The Application of Geographic Information System on Soil … · 2016-10-07 ·...

บทความวจย (Research Article)

*Corresponding author: [email protected]

การประยกตระบบสารสนเทศภมศาสตร เพอประเมนธาตอาหารพชในดนส าหรบการปลกขาว

กรณศกษา : อ าเภออทมพร จงหวดสวรรณเขต สปป ลาว The Application of Geographic Information System on Soil

Nutrient Assessment for Rice Plantation, Case Study: Outhoumphone District, Savannakhet Province, Lao PDR

ไชสะหวน อนทะวง* และนฤมล พนเนยม ชนะไพฑรย ภาควชาเทคโนโลยชนบท คณะวทยาศาสตรและเทคโนโลย มหาวทยาลยธรรมศาสตร

ศนยรงสต ต าบลคลองหนง อ าเภอคลองหลวง จงหวดปทมธาน 12120

Saisawan Inthawong* and Naruemon Pinniam Chanapaitoon Department of Rural Technology, Faculty of Science and Technology, Thammasat University,

Rangsit Centre, Khlong Nueng, Khlong Luang, Pathum Thani 12120

บทคดยอ

การวจยนมวตถประสงคเพอประเมนพนทคณภาพธาตอาหารพชทมอยในดนของอ าเภออทมพร จงหวดสวรรณเขต สปป ลาว โดยการประยกตระบบสารสนเทศภมศาสตรเพอวเคราะห ประมวลผล และจดท าแผนทตามพกดทางภมศาสตรของลกษณะพนทและสมบตส าคญของดน ทจะใชในการเพมผลผลตขาวใหไดตามแผนยทธศาสตรการพฒนาทดนเพอการเกษตรของลาว โดยไดแบงการเกบขอมลอ าเภออทมพร ซงมพนทท งสน 676,481.77 ไร ออกตามความลาดชนและประเภทเนอดน (ดนเหนยว ดนทรายแปง และดนทราย) แลวกระจายการเกบตวอยางดนตามกระบวนการส ารวจดนพรอมจดพกดทงหมด 44 จด น าดนทสมเกบจากพนทมาวเคราะหธาตอาหารพชและสมบตในหองปฏบตการ 7 ปจจย คอ ปรมาณคาความเปนกรด-ดางของดน อนทรยวตถในดน ไนโตรเจน ฟอสฟอรส โพแทสเซยม ความจในการแลกเปลยนประจบวกของดน และความอมตวดวยประจบวกทเปนดาง เพอใชประเมนศกยภาพพนทธาตอาหารพชในดน จากนนไดสรางแบบจ าลองทางคณตศาสตรดวยระบบสารสนเทศภมศาสตร ซงประกอบดวยการสรางแผนทของทง 7 ปจจย ทท าการศกษา พบวาดนในอทมพรสวนใหญเปนดนทรายมความเปนกรดจดถงรนแรงมากทสด ปรมาณไนโตรเจน ฟอสฟอรส โพแทสเซยม ความอมตวดวยประจบวกทเปนดางมคาต าถงคอนขางต า และอนทรยวตถในดนมคาต าถงต าทสดกระจายอยทวอ าเภออทมพร ในขณะทมพนทปรมาณความจในการแลกเปลยนประจบวกคอนขางสงถงสงกระจายอยทวไป ซงจะเออใหพชตอบสนองตอการปรบปรงดนดวยการเพมธาตอาหาร นอกจากการปรบปรงสมบตดน โดยการปรบสภาพดนและเพมธาตอาหารพชเพอเพมผลผลต

Thai Journal of Science and Technology ปท 5 ฉบบท 3 • กนยายน - ธนวาคม 2559

2

ขาวแลวนน อาจใชวธจดการอนเพอเพมผลผลตขาวรวมดวย เชน การเลอกพนทใหเหมาะสมกบชนดพช หรอมการปรบปรงพนธขาวใหมความทนทานตอสภาพดนในพนท

ค าส าคญ : ระบบสารสนเทศภมศาสตร; การประเมนพนทธาตอาหารพชในดน; การปลกขาว

Abstract

This research aims to assess soil nutrient and its significant conditions to increase rice production in Outhoumphone District, Savannakhet Province, Lao PDR. Geographic Information System (GIS) has been applied to process overall data base, analyze, and prepare maps with geographical coordinates for the effective national agricultural land use plan of Lao PDR. Land and soil characteristics of the district covered the area of 676,481.77 rai has been classified by the slope and soil texture (sand, silt, and clay) for field investigation and soil collection of 44 samples which represented each location. Soil samples were analyzed in laboratory by applying the standard soil survey and laboratory analytical methods for its macronutrient elements and properties, consisting of 7 factors which were the amount of nitrogen (N), phosphorus (P), potassium (K), soil acid-alkaline (pH), soil organic matter (OM), the cation exchange capacity of the soil (CEC) and base saturation (BS). Results of the study on soils and land were used in soil suitability assessment with an application of mathematical data base management model. Data base analytical results in GIS has been used to evaluate land potential by construction of maps. It was found that soil in the study area was mostly sand with strongly to very strong acidity together with the low to lowest amount of N, P, K, OM, and BS scattering around the district area. However, the data of high CEC level in the soil implied that land potential for rice plantation should be risen up with suitable soil nutrients management. Beside the adjustment of soil property and fertility treatment, the future practices could consider the suitable land utilization for proper crops or applying the selective varieties of rice for this district.

Keywords: geographic information system; soil nutrients assessment; rice plantation 1. ค าน า

ขาวเปนอาหารหลกของประชากรโลกกวารอยละ 50 มาชานานแลว คดเปนพลงงานกวาหนงในหาทมนษยทวโลกบรโภค โดยเฉพาะในทวปเอเชย และยงเปนธญพชซงมการปลกมากทสดในโลก (FAOSTAT, 2014) ซงตามทศทางและแผน พฒนาเศรษฐกจและสงคมของประเทศสาธารณรฐประชาธปไตยประชาชนลาว (สปป ลาว) ทมงเนนการผลตขาว เพอความมนคงทางดานอาหารและ

สรางราย ไดแก เกษตรกรและประเทศชาตโดยรวม แผนยทธศาสตรการใชทดน การอนรกษและพฒนาทดนเพอการเกษตรของกระทรวงเกษตรและปาไม สปป ลาว (พ.ศ. 2558-2568) จงจดท าขนเพอพฒนาการใชทดนอยางยงยน ตามสมบตและความเหมาะสมของดน ใหสามารถเพมศกยภาพการผลตพชอาหารใหเพยงพอตอการบรโภคของประชากรและการสงออกของประเทศ เมอสนสดแผนในป พ .ศ . 2563 สปป ลาว ซ งคาดว าจะมจ านวน

ปท 5 ฉบบท 3 • กนยายน - ธนวาคม 2559 Thai Journal of Science and Technology

3

ประชากร 7.5 ลานคน จะสามารถเพมผลผลตขาวเปน 4.7 ลานตนตอป จากพนท 4.5 ลานเฮกตาร หรอรอยละ 19 ของประเทศ (ค านวณจากอตราการบรโภคขาวเฉลย 450-500 กโลกรม/คน/ป) หรอมศกยภาพการผลตขาว 4.5-5 ตน/เฮกตาร ในขณะทในป พ.ศ. 2558 มความสามารถในการผลตเพยง 3-4 ตน/เฮกตาร มผลผลตขาว 4.2 ลานตนตอป แผนนจงไดเนนการก าหนดเขตการใชทดน วเคราะห และประเมนคณภาพทดนและเพอการเกษตรในระดบจลภาค (ต าบล/หมบาน) ทวประเทศ (กรมคมครองและพฒนาทดน สปป ลาว, 2558)

พนทเปาหมายในการพฒนาพนทปลกขาวตามแผนฯ ไดก าหนดไวบน 7 ทราบขนาดใหญ 16 ทราบขนาดกลาง 12 ทราบขนาดเลก และทราบสงของ สปป ลาว (รปท 1) ซงยงขาดการส ารวจและประเมนคณภาพพนทส าหรบการเกษตรอยางตอเนอง ทงนพนทจงหวดสวรรณเขตนบเปนทราบใหญทสดของประเทศ และเปนพนทส าคญในการผลตขาวเพอเลยงประชาชนในพนทและจงหวดใกลเคยงของประเทศ แตเนองจากขอมลการส ารวจดนทผ านมายงขาดความเปนระบบและความครอบคลมทจะใชประเมนความอดมสมบรณของดนในบรเวณ ตาง ๆ สงผลใหการก าหนดแนวทางการจดการปรบปรงบ ารงตามความอดมสมบรณของดนเพอเพมศกยภาพการผลตขาวไมครอบคลมและขาดความชดเจน (กรมคมครองและพฒนาทดน สปป ลาว, 2556)

อ าเภออทมพร จงหวดสวรรณเขต ตงอยใจกลางทราบสวรรณเขต มพนทสวนใหญเปนดนทราย (รอยละ 90) มแรธาตอาหารพชต ากวาพนทปลกพชอน ๆ การเพมศกยภาพในการผลตขาวใหสงขนทผานมาใชการปรบปรงดน โดยเพมธาตอาหารพชเชนป ยธาตหลก ซงเกษตรกรในพนทมกจดการดนอยางไมเหมาะสม จงท าใหดนเสอมโทรมไดผลผลตขาวต า ไมไดคณภาพดเทาทควร (ส านก

งานเกษตรและปาไม, 2556) เนองจากระบบสารสนเทศภมศาสตรมความ

สามารถรวบรวมและบนทกขอมล ทรพยากรดน สงแวดลอม ใหอย ในรปแบบเชงพนททอางอง ต าแหนงภมศาสตร และขอมลทางสถต เพ อประโยชนในการวางแผน การจดการ จ าลองสภาพความเปนจรง โดยอธบายรายละเอยดขอมลต าแหนงของขอมลเชงพนท ส าหรบใชจดการ แกไข ขอมลมความเปนปจจบนไดเสมอ การสบคน และวเคราะหสามารถท าไดโดยสะดวก รวดเรว แมนย า ทงขอมลเชงพนท (spatial data) และขอมลเชงอธบาย (non-spatial data) (สดารตน , 2550) ซงการน าขอมลธาตอาหารในดนส าหรบการปลกขาวมาใชเพอจดท าฐานขอมลในรปแบบของระบบสารสนเทศภมศาสตร เพอก าหนดแผนและการจดการเพมผลผลตใน สปป ลาว จะเปนเครองมอในการก าหนดแนวทางการปรบปรงดน แนะน าเกษตรกร จดการทรพยากรอน และยงสามารถใชเปนตนแบบแกพนทอนใน สปป ลาว ตอไป

2. อปกรณและวธการวจย 2.1 อปกรณทใชในการศกษา

2.1.1 แผนทภมประ เทศ สปป ลาว มาตราสวน 1 : 1,000,000 แผนทอ าเภออทมพร มาตราสวน 1 : 50,000 และแผนทต าบล ในอ าเภออทมพร มาตราสวน 1 : 50,000 (กรมคมครองและพฒนาทดน สปป ลาว, 2556)

2.1.2 เคร อ งมอทาง เทคโนโลยภ มสารสนเทศในการวเคราะหประมวลผล แบงออกเปน 2 สวนหลก คอ ฮารดแวร (hardware) : อปกรณเกบดน GPS กลองถายรป คอมพวเตอร และซอฟตแวร ( software) : ArcGIS for desktop 10.1 ( ส เ พช ร , 2556)

2.1.3 อปกรณและวธการเกบตวอยางดนในพนทและทดสอบดนในหองปฏบตการ คอ


4

ปรมาณค าความเ ปนกรด -ด า งของดน (pH) อนทรยวตถในดน (OM) ไนโตรเจน (N) ฟอสฟอรส (P) โพแทสเซยม (K) ความจในการแลกเปลยนประจบวกของดน (CEC) และความอมตวดวยประจบวกทเปนดาง (BS) (FAO, 1983)

2.1.4 ขอมลทรพยากร สภาพภมประเทศ ภมอากาศ การปกครอง จ านวนประชากร เศรษฐกจ-สงคมของพนทของอ าเภออทมพร (ส านกงานเกษตรและปาไม, 2559)

2.2 ขนตอนการศกษา การเกบขอมลดนภาคสนามครงน ใช

วธการของกระทรวงการเกษตร สหรฐอเมรกา (USDA) (Soil Survey Division Staff, 1993) ในการเกบขอมลพนทภาคสนาม โดยการส ารวจและเกบขอมลตามพนทภมประเทศ สมบตทงหมดทสามารถมองเหนไดของพนท (landscape) เชน พนทนาลม นาดอน และเกบขอมลดนตามคณลกษณะตามธรรมชาตของพนทผวโลก (land form) ซงเกบตามเนอดน (soil texture) ในแตละพนททมเนอดน เชน

ดนทราย (sand, S) ดนทรายปนดนรวน ( loamy sand, LS) ดนรวนปนดนทราย (sandy loam, SL) และดนเหนยว (clay, C) เปนการส ารวจดนเพอใหทราบถงศกยภาพของพนทในการปรบปรงดน จากมาตราสวน 1:100,000 โดยก าหนดไวประมาณ 12.5 ตารางกโลเมตร (8,000 ไร) ตอ 1 จดตวอยางดน

อยางไรกตาม การศกษานไดก าหนดเขตพนทส ารวจ เกบตวอยางดนเฉพาะพนทใชท านาขาวในอ าเภออทมพร (รปท 1) ซงมประมาณ 141 ตารางกโลเมตร (88,156 ไร) การเกบจ านวนจดตรวจดนจะเกบตามพนทของดนแตละประเภท ซงพนทอ าเภออทมพร มเนอดนทราย (Sa, LS, SL) ประมาณรอยละ 99.82 และมเนอดนเหนยวรอยละ 0.18 ดงนนจงมจดเกบตวอยางดนทงสน 44 จด โดยแบงพนทเกบตวอยางดน จะเกบตวอยางดนเปนพนทดนทราย 11 จด เกบในพนทดนทรายปนดนรวน 11 จด เกบในพนทดนรวนปนทราย 11 จด และเกบในพนทดนเหนยว 11 จด ดงแสดงในรปท 2

รปท 1 พนททศกษาในอ าเภออทมพร จงหวดสวรรณเขต (กรมคมครองและพฒนาทดน สปป ลาว, 2556)


5

รปท 2 จดเกบตวอยางดนในอ าเภออทมพร

2.2.1 การเกบตวอยางดนในภาคสนาม การเกบตวอยางดนเพอวเคราะห

สมบตดน pH, N, P, K, CEC และ BS ทความลก 0-30 เซนตเมตร ประมาณ 15-20 ตวอยางตอจดพนท แลวน ามาคลกใหเขากน จากนนจงแบงสมเอาเพยง 1/4 สวนของดนนน น าหนก 0.5 กโลกรมตอ 1 จดพนท พรอมเกบขอมลจดพกด (X, Y, Z) ดวยเคร อ งมอ GPS แล วน า ไปว เ ค ร า ะห ใ นหอ ง ปฏบตการตอไป (กรมพฒนาทดน, 2553)

2.2.2 การวเคราะหดนในหองปฏบตการ เมอเกบขอมลภาคสนามในอ าเภอ

อทมพรไดครบทกจดแลว จงน าตวอยางดนมาวเคราะหดวยวธ ดงตอไปน

(1) ปรมาณคาความเปนกรด-ดางของดน ใชวธผสมดนและน าในอตราสวน 1:2.5 แลวตรวจสอบดวย electrode ในหลอดแกวไฟฟาตามวธของ Orstom

(2) อนทรยวตถในดน ตรวจสอบดวยวธของ Walkley และ Black (1934)

(3) ไนโตรเจน ตรวจสอบดวยวธของ Kjeldahl ตามวธของ Bremner (1996)

(4) ฟอสฟอรส ตรวจสอบวธของ Bray II (Bray and Kurtz, 1945)

(5) โพแทสเซยม ความจ ในการแลกเปลยนประจบวกของดน และความอมตวดวยประจบวกทเปนดาง ตรวจสอบดวยการใชวธการวเคราะห 1 N ammonium acetate, pH 7 ดวยวธของ Jones (2001) ณ หองปฏบตการวเคราะหดน ของกรมพฒนาทดน ประเทศไทย และกรมคมครองและพฒนาทดน สปป ลาว

2.2.3 การว เคราะหขอมล ในระบบสารสนเทศภมศาสตรดวยระบบสารสนเทศทางภมศาสตรโปรแกรม ArcGIS for desktop 10.1 ดวยวธการประมาณคาในชวง interpolation methods


6

ร ป แบบ kriging/reclassify เ พ อ ป ร ะ เ มนพ นทคณภาพธาตอาหารพชในดนของอ าเภออทมพร จงหวดสวรรณเขต สปป ลาว โดยน าเอาขอมลจากการวเคราะหสมบตของดนและธาตอาหารพช คอ pH, N, P, K, CEC และ BS ควบคกบต าแหนงแตละจดพกดทเกบตวอยางดน (เปนคา X, Y, Z) มาเขาสระบบสารสนเทศภมศาสตรโดยใชวธการประมาณคาในชวง interpolation method รปแบบ kriging/reclassify เพอใหทราบถงความ สมพนธของการกระจายธาตอาหารในดนหรอทศทางทมผลตอการเปลยนแปลงของขอมล จนไดแผนทธาตอาหารพชในดน

3. ผลการวจยและวจารณ ผลการวเคราะหพนทของอ าเภออทมพร ซง

มพนททงหมด 676,481.77 ไร มพนทคณภาพและธาตอาหารพชในดนตาม 7 ปจจย ไดแก pH, N, P, K, CEC และ BS ไดผลการวจยดงน

3.1 พนทคณภาพความเปนกรด-ดางในดน กระจายอยทวทงอ าเภออทมพร มความเปนกรดรนแรงมากทสดเปนเนอท 473,480.07 ไร (รอยละ 69.99) รองลงมามการกระจายพนทกรดจดมเนอท 187,811.11 ไร (รอยละ 27.76) และมพนทกระจายกรดจดนอยมากอยทศตะวนออกเฉยงใตมเนอท 15,190.59 ไร (รอยละ 2.25) (ตารางท 1 และรปท 3)

ตารางท 1 พนทระดบความเปนกรด-ดางในดน

ระดบ pH ปรมาณความเปนกรด-ดางในดน พนท

ไร % กรดรนแรงมากทสด <4.5 473,480.07 69.99 กรดจดมาก 4.6-5.0 187,811.11 27.76 กรดจด 5.1-5.5 15,190.59 2.25

รวม 676,481.77 100.00

รปท 3 พนทคณภาพ

ค ว า ม เ ป นกรด-ดางในดน


7

การวเคราะหพนทความเปนกรด-ดางในดน พบวามพนทสวนใหญเปนดนกรดรนแรงมากทสด รองลงมาคอพนทมกรดจดมาก ถดมาคอพนทมกรดจดอยในต าบลดงนอยและต าบลหนองบวทองบางสวนทางทศตะวนออกเฉยงใตของต าบล อนเปนสาเหตหนงทท าใหเกษตรกรไมไดรบผลผลตขาวสงเทาทควร ดงนนควรใหเกษตรกรเตมปนขาวในพนทปลกขาวดวยปรมาณทเหมาะสมกอนการท านาในแตละปตามระดบความเปนกรด-ดางของดนในแตละพนท เพอปรบระดบความเปนกรด-ดางของดนใหขาวสามารถดดซบธาตอาหารไดอยางมประสทธภาพ สงผลใหผลผลตขาวเพมมากขนใน แตละป และการใชระบบสารสนเทศทางภมศาสตรสามารถระบพนทและต าแหนงธาตอาหารพชในพน-

ทนนอยางละเอยดดวย 3.2 พนทคณภาพอนทรยวตถในดน กระจาย

อยทวทงอ าเภอ มอนทรยวตถในดนต าเปนเนอท 668,847.71 ไร (รอยละ 98.87) รองลงมามการกระจายพนทอนทรยวตถในดนต าทสดนอยมาก มเนอท 7,634.07 ไร (รอยละ 1.13) (ตารางท 2 และรปท 4)

การวเคราะหพนทอนทรยวตถในดน พบวามพนทคณภาพอนทรยวตถในดนต าเปนสวนใหญอยในต าบลโพนเดอและต าบลสะหนามไชบางสวนในทางทศเหนอของต าบล คาดวามสาเหตมาจากเกษตรกรใชทดนในการเพาะปลกพชแบบชนดเดยว (mono-cropping) โดยไมค านงถงการเตมอนทรยวตถลงไปเพมความอดมสมบรณในพนท

ตารางท 2 พนทระดบความเปนกรด-ดางในดน

ระดบ OM ในดน ปรมาณ OM ในดน (%) พนท

ไร % ต าทสด <0.1 7,634.07 1.13 ต า 0.11-2.0 668,847.71 98.87

รวม 676,481.78 100.00

รปท 4 พนทคณภาพอนทรยวตถในดน


8

การปลกขาว ท าใหพนทดงกลาวขาดธาตอนทรย วตถในดน

3.3 พนทคณภาพไนโตรเจนในดน กระจายอยทวทงอ าเภอ มไนโตรเจนในดนต าเปนเนอท

668,847.71 ไร (รอยละ 98.87) รองลงมามการกระจายพนทไนโตรเจนในดนต าทสดนอยมาก มเนอท 7,634.07 ไร (รอยละ 1.13) (ตารางท 3 และรปท 5)

ตารางท 3 พนทระดบไนโตรเจนในดน

ระดบ N ปรมาณ N ในดน (%) พนท

ไร % ต าทสด <0.01 7,634.07 1.13 ต า 0.02-0.15 668,847.70 98.87

รวม 676,481.77 100.00


ไนโตรเจนในดน

การวเคราะหพนทไนโตรเจนในดน พบวามพนทคณภาพไนโตรเจนในดนต าเปนหลกน น อย ในต าบลโพนเดอและต าบลสะหนามไชบางสวนในทางทศเหนอของต าบล อนเปนผลมาจากทเกษตรกรไมค านงถงการเตมป ยไนโตรเจนในดนในปรมาณหรอชวงเวลาทไมเหมาะสม จงควรใสป ยทมธาตไนโตรเจนในนาขาวทมคาไนโตรเจนต าทสดและต าตามความเหมาะสม ทระบเพอเพมผลผลตขาวใหสงขนในแตละป

3.4 พนทคณภาพฟอสฟอรสในดน มการกระจายอยทวทงอ าเภอ มพนททมฟอสฟอรสในดนต าทสดอยในทางทศเหนอและทศตะวนตกเฉยงใตของอ าเภอ มเนอท 350,993.17 ไร (รอยละ 51.89) รองลงมามการกระจายพนทฟอสฟอรสในดนต า มเ น อท 285,025.64 ไ ร ( ร อยละ 42.13) มพนทฟอสฟอรสในดนปานกลางมเนอท 31,097.71 ไร (รอยละ 4.60) และมฟอสฟอรสในดนสงนอยมากมเนอท 9,365.25 ไร (รอยละ 1.38) (ตารางท 4 และ


9

รปท 6)

ตารางท 4 พนทระดบฟอสฟอรสในดน

ระดบ P ปรมาณ P ในดน (mg/kg ดน) พนท

ไร % ต าทสด <3.0 350,993.17 51.89 ต า 3.1-10 285,025.64 42.13 ปานกลาง 10.1-25 31,097.71 4.60 สงมาก >25 9,365.25 1.38

รวม 676,481.77 100.00

รปท 6 พนทคณภาพฟอสฟอรสในดน

การวเคราะหพนทฟอสฟอรสในดน

พบวามพนทคณภาพฟอสฟอรสในดนต า ต าทสด จนถงปานกลาง จ านวน 31,097.71 ไร อยในต าบลนาโพ ต าบลไชสมบรณ และต าบลโพนเดอบางสวนในทางทศใตของต าบล และต าบลดงทาบางสวนในทางทศตะวนตกเฉยงใตของต าบล มพนททคณภาพฟอสฟอรสสงอยนอยมาก จ านวน 9,365.25 ไร อนเนองมาจากเกษตรกรใชพนทท าการปลกขาวนานแลวไมไดใสป ยเทาทควร ท าใหพนทสวนมากขาดฟอสฟอรส เกษตรกรควรเพมธาตฟอสฟอรส

ตามความเหมาะสมในพนททมฟอสฟอรสต าทสดและต า เพอใหผลผลตขาวเพมขน

3.5 พนทคณภาพโพแทสเซยมในดน มการกระจายอยทวทงอ าเภอ มพนทปรมาณโพแทส-เซยมในดนต าทสดอยในทางทศเหนอและทางทศตะวนตกเปนเนอท 559,421.61 ไร (รอยละ 82.70) รองลงมามการกระจายพนทโพแทสเซยมในดนต านอยมากมเนอท 117,060.16 ไร (รอยละ 17.30) (ตารางท 5 และรปท 7)


10

ตารางท 5 พนทระดบโพแทสเซยมในดน

ระดบ K ปรมาณ K ในดน (mg/kg ดน) พนท

ไร % ต าทสด <40 559,421.61 82.70 ต า 41-80 117,060.16 17.30

รวม 676,481.77 100.00


โพแทสเซยมในดน

การวเคราะหพนทโพแทสเซยมในดน

พบวามพนทคณภาพโพแทสเซยมในดนต าทสด มสาเหตมาจากเกษตรกรท าการผลตขาวซ าบนทดนเปนเวลานานและไมคอยเตมธาตโพแทสเซยมลงไปในพนทการปลกขาว จงควรเตมการใสป ยทมธาตโพแทสเซยมในพนทนาขาว

3.6 พนทคณภาพความจในการแลกเปลยนประจบวกในดน มคาสงกระจายความจในการ แลก เปลยนประจบวกในดนสงอยในทางทศตะวนออกเฉยงใตของอ าเภอเปนสวนใหญมเนอท 317,138.82 ไร (รอยละ 46.88) รองลงมามการกระจายพนทความจในการแลกเปลยนประจบวกในดนคอนขางสงมเนอท 208,592.53 ไร (รอยละ 30.83) มปาน

กลางมเนอท 100,249.84 ไร (รอยละ 14.82) และมคอนขางต ามเนอท 50,500.58 ไร (รอยละ 7.47) จากผลการวเคราะหเหนวามคาความจในการแลกเปลยนประจบวกในดนคอนขางสงถงสง ซงเออตอการเพมการผลตเมอเพมปรมาณป ยในพนท (ตารางท 6 และรปท 8)

การวเคราะหพนทความจในการแลก เปลยนประจบวกในดนของอ าเภอสวนใหญ มเนอทคอนขางสงถงสงกระจายทวไป ในขณะทมคณภาพปานกลางคอนขางต าอยในต าบลดงทาและต าบลนาโพในบางสวนทางทศตะวนออกของต าบล และพนทสวนใหญของอ าเภอมคณภาพความจในการแลก เปลยนประจบวกในดนคอนขางสงถงสงมเนอท คด


11

ตารางท 6 พนทระดบความจในการแลกเปลยนประจบวกในดน

ระดบ CEC ปรมาณ CEC ในดน (Cmol/kg) พนท

ไร % คอนขางต า 5-10 50,500.58 7.47 ปานกลาง 10-15 100,249.84 14.82 คอนขางสง 15-20 208,592.53 30.83 สง >20 317,138.82 46.88

รวม 676,481.77 100.00

รปท 8 พนทคณภาพความจในการแลก เปล ยนประจบวกในดน

เปนรอยละ 77.71 ซงปจจยดงกลาวเออตอการเพมการผลตเมอเพมปรมาณป ยในพนทอยางเหมาะสมและใหผลผลตขาวของเกษตรกรเพมขน

3.7 พนทคณภาพความอมตวดวยประจ บวกทเปนดางในดน มการกระจายอยในดนคอน ขางต าในทางทศตะวนตกของอ าเภอเปนเนอท 237,805.93 ไร (รอยละ 35.15) รองลงมามปรมาณต าทางทศเหนอของอ าเภอมเนอท 214,391.80 ไร ( ร อ ย ล ะ 31.69) ม ใ น ดน ป านกล า ง ม เ น อ ท 139,849.99 ไร (รอยละ 20.67) และมการกระจายพนทความอมตวดวยประจบวกทเปนดางในดน

คอนขางสงมเนอท 84,434.05 ไร (รอยละ 12.48) (ตารางท 7 และรปท 9)

การวเคราะหพนทความอมตวดวยประจบวกทเปนดางในดนทมต าถงคอนขางต าทมมากกระจายอยทวไป เนองมาจากพนทปลกขาวสวนใหญเปนพนทนาโคก ธาตอาหารในธรรมชาตมกถกซะลางลงสทต า ดนขาดความอดมสมบรณ ดงนนเกษตรกรจงควรเพมป ยอนทรยลงไปในพนทปลกขาวอยางเหมาะสมและเพยงพอ เพอใหไดผลผลตขาวเพมขนอยางยงยน


12

ตารางท 7 พนทระดบความอมตวดวยประจบวกทเปนดางในดน

ระดบ BS ปรมาณ BS ในดน (%) พนท

ไร % ต า <20 214,391.80 31.69 คอนขางต า 20-35 237,805.93 35.15 ปานกลาง 35-50 139,849.99 20.67 คอนขางสง 50-75 84,434.05 12.48

รวม 676,481.77 100.00

รปท 9 พนทคณภาพความอมตวด ว ย ป ร ะ จบ ว ก ท เ ป นดางในดน

4. สรป

ระบบสารสนเทศภมศาสตรสามารถน ามาประยกตใชเพอประเมนพนทคณภาพธาตอาหารพชในดน ชวยท าใหเหนภาพของพนทการกระจายของธาตอาหารพชในดนในระดบตาง ๆ พรอมพกดของพนทอ าเภออทมพร ซงสามารถน ามาใชในการวางแผนและบรหารจดการทรพยากรทมอยเพอเพมผลผลตขาวตามนโยบายอยางเหมาะสมตอไป ทงนผลการวเคราะหพนทศกษาพบดงน

4.1 พนทคณภาพความเปนกรด-เปนดางใน

ดน มพนทคณภาพความเปนกรดรนแรงมากทสดเปนพนทสวนใหญมเนอทประมาณ 473,480.07 ไร (รอยละ 69.99) รองลงมามการกระจายพนทกรดจดมเนอทประมาณ 187,811.11 ไร (รอยละ 27.76) และมพนทกรดจดนอยมาก มเน อทประมาณ 15,190.59 ไร (รอยละ 2.25)

4.2 พนทคณภาพอนทรยวตถในดน มพนทคณภาพในดนต าครอบคลมพนทสวนใหญมเนอท 668,847.71 ไร (รอยละ 98.87) รองลงมามการกระจายของพนทอนทรยวตถในดนต าทสดอยนอย


13

มาก คอ มเนอท 7,634.07 ไร (รอยละ 1.13) 4.3 พนทคณภาพไนโตรเจนต า เปนพนท

สวนใหญ มเนอทประมาณ 668,847.70 ไร (รอยละ 98.87) รองลงมามพนทระดบไนโตรเจนในดนต าทสดนอยมาก มเนอทประมาณ 7,634.07 ไร (รอยละ 1.13)

4.4 พนทฟอสฟอรสในดนต าทสด เปนพนทสวนใหญ มเนอทประมาณ 350,993.17 ไร (รอยละ 51.89) รองลงมามพนทฟอสฟอรสในดนต า มเนอทประมาณ 285,025.64 ไร (รอยละ 42.13) ระดบปานกลางมเนอทประมาณ 31,097.71 ไร (รอยละ 4.60) และพนททมฟอสฟอรสในดนสงมากมนอยทสดมเนอท ประมาณ 9,365.25 ไร (รอยละ 1.38)

4.5 พนทปรมาณโพแทสเซยมในดนต าทสดเปนพนทสวนใหญมเนอท ประมาณ 559,421.61 ไร (รอยละ 82.70) รองลงมามระดบต ามากมเนอท 117,060.16 ไร (รอยละ 17.30)

4.6 พนทปรมาณความจในการแลกเปลยนประจบวกสงครอบคลมพนทสวนใหญมเนอทประมาณ 317,138.82 ไร (รอยละ 46.88) รองลงมามระดบคอนขางสงมเนอทประมาณ 208,592.53 ไร (รอยละ 30.83) พนทคณภาพปานกลางมเนอทประมาณ 100,249.84 ไร (รอยละ 14.82) และมพ น ท ค ณภาพค อนขา งต า ม เ น อท ป ร ะมาณ 50,500.58 ไร (รอยละ 7.47)

4.7 พนทคณภาพความอมตวดวยประจบวกทเปนดางคอนขางต าเปนพนทสวนใหญมเนอท ประมาณ 237,805.93 ไร (รอยละ 35.15) รองลงมามพนทคณภาพต ามเนอทประมาณ 214,391.80 ไร (รอยละ 31.69) คณภาพปานกลางมเนอทประมาณ 139,849.99 ไร (รอยละ 20.67) และคอนขางสงนอยทสด คอ มเนอทประมาณ 84,434.05 ไร (รอยละ 12.48)

5. ขอเสนอแนะ

5.1 ขอมล/แผนททไดสามารถน าไปใชในการวางแผนจดการพนทปลกขาวตอไป เนองจากมความแมนย าของพนทตามต าแหนงคาในการวเคราะหดนในอ าเภออทมพร จงหวดสวรรณเขต

5.2 สามารถน าผลการศกษาไปถายทอด แนะน าไดอยางถกตองเหมาะสมกบสภาพพนทอ าเภออทมพร โดยพจารณาถงสภาพพนทจรงทแสดงในแผนทธาตอาหารพชในดน

5.3 การศกษาในระยะถดไปสามารถเพมความละเอยดของมาตราสวนใหมากขน เพอการวเคราะหพนทคณภาพธาตอาหารพช เพอพฒนาฐานขอมล แตทงนขนอยกบงบประมาณและระยะเวลาของการศกษานนดวย นอกจากประเดนการปรบปรงสมบตดนและเพมธาตอาหารพชแลวนน การเลอกพนทใหเหมาะสมกบชนดพช หรอมการปรบปรงพนธขาวใหมความทนทานตอสภาพดนในพนทยงสามารถศกษาเพมเตมไดอก และควรใสป ยอนทรยหรอป ยหมกรวมกบป ยเคมในอตราทเหมาะสมใน แตละพนท โดยพจารณาสภาพพนทจรงทแสดงในแผนทธาตอาหารพชในดนทมศกยภาพของพนทแตกตางกน ซงจะท าใหผลผลตขาวของเกษตรกรเพมขนและมความยงยนตอไป

6. กตตกรรมประกาศ ขอขอบคณ กองทนการศกษาพระราชทาน

สมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร ทไดใหทนสนบสนนการศกษา กรมพฒนาทดนประเทศไทย กรมคมครองและพฒนาทดน สปป ลาว และส านกงานเกษตรกรและปาไม อ าเภออทมพร จงหวดสวรรณเขต สปป ลาว ทใหความชวยเหลอจนงานวจยครงนส าเรจไดดวยด

7. รายการอางอง กรมคมครองและพฒนาทดน สปป ลาว, 2556, บท

วจยการประเมนคณภาพของดนนาขาวเขตท


14

ราบจงหวดสวรรณเขต, กระทรวงกสกรรมและปาไม สปป ลาว, 1 น.

กรมคมครองและพฒนาทดน สปป ลาว , 2558, ยทธศาสตรการเกษตร และวสยทศนการ เกษตร, กระทรวงกสกรรมและปาไม สปป ลาว, น. 6-8.

กรมพฒนาทดน , 2553, คมอการพฒนาทดน , ส าหรบหมอดนและเกษตรกร , กระทรวงเกษตรและสหกรณ, กรงเทพฯ, 89 น.

ส านกงานเกษตรและปาไม , 2556, บทรายงานประจ าปของส านกงานเกษตรและปาไม , อ าเภออทมพร จงหวดสวรรณเขต สปป ลาว, 2 น.

ส านกงานเกษตรและปาไม , 2559, บทรายงานประจ าปของส านกงานเกษตรและปาไม , อ าเภออทมพร จงหวดสวรรณเขต สปป ลาว, 1 น.

สเพชร จรขจรกล, 2556, เรยนรระบบสารสนเทศภมศาสตรดวยโปรแกรม ArcGIS 10.1 for Desktop, คณะวทยาศาสตรและเทคโนโลย มหาวทยาลยธรรมศาสตร ศนยรงสต, ปทม ธาน, น. 1-6.

สดารตน ใจอดม , 2550, การประยกตใชระบบสารสนเทศภมศาสตร (Web-based GIS) กบการบรหารจดการฐานขอมลครภณฑดวยซอฟตแวรรหสเปด , ส านกเทคโนโลยสาร สนเทศและการสอสาร , แหลงทมา : http:// www.senate.go.th/project2550/performance/data/94_3.pdf, 25 ธนวาคม 2558.

Bray, R.H and Kurtz, L.T., 1945, Determination

of total organic and available forms of phosphorus in soils, Soil Sci. Soc. Am. J. 59: 39-45.

Bremner, J.M., 1996, Nitrogen-Total, pp.1085-1121, In Sparks, D.L., Page, A.L., Helmke, P.A., Loeppert, R.H., Soltanpour, P.N., Tabatabai, M.A., Johnston, C.T. and Sumner, M.E. (Eds.), Method of Soil Analysis Part 3: Chemical Methods, SSSA Inc., ASA Inc., Madison, Wisconsin.

FAO, 1983, Guidelines, Land Evaluation for Rainfed Agriculture, Soils Bulletin No.52, Italy.

FAOSTAT, 2014, Food and Agriculture Organi-zation of The United Nations Statistics Division, แห ล งท ม า : https://th.wikipedia. org/wiki/ขาว, 1 ธนวาคม 2558.

Jones, J.B, 2001, Laboratory Guide for Conduc-ting Soil Tests and Plant Analysis, CRC Press, Boca Raton, Florida.

Soil Survey Division Staff, 1993, Soil Survey Manual, Department of Agriculture Handbook, No. 18, U.S. Government Printing office, Washington, D.C.

Walkley, A. and Black, I.A., 1934, An examina-tion of Degtjareff method for determining soil organic matter and a proposed modification of the chromic acid titration method, Soil Sci. 37: 29-37.

The Application of Geographic Information System on Soil … · 2016-10-07 ·...

Documents

Transcript of The Application of Geographic Information System on Soil … · 2016-10-07 ·...