Tu nh tn A Man b Sphm n m c thai, sinh ra mt acon gi. Sem du trong mt cy to gia ni su, sau b gi ma ln, cy trc gc, ni trong nc tri n bn Luy lu. Ngita cho l l, vt cy ln b ri o thnh bn pho tng Pht, ri ct cha tn l Thin nh, tc nay l cha Din ng t bntng y m th. V sau mi khi cu ma u c linh ng, nn t tn l Php Vn, Php V, Php Li, Php in. Thp di kca L TXuyn ni: "Ngi C Chu mi nm mng ngy Pht n u hp nhau cha Thin nh". i Trn Ngh Tn ckhen ban m hiu. Si L chp L Nhn Tn vo nm Thi Ho th6 (1448) sai L thi y n C chu rc tng Pht Php

    Vn v cha Bo thin ti kinh thnh cu ma.2 Tc huyn Siu loi. i nam nht thng ch, tnh Bc ninh vit: "Huyn Siu loi, tng sang ty 27 dm, tnam xung bc 9

    dm, ng n a phn huyn Lng ti 7 dm, ty n a phn huyn Gia lm thuc phn ph 6 dm, bc n a gii huynGia bnh 3 dm, thuc t Luy lu i Hn. Sk ni, Squn L (Lng cng) chim cSiu loi, tc l y. Nm Thin HungBo Tng (1068) i lng Th li lm lng Siu loi (xin ghi vo y tin tham kho), sau i lm huyn. i thuc Minh nthuc Bc giang. L Quang Thun ci thuc ph Thun an v do ph kim l. Triu ta nhn theo. N coi 6 tng 68 x thn".Hin nay l huyn Thun Thnh, tnh H bc. Cng mc chnh bin 3 t 26b6 ni: "Lng Siu loi ti huyn Siu loi, tnh Bcninh, nay l x Thun quang". Nhng hin nhin x Thun quang hin khng c cha Thin nh. Do , lng Siu loi i L phicoi l tng ng vi huyn Siu loi tc huyn Thun thnh ngy nay.

    3in lnh, tn lng. Truyn ny ni Thin Hi "lc nh xut gia vi STim Nguyn cha ng lm cng lng". Vy cha nglm ti lng in lnh. By gi cC chu php vn Pht bn hnh nglc t 16b3-4 ta bit mt ngi cha tn ng lm in lnh, v y l cha th Pht Php vn thi L Nhn Tn. Vy in lnh cng l in linh v ti lng Khng tngy nay.Ngoi cha ng lm, lng ny cn c cha Phc Thnh m Minh Tr (tc Thin tr) tr tr.

    4 Cha ny, i Vit s lc 2 t 10b3 ni dng vo nm Long Thy Thi Bnh nm thhai (1055), nhng khng ni r u. Ctheo y th n phi lng in lnh. Truyn ca Thin sMinh Tr di cn ghi thm mt cha khc na cng thuc in lnh l cha Phc thnh. Cha ny theo Ton th B4 t 6b4 ghi vo nm 1144 L Anh Tn cng cho dng mt cha tn Phcthnh.

    5 Gio, ch Pht gio c truyn tha bng kinh in; cc tng phi ngoi Thin tng.6 Tham chiu, Ph php tng nhn duyn truyn 1 t 297b6-8: "Khi gp dit , Pht bo i tMa Ha Ca Dip: " Ngi nay

    nn bit, trong v lng a tng k kip, ta v chng sanh, sing tu kh hnh, mt lng chuyn tm php khng g hn. Nguynxa ca ta nhvy, nay tha ri".

    7 V tng thuyt nht t. Cc thin gia thng ni n xut xtkinh Vn Th. Hin c mt skinh mang tn Vn Th hay Vn Thl ngi i thoi chnh. Nhng khng c kinh no c cu . ngha tng tcng c thtm thy trong kinh Lng gi 3 t498c17-19: "Ng tng m dc ti chnh gic ni ch m d nhp bt Nit bn, trung gian ni ch bt thuyt nht t."

  • 7/31/2019 THIN UYN TP ANH

    18/157

    18 Thin Uyn Tp Anh - Quyn Thng

    Shi: "Nhvy tm ny l ci g? Ci chng phi Pht l ci g?"

    Stip: "Nhvy tm ny l Pht g?"

    Thnh p: "Xa c ngi hi M T: "Tm tc l Pht, ci no l Pht?" M T dy: "ng nghci no khng phi l Pht ch ra xem?". Ngi y khng tr li. T dy "Hiu c khp ni c, khnghiu mi xa sai"2

    Ch mt cu thoi u ny, ngi li hiu cha?"

    Nghe li xong, Stha: "Con hiu ri".

    Thnh hi: "Ngi hiu nhthno?"

    Stha: "Khp c mi ni, khng ch no l chng phi tm Pht".

    S lin sp xung ly.

    Thnh bo: "Cn [7b1] phi lm tha?"

    Nhn t tn l Thin Hi. V sau, Smt ti cha mnh, tc nm Canh thn ng QuangHo th3 (900).

    1 Thin si Chu Hu Hi: "Tm vn th chng gi ch tr, kh hnh cu Pht gi cu m, ly tm cu Pht d ngoi o, chptm th Pht d vi ma". Xem Truyn ng lc 6 t 248a1-3.

    2 Thin si Chu Hu Hi: "Hu hnh gi vn" Tc tm th Pht, na c th Pht?". Svn: "Nhnghi na c bt th Pht ch xutkhn". V i. Svn: "t tc bin cnh th, bt ng vnh quai s." Xem Truyn ng lc 6 t 247a22-24.

  • 7/31/2019 THIN UYN TP ANH

    19/157

    19 Thin Uyn Tp Anh - Quyn Thng

    Th H Th Ba ( 1 n g i )

    4. THIN SVn Phong (? - 956)(Mt tn na l Ch Phong)

    Cha Khai quc1, kinh Thng Long, ngi TLim, qun Vnh Khng2, h Nguyn. Khi mmang thai, b thng n chay, tng kinh, lc sinh c nh sng l chiu khp nh. Cha m thy im l,nn cho Si xut gia. Ln ln, Stheo hu sThin Hi Siu loi lm tnhp tht3, lng nmhuyn ch, thin hc ngy thm cng tin trin. Hi c ln bo S: "Sng cht l vic ln, cn phi giiquyt ngay".

    Shi: "Khi sng cht n, lm sao trnh khi?"

    Hi p: "Hy nm ly ch khng sng cht m trnh".

    Shi: "Thno l ch khng sng cht?"

    Hi p: "Ngay trong sng cht nm ly n mi c".

    Shi: "Lm sao m hiu?"Hi p: "Ngi hy i, chiu nay sn".

    Chiu S[8a1] li vo, nh hn, Hi bo: "i n sng mai ng , s chng minh chongi".

    1 Ty h ch, phn v C tch, ghi: "Cha Khai quc ti b sng Nh h, pha bc ca h (Ty), nay l bn Yn ph m ngoi .Nguyn Nam nh Tin L nhn nn c ca cha An tr ca triu Hng Bng, m dng ln, nn c tn Khai quc. Sau danhtng triu Ng l Nguyn Vn Phong ngi TLim tu b li. Trong khong hai triu inh v L, Quc sNg Khung Vitthng tr tr ti . Nh L trng tu li". n phn v cha chin, Ty h chli ghi: "Cha Khai quc do Nam triu Tin Lnhn nn c cha An tr, m dng ln. Cha bn Yn Ph trn b sng pha ngoi thuc mn bc h. Khi h L di n,c sa sang li. Nhng danh tng nhL Tho ng, Ng Thng Bin, n Vin Hc v Tnh Khng u c . Triu Trnthng hay n chi. Trong khong i Bo nh Tin (phi c l Hu) L (1428 - 1789), vua ban tn An quc. Tin nhn Trn

    T Uyn sinh nn c tn vy. Trong khong Hong nh (1600 - 1618) nh Hu L, b sng b l, ngi trong p di vobn h, nay l cha Trn bc".V cha Trn bc ny, n vit tip: "Trn bc l cha An quc di vo, i tn nhvy, nay trong phn t phng An

    ph. Bi Ra trn h nguyn c in Hm nguyn ca triu Trn vic dng in c ni trong phn v c tch, nn c n vn cn.Nm L Hong nh th16 (1615) sng l, cha gn sp. Ngi trong p di vo dng li y. Trong khong Chnh ho (1680- 1704), vua n chi, i tn cha l Trn quc. Trong khong Vnh Hu (1735 - 1739) v Cnh Hng (1740 - 1786) c nhngdanh Tng nhH Gic Quan, Tu Ma, Trung Ngha u . Ba thp Thng quang, Linh quang v Vin quang cng tngca h hin cn. i Gia Long ca triu ta, Bi phng trng kng, thp Tch quang ca Sny nay vn cn. u i ThiuTr, vua tun du Bc h, i tn cha l Trn Bc, sc cho quan tnh lm bng vng treo, nay cn". l lai lch cha Khai qucca th H ni vit vo khong sau nm 1851, nm Nguyn ng Giai c b lm kinh lc ssu tnh min Bc, m Ty hchnhc ti. y l nin i chm nht xut hin trong n. V cha Trn bc ny, i nam nht thng ch, tnh H ni, vit:"Cha Trn bc vn tn l cha Trn quc, bn H Ty, phng Yn ph, huyn Vnh Thun, xy vo khong L Hong nh(1600 - 1618) n khong Vnh T (1619 - 1628) th trng tu nn c s tr nn rng ri, cnh tr tr nn p . Bi k ca Trngnguyn Nguyn Xun Chnh vit ang cn. Nm Minh Mng thhai (1821) triu ta vua ban cho cha 20 lng bc. n nm ThiuTr thhai, vua xa gi n chi cng cha mt ng tin vng ln v 200 quan tin km, i bin cha lm cha Trn Bc".

    2

    Kin vn tiu lc 6 t 2a6 ni: "Vo thi L, Trn, t trn Vnh Khng, Tlim". V huyn Tlim, i nam nht thng ch,tnh H ni, vit: "Huyn Tlim, tng sang ty rng 11 dm, tbc xung nam rng 14 dm, ng n huyn Vnh thunmt dm, ty n a gii huyn an phng 10 dm, nam n a gii huyn Thanh tr, ph Thng tn 5 dm, bc n b sngNh h i din vi a gii huyn ng ngn tnh Bc ninh v huyn An lng, tnh Sn ty 9 dm. i Hn l t huyn Luy lu.i Tui lm huyn Giao ch. ng Vc nm tht(621) ct ra, t tn huyn Tlim, ri t Tchu v huyn csng Tv sng Lim, nn gi tn . Nm th6 (623) i lm Nam Tchu. Nm u Trinh Qun (627) b chu i, em bahuyn sp nhp vo huyn Giao ch thuc h ph. Sau phc nguyn tn huyn cha r i no. i thuc Minh, n thuc phGiao chu. i L Quang Thun n thuc thng ht ca ph Quc oai tnh Sn ty. Nm u Gia Long triu ta nhn theo. NmMinh Mng th12 (1832) ci thuc ph Hoi c kim l, gm 13 tng, 87 x thn s". Nay l t huyn Hoi c, tnh H ty.

    3 Nhp tht t, ch ngi tc nht. ngha rt ra tcu "Do gi thng ng h, v nhp tht gi" ca chng Tintin trong Lun ng. Xem Lun ng11 t 3b7.

  • 7/31/2019 THIN UYN TP ANH

    20/157

    20 Thin Uyn Tp Anh - Quyn Thng

    Shot nhin tnh ng, lin sp ly.

    Hi hi: "Ngi thy o l g?"

    Stha: "Con lnh hi".

    Hi hi: "Ngi hiu nhthno?".

    Sa nm tay ln, tha: "Bt tiu l ci ny y".Hi lin bo thi.

    V sau, Smt vo nm Bnh thn Hu Chu Hin c th3 (956).

  • 7/31/2019 THIN UYN TP ANH

    21/157

    21 Thin Uyn Tp Anh - Quyn Thng

    Th H Th T ( 2 n g i , 1 n g i k h u y t )

    5. i SKhung Vit (933 - 1011)(Trc tn l Chn Lu)

    Cha Pht , lng Ct li, Thng lc1. Ngi Ct li, h Ng, thuc dng di Ng Thun .Stng mo khi ng, tnh tnh phng khong, nh theo hc Nho, ln ln quy y Pht. Scng bn hcTr Tr n Thin SVn Phong cha Khai quc, th gii C tc2. T, Sc khp sch Pht, tmhiu yu ch ca Thin. Nm bn mi tui, danh Svang ti triu nh. Vua inh Tin Hong mi n,Si p hip ch, bn phong lm Tng thng3. Nm Thi Bnh thhai (917). Vua ban hiu KhungVit i s4.

    Hong L i Hnh cng knh trng Shn, phm vic qun, vic nc triu nh, Sudvo.

    1Ty h ch, phn n miu, nhn ni v Sc Thin vng ghi rng: "Vng l ngi p Sc sn lng Thng lc" ri ch l "nay

    huyn Kim anh". Ch nhthc l hay khng? Chng ti nghl c l, v hai c sau. Thnht , trong truyn ca Thin sTr Boi th11 dng Kin s, th Bo cha "Thanh tc ni Du h lng Ct li hy, Thng lc". By gi, ci nam nht thng ch,tnh Bc ninh, th "ni Thanh tc ti pha ty huyn l Kim anh 14 dm, gip gii huyn An lng, tnh Sn ty". Ni Thanh tcny, chng ti nghl ni Du h m Khung Vit n dng cha, v cha Thanh tc m Tr Bo , rt c th l do Vit dng.Sau ny, c l v tn Du h khng c nghim trang cho lm, nn ngi ta ly cha Thanh tc, gi n. Chng c thhail ci bia cha Bo n tm thy ti x Thp miu, huyn Yn lng, tnh Vnh ph ngy nay. Trong phn ghi gii hn rung cacha ny, ta c cu: "ng cn ch Li hy x vi gii pha ng gn n x Li hy lm gii hn. Cvo y th khng cn phi bnbit rung cha Bo n lc gm nhng g, ta c thkt lun rng, x Li hy pha ng huyn Yn lng v x Thp miu, nux Li hy y l thuc lng Ct li hy ca Thng lc ni trn. Qun Thng lc i L nhvy chc chn phi bao gm phn tca huyn Kim anh ngy nay.

    i nam nht thng ch, tnh Bc ninh vit: "Huyn Kim anh v pha ty hi xin nam ca ph Thin phc 20 dm, tng sangty rng 36 dm, nam xung bc rng 42 dm, thuyn l sang pha ng ti a gii huyn ng ngn ph Tsn 22 dm,pha ty ti a gii huyn Yn lng, tnh Sn ty 14 dm, pha nam ti a gii huyn ng ngn, ph Tsn 9 dm, pha bcn a gii huyn Ph an tnh Thi nguyn 33 dm. u i L Quang Thun t gi l Kim hoa. Nm Thiu Tr thnht triu ta(1841) ci lm Kim anh, lnh 9 tng 33 x thn". Huyn Kim anh ngy nay thuc tnh Vnh phc.

    2 Th gii C tc, tc nhn ly y nhng k lut chi phi i sng c nhn v i sng tp thca t chc Pht gio. Thngthng, nhng k lut y gm snhng iu lut, m ty theo tn phi v nam n, c thbt u tkhong hai trm my chcgii cho n 500 gii, dng cho i sng c nhn. Khi mt ngi no chu nhn snhng iu lut , hc gi l T kheonu l n ng, hay T kheo ni nu l n b, v h l nhng ngi th C tc gii.

    3i Vit slc 1 t 17a9 ni: Nm Thi Bnh thhai (971) t phm trt cho quan vn quan v, thy tu v o s". Ton th B1t 3b6-8 cng ghi: Nm Thi Bnh th2 bt u nh phm cho vn v Tng o", nhng cn thm: "Tng thng Ng Chn Luc vua ban hiu l Khung Vit i s". Cvo y th cng c ththy, d c hai b skhng ghi r nm no Vit cphong lm Tng thng, ta c thkt lun d dng l, Vit phi c phong lm Tng thng vo chnh nm Thi Bnh th2 (971),bi v Tng thng l mt chc quan do triu nh thit lp trong lin h vi t chc Pht gio, m thi inh Tin Hong th nnm (971) mi bt u thit lp nhng phm trt khng nhng cho cc quan vn v, m cn cho c tng sv o s, do chcTng thng ca Vit cng phi ra i vo nm .

    4y l ln u tin chc Tng thng c ni n trong lch sca nc ta. V lai lch chc ny ti Trung quc, i tng tng slc quyn trung t 243a 19b-12 vit: "V sbt u ca chc ny, th khi nh Diu Tn t ch Quan trung, bn lp nnTng chnh lm ngi ng u Pht gio. Khi nh Ngy ln ngi t Bc, bn ci lm Tng thng thng lnh ssi, tuy

    nu mt tn mi, nhng chc v vn gi. Trong khong Hu Ngy Hong Th (396-397), Sa mn Php qu Triu qun, giihnh tinh nghim, m trng thuyt php, vua Thi T trng lm Sa mn thng. Chc quan Sa mn thng bt u tPhp Quvy. Li c Sa mn SHin ngi Ktn, vn dng vng gia ng du n t Lng, ri li ti kinh , gp lc Pht php b bib (440 - 451), bn tm lm ngh bc thuc gio khng i. n ngy Pht php trng hng li lm Samn cng vi nmngi bn. Vua Ngy (Vn Thnh 452 - 465) tmnh ct tc cho S, xung chiu cho Hin lm Tng thng. Chc quan Tngthng bt u tSHin vy. n khi nh Ty trng hng Pht gio, thay i hon ton phong tc, mi Tng Mnh cha ihng thin lm Tu quc i thng. Li c Sa di Hiu Thnh, trc Lc dng gichc Quc tng sau mi vo Nghip, ilm Quc thng, tc Tng thng ca mt nc vy. Nh Tng nhn theo ch nh ng, b Tng thng m lp Tng lc".Trung quc nhvy, chc Tng thng bt u vi SHin khong tnm 452 cho n i ng th b chc m lp nnchc Tng lc. nc ta inh Tin Hong thit tr chc Tng thng, nhng ng thi cng t lun chc Tng lc, v nm 971ny, sau khi ban Khung Vit i scho Tng thng Ng Chn Lu, th cng lc cTrng Ma Ni lm Tng lc.

  • 7/31/2019 THIN UYN TP ANH

    22/157

    22 Thin Uyn Tp Anh - Quyn Thng

    Mt ln Si chi ni V linh1 qun Bnh l2, thch phong cnh vng p, bn mun lp am . m xung nm mng thy mt v thn, mnh mc o gip vng, tay tri cm thng vng, tay phi bo thp, hn mi ngi theo hu, hnh tng d s, n ni rng: "Ta l T Sa Mn thin vng3,nhng ngi theo ta l D xoa. Thin c sc sai ta n nc ny gign bin gii, khin cho Phtphp thnh hnh. Ta c duyn vi ngi, nn n y bo cho ngi bit". Skinh hi thc dy, nghetrong ni c ting ku lam, lng rt ly lm l. n sng Svo ni, thy mt cy to, cao khong

    mi trng, cnh l sum s, bn trn li c my xanh bao ph, nhn sai thn cht. em v, khctng nh thy trong mng, th.

    Nm Thin Phc th1 (981), binh Tng n quy nc ta. Vua bit r vic , lin sai Snbn th cu o. Qun gic kinh hi, rt v gisng Hu ninh4, li thy sng gi ni ln, giao long nhynht, gic bn [9a1] tan v1.

    1Lch triu hin chng loi ch3 t 4b2-3 vit: "Ni V linh tng Kim hoa bn cgia mt sx, trc ni c mt ngn hnhging ci lhng, y ni c hng ngn cy tng xanh bic, quang cnh u tch. Tng truyn (Ph ng) Thin Vng ph gic

    n ri, n , ci nga st bay ln tri m i mt, li mt chic o treo cy si. Nay bn x xung quanh ni u phng th.Miu di chn ni, rt c ting thing".

    i nam nht thng ch, tnh Bc ninh, vit: "Ni Sc x V linh huyn Kim anh, cng gi l ni V linh. a dchca Nguyn

    Tri ni, sng Thin c v V linh Kinh bc. V linh tc l ni . Tng truyn l ch Ph ng Vng nh nga bay lntri, nay c miu th. Thni quanh co, pha trc c mt ngn ging nhhnh ci lhng, cch bn b ni, cy ci xanh tt,quang cnh u tch.

    Ni V linh nhvy cng c tn ni Sc ti huyn Kim anh tnh Vnh ph ngy nay. Truyn Thin sTrng Nguyn thuc ith10 dng Kin s ca Thin uyn tp anh ni Nguyn ti cha Sc thin vng ni V linh ch Bnh l. Cha ny rt c th lcha do Khung Vit dng nn.

    2 Ci tn Bnh l xut hin xa nht trong Ton th B4 t 2b4-8 trong trn nh vi ngha qun Thn Li vo thng 5 nm 1141.Nhng phi i n cu ni ca Trn Quc Tun rng: "i inh, L dng c ngi ti gii, Nam phng mi mnh, Bcphng mt yu trn di cng mt ch, dn tm khng r ri, p thnh Bnh l, m ph qun Tng", m Cng mc chnh bin8 t 36b2-4 cng ghi li, ri ch v thnh Bnh l nh: "Thnh Bnh l, Cu skhng ghi, cha dchca Nguyn Tri chrng triu L o sng Bnh ltin vic i li Thi nguyn". Nhng kho a dchca Nguyn Tri, th li ch va dnkhng phi do Nguyn Tri hay nhng ngi thi ng vit ra. Ngc li, n do Nguyn ThHin ca thk th18 chp li tchnh s. Hin u tin snm 1721. Kho chnh stc Ton thB3 t 12a6 th trong thi nh L khng bao gi c vic o mtcon sng no tn Bnh l ht. Ngc li chnh vo thi L mi xy ra vic y. Ton thB11 t 77a v Cng mc chnh bin 18 t

    14b 4-8 vit: "N

    m Thi Ha th

    7 (1449) sai t

    khu L Kh

    c Ph

    c,

    c lnh Bch tc ch

    cc, T

    s

    ng thin khai v

    qun vbinh dn trn Thi nguyn o sng Bnh l tLnh canh n cu Ph l thng vi Bnh than tin vic i li trn Thinguyn". Nhvy, chc Nguyn ThHin cvo on ny ni ti chuyn nh L o sng Bnh l, bi v v mt mt TonthB3 t 12a-6 c ghi l vo "nm Qung Hu th5 (1089) o sng Lnh knh, v mt khc on va dn li bo o sngBnh l bt u tLnh canh. Ni khc i, theo Hin v cvo hai on th sng Lnh knh cng l sng Bnh l. Vy sngBnh l l sng no? Cvo on Ton thva dn, ta phi o sng Bnh l tLnh canh ti cu Ph l thng vi Bnh than.Thth cu Ph lu? Ngy nay ti huyn Kim anh, tnh Vnh Ph ta c mt lng tn Ph l. i nam nht thng ch, tnh Bcninh, khng nhng xc nhn c lng tn Ph l, m cn ni lng ny c ch, gi l ch Ph l. N huyn Kim anh. Lng nyhin c mt con sng chy ngang qua, l sng C l. Vy sng Bnh l chc l sng C l ny, chkhng g khc. Qun Bnh lt phi gm phn t con sng ny chy qua, m ta c thtng tng l ri vo khong huyn Kim anh ngy nay.

    3 Theo v tr quan huyn thoi Pht gio tiu tha th v tr chia lm ba ci, l ci c tham dc, ci c hnh tng, ci khnghnh tng. Ci c tham dc hay dc gii ly ni Tu di lm trung tm, v qut chng ta v pha nam ngn ni y, tn l Namdim ph . Ni c bn tng. Tng thnht cho n tng thba l ch ca nhng loi d xoa. Tng thtl ch cabn v vua tri hay TThin Vng ti bn phng ca tng y, m v pha bc th do v vua tn T Sa mn Thin Vng, tcphin m ca chvaisravna, cng gi l a Vn Thin Vng. Cui cng trn chp nh tu di l ci tri Tam Thp Tam Thinhay cng gi l tri ao li hay u sut, ni ngtr ca Thch. Thch nhvy theo huyn thoi ny cai qun ci Dc gii.

    Xem Trng a hm 20 t 39c.

    Nhng tn thn ni n trong truyn y l dn tthn thoi va k.4i Vit slc 1 t 19ab-9: "Nm Thin phc thnht (981) ma xun thng ba, Hu Nhn Bo em qun n Lng Sn, Trn

    Khm Tn Ty kt, Lu Trng n sng Bch ng, vua t lm tng em qun chng li, ng cc ngn sng. Qun Tngrt lui v gisng Ninh, Vua sai qun nh gi hng, d Nhn Bo ln pha Bc. Nhn Bo thua, Bo b bt v chm. Khm Tv.v ... nghe Nhn Bo thua, rt lui". Ton th B1 t 14 a1-7 vit: "Nm Thin Phc thhai (981) ma xun thng ba Hu NhnBo v Tn Ton Hng n Lng sn. Trn Khm Tn Ty kt, Lu Trng n sng Bch ng. Vua t lm tng em qunchng li, sai qun sng cc ngn sng. Qun Tng rt lui, li n sng Chi lng. Vua sai qun sgi hng d Nhn Bo,nhn thbt c Bo, chm i. Khm T v.v... nghe qun thy bi, rt qun v. Vua em cc tng ui nh. Qun Khm Tthua ln, cht hn phn na, thy ri y ng, bt tng chng l Quch Qun Bin v Triu Phng Hun em v Hoa l".

  • 7/31/2019 THIN UYN TP ANH

    23/157

    23 Thin Uyn Tp Anh - Quyn Thng

    Nm Thin Phc th7 (986), ngi Tng l Nguyn Gic sang snc ta. By gi php sThun cng c ting tm lng ly. Vua sai Php sci trang lm ngi li nghinh n Gic Giang khc. Gic thy Php sgii bn vn chng, bn em th tng, c cu: "Ngoi tri li c tri soirng". Vua a hi S. Stha rng: "y n mun tn knh B h cng vi cha n khng khc ". KhiGic tr v, S lm mt bi th nhan Vng lang qui2tin a. Bi tnhsau:

    Cng mc chnh bin I t 16b5 - 18a1 cng chp chuyn ny. V sng Chi lng, n ch rng: "Chi lng thuc n chu phTrng Khnh l u a gii tnh Lng sn. Sng Chi lng l sng ca x Chi lng".

    X Chi lng hin nay v pha nam huyn Chi lng tnh Lng sn, c dng sng Thng chy ngang qua n khc i Chi lng stdi chn dy ni vi c tn Cai kinh, ri xui dng xung sng Lc u. Vy sng Chi lng ca Ton th tc l sng Thngngy nay. Cn sng Ninh ca i Vit s lc l sng no? Con sng ny chc l sng Chi ninh, v Ton thB1 t 30a8-9 ghichuyn L Nga Triu cho ct ngi ni mn thuyn, ri cho ngi cho qua cho li cho c su n, ti sng Ninh, nhngi Vit slc 1 t 21b4 li ghi svic xy ra sng Chi Ninh. Vy n cng l sng Hu ninh, m Thin uyn tp anhyni ti. Chchi v chhu tdng rt ging nhau, v chhu ca bn in Thin uyn tp anh ngy nay l mt bn khc ln cachchi bi v cvo on trch ca n trongVit in u linh tp t 42 th n ghi l Chi giang. Nhvy, sng Ninh l sng Chininh, v cnhng dn chng trn th n phi l sng Chi lng. Sng Chi ninh c ln cui i L v k hy ca L Trang Tn((1533 - 1548) l Ninh, nn sa li l Chi lng, nhn cnh y c i Chi lng v x Chi lng.

    1 So snh on ny vi on trch ca n nhan Sc thin vng stch k do Nguyn Vn Cht (1422 - ?) thm vo trongVitin u linh tp t 39, m sau ny mt "nho shon" chp li vo quyn thba ca Lnh nam trch qui truyn t 115 v

    truyn bn c cha nhiu chsai, nn ti xin phin m ra y tin vic i chiu:

    "n Thin uyn tp th, tch L i Hnh thi, hu Khung Vit thi sbt s, thng nhn du Bnh l qun V linh sn, i kcnh tr u nh, dc sng am cchi. Nht nht du lm sn am, gi m kin, thn phi kim gip, th chp kim thng, tng gi sthin nhn txng th Sc Thin Vng, qun lnh D Xoa thn linh, phng Thng mng, bo thth h phng dn, dqun hu duyn, ctng kin s. Thi skinh gic, vn sn trung ht thanh, nhn nhp thm sn, kin nht i mc phn mu,thy kh kh i, ni tc k x lp miu, pht thi mc tthn tng, nhmng trung s kin gi.

    Thin Phc nin gian, Tng binh nhp khu. i Hnh hong tvn k so. Thi Tng binh tr Ty kt thn ni, lngqun v tip. Ht kin nht nhn, thn trng trng d, phi pht n mc, tng giang trung xut, ba o dng kch. Tng binhi c nhi thi. Tng tng qun Quch Qu ni ban Sbc hi. i Hnh mng tng lp tv dt chi".

    on trch trongVit in u linh tp, trhai cu cui cng m Nguyn Vn Cht hay nhng ngi sao chp v sau thm vomt cch sai lm, tng i trng hp vi bn vn ca Thin uyn tp anh. Bn trch ca nho shon trong Lnh nam trchqui, d da vo Nguyn Vn Cht, c nhiu xut nhp vn c, c bit l on v rt qun v gia Chi ninh giang ca tngTng. N bo: "Qun Tng bng thy mt ngi xut hin gia sng gi, cao hn mi trng, tc tai dng ngc ln, trng

    mt m nhn, nh sng thn chi li. Qun Tng thy m khip s, rt v gia Chi (n vit l k) giang".2Ngc lang quy, m bn i Nguyn t 5b10 giVng lang quy, l tn Khung Vit t cho bi t, chng ra n phi c tn

    Nguyn lang quy, bi v thti, m lut v nhc iu, ca n hon ton ng nht vi Nguyn lang quy . Nguyn lang quy ch stbit o Nguyn tr v trn ca Lu Thn v Nguyn Triu. Chnh n da tch m c tn, v ty n thng l mtthnhc ttin a. Theo t lut 4 t 19b2-5 th m lut ca loi tNguyn lang quy thny:

    x b x t t b bx b x t bx b x t t b b

    x b x t bb t t t b bx b x t bx b x t t b bx b x t b

    trong b l vn bng , t l vn trc v x l c thl bng hay trc ty . Nhvy bi ttheo iu Nguyn lang quy ng l c 4

    v, mi vhai cu, m cu u c 7 chv sau 5 ch. Nhng ring cu u ca vth3 th ch c 6 ch, nn tng cng schca bi tloi y tt c c thy 47 ch. By gi cvo m lut va nu, ta thxt li bi tNgc lang quy cc bn chp lica Khung Vit. Bn in i L, i Nguyn ca Thin uyn tp anhu chp:

    Tng quang phong ho cm phm trngThn tin phc hngThin trng vn l thip thng lngCu thin quy l trngNhn tnh thm thit i ly trngPhan luyn tinh tinh langNguyn tng thm v Nam cngPhn minh bo ng hong.

  • 7/31/2019 THIN UYN TP ANH

    24/157

  • 7/31/2019 THIN UYN TP ANH

    25/157

    25 Thin Uyn Tp Anh - Quyn Thng

    Sau Sly c gi yu, xin tv ni Du h qun mnh1, lp cha tr tr; ngi hc tm ti ngo. Mt hm, tnhp tht l a Bo hi: "Thno l chung thy ca shc o".

    Sp: "Thy chung khng vt, diu hkhngHiu c chn h, thtng".

    Bo tip: "Lm sao m bo c?".

    Sp: "Khng c ch cho ngui xung tay".

    [9b1] Bo ni: "Ha thng ni xong ri".

    S li hi: "Ngi hiu g".

    Bo bn ht ln.

    Ngy 15 thng hai nm Thun Thin th2 (1011) triu L, khi sp co tch, Sdy a Bo krng:

    Trong cy vn c laC la, la mi bngNu bo cy khng laC xt do u bng.

    Ni k xong, sngi kit gi m mt, th 82 tui {C ni ni th 79 tui}2.

    Cm tay Shi hanNguyn em thm v Nam bangPhn minh tu thng hong".

    Gic vi m tr v.Xem thm Vit stiu n 1 t 69b37a6 c chp v y ht nhng bi thy. Cng mc chnh bin 1 t 22b7-23a2 ca nminh hi Thin Phc th7 khng ghi vic L Gic n san phong cho L i Hnh. i Vit slc cng th.

    1 Ni Du h ca qun Thng lc ny chc l ni Thanh tc ca huyn Kim anh, tnh Vnh ph ngy nay. Truyn ca Thin sTrBo thuc i th11 dng Kin s ni Bo ti cha "Thanh tc, ti ni Du h, lng Ct li hy, Thng lc". Nhvy, ngay thi

    L c cha Thanh tc ti ni Du h. N c l do Khung Vit dng ln. t qun Thng lc ngy nay gm mt phn nukhng l ton b vo huyn Kim anh ngy nay. i nam nht thng ch, tnh Bc ninh ni: "Ni Thanh tc pha Ty huyn Kimanh cch huyn l 14 dm, gip gii vi huyn Yn lng, tnh Sn ty". Ci tn Du h c v khng c trang nghim lm, nn cngi i n thnh Thanh tc, nhtn n ngy nay.

    2 Ctiu sny th Khung Vit c phong lm Tng thng lc 40 tui. Nhng theo i Vit slc1 t 17a10 cng nhTonth B1 t 3b7-8 th n nm Thi Bnh thhai, ngha l vo nm 971 mi c vic nh phm trt ca vn v v Tng o. Chonn, chc Tng thng ca Vit khng thphong trc nm 971.

    Vy, Vit phi sinh vo nm 930. By gi, nu Vit mt vo nm Thun Thin thhai nh L, tc nm 1011, nhthth tui thca Vit, tnh theo tui Vit nam, tt phi 82 tui. C ba bn in triu L v Nguyn u ghi th 52 tui, th ng thp hu nh.Chng ti nghch"ng" chc chn l mt vit sai ca ch"bt", mt iu rt d xy ra, do th, ngh sa "th ng thp hunh" thnh "th bt thp hu nh" v dch l "th 82 tui".

  • 7/31/2019 THIN UYN TP ANH

    26/157

    26 Thin Uyn Tp Anh - Quyn Thng

    Th H Th Nm ( 2 n g i , k h u y t 1 )

    6. THIN Sa Bo

    Cha Kin s, lng Ph ng, Tin du. Khng bit ngi u, v cng khng bit h g. Khi isKhungVit ging dy ti cha Khai quc, Sn tham hc. i skhen l ngi gp vic th chnghiu, xscn thn, nn ring cho nhp tht.

    Sau khi c php, Sch mt mnh mt bt, tiu dao ngoi vt. Sau c cha Kin s, bn n. L Thi T lc cha ln ngi, Sthy tng mo p khc thng, bn bo: "Ch ny cttng khc phm, ngy kia lm vua t l n y". Vua c kinh, tha: "Hin nay [10a1]c Thnhthng anh minh cn , trong ngoi c nc yn vui, thy ta sao li ni li phi ti tru di ny?".

    Sbo: "Mnh tri nh, ngi d mun trn cng chng c no. Gi nhli ny mng, th mong ch b nhau".

    Khi Vua ln ngi, nhiu ln triu Svo cung, hi bn yu ch ca Thin v l Srt hu. Cn

    cng vic chnh tr ca triu nh, Su dphn gii quyt. Vua xung chiu trng tu cha S1

    . Saukhng bit Stch u.

    1 V vic a Bo n cha Kin s v c nhng lin lc vi L Cng Un, truyn Xung thin dng lit chiu ng uy tn i vngcaVit in u linh tp t 205 vit: "Xt Bo cc truyn v Thtruyn ni, Vng thn tha cha Kin s ging sanh. XaThin sCh Thnh (nghi l Cm Thnh) cha Kin s ti lng Ph ng, lp nh th thn tha m bn phi ca cha lmch thanh tnh nim Pht tng kinh. Ngy thng soi mn, phn ln lm mt du c ca n, nn Sa mn thin skhng dou m bit c. Th nhn a th qu, t hng cu o, gi by l dm t. n khi Thin sa Bo trng tu cha, cho chth l dm t, mun ph hy i.Mt hm, ti cy c th ca n th thn hin mt bi th k rng:

    Pht php ai hay hGic ti K vinNu khng ta gy ging

    Sm theo xkhc thinCh ch Kim cang bDu kn Na la diny tri ngi nhbiCha Pht thnh oan khin.

    Ngy khc, mt bi k khc li hin ra , thn ng ra tm cu vit:Php Pht tbi lmOai quang khp i thinMun thn u hng haBa ci thy khp truynThy ta ra hiu lnhT qy ai dm trnNguyn thng theo h giiLn nh giK vin.

    S ly lm l, bn li thit n tr gii cho thn, cng dng chay lt. L Thi T lc cn tim long, bit a Bo c hnh caothng, cng lm n vit cho Bo. Khi nhn ngi, tthn n chi cha Bo. Thin snghnh gi i qua bn cha. Sln

    ting hi: "Pht t, ngi sao khng nhanh nhn n chc mng c tn thin t?". Thn ng thanh, hin ra ni da cy bn curng:c kcn khn lnOai thanh yn tm minCi m nh n huNhun thm phong Xung thin.

    Thi T thy c, rt bit ca thn, ban hiu l Xung thin thn vng. Bi th tnhin bin mt. Vua ly lm l, sai th tctng ca thn, dung nghi hng v, v tng hu tm pho. Sn thp xong ri, li hin di i th mt bi th bn cu:

    Mt bt nc cng cTy duyn ha thgianSng choang cn chiu ucBng mt tri ln non.

  • 7/31/2019 THIN UYN TP ANH

    27/157

    27 Thin Uyn Tp Anh - Quyn Thng

    Th H Th Su ( 3 n g i , 1 n g i k h u y t l c )

    7. TRNG LO nh Hng (? - 1075)

    Cha Cm ng, Ba sn1, ph Thin c2, Sh L, ngi Chu minh3, gia thdng tnh hnh.Thu nh th gio vi Thin sa Bo ti cha Kin s. Tri qua 24 nm, mn ca Bo c hn trm

    Sem bi k trnh vua. Thi T khng hiu n ni g. V sau nh L tm i th truyn ngi cho nh Trn. ChBt cng vi chBt ging nhau. Mt tm tc nhtm. Hu Tn tn l Sm, y gi l "tri ln non". N thn diu nhvy .Truyn Xung thin chiu ng thn vng ca Lnh nam trch qui truyn cng trng trng hp nhva dn, trmt snhngsai khc v vn c v im xut pht, m theo n th chuyn ny rt ra tC php k v Kc k. Tuy nhin cTon th B4 t34a4-b1 trong li bn ca Ng SLin v vic nh L mt ngi th nhn vt chnh ca chuyn khng phi l a Bo, m l VnHnh. Lin vit: Thtruyn L Thi T lc mi c thin h, xa gi tr v C php n thm cha lng Ph ng. C thn nhn th trn ct cha rng:

    Mt bt nc cng cTy duyn ha thgianSng choang cn soi ucBng mt tri ln cao.

    SVn Hnh em bi th dng ln. L Thi T xem, ni rng: "Vic thn nhn khng thhiu c". Ngi i truyn tng n,m khng bit n ni g. n khi h Lmt ngi, mi bit bi th qung. Bi v Hu Tn tr ln n Thi T c tm i, mHu Tn tn Sm, tc tri ln non th bng mt". Nhth, nhn vt chnh ca c truyn trn ng ra phi l Vn Hnh chkhngphi a Bo. V cvo y, th nhng bi th trn cng phi l ca Vn Hnh. Chng thc tc thcht th phong thy v smtruyn ca nhng bi th hin cn lu truyn mnh danh l ca Vn Hnh.Vit stiu n 1 t 128a6-9 cng ghi li chuyn LThi T gp bi th va ni, nhng khng ghi ai dng ln.

    1y ni Hng cha Cm ng ti Ba sn, nhng truyn ca Vin Chiu di ni: " Chiu n hc vi nh Hng ni Ba tiu".Vy, Ba sn tc cng Ba tiu sn. C l v ssai khc va thy, bn in i Nguyn thay v c Ba sn, n vit Tiu sn. Nhngcsth Ba sn v Tiu sn cng l mt. Vn Hnh sau khi da vo sm vn tuyn b l "nh L ng mt, nh L nghng", th "L Cng Un s li ni tit l, sai anh mnh em Vn Hnh i mt". i Vit s lc 2 t 1b3 ni "du Vn Hnh Ba sn". Song Ton thB1 t 32a6 th ni "du Vn Hnh Tiu sn". Th r rng Tiu sn ca thi L tri l Ba sn ca thiL Trn.

    Lch triu hin chng loi ch3 t 2a5-6 ni: "Tiu sn ti x Tiu sn huyn Yn phong, trn c cha Trng liu,triu L dng theo ch tu tr ca ttng Thin sVn Hnh. L Thi Tu thai ". i nam nht thng ch38, tnh Bc ninhvit: "Tiu sn pha ty nam huyn l Yn phong 14 dm. Ni c cha Thin tm v cha Trng liu. M L Thi T c ln n

    chi cha Tiu s

    n, cng giao h

    p v

    i th

    n nhn m sinh ra vua. Qu

    c s

    nh L l S

    Vn H

    nh c bi s

    m cy bng g

    o truy

    nra tni y". Ni Tiu sn nhvy ti x Tiu sn, huyn Yn phong tnh H bc ngy nay.

    Cn v cha Cm ng, Lch triu hin chng loi chcng nhi nam nht thng chkhng thy ni ti. B trc k ramt cha tn Trng liu cho ni Tiu sn. B sau thm cha Thin tm. Vy cha no l cha Cm ng? V cha Trng liu,i nam nht thng ch 39, tnh Bc ninh vit: "Cha Lc t tc l cha Trng liu. Sk ni, SVn Hnh tr tr cha , saumt, L Thi T tthn n iu ving, dng n siu , cp dn lm tinh, quanh nm cng th". Nhng ctruyn ThngChiu t 37b7 th cha Lc t ti lng Dch bng ph Thin c, tc lng nh bng, huyn Tsn hin nay. Vy cha Trngliu dt khot khng phi l cha Lc t. CCng mc chnh bin 2 t 7b1 th cha Trng liu tc cha Tiu sn. Cn chaThin tm,Vit stiu n 1 t 77a9-b1 vit: "Nguyn trc, vin Cm tuyn, cha Thin tm, chu C php c con ch sinh consc trng c lng en vn vn c hai ch"Thin t", ngi ta bn cho rng l im nm Tut s sinh ra mt ngi i qu.

    Vua qu sinh vo nm Gip Tut Thi Bnh th5" Chuyn ny i Vit slc 2 t 2a5-7 ni xy ra "cha ng Thin, chu Cphp", cn Ton th B2 t 1b6-2a1 th ghi ni ti "vin Cm tuyn cha ng thin tm, chu C php". Ngoi ra Ton th B2 t1a3 bo m L Cng Un thng n chi cha Tiu sn, cng giao hp vi thn nhn m sinh Un.Vit stiu n 1 t 77b6-8li dn Ngoi truyn, ri vit: "M vua nm tui hai mi, ngho kh khng chng, n nng ta v Sa mn gi cha ng thin,v Sa mn gi cho lm bp, bn gi ng, la tt, v Sa mn bng chm n, kinh hong ng dy, trong lng bit mnh c thai msinh ra vua". Cvo nhng dn chng th cha Tiu sn cng l cha ng thin , cng l cha ng thin tm, cng l cha

    Thin tm. Ty ta cng c thni cha Cm ng l n bi nhng sai khc tn gi va thy ng bi cha ng thin tm. Lic vin Cm tuyn, m chnh truyn ca Vn Hnh ca Thin uyn tp anh vit thnh Hm toi, nn rt c thtnguyn yngi ta thng gi tt tn cha l Cm ng.

    2i Vit slc 2 t 2b10 v Ton thB2 t 3a2 ni nm 1010 L Thi T "i C php lm Thin c". Cng mc chnh bin 2t 6b3-6 ch: "C php tn chu, tinh v trc l chu C lm, nh L i l C php, nh L nng ln lm ph Thin c, iTrn ci lm huyn ng ngn, nh Hu L nhn theo, nay l huyn ng ngn, tnh Bc ninh y vy". i nam nht thng ch38, tnh Bc ninh cng chp vy. Nhng r rng ph Thin c i L khng ch gm c huyn ng ngn, bi v Thin uyn tpanhy ni Ba sn ph Thin c, nhng Ba sn ngy nay v thi i nam nht thng ch ti huyn Yn phong. Vy tithiu ph Thin c gm ngoi huyn ng ngn ra, cn c huyn Yn phong, v huyn Tin du na.

    3 Chu minh l qu hng ca bn v Thin skhc ngoi nh Hng, y l Bo Tnh, Minh Tm, Cu Ch, v Tn Hc. N cng lni c cha Thng thnh, y Tc L sng v dy d hc tr. Theo truyn ca Tc Lth n thuc v ph Thin c.

  • 7/31/2019 THIN UYN TP ANH

    28/157

    28 Thin Uyn Tp Anh - Quyn Thng

    ngi , ch c Scng vi Quc Bo Ha c chn lm th lnh, nhng Sthu r nht tn ch caBo.

    Mt hm Shi Bo: "Lm thno thy c chn tm?"

    Bo dy: "Chnh ngi tpht hin".

    Sbng nhin hiu c yu ch, lin tha: "Ht thy u nhth, chc ring g ti".

    Bo hi: "Ngi hiu cha?".

    Sp: "Khi thiu ri, cng ging nhlc cha hiu"1.

    Bo dy: "Nn em tm m quyt chc"

    Sbng tai, ng quay lng li. Bo lin qut "i". Ssp ly.

    Bo dy: "Tnay ngi hy nhmt kui ic trong vic tip ngi".

    tng thnh hong s l Nguyn Tun khm phc ti c ca S, nn mi v cha .Ngi hc vn tp, dy d dt du, cng Skhng t.

    Ngy mng 3 thng 3 nm Canh dn2 Sng Hng i Bo th2 (1050) triu L Thi Tn, Snhum bnh, hp chng tbit, c k:

    "Bn lai khng xs3Xsy chn tngChn tng huyn nhvyHuyn hu tc khng khng"4.

    Ni k xong, S lng l vin tch.

    Truyn ca Cu Ch ni Ch ngi Ph m, Chu minh. i Vit lch triu ng khoa lc c ghi mt lng tn Ph m qu hngca Quch Tn tin skhoa 1478 v ni Ph m thuc huyn ng ngn, tc huyn Tsn, tnh H bc hin nay. Cvo ngnht ny v cvo vic Chu minh rt c thbao gm ca phn lng Ph m v vi lng kcn huyn Tsn tnh H bc hinnay.

    1 Nguyn vn: tliu thi hon ng v liu. Thin sQui Sn Linh Hu: "Cho nn T sni: Bit ri cng ging nhchang". Xem Truyn ng lc 29 t 264b25. Xem thm Long Nha ho thng, Cn tng:

    Ng liu hon ng v ng nhnV tm thng bi tan thnTng tin cc xng bn oHng thmn trung hu k nhn.

    Xem Truyn ng lc 29 t 453 a1-2.2 Nguyn vn: "Sng Hng i Bo tam nin Canh dn. Nhng ci Vit s lc 2 t 9a2 v Ton thB2 t 37b1 th Canh dn

    phi nhm nm Sng Hng i Bo thhai, chkhng phi thba. Chtam chc chn l mt vit ln ca chnh, ch cn thm

    mt nt thi. Chng ti dch theo ngh sa sai ny.3ng An St thin s. Thp huyn m:

    Diu thbn lai v xsThng thn h cnh hu tung do.

    Xem Truyn ng lc 29 t 455b9-10.4 V v t, rt ra tnh ngha Khng Khng trong i tr lun. "Nhng g l Khng Khng? Tr li: Tt c mi vt u Khng,

    ci Khng y cng Khng nn gi l Khng Khng"(H ng vi Khng Khng? Nht thit Php Khng thi Khng dic Khng, th danh Khng Khng).i tr lun cn nh ngha thm: "Khng Khng l em Khng m ph v ni Khng, ngoi Khng ph ba Khng gi lKhng Khng" (3) Xem i tr lun 31 t 287c24-27

  • 7/31/2019 THIN UYN TP ANH

    29/157

    29 Thin Uyn Tp Anh - Quyn Thng

    8. THIN SThin Lo1

    Cha Trng minh, ni Thin phc2, Tin du. Ban u Sn tham bi Thin sa Bo ti chaKin s, lnh c tm yu ri n trc tch ti ni y3. Gi thin cng ni, k hc hng nghn, ng olm cho tng lm thnh vng.

    Vo khong Thng Thy (1034 - 1038), L Thi Tn c ln n [11a1] cha v hi Srng:"Ha thng ni ny n nay c bao lu?".

    Stha: "Ch bit thng ngy nyAi hay xun thu trc"4

    Vua hi: "Hng ngy lm vic g?"

    Sp: "Trc bit hoa vng u cnh ngoi5Trng trong my bc hin ton chn"

    Vua hi: "C ch g?"

    Sp: "Lm li khng ch v sau"

    Vua hot nhin nh

    c s

    c.Khi sp sai src Sv triu lm cvn, th S vin tch trc 6. Vua rt bun tic, lmth thng khc, sai trung sban nhiu l hu, lp n tr t, thu linh ct, xy thp ca ni, li sasang rng ri cha S, t mn lo vic hng ha.

    1 Thin Lo ng ra phi c tn l Thin Nguyt. Xem ch thch (2) truyn L Thi Tn. Nhng c l v tn trng Nguyt nn chxng Thin Lo, ri sau thnh quen. Nhng cng c thtrnh hy Nguyt ca Thin o quc mu.

    2 Ni Thin phc ny l mt ngn ca ni Tin du, bi v truyn ca o Hu t 23b5 ni Hu "cha Quang minh, ni Thinphc, Tin du", nhng truyn ca Cu Ch t 16b7 ni Ch "vo cha Quang minh ni Tin du". Th ni Thin phc l ni Tindu, tc ni Ln kha hay ni Pht tch x Pht tch huyn Tin du, tnh H bc hin nay. C l, ci tn Thin phc bt u xuthin lc L Thi Tn xy vin Thin phc ni Tin du, m Ton thB2 t 29b7 ghi li vo nm 1041.

    3 Tsn y chc l Tsn khc sai v tdng ging nhau. Hin tng ny xy ra nhiu ln trong bn in ny. Ngoi ra ctruynca Thin Lo th Lo khng ni no khc "cha Trng minh ni Thin phc, Tin du".

    4 Tham chiu cu tr li ca Ton Ph trong Truyn ng lc. C ngi hi Ph: " Ho thng tui nhiu t?" Ph tr li:"Th kin khnin cu nguyt cu

    Nhkim hu kin thu ip hong"(Mi thy nm qua chn thng chnM nay li gp l thu vng.)

    Xem Truyn ng lc 12 t 297b20-215 Thy trc hong hoa. Cch ngca thin nhm ch chn l khng nm u xa, n nm ngay trc mt, ngha rt tcu ni ca

    Thin si Chu Hu Hi: "Trc bic xanh xanh, u l php thn, hoa vng dn dn, chng g l chng phi Bt nh". XemTruyn ng lc 6 t 247c15.

    6 Cvo y th hnh nhThin Lo phi vin tch di thi L Thi Tn. Nhng truyn ca Qung Tr t 18a9-10 ni: "Nm uChng Thnh Gia Khnh (1059) Sbi n tham hc vi Thin Lo Tin du", th r rng Lo khng thvin tch di triuL Thi Tn c, bi v Chng Thnh Gia Khnh l nin hiu ca L Thnh Tn. L Thi Tn mt nm 1054.

  • 7/31/2019 THIN UYN TP ANH

    30/157

    30 Thin Uyn Tp Anh - Quyn Thng

    Th H Th By ( 7 n g i , k h u y t 1 )

    9. THIN SVin Chiu (999 - 1090)

    Cha Ct tng, kinh Thng Long, Sh Mai, tn Trc, ngi Long m1 Phc ng2, lcon ngi anh b Linh Cm thi hu nh L3. Thu nh thng minh hiu hc, nghe n v trng lo ticha Mt nghim4 qun mnh xem tng gii, nn n xem thcho bit. V trng lo nhn k [11a1]ri bo: "Ngi c duyn vi Pht php, nu xut gia s l ngi trong hng thin B tt, bng khng thvic th yu kh bo ton". Scm ng, gi tcha m, n ni Ba tiu theo hc vi nh Hng, huh nhiu nm, nghin cu Thin hc, Sthng tr kinh Vin gic, r thy c php Tam qun5. Mtti trong lc thin nh, Sthy B tt Vn Th cm dao m bng, ra rut ri dng thuc rt li. Ty,

    1 Tc huyn Thanh tr. Lch triu hin chng loi ch2 t 28b2 ni: "Huyn Thanh tr, xa gi l Thanh m" i nam nht thng

    ch, tnh H ni, ni: "Huyn Thanh tr xa l chu Long m thuc ph Giao chu, L Quang Thun i li cho l thuc vo phthng ht. i Trung Hng trnh tn hy mi i l Thanh tr". Phng nh a dch 5 ni: "Huyn Thanh tr xa l Long mnh Minh i lm Thanh m thuc chu Phc yn, L Trung Hng i lm Thanh tr, li i chThanh ba chm thy thnh chThanh khng c ba chm thy, lnh mi hai tng, 100 x thn s". Hong minh thc lc ghi: "Ngy mng mt Qu t thng sunm Vnh lc thnm (1407) i huyn Long m xa ra lm Thanh m". Lch triu hin chng loi ch2 t 28b2 vit: "HuynThanh tr xa gi l Thanh m, i L Trung Hng v trnh hy ca Thtn (l m) ci lm Thanh tr". Nay l huyn Thanh tr,tnh H ng.

    2 Phc ng v bao gm Long m, tc phi gm huyn Thanh tr v mt shuyn khc, m trong rt c thnht l huynThng phc ngy nay. Ci tn Phc ng cho n thi Trn vn cn dng. Thy ca Tu Trung Thng S l Tiu Diu, ququn Phc ng. Thng snglc t 31b7-32a3 cn chp mt bi th ca Tu Trung t cnh vt Phc ng, nhan Phcng cnh vt:

    Phc ng cnh tr sum vyNh ngn gi thin mt m vyL th du mng gy mc

    Vng v sn su thng di y

    Cha nhm lc thi ngi hin hinHy thch rng su th qu ySm mun tri gi khai Pht nhtMn o khp ng nh xun say.

    3 Tc l m ca L Thnh Tn. i Vit slc 2 t 11a1 vit: "Long Thy Thi Bnh nm thnht (1054) tn m Mai Th lm LinhCm thi hu". Hong Xun Hn trong L Thng Kit (Vin i hc Vn Hnh xut bn, 1966, tr 422 v 432) v khng nhn raiu va dn tng lm Linh Cm thi hu l Linh Nhn thi hu, nn hai ln vit "SVin Chiu chu Thi hu Linh Nhn"hay "SVin Chiu l con anh thi hu _ Lan". Thc ra, i Vit slc l cun sduy nht ni thi hu Linh Cm l m ca LThnh Tn. Cc cun skhc nhTon thB2 t 39b1 v Cng mc chnh bin 3 t 21a1 th ghi: "Tn m Mai Th lm KimThin hong thi hu". i Vit slc l mt cun si Trn ghi l thi hu Linh Cm, th khng bit Ton th ly ci tnKim Thin hong thi hu tu?

    4 Truyn ca Nguyn Hc t 35b7 c ni Hc "nh theo hc vi Vin Tr cha Mt nghim". Nhng Vin Tr cha Mt nghim nytt khng phi l v trng lo cha Mt nghim y, bi v Nguyn Hc mt nm 1175 th d Hc c sng ti 95 tui i na,

    Vin Tr by gi mi l ngi cng thh vi Vin Chiu m thi. Chiu sinh nm 999 v mt nm 1090. Do th, v trng locha Mt nghim y rt c thl thy ca Vin Tr.

    5 Tc ba php tu thin nh k ra trong kinh Vin gic nhm t c sgic ng hon ton, y l samatha (Phn: samatha), tamma bt (sampatti) v thin na (dhyna). Samatha nguyn ngha n l dng ngh, ngha l, lm cho tm hn tn lon, dngngh li mt ch. Do sthanh trng cc nim sai lm v hiu c svng ng ca cc thc, "tr tu thanh tnh pht sinh,thn tm khch trn theo y m mt hn, t bn trong cm thy tnh tch nh nhng. Do stch tnh nn tm ca cc NhLai trong mi phng thgii c hin r nhbng trong gng. Phng tin gi l sa ma tha". Sampatti nguynngha l vo mt ni, tp trung vo mt ch, ngha l "em ci tm gic ng thanh tnh, hiu bit rng tm tnh v cn trnu do huyn ha m dy ln cc huyn trhuyn, bin ra cc huyn phi by mi thhuyn, nn bn trong pht ra lngi bi nh nhng. Phng tin gi l tam ma bt ". Dhyna nguyn ngha l suy ngh, chim nghim ngha l, "bit r rngthn tm u tr ngi v khng bit sgic ng sng sut l khng da vo cc thngn che, vnh vin vt qua c thgiic ngn che v khng ngn che, phin no v nit bn cng khng cn vng mc nhau, th nim nh nhng tch dit pht ra bntrong phng tin gi l thin na". Xem i phng qung vin gic tu a la liu ngha kinh KT 842 t 917c14 t 918a4.

  • 7/31/2019 THIN UYN TP ANH

    31/157

    31 Thin Uyn Tp Anh - Quyn Thng

    nhng g hc trong lng, tr thnh r rng nhtng bit1, su r ngn ngtam mui2, thuyt ginglu lot. Sau , Sn bn t kinh thnh dng cha . Ngi hc qui tng o.

    C tng hi: "Pht vi Thnh, ngha y thno?"

    Sp: "Cc trng dng di duOanh thc khu cnh3"

    Li hi: "Cm n, nhng ngi hc ny khng hiu xin thy dy li".

    Sp: "Ngy th c vng dim n th bc soi"

    Tng li hi: "Chn S r,My huyn y thno?"

    Sp: "Bng chu nc y khng cn thnMt phen vp ng hi m chi?"

    V tng ni: "Cm n thy".

    Sch ni: "Sng sng chm ch tt[12a1] Gieo mnh tm thi".

    Li hi: "Thiu Tht, Ma kit rt huyn, txa n nay, ai ni nhau lm ch?"4.

    Sp: "Sng ti tng tri do qu thLm li hnh t n ni sng"5

    Li hi: "Thno l cn nguyn i o thng ng i?"

    1An nam ch nguyn 3 t 209 dn on ny: "Thin sVin Chiu l v shuyn Thanh m thng minh hiu hc, nghin cuThin tn. Mt hm nm mng thy B tt Vn Th em dao n m bng sc rut dng thuc rt li. T nhng g hctrong lng tr thnh r rng nh tng bit. V sau tn phong ca Sni ln". Xem thm o gio nguyyn lu quyn thngt 16a4-5.

    2 Ngn ngtam mui ny, tc l mt tn khc ca Phn bit chphp c tam mui, mt trong 108 thtam mui do i phm btnh dn ra, m i tr lun gii thch thny: "Chng c thtam mui th c thphn bit ht ngn ngvn tca ttc cc php, ging thuyt cho chng sanh khng vng mc tr ngi". Xem i tr lun 17 t 400c 28-29.

    3An nam ch lc 15 t 147 dn on ny, ri bo l tTham hin quyt. N vit: " Thin sMai Vin Chiu thng vit Tham hin quyt, i khi ni rng: "Mt hm ang ngi trc nh, bng c mt v sn hi: "Pht vi Thnh, ngha y thno?"Chiu p: "Cc trng dng di du

    Oanh thc khu cnh.Sch y phn ln gm nhng li nhvy".Cvo u ni "Sch y phn ln gm nhng th" ca L Tc, ta c thkt lun rng tt c c duyn thoi ngtrong truynny u rt ra tTham hin quyt, nu khng l ton bTham hin quyt, m cc tc giThin uyn tp anh chp voy. Chng ti nghrng, n rt c th l ton b, bi v so vi phn i c ca Thng sng lc, sthoi ngdn ra y lnti n 180 cu hi p, trong khi ca Thng sng lc ch ti 96 cu m thi, th cng thy n y ti mc no . Dumt phn hay ton b, ta c thni rng Tham hin quyt l tc phm vn hc v ttng xa nht ca i L c bo tndi mt dng hnh trn vn.

    4

    Bt Ma chn nm bch qun trn Thiu tht. Pht Thch Ca 20 ngy trm mc ti Ma Kit . y mun ni n mt chca Pht v T. Lm Kh Knh Thot ho thng, nhp o thin thm tng:Thiu tht dMa kiti xng dng hNg kim vn nhThy tc tng lai ch.

    Xem Truyn ng lc 29 t 454 a21.5 Cn tng v Khn duy l nhng t ly Chu Dch, thin H tthng:"Tri cao t thp, nh ra cn v khn. trn tri thnh

    nn tng, di t to nn hnh, bin ha m hin ra". Xem Chu dch 7 t 1a3-7. Nhng ty dng ch tri t. TNhcHoi l ch ni sng. Nhc tc l Ng nhc, tc nm ngn ni ln ca Trung quc, y tng trng cho tt c ni. Hoi tcsng Hoi, y ch cho tt c sng.

  • 7/31/2019 THIN UYN TP ANH

    32/157

    32 Thin Uyn Tp Anh - Quyn Thng

    Sp: "Gi lng b cao hay c cngNh tan nc mt bit trung lng"1.

    Li hi: "Tt c chng sanh tu m n? Trm nm sau s vu?"

    Sp: "Ra ui chui vch Trch qu b ni cao"

    Li hi: "Xanh xanh trc bic thy chn nh2. Thno l dng ca chn nh?".

    Sp: "Tng anh ngn dm xaCi mang tr mt bnh"3

    Tng tha: " n sung c ch g l sao?"4.

    Sp: "Ai bit i ng aNa ng u bc"5

    Li hi: " hin mt ca vngThong th g ai hay"6

    Sp: "Kim cc u hiu hoa c riM nay hm sm th tru d".

    Tng tha: "V sao nhvy?"

    Sp: "Giu sang cng kiu thiLu ch khin tan hoang"7

    Li hi: "Long n[12b1] dng chu thnh Pht qu,n na bth phc ra sao?"8.

    1 v trt thai cu ca ng Thi Tn tng cho Tiu V:Tt phong tri knh thoBn ng thc thnh thn.

    Xem Tn ng th 101 t 2a9-10. Trong Quc m thi tp Nguyn Tri dch:"Khi bo mi hay l c cngThu ngho th bit c ti lnh."

    2 C ngi hi Thin sVin Chiu: "Mt tng trn sng, th thl g?" Chiu p: "Nhc ngi xa n". Hi: "Thth chng phi lmt tng trn sng sao?". Chiu p: "Xin ung mt chn tr". Xem Truyn ng lc 20 t 367c13-15.

    3 C ngi hi Thin sn Xng: "Khi khng chu bn bc th sao?" Xng p: "Th n m lm g?". Hi "n cng khng bnbc". p: "n sung cng ch g?" (Khng lai h ch). Xem Truyn ng lc 20 t 363b 15-17.

    4 C ngi hi Thin si Chu Hu Hi: Php thn v Bt nh l g? Hi p: "Xanh xanh trc bc u l php thn, dn dnhoa vng chng ci no l chng Bt nh". Xem Truyn ng lc 6 t 247c15.

    5ng a, ni ng gi hn gp Trng Lng sau 13 nm. Trng Lng l by ti nc Hn. Khi Tn Th Hong thng nht Trungquc, Lng mun bo th cho nc, nhng khng c cch no thnh cng. Mt hm gp mt ng gi trn cu. ng nh richic dp xung cu v bo Lng i lm. Lng du tc gin, vn lm theo li ng. Sau ng trao b quyt cho Lng v dnLng sau 13 nm n gp ng Cc thnh. Bi n chua Cc thnh huyn ng a. Xem Sk 55 t 2b2-4.

    6

    D Hin, tn mt v Thin s. Nhng ti liu Pht gio v Thin tn Trung quc khng ghi mt ai c tn nhvy c. TrongThng shnh trng do Trn Nhn Tn vit v in Thng snglc t 40a4-5, Trn Nhn Tn ni rng trong khi tang mmnh th c yu cu Tu Trung "ging hai lc Tuyt u v D hin". Tuyt u lc l ca Thin sTrng Hin ((980-1052). CnD hin lc ca ai, th nay ta khng r. Rt c th l tc phm ca mt Thin sVit nam. Nu D Hin l mt Thin sVit namth ng phi sng trc thi Vin Chu, tc trc nm 999.

    7 Kim Cc, ni Thch Sng, ngi giu nht i Tn, xy dng lu i cc k trng l xa hoa v l ni i thip ca Sng l Lc Chutt, hin pha ty bc huyn Lc dng, tnh H nam. Xem Tn th3 t 10b7-13a4.

    8 Long nhin chu. in mt ngi con gi dng chu cho Pht trn hi Linh sn v thnh Pht ngay sau . Xem Diu php linhoa kinh 12, phm B t a t 3a-b. Xem thm Ho thng an H, Ngon chu ngm:

    Long nLinh sn thn hin PhtBn nhi y h k ta .

  • 7/31/2019 THIN UYN TP ANH

    33/157

    33 Thin Uyn Tp Anh - Quyn Thng

    Sp: "Trong trng qumun thuRm, tha vn mt vnh".

    Tng tha: "Nhc m v ch l sao?"1.

    Sp: "Nhgng treo trn triNhn gian soi khp ni".2

    Li hi: "Qua sng phi dng bn bn ht cn gheKhi khng qua sng th sao?"3.

    Sp: "Ao kh c ln cnSng c vn nm xun".

    Tng tha: "Thno l "Theo dng mi t c Diu l?"4.

    Sp: "Nghe ni bn Kinh KhaMt i khng tr li"5.

    Li hi: "Ln ln qung vng cng mt chtXin thy phng tin luyn tinh rng"6.

    Sp: "Khng phi khch T qunSao bit bin c ln"7.

    Xem Truyn ng lc 30 t 463b25.n na, phin m chphn dna, ngha l bth.

    1 Lao nhi v cng. Chly tthin Hiu Hnh lm ca L th xun thu: "Cu chi k bn, kinh tun nhi c, cu chi k mt, lao nhiv cng." (Tm ci gc n th qua tun tt c, tm ci ngn n th nhc m v ch). Xem L th xun thu 14 t 3a8, thnh ngLaonhi v cng cng thng dng trong Pht gio ch vic tu Thin m khng kim tu Tnh .

    2 C ngi hi Thin sAu chng:"Thno l: Mt vng trng treo

    Mun nc u thy"Chng p: "Kh ni vi k nhm mt". Xem Truyn ng lc 20 t 367b 23-24.

    3 Th d chic thuyn, rt ra tkinh Kim cang:"Nn bit rng Ta ni php cng nhth d v chic thuyn". Xem Kim cang kinh t 749b10. Vnh Gia Huyn Gic, Qun tm thpmn:

    Nhin hi ng thng thuynPhi thuyn h nng ?(Nhng qua bin phi ln thuyn,Khng thuyn sao qua c?)

    Xem Truyn ng lc 5 t 242a18-194 T y lu th hoch diu l. Tv rt ra tbi k truyn php ca Ma Noa La, t thin th22 n :

    Tm tu vn cnh chuynChuyn xtht nng uTy lu nhn c tnh

    V h phc v uXem Truyn ng lc 2 t 214a 24-25

    5

    in Kinh Kha i sTn trong Chin quc sch. Thi tnc Yn v khch kha tin Kinh Kha n sng Dch. Cao Tim Ly nhn, Kinh Kha tin m ca:"Gi vi vu h sng Dch lnh tTrng smt i h khng tr v"

    Xem Chin quc sch 31 t 5b10-116 Th d vng qung ca kinh Vin gic: "Thin nam t, nh luyn qung vng, vng khng phi do luyn m c. Khi thnh vng

    ri th khng tr li lm qung na, tri qua thi gian v cng, tnh vng vn khng hoi mt". Xem i phng qung vin gictu a la liu ngha kinh t 915c17-18.

    7in ca T Vn trong Chin quc sch v ca thin Thuyt lm trong Hn phi t. Tnh Quch Qun nc T mun xy thnhTit. C nhiu ngi can ngn nn dn k gc ca, h ai xin v can ngn th ng cho v. C ngi nc T xin v ni bating thi, ri cht cng nh. Quch Qun cho v. Ngi khch ch ni ln ba ting "Bin c ln", ri vt chy. Quch Qun ngc

  • 7/31/2019 THIN UYN TP ANH

    34/157

    34 Thin Uyn Tp Anh - Quyn Thng

    Tng tha: "Quch qun nu khng nhnCan gin chng lm chi".

    Sp: "Nu mun bng ung trcV rn kho hy thi"1.

    Li hi: "Rn cht gia ng

    Xin thy cu sng"2

    .Sp: "Ngi l ngi phng no?".

    Tng p: "Vn ngi ni".

    Sdy: "Mau v[13a1] non cnCh gp Ha Chn Qun"3.

    Li hi: "Hi tng mnh mng khng nn hiTo kh tng git ngha ra sao?"4.

    Sp: "Rng tng ting gi th lng thi,Ma tnh bn nh ngp li i".

    Tng tha: "Khng khc vi ngy nay, l thno?"5.

    Sp: "Cc trng dng di giuOanh ngy nng u cnh".

    Li hi: "S s khong mt lngRnh rnh trong chn sc thnNhng l khng thphnTng khng ththyV sao khng thy c?"6.

    nhin cho gi li. Ngi khch mi gii thch ba ch c ngha g. Quch Qun mi thi xy thnh Tit. Xem Chin quc sch 8t 1b2a v Hn phi t8 t 5b-6a.

    1in ca T Vn 2 trong Chin quc sch. Nc S c hai ngi thi v rn ung ru. Mt ngi v xong trc li v rn thmchn. Ngi v xong sau khng chu, cho rng rn khng c chn, ri git ly ru m ung. Xem Chin quc sch 9 t 2b-3a.2 Thin sThanh Lm:

    Tx dng i lKhuyt tmc ng u(Rn cht gia ng lnXin ng chng u)

    Xem Vn tng lo nhn bnh xng Thin ng Gic ho thng lng c thung dung am lc 4 tc 5 t 264a26-c6.3 Ha Chn Qun, tn tc l Ha Tn lm quan lnh Tinh dng i Bc ngy. Theo truyn thuyt, ng sau theo o thn tin v

    bay ln tri, n i nh Triu Tng th c phong l Thn cng diu tchn qun. Ci tn Ha Chn Qun do thm c. XemNgu Th46 t 2b8 v Thi Bnh qung k, Thn tin 14.

    4 Hi tng, cho Pht trong kinh in hay tt c kinh in o Pht. To kh, ch cho Thin phi. Pht Qu tham bi Chn GicThng. Thng chch cnh tay chy mu ri ni: "y l mt git To kh". Xem Tc truyn ng lc 25 t 634a5.

    5

    Bt d kim thi, c ngca Thin ch cho vic sau khi gic ng khng khc g lc cha gic ng. Ho thng Bo Ch, Thp nhthi tng:Gi stm thng v lng thLch kip h tng d kim nht(Gi s lngthng tv thNhiu kip sao tng khc hm nay).

    Xem Truyn ng lc 29 t 450b16-17.6 Thin sMinh Gic thng ng, c v shi: "S s khong mt lng, m tng khng ththy, rnh rnh trong vng sc

    trn m l khng thphn. trong khong mt lng sao li khng thy tng ca n? (Chiu chiu tm mc chi gian, nhitng bt kh. Hong hong ti sc trn chi ni nhi l bt kh phn. K tm mc chi gian, vi thp ma bt k tng?)Xem Minh gip ng lc t 760a4.

  • 7/31/2019 THIN UYN TP ANH

    35/157

    35 Thin Uyn Tp Anh - Quyn Thng

    Sp: "Trong vn hoa rc rTrn b c trn lan".

    Tng tha: "Nm lnh mm non rngLy g thng cng".

    Sp: "Mng cho ng tr

    Sung sng bit chng no !"Tng tha: "Hm nay, may nghe gii

    Tnay ht hoang mang ".

    Sdy: "m cn va vt raNgonh u m mun trng".

    Li hi: "Trong thnh Nit bn vn cn nguy him1Thno l ch khng nguy him?".

    Sp: "Trn rm che lm tCnh lau xa tc mai".

    Tng tha: "Nu gp lc cp bch

    i ng x l no ?".[13b1] Sp: "Trng phu theo phng khong

    Trng gi hy vui chi"2.

    Li hi: "Ht thy chng sanh u bo l Pht, ly cha tng, mong thy ch dy?".

    Sp: "Nng trang hy gng khuyn anh thi th ngi kia ch nhc theo"3.

    Tng tha: "May c thy ch rTrn chng n ai tm".

    1 Thin sng An St, Thp huyn m, "hi c":

    Nit bn thnh l thng do nguyMch l tng phng mt nh kQuyn qui cu y vn th PhtKhc trang trn ngphc danh thyMc nhn d bn xuyn ngoa khThch nthin minh ti mo qui

    Vn c bch m khng gii nguytTi tam lao lc ni ng tri.(Nit bn thnh y vn cn nguyng phgp nhau chng hn kGi mc d tn gi PhtNu mang o nggi tn gnNa m ngi g mang giy mt

    Va sng gi tri m vm bic ngn xa trng lung giiBa ln m mm mi hay ri).

    Xem Truyn ng lc 29 t 455c5-82 Long m Sng Tn hi o Ng: "Lm sao quyt chc?"

    Ng ni: "Nhim tnh tiu diuTu duyn phng khong"(Tiu diu mc tnhPhng khong ty duyn)

    Xem Truyn ng lc 14 t 313b21-22.3in rt tthin Ng trong Hn Phi T. Nc Tng c ngi lm nng gp mt con th chy vp phi mt gc cy m cht.Anh em v lm tht n. Hm sau anh ra ng, b c cy ba, n gc cy ngi i mt con th khc. Th khc khng c,m cn b c nc Tng ci. Xem Hn phi t19 t 1a-b.

  • 7/31/2019 THIN UYN TP ANH

    36/157

    36 Thin Uyn Tp Anh - Quyn Thng

    Sdy: "Kh thngmt ln nghnNgi trt qun n".

    Li hi: "Bao nm dn cha ngc trong tiTn mt hm nay thy r rnh1".

    Sp: "Trng trung thu ch mi

    Gp phi my ma xng"2

    .Tng tha: "Tuy nghe thy dy bo

    L vn cha thng".

    Sdy: "Ci ngi sung m ctCht ui nhm gia dng !"3.

    Tng hi: "Thno l mt phi?"4.

    Sp: "Va thy xun gieo v h lnGp ngay thu chn vi ng thu".

    Tng tha: "Thnh pht nhiu th l sao?".

    Sp: "T Long thi nghchy

    TPhc lung ng xa"5.Tng hi: "Kin tnh thnh Pht, ngha y thno?".

    Sp: "Xun n cy kh hoa ua nGi a ngn dm nc [14a1] hng thn"6.

    1 Nang trung bo, trt ra tkhc phm Ng bch tth k ca kinh Php hoa, nhm ch cho Pht tnh sn c trong mingi. Th ca Thin s Lng Uc:

    Ng hu thn chu nht khaCu b trn lao c taKim triu trn tnh quang sanhChiu kin sn h vn a.(Ta c ngc thn mt qu

    Lu b bi phn ph xoSng nay bi sch sng raSoi thu sn h mun a).

    Xem Tc truyn ng lc 13 t 547b8-92 C ngi hi u Chng: "Bng nhin khng my, th trng trung thu ra sao?". Chng p: "Tt nht l khng my". Xem

    Truyn ng lc 20 t 367b 22-233in ly tthin o chch ca Trang T. V Sinh c hn vi mt a con gi di cu. Ngi con gi y khng n. Nc sng

    dng ln. V Sinh m ct cu m cht. Xem Trang T9 t 21a2-3.4 Mt php hay nht php, nu mun cho th phi ni:

    "Tht t l aBt th nht trnPht smn trungBt x nht php".

    Xem Truyn ng lc 14 t 269b 17-18.5 T Long, mt bit hiu ca Tn Th Hong, hm m thut trng sinh, sai o sTPhc, cng c tn l TTh, dn mt ngnng nhi ra bin ng tm Bng lai vo nm 217 trc ty lch. Bng lai u khng thy, m by nm sau, Tn Th Hong cht.

    V h chng bao gi tr v. Xem Sk 6 t 14a11 v 21a8.6 C ngi xin Din Chiu "Cht t ci gc"

    Chiu p: "t gp khch su miNhiu trm ngi khc thuyn"

    Hi: "Chnh vo lc th sao?"Chiu p: "Ra m gp gu yn n

    Cy ho sinh hoa vt ngoi xun".Xem Truyn ng lc 14 t 303a10-13

  • 7/31/2019 THIN UYN TP ANH

    37/157

    37 Thin Uyn Tp Anh - Quyn Thng

    Tng tha: "Hc nhn khng hiu, xin thy dy li".

    Sp: "Mun nm cy c y,1Xanh ngt tn chn my".

    Li hi: "Ma ni cng cc scChng hp chng phn ly"2.

    Sp: "Hoa xun cng bm bmLc luyn lc rung nhau".

    Tng hi: "Theo ngi xen ln l sao"

    Sp: "Chng phi mt H tng3Ung cng