Thellohet bashkëpunimi në fushën e arsimit me Japoninë • … · 2015. 5. 22. · Revistë e...

Revistë e përmuajshme, Nr. 19, Viti I I,Tetor 2013I

(Ralph Waldo Emerson)

“Ai njeri që i bënë të lehta gjërat e vështira është vetëm mësuesi”

• Thellohet bashkëpunimi në fushën e arsimit me Japoninë

• Mësimdhënies po i kthehet dinjiteti

• Metodat e vlerësimit të nxënësve

MAShT gjatë muajit

Aktivitete për fillimin e vitit të ri akademik

2

KËSHILLI BOTUES ADRESA:Ragip Gjoshi

Afërdita Maliqi

Besa Bytyçi Baraliu

Miranda Kasneci

Mensur Neziri

Rr. Agim Ramadani

10000, Prishtinë, Kosovë

Tel. 038 213 065

EMAIL:[email protected]

[email protected]

Dorëshkrimet dhe fotografitë nuk kthehenOpinionet e shprehura të autorëve nuk janë domosdoshmërisht

pikëpamje të MAShT-it

Editorial

Ministri i Arsimit, Shkencës dheTeknologjisë, z. Ramë Buja, dherektori i Universitetit të Prishtinës"Hasan Prishtina", z. Ibrahim Gashi,kanë marrë pjesë në ceremoninësolemne që u mbajt në ambientet eFakultetit të Edukimit, me rastin efillimit të vitit të ri akademik2013\2014. Ministri Buja ka uruarstudentët dhe stafin akademik, përnjë fillim të mbarë dhe të suksesshëmnë punën e tyre. Ministri Buja, ndërtë tjera, e ka përmendur vendimin eMinistrisë së Arsimit për reformimine Fakultetit të Edukimit dhepërgatitjen e kuadrove të rejamësimdhënëse.

"Vendimi i MAShT-it për tatransformuar Fakultetin e Edukimitkonform fakulteteve më prestigjiozetë Evropës dhe botës është vendimshumë i duhur. Mbështetja eMinistrisë së Arsimit do të jetë epandërprerë, sepse nëse përgatisimmësues të mirë, përse frikësohemi përkuadro të tjera. Ju jeni ata që ipërgatisni të gjithë", është shprehurministri Buja.Ministr i Buja, po ashtu, kapërshëndetur gat ishmërinë estudentëve të rinj për të studiuar nëFakultetin e Edukimit, duke ivlerësuar ata si konkurrues serioz përmësimdhënës të ardhshëm.Rektori Ibrahim Gashi, nga ana e tij,ka uruar studentët, veçmas ata të cilëtpër herë të parë janë regjistruar nëfakultet, duke u dëshiruar suksesedhe realizime të plota në karrierën etyre akademike. Gashi po ashtu kasiguruar studentët se menaxhmenti iUniversitetit të Prishtinës në të gjithanivelet, do të jetë i përkushtuar që tëmundësojë integrimin e tyre të lehtënë mjedisin universitar.

Ndërsa, dekani i Fakultetit tëEdukimit, Ethem Çeku, ka thënë secilësia do të jetë një nga aktivitetet eçdoditshme në Fakultetin e Edukimitdhe se gjithë potenciali i stafitakademik do të vëhet në krijimin emësimdhënësve të shekullit 21.

Gjatë kësaj dite, po ashtu ështënënshkruar një MemorandumBashkëpunimi në mes të ministrit tëArsimit, z.Ramë Buja dhe rektorit tëUniversitetit të Prishtinës "HasanPrishtina", Ibrahim Gashi, përndihmesë të vazhdueshme nga

Ministria e Arsimit për Fakultetin eEdukimit, në zhvillimin profesionaltë mësimdhënësve.Ndërsa, ministri Buja bashkë merektorin Gashi dhe dekanin eFakultetit të Arteve, Naim Rusinovci,kanë përuruar edhe galerinë nëFakultetin e Arteve dhe lansimin e

wireless-it në kampusin universitardhe njësitë akademike.Po këtë ditë, në Fakultetin Filologjiktë UP-së, është promovuar libri "1Tetori i kthesës - Lëvizja studentore1997-1999" i autorit Bujar Dugolli,ku ministri Buja përgëzoi autorin që i

ka mbledhur të gjitha faktet në njëlibër, ndërsa theksoi se Universiteti iPrishtinës përveçqë ka përgatiturkuadro të shumta për vendin tonë,studentët dhe mësimdhënësit e këtijinstitucioni ishin edhe prijës tëzhvillimeve politike për lirinë eKosovës

MAShT gjatë muajit

Mësuesi dhe mësimdhënia

Reportazh


Mësimdhënësi krijues

POEZI

Arsimi nëpër botë

Fotogaleria

Aktivitete për fillimin e vitit të ri akademik.................................................3Hapja zyrtare e Universitetit Publik të Mitrovicës........................................4Kryeministri Thaçi dhe ministri Buja në hapjene Universitetit Publik të Gjilanit.................................................................4Përurohet shkolla në Klinë të Epërme të Skënderajt ...................................5... edhe shkolla e re në Siqevë të Klinës ......................................................5Thellohet bashkëpunimi në fushën e arsimit me Japoninë............................6Ministri Buja: Koha të investojmë më shumë në kërkim dhe inovacion........7Austria i bashkohet Fondit të përbashkët për zhvillimin e arsimit.................8Diskutohen rezultatet e para të zbatimit të Kurrikulës së Re .......................8Angazhim për ndërprerje të braktisjes së shkollësnga fëmijët e komuniteteve RAE................................................................9MAShT dhe OSBE diskutuan për arsimimin e komunitetevenë Kosovë..................................................................................................9U mbajt konferenca “Nxënësit dhe siguria e tyre në rrugë”........................10Marrëveshje bashkëpunimi me Shoqatën e të Verbërve të Kosovës ............10Pjesëmarrje në hapjen e “Javës së Albanologjisë”......................................11... në promovimin e pullës postare të Universitetit të Prishtinës .................11

Mësimdhënies po i kthehet dinjiteti..........................................................12

Fëmijët me nevoja të veçanta për edukim - pjesë e gjithë shoqërisë ............14

Metodat e vlerësimit të nxënësve..............................................................16Rëndësia e formulimit të drejtë të objektivave të orës mësimore..................18Trekëndëshi arsimtar-nxënës-prindër, faktor kyç i edukimit dhe sigurisë ....20Libri i Leximit në gjuhën shqipe për arsimin fillor (1945 – 1999)................22

....................................................................................................25

Ndikimi i Booker Uashingtonit për arsimin e njerëzve me ngjyrë...............26

..............................................................................................27

3

Zbatimi i Kurrikulës së re!

Korniza e Kurrikulës (KK) si një nga dokumentetbazike të arsimit parauniversitar të Republikës sëKosovës, që tashmë ka filluar të implementohet nëdhjetë shkolla si pilotprojekt, është “Kushtetuta earsimit” të vendit. Ky dokument po vendoset nëthemelet e ngritjes së cilësisë dhe barazisë nëshërbimet arsimore për të gjithë nxënësit dhendërlidhjen e sistemit të arsimit me synimet dhereformat aktuale arsimore në Kosovë.Ky është një dokument qe tregon përkushtimin einstitucioneve shtetërore e arsimore të Republikëssë Kosovës për t'i bërë nxënësit, mësimdhënësitdhe prindërit aleatë strategjik të një mësimdhëniedhe të një qeverisje bashkëkohore të arsimit.Kyështë përkushtimi ynë institucional për të ndërtuarnjë shkollë sa më të suksesshme.Trekëndëshi mësimdhënës, nxënës dhe prindërpërditë e më shumë po bëhet vlerë... Krahasinstitucioneve, në rrugën e realizimit të synimevedhe objektivave strategjike të arsimimit tonë,bashkëudhëtarë po bëhen edhe infrastrukturaprogramore, strategjike e ligjore në përshtatje tëdijes me tregun e sotëm të punës, e me zhvillimet enjë ekonomie globale.“Zbatimi i kësaj Kurrikule bashkëkohore ëshhtë

sfidues për shtetin e sistemin arsimor, sepseparaqet një katalizator të qëllimeve, të fuqisë dhe tëvlerave më të mira për vendin”, është shprehurministri Buja me rastin e fillimit të pilotimit të KK.Synimi institucional është që zhvillimi ikompetencave për jetë dhe punë të udhëheqëprocesin e zhvillimit të sistemit të Kurrikulës dhepërvojave të mësimdhënies dhe të mësimnxënies.Ky dokument përcakton qëllimet e arsimitparauniversitar, kompetencat kryesore të sektorittë arsimit në Kosovë si një shoqëri e të dijes.Korniza e Kurrikulës ka një rol rregullues të tërësistemit të arsimit parauniversitar dhe vendosparimet e përbashkëta sigurojnë koherencën dhekonsistencën e këtij sistemi. Prandaj, parimet dhereferenca kryesore janë transferuar te përmbajtjete Kurrikulës Bërthamë (Kurrikula e përbashkëtpër të gjithë nxënësit).Kompetencat (në të cilat bazohet Korniza eKurrikulit) përfshijnë një sistem të integruar dhekoherent të dijeve, të shkathtësive dhe tëq ë n d r i m e v e t ë a p l i k u e s h m e d h e t ëtransferueshme, të cilat do t'u ndihmojnë nxënësveqë të ballafaqohen me sfidat e epokës digjitale, tëekonomisë së tregut të lirë dhe të bazuar në dije, nënjë botë të marrëdhënieve të ndërvarura.Jemi të bindur se kompetencat e parapara meKornizën e Kurrikulës rrjedhin nga qëllimet epërgjithshme të arsimit parauniversitar dhepërcaktojnë rezultatet kryesore të të nxënit, të cilatduhet t'i arrijnë nxënësit në mënyrë progresive dhetë qëndrueshme ,andaj nxënës,mësimdhënës dheprindër judëshirojmësuksesenëudhëne re tëdijes!

Urime !

4

MAShT gjatë muajit MAShT gjatë muajit

5

Hapja zyrtare e Universitetit Publik të Mitrovicës Përurohet shkolla në Klinë të Epërmetë Skënderajt

Ministri i Arsimit, Shkencës dheTeknologjisë, z. Ramë Buja, dhekryetari i Komunës së Klinës, z.Sokol Bashota, kanë përuruar sotobjektin e ri të shkollës fillore "YmerBerisha" në fshatin Siqevë të Klinës.Me këtë rast, ministri Buja uroi tëgjithë nxënësit, mësimdhënësit dhebanorët e Siqevës për shkollën e re,ndërsa theksoi se Qeveria e Kosovësderi më tani ka përuruar 108 shkollatë reja."Por, nuk do të ndalemi me kaq. Do tëvazhjdojmë edhe më te j nërregullimin e ambienteve shkollorepër arsye se investimi në këto hapësirandikon në kualitetin e mësimdhëniesdhe mësimnxënies", tha ministriBuja.Ministr i i Arsimit përmendikontributin e banorëve të Siqevës nëndërtimin e kësaj shkolle në vitet e 90-ta, shkollë e cila ka qenë në shërbim të

nxënësve deri tani, kur në vend të sajështë ngritur shkolla e re.Ministri Buja, po ashtu, vlerësoi lartëinvestimin e komunës së Klinës nëndërtimin e objektit të ri, duke bërë qëky objekt shkollor nga një gjendjepothuajse krejtësisht e shkatërruar, tëketë një pamje të re.

Ministri Buja përshëndeti edhefamiljen e Ymer Berishës, emrin e tëcilin e mban kjo shkollë përkontributin që kanë dhënë gjatëviteve.Për shkollën e re uroi edhe kryetari ikomunës së Klinës, Sokol Bashota.

Kryeministri i Kosovës, z.HashimThaçi, së bashku me ministrin eArsimit, Shkencës dhe Teknologjisë,z.Ramë Buja dhe bashkëpunëtorë tëtjerë, kanë përuruar shkollën e refillore dhe mesme të ulët "IdrizBarani" në Klinë të Epërme tëSkënderajtKryeministri Thaçi, me këtë rast,përmendi shkollën e vjetër qëekzistonte në këtë fshat dhe tha se sote kemi objektin më modern të nivelittë shkollave të Kosovës."Kjo shkollë e re ndan dy epoka,epokën e së kaluarës dhe epokën esotme dhe të së ardhmes. Të jeni tësigurt se ne do të jemi me ju çdo herë",tha kryeministri i Kosovës.Kryeministri Thaçi dhe ministri Buja,pas përurimit të shkollës së re,vizituan edhe disa hapësira të kësajshkolle, me ç'rast edhe ministri Buja ushpreh i gëzuar që gjendet në njëshkollë kaq moderne që në këtë trevë,por edhe në arsimin kosovar nëpërgjithësi, do të ndihmojë në

ngritjen e cilësisë në mësimdhëniedhe mësimnxënie.Objekti ka sipërfaqen rreth 5 mijëmetër katrorë, ndërsa kostoja endërtimit të kësaj shkolle dherregullimit të infrastrukturës së saj(oborrit) është mbi 1 milion e 800mijë euro.Objekti shkollor ka në përbërje: 3dhoma mësimi për nxënës i t

parafillor, 15 dhoma mësimi përnxënësit fillor, biblioteka, kabineti ikimisë, kabineti i fizikës, kabineti ibiologjisë, kabineti i informatikës,kabineti i artit, kabineti i muzikës,kabineti i gjuhëve të huaja, 3 kabinetetë arsimtarëve, dhoma e psikologut,dhoma e pritjes së prindërve, kuzhinadoracake, salla e arsimtarëve,drejtoria, sekretaria, arkivi dhe depo.

... edhe shkolla e re në Siqevë të KlinësKryeministri i Kosovës, z. HashimThaçi, dhe Ministri i Arsimit,Shkencës dhe Teknologjisë, z. RamëBuja, kanë marrë pjesë në hapjenzyrtare të Universitetit Publik tëGjilanit "Kadri Zeka", i cili pasthemelimit të tij, për herë të parë këtëvit akademik ka pranuar 1.500studentë të rinj në drejtimetEkonomik, JuridikdheEdukim.Para shumë të pranishmëve që kanëmarrë pjesë në solemnitetin eorganizuar me këtë rast, kryeministriThaçi është shprehur se nga vendimetmë të veçanta për të si kryeministër iKosovës kanë qenë vendimet përhapjen e institucioneve publike tëarsimit të lartë në Kosovë. "Sot Kosovaka ndërtuar kapacitetet dhe potecialetpër të hapur edhe universitete të tjerapublike. Sot po hapet epokë modernepër Gjilanin", ka thënë ndër të tjerakryeministri Thaçi dhe është shprehurse ka qenë orientim i Qeverisë qëKosova tëketëorientim akademik.Ministri Buja tha se fakti që nga 1

tetori, Gjilani është qytet universitar, ebën atë të privilegjuar që është në këtëceremoni për ta hapur edhe zyrtarishtUniversitetin. "Kjo na bën të gjithëvetë ndjehemi me emocion të veçantëdhe unë jam i sigurt që angazhimi iQeverisë së Kosovës, kryeministritThaçi është veprimi më i mençur imundshëm për ta bërë këtë instituciondhe për të krijuar tanimë jo më një apody universite, por gjashtë në gjithëKosovën". Ministri Buja, po ashtu,

theksoi se Gjilani ka potencial për tëgjitha lëmitë, ndërsa lavdëroi punën ebordit drejtues të këtij universiteti dheshprehu besimin e tij se kjo punë do tëshpërblehet edhe më tuje. "Gjilanasitnuk kanë pasur kurrë privilegj mëshumë se sot", tha në fund ministriBuja. Ky universitet në vitet emëparshme ka pasur afër 2.500studentë, ndërsa me pranimin estudentëve të rinj këtë vit akademiknumri i studentëveka arritur në 4.000.

Ministri i Arsimit, Shkencës dheTeknologjisë, z.Ramë Buja, ka marrëp j e s ë n ë h a p j e n z y r t a r e t ëUniversitetit Publik të Mitrovicës, icili këtë vit filloi punën si universitet.Para studentëve dhe mësimdhënësvetë shumtë të universitetit, të cilëtkishin ardhur ta shënojnë këtëngjarje, ministri Buja theksoi se kjoështë një ditë e veçantë "ditë ekrenarisë së veçantë, e gëzimit dhe eprivilegjit të veçantë për të gjithë ne,sepse, që sot Mitrovica është qytetuniversitar dhe kjo na bën të gjithëvetë gëzuar".Ministri Buja theksoi se qeveritë evendeve të zhvilluara i japin privilegjedhe përparësi arsimit. "Në këtëvazhdë të urtësisë dhe veprimit tëarsyeshëm ka vepruar edhe Qeveria eK o s o v ë s , d u k e t h e m e l u a rinstitucione të arsimit të lartë, jo më

pak se gjashtë", theksoi ai. MinistriBuja e falënderoi Universitetin Publiktë Prishtinës "Hasan Prishtina", për tëcilin tha se përveçqë ka dhënë kuadroKosovës në fusha të ndryshme, kandihmuar shumë edhe në krijimin einstitucioneve tjera të kësaj natyre,pra universiteteve të reja publike."Gjeneratat që do të dalin nga ky

universitet publik do të jenë ato që dotë na nderojnë kudo në Kosovë dhe nëbotë dhe për të qenë kështu duhetpërkushtim serioz", theksoi ministriBuja. Pas ceremonisë, ministri Bujaka vizituar edhe hapësirën ku tashmëka filluar ndërtimi i kampusituniversitar për Universitetin Publik tëMitrovicës

Kryeministri Thaçi dhe ministri Buja në hapjene Universitetit Publik të Gjilanit

6 7


Ministri i Arsimit, Shkencës dheTeknologjisë, z.Ramë Buja, ka marrëpjesë në Forumin për Shkencë dheTeknologji, që është majtur në Kijoto tëJaponisë, forum në të cilin kanë marrëpjesë ministra të Arsimit, Shkencës eTeknologjisë nga mbarë bota dhe kanëd e b a t u a r p ë r b a s h k ë p u n i m i nndërkombëtar në fushën e shkencës,teknologjisëdheinovacioneve.Gjatë ditës së parë të qëndrimit atje,ministri Buja u takua me ministrinjaponez për Arsim, Kulturë, Sport,Shkencë dhe Teknologji, z. HakubunShimomura.Gjatë takimit, të dyministrat vlerësuan lartë raportet dhebashkëpunimin që kanë të dyja shtetet.Me këtë rast, ministri Buja informoiministrin Shimomura për situatën earsimit në Kosovë, ndërkaq të dyministrat diskutuan edhe për mundësinëe hapjes së studimeve të nivelit masterdhe PhD për studentët kosovarë nëJaponi, kërkesë e cila u mirëprit ngahomologu japonez. Ministri Bujagjithashtu mori pjesë në tryezën errumbullakët në nivel ministrash, tryezënë të cilën morën pjesë edhe ministrahomologë të 30 shteteve të ndryshme.Gjatë kësaj tryeze, ministri Buja zhvilloitakime bilaterale me shumicën eministrave prezent, të cilëve ju bëri thirrjeta përkrahin Kosovën në rrugën e saj tështetndërtimit dhe integrimit evropian, sidhengadisaprej tyrekërkoiedhenjohjensamëtëshpejtëtëpavarësisësëKosovës.Në ditën e dytë të qëndrimit të tij nëKijoto të Japonisë, ministri Buja zhvilloinjë takim bilateral edhe me ministrinjaponeztëShtetitpërPolitikatëShkencësdhe Teknologjisë, z. Ichita Yamamoto.Të dy ministrat diskutuan për investiminnë shkencë e teknologji, si dhemundësinë e shkëmbimit të përvojave nëkëtodyfushamesdyshteteve.Ministri Buja, po ashtu, u takua nëtakime të ndara me kryetarin eHiroshimas, z. Kazumi Matsui, dhe meguvernatorin e prefekturës sëHiroshimas, z. Hidehiko Yuzaki, me tëcilët diskutoi për thell imin ebashkëpunimit mes Kosovës e Japonisë,p o s a ç ë r i s h t m e q y t e t i n eHiroshimas.Gjatë vizitës në Hiroshima,

ministri Buja, i shoqëruar ngaambasadori i Republikës së Kosovës nëJaponi, z.Ahmet Shala, bënë homazhenë memorialin e viktimave tëHiroshimës, që kanë pësuar gjatë LuftëssëDytëBotërore.Ndër aktivitetet kryesore që shoqëruankëto takime të larta ishte edhe dhurimi i"Gurit të Paqes" nga Kosova (një kristalnga minierat e Trepçës), të cilin ministriBuja ua dhuroi autoriteteve tëHiroshimas. Ky gur, në shenjëfalënderimi, u vendos në një vend tëveçantë në memorialin e Hiroshimas, kudo të vizitohet nga vizitorë dhe autoritetetë lartashtetërorengambarëbota.MinistriBuja,nëditëne fundit tëvizitës, ishoqëruar nga rektori i Universitetit tëPrishtinës "Hasan Prishtina", IbrahimGashi, dhe ambasadori Shala, vizituanUniversitetin Kinki në qytetin Osaka tëJaponisë.Delegacioni kosovar u prit ngapresidenti i Universitetit, dr. HitoshiShiozaki, kryetari i bordit të drejtorëve,dr. Shimizu Yoshihiro, si dhe stafiakademik dhe menaxher ia l Iuniversitetit. Me ftesë të rektoritShiozaki, ministri Buja mbajti njëligjëratë para studentëve të këtijUniversiteti, ku foli për sistemin e arsimitnë përgjithësi në Kosovë, të arriturat,sfidat dhe hapat e ardhshëm përreformimin e sistemit arsimor nëKosovë. Po ashtu, gjatë vizitës së këtijUniversiteti , u nënshkrua njëmarrëveshje bashkëpunimi ndërmjet

Universitetit të Prishtinës dheUniversitetitKinki.Ministri Buja gjithashtu vizitoi Institutinpër Hulumtime Atomike, që është nëkuadër të këtij universiteti dhe i cili njihetsi qendër e reaktorit nuklear për qëllimeh u l u m t u e s e e s h k e n c o r e .Forumi STS është një lëvizje eudhëheqësve të botës në fushën epolitikës, shkencës, biznesit dhemediave, që merren me shkencë dheteknologji.

Ministri i Arsimit, Shkencës dheTeknologjisë, z.Ramë Buja, ka marrëpjesë në konferencën ministrore përkërkim dhe inovacion, e cila ështëmbajturnëZagreb.Në këtë ngjarje të organizuar ngaMinistria e Shkencës, Arsimit dheSportit të Republikës së Kroacisë,ministri Buja mbajti një fjalim, ku tha seKosova si shtet i ri që po ndjekshembullin e vendeve të tjera kandidatedhe të asociuara të BallkanitPerëndimor, ka mbetur pas në këtozhvillime si pasojë e nevojës për t'upërqendruar në gjetjen e "themeleve"për një rritje të drejtë (arsimi, kuadriligjor, zhdukja e varfërisë, etj.)."Megjithatë, ka ardhur koha për tëinvestuar më shumë në krijimin,përhapjen dhe aplikimin e dijeve, nëseKosova synon të realizojë synimet e sajafatgjata të zhvillimit", tha ministriBuja.Ministri Buja theksoi hapat erëndësishëm që janë bërë dhe po bëhenedhe në aspektin ligjor, ku përmendiLigjin për Veprimtari KërkimoreShkencore. "Ligji pe r Arsimin e Lartëkrijoi një fleksibilitet dhe objektivitetmë të madh në financimin euniversiteteve dhe strategjia për ALpërcakton një numër synimeshambicioze për përmirësimin efunksionimit të sektorit universitar.Fokusi i parësor i Strategjisë ështëpërmirësimi, i cilësisë së mësimdhëniesnë nivelin universitar BA dhe në nivelinMaster, por ajo formulon dhe njënumër orientimesh që lidhen mekërkimin akademik, duke përfshirëstudimet e doktoratës dhe atopasuniversitare", tha ministri Buja.Duke folur për gjendjen e kërkimevedhe zhvillimit në Kosovë, ministri Bujatha se në këtë drejtim Kosova nuk ështënë nivelin e dëshiruar. "Si në Ligjin pe rVeprimtarinë Kërkimore-Shkencore,ashtu edhe në Strategjinë përZhvillimin e Arsimit të Lartë tëMAShT-it, një vemendje e veçantë ikushtohet sektorit universitar publikdhe i atribuohet përgjegjësisë pe rzhvillimin e aktiviteteve kërkimore",theksoiministriBuja.

Ndërsa, tha se synimet e MAShT-itjanë që: Të nxitet zhvillimi iprogrameve të doktorate s nëinstitucionet e arsimit të larte ; Deri nëvitin 2015 të pakte n 50 kandidatë do tëmarrin mbështetje për të ndjekurstudimet e pasdoktorate s përmesprogrameve të përbashkëta mefinancim të plotë ose të pjesshmëm ngabuxheti i Kosove s; Deri në vitin 2015 tëpaktën 200 kandidatë nga Kosova do tëndjekin studimet e doktorate s nëndonjë nga 500 universitetet më të miratë botës me financim të plotë ose tëpjesshëm nga buxheti i Kosove s; Tëjepen 300 bursa afat-shkurtra mobilitetipërhulumtuesit aktive".

Ministri Buja tha po ashtu se pozhvillohen programe të doktorate s tëcile sisë së lartë në Kosovë", tëakredituara nga ekspertë të jashtëm,mundësisht në bashkëpunim meinstitucione të afirmuara të arsimit tëlartë dhe të shkencës nga vende tëtjera."Programet që përfundojnë medhënien e thirrjes së dyfishtë do të kenëprioritet absolut. Në parim edheprogramet ekzistuese të doktorate s dotë mund të pe rfitojnë nga kjom u n d e s i " , s h t o i m i n i s t r i .Ministri tha se po lehte sohet

p j e s e m a r r j a n ë p r o g r a m e tp a s d o k t o r a l e n ë q e n d r a t epe rsosme risë në të gjithë bote n, pope rkrahet pe rfundimi i studimeve tëdoktorate s në fushat prioritare ose nëfushat ku ka mungesë të studiuesvekosovarë në universitetet prestigjioze tëbote s, si dhe po ofrohet mbe shtetjepe r mobilitet afatshkurte r tëhulumtuesve kosovarë në institucionetevendeve të tjera.

Ministrat pjesëmarrës në konferencëkanë nënshkruar edhe StrategjinëRajonale e Kërkimit & Zhvillimit tëBallkanit Perëndimor për InovacioninStrategjia, e cila identifikon prioritetetdhe pritet të shërbejë si një kuadër përnjë përpjekje kolektive për tërekomanduar politika, reformatinstitucionale dhe për të promovuarBallkanin Perëndimor me prioritet mëurgjent për të rritur inovacionin,zhvi l l imin dhe prosper i te t in .

Gjatë qëndrimit në Kroaci, ministriBuja ka pas edhe takime bilaterale meministrat e Arsimit nga Kroacia, BosnjaHercegovina, Mal i Zi, Maqedonia dheSerbia me të cilët ka biseduar përmudësitë e bashkëpunimit në fushën ekërkimitdhe inovacionit.

Thellohet bashkëpunimi në fushën e arsimitme Japoninë

Ministri Buja: Koha të investojmë më shumënë kërkim dhe inovacion

8 9


Austria i bashkohet Fondit të përbashkët përzhvillimin e arsimit

Ministria e Arsimit, Shkencës dheTeknologjisë (MAShT), ka organizuarnjë punëtori me drejtorë dhekoordinatorë të dhjetë shkollavepilotuese të Kurrikulës së Re tëKosovës (KK).Në këtë takim u prezantuan rezultatetdhe sfidat e fazës fillestare të zbatimit(pilotimit) të Kurrikulës së Re, që kafilluar gjatë këtij viti shkollor.Me këtë rast, këshilltarja e ministritBuja, Drita Kadriu tha se Ministria eArsimit në bashkëpunim të ngushtëme shkollat pilote është e angazhuarqë ky proces të shkojë ashtu siç ështëparaparë dhe të realizohet me sukses.Në këtë punëtori mori pjesë edhep r o f . D r. T r e n i a L . Wa l k e r ,profesoreshë në Fakultetin e Edukimittë Universitetit të Teksasit, e cilambajti ligjeratë me temën: "Përvojatamerikane në zbatimin e kurrikulave".

Përfaqësuesit e shkollave pilotetheksuan se Kurrikula e Re është ezbatueshme dhe se do të angazhohen

maksimalisht që kjo qasje e re, të jetës a m ë e p r a n u e s h m e p ë rmësimdhënësit dhe nxënësit eKosovës. Ata shpalosën përvojat e tyrerreth organizimit të orëve mësimoreduke u bazuar në Kurrikulën e Re , sidhe për hartimin e rezultateve të të

nxënit për fusha lëndore.Një studim i detajuar rreth zbatimit tëKK-së në shkollat pilote gjatë këtij vitidhe përparësive të këtij dokumentikrahasuar me atë të mëparshmin, dotë prezantohet në fund të këtij vitishkollor.

Diskutohen rezultatet e para të zbatimit të Kurrikulës së Re

Angazhim për ndërprerje të braktisjes së shkollësnga fëmijët e komuniteteve RAE

Zëvendësministrat e Arsimit z. NehatMustafa, z. Usmen Baldzi dhe z.Srboljub Djokiq, pritën në takim znj.Astrid Thors, Komisionare e Lartë eOSBE-së për Pakicat Kombëtare dhez n j . P a i v i N i k a n d e r ,zëvendësambasadore e misionit tëO S B E - s ë n ë K o s o v ë d h ebashkëpunëtorë të tjerë. Me këtë rast,znj. Astrid Thors i dorëzoi zv/ministritMustafa librin e parë shkollor GjuhaShqipe, i hartuar dhe botuar nëpërkrahje financiare nga Komisari iLar të i OSBE-së për PakicatKombëtare, që do t'ju shërbejë nxënësvetë komuniteteve për mësimin e gjuhësshqipe, si dhe doracakun (librin e dytë)Edukata Qytetare dhe Ndërkulturore,të hartuar dhe botuar nga Komisariati iLartë për Pakicat Kombëtare i OSBE-sënë bashkëpunim me MAShT -in.Zëvendësministri Mustafa njoftoipërfaqësueset larta të KomisionitEvropian dhe të OSBE-së lidhur mezhvillimet në arsimin e Kosovës, metheks të veçantë integrimin e

komuniteteve në sistemin e arsimit tëKosovës. Sa i përket librit Gjuha Shqipedhe doracakut Edukata Qytetare dheNdërkurrikulare, z. Mustafa tha se këtotekste janë të rëndësisë së veçantë, ngasedo të krijojnë ndjenjën e të kuptuarit,njohjes dhe të komunikimit reciprok."Ne jemi kampion në vendet e rajonitpërsa i përket zhvillimit të mësimit nëgjuhët e komuniteteve dhe edhe në tëardhmen do të angazhohemi tëhartojmë politika arsimore qëpromovojnë paqen dhe nxisinintegrimet", tha zv/ministri Mustafa.

Znj. Astrid tha se libri Gjuha shqipe, ihartuar nga ekspertë të kësaj fushe,është një tekst shumë i përshtatshëm përmësimin më të lehtë të gjuhës nga ana ekomuniteteve. Ndërsa, ajo tha se libri idytë, Edukata Qytetare, është me vleratë jashtëzakonshme sa i përket njohjesreciproke të kulturave, komunikimitdhe përfarimit të komuniteteve qëjetojnë në Kosovë. ZëvendësministratBaldzi dhe Djokiq i njoftuanbashkëbisedueset lidhur me integrimine komuniteteve boshnjak, turk dhe serbnë sistemin e arsimit të Kosovës

Zëvendësministri i Arsimit, Shkencësdhe Teknologjisë, z.Nehat Mustafa, kamarrë pjesë në tryezën "Adresimi iproblemit të braktisjes së shkollës tekfëmijët Rom, Ashkali dhe Egjiptian nëKosovë", organizuar nga MAShT dheFondipërEdukimineRomëve.Zëvendësministri Mustafa, me këtë rast,ka folur për angazhimet e vazhdueshmetë Ministrisë së Arsimit, në zbatimin eobligimeve të cilat dalin nga Strategjiapër Integrimin e Komuniteteve Rom,Ashkali dhe Egjiptian në Kosovë 2007 -2017. Zv/ministri Mustafa ka bërë tëditurseMinistriaeArsimitkandërmarrëdisaveprimenëfunksiontëparandalimittë braktisjes së shkollave nga nxënësit, nëveçanti ata nga komunitetet rom, ashkalidhe egjiptas, duke përmendur kështushpërndarjen e teksteve falas, e cila kafilluar nga viti 2008 për nxënësit ngaklasa e parë deri në të pestën, duke

vazhduarnëvitin2009edhepërnxënësitn g a k l a s a 6 d e r i n ë t ë 9 .Mustafa po ashtu ka bërë të ditur se janëbërë edhe lehtësime të procedurave tëregjistrimit për nxënësit e këtyrekomuniteteve në klasën e dhjetë dhe nëfakultete.Ndërsa,ambasadorjaeZvicrësnë Kosovë, znj. Kristina Marty Lang kathënë se Zvicra ka qenë e angazhuar në

çështjet që kanë të bëjnë me aktivitetetshkollore dhe me çështjet e nxënësve tëc i l ë t e b r a k t i s i n m ë s i m i n .Mary Lang ka lavdëruar Ministrinë eArsimit për programin përmes të cilit kaofruar libra falas për nxënës, duke evlerësuar këtë si një vendim të mençurdhe një nga hapat që mund të shpienxënësitdrejtmësimnxënies

MAShT dhe OSBE diskutuan për arsimimin ekomuniteteve në Kosovë

Ministria e Arsimit, Shkencës dheTe k n o l o g j i s ë ( M A S h T ) d h eAgjencioni Austriak për Zhvillim( A A Z h ) k a n ë n ë n s h k r u a rMemorandum Mirëkuptimi, me tëcilën Qeveria Austriake do tëparticipojë në Fondin e përbashkët përzhvillimin e arsimit me 600 mijë eurogjatë 3 viteve (nga 200 mijë euro nëvit).Me këtë rast, sekretari i përgjithshëm iMinistrisë së Arsimit, Xhavit Dakaj,theksoi se Austria është vendi i dytëpas Suedisë që i bashkohet Fondit. Aisqaroi se përmes këtij fondi së pari dotë realizohet projekti për ngritjen ekapaciteteve në administratënqendrore, pastaj nëpunësit e drejtorivekomunale të arsimit dhe më pas tështrihet edhe administrimin eshkollave. "Qëllimi i Fondit është që tështrihet edhe me aktivitete tjera që i kaPSAK-u, e që nuk mund të mbulohennga Ministria e Arsimit", tha sekretari

Dakaj, i cili theksoi se Fondi është ihapur edhe për shtetet tjera që duan tëndihmojnë arsimin në Kosovë.Ndërkaq, përfaqësuesi i AAZh-së,Christian Geosits, theksoi se kjomarrëveshje është një hap i vogël, porshumë i rëndësishëm. "Jam shumë igëzuar që jemi partneri i dytë dhe do tëjemi shumë të lumtur nëse ky

partneritet do të rritej edhe më shumënë të ardhmen", theksoi ai.Fondi i përbashkët për zhvillimin earsimit është një mënyrë e re ebashkëpunimit, ku donatorët do tëderdhin mjetet në një fond tëpërbashkët të shtetit tonë, i cili do tëmenaxhohet nga MAShT

10 11

U mbajt konferenca “Nxënësit dhe siguria e tyre në rrugë”

Ministri Ramë Buja dhe kryetari iShoqatës së të Verbërve të Kosovës,Bujar Kadriu, nënshkruan MarrëveshjeBashkëpunimi, me të cilën personave tëverbër të Kosovës iu ofrohen shërbime tëposaçme.Ministri Buja tha se është shumë ipërkushtuar që të ofrojë mbështetje tëpakursyer në mbështetje të cilësisë sëjetës, shkollimit, aftësimit për të qenëpjesë e avancimit të personave të verbërnë shoqëri. Ai theksoi se këtë tashmë emundësonedheLigjipër tëVerbërit, i cilihap mundësi të reja për të qenë këtapersona pjesë e vlefshme e shoqërisësonë."Me këtë memorandum që sot po enënshkruajmë, po avancohet akoma mëshumë ky bashkëpunim dhe pofuqizohet mbështetja jonë, nëbashkëpunim edhe me shoqatën, meshkollat, drejtoritë komunale ku kanxënës të integruar në shkolla", thaministri Buja. Ministri i Arsimit tha seMAShT do të përkujdeset edhe në tëardhmen që në vazhdimësi të avancohen

e të plotësohen nevojat e personave tëverbër. Në bazë të kësaj marrëveshje,MAShT obligohet që: të përkrahëprojektet dhe programet e Shoqatës përmbrojtjen, nxitjen dhe zhvillimin eshkrimit në Braill, shkrimit Relifor,shkrim Digjital dhe audio; Mbështetprojektet dhe programet e ShVK-së përmobilitet dhe orientim në hapësirë;Siguron tekstet dhe materialet për

shkrim në Braill, shkrim Relifor, shkrimDigjital dhe audio, për të gjitha nivelet earsimitpër tëverbër,nëbashkëpunimmeShVK-në; MAShT do të përkrahëprojektet e ShVK-së në varësi tëmundësive financiare, lidhur mearsimin për të rritur për personat everbër; Në bazë të legjislacionit në fuqiakrediton programet e ShVK-së përarsimin e të rriturve;

Marrëveshje bashkëpunimi me Shoqatën e të Verbërvetë Kosovës

Drejtuesit e MAShT dhe ata tëKolegjit të Shkencave të AplikuaraTeknike "Tempulli", kanë vlerësuar seçështja e ngritjes së njohurive tën x ë n ë s ve r r e t h s h e n j ave t ëkomunikacionit, do të duhej shtuar nëpërmbajtje kurrikulare.Në konferencën "Nxënësit dhe siguriae tyre në rrugë", organizuar ngaForumi për Siguri në Rrugë, nëbashkëpunim me MAShT-in dheKolegjin “Tempulli” janë shpalosurrezultate të hulumtimit të zhvilluar në40 shkolla fillore dhe të mesme të ulëtanë Kosovë, ku është vërejtur njëgjendje jo e mirë e përvetësimit tënjohurive teorike dhe e zhvillimit tëmësimit praktik sa u përket rregullavedhe sjelljes në rrugë. Këshilltari iministrit Buja, Ragip Gjoshi, ka thënëse siguria në rrugë është jo vetëmprojekt, por edhe synim strategjik iMinistrisë së Arsimit, që ështëprojektuar në të gjitha dokumentetstrategjike. Këshilltari Gjoshi theksoi

se ky aktivitet ka nxjerrë në spikamëfaktin se duhet shtuar në përmbajtjekurrikulare lëndë mësimore, të cilatofrojnë informacione rreth shenjave tëkomunikacionit . Nxënësve tëpërfshirë në këtë aktivitet u janëshpërndarë tabela me shenja tëkomunikacionit, ku ekspertë tëkomunikacionit kanë përpiluar testevarësisht nga mosha e tyre. Në këtëaktivitet janë përfshirë mbi 2210n x ë n ë s n g a m b a r ë v e n d i .

Me qëll im të mbarëvatjes sëaktiviteteve në shkolla, nxënësit janëndarë në tri grupe, grupi i parë klasat1-3, grupi i dytë klasat 4-6 dhe grupi itretë klasat 7-9. Me qëllim të shtrirjessë projektit në tërë vendin, në secilënkomunë është përzgjedhur së pakunga një shkollë. Projekti ka filluar sëzbatuari në mars të këtij viti dhe synontë vazhdojë edhe më tej, me qëllim tëpërfshirjes sa më të madhe të shkollavenë këtë projekt.

Pjesëmarrje në hapjen e “Javës së Albanologjisë”

Ministri i Arsimit, Shkencës dheTeknologjisë, z.Ramë Buja, mori pjesënë ceremoninë zyrtare të promovimit tëpullës postare, e cila i dedikohetUniversitetit të Prishtinës "HasanPrishtina", institucionit më tërëndësishëm arsimor në Republikën eKosovës. Ministri Buja, me këtë rast,tha se është për t'u çmuar fakti që Postae Kosovës po i bënë nder Universitetit tëPrishtinës me rastin e lansimit të kësajpulle postare, për faktin që kyinstitucion bartë merita të veçanta nëzhvillimin e ekonomisë, kulturës dhetraditës së vendit tonë. "Posta i bën njënder institucionit më kredibil që kaRepublika e Kosovës në aspektinarsimor, shkencor dhe hulumtues dhekjo është vërtetë diçka që është për taçmuar. Posta ka bërë hapin më tëqëlluar, më të mirë, më të kulturuar qësot e nderon Universitetin e Prishtinës"Hasan Prishtina" me këtë shenjë, qëbesoj se nuk do shuhet kurrë", ka thënëministri Buja. Rektori i UP-së, Ibrahim

Gashi, ka thënë se pulla postare, e cilapo promovohet, do të përdoret si imazhndërkombëtar në letërkëmbimet eUiniversitetit të Prishtinës. SipasGashit, Universiteti i Prishtinës, të cilitpara një viti iu shtua edhe emri ipatriotit të madh Hasan Prishtina, ështësimboli i dijes dhe sakrificës, por edhesimboli i armës më të fuqishme tërezistencës së shqiptarëve ndër vite.Ndërkaq, kryeshefi ekzekutiv i Postës

së Kosovës, Sejdi Hoxha, tha se ndihetkrenar që kësaj radhe, Posta e Kosovëspo e nderon Universitetin e Prishtinës"Hasan Prishtina", i cili për afërgjysëm shekulli përgatiti kuadroprofesionale, të cilat dhanë dhevazhdojnë të japin kontributin kryesorpër zhvillimin e përgjithshëm tëKosovës.

Ministri i Arsimit, Shkencës dheTeknologjisë, z.Ramë Buja, mori pjesënë ceremoninë e hapjes zyrtare të"Javës së Albanologjisë", në të cilën tëpranishëm ish in dre j tues tëinstitucioneve më të larta arsimore nëKosovë dhe studiues të albanologjisënga mbarë trojet shqiptare.MinistriBuja, në fjalën e tij, para tëpranishmëve vlerësoi lartë punën eInstitutit të Albanologjisë nëpublikimin e të arriturave shkencore tëalbanologjisë. "Kjo javë le të shërbejëpër të plasuar të arriturat tuajat dhetonat bashkë. Ju keni bërë punë seriozedhe këmbëngulëse dhe po vazhdoni tabëni", ka thënë ministri Buja. Dukeqenë se ky aktivitet shkencor bënbashkë njerëz të shkencës nga të gjithatrojet shqiptare dhe në të shpalosen tëarriturat studimore për kulturën dhehistorinë, ndjehem mirë kur punëtorëtshkencorë së paku kanë një ndjenjëkomoditeti për punë në këtë Institutdhe mbështetja për këtë Institut do

vazhdoj, tha ministri Buja. Ndërkaq,drejtori i Instritutit të Albanologjisë,Hysen Matoshi, tha se këtë aktivitettradicional të Institutit Albanologjik tëtitulluar si "Java e Albanologjisë" nukpretendojmë ta quajmë si ngjarje tëmadhe, aq më pak si më të madhën ealbanologjisë, ngase është menduarthejshtë si një mundësi e diskutimit të

çështjeve me peshë për studimetshqiptare. Java e sivjetme eAlbanologjisë, në programin e sajpërfshin një numër impozantpjesëmarrësish, rreth 140 sish, të cilëtdo të japin kontributin e tyre në pesësesione të ndara: gjuhësi, letërsi,folklor, etnologji dhe histori.

... në promovimin e pullës postare të Universitetittë Prishtinës


1312

Mësimdhënies po i kthehet dinjitetiViti 2013, mund të shihet si një vitkthesë në procesin e reformimit tës i s t e m i t t ë e d u k i m i t t ëmësimdhënësve në Republikën eKosovës. Gjatë 3-4 viteve të fundit kandodhur një rritje progresive e numrittë maturantëve të interesuar përprofesionin e mësimdhënies që nganiveli i edukatorëve të çerdheve e derite mësimdhënësit e shkollave tëmesme.Ky interesim është shprehur përmesrritjes progresive të numrit tëaplikantëve për regjistrim në vitin eparë të studimeve.

Padyshim vi t i 2013, shënoikulminacionin me numrin eaplikimeve për studime për t'u bërëmësimdhënës. Fakulteti i Edukimit,nga një fakultet, vendet e të cilit paradisa vitesh mbusheshin zakonisht nëafatin e dytë dhe me kandidatë qëmësimdhënien e kishin si zgjedhjen edytë të profesionit, u bë fakulteti më ikërkuar në vend, madje edhe sefakultetet “elite” të kohës si mjekësia,a rk i t ek tu ra , ekonomiku e t j .Gjithashtu kësaj i shtohet edhe lëvizjae shumë kandidatëve nga fakultetetakademike me drejtime arsimore nëdrejtim të këtij Fakultetit të Edukimit.Faktorët që kanë ndikuar në këtërritje janë të shumtë. Mësimdhënia siprofesion atraktiv, tregu më i gjerë ipunës, mundësia për të ardhur mëshpejt te vendi i punës, pagat solide nëraport me orët e punës mund tëmerren disa nga më kryesoret.

Ky momentum sjell me vete edheshumë përgjegjësi për institucionetrelavante. Së pari MAShT duhet qëedhe më fuqishëm të përkrahëFakultetin në këto zhvillime dhereforma, meqenëse gjithë kaudrot qëdalin nga ky fakultet do jenë tëpunësuarit e ardhshëm të kësaj

ministrie. Këto reforma po bëhen përtë përmirësuar dhe standardizuars e k t o r i n e e d u k i m i t t ëmësimdhënësve në vend, sektor ky qëu ballafaqua me ndryshime të mëdhasidomos në periudhën e pasluftës.Vetëm të përmendim faktin se nëshkollat tona sot mësim japinmësimdhënës me dy vjet studime(nga ish shkollat e larta), pastaj metre dhe 4 vjet fakultet.

Duhet menduar të krijohen edhemekanizma shtesë për sigurimin ecilësisë së sistemin e mësimdhëniesnë vend, sepse është një pajtim nëmasë se cilësia nuk po e përcjellngritjen e numrit të mësimdhënësveqë dalin në procesin e mësimdhënies.Problemet që po hasen në procesin eavancimit dhe kualifikimit tëmësimdhënësve të ish -shkollave tëlarta përmes programit të AKM-së,seriozisht ngrisin brengat për cilësitëakademike dhe pedagogjike të njështresë jo të vogël të mësimdhënësve,që është duke punuar me fëmijët tanërespektivisht të ardhmen tonë. Këtëpo e them nga përvoja personale mekëta mësimdhënës, por pa kontestuarfaktin se kemi një shtresë të caktuarmësimdhënësish shumë të mire dhekanë fat shkollat që i kanë.

Procesi i licencimit, edhe pse idomosdoshëm nuk mjafton për tësiguruar cilësinë në mësimdhënienparauniversitare. Një mekanizëmshtesë kontrolli i cilësisë siç ështëprovimi shtetëror për mësimdhënësdefinitivisht do e konsolidontefuqishëm sistemin arsimor në njëvend ku pavarësisht zhvillimeve poshihet se nxënësit kanë problemserioze në të nxënit e tyre.Ky provim që për profesione tëklasif ikuara si mësimdhënia,drejtësia, mjekësia etj., aplikohet në

shumë vende me sisteme tëavancuara të mësimdhënies dhe do tëkishte efekte të shumëanshme nëp ë r m i r ë s i m i n e c i l ë s i s ë s ëmësimdhënies: në njërën anë do tësiguronte një mekanizëm shtesëkontrolli për të diplomuarit e rinj ngafakultetet e edukimit (që tashmë poshtohen në numër). Në anën tjetër,mësimdhënësit që janë në procesinarsimor do nxiste që të përcjellinhapat bashkëkohore të avancimeve tëmetodologjive të mësimdhënies dhetë nxënit dhe për çdo pesë vjet duhettë nënshtrohen verifikimit të dijevedhe aftësive të tyre në procesin emësimdhënies.Fakulteti i Edukimit këtë vitakademik e fillon me programe të

Interesim i madh për t'u bërëmësimdhënës

I nevojshëm provimi shtetërorpër mësimdhënës

riakredituara bachelor parashkollordhe fillor. Këto programe janëhartuar nga mësimdhënësit në radhëtë pare bazuar në nevojat për reformat

nëpër të cilat po kalon sistemi arsimori vendit, dhe duke pasur para vetesdokumentet e Kornizës së Kurrikulëssë Kosovës dhe sidomos KurrikulatBërthamë për nivelet përkatëse.Kompetencat që dalin nga këtodokumente të politikave arsimorejanë transferuar në kompetenca qëduhet të arrijnë mësimdhënësit e rinjpërmes porcesit të tyre të edukimitakademik dhe pedagogjik sidomos nëdy fushat kryesore: gjuhët dhekomunikimi dhe matematika por palënë aspak anash fushat tjera:shkencat shoqërore, natyrore, artet.

B a z a m e n t i i ç d o p o l i t i k ebashkëkohore arsimore sot konsistonnë arritjen e kompetencave kyçe të

n x ë n ë s ve : t ë s h k r u a r i t d h ekomunik imi dhe zg j idh ja eproblemeve matematikore që në fakte në kurrikulën e Kosovës përbëjnë

rreth 60 për qind të ngarkesës sënxënësve për këto nivelin fillor tëarsimit.

Ky proces i hartimit të programeve tëreja studimore për herë të parë synonv e n d o s j e n e n j ë l i d h j e t ëqëndrueshme organike ndërmjet asajqë s tudent i (mës imdhënës iardhshëm) studion me atë qëmësimdhënësi i kualifikuar do tëpunojë në jetën dhe punën reale. Derimë sot, rezultatet vjetore tëkontrolleve të jashtme të cilësisë: testii arritshmërisë dhe ai i maturësshtetërore kanë konfirmuar se kjolidhje në masë të konsideruar kamunguar. Pra, krejt diçka tjetërstudentët mësimdhënës të ardhshëm

kanë studiuar në fakultete dhe krejtdiçka tjetër kanë punuar me nxënësitnë jetën reale.

Fakulteti vazhdon sigurt në freskimine stafit të vet akademik përmes sjelljessë energjive të reja kryesisht tëspecializuara jashtë vendit dhe menjohuri në kërkesat moderne tëmësimdhënies. Një pjesë e stafitakademik në fakultet duhet të punojëfuqishën në avancimin e aftësive tëveta në fushën e metodologjivemoderne mësimore. Janë më së tëqëlluara rekomandimet e ekspertëvetë akreditimit që stafi akademik iFakulteti të Edukimit me rastin epërzgjedhjes dhe rekrutimit të merretpër bazë jo vetëm të arrituratakademike e shkencore, por edhe atopedagogjike bile në masë tëbarabartë. Është vështirë që njëmësimdhënës i fushës së caktuar qënuk e njeh funksionimin e klasës sën j ë s i a b a z ë s t r u k t r u r o r e emësimdhënies dhe mësimnxënies nësistemin parauniversitar, të edukojëstudentët për punë me nxënësit e asajklase. Po citoj një ekspert të njohurevropian të fushave të edukimit,profesorin slloven Pavel Zgaga qëthotë se “Fakulteti i Edukimit ka përdetyrë t`ua zhvillojë studentëve artinse si ta ligjërojnë historinë për nevojate fëmijve dhe nuk ka për detyrë t`i bëjëata student historianë”.

Krejt këto zhvillime dhe reformak a n ë n j ë o b j e k t i v f i n a l :mësimdhënësin e Shekullit 21 përnevojat e fëmijëve të vendit më të ri nëEvropë. Ky mësimdhënës duhet që tëposedojë kompetencat e duhura siçjanë: njohuritë e duhura shkencorepër lëndën apo lëndët që ligjëron, tëketë aftësitë të krijojë një ambient tëkëndshëm mësimor për fëmijët, tëketë aftësi të komunikojë efektshëmme nxënësin dhe grupet e tyre, si dhetë jetë gjithmonë i bindur në suksesine tij me nxënësit.

Reformat kanë objektivmësimdhënësin e shekullit 21

Zeqir Veselaj

Mësuesi dhe mësimdhënia Mësuesi dhe mësimdhënia

ReportazhReportazh

14 15

Fëmijët me nevoja të veçanta përedukim - pjesë e gjithë shoqërisëEdukimi i ndarë i fëmijëve menevoja të veçanta, në rastet më tëkëqija edhe izolimi i tyre nga mjedisishoqëror, viteve të fundit kanëpësuar ndryshim. Duke e vlerësuarsi problem të gjithë shoqërisë,qeveritë e vende të ndryshme kanëndërmarrë hapa të rëndësishëm nëndryshimin e legjislacionit dhepolitikat arsimore për edukimin ekëtyre personave. Qeveria eRepublikës së Kosovës, përkatësishtMinistria e Arsimit, Shkencës dheTeknologjisë, krahas avancimit tëarsimimit të nxënësve nëpër shkollatspeciale, rëndësi të veçantë i kushtonedhe integrimit të tyre në klasa tërregullta dhe përfshirjes në aktivitetetqë zhvillon klasa. Për të mësuar se sapunohet dhe në në çfarë kushtezhvillojnë aktivitetin e tyre ditor,nxënësit e sistemuar në shkollaspeciale, kemi zhvilluar një vizitë nëQendrën – Burimore “Lef Nosi” nëPrizren.

Agoni, nxënës i klasës së tretë e ka

mjaft të zhvilluar mënyrën ekomunikimit përmes fotografive. Kurne e vizituam atë teksa po mësontepër natyrën, motin dhe stinët e vitit, aizgjodhi fotografin në të cilënpërshkruhej moti i ngrohtë, pasi qëishte ditë me diell dhe mësueja kërkoinga ai që të na tregonte se çfarë motiishte. Madje edhe kur pastron duartpas çdo racioni të ushqimit apoaktiviteti në mësim, veprim e kryenduke u bazuar në fotografinë eilustruar, vendosur sipër lavamanit.

Duke ditur nevojat e tij të veçanta,mësuese Lindita Kabashi- Shishkuedhe planin e punës të cilin epraktikon me Agonin e ka ilustruarpërplot me fotografi, përmes së cilaveedhe ka gjetur gjuhën e komunikimit.Mësuese Lindita bën të ditur se nëpamundësi për të zhvilluar punën nëbazë të planprogrameve, ajo dhekolegët e saj, hartojnë planeindividuale për secilin nxënës.

Mosha e nxënësve të cilët për herë tëparë regjistrohen në këtë QendërBurimore është rreth 8 vjeç, derisa nëmoshën 25 vjeçare përfundon e drejta

Disa nxënës komunikojnëpërmes fotografive

e tyre për t'u shkolluar, duke lënë tëhapur mundësinë e tyre për punësimapo të paktën duke lehtësuarintegrimin e tyre në shoqëri.K a b a s h i - S h i s h k u t h o t ë s efalënderimet e shumta të prindërvejanë motiv për angazhim maksimalnë punë, ndërkaq certifikimi dheshpërblimi i nxënësve pjësëmarrësnëpër aktivitete të ndryshme kulturo-artistike janë kurorëzim i njëbashkëpunimi të suksesshëm.

Gëzim Kajtazin është mësuesudhëtues, i cili mbështet rreth 22nxënës me nevoja të veçanta, të cilëtjanë integruar në shkolla të rregullta.Kajtazi thotë se tri ditë pune i zhvillonnë terren, në komunat: Prizren,Gjakovë, Malishevë, Suharekë,D r a g a s h , D e ç a n , R a h o ve c ,Mamushë, Shtërpce dhe Junik, për tëparë nga afër punën me këta nxënës.Ai bën të ditur se përveç identifikimittë këtyre nxënësve, mbështet edhemësimdhënësit, të cilët krahasnxënësve të tjerë kanë edhe nxënësme nevoja të veçanta, përkrahprindërit e këtyre fëmijëve dhe

organizon trajnime për arsimtarëtdhe prindërit jashtë qendrës.Kajtazi, po ashtu, thekson se nga kyfillim vit, plan- programet në këtëshkollë nuk ndahen në lëndëmësimore, por shtrihen në pesë fusha:fushën e zhvillimit të gjuhës dhekomunikimit, fushën e zhvillimitfizik, fushën e zhvillimit socialo-

ekonomik, fushën e zhvillimit tënjohjes dhe fushën e zhvillimit të jetëssë përditshme.

Sipas Kajtazit, trekëndëshi ikomunik imi t nxënës - pr ind -mësimdhënës, në punën e tyre ështëtejet i rëndësishëm dhe vjen shumë nëshprehje, meqenëse kategoria epersonave është e ndjeshme dheduhet qasje individuale për secilinnxënës. Ai thotë se vetëm mendihmën e prindërve, puna mund tëjetë më pak e mundimshme.

Qendra Burimore- “Lef Nosi” nëPrizren funksionon nga viti 1974.Është shkollë konviktore, me staf tëkualifikuar dhe ka të sistemuar 90nëxënës me dëmtime mendore,fizike, dëmtime të shumëfishta,sindrom down dhe autizëm, gjysma etë cilëve janë edhe banues. Në këtëqendër mësimi zhvillohet në dy cikle,cikli i lartë nga klasa e gjashtë deri nëklanën e dymbëdhjetë, ku nxënësitmësimin e zhvillojnë paradite dhecikli i ulët nga klasa e parë deri nëklasën e pestë, të cilët mësojnëpasdite. Përveç mësimdhënësve nëkëtë qendër janë të angazhuar edhedy edukatore, dy motra medicilanedhe dy kujdestarë.

Nga edukimi i ndarë në klasa tëintegruara dhe gjithëpërfshirje

Shpresa Kokollari


Metodat e vlerësimit të nxënësve

16 17

Termi 'Vlerësim' rrjedh nga fjala latine'assidere' që do të thotë 'të ulesh pranë'.Në shumë aspekte kjo frazë e thjeshtëna tregonshumë për thelbine vlerësimitnë kontekstin e klasës së shkollës fillore.Toni i saj sugjeron një partneritet tëbazuar mbi besimin dhe mirëkuptiminreciprok. Na kujton se duhet të ketë njëlidhje pozitive sesa negative ndërmjetv l e r ë s i m i t d h e p r o c e s i t t ëmësimdhënies dhe të mësimnxënies nëshkolla.Në kuptimin më të gjerë, vlerësimi ka tëbëjë me përparimin dhe arritjet efëmijëve. Më konkretisht, vlerësimi nëklasë mund të përkufizohet si proces imbledhjes, regjistrimit, interpretimit,shfrytëzimit dhe komunikimit tëinformatave në lidhje me përparimindhe arritjet e nxënësit gjatë zhvillimit tëkoncepteve, njohurive, shkathtësivedhe qëndrimeve. Pra, vlerësimipërfshin shumë më tepër se testimin.Është një proces i vazhdueshëm qëpërfshin shumë aktivitete formale dhejoformale të dizajnuara për tëmonitoruar dhe për të përmirësuarmësimdhënien dhe mësimnxënien nëtëgjitha fushateprogramitmësimor.Pjesa tjetër e këtij seksioni adresonfunksionet e vlerësimit në kontekstin emësimdhënies dhe të nxënit në shkollë.Ndër kategoritë më të njohura tëv l e r ë s i m i t j a n ë : f o r m u e s ,diagnostikues, përmbledhës dheevolutiv.Mësuesi përcakton shkallën në të cilënfëmija ka fituar njohuri të veçantë dheka kuptuar konceptet e veçanta ose kazotëruar aftësi të caktuara. Kjonjëherësh ndihmon fëmijën tëangazhohet në mësim në mënyrën mëtë suksesshme.Në këtë pikëpamje roli i vlerësimit ështëvendimtar. Mësuesi mund të vendosëfazën e zhvillimit të fëmijës në çdoaspekt të të mësuarit përmes procesit tëvlerësimit.

Vlerësimi për mësimnxënie përfshinnjë proces të vazhdueshëm të njohjes

dhe reagimit të mësimnxënies nga ana enxënësit. Për mësuesin, ky procespërfshin angazhimin e nxënësit nëprocesin mësimor, duke ofruarpërgjigje adekuate, duke bërë pyetjeefektive, dhe duke i angazhuar nxënësitnë vetëvlerësim, si dhe vlerësimin ngakolegët e tyre. Qëllimi i vlerësimit përmësimnxënie është për t’ia mundësuarnxënësit që të avancojë në mësime.Nëpërmjet vlerësimit për mësim,mësuesi do të mbledhë informacion tëgjerë e të vazhdueshëm në lidhje mepërparimin dhe arritjet e nxënësitpërmes vëzhgimit të punës së tij dheangazhimit të përditshëm në aktivitetetemësimitnëklasë.Prindërit gjithashtu kanë dhënëkontribut të rëndësishëm për të bërëvlerësimin e fëmijës lidhur memësimin. Njohuritë e tyre rrethpersonalitetit të fëmijëve të tyre, fuqisë,stilet e të mësuarit, përvoja në shtëpidhe çdo vështirësi që ata mund të kenë,duhet të përdoret për të informuarmësuesit për vlerësime. Kjo do tëndihmojë për të siguruar një pasqyrë tëplotë të nevojave të mësimit të çdonxënësi dhe të udhëzojë mësuesin nëndërtimin e përvojave mësimore qëpromovojnëzhvillimine fëmijës.Lidhur me mënyrat formale tëvlerësimit për procesin e të mësuarit,testet e standardizuara janë më shpeshtë lidhura me aspektin e vlerësimitpërmbledhës, ose vlerësimin e tëmësuarit.In for mac ione t e f i tuara ngaperformanca e një nxënësi në një test tëstandardizuar do të sigurojë matjen ezotërimit të koncepteve dhe aftësive tëveçanta të atij nxënësi. Në përgjithësi,testet diagnostike më formaleshfrytëzohen për nxënësit, të cilët kanëvështirësi të theksuara nëmësimnxënie.Së fundi , është e rëndësishme tëtheksohet se testi i standardizuar ështëvetëm një nga shumë mjetet e vlerësimittë përdorura për të mbledhurinformacion në lidhje me përparimin efëmijës. Testi i standardizuar për njënxënës nuk siguron një masë absolutepërarritjet enxënësit.Vlerësimi zakonisht bëhet, qoftë në

klasë apo nivel shkollor, në fund të njëperiudhe të caktuar të mësimit, në fundtë një njësie, në fund të një afati, ose nëfund të vitit. Mirëpo, mund të përfshijëndonjë ose të gjitha veprimtaritë emëposhtme:

• shqyrtiminepunësmeshkrim t ënjë nxënësi për një afat,duke e bërë një gjykim tëpë rg j i th shëm në bazë tëkritereve të pranuara dhe tëspecifikuara dhe caktimin enjënote;

• menaxhimin e tes teve tëstandardizuara të leximit dhenx je r r j en e n jë rezu l ta t istandardpërçdonxënës;

• hqyrtimin e dosjes së punës sënxënësit për një vit, duke eb ë r ë n j ë g j y k i m t ëp ë r g j i t h s h ë m d h e p a sdiskutimeve me nxënësin,caktiminenjënote.

Një tipar i mëtejshëm për definimin evlerësimit të mësimnxënies është sevlerësimi i regjistruar për këtë qëllim dotë formojë bazën për raportim në njëshumëllojshmëri të receptuesve

Vlerësimi për mësimnxënie

(marrësve), duke përfshirë prindërit,mësuesit e tjerë, shkollat tjera dheprofesionistët e tjerë që lidhen meedukimin e fëmijës. Cilësia e arsimit qëfëmija merr në shkollë fillore varet ngashumë faktorë, jo më pak në mesin etyre, një përvojë të mirë ka edhe arsiminga klasa në klasë. Kjo koherencë do tëvaret mbi rëndësinë dhe cilësinë einformacionit të vlerësimit në lidhje menxënësin që kalon nga një mësues në një

tjetër, mënyra si ai/ajo përparon nëpërshkolla apo transferimet nga një shkollëfillorenë tjetrën.Prindëritkanë tëdrejtënpër t'u informuar për arritjet e fëmijës sëtyre në një formë që është e qartë dhe elehtë për qasje. Procesi i raportimit u jepmundësinëprindërvepërtëdiskutuarmemësuesinpërmbajtjeneraportit.

TIK-u luan rol integral në vlerësimin e tëmësuarit dhe është relevant përvlerësiminnëdyfushatëveçanta:

• shfrytëzimi i dosjeve elektronikepër tëkontribuarnëvlerësim

• shf r y tëz imi i TIK-ut përregjistrimin dhe analizimin erezultatevetëvlerësimit.

Dosjet elektronike të punës së nxënësve iofrojnë mësuesit mjete për monitorimine progresit të mëtejshëm dhe arritjet enxënësve. Nxënësit duhet të kenë njëfarëautonomienëpërcaktiminseçfarëduhettë përfshihet në dosjet e tyre. Kjo do tëstimulojë edhe interesimin e tyre nëshfrytëzimin e TIK-ut për mësimnxëniedhe për të nxitur aftësinë për vlerësimin epunës së tyre. TIK-u ju ofron gjithashtumësuesve dhe shkollave mjete efektivepër regjistrimindheruajtjenerezultatevetë vlerësimeve. Të dhënat e vlerësimitmund të ruhen në një formë tëmenaxhueshme dhe me qasje të lehtë.Ndërkaq, bazat e të dhënave mund tëpërdoren për të analizuar dhe për tënxjerrë informacione mbi ecurinë dhearritjete individëve, grupeve dhe klasavenë fushat e ndryshme të programevemësimore.

Jeta në shtëpi është faktor shumë ifuqishëm në zhvillimin e fëmijës gjatëviteve të shkollës fillore. Është një procesi vazhdueshëm përmes të cilit përvojaformale e të mësuarit të fëmijës nëshkollë ndërvepron me përvojënzhvillimore më pak formale në shtëpidhe familje.Përfitime të konsiderueshmearsimore, sociale dhe të sjelljes fitonnxënësi si rezultat i partneritetit efektivnë mes të prindërve dhe mësuesve.Bashkëpunimi i ngushtë ndërmjetshtëpisë dhe shkollës është thelbësor.Konsultimet e rregullta me prindërit indihmon mësuesit për të vlerësuar mëdetajisht nevojat e fëmijëve, si dhe për tëplanifikuar mësimin më efektiv.Vlerësimi duhet të adresojë jo vetëm çdopjesë të programit mësimor, por edhedimensione të ndryshme të zhvillimit,duke përfshirë zhvillimin e nxënësit nëaspektin njohës, emocional, krijues,shoqërordhepsikomotorik.• Vlerësimi i dimensionit njohës do

të marrë parasysh përvetësimin ekoncepteve, njohurive dheshkathtësive. Gjithashtu do tëmarrë parasysh zhvillimin eshkathtësive të nxënësit nëa s p e k t i n m a t e m a t i k o rdhe të shkrim leximit, si dhezotërimin e të menduarit të nivelittë lartë dhe aftësive për zgjidhjen e

problemeve.• Vlerësimi i dimensionit krijues do

të marrë parasysh zhvillimin ekapacitetit të fëmijës për shprehjekrijuese. Ashtu si të menduaritkreativ shkon përtej dijes sëpranuar në mënyrë që të gjenerojënjohuridhe kuptime të reja,vlerësimi i zhvillimit kreativ tëfëmijës do të përqendrohet nëaftësinë e fëmijës për të zhvilluarmendjeprehtësi, interpretime,parashikime, përfytyrime e kështume radhë, në përgjigje ndajmjedisit të tij/saj.

• Vlerësimi i dimensionit emocionalka të bëjë me zhvillimin e njëndjenje si reagim ndaj shprehjes sëideve dhe emocioneve në formëartistike.Po ashtu duhet të marrëparasysh rritjen e vetëdijes sëf ë m i j ë s t ë m a r r ë d h ë n i e smidis funksionit dhe formës dhe,në mënyrë të pashmangshme, dotë përfshijë reagimet emocionaletë fëmijës për shprehje artistikedhepërmarrëdhënietenjeriutsi nëjetën reale dhe të shprehjes sëtyre në formë krijuese dhe estetike.Po ashtu duhet të merret parasyshzhvillimi moral dhe shpirtëror inxënësit, që janë të pandashmenga angazhimi i tij me përmbajtjeneplanitmësimor.

• Vlerësimi i dimensionit fizik do tëmarrë parasysh zhvillimin eaftësive të mira motorike tëfëmijës, si dhe koordinimin dhezhvillimingradualtrupor.Vlerësimi i zhvillimit të aftësivepsikomotorike të fëmijës nukduhet të kufizohet me edukiminfizik, por në të gjitha përvojatmësimore që përfshijnë fëmijën nëndërveprimin fizik me objekte tëhasuranëmjedisinmësimor.

• Vlerësimi i dimensionit shoqërormerretmezhvillimin ndërpersonaltë nxënësit, duke përfshirë edhesjelljen, qëndrimet dhe vleratshoqëroreqë i z h v i l l o n n ëangazhiminetijnëplaninmësimor.

Së fundi, është e rëndësishme tëtheksohet se në zhvillimin e një plani përvlerësimin e progresit të nxënësit,mësuesi duhet të shmangë rrezikun embivlerësimit.

Vlerësimi dhe Teknologjia eInformacionit dhe Komunikimit(TIK)

Prindërit janë edukatorëtkryesorë të fëmijës

Mirsad Kuteli

18 19


Rëndësia e formulimit të drejtë të objektivave të orës mësimoreNëse analizojmë dhe krahasojmëformulimin e objektivave, të bazuar nërezultatet e të nxënit sipas kompetencaveshohim se si një rezultat mund (dheduhet) të zbërthehet në objektiva specifik.Këta objektiva mund të zbërthehen sipasspecifikave të temës apo njësisëmësimore. Në shumë raste, mësuesi ështëi shtyrë të formulojë/caktojë objektivaedhe sipas aftësive dhe kërkesave të grupenxënësish. Po t'i analizojmë kriteret përformulimin e objektivave shohim se ngamësuesi, përveç njohurive profesionale-metodike, kërkohet edhe një përkushtimdhe analizë shteruese e tyre. Kriterkryesor për formulimin e një objektivimësimor është qartësia. Nga kjo rrjedhkriteri tjetër – të jetë i mundshëm që aiobjektiv të matet dhe të vlerësohet nëseështë realizuar kompetenca e synuar. Kypërkushtim i mësuesit është njëra ndërkërkesat e Kurrikulit të ri. Pa këtë thuajaështë i pamundshëm arri t ja ekompetencave të dhëna në KK, sistandarde për profilin e qytetarit të ri tëshekullit 21.Në teorinë e mësimdhënies është enjohur dhe e trajtuar çështja e shkrimit tëobjektivave. Në raste të shumta mësuesitnuk bëjnë shumë dallimin midis qëllimitdheobjektivitmësimor.

Objektiv ivarfër:Të rriten aftësitë e nxënësit përidentifikiminvizual tëpjesëve tëbimës.Ose: Nxënësi ta lexojë tregimin për Lizën...Më mirë: Nxënësi duhet t'i identifikojë nëmënyrë të saktë/korrekte të gjitha pjesët ebimës.Më mirë: Nxënësi ta lexojë pa gabime mediksion tregiminpërLizën2 fq.Ose: Nxënësi do të familjarizohet merregullat e sjelljes në klasë, por më mirë:Nxënësi do t'i radhisë rregullat sipasrëndësisë së tyre për punën e përbashkëtnëklasë.

Dallimi midis formulimit të objektivavesi synime që duhet të arrihet dheobjektivave për arritje të kompetencësqëndron në atë se kjo e fundit ështëshumë më lehtë e matshme. Formulimi i

objektivave të përgjithshëm shpeshmbetet në nivelin e qëllimit/synimitqë duam/dëshirojmë ta arrijmë.Formulimi i objektivave specifikshpesh na qon në ngushtimin ekërkesës për nxënie dhe për rezultatmë të lartë. Për këtë më efikas ështëformulimi i objektivave bazuar nëkompetencë/a por pa e ulë nivelin earritjes së një rezultat (standardi tëdhënë në Kurrikulë), pra çfarë/çkanjë nxënës është i aftë të bëjë osebesojmë se do ta bëjë. Këtë besojmëse do ta bëjë duhet mbështetur edhenë fazën e zhvillimit të atij nxënësipër të cilin kemi formuluar njëobjektiv të bazuar në standardet eKK.“Secili veprim, në formulimin eobjektivave, përcaktohet nëpërmjetshprehjes së tij me një folje vepruesenë diatezën veprore: çfarë duhet tëjetë në gjendje të bëjë nxënësi sirezultat i mësimdhënies.... Kriteripërcakton standardet se sa mirë ështëkryer diçka...” . Prandaj, kur mësuesiformulon, dhe përcakton, një objektivmësimorë duhet ta bëjë këtë shumësaktë. Zakonisht formulimi i njëobjektivi mësimor fillon me 'paspërfundimit të këtij mësimi/temenxënësi do të jetë në gjendje të...', pratë thuhet saktësisht se çka duhet të jetënë gjendje NN nxënësi të bëjë/kryej.Problem më vete këtu paraqetformulimi i objektivave mësimor përklasën si tërësi, jo për individin. Tëgjithë mësuesit thonë se formulimi iobjektivave mësimor për individ ështëi pamundur. Megjithatë me pakpërkushtim kjo është e mundur. Epara që duhet bërë mësuesi i akëcilësdo lëndë mësimore duhet të vlerësojëshkallën e arritjeve të nxënësve në atëlëndë mësimore. Pastaj, bazuar nënjohuritë që kanë, duhet të bëjëgrupimin e nxënësve mbi këtë bazë.Klasa mund të dal me 3, 4, 5 grupe menivele njohurish të përafërta, meshkathtësi të përafërta, sjellje tëpërafërta. Mbi bazën e këtyre tëdhënave, dhe kritereve, ai mund tëhar to jë/ for mulo jë ob jek t ivamësimorë të përshtatshëm për të

gjithë klasën. Kështu e ka më të lehtëedhe vlerësimin e tyre të nxënësve-kompetencave. Por nëse formulonobjektiva të njëjtë për klasën, atëherëduhet hartuar edhe shkallë vlerësimi tëndryshme për matjen dhe vlerësimin ekompetencës. Kjo pastaj mund të vlejëpër vlerësimin e arritjes të standardit tëdhënë në Kurrikulë, por nuk jemi shumëtë sigurt nëse nxënësi ka arritur edheobjektivin specifik për temën e caktuarnga mësuesi e i bazuar në përmbajtjen emësuar. Objektivat mësimorëlehtësojnë vetëdrejtimin e nxënësit se sitë arrijë më mirë objektivat e tij. Por,gjithashtu, ndërlikueshmëria e procesittë të nxënit do të jetë më i qartë përnxënësin kur objektivat iu janëkomunikuar në mënyrë të qartë. Në tëkundërtën nxënësi do të frustrohet dukepritur seçfarëdo tëpritetnga ai.Disa përparësi për nxënësin dhe tënxënit për formulimin e qartë tëo b j e k t ivave m ë s i m o r j a n ë t ërëndësishme.E para, ndihmojnë nxënësin për tënxënë. Nga qartësia e formulimit tëobjektivave mësimore varet angazhimidhe mobilizimi i nxënësit për arritjen etyre. Nxënësi e di se ku duhet të arrijë

Shembull:

dhe çka do të përfitojë nga nxënia e njëmaterie,detyre,përmbajtje.E dyta, formulimi i qartë dhe i saktë iobjektivave mësimorë ndihmon dhelehtëson vlerësimin e sasisë dhe të cilësisësë dijeve të nxënë. Nëse si objektivmësimor kemi formuluar: Në fund tëleximit të një faqeje nga libri “Liza nëbotën e çudirave” nxënësi duhet t'iidentifikojë të gjitha foljet vepruese, do tëjetë shumë më e saktë dhe më precize sesa kur si objektiv kemi formuluar: Pasleximit të tekstit nxënësi është gjendje t'iidentifikojë foljet. E treta, vlerësimi imësimdhënies, objektivat mësimore,formulimi i qartë dhe i saktë i tyre,ndihmon shumë mësimdhënësin përvlerësim dhe vetëvlerësimin e punës sëvet. Mënyra më e mirë për matjen dhe(vetë)vlerësimin e performancës sëmësimdhënësit janë rezultatet etreguara/arritura nga nxënësit e tij.Një mësues ipërkushtuar ndajpunësdhezhvillimit profesional në vazhdimësiparaqet objektiva për punën e vet. Nësekëto objektiva gërshetohen me objektivatmësimore për nxënësit suksesi do të jetë ipashmangshëm.

Udhëzuesit për zbatimin e Kurrikulit tëKosovës, praktikat e mira, janë hartuarashtu që ofrojnë modele, teknika e mjetedidaktike për arritjen e kompetencave tëcaktuar nëpërmjet përmbajtjeve të dhënanë Kurikulat bërthamë. Mësuesi duhet taketë gjithë pakon (setin) e rezultateve dhetë kompetencave. Në bazë të tyre,kërkesave të secilit standard, formulonobjektivat dhe për objektiva të veçantaduhet të parashehë dhe përgatisë mjetedidaktike, përmbajtje, strategji të tënxënit.Përveç formulimit të objektivavemësimorë, përzgjedhjes të materialevedidaktike, metodave dhe formave tëpunës për realizimin e tyre, me shumërëndësi është transparenca e tyre. Njohjaparaprakisht me objektivat, caqet se ku

synojmë të arrijmë është me shumërëndësi për motivimin dheparapërgatitjen e nxënësve përpërvetësiminedijeve të reja.

Pasi kemi formuluar një objektiv,duhet skicuar edhe një plani përarritjen e saj. Zakonisht për realizimine një objektivi duhet parashtruarpyetje e detyra me anën e të cilavesynojmë arritjen e saj. Përgatitja dheformulimi i drejtë, i qartë dhe i saktë ityre është një kusht me rëndësi përrealizimin me sukses të qëllimit qëkemi vendos për të përparuar,ndryshuar a plotësuar një njohuri,koncept të ri, shkathtësi a shprehi tëcaktuar. Nëse shohim shembullindhënë më lartë për arritjen e njëstandardi për nivelin 1, kompetencakomunikuesefektiv,

Atëherë, cilat pyetje e detyra duhetpërgatiturpërnxënësitmekëtë rast?Shembuj: Ku ishte nisur Liza? Këtakoi Liza në pyll? Cili ishte dialogu iLizës me dhelprën/lepurin nëudhëkryq? Çka i tha Lizës? Cila ishtepërgjigja e Lizës? Po si iu përgjigjLepuripastaj?Çka kemi mësuar nga ky dialog mesLizësdhe lepurit?Gjithmonë duhet ta dimë se për kujemi nisur dhe se ku dëshirojmë tëarrijmë. Nëse nxënësit arrijnë që mesukses ta interpretojnë dialogun dhetë nxjerrin porositë kryesore, atëherëkemi arritur që të ndihmojmëformimin e kompetencës kryesore:komunikimi, pastaj të menduaritkritik etj. Procedurë e ngjashme duhet

të ndiqet edhe për objektivat tjerë dherezultatet tjera dhe kompetencat. Nësenxënësit hasin në vështirësi që takuptojnë kuptimin bazë, atëherë duhetshtruar në një rrafsh tjetër, dukepërdorur teknika të tjera.

Qasja e KK e bazuar në kompetenca,përveç përparësive të mëdha që ka, ështëedhe një sfidë për mësuesin dhe përsistemin e arsimit në përgjithësi. Edhederi më tani, kemi hasur në praktika jo tëmira sa i përket formulimit të objektivavemësimore nga mësuesit, por edhe sa ipërket parapërgatitjes didaktike të tyrepërorganizimineorësmësimore.Ende nuk kemi një bazë ligjore tëmirëfilltë me të cilën mësuesi obligohetqë në klasë të shkojë me përgatitjeparaprake të domosdoshme përmësimdhënie. Modelet të cilat i përdorinmësuesit për përgatitje, në shumicën erasteve janë shabllone që përcillen ngaviti në vit, nga mësuesi në mësuesintjetër. Secila orë mësimore ka specifikat eveta. Secila njësi mësimore ka specifikate veta. Secili tip i orës mësimore kaspecifikat e veta. Të gjitha këto paraqesinnjë sfidëmëvetepërmësuesin.Shtrohet pyetja, çfarë duhet të bëjëmësuesi posa ta marrë në dorëKurrikulin Bërthamë? Krahas KurrikulitBërthamë janë përgatitur edhe doracakëme praktika të mira, të cilët paraqesin njëndihmesë të mirë metodike përmësuesin. Derisa deri më tani mësuesikryesisht është bazuar në tekstinshkollor për lëndën e caktuar, meKurrikulin e bazuar në kompetenca dhenë rezultatet (standarde) të të nxënit sa eka më të lehtë të arrijë objektivatmësimor është edhe aq sfiduese për të.Brumin mësimor mund ta vjel ngaburime të ndryshme dhe kështu të nxëniti ofrohet jetës së përditshme, apo paraqetvet jetën e nxënësit. Në këtë mënyrë,nëse arrijnë ta realizojnë filozofinë mbitë cilën është ndërtuar ideja përKurrikulin e ri, gjithë burimet e dijes dot'ua bëjmëmëtëkapshmenxënësve.

Formulimi i drejtë i objektivavebazë për përzgjedhjen e metodave,strategjive, mjeteve dhe teknikavemësimore

Planifikimi i objektivave

Përfundime

dhe kemicaktuarobjektivin1.

Ismet Potera

Shpreh mesazhin e dhënë të një teksti tëthjeshtë letrar të lexuar, përmes njërësnga format shprehëse si, të folurit,shkrimit, vizatimit, dramatizimi-luajtjes me role, këngës apo vallëzimit.

Nxënës/ja ta veçojë porosinë kryesoretë Liza në botën e çudirave

(vazhdon nga numri i kaluar)


2120

Kohët e fundit rrjetet sociale janëvërshuar nga rrëfimet e ndryshme tënxënësve për sjelljet e tyre në shkollë,apo edhe jashtë objekteve të tyreshkollore. Paraqitja e tyre bëhetnëpërmjet xhirimeve me telefonacelularë, ose edhe nëpërmjet rrëfimevenë forma të tjera. Raste të tilla na karënë të shohim se si nxënësja rrahnxënësen (Mitrovicë), nxënësi afrohettek tavolina e arsimtarit të tij në klasëdhe bën gjeste të ndryshme dheplotësisht të pakëndshme (Gjilan),nxënësi provon ta godasë arsimtarin nënjë shkollë të paidentifikuar diku nëKosovë dhe plot raste të tjera, tëshpërfaqura në mënyra dhe forma tëndryshme, e assesi të pranuara përshoqërinë tonë. Gjeneratat e reja janë eardhmja e secilit komb e shtet. Nevazhdimisht po pretendojmë të jemipjesë e Evropës, gjë kjo që nënkupton tëkemi edhe sjellje evropiane, madje nëçdo segment. Duke qenë kështu,nxënësit meritojnë investim shumë mëtepër, në mënyrë që ata të dinë kurduhet të jenë të guximshëm dhe kurduhet të jenë shembuj të shprehjes sëqetësisë. Guximi, pra, duhet tëshprehet duke lexuar dhe duke i sfiduaredhe arsimtarët nga njohuritë e fituaradhe jo duke manifestuar dhunë tekbashkëmoshatarët, siç ishte rasti nëMitrovicë. Apo, guximi nuk duhet tëmatet duke e penguar arsimtarin nëklasë, si në Gjilan, duke e kërcënuaratë, duke kërkuar mejdan nxënësit e njëshkolle me nxënësit e një shkolle tjetëretj.

Raste të dhunshme tek të rinjtë mund tëketë edhe në shkollat e shteteve më tëzhvilluara evropiane, porse qasja e

organeve shkollore, mbase duhet tëjetë shumë më e përgatitur dhe më ekoordinuar, që çdo e keqe tëmënjanohet. Si shoqëri, ende meelemente patriarkale, natyrisht që ereflektojmë mentalitetin e të fortit tefëmijët, por gjërat e tilla duhet tëeliminohen njëherë e përgjithmonë.Detyrë e familjes është që gjithnjë taedukojë fëmijën kundër shprehjessë dhunës, duke ia “gërditur”sjelljen brutale. Në këtë segmentrëndësi të dorës së parë kanëarsimtarët, jo vetëm të edukatësqytetare, por të gjithë të tjerët.Arsimtarët shpeshherë mund tëjenë më të besueshëm se prindëritn ë s y t ë e n x ë n ë s ve, n d a jpërkushtimi i tyre, qoftë edhe menjë fjali të vetme në orën mësimore,ku shprehet urtësia dhe qytetaria,do të ndikonte tek ata. Po aq rëndësika edhe kultura dhe traditafamiljare në sjelljen e nxënësve nëshkollë. Ndërsa, shumë më shumërëndësi ka bashkëpunimi i të gjithapalëve, domethënë bashkëpunimiarsimtar-nxënës-prindër. Kytrekëndësh është i shprehur edhe nëlegjislacionin e arsimit në Kosovë,por për fat të keq, zbatimi, për mëtepër po bëhet për të përmbushurnjë obligim, si të thuash ligjor, se sapër ta kryer misionin për çfarë ështëplanifikuar dhe për çfarë të gjithë dotë duhej të ishim të organizuar.

Në shkollat tona, sidomos në ato tëciklit të ulët fillor, shpesh shohimprindërit e fëmijëve, sidomos nënat,se si sillen nëpër korridore eambiente të tjera shkollash, por kjonuk po duket ta ketë karakterin

edukativ. Përkundrazi, ato po bëhenpengesë për përparimin e fëmijëve tëtyre. Aq më keq, ka raste kur nënat,nga injoranca e tyre dhe mosarritja e tëkuptuarit të sistemit të edukimit, inxjerrin nxënësit nga klasat dhe igodasin, gjoja për t'i edukuar. Pra, mekëtë dua të them se edhe toleranca e

Të mënjanohet elementipatriarkal

S h k o l l a , i n s t i t u c i o n i ipaprekshëm

tepërt e punëtorëve arsimorë dhe eudhëheqësve të shkollës karshiprindërve, që sillen brenda objektitshkollor, është e dëmshme. Prandaj,që të mos stërkeqet trekëndëshi për tëcilën u shkrua më lart, të gjithëveduhet t'u qartësohet pozita. Shkollaështë institucioni më i lartë arsimor,brenda së cilës janë nxënësit dhearsimtarët e tyre.

Çdo ndërhyrje nga jashtë duhet tënënkuptohet e gabuar. E gabuargjithsesi është edhe pakujdesia earsimtarëve që s'i dalin zot punëve të

tyre në shkollë, porse zgjidhja më emirë është respektimi i rregullavetashmë të shkruara. Ajo që mbetetme rëndësi është funksionimi ikëshillave të shkollave, në të cilatjanë të përfshirë edhe prindërit.

Këta këshilla do të duhej t'ishqyrtonin të gjitha çështjet endjeshme, edhe ato që kanë tëbëjnë me shpërfaqjen e dhunës sëshikuara në rrjetet sociale, poredhe i atyre që ndodhin gjithandejshkollave tona, por që nukpublikohen. Ishtë rrëqethëse kur

një vit më parë nxënësit e dyshkollave të ciklit të mesëm të ulët tëPrishtinës, të klasave të teta dhe tënënta, pasi ishin përplasur nëpërmjetF a c e b o o k - u t , k i s h i n l ë n ëvendtakimin tek njëra shkollë meq ë l l i m q ë t ' i z g j i d h n i nmosmarrëveshjet në mënyrë grupore,me rrahje. Fati që dikush ua kishtezbuluar qëllimin, sepse nuk do tëdihej epilogu.

Dëshmitarët kanë treguar se ata pobartnin me vete thika dhe mjete tëtjera të forta. Ende ka plot raste qënxënësit e klasave të teta, të nënta e tëdhjeta bartin mjete të ndaluara nëshkolla. Po aq rrënqethëse duket tëjetë edhe pirja e duhanit dhe veprimete tjera në dhe përreth shkollave.

Duke i pasur parasysh dukuritënegative për të cilat u shkrua,b a s h k ë p u n i m i i m i r ë f i l l t ë iars imtarëve me prindëri t , qënënkupton zbatimin e trekëndëshitligjor, është një nga format më tëfuqishme.

Jo ajo mënyra e sjelljes së prindërvenëpër korridore, gjoja për t'i mbajturnën kontroll fëmijët e tyre, porbashkëpunimi me anë të këshillave tëshkollave, në të cilat janë të përfshirëe p r i n d ë r i t . M e k ë t ë d o t ëparaqiteshin idetë më të mira tëmundshme, si rreth disiplinës esigurisë së nxënësve në shkolla, poashtu edhe për ngritjen e nivelit tëcilësisë së tyre.Kjo për faktin se kombinimi i këtyretre faktorëve vë në pah gërshetimin enjohurive për nxënësit, arsimtarët,sjelljet e të dy palëve si edhendërmarrjen e masave të nevojshme.Andaj, meqë korniza ligjore etrekëndëshit arsimtar-nxënës eprindër ekziston, mbetet vetëmzbatimi i tij dhe gjithçka do të jetë nërregull.

Këshillat e shkollave

Trekëndëshi arsimtar-nxënës-prindër, faktor kyç i edukimit dhe sigurisë

Emine Klaiqi

Është më se e qartë se trekëndëshi arsimtar-nxënës e prindër është I vendosur në legjislaconininstitucional, porse e meta e saj është moszbatimi në nivelin e duhur, si nga shkollat, ashtu edhe ngaprindërit. Në korridoret e shkollave tona, sidomos në ciklin e ulët, shpeshherë shohim prindër, tëcilët për më tepër të sjelljes së gjërave positive për fëmijët e tyre, paraqesin pengesa


22 23


Klasaeshtatë

Libër

Libër

Vokshi

Vokshi

Vokshi

Vokshi

Shala

Shala

Shala

Shala

Shala

Shala

Shala

Shala

Shala

leximi : për klasën e VII tëshkollave tetëvjeçare dhe klasën e II tëgjimnazit / [përpiluen Mehdi Bardhi,Salih Kolgeci]. - Prishtinë : “MustafaBakija”, 1954 (Prishtinë : “MilladinPopoviq”). -232f. ;20cm.

leximi : për klasën e VII tëshkollave tetëvjeçare / [përpiloiKomisioni i posaçëm]. - Prishtinë :“Mustafa Bakija”). - 1956 (Prishtinë :“MilladinPopoviq”). -176f. ;22cm.

,HasanLibër leximi : për klasën e VII të

shkollave fillore/HasanVokshi. -Botimi i3. - Prishtinë : “Rilindja”, 1960 (Prishtinë :“Rilindja”). -169f. ;22cm.


shkollës fillore/HasanVokshi. -Botimi4.- Prishtinë : “Rilindja”, 1961 (Prishtinë :“Rilindja”). -168f. ;22cm.


shkollës fillore / Hasan Vokshi, DemushShala ; [ilustroi Veli Gërvalla]. - Beograd :Enti për botimin e teksteve shkollore të RStë Serbisë, 1962 (Prishtinë : “Rilindja”). -250f. : ilustr. ;22cm.

,HasanLib r leximi : p r klas n e VII t

shkoll s fillore / Hasan Vokshi, DemushShala. -Botimi2ip rmirsuem.-Beograd:Enti i botimeve t teksteve i RS t Serbis ,1965 (Prishtin : Rilindja). - 293 f. : ilustr. ;23cm.

,DemushLibër leximi :përklasënVII tëshkollës

fillore / Demush Shala, Hasan Vokshi ;[kopertinën e punoi Selatin Ahmeti]. -Botimi i 3 i përmirsuem. - Prishtinë : Enti iBotimeve Shkollore i RS të Serbisë :Reparti, 1969 (Prishtinë : “Rilindja”). -254f. : ilustr. ;24cm.

,DemushLibër leximi : për klasën VII të

shkollës fillore / Demush Shala,Hasan Vokshi ; [kopertinën e punoiSelatin Ahmeti]. - Botim 4 ipërmirësuar. - Prishtinë : Enti iTeksteve dhe i Mjeteve Mësimore iKSA të Kosovës, 1971 (Prishtinë :“Rilindja”). -170f. : ilustr. ;24cm.

,DemushRreze të arta : libër leximi për

klasën VII të shkollës fillore / DemushShala, Hasan Vokshi ; [kopertinën epumoi Shyqri Nimani]. - Botim i 5 ipërmirësuar. - Prishtinë : Enti iTeksteve dhe i Mjeteve Mësimore iKSA të Kosovës, 1973 (Suboticë :“Birografika”). -175f. : ilustr. ;24cm.

,DemushRreze t arta : lib r leximi p r

klas n VII t shkoll s fillore / DemushS h a l a , H a s a n V o k s h i ;[kopertin n e punoi Shyqri Nimani]. -Botimi i 6 i p rmir suar.- Prishtin :Enti i Teksteve dhe i MjeteveM simore i KSA t Kosov s, 1976(Beograd : “Sllobodan Joviq”). - 163 f.: ilustr. [9] fotografimengjyra;24cm.

,DemushRreze të arta : libër leximi për

klasën e VII të shkollës fillore /Demush Shala, Hasan Vokshi ;[kopertinën e punoi Shyqri Nimani]. -Botim i 7. - Prishtinë : Enti i Tekstevedhe i Mjeteve Mësimore i KSA tëKosovës, 1977 (Prishtinë : Rilindja). -197f. ilustr.mengjyra;24cm.

,DemushRreze t arta : lib r leximi p r

klas nVII t shkoll s fillore/DemushShala ; [kopertin n e punoi ShyqriNimani]. -Botimi7. -Prishtin :Enti iTeksteve dhe i Mjeteve M simore iKSA t Kosov s, 1977 (Prishtin :“Rilindja”). - 197 f. : ilustr. me ngjyra ;24cm.

,Demush

Rreze të arta : libër leximi për klasënVII të shkollës fillore / Demush Shala,Hasan Vokshi ; [kopertinën e punoiShyqri Nimani]. - Botim i 8. - Prishtinë :Enti i Teksteve dhe i Mjeteve Mësimore iKSA të Kosovës, 1978 (Suboticë :Birografika). -200f., [8] fletë tabela: ilustr.mengjyra;24cm.

,DemushTr ndafilat e liris : lib r leximi p r

klas n e VII t shkoll s fillore / DemushShala ; [kopertin n dhe portretet HamdiTerziqi]. - Prishtin : Enti i Teksteve dhe iMjeteve M simore i KSA t Kosov s,1979 (Prishtin : Rilindja). - 240 f. ; [8]flet ilustr.mengjyra;24cm.

,DemushTrëndafilat e Lirisë : libër leximi për

klasën VII të shkollës fillore / DemushShala ; [kopertinën dhe vinjetat HamdiTerziqi]. - Prishtinë : Enti i Teksteve dhe iMjeteve Mësimore i KSA të Kosovës,[1980] (Prishtinë :Rilindja). -244f. : ilustr.mengjyra;24cm.

ё ё ё ё

ё

ё

ё ё ё

ё

ё ё ё

ё ё ё

ё

ё ё ё

ё ё ё

ё ё ё

ё ё ё

ё

ё

ё

ё ё ё

ё ё ё ё

ё ё ё

ё

ё

ё ё ё

ё

ё

Shala

Peshut

Shala

Janura

Shala

Kadriu

Kadriu

Kadriu

Kadriu

Neziri

Kashari

Kashari

Zajmi

Libër

Libër

Zajmi

Zajmi

Zajmi

Zajmi

Zajmi

Zajmi

,DemushTrëndafilat e lirisë : libër leximi për

klasën VII të shkollës fillore / DemushShala ; [kopertinën dhe portretet HamdiTerziqi]. - Botim i 3. - Prishtinë : Enti iTekstevedhe iMjeteveMësimore iKSAtëKosovës, 1981 (Prishtinë : Rilindja). - 244f. : ilustr.mengjyra;24cm.

,PetarS.Këngëtari në liri : libër leximi për

klasën VII të shkollës fillore / Petar S.Peshut, Ramo Dukaj ; [ilustrator VelimirLekiq]. - Titograd : Enti republikan përpërparimin e shkollave, 1982 (Beograd :Kultura). -209f. : ilustr. ;24cm.

,DemushTrëndëfilat e lirisë : libër leximi : për

klasën VII të shkollës fillore / DemushShala ; [kopertinën dhe portretet HamdiTerziqi]. - Botimi i 4. - Prishtinë : Enti iTekstevedhe iMjeteveMësimore iKSAtëKosovës, 1982 (Prishtinë : Rilindja). - 244f. : ilustr. ;24cm.

,PetroLibër leximi : për klasën VII fillore /

Petro Janura, Zeqirja Neziri [ballinën eilustroi Dragan Petkoviq]. - Skopje :Prosvetno dello, 1983 (Tetovë :“Napredok). -146f. : ilustr. ;24cm.

,DemushTrëndafilat e lirisë : libër leximi për

klasën VII-të shkollës fillore / DemushShala ; [kopertinën dhe portretet HamdiTerziqi]. - Prishtinë : Enti i Teksteve dhe iMjeteve Mësimore i KSA të Kosovës,1984 (Prishtinë : “Rilindja”). - 244 f. :ilustr. ;24cm.

,IbrahimDhurata letrare : libër leximi për

klasën e shtatë të shkollës fillore / IbrahimKadriu ; [ballinën e punoi SelatinAhmeti]. - Prishtinë : Enti i Teksteve dhe iMjeteve Mësimore i KSA të Kosovës,1987 (Mitrovicë e Titos : “Progres-S.Gjorgjeviq”). -199f. : ilustr. ;24cm.


klasën e shtatë të shkollës fillore / IbrahimKadriu ; [ballinën e punoi SelatinAhmeti]. - Botim i 2. - Prishtinë : Enti iTekstevedhe iMjeteveMësimore iKSAtëKosovës, 1987 (Mitrovicë e Titos :,,Progres-S. Gjorgjeviq”). - 202 f. : ilustr. ;24cm.


klasën e shtatë të shkollës fillore / IbrahimKadriu ; [ballinën e punoi SelatinAhmeti]. - Botim i 3. - Prishtinë : Enti i

Teksteve dhe i Mjeteve Mësimore iKSA të Kosovës, 1989 (Mitrovicë eT i t o s : “ P r o g r e s - S ve t oz a rGjorgjeviq”). -211f. : ilustr. ;24cm.


klasën e shtatë të shkollës fillore /Ibrahim Kadriu. - Botim i 4. -Prishtinë : Enti i Teksteve dhe iMjeteve Mësimore i KSA të Kosovës,1990 (Mitorvicë e Titos : “Progres-Svetozar Gjorgjeviq”). - 205 f. : ilustr. ;24cm.

,ZeqirjaLibër leximi : për klasën VII /

Zeqirja Neziri ; [kopertinën e ilustroiDragan Petkoviq]. - [Shkup] :“Prosvetno Dello”, 1990 ([Shkup] :“Nova Makedonija”). - 140 f. : ilustr. ;23cm.

,QazimLeximi letrar 7 / ,

, .- Prishtinë : Enti i Teksteve dhe iMjeteve Mësimore, 1996. - 272 f. :ilustr. ;24cm.

,QazimLeximi letrar 7 / ,

, .- Prishtinë : ETMM, 1997. - 272 f. :ilustr. ;24cm.

,AbdullahLibër leximi : për e VIII të shkollës

tetëvjeçare / Abdullah Zajmi, JusufShushka.- Prishtinë : “MustafaBakija”, 1954 (Prishtinë : “MilladinPopoviq”). -164f. : ilustr. ;22cm

leximi : për klasën e VIII tëshkollës tetëvjeçare / [përpiloiKomisioni i posaçëm]. - Prishtinë :“Mustafa Bakija”, 1956 (Prishtinë :“MilladinPopoviq”). -170f. ;22cm.

leximi : për klasën e VIII tëshkollave tetëvjeçare / [përpiloiKomisioni i posaçëm]. - Botim i 2. -Prishtinë :“Rilindja”,1958 (Prishtinë :“Rilindja”). -174f. ;22cm.

,AbdullahLibër leximi : për klasën e VIII të

shollave fillore / Abdullah Zajmi, SaliQilerxhiu.- (Botimi i 3). - Prishtinë :

“Rilindja”,1959(Prishtinë :“Rilindja”). -156f. ;22cm.


shkollave fillore / Abdullah Zajmi, SaliQilerxhiu.- Botim i 4. - Prishtinë :“Rilindja”,1960(Prishtinë :“Rilindja”). -163f. ;22cm.


shkollave fillore / Abdullah Zajmi, SalihQilerxhiu. - Botim i 5. - Prishtinë :“Rilindja”,1961(Prishtinë :“Rilindja”). -163f. ;22cm.


shkollës fillore / Abdulla Zajmi. -Beograd : Enti për Botimin e Teksteve iRP të Serbisë, [1962] (Prishtinë :“Rilindja”). -322f. : ilustr. ;22cm.


shkollës fillore / Abdulla Zaimi.- Botim i2.- Beograd : Enti për botimin e teksteve iRS të Serbisë, 1964 (Prishtinë :“Rilindja”).-270f. ;22cm


shkollës filore / Abdullah Zajmi ;[kopertinën e punoi Resmije Dibra]. -Botim i 3 i përmirësuem. - Prishtinë : Entii Botimeve Shkollore i RS të Serbisë, 1968

Qazim KashariPavli Haxhillazi Mazllom Kumnova

Qazim KashariPavli Haxhillazi Mazllom Kumnova

Klasa e tetë

Libri i Leximit në gjuhën shqipepër arsimin fillor

(1945 – 1999)(vijon nga numri i kaluar)

Mësimdhënësi krijues

POEZI

24 25

K'SHTU…

…k'shtu është shiu,me të e ndjejmë veten ndryshe passecilës pikëthuj'se dikush po e shkruan mbi nenga një vargnjë varg ose dy,një, për ata që përqeshin gjërat evogla në këtë botë të madheedhe një, për ata që qeshen megjërat e mëdha të kësaj bote tëvogël…

…k'shtu është ai,në të ramen e tij ka një qëndrimftuesdiçka që thotë - bëhu si unë -i dashur në të gjitha ditët…edhe kur e ndjejmë veten ndryshepas secilës ditë me shis'ka rëndësia s'është edhe jeta, si çdo lojë qëzbulohete pashije në provën e dytë?…

…k'shtu është, kurnë një pikë,edhe ne vetë paskemi qenëndryshe...kur edhe vetë, jemi një lojëqë s'luhet dy herë…

Qëndresa Prapashtica

FRYMËZIMI

Të dy rrijmë symbyllurpranë të vërtetave të njëri-tjetrit,në gjoksin e natës rreh' një dëshirëe brishtëpër të aguar edhe një mëngjes,

në mua bijnë flokët e tjetërkujtsi vargjet e një poezie të shthururqë s'dihet drejt çkaje e shtyejnënjeriunmes netëve të rënda kur shqisa tëtjera zgjohene të pamurit flen ëmbël...

të dytë kemi fjetur gjatënuk ditëm ku t'i lëmë sytë enjerëzve që pamëas përshtypjet që s'gënjejnëafërsinë,afërsinë e një t'vërtete që s'do fjalëveç rrnon në gjoksin e natës si njëdëshirë e brishtëpër të aguar edhe një mëngjespër të provuar edhe një zgjim...

Në andërr rrijmë,në andërr rrijmë...

NJË PIKË SHI MBI XHAM

bjen, po bre - bjenashtu si fjalët e mia që s'dojnë meditë për racëtë bardha, të zezasi retë në qiell njejtë vijnë,të njejtin shi e bijnë...edhe sonte, një pikë shi mbi xhamështë krejt çka më duhetpër t'më dalë në shesh të ballit evërteta e k'saj jete,po, një pikë shi është krejt çka mëduhetpër t'u rrokullisë brenda meje njëqelizë e rendoshta prej ballit sonte i fshidjersët e mllefite në mëngjes pudra e një shprese tëre më bën të dukem më bukur...po' çka? edhe pudra bjenashtu si gjethet në vjeshtë (që janëbërë mërzi e poezive)bjen, edhe njeriu (që është bërëmërzi e vetes),

kush e di, në ramjen e gjëravemund të fshihen grimca ushtarështë fjeturqë i flasin njëri-tjetrit fjalëkurajuesee nga fjalët e tyre, grimca të tjerangritene kështu një dorë e heshtur e kap'njeriun për fytijo për ta mbytur, po' për ta ngjallëme një fjalë, të bardhë, që s'njehracë...

gjithçka ndodh,krejt çka shohim ne është një pikëshi mbi xham...


(Prishtinë : “Rilindja”). - 202 f. : ilustr. ; 22cm.

,AbdullaLibër leximi : për klasën VIII të

shkollës fillore / Abdulla Zajmi ;[kopertinën e punoi Veli Gërvalla]. -Botim i 4 i përmirësuar. - Prishtinë : Enti iTekstevedhe iMjeteveMësimore iKSAtëKosovës, 1970 (Prishtinë : “Rilindja”). -213f. : ilustr. ;24cm.

,AbdullaKëngë rinore : libër leximi për klasën

VIII të shkollës fillore / Abdullah Zajmi ;[kopertinën e punoi Shyqri Nimani]. -Botim i 5 i përmirësuar. - Prishtinë : Enti iTekstevedhe iMjeteveMësimore iKSAtëKosovës,1973(Suboticë:“Birografika”). -213f. ilustr. ;24cm.

,AbdullahK ng rinore : lib r leximi p r klas n

VIII t shkoll s fillore / Abdullah Zajmi :[kopertin n e punoi Shyqri Nimani]. -Botim i 6. - Prishtin : Enti i Teksteve dhe iMjeteve M simore i KSA t Kosov s,1976 (Prizren : “Ramiz Sadiku”). - 162 f.,[15] ilustr.mengjyra;24cm.

,AbdullahK ng rinore : lib r leximi p r klas n

VIII t shkloll s fillore / Abdullah Zajmi ;[kopertin n e punoi Shyqri Nimani]. -Botim i 7. - Prishtin : Enti i Teksteve dhe i

Mjeteve M simore i KSA t Kos v s,[1977] (Prishtin : “Rilindja”). - 166 f. :ilustr. ;24cm.

,AbdullahK nga rinore : lib r leximi p r

klas n VIII t shkoll s fillore /Abdullah Zajmi ; [kopertin n e punoiShyqri Nimani]. - Botim i 8. - Prishtin: Enti i Teksteve dhe i MjeteveM simore i KSA t Kosov s, 1978(Prishtin : Rilindja). - 166 f. : ilustr. mengjyra;24cm.

,AbdullaPërmendore e fjalës : libër leximi

për klasën VIII të shkollës fillore /Abdulla Zajmi ; [kopertinën e punoiHamdi Terziqi]. - Prishtinë : Enti iTeksteve dhe i Mjeteve Mësimore iKSA të Kosovës, 1980 (Prishtinë :Rilindja). -203f. : ilustr. ;24cm.


për klasën VIII të shkollës fillore /Abdulla Zajmi ; [kopertinën e punoiSelatin Ahmeti]. - Botim i 2. - Prishtinë: Enti i Teksteve dhe i MjeteveMësimore i KSA të Kosovës, 1981(Prishtinë :Rilindja). -205f. : ilustr. ;24cm.

,PetarS.Flamur shekujsh : libër leximi për

klasën VIII të shkollës fillore / Petar S.Peshut, Ramo Dukaj ; [ilustratorBorivoje Likiq]. - Titograd : EntiRepublikan për përparimin eshkollave, 1982 (Cetinë : Ndërmarrjagazetare botuese OBOD). - 219 f. :ilustr. ;24cm.


për klasën VIII të shkollës fillore ;[kopertinën e punoi Selatin Ahmeti]. -Botim i 3. - Prishtinë : Enti i Tekstevedhe i Mjeteve Mësimore i KSA tëKosovës, 1982 (Prishtinë : Rilindja). -198f. : ilustr. ;24cm.

,PetarS.Flamur shekujsh : libër leximi për

klasën VIII të shkollës fillore / Petar S.Peshut,RamoDukaj. -Beograd:Enti iTeksteve dhe i Mjeteve Mësimore,1983 (Valevë : “Miliq Rakiq”). - 219 f. :ilustr. ;24cm.

,AbdullahPërmendore e fjalës : libër leximi për

klasën VIII-të shkollës fillore / AbdullahZajmi ; [kopertinën e punoi S. Ahmeti. -Botimi4. -Prishtinë :Enti iTekstevedhe iMjeteve Mësimore i KSA të Kosovës,1984 (Prishtinë : “Rilindja”). - 198 f. :ilustr. ;24cm.

,AbdullahPërmendore e fjalës : libër leximi për

klasën VIII të shkollës fillore / AbdullahZajmi ; [ballinënepunoiSelatinAhmeti].-Botimi5. -Prishtinë :Enti iTekstevedhei Mjeteve Mësimore i KSA të Kosovës,1986 (Prishtinë : “Rilindja”). - 198 f. :ilustr. ;24cm.

,AbdullahRrugët e jetës : libër leximi për klasën

e tetë të shkollës fillore / Abdullah Zajmi,Ismajl Bytyçi ; [ballinën e punoi SelatinAhmeti]. - Prishtinë : Enti i Teksteve dhe iMjeteve Mësimore i KSA të Kosovës,1988 (Prishtinë : “Rilindja”). - 202 f. :ilustr. ;24cm.

,AbdullahRrugët e jetës : libër leximi për klasën e

tetë të shkollës fillore / Abdullah Zajmi,Ismajl Bytyçi ; [ballinën e punoi SelatinAhmeti]. - Botim i 2. - Prishtinë : Enti iTeksteve dhe i Mjeteve Mësimore i KSAtëKosovës,1989(Prishtinë :“Rilindja”). -206f. : ilustr. ;24cm.

,AbdullahRrugëte jetës : libër leximipërklasën

e tetë të shkollës fillore / Abdullah Zajmi,IsmajlBytyçi. -Botimi3. -Prishtinë :Entii Teksteve dhe i Mjeteve Mësimore i KSAtëKosovës,1990(Prishtinë :“Rilindja”). -202f. : ilustr. ;24cm.

leximi : për klasën VIII /[përpiluen] Nexhat Abazi, TomisllavVasilevski, Sejfedin Haruni. - Botimi 2 ipërmirësuar. - Skopje : Prosvetno delo,1992(Skopje : "NovaMakedonija"). -134f. : ilustr. ;24cm.

,ArianLeximi letrar 8 / Arian Kadiu. -

Prishtinë:ShtëpiaBotueseLibriShkollor,1996.- 271f. : ilustr. ;24cm.

Zajmi

Zajmi

Zajmi

Zajmi

Zajmi

Zajmi

Zajmi

Peshut

Zajmi

Peshut

Zajmi

Zajmi

Zajmi

Zajmi

Zajmi

Libër

Kadiu

(fund)

ё ё ё ё ё

ё ё

ё

ё

ё ё ё

ё ё ё ё ё

ё ё

ё

ё

ё ё ё ё

ё

ё ё ё

ё ё ё

ё

ё

ё ё ё

ё

Bukurije HALITI

Fotogaleria

26 27

Arsimi nëpër botë

Ndikimi i Booker Uashingtonitpër arsimin e njerëzveme ngjyrë

Booker Taliaferro Uashingtonka lindur si skllav më 5 prill1856 në Virgjinia. Ai ishte njëafrikano-amerikan edukator,autor, orator, dhe këshilltar ipresidentëve të Shteteve tëBashkuara. Ndërmjet viteve1890 dhe 1915, Uashingtoni kaqenë lider dominues nëk o m u n i t e t i n a f r i k a n o -amerikan. Ai ishte një mësues imadh që i ka kushtuar jetën e tijarsimit, filantropisë dhepolitikës.Uashingtoni ishte i brezit tëfundit të l iderëve të ziamerikanë. I lindur si skllav, aiu bë zëri kryesor i skllevërvedhe i luftës për ndryshimin eligjeve diskriminuese. Në vitin1895 ai bëri thirr je përshmangien e konfrontimit mbisegregacionin dhe të bëhet mëshumë për mbësh te t j enafatgjatë dhe avanciminarsimor dhe ekonomik tëkomunitet të zi.Si një aktivist për të drejtatcivile dhe mësues, Booker ishtei n johur për nx i t j en ebashkëpunimit mes racave, përtë shmangur konfrontimet.Përpjekjet e Uashingtonit(duke bashkëpunuar edhe me

njerëz të bardhë), quan edhederi te mobilizimi i të pasurvepër të ngritur fonde milionadollarëshe, me të cilat u ngritënmijëra shkolla dhe institucionetë arsimit të lartë, në mënyrë qëtë përmirësohej jeta e njerëzveme ngjyrë në gjithë botën.Shkol la t e mbështe turafillimisht u themeluan për tënxjerrë mësues. Të diplomuaritzakonisht ktheheshin nëpërvendet e tyre të varfra për tëngritur burimet arsimore, porn ë s h k o l l a q ë n u kfinancoheshin nga strukturatshtetërore për shkak të sistemittë segreguar dhe ndarjeve tëfuqishme raciste që ishinkrijuar për një kohë të gjatë.Puna e Bookerit për arsimin eafro-amerikanëve vazhdoi përshumë vite pas vdekjes së tij më14 nëntor 1915. Uashingtoniargumentoi se mënyra më esigurt për zezakët për të fituartë drejta të barabarta socialeishte demonstr imi i "inteligjencës, kursimit dhepronës ".Përveç gjithë punës së tij përarsimin, Uashington njihetedhe për 14 librat që kashkruar, e njëra nga të cilat,

është edhe autobiografia e tijpër skllavërinë, e botuar përherë të parë më 1901.

Gjatë një periudhe të vështirë tëtranzicionit , ai bëri shumë përtë përmirësuar marrëdhënietndërmjet racave. Puna e tij nëmasë të madhe ka ndihmuarzezakët për të arritur fuqinë ears imit të lar të , fuqinëfinanciare dhe të kuptuarit esistemit amerikan të drejtësisë.Kjo kontribuoi që zezakët tëaftësohen dhe të arrijnë tëkri jojnë dhe mbështesinlëvizjen për të drejtat civile tëviteve 1960, duke çuar nëmiratimin e ligjeve federale tërëndësishme të të drejtavecivile.

Thellohet bashkëpunimi në fushën e arsimit me Japoninë • … · 2015. 5. 22. · Revistë e...

Documents

Transcript of Thellohet bashkëpunimi në fushën e arsimit me Japoninë • … · 2015. 5. 22. · Revistë e...