Thema 4Erfelijkheid

Basisstof 1

Fenotype            = waarneembare eigenschappen van een individuGenotype           = de erfelijke informatie in het DNA

Genotype + milieufactoren = fenotype

Erfelijke informatie ligt in de celkern in de chromosomen. Chromosomen bestaan weer uit DNA.Chromosomen worden zichtbaar als cel gaat delen

Basisstof 2

Lichaamscel van mens heeft 46 chromosomen = 23 paar

22 paar gewone chromosomen + 1 paar geslachtschromosomen

X-chromosoom is groter dan het Y-chromosoom

Man = XY en vrouw = XX

In geslachtscellen zit door de reductiedeling (meiose) slechts 1 geslachtschromosoom:

Eicel bevat altijd 1 X-chromosoom

Zaadcel bevat of 1 X of 1 Y-chromosoom

Man bepaalt dus het geslacht van het kind met de bevruchting

Basisstof 3

Eeneiige tweelingTwee-eiige tweeling

Altijd zelfde geslacht Kan verschillen qua geslacht

1 eicel + 1 zaadcel -->na eerste delingen splitst het klompje cellen

2 eicellen + 2 zaadcellen betrokken

Basisstof 4

Genen en chromosomen zijn opgebouwd uit de stof DNA.

Gen = deel van een chromosoom met de informatie voor 1 erfelijke eigenschap.

Een chromosoom bevat meerdere genen.

Genen kunnen aan of uit staan in een cel.

Bevruchting      

= samensmelten van de kern van de zaadcel en eicel

= moment van bepalen genotype kind

= 23 (spermacel) + 23 (eicel) = 46 chromosomen in bevruchte eicel

Bij bevruchting wordt je geslacht bepaald.

Uitstapje naar basisstof 6: Kruisingsschema

Basisstof 5

Je hoort weleens “je hebt de ogen van je moeder”

Klopt dit wel?

Alle eigenschappen krijg je van je vader EN je moeder

Op je genotype staat altijd de oogkleur van je vader op het ene chromosoom en de oogkleur van je moeder op het andere chromosoom

In het fenotype zie je maar één van deze genen tot uiting komen.

De juiste uitspraak zou dus moeten zijn. “Je hebt de ogen van je vader en je moeder maar je ziet alleen die van je moeder”

Wat is het fenotype van deze ouders wat betreft haarkleur en oogkleur?

Henk Ingrid

Welk fenotype verwacht je dat een kind van deze ouders zal hebben wat betreft haarkleur en oogkleur?

Henk Ingrid

Omschrijf het fenotype van alle kinderen in het gezin

wat betreft haar en oogkleur.

Henk jr. Ingrid jr.

Pietje

Bevruchting

Chromosomen

Chromosomenportret / karyogram

Genen / Genotype

= gen voor haarkleur= gen voor oogkleur

Bruine ogen

Blond haar

Blauwe ogen

Zwart haar

Reductiedeling

Maken van zaadcellen bij de man

Bruine ogen

Blond haar

Blauwe ogen

Zwart haar

Welk genotype kan na bevruchting van deze spermacellen alleen maar ontstaan?

Bruine ogen

Blond haar

Blauwe ogen

Zwart haar

Bruine ogen

Blond haar

Blauwe ogen

Zwart haar

Genotype Fenotype

Is het fenotype altijd hetzelfde aan het genotype?

Bruine ogen

Blond haar

Blauwe ogen

Zwart haar

Genotype Fenotype

Bruine ogen

Blond haar

Blauwe ogen

Zwart haar

Genotype Fenotype

Neem de genotypen van de ouders over in je schrift.

Welke verschillende genotypen kun je nu maken?

Kloppen jouw genotypen allemaal met de kinderen van Henk en Ingrid?

Henk jr. Ingrid jr.

Pietje

Basisstof 6