MOZAMBIQUE 1. c im thi trng 1.1 c im chung - Mozambique l mt quc gia ng Nam chu Phi, gip vi n Dng, Tanzania,Swaziland v Nam Phi.Mozambique c din tch hn 800.000km2 (gp hn 2,4 ln Vit Nam),dn s hn 21,4 triu ngi (bng 1/4 dn s Vit Nam). - La mt nc nng nghip, nn kinh t vn con phu thuc rt nhiu t cac ngun tai tr nc ngoai (cac nha tai tr chinh la EU, M, v Scandinavia ) - M-dm-bch l mt trong nhng nc ngho nht trn th gii. Hu qua ca cuc ni chin vao nhng nm 1990 a tn ph nng n c s h tng v nn kinh t ca t nc.Nhiu vung ca t nc vn con bom mn v Mozambique thng xuyn b hn hn v l lt tn ph. S kt hp ca nhng yu t ny cn tr nghim trng qu trnh pht trin ca t nc. - Mc d c nhng thch thc, Mozambique l nc co nn kinh t tng trng mnh m.(GDP: $22.19 t (2010), T l tng trng: 8.3% (2010), GDP/ ngi: $1,000 (2010)). Tc pht trin ny thu hut s quan tm lin tc t cc nh u t nc ngoai. D oan nn kinh t cua Mozambique se tip tuc tng trng trong nhng nm ti. Cu th:

1.2 c im thi trng vin thng in thoi : 78,300 triu ng dy (2010) Ht qu 1/2011, Mozambique c khong gn 7,7 triu thu bao in thoi di ng

(tng ng khong 30% dn s).

- Trc , Mozambique c hai nh cung cp dch v di ng l Mcel(lin doanh gia Mozambique v c) v Vodacom (thuc s hu ca Tp onVodafone). Mcel, nh cung cp dch v in thoi di ng u tin ca Mozambique vo nm 1997, c hn 4 triu thu bao, va Vodacom, dch v in thoi di ng ln th hai ca chu Phi v mt n v ca Vodafone Group Plc, hot ng ti Mozambique t 12/2003 v c gn 3 triu thu bao trong nc. - Nhng phn tch gn y ca Frost & Sullivan cho thy rng Mozambique hin c khong hn 7 triu thu bao di ng. n nm 2015, con s ny c th t 30,7 triu. S lng nay bao gm c thu bao ang hot ng v khng hot ng v s c tng cng ng k bi s lng ngy cng tng ca khch du lch n thm t nc v mua th SIM trong sut thi gian lu tr ca h. Tc khuy (s lng ngi dng khng hot ng) do cng s cao. T l khuy cui nm Vodacom Mozambique l 77%. Phn tch ca Frost & Sullivan cho thy rng doanh thu t ngnh cng nghip in thoi di ng ti Mozambique khoang 300 triu USD trong nm 2008 v c th tng gp bn ln n 1,8 t USD vo nm 2015 khi s lng cc doanh nghip cung cp dich vu di ng v nhu cu ca ngi tiu dng gia tng. - Chnh ph Mozambique ang thc y mt chnh sch tch cc v pht trin vin thng. Dnh 5% GNP cho pht trin vin thng, mt t l phn trm cao nht trn th gii va vi s h tr k thut thng qua cc c quan bn ngoi nh C quan Pht trin Quc t Hoa K (USAID) v Trung tm Nghin cu Pht trin Quc t Canada (IDRC), Mozambique hy vng se bt kp tc phat trin kinh t - x hi vi cc quc gia pht trin hn bng cch khai thc nhng c hi m thi trng vin thng cung cp.c tnh t l thm nhp th trng trong lnh vc vin thng ca Mozambique - cui 2011Market Penetration rate

Mobile Fixed Internet

35% 0.3% 6%

2. Thun li, kho khn 2.1. Thun li - Vi nn chinh tri n inh, thc hin cac nguyn tc dn chu va cac chinh sach kinh t lanh manh a mang lai nhng s phat trin vt bc cho Mozambique. y tr thanh mt ni u t ly tng cho cac nha u t quc t, ha hen nhng ngun li nhun beo b trong tng lai. - y la mt trong nhng quc gia co ty l dn s s dung di ng cao ( khoang 30%) , la c hi cho bt ky doanh nghip vin thng nao khi mun xm nhp vao thi trng nay, c bit la khi mang thi trng di ng nng thn con nhiu khoang trng.

- S h tr cua chinh tri: Cng ty vin thng ca Mozambique, TDM, tng thuc s hu nh nc nhng t nm 1992 tr thnh mt cng ty thuc s hu cng khai nh l mt phn ca ci cch kinh t ln nng cao hiu qu ca n bng cch lm cho n c lp. Chinh iu nay a lam cho TMD co nhng bc phat trin vt bc, a vn hoa vin thng v vi moi ngi dn cua Mozambique. Chnh ph Mozambique c mt ci nhn tch cc v vic tip tc tin h tr trong nc cho vin thng. Mc d cc dn tc thiu s cung nh th c hng hu ht cc h thng vin thng ca Mozambique nhng chnh ph vn ang n lc ng k kt ni tt c cc cng dn ca mnh vi mt h thng thng tin hin ai. Chnh ph cung cp cac h tr kinh t v chnh tr cho vin thng, khuyn khch s hp tac va au t ca cc t chc bn ngoi. y la mt trong nhng nc co s u t danh cho vin thng ln nht trn th gii ( danh 5% GNP cho u t vin thng trong nc). - Y thc cua ngi dn : Ngi dn Mozambique xem my tnh nh cc ng dng quan trng nht ca kt ni Internet. Mozambicans cng nh gi cao s ci thin gio dc ca t nc h. Khi c yu cu xp hng u tin nhng g h s chi tiu cho thu nhp, thc phm quan trng nht (71%), nhng 20% cho bit h s chi tiu cho gio dc l u tin th hai, v 36% cho bit l u tin th ba. Mozambicans nhn thc Internet nh mt cng c hc tp, t chc nh IDRC tin rng ngi dn Mozambique s c sn sng u t trong vic tip cn Internet tng. Y thc cao cua ngi dn v tm quan trong cua internet tao iu kin cho cac tp oan vin thng trong vic tip cn khach hang cung nh cung cp dich vu.2.2. Kho khn - nh gi chung : h thng vin thng b chi phi nng n bi s can thip ca nh nc, thiu s cnh tranh v chi ph gi thnh hot ng cao. - C s h tng kem phat rin: La mt trong nhng nc ngheo nht trn th giit nc bi

tan pha nng n sau cuc chin tranh keo dai, mc du chinh phu a co nhng chinh sach tich cc thuc y nn kinh t phat trin nhng vn khng u kha nng xy dng lai c s ha tng, c bit la c s ha tng vin thng.- Ngun nhn lc:. Vic thiu trm trong cac nhn vin ky thut trong nc bt buc cac tp

oan quc t phai tin hanh ao tao i ngu can b ia phng v vic s dng cc cng ngh mi nht, iu nay oi hoi rt nhiu thi gian va tin bac. Trong khi o Mozambique cac trng ao tao v cng ngh thng tin noi chung cung nh v vin thng rt it, cht lng ao tao khng cao. Trong nhng nm gn y nhn thy xu hng phat trin nhanh chong v cng ngh trn th gii cng vi nhn thc v tm quan trong cua cng ngh i vi s phat trin cua t nc ma ngi dn y a bt u quan tm, hoc tp v linh vc nay. - Tai chinh: Chi ph cho mt s lng hn ch bng thng l disproportional tiu chun cc quc gia kt ni. i vi cc ISP, cho thu mt ng dy 64K l $ 400/month v thc t truy cp Internet l mt $ 400/month, ty thuc vo cch xa truy cp vo l nm t ngun kt ni (8). Vi c s h tng ca TDM tp trung cc khu vc th v hu nh khng ly lan ra cc khu vc nng thn, truy cp l tn km hn v hn ch khu vc nng thn k t khi h cho n nay t ngun kt ni chnh.

Mc d nhng gii hn tt c cc chi ph, ro cn ln nht kt ni y cho cc cng dn Mozambique vn phi lm vi tnh trng ngho cng cc ca n. N l rt khng thc t cho mt t l phn trm ng k Mozambicans s hu my tnh ca ring ca h. Cc nghin cu Manhica, ngi ca c dn l hi tt hn off hn so vi cc i tc trong Namaacha, cho thy rng mc tiu ngi s dng internet, c xc nh l "ngi s dng tim nng ngay lp tc," l (6) "thu nhp 40 USD n $ 60 mt thng." Truy cp mt mnh s n ln mt na thu nhp ca h, cha k n chi ph ci t v mua mt my tnh. R rng l khng kh thi i vi hu ht cc c nhn c c truy cp trn ca chnh h. Ngay c chi ngn sch ca Chnh ph t l cao trong 5% trong pht trin vin thng, tng s lng tin t l khng cung cp truy cp ti phn ln tt c hoc thm ch c cc cng dn ca mnh. ng k vin tr t cc ngun nc ngoi gim bt rt nhiu khng c kh nng chi tr. Thng qua cc chng trnh hin ang pht trin chng hn nh cc telecentres, Mozambicans c th truy cp internet trong cc thit lp thuc s hu ca cng ng ngay c khi h khng th kh nng c c truy cp vo ring ca h.

Vic s dng Internet trong nc b cn tr bi c s h tng c nh khng y v chi ph cao ca bng thng quc t, nhng khu vc th trng ny c thc y sau s ra i ca cc loi dch v bng thng rng ADSL, modem cp, WiMAX v 3G in thoi di ng, v cuc b ca hai tu ngm cp quang quc t quang trong nc (Seacom v EASSy). Chi ph thp hn ca bng thng dn n ct gim mnh m gi bn l bng thng rng.Ci thin hn na c th c d kin t vic trin khai lin tc ca mt mng ng trc quc gia cht x v k hoch cho mt c s h tng cp quang thay th. Mt thch thc khc i vi bt k nh iu hnh mi s c m bo rng mng ca h l ng tin cy v cht lng dch v l tt. Mcel vi vng trin khai dch v 3G u tin trong c nc, nhng khng tp trung vo cht lng ca n. Vodacom Mozambique la chn trin khai chm hn, nhng tp trung rt nhiu s ch v cht lng ca mng 3G. Mt khi dch v ca n tr thnh hot ng trong nm 2009, Frost & Sullivan d on rng n s thu ht cc thu bao nhiu ngi tht vng vi vic cho bn hin ti t Mcel. Nh iu hnh mi cng s cn phi m bo rng n cung cp cc dch v gi c phi chng v c lin quan n dn s. Trong khi Frost & Sullivan d kin s ging ni vn l dch v chnh trong mt thi gian di, ngy cng c nhiu nhu cu cho cc dch v gi tr gia tng (VAS) v d liu. Cc nh iu hnh mi nn xem xt gii thiu Chun mc k ton thng qua vic cung cp gim gi cho mua s lng ln v bundling dch v cho cc doanh nghip.in thoi di ng ngn hng l mt trong nhng dch v c bit l c kh nng c n nhn do tim nng ca n cho php chuyn tin vi chi ph thp v ti cc khu vc ni cc ngn hng kh tip cn do c s h tng giao thng km. N c tim nng tr thnh mt cha kha khc bit gia cc nh khai thc, v n Kenya. Mt cch tip cn quan trng s c tp trung vo cc dch v tr trc. iu ny khng ch to ra doanh thu nhanh chng, m cn trnh c ri ro n xu. V d, Angola Telecom l i ph vi hng triu la trong cc khon n tn ng t cc khch hng ca mnh. Thi gian cn phc hi c s h tng ny m rng cc khon n chm tr v chi

ph vn b sung. Dch v tr trc cng d dng hn nhiu cho cc khch hng kim sot vic s dng, c bit l nu h c cung cp c mnh gi nh.

Bt c ai u thu cho giy php, mt trong nhng cn nhc chnh ca h s c php lut ca tip cn ph cp. Mozambique quy nh trong c yu cu cc nh khai thc lm cho thng tin lin lc c sn trong tt c cc gc ca t nc. iu ny c ngha rng bt k nh iu hnh s phi u t mnh vo pht trin c s h tng. Nh cp di SEACOM va h cnh xung dc theo b bin Mozambique v cp EASSy l n nm ti, cc nh iu hnh cng s phi c chun b u t vo cht lng mng li ca h cho thoi v d liu. Mcel u t vo c s h tng hp nht - tung ra mt c s h tng xng sng cho php kh nng m rng ca cc cng ngh mi khi chng tr nn c sn. Cc nh khai thc trong Mozambique cng b rng buc ng gp mt phn trm doanh thu ca h vo qu tip cn ph cp.iu chnh s dng qu ny m h s d thu mi cho cnh tranh trong th trng cho cc nh cung cp v ngi chi ngnh cng nghip khc. Mt phn on, trong i th cnh tranh l c bit cn thit l vic trin khai c s h tng, nh mt t chc, TDM na quc, tham gia vo trin khai trong c nc. y l l do chnh l do ti sao dch v, cc dch v c bit d liu, vn cn rt tn km. V d, mt gi d liu cho cc doanh nghip hin c th chi ph ln n $ 3.000 mi thng. Mt thch thc khc i vi bt k nh iu hnh mi s c m bo rng mng ca h l ng tin cy v cht lng dch v l tt. Mcel vi vng trin khai dch v 3G u tin trong c nc, nhng khng tp trung vo cht lng ca n. Vodacom Mozambique la chn trin khai chm hn, nhng tp trung rt nhiu s ch v cht lng ca mng 3G. Mt khi dch v ca n tr thnh hot ng trong nm 2009, Frost & Sullivan d on rng n s thu ht cc thu bao nhiu ngi tht vng vi vic cho bn hin ti t Mcel. Frost & Sullivan tin rng cng l mt cn thit thc y hiu bit v ICT ti Mozambique. Vodacom Mozambique xy dng trung tm my tnh truy cp internet ti cc trng hc, nh chnh ph khng th kh nng lm nh vy. Cc d n nh th ny s lm tng nhn thc v nhng li ch m truyn thng di ng v truy cp Internet c th cung cp.

Mt s cc bn lin quan lp lun rng khng c khng gian trn th trng cho mt nh iu hnh th ba do mc ngho i v nn m ch trong c nc. H cm thy rng nhng con s thu bao tim nng khng bin minh cho n. Khi qu trnh t chc, iu chnh ca t nc, Mozambique Vin Vin thng (INCM), cng ch ra rng suy thoi kinh t ng mt vai tr quan trng trong quyt nh ca mnh, nh Mozambique ph thuc rt nhiu vo vin tr nc ngoi v u t t nhn.

Viettel chnh thc pht sng di ng ti MozambiqueSau cc cuc gi ni a u tin (ni mng v ngoi mng), cuc gi quc t u tin c thit lp thnh cng vi cht lng t tiu chun k thut.

ng 8 gi 15 (gi Mozambique) ngy 6/10 (khong 13 gi 15 cng ngy gi Vit Nam), Cng ty Movitel - lin doanh gia Cng ty C phn u t quc t Viettel (nm 70% c phn) v i tc Mozambique l SPI&Invespar chnh thc pht sngdch v di ng chn trm BTS u tin ti Mozambique. Sau cc cuc gi ni a u tin (ni mng v ngoi mng), cuc gi quc t u tin c thit lp thnh cng vi cht lng t tiu chun k thut. Hin ti, Movitelc 570 nhn vin, trong c 138 k s, chuyn gia ngi Vit Nam."Chin lc u t theo hng k thut i trc, kinh doanh theo sau ca Viettel Trit l 4Any Chin lc cc ng thc hin tham vng l g? c th vt qua c nhng i th nng k n t Thi Lan, Malaysia, Bc u... chng ti xc nh cho mnh mt cch lm khc bit ti cc th trng ny. Chng hn nh kinh nghim mng li i trc, kinh doanh theo sau, kinh nghim hng n ngi tiu dung c thu nhp thp m chng ti c kt thnh trit l 4Any (anytime: mi lc, anywhere: mi ni, anybody: mi ngi, anyprice: mi gi). Chin lc u t theo hng k thut i trc, kinh doanh theo sau c xut pht t quan im kinh doanh vin thng l kinh doanh h tng. Sn phm ca vin thng chnh l h tng. a sn phm ti tay ngi dng th phi u t ln v h tng. Chnh v vy, trong khi cc cng ty nc ngoi khc mun c li ngay nn tnh ton u t vo nhng ni d c li, ch khng nh Viettel i lp t trm ti tn vng su vng xa. Quan trng hn, trong kinh doanh vin thng, khi th trng c mt thm nhp di 50% th cn c hi thnh cng. Do vy, Viettel v s trin khai chin lc u t mnh t tr thnh nh cung cp ln nht trc khi th trng bo ho. Bi ton nhn lc c l thch thc ln ca Viettel trong chin lc "u qun" ra nc ngoi khng? Chng ti xc nh mc tiu ca mnh ti cc th trng ang u t l em li s pht trin bn vng cho quc gia . iu ny c th hin cc chng trnh nh h tr xy dng cu mng truyn hnh hi ngh gip chnh ph iu hnh, v min ph Internet trong mng gio dc in t... hay nh cc chng trnh t thin x hi, tr gi vin thng cho ngi c thu nhp thp nhn c s ng h ca mi thnh phn, t chnh ph n ngi dn. Tng t nh vy, vi vn nhn lc, Viettel ch trng cch lm l c nhng chuyn gia tt nht sang xy dng b my, o to v chuyn giao tri thc. Mc tiu cui cng l sau 3 nm trin khai, b my phi c vn hnh bi chnh nhng ngi a phng, t k thut n kinh doanh. iu ny khc vi nhng nh u t khc, tp trung thu cc chuyn gia nc ngoi c chuyn mn m bo cng vic, thay v o to mt lp nhn lc cp cao cho chnh t nc . Cch lm ny c ngi dn nh gi cao, v nhng gi tr thc s v s chn thnh m Viettel ang mang n cho t nc h. C c s tin tng ny th Viettel s nhn c s yu mn, tin tng v thu ht c nhiu ngi ti. V d mi nht n t on cng tc ngi Haiti sang thm Viettel ti Vit Nam. Khi c hi ng thy n tng nht iu g sau 6 thng lm vic vi i ng ngi Viettel, cn b k thut gii nht cu pha Haiti tr li rng ng b sc vn ho: Ngi Viettel lm t sng n m, h c tnh k lut cao, i x vi nhau nh ng i ngoi chin tuyn. Ngay c cn b lnh o cng lm vic chi tit nh k s, khng ging ti, ch ch o trong phng my lnh. Nhng by gi ti thay i v ti l ngi Viettel ri, cc anh yn tm, v chng ti ang v s lm nh ngi Viettel.