Incceptis faveat mftrtt Fahicator Olympu

DISSERTATIO PHILOSOPHTCA, THEOREMATAr

NONNULLA EX DIVERSIS DISCJPLINIS DESUMPTA EXHIBHNS

Qjl A M

Cum confenfu fufftagto Venerand* ac ampliftim_t Fa~Jcultatvs FhilofophicA in Regia Acadcmia Abocnft^

S u b PrisidioPI, Reverendi ac Pr&clariffimi Vtßi

M.PETRI ANDREAE BERGIILinguarum Ebixx & GraecasProfefforis Publici*

Prasceptoris & Hofpitis fui astatemodevenerandi^

Fro gradu in Fhilofopbia, ejuicj, Privile^sconfeftcudii adFublicum cxamev defert

JOHANNES G. SALMENIUS KexhoimiSCarelius R. M. benef.

Addiemif.Juntj Anni MDCLXPII.borpsloco^confvetps»A B O &*>

Excufa a Pet&q Ha^sonio Acad# Typ.

AdmodumReverendo (j txcelknttfiimo Vir ©,DN. ABRAHAMO THAUVONIO

S.S. Theol. Do<sh>ri Eximio; hadtenut ejusdenim Reg. Acad. Aboenfi'Profeffori ccicbcrrimo,Confift. utriufq; AiTeflori PaftoriqjinS.Maria vi-gilantiffimo jnuncv. dioecefeos Narvenfis» Super*intendenti longfcdigniflimo,Confiftorijq; ibidemPrsefidigraviflimol

Ur € TPlurimum Reverende e_? Clarifftmt Vißo

DN.M. ERICO ALBOGlO,Paftoriin3WrtlVgOl'0& fidelifl. Conffftorij Sfeniori verterando:

Cdtertfa Rtverendu _Clari{Jimu V Jiusfc>nn. ibidcmCONSISTORIAtIBUS actentitfimii

N8CN0NRevercndit, VtAfi*ntif&m(4 & Humanijf. Viris;

Dn.JUSTOALBOGIO Paftori in goftmtiMmeririffimo>Philbfophiaf Candidasfc digriiiCmort

DN.SIGFRIDO KOSTIANOPastoriin^»jtua impigerrimo: ..—.*_,

DN. ARVIDO THOMAE Pastori in Kyrö per-vigili:

Ifti, ytFatrdu* maffto ;il\isvt PrmitorWmproptnfifiimis; his vt Fautoribtn opti^mis,di/putatiottcm banc graduakm tf-firtdicatd ,

TbhantttsG. Sahncftiusi

PRJFAT I O.

Ulta & egregia humano g«-neri Deus; Ter Opt. Max. o-mnium bonorum perfe&o-rumq; donorumlargitorcon-tulit beneficia ? quoium nonpcftremum eft Philofophia,

telte Ckerenel.i.&s-Tufc, Dux vit*yvirtutps

tndagatrix^-xpulttixvitiorummorum% Magtftra [upsGuiterihttdfupera , wfira,prima, ultima ac mediade-mondrat. Cujus induCtiamore Ebrari^Chaldaei?Perfarum Magi, graecorura f-o~h ltalorumq-Phiiofophi magnos facere fumptus, infomnesagerenoctes, variasq; nonnulli eorum luftra-re regiones non detredtarunt, vt ex inteliedutyvtirt- _ cx volnntate «-"_.£--«'depellerent. No.ftro quoq. feculo fuis non deftituitur Philofo-phia alumnis, fed apud cultiora ingenia, qui-bus admirabilis hujusTheatriuniverficontem-platio,virtutummoriimq;elegantiacordifunt»frequens nacta eft domicilium, idq.partim obexcellentiam obiecti,quapolietamplifHmS, par-fim ob ufum in caetens facultaribus dextre ex-colendis maximum. Infervitnamq; S.S. Theo-logi_£>explicandoqu_£ftiones mixtas, termi-_a_ofq. ex agro philofophico defumptos, red-

A_i dcns

dens ingeniumTheologi in confutandis adver-fanorum argumentis. acutum a"c expeditum.Mittohacviceufumejusin Jurisprudentia. Pne-tereo etiaui brevitati;, itudens utiiitatem iiiiusm Medicina. Cum igitur tanta fit Phiiofophia.utihtas, tanta quoq'; pneftantia, non me incaffum laborare exrftimo. fi ad mandatum vene-randae Facultatis Phiiofophica. nonnullos ex a-mceniflimo iilius viridario flofculos decerpam,Humamtatem igitur placidamq'; benevoli Le-cfcoris cenfuram expero, ur> quod virium fa*cultati nimii temporis anguftiaretardata.de-fueric, fineero ovore fuppleatur & candidoH.dicio explicetur* Ur autem meum hoc fe-liciias abfolvam incopprum, mifericors Deus,fons &. origo fapienna?, da mihifapientiamfe-aium tuarum a(fiftricem,.mitte cam ecelitus cthro.no majefratis tua», mittecam vt mecumlk & nrecum lahoret, fciamq; quid acceptuml_c coram te, atq; ea proferam quas Numini

o non di.pliceantL-l

THEQREMA LOGICUMPropria a fuo fubjttlofeparari nequeunt.

1T melius hujus Theorematis veritas animo veri eu-inuotefcat,r notai.dum,

; quale/'ro^»'/»«» &quaftfjamlh. hie loci intelliguntur,. Proprium- modi vu-"o

recenfentur<p--,_--"-, i. Cum aliquidconvenitry fl.o"®,fed non ra. is-tvri, i. r£> -setvri fed non ~rs flda,_. t£> flora W -rcpißrtirTr, fed non d~i_ 4. raflOrt*ig_ ra! «r«. ri -$£. 'titi. Ultimus modus huc pertinetnoftraeq. confiderationis eit. Separatlo alia eft mentaiis,quar alias abftradfo dicitur. alia rtalis, qua illa re ipfafeparantur, qua. inter fc funt conjuucla, quomodocortex (eparatur ab arbore. De hac nobis.fermo eft.Confideraturprxterea proprium hie in adv primo nonfecundo, quippe cum multi homines quamvis poten-tia ridendi gaudeant, rariifime tarnen rideant. Ex-eluditur quoq; liinc proprium metaphorice fnmptum,vt rabulis tribuitur latratus, qui proprie canibus competit. Confirmatur autern hoc Theorema fequenti-bus rationum momcntis: Pr«prla fluunt ex ipfa rei ejjen.tia, cum fubjedo fuo reciprocantur &funt cum eo Jtmul tem-pore ii gener,-.tione , idecq_. naturaliterfeparari nesjucunt, fjuin-_~ ipfum fubjedum deftruatur. Hinc Arifloteles dicit J.

Phyf. c.4. r-t ardSy d^d-qtSit. Item -Jheod. Dtal. 3. pro-prietatum deletio, naturac negatio eft.

THEOR.EMA PHYSICUM.Aer non efl elementum humidtflimum-,.

Magirum & nonullos alios falfa humidi dcfinitioid ftatuendum aerem efle clcmentum humidi_T.mumtraxit. Verum fi omnia illa corpora effetn hun.ida ,«|ua_ proprio difficulrer termino, alieno vero facil/terminantur, tuin & ignis eflet humidus. Quc' 1. 1cuiin mentem venerit, manum admoveat fiian-;^111 '& procul dubio ignem non humidum, {T:.! ,:c<

A j l-^

imd ficciffimum tfCe animadvertet, majorem humt-ditatem in aqua quamina£re repcriri, Ifcet plurimisinterdum rcpleto vaporibus, ipfa clamitat experien-tia. Sed ad refutandam hancab ipfa experientia fup»peditatam rationern infurgunt nonnulli, commini-fcentes aerem propter tenuitatem fuam humectarenon poffe. CHios CiariiEtnus Dn. Fendeitnu* fatismafcule debellat Contempl. Phyf. SeSl. 1. part. 1. c. 11,6/1 hoc (inquit) aliquid dicere gf tarnen efl nih/l diceretScqtto, qu&fo, aiio indicit defumma aeris humidiutefidemmbts facient, quam Jummrt humeffationis' Nonne eodem-rgumento calida frigida, _~ humida ftcca nobit e(fe perfva-deiunt, Ji e proprifs operationibui non <x.fli»und& fuerint quatlilatet, fi fenjuum judicb non fiandum.' haec & fimilia il-le. Tempore aeftivo magna in acre ficciraseftexuUrq;humiditas, quae fi propriura ~((~t aeris, a fubjeft©fuo non icpararetur, vt in fuperioji Theorejnateprobatum eft.

THEOREMA ETHICUM.Fortitudoefi virlud moralus feu probitM^, fua

adverja ($ ardua magno animo aggredimur($ dectnttrfuftinemw.

Fortitudt, qua. a verbo fero defcendit, accipituri. htiffime pro omnibus virtutibus, vt videre eft apudPkcol.gr, 4. f» zi. in fine. %, Pro quovis periculorum con-

& fic audacia quoq; fortitudinis nomen for-titu_ pro cgrpsru vigore. 4. Pro virtute morali acaeteru vjrtut:ibus diftin&a, qua. acceptio huc qua-arat. fa*-0 geuerit ponitur virtta, fbrtituchni enim

-~.f\+> /\m__.accora-

sccovnmo-ian poteft virtutis dennirio. Bifftrexiiade-fv.mpta eft a: Materia & cfficto viri fortis: Materia exqua fortirudinis, ficut & cafterarumvirti.tum proprieloquendo non datur. Materia circa quam feu Obje-~~um eft dupiex, mtemttm vel externum: iliud confti-tuunt meras & confidentia. Veninnt atitem obje-€ti internr nomine, quia hominem intrinlecus per-movcnt. eft dupkx, Generale vel Speciale, Ge-nerale eft primaritm vel fecundariumx iilud funt terr.bi-lia. Dicitur autern primarium, quoniam fortitudi"nis vis in his maxime elucefcit. Non tarnen hincfcquitur quasvis terribilia hie locum habcrc, qu<e-dam enim Cpe&-~a, vxep «rdp-.-por funt, quae fi quisaggreditur, impos mentis- eflc ccnfetur,ut funt c.g.comminationes-divinae, fulmina, exundationes &c.quaedam autern -ittr' arsf>-W7&or, & haec tunt in duplicidiflferentia, alia funt, qua. homotota meiue evitare,imo ab ipfis abhorrere deber, v. g. carcercs & fup-plicia honeftarum legum tranfgrefforibus pra.ord.na-ta; item vitia, qua: quoq; a quovis hominc evitan-da funt. Alia viciflim, quac, fi noftra culpa non fue-rint' producla, acquo ferre anime decenterq_ fuftine-re tenemur. Secundarium objetfumfunt r_e Qaftt.iXix feu fiducialia, quibus fiducia in periculis anim©ingeneratur, ut funt exercitus, 3rma, propugnaeu-la &c. Spectale eft mors, guam religionis vcl publi-cae utilitatis vel honeftatis caufa guis oppetit. Finkeft honeftas & publica utilitas ac lavs. Quod enin_ab honeftate vel Reip. commodo, & laude remoti.meft, vir prudens non tenetur aggredi, ad haiu igi-tur metam gui non collimat, minime dicerdus eftfbrtis. Tales. funt i. qui privatam fibi glciam quas-

runt

rnnt fub velo fortitudinis fealiosve abfq; legitimacau*fa periculis immifcer.tes; z. qui proptcr vincendi fi>duciam ab experimento, quod prius viceriut, conce-ptamjaut 5. irae vehementia obcoecati; vel 4. nudavittoriae fpoliorumq; reportandorum fpcindudi;fivef. jactantia, vitio fatisfrequente perfuafi periculorumquamvis ignari, magua & ardua fubeunt. Quosnou-nunquam iuavia montiutnq; falebras turpi»fugae ne-cefficas divino Numinc fic difponente, amandat. Neeilli funt fortitudinis laude digni, qui diabolicis arti-bus corpora fua reddunt immunia ab annorum hofti-Irum idibus. Taxantur & dvro%etfss, hujusq; yirtu»-tis elogio deftituuntur, tales enim funt vitae fuae de-pr<cdatores, legisdivina: tranfgreflbres, Lex Dci ait:Non occides* quodhi minime obfervant. Officium virifortis in genere confiftit in Ta> fuftinere&aggredi pe-ricula. Fortiludo dividitur ttquivoce in xv^Uv & froxtt-e-.tr, iUa in Theoremate noftro attenditur. Univoce au-tern difpefcitur in Togatarn vel Bellicam; illa eftduplex^dtmeftica. quae in fecundis & adverfis rebus privatis a-nimum reddit conftantem ; vel Politica, cujus ope, quiReip, prxficitur, vel praefechis eft, confilia ad promo-vcndum patrix emolumentum excogitat faluberrima.affedibus injicit iraenum, negligit munera, Vulgi nonfrangitur erratis, jus admiuiftrat infontibus & reis.H« feil. B.llica eft, qua quis.in beilo cafus adverfos,imo ipfam mcrtem fubit. Talis erat CaSicratu, quiadverfus Mardonium Xerxis ducenvpugnaturus fagic-ta<jercu(Tus,ac propemodumexanimatus:£g<>, inquit,morttm nihii lugeo, quod domoproficifcens, vt pro Gr-ria mo-rerer,h:tc venerim: fed angor ammi, cj-iod nee ftrenue, neefortiter dtmcans occumbo. Plut. Cimbros & Geltiberos

in acie exultaffe fanquam gloriofe & felicker exceffu-ros;lamentatos autern in morbo quafi turpiter & mi-ferabiliter perituros refert Wal, Max. lib. z. c. 4. Pec-cant contra hanc virtutem audaces, tranfgrediendo medi-fcritatis termmos. Tales fuere olim Canni aerern haftispulfantes dicendo, fe ejicere Deos peregrinos, Herod.itb. 4. In defeJiu timidi z_f ignavi aberrant, qui nihil ar-duum pati aut aggredi fuftinent. Exempla quotidia-na experientia fuppeditat.

THEOREMA POLITICUM,

Homo Chriftianm bwa confckntia Magißra*.turn gertrepotefi.

Ordinem Polkicum penitus profternere conanturJnabaptifttt; verum invita verkate, quod fequentesmonftrabunt rationes. 1. Si guss facras literas cou-fulere voluerit, auimadvertet MagiftratusPolicici mu-nere fundos effe viros pios> quorum in nutncr® fukMofes, per quem Deus tot miracula patravk, popu-lum fuum ex jEgypto eduxit & controverfias decidirexortas, de quo ita loquitur: Mofes fervvs meut mor-tuui eft. lof. cap. /. v. 1. David, Affa, lofaphat, Hifkias _$10/itu', nee tarnen ideo a Deo rejecti funt, fed pctiusegregia ornati laude. z. ipfe Deus Magiftratumcon-ftkuk, ideoq; nequit eiTe malus. Per me Reges regnant{*} legumlatores decernunt juflitiam Prov. cap <?. v, i~. De_u* conflituit regna, Dan. eap. 2. v. zr.Bcj. poteftati fecu-lari nosfubjecit Rom. cap i_ t v. 1. 2. 3. omnis anima Pole-fiatibuifublimioribuifubdita /h. Non enim eft poteftas nifi «Deo; quA auttrn funt poteftites, d Deo erdinata funt. Itag

B g»«-

qtttsquts rejt/lt pottflati, Dci ordinationi refiflit. J>hti auttmrefliterintttpfifibi damnatienem acqutrunt. Nam Princioetmnfuat timort bene agentibu*fidmale. Si nemo Chrifti-anorum deberct fungi Magiftratu, turn incommodafequerentur innumera. Quot, quaefo, belli civilisturbines fremerent furumq; manipuli graffarcntur ?Qupd lupanaria paterent. Qupt facftiones & caedesquovis tempore in omnibus fere angulis committe-renrur? Nemo in foro, ncmo inthoro tutus eflet.

THEOREMA OECONOMICUM.XXxotter vlrumjuum amare*. bonorare, ipfiob-

temperare domum% diligentercuraretofficuum efl*

£j)u.t (fc. uxor) diligentiffime £_f accurat/ffime, qun nt±-cefjatia funt in domopraparat, gurt quid maritus cuptt , cuj&trei indiget, flatim tneUigit, qua fi doleat, vultu moeroretnpra Jefert , fff grata Jeduiitate, Juam.erga iliumfidem _f a-msrtm eflendtt, fimcliut habeat, ($ aiiquando fiat hiliriory

iiia conjeflim recrtsturUiior^ fit ; denic^/<etiti<e , ttmoris , (jrei,m-rorUt cmnium affsciionum mariti mtafemptr exprejftve.jltgiaconfpicimtur , vt loquitur Majoragittt. Et patet por-ro, nam Deus creavit Evam cx cofta Adami vt ipfieffet adjumento vitaeq; focia. Requirit praeterea abuxoribus haec aliaq_ officia ab honeftate non remotaConjugij finis. Poftulant Sarae aliarumq; honeftifli-marum matronarum exempla. Dcfiderat mariti a-mor vitaeq; confvetudo. Abfint igitur ab ea garru-litas, _contentio, pigritia & mariti contemptiis; ccontra vero modeftiam, caftitatem cacterafq; virtutcs

a-._t.xes diligenter fevfiabuntur. Haec pauca publicaehac vice ventilationi fubjicere pro inftituti rationefufficiat.

Magnas summetihi rerum Moderator(sautbor*Pro dulcigrates ope> cafte ex pe&orefundo.

Vlri Ttbi Salmen t mentisdempignit»~$ arrhamCarminttaltl:

En Ttbi SalmeNl h<tc me:.tis Jiel' arrhabo nodra, ~_fpigntu Amora /

Seduiitt Auraicis hie Mufis inv/gilaftiArlis Alumnut.

Nunc ctu vißor ovans fers tecum prxmia /it-rurAt^ troph/ta.

Salve SALMENi patria infervirt mtmentopetfort fid-u

Hbcdccafticho cxtemporaneo, honores acprofperiorem fortern, Literatiffimo &ingertiofiffimo Dn. Candidato Salme-nio gratulari& apprecari,licet valetu-dinarius, I. tarnen mcji voluit

ERICUS JUSTANDER Poef.Prof. Ord. Abose

JOHANNES SALMENIUSCANDIDATUS

«irefy-ctfiprttri^Oflttvos ,En Natus ala Candidus! Is Homines.

PRodijt tn natu* fophiae, qui candidut ali!Eufebiaeq;' fimul rarus amore clicns :

h fibi eommifTos homines ducturus in altum,Explicat, ecce, alas Eufebiae & Sophiae,

Candidus utrlq; eft, veri fincerus amarror; .Et vera; in coelutn. duxq; comcfq; viae,

Infpicc, Salmeni, quae fint enrblemata laudum,Quas tibi turn virtus, turn genitura dedit.

Eufebias donis, Sophiae fi munere largo,Praeficiare gregi, praeficiare Scholae:

Auguror, infigni tandem donabere laudejIpfetttet, eveniant fbgul? faufta, precorf

Gjui b<ecce y~:mitui adjeci dvretr^ehctsiPSTRUS LAURB6CCHIUS, Mathef Prof.Extraordinar. & Bibliotbecariut.

JOHANNES SALMENIUS"Per drayqifl.

HIS ANNE SALUSi OMINE!T__Brplures mundi vano conamine gazasJL Cerradunt, mira (_f fedulitate parant,£l tarnen ignavo fruftra jibicorde placeales

Contemmnt reliquos, quos piut ardor agitjAt pauxiUa falia mentis neefirma voluptas

Suppetit his , quorum ccepta caduca ruunt:__dueis fubit aft mentem Divit facrare Camtcnu

Et prddara animi prodere dona probi,Aurea virtutum vefttgia rite refulgent

HIsANNE ex merito non tribuenda SAL U S ?Gratulor ergo tibi hdtc virtuie parata brabea,

Salmeni nived fautor amande fide*OM I N E felici fuccedant ipfa laborum

Pnemia c_ua tibi jam mitiafata dabunt»Grata Deo exopto quo fint palrity probata.

Te^. faltu demum non peritura beeUPrxflamifl", Dn, Candidato , candido animo magis

.quampolitt» yerfu L. Mg; gratificari adnitebarGEORGIIJS G. PRYTZIUS, Arftopoli Finl.