Tetradia 25

ΤΕΤΡΑΔΙΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ

ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ ΚΑΙ ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΗΣ ΔΡΑΣΗΣ[ ] 1

ΤΕΥΧΟΣ 25 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2011

ΗΝΩΜΕΝΑ ΕΘΝΗΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ- ΑΠΟΦΑΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΣΤΗ ΛΙΒΥΗ

- ΠΡΟΣ ΣΥΣΤΑΣΗ ΕΙΔΙΚΩΝ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΑΤΑΣΤΟΛΗ ΠΡΑΞΕΩΝ ΠΕΙΡΑΤΕΙΑΣ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΟΧΗ ΤΟΥ ΙΝΔΙΚΟΥ ΩΚΕΑΝΟΥ

- ΘΕΜΑΤΙΚΟΣ ΔΙΑΛΟΓΟΣ ΓΙΑ ΤΗ ΣΥΝΔΕΣΗ ΕΙΡΗΝΗΣ, ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΚΑΙ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ

- ΒΕΤΟ ΤΩΝ ΗΠΑ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΕΠΟΙΚΙΣΜΟΥΣ ΣΤΗΝ ΠΑΛΑΙΣΤΙΝΗ

ΔΙΕΘΝΕΣ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ- ΤΟΝ ΜΑΡΤΙΟ Η ΑΚΡΟΑΜΑΤΙΚΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΣΤΗΝ ΠΡΟΣΦΥΓΗ ΠΓΔΜ/ΕΛΛΑΔΑΣ

ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ- ΠΡΩΤΗ ΕΠΙΣΚΕΨΗ ΣΤΗ ΡΟΥΑΝΤΑ ΤΗΣ ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΗΣ ΕΜΠΕΙΡΟΓΝΩΜΟΝΑ ΓΙΑ ΘΕΜΑΤΑ ΜΕΙΟΝΟΤΗΤΩΝ

ΥΠΑΤΗ ΑΡΜΟΣΤΕΙΑ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΠΡΟΣΦΥΓΕΣ- Η ΥΑΗΕΠ ΥΠΟΔΕΧΕΤΑΙ ΘΕΤΙΚΑ ΤΟ ΝΕΟ ΝΟΜΟ ΤΟΥ ΜΕΞΙΚΟΥ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΠΡΟΣΦΥΓΕΣ

ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ ΤΡΟΦΙΜΩΝ ΚΑΙ ΓΕΩΡΓΙΑΣ- ΜΕΙΖΟΝ ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ Η ΑΛΜΑΤΩΔΗΣ ΑΥΞΗΣΗΣ ΤΩΝ ΤΙΜΩΝ ΒΑΣΙΚΩΝ ΤΡΟΦΙΜΩΝ ΔΙΕΘΝΩΣ

ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣΚΟΙΝΟΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗ ΣΥΝΕΛΕΥΣΗ- ΥΙΟΘΕΤΗΣΗ ΨΗΦΙΣΜΑΤΟΣ ΓΙΑ ΤΟ ΠΑΡΑΝΟΜΟ ΕΜΠΟΡΙΟ ΑΝΘΡΩΠΙΝΩΝ ΟΡΓΑΝΩΝ ΣΤΟ ΚΟΣΟΒΟ

- Η ΘΑΝΑΤΙΚΗ ΠΟΙΝΗ ΣΥΝΙΣΤΑ ΠΑΡΑΒΙΑΣΗ ΤΩΝ ΑΝΘΡΩΠΙΝΩΝ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ

- ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΔΙΕΘΝΟΥΣ ΑΜΝΗΣΤΙΑΣ ΣΤΗΝ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗ ΣΥΝΕΛΕΥΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΑΝΑΜΙΞΗ ΣΤΑ

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΑΠΑΓΩΓΩΝ ΚΑΙ ΜΥΣΤΙΚΩΝ ΚΡΑΤΗΣΕΩΝ ΤΗΣ CIA ΚΑΙ ΤΗΝ ΠΡΟΟΔΟ ΣΤΟΝ ΚΑΤΑΛΟΓΙΣΜΟ ΕΥΘΥΝΩΝ

ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ- ΔΗΛΩΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΕΔΡΟΥ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΟΝ ΚΑΤΑΙΓΙΣΜΟ ΑΙΤΗΣΕΩΝ ΓΙΑ ΖΗΤΗΜΑΤΑ ΑΣΥΛΟΥ – ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗΣ

- ΑΚΤΙΒΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΤΑ ΟΡΙΑ ΤΗΣ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ ΤΗΣ ΕΚΦΡΑΣΗΣ: Η ΑΠΟΦΑΣΗ HOFFER ΚΑΙ ANNEN/ΓΕΡΜΑΝΙΑΣ

- AΥΤΟΚΤΟΝΙΑ ΚΑΙ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΟΥ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΟΣ ΣΤΗ ΖΩΗ ΚΑΘΩΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΙΔΙΩΤΙΚΗΣ ΖΩΗΣ, ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΙΣ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ

ΤΗΣ ΕΥΡΣΔΑ: ΑΠΟΦΑΣΗ ΕΠΙ ΤΗΣ ΠΡΟΣΦΥΓΗΣ HAAS/ΕΛΒΕΤΙΑΣ

- M.S.S./ΒΕΛΓΙΟΥ ΚΑΙ ΕΛΛΑΔΑΣ: ΜΕ ΜΙΑ ΣΗΜΑΝΤΙΚΗ ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΟ ΕΥΡΔΔΑ ΣΤΑΜΑΤΑ ΤΙΣ ΕΠΙΣΤΡΟΦΕΣ ΑΙΤΟΥΝΤΩΝ ΑΣΥΛΟ

ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΜΕΣΩ ΤΟΥ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΥ ΔΟΥΒΛΙΝΟ ΙΙ

ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΚΑΤΑ ΤΟΥ ΡΑΤΣΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΤΗΣ ΜΙΣΑΛΛΟΔΟΞΙΑΣ (ECRI)- Η ΤΕΤΑΡΤΗ ΕΚΘΕΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΤΟΥΡΚΙΑ

ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΝΩΣΗ- Η ΕΕ ΚΥΡΩΝΕΙ ΤΗ ΣΥΜΒΑΣΗ ΤΩΝ ΗΕ ΓΙΑ ΤΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΤΩΝ ΑΤΟΜΩΝ ΜΕ ΑΝΑΠΗΡΙΑ

- ΣΥΜΦΩΝΙΑ ΕΠΑΝΕΙΣΔΟΧΗΣ Ε.Ε.-ΤΟΥΡΚΙΑΣ: ΜΕΤΑ ΤΙΣ ΔΙΑΠΡΑΓΜΑΤΕΥΣΕΙΣ ΤΙ;

- ΣΥΣΤΑΣΗ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ ΓΙΑ ΤΗ ΣΥΜΦΩΝΙΑ-ΠΛΑΙΣΙΟ Ε.Ε.-ΛΙΒΥΗ. ΔΙΑΠΡΑΓΜΑΤΕΥΣΕΙΣ ΣΕ ΝΕΑ ΒΑΣΗ

- ΔΗΛΩΣΗ ΤΗΣ ΥΠΑΤΗΣ ΕΚΠΡΟΣΩΠΟΥ CATHERINE ASHTON ΣΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΗΣ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗΣ ΑΝΩΤΕΡΩΝ ΑΞΙΩΜΑΤΟΥΧΩΝ

ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΙΓΥΠΤΟ ΚΑΙ ΤΗΝ ΤΥΝΗΣΙΑ

ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΚΑΙ ΤΗ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ- ΟΙ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ ΣΤΟ ΚΑΖΑΚΣΤΑΝ ΚΑΙ ΟΙ ΑΝΤΙΔΡΑΣΕΙΣ ΤΗΣ ΔΙΕΘΝΟΥΣ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑΣ

ΔΙΕΘΝΗΣ ΠΟΙΝΙΚΗ ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗ- ΤΡΟΜΟΚΡΑΤΙΑ ΚΑΙ ΔΙΕΘΝΕΣ ΔΙΚΑΙΟ: ΜΙΑ ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΟΥ ΕΙΔΙΚΟΥ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟΥ ΓΙΑ ΤΟΝ ΛΙΒΑΝΟ

ΕΛΛΑΔΑ- ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ – ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΤΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ

VARIA- ΝΟΤΙΟ ΣΟΥΔΑΝ: ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΥΤΟΝΟΜΙΑ ΣΤΗΝ ΑΝΕΞΑΡΤΗΣΙΑ

- ΙΤΑΛΙΑ ΣΕ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΗΣ ΚΡΙΣΗΣ

ΕΠΙΣΗΜΑΝΣΕΙΣ ΑΠΟ ΤΟ ΠΕΡΙΣΚΟΠΙΟ ΤΩΝ ΤΕΤΡΑΔΙΩΝΝΟΜΟΘΕΣΙΑΝΕΕΣ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΕΣΕΠΙΛΟΓΗ ΑΡΘΡΟΓΡΑΦΙΑΣ

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΕΡΕΥΝΑΣ ΚΑΙ ΚΑΤΑΡΤΙΣΗΣ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ ΚΑΙ ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΗΣ ΔΡΑΣΗΣ

ΕΝΗ

ΜΕΡ

ΩΤΙ

ΚΟ

ΔΕΛ

ΤΙΟ

ΔΙΜ

ΗΝ

ΙΑΙΑ

ΕΚ

ΔΟΣΗ

ΤΕΤΡΑΔΙΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ TΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟY ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ ΚΑΙ

ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΗΣ ΔΡΑΣΗΣ25

2 ΤΕΤΡΑΔΙΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ

ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ ΚΑΙ ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΗΣ ΔΡΑΣΗΣ[ ]



Το Κέντρο συστάθηκε το 2005 στα πλαίσια του Τομέα Διεθνών και Ευρωπαϊκών Θεσμών του Τμήματος Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών του Παντείου Πανεπιστημίου, με πρωτοβουλία του Καθηγητή Στέλιου Περράκη.Στόχοι του Κέντρου είναι:- η έρευνα και μελέτη θεμάτων της διεθνούς και ευρωπαϊκής προστασίας των δικαιωμάτων του ανθρώπου, του ανθρωπιστικού δικαίου, της ανθρωπιστικής δράσης και συναφών θεμάτων του διεθνούς δικαίου- η προώθηση της συνεργασίας με διεθνείς θεσμούς, όπως ο ΟΗΕ, η UNESCO, το Συμβούλιο της Ευρώπης, η Ευρωπαϊκή Ένωση, η Υπάτη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες, η Διεθνής Επιτροπή του Ερυθρού Σταυρού- η συνεργασία με ΜΚΟ που προωθούν τους ίδιους σκοπούς με το Κέντρο- η παροχή συμβουλευτικών υπηρεσιών- η διοργάνωση σεμιναρίων κλπ.-η δημοσίευση / έκδοση μελετών κλπ.

Το Κέντρο διοικείται από 5μελή Διοικούσα Επιτροπή που προεδρεύει ο Καθηγητής Στ. Περράκης, ο οποίος είναι και ο Διευθυντής του Κέντρου.

Στη σύνθεση των κειμένων του παρόντος Τεύχους συνέβαλαν:- οι Ερευνητές του Κέντρου: Ανεψιού Γιώργος, Επ/γος, Υπ. Δρ. Διεθνούς Δικαίου, Τμήμα ΔΕΣ, Πάντειο Καλλία Μαρία, Υπ. Δρ. Διεθνούς Δικαίου, Τμήμα ΔΕΣ, Πάντειο Κύρκος Σωτήρης, Αντιεισαγγελέας Στρατιωτικής Δικαιοσύνης, Υπ. Δρ. Διεθνούς Δικαίου, Τμήμα ΔΕΣ, Πάντειο Κωτσίνα Ελένη, Υπ. Δρ. Διεθνούς Δικαίου, Τμήμα ΔΕΣ, Πάντειο Μαμούχα Σοφία, Υπ. Δρ. Διεθνούς Δικαίου, Τμήμα ΔΕΣ, Πάντειο Παπαϊωάννου Μαρία, Υπ. Δρ. Διεθνούς Δικαίου, Τμήμα ΔΕΣ, Πάντειο, Υπότροφος ΙΚΥ Ρωσσίδη Μαρία, Δικηγόρος, Υπ. Δρ. Διεθνούς Δικαίου, Τμήμα ΔΕΣ, Πάντειο, Υπότροφος ΙΚΥ Σακελλιάδου Ζωή, Human Rights Officer, ΟΑΣΕ (Βοσνία-Ερζεγοβίνη) Σαράντη Βασιλική, Δρ. Διεθνούς Δικαίου, Τμήμα ΔΕΣ, Πάντειο- οι Συνεργάτες του Κέντρου: Ανάγνου Μαίρη, ΠΜΣ ΔΕΣ, Κατεύθυνση Ευρωπαϊκό Δίκαιο και Πολιτική Εμμανουηλίδου Παναγιώτα, Υποψ. Δρ. Νομικής Στρασβούργου Μπολτέτσου Ευαγγελία, Μεταπτυχιακή φοιτήτρια, ΠΜΣ ΔΕΣ, Πάντειο

Γεν. επιμέλεια: Καθηγητής Στέλιος ΠερράκηςΤεχνική επιμέλεια ύλης: Δρ. Βασιλική ΣαράντηΤεχνική επεξεργασία: Ράνια Αμολοχίτη, Studio Ostria, Χ. Τρικούπη 38, ΑθήναΓραμματεία, Διεύθυνση επικοινωνίας: Πάντειο Πανεπιστήμιο, Λ. Συγγρού 136, Νέο Κτίριο, Ζ17, Τηλ.: 210 920 1852e-mail: [email protected], [email protected]Τα «Τετράδια» διατίθενται ηλεκτρονικά στην ιστοσελίδα http://des.panteion.gr/ekekdaad.html

ΤΕΤΡΑΔΙΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ ΚΑΙ ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΗΣ ΔΡΑΣΗΣ

ΔΙΜΗΝΙΑΙΑ ΕΚΔΟΣΗ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΙΚΟΥ ΚΕΝΤΡΟΥ ΕΡΕΥΝΑΣ ΚΑΙ ΚΑΤΑΡΤΙΣΗΣ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ ΚΑΙ ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΗΣ ΔΡΑΣΗΣ

Διευθυντής Έκδοσης: Καθηγητής Στέλιος Περράκης


ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ ΚΑΙ ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΗΣ ΔΡΑΣΗΣ[ ]BULLETIN ON HUMAN RIGHTS HUMANITARIAN LAW AND HUMANITARIAN ACTION

BI-MONTHLY BULLETIN OF THE EUROPEAN CENTRE OF RESEARCH AND TRAINING ON HUMAN RIGHTS AND HUMANITARIAN ACTION

Editor-in-chief: Professor Stelios Perrakis

The Centre was established in 2005 within the Department of International and European Studies, Section of International and European Institutions of Panteion University of Social and Political Sciences of Athens, on Profes-sor Stelios Perrakis initiative.The Centre’s goals and objectives: - researching and studying issues relating to the international and european protection of human rights, International Humanitarian Law, humanitarian action and related issues of International Law- promoting the cooperation with international institutions such as the United Nations, UNESCO, the Council of Europe, the European Union, the UNHCR, the International Committee of the Red Cross- cooperating with NGOs that serve and promote the same with the Centre objectives- providing consultative services- organizing training seminars- publishing studies etc.

The Centre is administered by a 5-member Administrative Board, presided by Professor Stelios Perrakis, who is also the Director of the Centre.

The current issue contains contributions by: - The following researchers of the Centre: Anepsiou Giorgos, Major, Ph. D. Candidate Panteion University Kallia Maria, Ph. D. Candidate Panteion University Kotsina Eleni, Ph. D. Candidate Panteion University Kyrkos Sotiris, Military Judge, Vice-Prosecutor, Athens Air Force Court, Ph.D Candidate Panteion University Mamoucha Sofia, Ph. D. Candidate Panteion University Papaioannou Maria, Ph. D. Candidate Panteion University, IKY Scholar Rossidi Maria, Attorney at law, Ph. D. Candidate Panteion University, IKY Scholar Sakelliadis Zoe, Human Rights Officer, OSCE (Bosnia-Herzegovina) Saranti Vasiliki., Dr. in International Law, Panteion University- and the associate researchers of the Centre: Anagnou Mary, Master European Law and Public Policy, Panteion University Emannouilidou Panagiota, Master in Public International Law, Nottingham Boltetsou Evaggelia, Postgraduate student, International and European Studies, Panteion University

General Editor: Professor Stelios PerrakisTechnical supervision: Dr Vasiliki SarantiTechnical processing: Rania Amolochiti, Studio Ostria, Ch. Trikoupi 38, AthensSecretariat, Contact information: Panteion University, Syggrou Av. 136, 176 71, Athens, Greece, Tel.: +30 210 9201852Accessible online through: http://des.panteion.gr/ekekdaad.html



ΕΚΔΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΙΟ

1. Τα πρώτα βήματα της νέα χρονιάς, του 2011, σημαδεύτηκαν από τις καταλυτικές εξελίξεις στον αραβικό κόσμο. Αρχικά, στον βορειοαφρικανικό χώρο, λαϊκές εξεγέρσεις συγκλόνισαν αυ-ταρχικά καθεστώτα, προσωποπαγή, εμπεδωμένα επί δεκαετίες κι οδήγησαν ήδη στην πτώση δύο ηγετών (Ben Ali και Μουμπάρακ) με συνακόλουθες εξελίξεις σε Τυνησία και Αίγυπτο. Ακολούθη-σε η Λιβύη, όταν η εξέγερση κατά του λίβυου ηγέτη μετατράπηκε σ’ εμφύλια σύρραξη ανταρτών και κυβερνητικών δυνάμεων που επιδιώκουν την ένοπλη ανατροπή του Καντάφι. Ακολούθως, ση-μειώθηκαν σημαντικές εξελίξεις σε αραβικές χώρες της Μέσης Ανατολής. Το κίνημα για εκδημο-κρατισμό, ατομικές ελευθερίες, κοινωνική δικαιοσύνη κλπ. απλώθηκε στη Συρία, Υεμένη, Ιορδα-νία, στις χώρες του Κόλπου, ενώ οι διαδηλώσεις στο Μπαχρέιν οδήγησαν σε εισβολή ύστερα από πρόσκληση του Κατάρ και της Σαουδικής Αραβίας, προκειμένου να υποστηριχθεί το κλονιζόμε-νο καθεστώς.

2. Οι ανατροπές που σημειώθηκαν είναι εντυπωσιακές, αν λάβει κανείς υπόψη τις παγιωμένες επί χρόνια καταστάσεις σε πολιτικό και κοινωνικό επίπεδο, καθώς και την απουσία θεσμοποιημένης αντιπολίτευσης, ενώ οι συνεχιζόμενες αμφισβητήσεις και διεκδικήσεις φαίνεται να κλονίζουν κα-θεστηκυίες δυνάμεις και κυβερνήσεις.

3. Μέσα σ’ αυτό το πλαίσιο ανατροπών ξεχωρίζει η διαδρομή αμφισβήτησης και στη συνέχεια προ-σπάθεια ένοπλης ανατροπής του προσωποπαγούς καθεστώτος Καντάφι. Οι εξελίξεις ήταν πράγ-ματι καταιγιστικές προς δύο κατευθύνσεις. Από τη μία, πολύ γρήγορα μετά την έναρξη των δια-δηλώσεων, η εξέγερση έγινε ένοπλη και η αντίδραση του λιβυκού καθεστώτος οδήγησε σ’ ανοικτή εμφύλια ένοπλη σύρραξη, με πολλά θύματα κυρίως αμάχους. Από την άλλη, εντυπωσιακές υπήρ-ξαν οι αντιδράσεις της διεθνούς κοινότητας απέναντι στις εξελίξεις και στην κατάσταση στη Λι-βύη. Πρόκειται, μάλιστα, για μια διεθνή αντίδραση με δέσμη μέτρων, που μπορεί να ενταχθεί στον θεσμό της «ευθύνης προστασίας». Υπενθυμίζουμε ότι με το «Καταληκτικό Κείμενο» του 2005, που υιοθέτησε η Σύνοδος Κορυφής του ΟΗΕ σ’ επίπεδο Γενικής Συνέλευσης, αποφασίσθηκε ότι σε πε-ριπτώσεις που ένα κράτος – που πρωταρχικά οφείλει να προστατεύει τους πολίτες του – δεν μπο-ρεί ή δεν θέλει να το πράξει, τότε η διεθνής κοινότητα οφείλει να κινητοποιηθεί και μέσω Συμβου-λίου Ασφαλείας και σχετικών αποφάσεών του ν’ αναλάβει δράση, ως ύστατο remedium για την αποκατάσταση του κράτους δικαίου και των προστασία των δικαιωμάτων των πολιτών.

4. Πράγματι, με συνοπτικές σχεδόν διαδικασίες, το Συμβούλιο Ασφαλείας υιοθέτησε κυρώσεις σε βάρος της Λιβύης και προσωπικά (στοχευμένες κυρώσεις με πάγωμα περιουσιακών στοιχεί-ων) στον Καντάφι και μέλη της οικογένειάς του, αλλά και του πρέσβη της Λιβύης στο Τσαντ, που στρατολογούσε μισθοφόρους που ενεπλάκησαν στην ένοπλη σύρραξη στο πλευρό των κυβερνη-τικών δυνάμεων. Επίσης, προκειμένου να προστατευθούν οι άμαχοι – θύματα της βίας του καθε-στώτος, αποφασίσθηκε και η χρήση ένοπλης βίας από τα κράτη μέλη του ΟΗΕ, ενεργώντας ατο-μικά ή στο πλαίσιο διεθνών οργανισμών κλπ. Ειδικότερα, με τις αποφάσεις 1970 (2011) και 1973 (2011) επιβλήθηκαν embargo όπλων, απαγόρευση υπερπτήσεων του λιβυκού εδάφους, προστα-σία αμάχων και αποστολή ανθρωπιστικής βοήθειας. Εξάλλου, αποφάσισε την παραπομπή της κα-τάστασης στο Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο, προκειμένου να εξεταστεί η τέλεση – ενδεχομένως – εγκλημάτων κατά της ανθρωπότητας.Ταυτόχρονα, το Συμβούλιο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου καταδίκασε τις παραβιάσεις δικαιωμά-των του ανθρώπου και διεθνούς ανθρωπιστικού δικαίου, αποφάσισε την αποστολή διερευνητικής των πραγμάτων Επιτροπής, ενώ η Γεν. Συνέλευση του ΟΗΕ αποφάσισε την αναστολή της συμμε-τοχής της Λιβύης στο ΣΔΑ.


ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ ΚΑΙ ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΗΣ ΔΡΑΣΗΣ[ ]Στη λήψη μέτρων και την επιβολή κυρώσεων σε βάρος της Λιβύης, με τα Ην. Έθνη (ΟΗΕ και ειδι-κευμένες οργανώσεις ΗΕ), συνεταιρίσθηκαν από την πρώτη στιγμή, ήδη, πολλές διεθνείς οργα-νώσεις και ιδιαίτερα του αραβικού κόσμου (Αραβικός Σύνδεσμος, Οργανισμός Ισλαμικής Διάσκε-ψης), περιφερειακές συνεργασίες και ολοκληρωμένοι οργανισμοί (Αφρικανική Ένωση), Ευρωπαϊκή Ένωση, ενώ το ΝΑΤΟ ανέλαβε να υλοποιήσει – σε συλλογικό επίπεδο – το στρατιωτικό σκέλος των επιχειρήσεων της διεθνούς κοινότητας.

5. Όταν σύρονται αυτές οι γραμμές, η εμφύλια σύρραξη στη Λιβύη μαίνεται, το ΝΑΤΟ επιχειρεί κανονικά από αέρος και θαλάσσης (χερσαίες επιχειρήσεις δεν επιτρέπουν οι αποφάσεις του ΣΑ), ενώ η χώρα γνωρίζει μια ανείπωτη τραγωδία, διχασμένη ανάμεσα στην κυβερνητική Τρίπολη και τη Βεγγάζη των ανταρτών, με εκατοντάδες θύματα και μια μαζική έξοδο δεκάδων χιλιάδων αν-θρώπων προς τις γειτονικές χώρες. Στο θέατρο των επιχειρήσεων παρατηρείται αδιέξοδο, όπως και στις πιέσεις προς τον Καντάφι να εγκαταλείψει την εξουσία και τη χώρα. Τις επόμενες εβδο-μάδες θα φανεί, αν η πρώτη αυτή εφαρμογή από τη διεθνή κοινότητα της «ευθύνης προστασίας» θα δώσει αποτελέσματα. Γι’ αυτό και θα επανέλθουμε. Η σημασία των γεγονότων στη Λιβύη, οι δι-αστάσεις των αντιδράσεων της διεθνούς κοινότητας μας οδηγεί στην απόφαση να αφιερώσουμε ένα τεύχος των «Τετραδίων» ως ειδική έκδοση στη Λιβύη και στις εκεί εξελίξεις.

Καθηγητής Στέλιος Περράκης



ΗΝΩΜΕΝΑ ΕΘΝΗ

ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ

ΑΠΟΦΑΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΣΤΗ ΛΙΒΥΗ

Το Συμβούλιο Ασφαλείας υιοθέτησε με ομοφωνία στις 26 Φεβρουαρίου 2011, στην Νέα Υόρκη, την Απόφαση 1970 σχετικά με την ταραχώδη κατά-

σταση στην Λιβύη. Ανταποκρινόμενη στις γενικευμένες συγκρούσεις του καθεστώτος με τους εξεγερμένους δια-δηλωτές της Λιβύης, η διεθνής κοινότητα διά στόματος του Συμβουλίου Ασφαλείας ενεργοποίησε το Κεφάλαιο 7 του Χάρτη Ηνωμένων Εθνών και παρέπεμψε την κατά-σταση στο Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο. Η Απόφαση στο προοίμιό της, καλωσόρισε την πρόταση του Συμβουλίου Δικαιωμάτων του Ανθρώπου των Ηνω-μένων Εθνών για την σύσταση ανεξάρτητης επιτροπής η οποία θα ερευνήσει τις παραβιάσεις των δικαιωμάτων του ανθρώπου στη Λιβύη και ανέφερε ότι οι γενικευμένες επι-θέσεις κατά του άμαχου πληθυσμού μπορεί να συνιστούν εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας. Έχοντας υπόψη την όλη κατάσταση στην Λιβύη, τις βίαιες επιθέσεις κατά πο-λιτών, τους πρόσφυγες, την έλλειψη ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης για τους τραυματίες, αλλά και την υποχρέω-ση των αρχών της χώρας να προστατεύσει τους πολίτες της, το πολιτικό όργανο των Ηνωμένων Εθνών απαίτησε την άμεση λήξη των βίαιων επιθέσεων και την εκπλήρω-ση των απαιτήσεων του συνόλου του πληθυσμού. Κάλεσε επίσης τις αρχές να επιτρέψουν την είσοδο παρατηρητών ανθρωπίνων δικαιωμάτων, να εγγυηθούν την ασφάλεια των ξένων υπηκόων και την ελεύθερη μεταφορά της αν-θρωπιστικής βοήθειας και να αποσύρουν όλες τους περι-ορισμούς στα ΜΜΕ. Η Απόφαση, παραπέμπει την κατάσταση στην Λιβύη στο Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο, καλώντας τον Εισαγγελέα του Δικαστηρίου να εξετάσει τις παραβιάσεις του Καταστατι-κού της Ρώμης κατά την διάρκεια των επεισοδίων στη Λι-βύη. Ως προς τις αρχές της Λιβύης, το Συμβούλιο Ασφα-λείας ορίζει ότι χρειάζεται να συνεργαστούν στενά και να παρέχουν κάθε απαιτούμενη βοήθεια για την διεξαγωγή των ερευνών. Βάσει της Απόφασης, ο Εισαγγελέας του Δι-εθνούς Ποινικού Δικαστηρίου θα πρέπει να ανταποκριθεί στο αίτημα του Συμβουλίου εντός 2 μηνών, ενώ τα έξοδα για την διεξαγωγή των ερευνών πρόκειται να καλυφθούν από τα κράτη μέλη του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου. Η διαφορετικότητα αυτή του Διεθνούς Ποινικού Δικα-

στηρίου εντοπίζεται στην σημασία της απονομής δικαιο-σύνης για την διεθνή ειρήνη και ασφάλεια, καθώς και η αρμοδιότητα του να εξετάζει την ατομική ποινική ευθύ-νη των εμπλεκομένων σε μία σύγκρουση. Η χρήση από το Συμβούλιο Ασφαλείας αυτής της δυνατότητας που παρέ-χει το Καταστατικό του ΔΠΔ γίνεται για δεύτερη φορά, μετά την πρώτη ενεργοποίηση του για την κατάσταση στο Σουδάν, όπου ο Εισαγγελέας έδωσε εντολή έκδοσης διε-θνούς εντάλματος σύλληψης για τον εν ενεργεία πρόεδρο του Sudan, Al Bashir, καταγγέλλοντάς τον για εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας και γενοκτονία. Mέχρι σήμερα παραμένει ασύλληπτος. H πρόθεση της διεθνούς κοινότητας να επιβάλλει επίσης κυρώσεις στο καθεστώς της Λιβύης, εκφράστηκε με την επιβολή εμπάργκο εισαγωγής και εξαγωγής όπλων και άλ-λου πολεμικού υλικού προς και από το κράτος, με οδη-γίες προς τα κράτη μέλη των Ηνωμένων Εθνών, απαγο-ρεύοντας την είσοδο ή την μεταφορά των προσώπων του καθεστώτος αλλά και παγώνοντας τα περιουσιακά τους στοιχεία και τις τραπεζικές καταθέσεις στο εξωτερικό. Για την εφαρμογή και επιτήρηση των παραπάνω κυρώσεων, με την Απόφαση 1970, το Συμβούλιο αποφάσισε να εγκα-θιδρύσει μία αρμόδια επιτροπή παρακολούθησης.

Π.Ε.


ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ ΚΑΙ ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΗΣ ΔΡΑΣΗΣ[ ]ΠΡΟΣ ΣΥΣΤΑΣΗ ΕΙΔΙΚΩΝ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΑΤΑΣΤΟΛΗ ΠΡΑΞΕΩΝ ΠΕΙΡΑΤΕΙΑΣΣΤΗΝ ΠΕΡΙΟΧΗ ΤΟΥ ΙΝΔΙΚΟΥ ΩΚΕΑΝΟΥ

ΟΕιδικός Εισηγητής επί νομικών ζητημάτων σχε-τικά με την εκδήλωση πράξεων πειρατείας στα ανοικτά των ακτών της Σομαλίας Jack Lang, υπέ-

βαλε, την 25-1-2011 προς το Συμβούλιο Ασφαλείας (Σ.Α.) του Ο.Η.Ε. πρόταση για τη συγκρότηση δύο ειδικών δικα-στηρίων, ενός στο έδαφος της Σομαλίας και ενός στην Τανζανία, για την εκδίκαση υποθέσεων κατηγορουμένων για το έγκλημα της πειρατείας, τονίζοντας πως η κατά-σταση στον Ινδικό Ωκεανό κινδυνεύει να τεθεί εκτός ελέγ-χου, αν η διεθνής κοινότητα δεν αναλάβει ισχυρή και απο-φασιστική δράση. Πέραν της ανάγκης για ενίσχυση του προσωπικού και της υλικοτεχνικής υποδομής των σομα-λικών δικαστηρίων, ο Ειδικός Εισηγητής πρότεινε τη δη-μιουργία ενός σομαλικού δικαστηρίου στην πόλη Αρού-σα της Τανζανίας, με δυνατότητα άσκησης εξωεδαφικής αρμοδιότητας. Το κόστος της όλης προσπάθειας ανα-μένεται να ανέλθει στο ποσό των 25.000.000 ευρώ, το οποίο θεωρείται αμελητέο, αν συγκριθεί με το ποσό των 7.000.000.000 ευρώ, που αντιπροσωπεύει το ετήσιο κό-στος των εγκλημάτων πειρατείας για τη διεθνή κοινότητα και το οποίο απαιτείται για την εκπαίδευση δικαστών, δι-κηγόρων και σωφρονιστικών υπαλλήλων. Προς τούτο, κρί-νεται σκόπιμο ν’απευθυνθεί έκκληση για συνεισφορά στα Η.Ε., την Ευρωπαϊκή Ένωση, την Αφρικανική Ένωση και άλλους περιφερειακούς οργανισμούς.Ο Βοηθός Γ.Γ. του Ο.Η.Ε. υπεύθυνος για τις νομικές υπο-θέσεις Stephen Mathias δήλωσε ότι εξετάζεται η πληρέ-

στερη δυνατή αξιοποίηση της Σύμβασης του ΟΗΕ για το Δίκαιο της Θάλασσας, καθώς και της Σύμβασης για την Καταστολή των Παράνομων Ενεργειών σε βάρος της Ασφάλειας της Ναυσιπλοϊας. Παράλληλα υπενθύμισε την ανάγκη η όλη διαδικασίας σύλληψης, κράτησης δίωξης και φυλάκισης των κατηγορουμένων για πράξεις πειρα-τείας να τυγχάνει συμβατή με το διεθνές δίκαιο προστασί-ας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.Τον Νοέμβριο 2010, το Σ.Α. του ΟΗΕ ανανέωσε για 12 ακόμη μήνες της εξουσιοδότησή του προς τα κράτη και τους περιφερειακούς οργανισμούς να συνεργαστούν με τη μεταβατική κυβέρνηση της Σομαλίας στην προσπάθεια για την καταστολή του φαινομένου της πειρατείας. Όπως ακριβώς και με τα προηγούμενα Ψηφίσματά του, το Σ.Α. εξουσιοδοτεί τα κράτη και τους διεθνείς οργανισμούς να εισέρχονται στα χωρικά ύδατα της Σομαλίας και να επι-στρατεύουν όλα τ’αναγκαία μέσα (περιλαμβανομένων πολεμικών πλοίων και αεροσκαφών) προκειμένου να κα-τάσχουν πλωτά μέσα που χρησιμοποιούνται για την τέλε-ση πειρατείας και να συλλαμβάνουν τα πληρώματά τους. Επιπλέον, ο Βοηθός Γ.Γ. για τις Πολιτικές Υποθέσεις Lynn Pascoe επεσήμανε ενώπιον του Σ.Α. ότι το πρόβλημα της πειρατείας στον Ινδικό ωκεανό απαιτεί δράση, πέραν των αμιγώς στρατιωτικών προσπαθειών, σε τρία επιπλέον μέ-τωπα: ασφάλεια, εγκαθίδρυση δομών κράτους δικαίου και οικονομική ανάπτυξη.

Σ.Κ.

ΘΕΜΑΤΙΚΟΣ ΔΙΑΛΟΓΟΣ ΓΙΑ ΤΗ ΣΥΝΔΕΣΗ ΕΙΡΗΝΗΣ, ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΚΑΙ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ

Στις 11 Φεβρουαρίου 2011 πραγματοποιήθηκε, υπό την Προεδρία της Βραζιλίας, στο Συμβούλιο Ασφα-λείας των Ηνωμένων Εθνών θεματικός διάλογος με

θέμα τη σύνδεση μεταξύ ειρήνης, ασφάλειας και ανάπτυ-ξης. Ο ενλόγω ημερήσιος διάλογος κατέληξε σε δήλωση της Προεδρίας, εκ μέρους του Συμβουλίου, με ιδιαίτερη σημασία ως προς τη μετέπειτα πορεία του για την ανα-γνώριση της ανάγκης υπολογισμού οικονομικών και κοι-νωνικών παραγόντων για τη λήψη μιας απόφασης που αφορά τη διατήρηση της διεθνούς ειρήνης και ασφάλει-ας. Η σημασία της οργάνωσης θεματικών διαλόγων στο Συμβούλιο έγκειται στην προαγωγή ειδικών ζητημάτων που συνδέονται με τη διεθνής ειρήνη και ασφάλεια, για την οποία το Συμβούλιο έχει την πρωταρχική ευθύνη. Πέ-

ραν τη αναγνώρισης των σημαντικών θεμάτων στην ατζέ-ντα των Ηνωμένων Εθνών, οι παρεμβάσεις και οι δηλώ-σεις που προκύπτουν από αυτούς αναγνωρίζουν τις ήδη υπάρχουσες τάσεις στα ψηφίσματα του Συμβουλίου, επη-ρεάζουν τις εντολές των αποστολών και λειτουργούν ως κατευθυντήριοι της μετέπειτα δράσης του, αντικατοπτρί-ζοντας την οπτική των κρατών. Στο συγκεκριμένο διάλογο τέθηκαν ιδιαίτερα σημαντικά ζητήματα όπως η ανάγκη καταγραφής του κοινωνικού και οικονομικού περιβάλλοντος με τη λογική μοναδικό-τητας της κάθε περίπτωσης πριν από τη λήψη μιας από-φασης, με σκοπό τον εντοπισμό των βαθέων και πραγμα-τικών αιτιών μιας διαμάχης. Επιπλέον, συζητήθηκε και η έννοια του ‘national ownership’ δηλαδή της εμπλοκής και


ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ ΚΑΙ ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΗΣ ΔΡΑΣΗΣ[ ] 9συμμετοχής του εθνικού στοιχείου στις δράσεις του Συμ-βουλίου Ασφαλείας και των Ηνωμένων Εθνών εν γένει, ο συντονισμός και η συνάφεια των δράσεων των αποστο-λών στο πεδίο με τις δράσεις άλλων διεθνών οργάνων και δρώντων. Μια ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα αναγνώριση ήταν η σύνδεση των δράσεων διατήρησης της ειρήνης (peace-keeping) με τις δράσεις οικοδόμησης της ειρήνης (early peace-building) ως ουσιώδες στοιχείο της επιτυχίας της παρέμβασης. Το κείμενο που διένειμε η Βραζιλία πριν το διάλογο (concept paper) καταγράφει το μέχρι τώρα έργο του Συμ-βουλίου ως προς τη σύνδεση της διεθνούς ειρήνης και ασφάλειας με αναπτυξιακά θέματα ενώ, ταυτόχρονα έθεσε σημαντικά επιμέρους ζητήματα. Το Κείμενο ανα-γνωρίζει ότι, ήδη από το τέλος της δεκαετίας του 1990, το Συμβούλιο λαμβάνει υπόψη αυτή την ειδική σχέση, όταν εξασκεί τα καθήκοντα που του έχουν ανατεθεί από τον ΧαρτΗΕ. Επιπλέον, συχνά έχει αποδειχθεί στην πράξη ότι μια καθαρά στρατιωτικού χαρακτήρα παρέμβαση σε διαμάχες δεν δύναται να φέρει την ποιότητα ειρήνης που μπορεί να διατηρηθεί μακροπρόθεσμα. Συνεπώς, κρίνε-ται απαραίτητη μια συνολική προσέγγιση της ασφάλειας, λαμβάνοντας υπόψη τις βαθιές αιτίες μια βίαιης σύγκρου-σης, inter alia, την κοινωνική και οικονομική κατάσταση. Το concept paper αναγνώρισε την ιδιαίτερη σχέση μεταξύ ειρήνης, ασφάλειας και ανάπτυξης, τονίζοντας ότι ενώ όχι απαραιτήτως, όλοι οι λαοί σε φτώχεια καταλήγουν σε βί-αιες συγκρούσεις, ο κοινωνικός και οικονομικός αποκλει-σμός μπορεί να οξύνει τη ροπή προς τη βία. Συνεπώς, η λογική της διασφάλισης της σταθερότητας σε δεδομένη περιοχή δεν θα μπορούσε να περιορισθεί στα στενά όρια της αναδιάρθρωσης του τομέα της ασφάλειας αλλά είναι χρήσιμο να λαμβάνει υπόψη το επίπεδο ανάπτυξης μιας χώρας. Με την προσέγγιση του concept paper συμφώνησε και ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ στην ομιλία του, δηλώ-νοντας ότι τα πρόσφατα γεγονότα στον κόσμο υπενθυμί-ζουν ότι ‘η ανάγκη για πολιτική σταθερότητα θεμελιώνεται στην ειρήνη, την ευκαιρία, το αξιοπρεπές επίπεδο διαβίω-σης και τη συναίνεση των κυβερνωμένων. Επιπλέον, τό-νισε ότι σε 9 από τις 10 χώρες με το χαμηλότερο δείκτη ανθρώπινης ανάπτυξης, έχουν παρατηρηθεί συγκρούσεις τα τελευταία 20 έτη, αποδεικνύοντας ότι οι ανισότητες, οι ασθενείς θεσμοί, η ανεργία των νέων και η διακίνηση ναρκωτικών μπορούν αν οδηγήσουν σε αποσταθεροποίη-ση. Μια συνολική προαγωγή της ανάπτυξης στη βάση της συναίνεσης είναι η αποτελεσματικότερη οδός για τον πε-ριορισμό των εντάσεων. Σημαντικό μέρος του διαλόγου μονοπώλησε ο ρόλος των αποστολών διατήρησης της ειρήνης των ΗΕ και η σύν-

δεση των δράσεων peace-keeping με το την οικοδόμη-ση της ειρήνης από τα πρώτα στάδια της παρέμβασης (early peace-building). Επίσης, τονίσθηκε και ο ρόλος του Συμβουλίου Ασφαλείας το οποίο τα τελευταία έτη έχει έλ-θει εγγύτερα στη λογική της συνολικής προσέγγισης της ασφάλειας με τη συνδρομή και το έργο της Επιτροπής Οι-κοδόμησης της Ειρήνης (Peace-building Commission). Ο Πρόεδρος της Επιτροπής τόνισε τη σημασία της απόδο-σης πολυδιάστατων εντολών στις αποστολές του Συμβου-λίου, ενθαρρύνοντας τη συνεργασία και συνοχή στο πεδίο με όλους τους δρώντες. Η Προεδρική Δήλωση της Βραζιλίας (S/PRST/2011/4), που ακολούθησε τον διάλογο, κατέγραψε όλα τα σημα-ντικά σημεία της συζήτησης σηματοδοτώντας παράλλη-λα της ανάγκη να λαμβάνονται σοβαρά υπόψη, όχι μόνον αποσπασματικά, οι κοινωνικές και οικονομικές συνθή-κες κάθε περίπτωσης πριν τη λήψη απόφασης σχετικά με τη διεθνή ειρήνη και ασφάλεια. Επιπλέον, αναφέρ-θηκε στην ανάγκη διασφάλισης της εμπλοκής του το-πικού στοιχείου σε κάθε διεθνή προσπάθεια για τη δια-τήρηση της ειρήνης μιας περιοχής αλλά και στη λογική του early peace-building. Ακόμη, το Συμβούλιο Ασφαλεί-ας, αναγνωρίζοντας την ανάγκη της σύνδεσης των δρά-σεων ασφαλείας με δράσεις για την προαγωγή της ανά-πτυξης, των δικαιωμάτων του ανθρώπου και του κράτους δικαίου, προτείνει να δοθεί ιδιαίτερη έμφαση στις συνερ-γίες στο πεδίο όπου ο Οργανισμός διατηρεί αποστολές δι-ατήρησης της ειρήνης ενώ παράλληλα οργανώνει και άλ-λες δράσεις, όπως στην περίπτωση του Κονγκό και του Σουδάν. Για να υπογραμμισθεί η σημασία που αποδίδεται από το ΣΑ στην ανάπτυξη, ζητήθηκε από τον Γενικό Γραμ-ματέα του ΟΗΕ να συμπεριλάβει ανάλογα ζητήματα στις εκθέσεις του προς το Συμβούλιο. Στη δήλωση καλύπτο-νται και ορισμένες κοινωνικές συνθήκες ή ειδικά θέματα στα οποία το ΣΑ αποδίδει ιδιαίτερη σημασία ως συνδεό-μενα με την ασφάλεια όπως η εκμετάλλευση των φυσικών πόρων ως αιτία συγκρούσεων. Γίνεται πλέον αντιληπτό, ότι κάθε μορφή παρέμβασης της διεθνούς κοινότητας για την αποσόβηση μιας κρίσης δεν μπορεί να βασίζεται πλέον μόνο σε μία στρατιωτική λογι-κή επιβολής της ειρήνης. Η διεθνής ειρήνη και ασφάλεια είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την ανάπτυξη και την κα-τάσταση των δικαιωμάτων του ανθρώπου όπως δείχνουν και τα πρόσφατα γεγονότα στη Β. Αφρική και τη Μέση Ανατολή . Μια πολυεπίπεδη εμπλοκή με σεβασμό στη μο-ναδικότητα της κατάστασης και με γνώμονα τη συμμετο-χή του τοπικού στοιχείου κρίνεται απαραίτητη. Μία πολύ σημαντική διαπίστωση που προέκυψε από τον διάλογο ήταν η ανάγκη για προαγωγή πέραν των προ-φανών στόχων, οι οποίες θα διασφαλίσουν σταθερότητα


ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ ΚΑΙ ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΗΣ ΔΡΑΣΗΣ[ ]μέσω της επιτήρησης εκλογών της ενίσχυσης του κράτους δικαίου και της προστασίας εν γένει των ατομικών και πο-λιτικών δικαιωμάτων. Η διασφάλιση των οικονομικών και κοινωνικών συνθηκών για ένα αξιοπρεπές επίπεδο ζωής, ήτοι των οικονομικών, κοινωνικών αλλά και πολιτιστικών

δικαιωμάτων, είναι εξίσου σημαντικό αντικείμενο της πα-ρέμβασης της διεθνούς κοινότητας και άρρηκτα συνδεδε-μένο με τη διεθνή ειρήνη και ασφάλεια.

Σ.Μ.

ΒΕΤΟ ΤΩΝ ΗΠΑ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΕΠΟΙΚΙΣΜΟΥΣ ΣΤΗΝ ΠΑΛΑΙΣΤΙΝΗ

Μια ιστορική απόφαση, δεδομένης και της χρο-νικής συγκυρίας, η οποία θα καταδίκαζε το Ισ-ραήλ σχετικά με την παράνομη δραστηριότητά

του στην Παλαιστίνη, δεν ελήφθη δεδομένων των αντιρ-ρήσεων των ΗΠΑ. Πράγματι, στις 18 Φεβρουαρίου 2011, οι Ηνωμένες Πολιτείες άσκησαν βέτο για την απόφαση του Συμβουλίου Ασφαλείας σχετικά με τον Ισραηλινό εποι-κισμό. Ενώ τα άλλα 14 μέλη του Συμβουλίου ψήφισαν θε-τικά και το ψήφισμα στηριζόταν από 120 και πλέον μέλη των Ηνωμένων Εθνών, η πρέσβειρα των ΗΠΑ, Suzan Rice, κινήθηκε αρνητικά με την αιτιολογία ότι ενώ συμφωνεί με την απαγόρευση των εποικισμών, ταυτόχρονα θεώρησε ότι ένα τέτοιο ψήφισμα θα έβλαπτε την πορεία των συνο-μιλιών ειρήνης. Όπως χαρακτηριστικά ανέφερε η Αμερικανή Εκπρόσω-πος, οι ΗΠΑ θεωρούν ότι ‘κάθε δυνητική δράση του Συμ-βουλίου θα πρέπει να αξιολογηθεί με βάση το θεμελιώ-δες ερώτημα του εάν προάγει τις διαπραγματεύσεις και φέρει τα μέλη πιο κοντά στην επίλυση των ζητημάτων.’ Παρά τη συμφωνία ότι οι δράσεις του Ισραήλ είναι παρά-νομες, το μόνιμο μέλος του Συμβουλίου έθεσε το βέτο δι-ότι θεώρησε ότι το προτεινόμενο ψήφισμα θα απομακρύ-νει τα δύο μέρη. Η πρόταση ψηφίσματος καταδικάζει την πρακτική του Ισραήλ ως παράνομη και καλεί τη χώρα ‘ως Κατέχουσα Δύναμη να σταματήσει άμεσα και απόλυτα κάθε δράση εποικισμού στα Κατεχόμενα Παλαιστινιακά Εδάφη, συ-μπεριλαμβανομένης και της Αν. Ιερουσαλήμ και να σεβα-στεί τις νομικές της υποχρεώσεις’. Παράλληλα καλεί τα δύο μέρη να επανέλθουν άμεσα σε απευθείας διαπραγ-ματεύσεις σύμφωνα και με τους στόχους του Κουαρτέτου Διαπραγμάτευσης. Ο Γενικός Γραμματέας των Ηνωμένων Εθνών, Ban Ki Moon, μέσω του εκπροσώπου του ζήτησε την εντατικο-ποίηση των προσπαθειών ώστε να επιλυθεί το παρόν αδιέ-ξοδο, καθώς η Παλαιστινιακή πλευρά αρνείται την άμεση διαπραγμάτευση έως ότου παύσει το Ισραήλ κάθε δράση εποικισμού. Ενδιαφέρουσα είναι και η οπτική της Ισραηλι-νής πλευράς, εκφραζόμενη μέσω του Ισραηλινού πρέσβη, Meron Reuben, ο οποίος ζήτησε την επανεκκίνηση των

άμεσων διαπραγματεύσεων δίχως προϋποθέσεις, καθώς οι εποικισμοί αποτελούν ‘ένα εκ των πολλών ζητημάτων’, γι αυτό και το προτεινόμενο ψήφισμα δεν θα έπρεπε ποτέ να είχε κατατεθεί στο Συμβούλιο. Η Παλαιστινιακή πλευ-ρά αντίθετα μίλησε για αποτυχία του Συμβουλίου να εκ-πληρώσει τις υποχρεώσεις του και εξέφρασε το φόβο ότι η αδυναμία αυτή θα δώσει το λάθος μήνυμα στο Ισραήλ και θα παρατείνει την ατιμωρησία.Παρά τη στήριξη 120 και πλέον μελών των ΗΕ και των 14 μελών του Συμβουλίου Ασφαλείας, η στάση των ΗΠΑ απέναντι στο προτεινόμενο ψήφισμα καταδεικνύει ότι μια απόφαση, ειδικά αυτή την ιστορική συγκυρία όπου θα μπορούσε να οδηγήσει σε παύση μιας παράνομης δρα-στηριότητας, δεν ελήφθη λόγω πολιτικής εκτίμησης, ότι μια τέτοια αναγνώριση από την πλευρά του πρωταρχικού ιεραρχικά οργάνου για τη διατήρηση της διεθνούς ειρή-νης και ασφάλειας δεν θα εξυπηρετούσε τις στοχεύσεις της χώρας στην ευρύτερη περιοχή της Μ. Ανατολής. Ενώ τα Ηνωμένα Έθνη, και το ίδιο το Συμβούλιο Ασφα-λείας, έχουν καταδικάσει στο παρελθόν αυτή την πρακτι-κή του Ισραήλ (το Συμβούλιο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου έχει αφιερώσει την 12η Ειδική Συνάντησή του σε αυτό το ζήτημα το 2009), η χρονική συγκυρία στην οποία κατατέ-θηκε η πρόταση ψηφίσματος κρίθηκε ιδιαίτερα σημαντι-κή τόσο για την πορεία των διαπραγματεύσεων και του έργου του Κουαρτέτου των διαμεσολαβητών, όσο και για το γεγονός ότι το Ισραήλ, παρά τις επανειλημμένες συ-στάσεις, εξακολουθεί να παρανομεί ως Κατέχουσα Δύνα-μη στην περιοχή.

Σ.Μ.



ΔΙΕΘΝΕΣ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ

ΤΟΝ ΜΑΡΤΙΟ Η ΑΚΡΟΑΜΑΤΙΚΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΣΤΗΝ ΠΡΟΣΦΥΓΗ ΠΓΔΜ/ΕΛΛΑΔΑΣ

Με μεγάλο ελληνικό ενδιαφέρον αναμένεται η έναρξη της ακροαματικής διαδικασίας ενώπι-ον του δικαιοδοτικού οργάνου της Χάγης για

την υπόθεση που αφορά στην Εφαρμογή της Ενδιάμεσης Συμφωνίας της 13ης Σεπτεμβρίου 1995. Το Διεθνές Δι-καστήριο (ΔΔΧ), με ανακοίνωσή του στις 9 Φεβρουαρί-ου 2011, προσδιόρισε το χρονικό διάστημα των ακροάσε-ων από τη Δευτέρα 21 Μαρτίου 2011 μέχρι την Τετάρτη 30 Μαρτίου 2011. Έξι ημέρες δημόσιων ακροάσεων προ-βλέπονται ενώπιον του ανώτατου δικαιοδοτικού οργάνου των Ηνωμένων Εθνών, γεγονός το οποίο σηματοδοτεί τη χάραξη της τελικής ευθείας για την έκδοση της απόφα-σης επί της προσφυγής της Πρώην Γιουγκοσλαβικής Δη-μοκρατίας της Μακεδονίας (ΠΓΔΜ) κατά της Ελλάδας. Αναφέρουμε σύντομα το ιστορικό της υπόθεσης. Στις 17 Νοεμβρίου 2008 η ΠΓΔΜ εγκάλεσε ενώπιον του ΔΔ την Ελλάδα, με το αιτιολογικό της «κατάφωρης παραβίασης» από την τελευταία των υποχρεώσεων που έχει αναλάβει δυνάμει του Άρθρου 11 της Ενδιάμεσης Συμφωνίας που υπογράφηκε μεταξύ των δύο μερών στις 13 Σεπτεμβρίου 1995. Ειδικότερα, το Άρθρο 11 § 1 της Ενδιάμεσης Συμ-φωνίας ορίζει τα εξής: «Με τη θέση σε ισχύ της παρούσας Ενδιάμεσης Συμφωνίας, το Πρώτο Συμβαλλόμενο Μέρος [Ελλάδα] συμφωνεί να μην αντιταχθεί στην αίτηση εισδο-χής ή στη συμμετοχή του Δεύτερου Συμβαλλόμενου Μέ-ρους [ΠΓΔΜ] ως μέλους σε διεθνείς, πολυμερείς και περι-φερειακούς οργανισμούς και θεσμούς στους οποίους το Πρώτο Συμβαλλόμενο Μέρος είναι μέλος. Το Πρώτο Συμ-βαλλόμενο Μέρος, εν τούτοις, διατηρεί το δικαίωμα να αντιταχθεί σε οποιαδήποτε συμμετοχή από τις προανα-φερθείσες εάν, και στο μέτρο που, το Δεύτερο Συμβαλλό-μενο Μέρος πρόκειται να αναφέρεται σε τέτοιους οργανι-σμούς ή θεσμούς διαφορετικά από ό,τι στην παράγραφο 2 της αποφάσεως 817 (1993) του Συμβουλίου Ασφαλεί-ας των Ηνωμένων Εθνών». Η άσκηση veto από την Ελλά-δα στην ένταξη της ΠΓΔΜ στο ΝΑΤΟ τον Απρίλιο του 2008 αποτέλεσε την αιτία για την προσφυγή της δεύτερης στο ΔΔΧ, αξιώνοντας από το Δικαστήριο «να προστατεύσει τα δικαιώματά της βάσει της Ενδιάμεσης Συμφωνίας και να διασφαλίσει ότι δύναται να ασκήσει τα δικαιώματά της ως ανεξάρτητο Κράτος ενεργώντας σύμφωνα με το διε-θνές δίκαιο, συμπεριλαμβανομένου του δικαιώματος να επιδιώκει ένταξη στους σχετικούς διεθνείς οργανισμούς». Η ΠΓΔΜ επικαλείται, περαιτέρω, ως βάση της αρμοδιότη-τας του Δικαστηρίου το Άρθρο 21 § 2 της εν λόγω Συμ-

φωνίας, σύμφωνα με το οποίο: «Οποιαδήποτε διαφορά ή διένεξη που προκύπτει μεταξύ των Μερών, σχετικά με την ερμηνεία ή την εφαρμογή της παρούσας Ενδιάμεσης Συμφωνίας, μπορεί να υποβληθεί από οποιοδήποτε από τα Μέρη στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης, εκτός της δι-αφοράς που αναφέρεται στο Άρθρο 5 § 1». Σημειώνουμε ότι τα γραπτά υπομνήματα που κατατέθη-καν από τους διαδίκους (Μνημόνιο ΠΓΔΜ, Υπόμνημα-Αντίκρουση Ελλάδας, Απάντηση ΠΓΔΜ και Ανταπάντη-ση Ελλάδας) εντός των καθορισμένων από το Δικαστήριο χρονικών ορίων δεν έχουν δει το φως της δημοσιότητας. Κατά τις προβλέψεις του Άρθρου 53 § 2 των Κανόνων Διαδικασίας του ΔΔΧ, «το Δικαστήριο μπορεί, αφού προ-ηγουμένως διαπιστώσει τις απόψεις των διαδίκων, να αποφασίσει ότι τα αντίγραφα των υπομνημάτων και εγ-γράφων που επισυνάπτονται καθίστανται προσβάσιμα στο κοινό κατά ή μετά την έναρξη της προφορικής δια-δικασίας». Εν τω μεταξύ, μετά από ένα περίπου χρόνο στασιμότη-τας, ξεκίνησε στη Νέα Υόρκη νέος γύρος διαπραγματεύ-σεων για την εξεύρεση λύσης στο θέμα της ονομασίας της ΠΓΔΜ, υπό την αιγίδα του Ειδικού Απεσταλμένου του Γε-νικού Γραμματέα του ΟΗΕ Μάθιου Νίμιτς. Συγκρατημένη, πάντως, ήταν και η αισιοδοξία των αντιπροσώπων των εν-διαφερομένων μερών, πρέσβη Αδαμάντιου Βασιλάκη και Ζόραν Γιολέβσκι, μετά τη συνάντηση της 9ης Φεβρουαρί-ου 2011. Τέλος, επισημαίνουμε ότι η συνεχιζόμενη προ-σπάθεια επίλυσης της μακρόχρονης διμερούς διαφοράς επί του ονόματος της ΠΓΔΜ μέσω διαπραγματεύσεων υπό την αιγίδα του Γενικού Γραμματέα του ΟΗΕ εμπίπτει στο Άρθρο 5 § 1 της Ενδιάμεσης Συμφωνίας του 1995, αν και μέχρι σήμερα δεν έχουν επιτευχθεί σημαντικά βήμα-τα προόδου επί του ζητήματος ούτε έχει καθοριστεί σχετι-κό χρονοδιάγραμμα (βλ. και την απόφαση 817/1993 του ΣΑ/ΗΕ, με την οποία η ΠΓΔΜ έγινε μέλος του ΟΗΕ με την προσωρινή ονομασία της).

Μ.Κ.



ΥΠΑΤΗ ΑΡΜΟΣΤΕΙΑ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΠΡΟΣΦΥΓΕΣ

ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ

ΠΡΩΤΗ ΕΠΙΣΚΕΨΗ ΣΤΗ ΡΟΥΑΝΤΑ ΤΗΣ ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΗΣ ΕΜΠΕΙΡΟΓΝΩΜΟΝΑ ΓΙΑ ΘΕΜΑΤΑ ΜΕΙΟΝΟΤΗΤΩΝ

ΗΑνεξάρτητη Εμπειρογνώμων των Η.Ε. Gay McDougall πραγματοποίησε επίσκεψη στη Ρου-άντα, κατόπιν πρόσκλησης της ίδιας της χώρας,

από τις 31 Ιανουαρίου μέχρι τις 7 Φεβρουαρίου 2011, προκειμένου να εξετάσει την κατάσταση διαφορετικών πληθυσμιακών ομάδων, οι οποίες αντανακλούν τη γλωσ-σική, εθνική και θρησκευτική ποικιλομορφία της χώρας. Η επίσκεψη αυτή στη χώρα είναι η πρώτη εκ μέρους ενός ανεξάρτητου εμπειρογνώμονα, εντεταλμένου από το Συμ-βούλιο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου. Όπως δήλωσε η ίδια η McDougall, η επίσκεψή της αποσκοπούσε στο να ενημε-ρωθεί για τις προσπάθειες και τις πρωτοβουλίες της χώ-ρας, προς την κατεύθυνση της διασφάλισης της ισότητας, της αποδοχής της διαφορετικότητας και της ειρηνικής συ-νύπαρξης, όπως επίσης και στο να παρέχει βοήθεια στις

προκλήσεις που αντιμετωπίζει η χώρα στα θέματα αυτά. Κατά της διάρκεια της επίσκεψής της, η Εμπειρογνώμων είχε διαβουλεύσεις με την κυβέρνηση της χώρας, αλλά και με άλλους φορείς, ΜΚΟ, ακαδημαϊκούς και εκπροσώ-πους τοπικών οργανώσεων. Σύμφωνα με τη σχετική εντολή της, η McDougall θα πρέ-πει να προωθήσει την εφαρμογή της Διακήρυξης των Η.Ε. για τα δικαιώματα των προσώπων που ανήκουν σε εθνι-κές, θρησκευτικές ή γλωσσικές μειονότητες και να προσ-διορίσει τις προκλήσεις, καθώς και τις καλές πρακτικές, αναφορικά με τα μειονοτικά θέματα. Τα συμπεράσματα της επίσκεψης και οι σχετικές συστάσεις, θα υποβληθούν στο Συμβούλιο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου.

Ε.Κ.

Η ΥΑΗΕΠ ΥΠΟΔΕΧΕΤΑΙ ΘΕΤΙΚΑ ΤΟ ΝΕΟ ΝΟΜΟ ΤΟΥ ΜΕΞΙΚΟΥ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΠΡΟΣΦΥΓΕΣ

Στις 28 Ιανουαρίου 2011 τέθηκε σε ισχύ στο Μεξικό ο νέος νόμος για την προστασία των προσφύγων και των αιτούντων άσυλο, ο οποίος πλέον παρέ-

χει στη χώρα ένα νομικό πλαίσιο, το οποίο ανταποκρίνε-ται στα σχετικά διεθνή στάνταρ. Το νόμο επεξεργάστηκε η Μεξικανική Επιτροπή Προσφύγων, με την τεχνική υπο-στήριξη της Ύπατης Αρμοστείας των Η.Ε. για τους Πρό-σφυγες. Το Μεξικό υπέγραψε τη Σύμβαση του 1951 για την Προστασία των Προσφύγων και το Πρωτόκολλό της το 2000, ωστόσο, μέχρι πρόσφατα έλειπε από τη χώρα ένα ξεκάθαρο νομικό πλαίσιο, καθώς οι προηγούμενοι νόμοι δεν ανταποκρίνονταν στα απαιτούμενα διεθνή στάνταρ.Ο νέος νόμος για τους πρόσφυγες και τη συμπληρωματική προστασία ενσωματώνει τις καλές πρακτικές της χώρας αναφορικά με τους πρόσφυγες, όπως η άδεια εργασίας, η πρόσβαση στην εκπαίδευση και η πρόσβαση σε υπηρεσί-ες υγείας, συμπεριλαμβανομένης της ασφάλειας υγείας. Συμπεριλαμβάνει ορισμό του πρόσφυγα, όπως αυτός της Σύμβασης του 1951 αναφορικά με το καθεστώς των προ-σφύγων και της Διακήρυξη της Καρθαγένης για τους πρό-σφυγες, του 1984. Θεωρεί, επίσης, ότι το φύλο μπορεί να αποτελέσει βάση δίωξης. Όσον αφορά στη συμπληρωμα-

τική προστασία, το Μεξικό θα την παρέχει στα άτομα που δεν μπορούν να θεωρηθούν πρόσφυγες, αλλά των οποίων η ζωή βρίσκεται σε κίνδυνο ή ενδέχεται να πέσουν θύμα-τα βασανιστηρίων και άλλων μορφών σκληρής και απάν-θρωπης μεταχείρισης.Όπως δήλωσε εκπρόσωπος της Ύπατης Αρμοστείας, ο νέος νόμος ανταποκρίνεται στο διεθνές δίκαιο και στά-νταρ, καθώς εμπεριέχει την αρχή της μη επαναπροώθη-σης, της απαγόρευσης διακρίσεων, της μη επιβολής ποι-νής για παράνομη είσοδο, την αρχή της οικογενειακής επανένωσης, του καλύτερου συμφέροντος του παιδιού και της εμπιστευτικότητας, μεταξύ άλλων. Το Μεξικό συ-νεχίζει να υποδέχεται πρόσφυγες από χώρες τις Λατινικής Αμερικής, κυρίως από την Κολομβία, την Αϊτή, το Ελ Σαλ-βαδόρ, την Ονδούρα και τη Γουατεμάλα, αλλά και από χώρες όπως το Ιράκ, Ιράν, Νεπάλ, Νιγηρία και Κονγκό.

Ε.Κ.



ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ ΤΡΟΦΙΜΩΝ ΚΑΙ ΓΕΩΡΓΙΑΣ

ΜΕΙΖΟΝ ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ Η ΑΛΜΑΤΩΔΗΣ ΑΥΞΗΣΗΣ ΤΩΝ ΤΙΜΩΝ ΒΑΣΙΚΩΝ ΤΡΟΦΙΜΩΝ ΔΙΕΘΝΩΣ

Το κλείσιμο της πρώτης δεκαετίας του 21ου αιώνα σηματοδότησε αλματώδεις αυξήσεις διεθνώς σε πολλές από τις «πολύτιμες» πρώτες ύλες, ειδικότε-

ρα δε σε πολλά από τα βασικά τρόφιμα, όπως τα σιτηρά, το καλαμπόκι, η ζάχαρη, ο καφές, το κρέας κλπ. H σημει-ούμενη ανοδική διακύμανση των τιμών των βασικών τρο-φίμων που, σημειωτέον συνεχίζεται αυξανόμενη για όγδοο συνεχόμενο μήνα, αναμένεται να συνεχίσει τον αυξητικό ρυθμό της και κατά το έτος 2011 που μόλις ξεκίνησε, πα-ρασυρόμενη και από την αλματώδη εκτίναξη των τιμών του αργού πετρελαίου, διαρκούσης της πρόσφατης «Αρα-βικής κρίσης». Τα δεδομένα αυτά, σαφώς λειτουργούν επιβαρυντικά τόσο στη διαμόρφωση δυσμενών δεδομέ-νων, όσο και κλίματος στη διεθνή οικονομία, προκαλώ-ντας γενικότερη ανησυχία, καθώς ανακαλούν δυσοίωνες μνήμες της πρόσφατης κρίσης του 2008, αφού και τότε η αύξηση των τιμών των τροφίμων σημειώθηκε σχεδόν ένα χρόνο νωρίτερα, «προαναγγέλλοντας» στην ουσία την πα-γκόσμια οικονομική κρίση που ακολούθησε. Η ανωτέρω – κάθε άλλο, παρά εφησυχαστική – κατάστα-ση, οδηγεί εκτός απροόπτου στην …«μητέρα όλων των αν-θρωπιστικών κρίσεων» διεθνώς, καθώς οι ανθρωπιστικές επιπτώσεις της είναι πλέον παγκόσμιας εμβέλειας και όχι περιορισμένες σε μια περιφερειακή ή τοπική κλίμακα, δεν προϋποθέτουν την έναρξη κάποιας ένοπλης κρίσης ή σύρ-ραξης, η οποία κατά το πλείστον έχει χρονικά πεπερασμέ-νο χαρακτήρα με, ευκολότερα ή δυσκολότερα, αναστρέ-ψιμες ανθρωπιστικές επιπτώσεις, και το κυριότερο δεν περιορίζεται σε πληθυσμούς περιοχών ή κρατών εγνωσμέ-νης οικονομικής υποβάθμισης. Εδώ οι επιπτώσεις μπο-ρούν να επηρεάσουν πλέον τον οικογενειακό οικονομικό προγραμματισμό ή τη γενικότερη ευμάρεια πληθυσμών σε κάθε μήκος και πλάτος του πλανήτη. Ο ανθρωπιστικός χαρακτήρας των δυσμενών επιπτώσεων της κρίσης επιβε-βαιώνεται και μέσω των στατιστικών μετρήσεων, καθώς σύμφωνα με έρευνες, οι φτωχότεροι από όσους κατά μεί-ζονα λόγο επηρεάζονται από την αύξηση των τιμών τρο-φίμων διεθνώς, ξοδεύουν πάνω από 75% του εισοδήμα-τός τους για την καθημερινή τους διατροφή!

Η γνωστοποίηση των στοιχείων του Φεβρουαρίου 2011, αποτέλεσαν ανακοίνωση μείζονος διεθνούς σημασίας για τον αρμόδιο Οργανισμό Τροφίμων και Γεωργίας των Ην. Εθνών, καθώς η διακύμανση του σχετικού επίσημου δεί-κτη τιμών (FAO Food Price Index) των βασικών τροφίμων διεθνώς, ανήλθε στις 236 μονάδες, τιμή που συνιστά πο-σοστιαία αύξηση 2,2% από τον περασμένο μήνα (Ιανου-άριο 2011) και δυστυχώς αποτελεί τιμή υψηλότατου ρε-κόρ από το 1990 που ξεκίνησαν οι επίσημες μετρήσεις από τον FAO.Από τις επίσημες ανακοινώσεις του FAO, προκύπτει σημει-ούμενη η αύξηση σε όλα σχεδόν τα είδη που παρακολου-θεί. Συγκεκριμένα οι τιμές των δημητριακών σημείωσαν αύξηση της τάξης του 70% από τον περσινό (2010) Φε-βρουάριο λόγω κυρίως του συνδυασμού της μείωσης της παγκόσμιας παραγωγής και της αύξησης της αντίστοιχης ζήτησης, ενώ ο σχετικός δείκτης τιμών Δημητριακών ανήλ-θε στις 254 μονάδες (μηνιαία ποσοστιαία αύξηση 3.7%!), δηλ. στην υψηλότερη τιμή από το 2008. Αντίστοιχη εικό-να προκύπτει και από τους άλλους δείκτες τιμών αγαθών, όπως του Κρέατος, της Ζάχαρης, των Ελαίων, καθώς και των Γαλακτοκομικών, οι οποίοι όλοι εμφανίζουν μείζονα αυξητική διακύμανση, όπως άλλωστε αποτυπώνεται στα κατωτέρω διαγράμματα1:

Παράγοντες όπως η αυξανόμενη ζήτηση για βασικά προ-ϊόντα διατροφής σε χώρες πληθυσμιακά πολύ μεγάλες, όπως η Κίνα και η Ινδία, η δέσμευση γεωργικών εκμεταλ-λεύσεων για βιοκαύσιμα, δηλαδή ο αραβόσιτος στις ΗΠΑ,

1. Στοιχεία από το επίσημο ιστοχώρο του FAO, διαθέσιμα στο http://www.fao.org/worldfoodsituation/wfs-home/foodpricesindex/en/


ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ ΚΑΙ ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΗΣ ΔΡΑΣΗΣ[ ]ο ηλιόσπορος στην Ε.Ε. και η ζάχαρη στη Βραζιλία, αλλά και αστάθμητοι άλλοι παράγοντες, όπως οι φυσικές κατα-στροφές (βλέπε τη ξηρασία σε Ρωσία και Ουκρανία και τις χειρότερες πλημμύρες των τελευταίων 80 ετών στο Πακι-στάν), επηρεάζουν σαφώς καταλυτικά την περαιτέρω δι-αμόρφωση των δεδομένων, και τη διακύμανση τιμών σε παγκόσμια κλίμακα.Εκτός από την προφανή ανθρωπιστική δυσμενή επίπτω-ση σε πρωτογενές επίπεδο στην παγκόσμια κοινότητα, η αύξηση των παγκόσμιων τιμών των τροφίμων αναμένε-ται να έχει και δευτερογενείς ανθρωπιστικές επιπτώσεις σε πληθυσμούς χαμηλών εισοδημάτων διεθνώς, καθόσον η σημειούμενη ετήσια αύξηση των τιμών της τάξης του 70% θα μειώσει αντίστοιχα τη διανεμόμενη βοήθεια σε τρόφιμα του προγράμματος United Nations World Food Programme (WFP) που την περασμένη χρονιά διένειμε τρόφιμα αξίας $1.25 δις. δολάρια με στοχευόμενο τρό-πο σε χειμαζόμενους πληθυσμούς που επηρεάζονταν από φυσικές καταστροφές, εμπόλεμες συρράξεις ή ανα-γκάστηκαν να μετοικίσουν από τις εστίες τους. Στο πλαί-σιο των πολιτικών αντιμετώπισης της κρίσης τροφίμων, ο FAO, μεταξύ άλλων εξέδωσε ένα βοήθημα/«Οδηγό»2 για να παράξει την απαιτούμενη τεχνογνωσία στις αναπτυσ-σόμενες χώρες για την αντιμετώπιση των αρνητικών επι-πτώσεων της αύξησης των τιμών των τροφίμων και για την εκπόνηση κατάλληλων πολιτικών για τη γενικότερη οι-κονομική διαχείριση των συναφών προβλημάτων στις οι-κονομίες τους.Τα προαναφερθέντα δεδομένα αναδεικνύουν μιαν ακό-μη πτυχή του κορυφαίου ανθρωπιστικού προβλήματος δι-εθνώς, αυτού της ένδειας και του υποσιτισμού όλο και μεγαλύτερων τμημάτων του πληθυσμού παγκοσμίως, που παρότι απετέλεσαν έναν εκ των οκτώ στόχων της Χιλιε-τίας του ΟΗΕ (προς υλοποίηση από τη διεθνή κοινότη-τα μέχρι το 2015), αναμένεται να εξελιχθούν ακόμη πε-ρισσότερο δυσμενώς, τόσο λόγω της διεθνούς κρίσης και της συνεχόμενης αύξησης των τιμών των τροφίμων, αλλά και λόγω της περαιτέρω ανόδου των διεθνών του πετρε-λαίου.Με απλά λόγια, μια οικογένεια που ούτως ή άλλως ζού-σε στο όριο της ένδειας, αλλά μπορούσε να εξασφαλί-σει με το ετήσιο εισόδημά της 10 σακιά αλεύρι ετησίως, τώρα με το ίδιο κόστος θα μπορεί να αγοράσει λιγότερο από 6 σακιά (για την ακρίβεια 5.8), αφού οι τιμές αυξή-θηκαν κατά 70% από πέρσι. Αυτή η δραματική εξέλιξη

και μόνον, θα αποτελέσει ικανή προϋπόθεση για την αύ-ξηση τόσο των θανάτων λόγω υποσιτισμού και την γενι-κότερη υποβάθμιση του βιοτικού επιπέδου πληθυσμών διεθνώς, όσο και στην ακόμη μεγαλύτερη αύξηση των με-ταναστευτικών ροών από φτωχές σε πλουσιότερες περι-οχές του πλανήτη, εντείνοντας τα μείζονα ανθρωπιστικά προβλήματα που συνδέονται άμεσα ή έμμεσα με την αύ-ξηση της φτώχειας διεθνώς. Η Ευρώπη, και δη η Ελλάδα (είτε ως ενδιάμεσος είτε ως τελικός προορισμός) παρα-μένουν στην κορυφή του καταλόγου προτίμησης αυτών των ροών, γεγονός που εντείνει την ανάγκη για ρεαλιστι-κή προσέγγιση του όλου προβλήματος ή ακόμη και ανα-θεώρηση των επιμέρους πολιτικών που προσδιορίζουν τις πτυχές του από κάθε εμπλεκόμενο, θεσμικό ή μη φο-ρέα. Τα πρόσφατα εξόχως δραματικά πρόσφατα γεγονό-τα των 3 νεκρών και 11 αγνοούμενων από Μπαγκλαντές του πλοίου «Ionian King» στο λιμάνι της Σούδας, αλλά και των «300» της Υπατίας, αναδεικνύουν ότι το πρόβλημα εί-ναι ήδη ante portas για την Ελληνική κοινωνία και κάθε ολιγωρία ή αναβλητικότητα είναι ανθρωπιστικά απαράδε-κτη και κοινωνικά εγκληματική.Φυσικά, η όλη εξέλιξη του θέματος αποτελεί ταυτόχρονα και μείζον στοιχείο προβληματισμού και σε εθνικό μακρο-οικονομικό/αναπτυξιακό επίπεδο, καθώς η αύξηση των τιμών των τροφίμων διεθνώς, κυρίως σε επίπεδο πρωτο-γενών καλλιεργειών και/ή ζωικής παραγωγής (και παρα-γώγων αυτής), αποτελεί ουσιαστική παράμετρο που μπο-ρεί να διαφοροποιήσει τα δεδομένα σε ό,τι αφορά το όριο μεταξύ βιώσιμων ή συμφερόντων (ή μη) αγροτικών καλλι-εργειών ενός κράτους που στηρίζει ακόμη σημαντικά την εθνική του οικονομία στην πρωτογενή αγροτική παραγω-γή, το οποίο μάλιστα διάγει την μέγιστη οικονομική κρί-ση ίσως από την σύστασή του, με πρωτοφανή αρνητικά (και μη αναστρέψιμα υπό τις παρούσες συνθήκες) επίπε-δα των δεικτών οικονομικής ανάπτυξής του.

Γ. Α.

2. “FAO’s initiative on Shoring Food prices: Guide for Policy and Programmatic Actions at Country Level to Address High Food Prices”, διαθέσιμος στο http://www.fao.org/fileadmin/user_upload/ISFP/revisedISFP_guide_web.pdf



ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ

ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗ ΣΥΝΕΛΕΥΣΗ

ΥΙΟΘΕΤΗΣΗ ΨΗΦΙΣΜΑΤΟΣ ΓΙΑ ΤΟ ΠΑΡΑΝΟΜΟ ΕΜΠΟΡΙΟ ΑΝΘΡΩΠΙΝΩΝ ΟΡΓΑΝΩΝ ΣΤΟ ΚΟΣΟΒΟ

Την επαύριο των αποκαλύψεων της πρώην Γενικής Εισαγγελέ-ως του ΔΠΔΓ, Carla del Ponte,

για παράνομο εμπόριο ανθρωπίνων οργάνων στο Κόσοβο, στο βιβλίο της “The Hunt: Me and War Criminals”, που κυκλοφόρησε τον Απρίλιο του 2008, 17 μέλη της Κοινοβουλευτικής Συνέλευσης υπέγραψαν πρόταση ψη-φίσματος ζητώντας από τo κοινοβου-λευτικό όργανο του Συμβουλίου της Ευρώπης να εξετάσει τις καταγγελί-ες. Το ζήτημα διαβιβάστηκε στην Επι-τροπή Νομικών Υποθέσεων και Δικαι-ωμάτων του Ανθρώπου, η οποία, τον Ιούνιο 2008, όρισε τον Ελβετό βου-λευτή Dick Marty ως εισηγητή, γνω-στό και από την έκθεση και το αντί-στοιχο ψήφισμα της Συνέλευσης για τις παράνομες μεταγωγές της CIA. Η έκθεση παρουσιάστηκε στις 12 Δε-κεμβρίου 2010 στην Επιτροπή Νομι-κών Υποθέσεων και Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και προκάλεσε αίσθηση και έντονες αντιδράσεις από τις αρ-χές του Κοσόβου, αφού κατονομάζει ρητά τον Πρωθυπουργό και πρώην στέλεχος του UCK ,Hashim Thaci, ως υπεύθυνο για διασύνδεση με το οργα-νωμένο έγκλημα, ενώ αφήνει σαφείς αιχμές κατά της UNMIK, KFOR και του ΔΠΔΓ για πλημμελή άσκηση των καθηκόντων τους.Σύμφωνα με τις καταγγελίες, τα εγκλήματα διαπράχθηκαν από μέλη του Απελευθερωτικού Στρατού του Κοσόβου (UCK) κατά Σέρβων, αλλά και αλβανοκοσοβάρων διαφορετι-κών φατριών που θεωρήθηκαν προ-δότες από τον UCK, που παρέμειναν

στο Κόσοβο μετά το τέλος της ένο-πλης σύρραξης και συνελήφθησαν από τους αντάρτες του UCK.Σύμφωνα με την έκθεση, οι απαχθέ-ντες κρατήθηκαν αιχμάλωτοι σε μυστι-κά κέντρα κράτησης υπό τον έλεγχο του UCK στη Β. Αλβανία και υποβλή-θηκαν σε απάνθρωπη και εξευτελιστι-κή μεταχείριση, πριν τελικώς εξαφα-νιστεί κάθε ίχνος τους. Συγκεκριμένα, κατά την περίοδο αμέσως μετά τη λήξη της ένοπλης σύρραξης και πριν οι δυνάμεις της αποστολής των Ην. Εθνών κατορθώσουν να θέσουν την περιοχή υπό τον έλεγχό τους και να αποκαταστήσουν τον νόμο και την τάξη, αφαιρέθηκαν όργανα κρατου-μένων σε κλινική σε αλβανικό έδαφος (κοντά στο Fushë-Krujë) για να μετα-φερθούν στο εξωτερικό για μεταμο-σχεύσεις.Αν και υπήρχαν συγκεκριμένες εν-δείξεις αυτού του εμπορίου οργά-νων ήδη από τις αρχές της δεκαετίας 2000, οι αρχές της UNMIK που είχαν τη διοίκηση της περιοχής δεν το θε-ώρησαν απαραίτητο να διεξάγουν λεπτομερείς έρευνες για τις συνθή-κες υπό τις οποίες διεπράχθησαν τα εγκλήματα ή το έκαναν ατελώς και επιφανειακά. Κατά την έκθεση, οι δι-εθνείς οργανισμοί στο Κόσοβο ακο-λούθησαν μια «πραγματιστική πολι-τική προσέγγιση», προκρίνοντας την προώθηση μιας βραχυπρόθεσμης σταθερότητας με κάθε κόστος και θυσιάζοντας σημαντικές αρχές απο-νομής δικαιοσύνης. Οι έρευνες που διενεργήθηκαν για τη σύνδεση μελών του UCK με εγκλήματα πολέμου κατά

Σέρβων και Αλβανοκοσοβάρων ήταν ανεπαρκείς. Από την άλλη πλευρά, η έκθεση ση-μειώνει ότι η ομάδα των εισαγγελέ-ων και δικαστών της EULEX που είναι αρμόδια για την έρευνα καταγγελιών απάνθρωπης μεταχείρισης, συμπερι-λαμβανομένων και αυτών που αφο-ρούν εμπόριο οργάνων, έχει κάνει πρόοδο, ιδιαίτερα αναφορικά με την απόδειξη μυστικών τόπων κράτησης στη Β. Αλβανία.Το ψήφισμα (αρ. 1782) που υιοθετή-θηκε στις 25 Ιανουαρίου 2011 κατά τη διάρκεια της χειμερινής συνό-δου ολομελείας της Συνέλευσης (24-28/1/2011), προτάσσει τον άνευ όρων αγώνα κατά της ατιμωρησίας για σοβαρές παραβιάσεις των δικαι-ωμάτων του ανθρώπου, ενώ σημει-ώνει ότι η δικαιοσύνη δεν μπορεί να είναι επιλεκτική και διαφορετική για τους νικητές και τους ηττημένους μιας ένοπλης σύρραξης. Τα κράτη μέλη της Ε.Ε. πρέπει να θέσουν ξε-κάθαρους στόχους στη EULEX και να της παράσχουν την αναγκαία πολιτι-κή υποστήριξη για την καταπολέμη-ση του οργανωμένου εγκλήματος και την απονομή δικαιοσύνης χωρίς πολι-τικές σκοπιμότητες. Η Αλβανία και η διοίκηση του Κοσόβου πρέπει να συ-νεργαστούν ανεπιφύλακτα με τις τρέ-χουσες και μελλοντικές έρευνες.Στο ψήφισμα τονίζεται, επιπλέον, η ανάγκη υιοθέτησης μιας διεθνούς σύμβασης για το εμπόριο ανθρωπί-νων οργάνων, η οποία θα παρέχει έναν ορισμό του εγκλήματος και θα ορίζει τη δράση που πρέπει να ανα-


ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ ΚΑΙ ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΗΣ ΔΡΑΣΗΣ[ ]λάβουν διεθνείς και εθνικές αρχές για την πρόληψη του εμπορίου και την προστασία των θυμάτων, όπως επί-σης και τα μέτρα ποινικής καταστο-λής που πρέπει να υιοθετηθούν για την προσαγωγή των δραστών ενώπι-ον της δικαιοσύνης.

Κατά την εκπόνηση της έκθεσης, ο ει-σηγητής Dick Marty επισκέφθηκε την περιοχή του Κοσόβου, το Βελιγράδι και τα Τίρανα, όπου συναντήθηκε με αξιωματούχους των Υπουργείων Δι-καιοσύνης και Εσωτερικών, εισαγγε-λείς που ασχολούνται με υποθέσεις

εγκλημάτων πολέμου, αντιπροσωπεί-ες εθνικών κοινοβουλίων, αξιωμα-τούχους αποστολών διεθνών οργανι-σμών (ιδίως της EULEX και UNMIK), όπως και εκπροσώπους ΜΚΟ, ιδίως αυτών που ασχολούνται με το ζήτημα των αγνοουμένων. Β.Σ.

Η ΘΑΝΑΤΙΚΗ ΠΟΙΝΗ ΣΥΝΙΣΤΑ ΠΑΡΑΒΙΑΣΗ ΤΩΝ ΑΝΘΡΩΠΙΝΩΝ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ

ΗΕπιτροπή Νομικών Υποθέσε-ων και ανθρωπίνων δικαιω-μάτων3 παρουσίασε στις 3

Ιανουαρίου 2011 έκθεση με τίτλο «Η θανατική ποινή στα Κράτη Μέλη και Κράτη Παρατηρητές του Συμβουλίου της Ευρώπης: μια παραβίαση των αν-θρωπίνων δικαιωμάτων», έπειτα από σειρά ψηφισμάτων4 και συστάσεων5 της Κοινοβουλευτικής Συνέλευσης του Συμβουλίου της Ευρώπης, σχετι-κά με τη θανατική ποινή στην Ευρώ-πη και στα κράτη παρατηρητές και επ’ ευκαιρίας της μη συμμόρφωσης των ΗΠΑ με την απόφαση Αvena (Με-ξικό κατά Ηνωμένων Πολιτειών) του Διεθνούς Δικαστηρίου.Η έκθεση, που συνοδεύεται με Σχέ-διο ψηφίσματος, ήδη υιοθετημένο από την προαναφερθείσα Επιτροπή6, προωθεί την κατάργηση της θανατι-κής ποινής σε κάθε περίπτωση στο χώρο της Ευρώπης, αλλά και πέρα από αυτή, στα Κράτη παρατηρη-τές (ΗΠΑ, Ιαπωνία) αλλά και σε κάθε κράτος που επιθυμεί να αποκτήσει την ιδιότητα του μέλους του Συμβου-λίου της Ευρώπης (Λευκορωσία). Βα-σίζεται, κυρίως, σε επιχειρήματα που απορρέουν από την νομολογία του ΕυρΔΔΑ και προωθεί την υπογραφή ενός μορατόριουμ για τις εκτελέσεις

στα κράτη που διατηρούν τη θανα-τική ποινή στο εσωτερικό τους, μέ-χρις ότου προχωρήσουν στην οριστι-κή κατάργησή της. Παρουσιάζονται εξάλλου, οι εξελίξεις στο εσωτερικό των ΗΠΑ, Ιαπωνίας και Λευκορωσί-ας πάνω στο θέμα και οι λόγοι που τα κράτη πρακτικά ωφελούνται από την κατάργηση της εν λόγω ποινής.Η νομολογία του ΕυρΔΔΑ παρέχει τη βασικότερη πηγή ένδειξης ότι τα πνεύματα στην Ευρώπη έχουν με-ταστραφεί και ότι υπάρχει σταθερά αναπτυσσόμενη αναγνώριση από το Δικαστήριο και τα Κράτη μέλη του Συμβουλίου της Ευρώπης, της θανα-τικής ποινής ως παραβίασης των αν-θρωπίνων δικαιωμάτων. Μπορεί το Δικαστήριο το 1989, στην απόφαση Soering/Ην. Βασιλείου να μην αντί-κειτο στην επιβολή της θανατικής ποινής καθεαυτής από τις ΗΠΑ έπει-τα από ενδεχόμενη έκδοση του αι-τούντα, αφού στο άρθρο 2 ΕυρΣΔΑ υπάρχει ρητή αναφορά στην ποινή αυτή ως εξαίρεση από το δικαίωμα στη ζωή, ωστόσο κατάφερε να προ-βάλει και υποστηρίξει παραβίαση του άρθρου 3, καθώς οι συνθήκες στην πτέρυγα των θανατοποινιτών προσι-διάζουν σε απάνθρωπη, σκληρή και ταπεινωτική μεταχείριση σε βαθμό

μη ανεκτό στο πλαίσιο του άρθρου 3 ΕυρΣΔΑ σχετικά με την απαγόρευση βασανιστηρίων.Δεκαέξι χρόνια αργότερα, στην υπό-θεση Οτσαλάν/Τουρκίας. παρά την απόφαση Τμήματος του Δικαστηρί-ου για παρωχημένη αναφορά στην θανατική ποινή με βάση το άρθρο 2 ΕυρΣΔΑ, το Τμήμα μείζονος συνθέ-σεως του ΕυρΔΔΑ αρνήθηκε να προ-χωρήσει τόσο, μη θεωρώντας οτι οι συνθήκες ήταν ακόμα ώριμες στο πλαίσιο του Συμβουλίου για να προ-βεί σε τέτοιο συμπέρασμα, εξαιτίας των λίγων επικυρώσεων την εποχή εκείνη του νέου Πρωτοκόλλου αριθ. 13 για κατάργηση της θανατικής ποι-νής σε κάθε περίσταση. Ωστόσο, απο-φάνθηκε ότι υπήρχε παραβίαση του δικαιώματος στη δίκαια δίκη, καθώς το δικαστήριο που δίκασε τον Οτσα-λάν δεν ήταν ανεξάρτητο και αμερό-ληπτο (στα έδρανα υπήρχε και στρα-τιωτικός δικαστής), οι δικαστές ήταν επηρεασμένοι από τις εχθρικές ανα-φορές των ΜΜΜ και οι δικηγόροι του δεν είχαν επαρκή πρόσβαση στο φά-κελο του κατηγορουμένου ώστε να μπορούν να προετοιμάσουν δεόντως την υπεράσπισή του.Το επόμενο καθοριστικό βήμα έγι-νε με την υπόθεση Al-Saadoon και

3. Εισηγήτρια η Renate Wohlwend, Group of the European People’s Party (Liechtenstein).4. Ψηφίσματα 1349 (2003), 1671 (2009, 1727 (2010).5. Συστάσεις 1522 (2001), 1627 (2003), 1760 (2006).6. 15 Σεπτεμβρίου 2010.


ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ ΚΑΙ ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΗΣ ΔΡΑΣΗΣ[ ] 17Mufdhi/Ην. Βασιλείου, όπου το Δικα-στήριο κατέληξε οτι το άρθρο 1 του Πρωτοκόλλου 13, σχετικά με την μη επιβολή της ποινής του θανάτου σε κάθε περίσταση, συγκαταλέγεται στα άρθρα 2 και 3 ως θεμελιώδες δικαίω-μα που ενσωματώνει μία από τις βασι-κές αξίες των δημοκρατικών κοινωνι-ών που συγκροτούν το Συμβούλιο της Ευρώπης και θα πρέπει να ερμηνεύ-εται στενά. Εξάλλου, το άρθρο 2 έχει τροποποιηθεί, απαγορεύοντας τη θα-νατική ποινή σε κάθε περίσταση, το γεγονός ότι δύο μόνο Κράτη μέλη του Συμβουλίου της Ευρώπης (Ρωσία, Αζερμπαϊτζάν) δεν έχουν υπογράψει το Πρωτόκολλο 13, ενώ μόνο τρία δεν το έχουν ακόμα επικυρώσει (Λετ-τονία, Αρμενία, Πολωνία). Για πρώτη φορά το Δικαστήριο επικαλείται και στηρίζεται στο ίδιο το άρθρο 2, παρά τη λεκτική διατύπωσή του, για να αι-τιολογήσει το καθήκον μη έκδοσης ή απέλασης ενός ατόμου σε χώρα που υπάρχει κίνδυνος να υποστεί θανα-τική καταδίκη. Θεώρησε δηλαδή, το ΕυρΔΔΑ οτι έχει φτάσει πλέον η ευ-ρωπαϊκή συναίνεση στο σημείο ωρι-μότητας ώστε να ξεπεραστεί η ρητή αναφορά της εξαίρεσης στο δικαίω-μα της ζωής του άρθρου 2 ΕυρΣΔΑ.Όσον αφορά για τις επιμέρους χώρες που η έκθεση ασχολείται, αναγνωρί-ζεται ότι παρά το γεγονός ότι η Ρωσία δεν έχει επικυρώσει ακόμα το Πρωτό-κολλο αριθ. 6, οι εκτελέσεις σε και-ρό ειρήνης απαγορεύονται αποτελε-σματικά από το μορατόριουμ που τη δεσμεύει για τη θανατική ποινή, την εφαρμογή μάλιστα του οποίου έχει επεκτείνει. Δεν συμβαίνει το ίδιο με τη Λευκορωσία που παρά την επιθυμία της να καταστεί μέλος του Συμβου-λίου της Ευρώπης, λόγω των εκτελέ-σεων που συνεχίζονται να πραγματο-

ποιούνται στο εσωτερικό της, της έχει ανασταλεί με ψήφισμα του Συμβουλί-ου το ειδικό καθεστώς παρατηρητή που απολάμβανε για κάποια χρόνια. Στις ΗΠΑ υπάρχει μια αργή πρόο-δος προς την κατάργηση της θανα-τικής ποινής, καθώς τρεις ακόμα πο-λιτείες της στα τελευταία τρία χρόνια έχουν προβεί στην κατάργησή της και το Ανώτατο Δικαστήριο έχει επι-δείξει την θέληση να επανεξετάσει το θέμα της συνταγματικότητας των εκτελέσεων. Ωστόσο, έξι χρόνια μετά την έκδοση απόφασης Αvena από το Διεθνές Δικαστήριο, υπόθεση σχετι-κά με μια ομάδα μεξικανών υπηκό-ων που καταδικάστηκαν σε θάνα-το στις ΗΠΑ χωρίς να κάνουν χρήση των προξενικών δικαιωμάτων τους, οι ΗΠΑ εξακολουθούν να μη συμμορφώ-νονται με αυτή, διαμορφώνοντας ένα κακό προηγούμενο σχετικά με το σε-βασμό στους κανόνες του διεθνούς δικαίου. Οι ΗΠΑ δεσμεύονται από το άρθρο 36 της Σύμβασης της Βιέννης του 1963 περί των προξενικών σχέ-σεων για το οποίο δεν έχουν διατυπώ-σει επιφυλάξεις και από το προαιρε-τικό Πρωτόκολλο περί δικαιοδοσίας του Διεθνούς Δικαστηρίου για την εφαρμογή και ερμηνεία του εν λό-γου άρθρου 36, ενώ υποχρεούται γε-νικότερα να σέβεται τις υποχρεώσεις του Διεθνούς Δικαστηρίου σύμφωνα με το άρθρο 94 (1) του Χάρτη ΟΗΕ. Εξάλλου, ήταν το πρώτο κράτος που έφερε επιτυχώς υπόθεση με βάση τη Σύμβαση αυτή ενώπιον του Διεθνούς Δικαστηρίου, στην υπόθεση ομηρί-ας των διπλωματικών και προξενικών υπαλλήλων στην Τεχεράνη. Ωστόσο, τα αμερικανικά δικαστήρια7 επικα-λούμενα μη υποχρέωση συμμόρφω-σης σύμφωνα με την ομοσπονδιακή νομοθεσία, αποφάνθηκαν ότι η από-

φαση Avena του ΔΔ δεν είχε δεσμευ-τική ισχύ ομοσπονδιακού νόμου. Το συμπέρασμα που διατυπώνεται στην έκθεση είναι ότι στις ΗΠΑ χρειάζεται επειγόντως θέσπιση νομοθεσίας ώστε να εξασφαλιστεί η απαραίτητη συμ-μόρφωση με την απόφαση Avena.Στην Ιαπωνία, τέλος, υπήρξε μια προ-σπάθεια σεβασμού de facto του μο-ρατόριουμ κατά των εκτελέσεων την περίοδο που ήταν πρωθυπουργός ο Yukio Hatoyama, ωστόσο με την ανά-ληψη πρωθυπουργίας του Naoto Kan πραγματοποιήθηκαν 2 ακόμα εκτε-λέσεις επιτείνοντας την απογοήτευ-ση ως προς την μελλοντική άμεση κα-τάργηση της θανατικής ποινής. Το σύστημα στην Ιαπωνία παραμένει πε-ρίπλοκο και οι εκτελέσεις γίνονται με μυστικότητα, κάτι που μπορεί να αρ-χίζει να αλλάζει με την αλλαγή σύν-θεσης των δικαστηρίων και την εν-σωμάτωση ενόρκων, οι οποίοι ίσως ζητήσουν μεγαλύτερη διαφάνεια και η γνώση των συνθηκών επιβολής της ποινής θα μειώσει ενδεχομένως τον αριθμό αποφάσεων θανατικής κατα-δίκης.Η έκθεση κλείνει, με επιχειρηματο-λογία που στοχεύει στην ενδυνάμω-ση της απόφασης κατάργησης της ποινής αυτής στα κράτη που δεν την έχουν καταργήσει ακόμα. Πρόκειται για λογικά, πρακτικά και βασισμένα σε επιστημονική έρευνα επιχειρήμα-τα, όπως το μη ανατρέψιμο μιας άδι-κης θανατικής ποινής, η αυθαίρετη και μεροληπτική πολλές φορές επιβο-λή της, η αναποτελεσματικότητά της σε σύγκριση με άλλα μέτρα σωφρονι-σμού και τιμωρίας και το κόστος της διαδικασίας.Δεδομένης της διεθνούς συναίνεσης κατά της θανατικής ποινής, de facto ή με νόμο, τουλάχιστον μεταξύ των

7. Δικαστήριο του Τέξας, στο οποίο είχε τεθεί θέμα συμμόρφωσης με την απόφαση Αvena στην υπόθεση Medellín/Dretke, τελικά εκτελέστηκε ο Medellín.


ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ ΚΑΙ ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΗΣ ΔΡΑΣΗΣ[ ]κρατών με ισχυρή παράδοση στο σε-βασμό των ανθρωπίνων δικαιωμά-των, η επιβολή της θανατικής ποινής έρχεται σε σύγκρουση με τις διεθνείς νομικές υποχρεώσεις.Η έκθεση αποτελεί μέρος της πολι-τικής του Συμβουλίου της Ευρώπης προς μια οριστική κατάργηση της θα-

νατικής πονής ανάλογα με τα μέσα που διαθέτει και στα κράτη που μπο-ρεί να ασκήσει κάποια πίεση λόγω των διμερών σχέσεών τους. Η πολιτι-κή αυτή συνίσταται στην υποχρέωση των κρατών που επιθυμούν να γίνουν μέλη να καταργήσουν στο εσωτερικό τους την θανατική ποινή και να υιο-

θετήσουν σχετικό μορατόριουμ και στην άσκηση πίεσης στα κράτη παρα-τηρητές με εκθέσεις και συστάσεις να σεβαστούν τις κοινές αρχές και αξίες των κρατών μελών του Συμβουλίου.

Ε.Μ.

ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΔΙΕΘΝΟΥΣ ΑΜΝΗΣΤΙΑΣ ΣΤΗΝ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗ ΣΥΝΕΛΕΥΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΑΝΑΜΙΞΗ ΣΤΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΑΠΑΓΩΓΩΝ ΚΑΙ ΜΥΣΤΙΚΩΝ ΚΡΑΤΗΣΕΩΝ ΤΗΣ CIA ΚΑΙ ΤΗΝ ΠΡΟΟΔΟ ΣΤΟΝ ΚΑΤΑΛΟΓΙΣΜΟ ΕΥΘΥΝΩΝ

Στις 17 Νοεμβρίου 2010, η Δι-εθνής Αμνηστία υπέβαλε μια ακόμη έκθεσή8 της στην Επι-

τροπή Νομικών Υποθέσεων και Αν-θρωπίνων Δικαιωμάτων της Κοινο-βουλευτικής Συνέλευσης του Συμβου-λίου της Ευρώπης η οποία αφορά την συμμετοχή των κρατών μελών του Συμβουλίου της Ευρώπης στα προ-γράμματα απαγωγών και μυστικών κρατήσεων των Η.Π.Α. μετά την 11η Σεπτεμβρίου 2001. Η εν λόγω Επι-τροπή ετοιμάζει έκθεση, σε συνέχεια προγενέστερων του 2006 και 2007 για τις μυστικές κρατήσεις, η οποία θα τιτλοφορείται «Κατάχρηση των εν-νοιών των κρατικών απορρήτων και της εθνικής ασφάλειας: εμπόδια στον κοινοβουλευτικό και δικαστικό έλεγ-χο παραβιάσεων των δικαιωμάτων του ανθρώπου». Οι παλαιότερες εκθέσεις της εν λόγω Επιτροπής, που καταρτίστηκαν υπό την επίβλεψη του Dick Marty, πα-ριελάμβαναν πλήθος πληροφοριών για την σύμπραξη ευρωπαϊκών κρα-τών στα εν λόγω προγράμματα της CIA, που χαρακτηρίζονται από σο-βαρές παραβιάσεις δικαιωμάτων του ανθρώπου, όπως απαγωγές, πα-

8. Amnesty International, «European complicity in the CIA-led rendition and secret detention programmes: an update on progress toward accountability».

ράνομες μεταφορές, αναγκαστικές εξαφανίσεις, μυστικές κρατήσεις, βα-σανιστήρια και άλλης μορφής κακο-μεταχείριση.Συνεπεία των εκθέσεων αυτών του 2006 και 2007, η Κοινοβουλευτι-κή Συνέλευση είχε καλέσει τα κράτη μέλη του Συμβουλίου της Ευρώπης να διεξάγουν ανεξάρτητες, αμερό-ληπτες και αποτελεσματικές έρευνες σχετικά με τις απαγωγές και τις μυστι-κές κρατήσεις και να διασφαλίσουν ότι τα θύματα των ενεργειών αυτών μπορούσαν να εξασφαλίσουν επα-νόρθωση και αποζημίωση. Το 2007 η Κοιν. Συνέλευση εξέφρασε την απο-γοήτευσή της για την αποτυχία της Επιτροπής Υπουργών να διασφαλίσει ότι θα καταλογισθούν ευθύνες για τις παραβιάσεις αυτές και ότι τα κράτη δεν θα χρησιμοποιήσουν το προνόμιο των «απορρήτων του κράτους» για να αποφύγουν τις ευθύνες τους.Οι εκθέσεις αυτές, οι αποφάσεις και προτάσεις της Κοιν. Συνέλευσης συ-νοδεύτηκαν και από έρευνα του Γενι-κού Γραμματέα του Συμβουλίου της Ευρώπης και της Επιτροπής της Βε-νετίας το 2006, Ειδικής Επιτροπής του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου το

2007, αλλά και ψηφίσματα του Ευ-ρωπαϊκού Κοινοβουλίου κατά τα έτη 2007 και 2009. Δυστυχώς, όπως επι-σημαίνει η Διεθνής Αμνηστία στην ει-σαγωγή της έκθεσής της, η Επιτροπή Υπουργών δεν προέβη σε συγκεκρι-μένες ενέργειες για τον καταλογισμό ευθυνών στα κράτη που ενεπλάκη-σαν στα προγράμματα αυτά. Επί του παρόντος φαίνεται ότι καταρτίζονται κατευθυντήριες οδηγίες για τον κα-ταλογισμό ευθυνών και την ατιμωρη-σία από ειδική ομάδα εμπειρογνωμό-νων της Επιτροπής Δικαιωμάτων του Ανθρώπου της Επιτροπής Υπουργών. Η Έκθεση της Διεθνούς Αμνηστί-ας αφορά τις εξελίξεις κατά τα έτη που ακολούθησαν και την κατάστα-ση που επικρατεί αυτή την στιγμή στην Ευρώπη σε σχέση με τον κατα-λογισμό ευθυνών για την συμμετοχή των ευρωπαϊκών κρατών στις παρά-νομες αυτές πρακτικές. Επικεντρώ-νεται σε εξελίξεις στην Γερμανία, την Πολωνία, την Ιταλία, την Λιθουανία, την ΠΓΔΜ, την Ρουμανία, την Σουη-δία και το Ην. Βασίλειο, χώρες όπου έχουν διεξαχθεί σχετικές έρευνες ή έχουν ξεκινήσει νομικές διαδικασίες σε σχέση με αντίστοιχες παραβιάσεις.


ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ ΚΑΙ ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΗΣ ΔΡΑΣΗΣ[ ] 19Αναφέρεται επίσης σε νέες εκθέσεις και έρευνες που έχουν γίνει σε σχέση με το θέμα αυτό, όπως η Κοινή Έκθε-ση για τις Παγκόσμιες Πρακτικές σε σχέση με την Μυστική Κράτηση στα Πλαίσια του Αγώνα κατά της Τρομο-κρατίας των Ην. Εθνών του Φεβρου-αρίου 20109 [η οποία έχει αναλυθεί στο Τεύχος αρ. 19 των Τετραδίων (Ια-νουαρίου-Φεβρουαρίου 2010)].Η Διεθνής Αμνηστία επισημαίνει στην εν λόγω έκθεση ότι παρά τις απογο-ητευτικές εξελίξεις που αναφέρονται πιο πάνω, σημειώθηκε κάποια πρόο-δος στον καταλογισμό ευθυνών. Για παράδειγμα, στην Γερμανία, έρευ-να που ξεκίνησε για την ανάμιξη των γερμανικών αρχών στις εν λόγω πρα-κτικές «παρεμποδίσθηκε» από αντι-συνταγματική, σύμφωνα με την αντι-πολίτευση, επίκληση περί «κρατικών απορρήτων». Η ανάμιξη της Γερμανί-ας στις παράνομες αυτές πρακτικές ανέκυψε ξανά στα πλαίσια της Κοι-νής Έκθεσης για τις Παγκόσμιες Πρα-κτικές για την Μυστική Κράτηση των Ηνωμένων Εθνών. Στην Ιταλία, εκ-δόθηκε η πρώτη (και μόνη) απόφα-ση εθνικού δικαστηρίου που αφορά την καταδίκη ατόμων (πρακτόρων της CIA, αλλά και Ιταλών πρακτό-ρων) για παραβιάσεις δικαιωμάτων του ανθρώπου στα πλαίσια προγράμ-ματος της CIA. Στην Λιθουανία, απο-καλύφθηκε για πρώτη φορά μυστι-κή φυλακή της CIA. Σε σχέση με την ΠΓΔΜ έχει κατατεθεί προσφυγή στο ΕυρΔΔΑ για υπόθεση που αφορά την συνεργασία της ΠΓΔΜ με την CIA σε πρόγραμμα μυστικής κράτησης. Στην Πολωνία, ανακύπτουν σοβαρές ενδεί-

ξεις σε έρευνα για μυστικές φυλακές, ενώ στην Ρουμανία οι κρατικές αρχές αρνούνται οποιαδήποτε συμμετοχή σε αντίστοιχα προγράμματα, παρά τις αυξανόμενες πληροφορίες για άτομα που κρατήθηκαν σε μυστικές φυλακές. Τέλος, το Ην. Βασίλειο ανα-κοίνωσε τον Ιούλιο του 2010, μετά από χρόνια άρνησης αλλά και πιέσε-ων, την διεξαγωγή έρευνας σε σχέση με την ανάμιξη των βρετανικών αρ-χών στην κακομεταχείριση ατόμων που κρατούντο στο εξωτερικό από τις μυστικές υπηρεσίες τρίτων κρατών. Στην έκθεση σημειώνεται ότι το βασι-κότερο και συχνότερο «εμπόδιο» που χρησιμοποιούν τα κράτη για να απο-φύγουν τις ευθύνες τους είναι η επί-κληση των «κρατικών απορρήτων» για την προστασία της εθνικής ασφά-λειας. Τονίζεται ότι οι ισχυρισμοί για κρατικά απόρρητα δεν πρέπει να χρησιμοποιούνται ώστε να μένουν ατιμώρητα τα κράτη και τα όργα-νά τους ενώ έχουν διαπράξει σοβα-ρές παραβιάσεις δικαιωμάτων του ανθρώπου. Η Διεθνής Αμνηστία ζητά από τις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις να προβούν σε μεταρρυθμίσεις αναφο-ρικά με τον έλεγχο που ασκούν οι πο-λίτες τους στις κρατικές αρχές ασφα-λείας και τις μυστικές υπηρεσίες τους, καθώς και στις μυστικές υπη-ρεσίες τρίτων χωρών που δρουν στο έδαφός τους. Τέλος, καλεί εμμέσως την Επιτροπή Υπουργών να υπενθυ-μίσει στα κράτη του Συμβουλίου της Ευρώπης την υποχρέωσή τους να δι-εξάγουν αμερόληπτες και ανεξάρτη-τες έρευνες για σχετικές καταγγελίες, να οδηγήσουν στην δικαιοσύνη τους

υπεύθυνους για τις παραβιάσεις αυ-τές, να παρέχουν επανόρθωση και αποζημίωση στα θύματα και να μην επικαλούνται «κρατικά μυστικά» ώστε να αποφύγουν τις ευθύνες τους. Επί-σης, καλεί τα Κοινοβούλια των κρα-τών που δεν έχουν αρχίσει αντίστοι-χες έρευνες να προβούν άμεσα στις σχετικές ενέργειες.Πρέπει να σημειώσουμε ότι η έκθεση αυτή, που υποβλήθηκε στην Επιτρο-πή Νομικών Υποθέσεων και Δικαιω-μάτων του Ανθρώπου της Κοιν. Συνέ-λευσης του Συμβουλίου της Ευρώπης, αποτελεί μέρος μιας εκτενέστερης έκ-θεσης της Διεθνούς Αμνηστίας ανα-φορικά με το εν λόγω θέμα10, στην οποία περιλαμβάνεται και ένα τμήμα που αφορά τις Η.Π.Α. και την μη συμ-μόρφωσή τους με τις διεθνείς τους υποχρεώσεις να αντιμετωπίσουν σο-βαρές παραβιάσεις δικαιωμάτων του ανθρώπου. Το εν λόγω τμήμα τιτλο-φορείται μάλιστα «Η.Π.Α.: περιοχή μη- καταλογισμού», ενώ το συμπέρα-σμα της έκθεσης έχει τον αισιόδοξο τίτλο: «Ευρώπη: πρόσφορο έδαφος για καταλογισμό».

Μ.Ρ.

9. United Nations Human Rights Council, Joint study on global practices in relation to secret detention in the context of countering terrorism of the Special Rapporteur on the promotion and protection of human rights and fundamental freedoms while countering terrorism, the Special Rapporteur on torture and other cruel, inhuman or degrading treatment or punishment, the Working Group on Arbitrary Detention, and the Working Group on Enforced and Involuntary Disappearances (hereinafter “UN Joint Study on Secret Detention”), A/HRC/13/42, 19 February 201010. Amnesty International, Open Secret: Mounting Evidence of Europe’s Complicity in Rendition and Secret Detention, Νοέμβρι-ος 2010


ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ ΚΑΙ ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΗΣ ΔΡΑΣΗΣ[ ]ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ

ΔΗΛΩΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΕΔΡΟΥ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΟΝ ΚΑΤΑΙΓΙΣΜΟ ΑΙΤΗΣΕΩΝ ΓΙΑ ΖΗΤΗΜΑΤΑ ΑΣΥΛΟΥ – ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗΣ

Αντιμέτωπος με μια ανησυχητι-κή αύξηση των αιτήσεων για αναστολή απελάσεων από

ευρωπαϊκές χώρες, κατά το άρθρο 39 του Κανονισμού του Δικαστηρί-ου όσον αφορά τη λήψη προσωρινών μέτρων, ο Πρόεδρος του ΕυρΔΔΑ, Ζαν Πωλ Κοστά, έκρουσε τον κώδω-να του κινδύνου όσον αφορά την εύ-ρυθμη λειτουργία του.

Σύμφωνα με στοιχεία που δόθηκαν στη δημοσιότητα, στη δήλωσή του, στις 2 Φεβρουαρίου 2011, μεταξύ των ετών 2006 και 2010 σημειώ-θηκε αύξηση του αριθμού των αιτή-σεων για λήψη προσωρινών μέτρων της τάξεως του 4.000%. Πιο συγκε-κριμένα, μόνο μεταξύ του Οκτωβρίου 2010 και του Ιανουαρίου 2011, υπο-βλήθηκαν 2.500 αιτήσεις για ανα-στολή απέλασης, οι περισσότερες εκ των οποίων, αφορούσαν τη Σουηδία

(1.930). Επιπλέον, το 2010, περισσό-τερες από 2000 αιτήσεις αφορούσαν στο Ηνωμένο Βασίλειο, 400 την Ολ-λανδία και 300 τη Γαλλία.Στην εν λόγω δήλωση, υπογραμμί-στηκε επίσης ο κατάλληλος αλλά συ-νάμα περιορισμένος ρόλος του Δικα-στηρίου όσον αφορά τα ζητήματα μεταναστευτικής πολιτικής και ασύ-λου. Επισημάνθηκε ακόμα, η αδήρι-τη αναγκαιότητα συνεργασίας από πλευράς:• τόσο των κυβερνήσεων, με την πα-

ροχή εθνικών ένδικων βοηθημά-των με ανασταλτικό αποτέλεσμα που να λειτουργούν αποτελεσματι-κά και δίκαια

• όσο και των προσφευγόντων και των αντιπροσώπων τους, με την τή-ρηση της Πρακτικής Κατεύθυνσης όσον αφορά τη λήψη προσωρινών μέτρων, έτσι ώστε να γίνεται λελο-γισμένη επίκληση του άρθρου 39.

Ιδιαίτερη έμφαση τέλος, δόθηκε στον κίνδυνο που διατρέχεται να μην εξε-ταστούν υποθέσεις προσφευγόντων που αντιμετωπίζουν πραγματικό κίν-δυνο της ζωής τους εάν απελαθούν στη χώρα προέλευσής τους, λόγω ακριβώς του καταιγισμού των αιτή-σεων και της ελλιπούς τεκμηρίωσής τους. Υπό το φως της εν λόγω δήλωσης,

επανέρχεται δυναμικά στο προσκή-νιο το ζήτημα της αναθεώρησης του ΕυρΔΔΑ. Εξάλλου, δεν είναι η πρώτη φορά που το Δικαστήριο βρίσκεται αντιμέτωπο με τον κίνδυνο υπερφόρ-τωσής του. Υπενθυμίζεται ότι η προ-σχώρηση νέων κρατών στη Σύμβαση των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, σε συνδυασμό με την διάδοση του ρό-λου του Δικαστηρίου, αύξησε θεα-ματικά και στο παρελθόν τον αριθμό των αιτήσεων, γεγονός αντιστρόφως ανάλογο με την αποτελεσματικότητα και την ταχύτητα στην έκδοση απο-φάσεων. Υπενθυμίζεται ότι για την επίλυση του χρονίζοντος προβλήματος της συμ-φόρησης του Δικαστηρίου, έχουν κα-ταβληθεί προσπάθειες. Το Μάιο του 2004, υιοθετήθηκε το Πρωτόκολλο 14 το οποίο τέθηκε σε ισχύ την 1η Ιουνίου του 2010. Στη συνέχεια, ανεξαρτήτως του Πρω-τοκόλλου 14 και λόγω της ανεπάρ-κειας του, το 2006, δημιουργήθηκε παράλληλα μια ομάδα επιφανών δι-καστών, με στόχο την προώθηση πε-ραιτέρω μέτρων. Ακολούθησε, στις 19 Φεβρουαρίου 2010, το Σχέδιο Δρά-σης που συμπεριλαμβανόταν στην Κοινή Διακήρυξη, της Υπουργικής Δι-άσκεψης που συνήλθε στο Ιντερλά-κεν στην Ελβετία. Μ.Α.

ΑΚΤΙΒΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΤΑ ΟΡΙΑ ΤΗΣ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ ΤΗΣ ΕΚΦΡΑΣΗΣ: Η ΑΠΟΦΑΣΗ HOFFER ΚΑΙ ANNEN/ΓΕΡΜΑΝΙΑΣ

Στο πλαίσιο της πρώτης από-φασής του για τη νέα χρονιά (13.1.2011) που αφορούσε

αιτιάσεις παραβίασης του δικαιώμα-τος στην ελεύθερη έκφραση (άρθρο 10 ΕυρΣΔΑ), το ΕυρΔΔΑ κλήθηκε να εξετάσει μια ιδιαίτερα αμφιλεγόμενη

υπόθεση αναφορικά με την καταδίκη για το αδίκημα της συκοφαντικής δυ-σφήμησης ακτιβιστών του κινήματος ενάντια στις αμβλώσεις, οι οποίοι σύ-γκριναν τις τελευταίες με το Ολοκαύ-τωμα.Οι προσφεύγοντες στην υπόθεση

Hoffer και Annen/Γερμανίας (αριθ. 397/07 και 2322/07) αποτελού-σαν μέλη οργανώσεων –υπερμάχων της απαγόρευσης των αμβλώσεων. Στο πλαίσιο της καμπάνιας ενάντια στις αμβλώσεις, διένειμαν φυλλά-δια έξω από κλινική της Νυρεμβέρ-


ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ ΚΑΙ ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΗΣ ΔΡΑΣΗΣ[ ] 21γης όπου διενεργούντο αμβλώσεις. Το περιεχόμενο των φυλλαδίων, πέρα από τις προτροπές για απαγόρευση των αμβλώσεων στη Γερμανία, κα-τονόμαζε έναν από τους ιατρούς της κλινικής χαρακτηρίζοντάς τον «εξει-δικευμένο φονέα αγέννητων παι-διών»,στο οπισθόφυλλο δε του φυλ-λαδίου είχε αναγραφεί η ακόλουθη δήλωση-παρακίνηση: «Σταματήστε τον φόνο των παιδιών μέσα στη μή-τρα της μητέρας τους, που συμβαί-νει στις εγκαταστάσεις της κλινικής. Τότε: Ολοκαύτωμα (Holocaust). Σή-μερα: Babycaust”.Ο κατονομασθείς ιατρός και η κλινική υπέβαλαν έγκληση σε βάρος των με-λών της οργάνωσης για συκοφαντική δυσφήμηση. Κατά την εκδίκαση της υπόθεσης σε πρώτο βαθμό, το δικα-στήριο έκρινε ότι δεν τελέσθηκε αξιό-ποινη πράξη, δεδομένου ότι με το πε-ριεχόμενο του φυλλαδίου δεν στόχευε στην προσβολή της τιμής και της υπό-ληψης του καταγγέλλοντος ιατρού, περιέχοντας μόνο απόψεις γενικού χαρακτήρα, υποστηρικτικές της πο-λεμικής των προσφευγόντων ενάντια στις αμβλώσεις. Το δευτεροβάθμιο δικαστήριο, όμως έκρινε ότι η φρά-ση που αφορούσε τη σύγκριση της δι-ενέργειας αμβλώσεων με το Ολοκαύ-τωμα ισοδυναμούσε με παρουσίαση του καταγγέλλοντος ιατρού ως δρά-στη μαζικών ανθρωποκτονιών, γεγο-νός που συνιστά αξιόποινη μορφή δήλωσης. .Κατόπιν τούτου, οι κατη-γορούμενοι καταδικάστηκαν σε χρη-ματικές ποινές. Το ΕυρΔΔΑ, στο οποίο προσέφυγαν οι καταδικασθέντες, επικαλούμενοι πα-ραβίαση του δικαιώματός τους στην ελευθερία της έκφρασης (άρθρο 10 ΕυρΣΔΑ) επικεντρώθηκε στον έλεγχο του κατά πόσο η καταδίκη των προ-σφευγόντων από τα γερμανικά δικα-στήρια αποτελούσε αναγκαιότητα στο πλαίσιο μιάς δημοκρατικής κοινωνί-ας. Επ’αυτού, κατ’αρχήν το Δικαστή-ριο επεσήμανε τον ιδιαίτερο βαθμό

προστασίας που πρέπει να παρέχεται στις εκφράσεις γνώμης που συνάπτο-νται με ζητήματα τα οποία καταλαμ-βάνουν εξέχουσα θέση στο πλαίσιο της δημόσιας συζήτησης (παρ. 44).Ως εκ τούτου, κρίθηκε κατ’αρχήν ότι οι δηλώσεις που περιείχε το διανε-μηθέν φυλλάδιο πράγματι εμπίπτουν στο φάσμα προστασίας του άρθρου 10 ΕυρΣΔΑ, με την εξαίρεση, όμως της σύγκρισης των αμβλώσεων με το Ολοκαύτωμα. Ως προς το τελευταίο, το ΕυρΔΔΑ έκρινε ότι αποτελούσε μια ιδιαίτερα οξεία και μη αναγκαία αναφορά, η οποία ορθά θεωρήθηκε από τα εθνικά δικαστήρια ως ιδιαίτε-ρα βλαπτική για την υπόληψη του κα-ταγγέλλοντος ιατρού, οποιαδήποτε ερμηνεία και αν επιχειρούσε να δώ-σει κανείς στην παραπάνω σύγκριση. Περαιτέρω, το Δικαστήριο προέβη σε μια εξαιρετικά σημαντική επισή-μανση της άμεσης συσχέτισης της επίμαχης σύγκρισης με το δεδομένο κοινωνικό και ιστορικό περιβάλλον, τονίζοντας ότι η αναφορά στο Ολο-καύτωμα, εφόσον απευθύνεται σε πολίτες της χώρας που υπήρξε ιστο-ρικά υπεύθυνη γι’ αυτό, ενέχει ιδιά-ζουσα βαρύτητα, καθώς αναμοχλεύ-ει επώδυνες μνήμες του παρελθόντος (παρ. 48).Ως εκ τούτου, το Δικαστή-ριο έκρινε ότι δεν υπήρξε παραβίαση του άρθρου 10 ΕυρΣΔΑ, δεδομένου ότι η καταδικαστική απόφαση δεν ανέτρεψε την αναγκαία εύλογη ισορ-ροπία μεταξύ του δικαιώματος των προσφευγόντων στην ελευθερία της έκφρασης αφενός και του αντιστοί-χου του ιατρού στην προστασία της προσωπικότητάς του.Η ως άνω απόφαση του ΕυρΔΔΑ έχει εγείρει σημαντικές ενστάσεις, κυρίως διότι το σκεπτικό του δείχνει να οπι-σθοδρομεί ως προς το εύρος και τις περιστάσεις της προστασίας του δι-καιώματος στην ελευθερία της έκ-φρασης σε σχέση με προγενέστερη νομολογία του. Κατ’αρχήν, αναφο-ρικά με τη σύγκριση της διενέργειας

αμβλώσεων με το Ολοκαύτωμα, το Δι-καστήριο δείχνει να παραγνωρίζει το γεγονός ότι αυτή έλαβε χώρα σε φυλ-λάδιο που διανέμεται από ακτιβιστές, παρ’όλο που σε προηγούμενη από-φασή του και συγκεκριμένα σε αυτή επί της προσφυγής Steel και Morris/Ηνωμένου Βασιλείου είχε προβεί στην υιοθέτηση σαφώς πιο φιλελεύθερων κριτηρίων αναφορικά με τη διανομή φυλλαδίων στα πλαίσια κοινωνικής εκστρατείας ακτιβιστικών οργανώσε-ων. Συγκεκριμένα, το Δικαστήριο είχε συνομολογήσει ότι σε περιπτώσεις όπως η παραπάνω, ένας ορισμένος βαθμός υπερβολής όχι μόνο πρέπει να γίνεται ανεκτός αλλά και να ανα-μένεται. Περαιτέρω, είχε αναγνωρίσει τον σημαντικό ρόλο των ακτιβιστικών οργανώσεων στη δημόσια συζήτηση καθώς και τη διευκόλυνση της δυνα-τότητάς τους να χρησιμοποιούν εναλ-λακτικούς διαύλους επικοινωνίας και μετάδοσης των απόψεών τους .Επο-μένως, οι προσφεύγοντες είχαν δι-ευρυμένο δικαίωμα να χρησιμοποιή-σουν ακόμη και προκλητική γλώσσα για να καταστήσουν σαφή την έντα-ση της αντίθεσής τους στις αμβλώ-σεις, οι οποίες παραδοσιακά αποτε-λούν ένα ιδιαίτερα φορτισμένο πεδίο αντιπαράθεσης στο πλαίσιο της δημό-σιας συζήτησης. Εξ άλλου, στην υπό-θεση Lindοn/Γαλλίας, το Δικαστήριο του Στρασβούργου είχε αποφανθεί ότι η ελευθερία της έκφρασης αφο-ρά και το είδος εκείνο του λόγου που προσβάλλει, σοκάρει και αναστατώ-νει. Επιπλέον, παρ’όλο που το Δικα-στήριο αναγνωρίζει ότι η επίμαχη δια-τύπωση συνιστά «γνώμη», αποφεύγει να εφαρμόσει το καθιερωμένο τέστ του κατά πόσο η υπόψη δήλωση συνι-στά επίκληση πραγματικού γεγονότος ή αξιολογική κρίση, διάκριση ιδιαίτε-ρα κρίσιμη, αφού τα γεγονότα τυγχά-νουν επιδεκτικά επαλήθευσης ή διά-ψευσης, κάτι που δεν μπορεί όμως να λεχθεί και για τις αξιολογικές κρίσεις. Τυγχάνει δε προφανές ότι η σύγκρι-


ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ ΚΑΙ ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΗΣ ΔΡΑΣΗΣ[ ]ση των αμβλώσεων με το Ολοκαύτω-μα, αν και θα μπορούσε να θεωρηθεί ως ιδιαίτερα ωμός και παράλογος πα-ραλληλισμός, δεν μπορεί να συνιστά επίκληση γεγονότος που μπορεί να επαληθευθεί ή να διαψευσθεί.Συμπερασματικά, η επικύρωση χρή-

σης μέσων του ποινικού οπλοστασίου για την καταστολή μορφών ελευθε-ρίας της έκφρασης, ακόμη και στην ακραία και ενδεχομένως παράλογη έκφανσή της, ενδέχεται να έχει δυσα-νάλογα δυσμενείς επιπτώσεις στη συ-στράτευση πολιτών για την υπεράσπι-

ση ή την πολεμική σοβαρών σκοπών στο πλαίσιο της δημόσιας σφαίρας, τη στιγμή μάλιστα που οι υιοθετούμε-νες πρακτικές δεν τυγχάνουν βίαιου χαρακτήρα, ούτε προτρέπουν στην τέλεση αξιόποινων παραβάσεων.

Σ.Κ.

AΥΤΟΚΤΟΝΙΑ ΚΑΙ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΟΥ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΟΣ ΣΤΗ ΖΩΗ ΚΑΘΩΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΙΔΙΩΤΙΚΗΣ ΖΩΗΣ, ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΙΣ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ ΤΗΣ ΕΥΡΣΔΑ: ΑΠΟΦΑΣΗ ΕΠΙ ΤΗΣ ΠΡΟΣΦΥΓΗΣ HAAS/ΕΛΒΕΤΙΑΣ

Στις 20 Ιανουαρίου 2011, το ΕυρΔΔΑ εξέδωσε την από-φασή του επί της προσφυ-

γής Haas/Ελβετίας (αρ. 31322/07), αποφαινόμενο ότι, το προστατευόμε-νο από το άρθρο 8 ΕυρΣΔΑ δικαίωμα στην ιδιωτική ζωή, δεν παραβιάζεται από τις κρατικές αρχές, όταν αυτές αρνούνται να παράσχουν αρωγή σε πρόσωπο που εκδηλώνει την πρόθε-ση να τερματίσει αυτόβουλα τη ζωή του, διευκολύνοντας την πρόσβαση σε θανατηφόρα ουσία που τυγχάνει απαραίτητη για την επίτευξη του σκο-πού του. Ο αιτών είχε διαγνωσθεί από 20ετίας περίπου ως πάσχων από σο-βαρή ψυχική νόσο (διπολική διατα-ραχή) και σύμφωνα με τους ισχυρι-σμούς του, εξ αιτίας των εκδηλώσεων της νόσου, δεν ήταν πλέον σε θέση να διάγει μια αξιοπρεπή ζωή. Αφού επιχείρησε αποτυχημένα δύο φορές να θέσει τέρμα στη ζωή του, αποφά-σισε να πραγματοποιήσει νέα προ-σπάθεια, αυτή τη φορά με την χρή-ση της θανατηφόρας ουσίας sodium pentobarbital, μέθοδος που κατά τους ισχυρισμούς του θα του επέ-τρεπε να επιτύχει το σκοπό του με ασφαλή κι αξιοπρεπή τρόπο. Δεδο-μένου, όμως ότι η παραπάνω ουσία κατά την ελβετική νομοθεσία μπο-ρούσε να χορηγηθεί μόνο με ιατρική συνταγή, προσέγγισε αρκετούς ψυχι-άτρους ζητώντας τους να τη συντα-γογραφήσουν για λογαριασμό του, χωρίς όμως αποτέλεσμα. Τον Ιούνιο

του 2005, απευθύνθηκε στις τοπι-κές και ομοσπονδιακές υγειονομικές αρχές, ζητώντας την χορήγηση της δυνατότητας προμήθειας sodium pentobarbital, ισχυριζόμενος ότι το άρθρο 8 ΕυρΣΔΑ επιβάλλει στο κρά-τος τη θετική υποχρέωση να δημι-ουργήσει τις συνθήκες για την επιχεί-ρηση αυτοκτονίας χωρίς τον κίνδυνο αποτυχίας και χωρίς την πρόκληση πόνου. Οι αρχές απέρριψαν το αίτη-μά του, ενώ οι προσφυγές του τόσο στο διοικητικό δικαστήριο της Ζυρί-χης όσο και στο Ομοσπονδιακό Δι-καστήριο. Το τελευταίο μάλιστα, στο σκεπτικό της απορριπτικής του από-φασης επισήμανε ότι θα πρέπει να γί-νει διάκριση μεταξύ του δικαιώματος κάποιου ν’ αυτοκτονήσει, το οποίο εν προκειμένω δεν τέθηκε υπό αμφισβή-τηση και του υποτιθέμενου δικαιώμα-τος να προβεί στην ενέργεια αυτή με κρατική υποβοήθηση, κάτι το οποίο δεν μπορεί να συναχθεί ερμηνευτι-κά από το περιεχόμενο του άρθρου 8 ΕυρΣΔΑ. Κατόπιν αυτού, ο προσφεύ-γων απηύθυνε επιστολή σε 170 ψυ-χιάτρους, εξηγώντας την κατάστασή του και ζητώντας κάποιος απ’αυτούς να συντάξει την ψυχιατρική αναφορά που ήταν απαραίτητη ώστε να είναι σε θέση να προμηθευτεί νόμιμα την θανατηφόρα ουσία που χρειαζόταν. Ουδείς, όμως, από τους παραπάνω συγκατάνευσε στην ικανοποίηση του αιτήματός του.Προκειμένου να καταστούν πλέον

κατανοητές οι ουσιώδεις παράμε-τροι της υπόθεσης, θα πρέπει να επι-σημανθεί ότι η υποβοηθούμενη αυ-τοκτονία, σύμφωνα με την ελβετική νομοθεσία, δεν τυγχάνει αξιόποινη, υπό την προϋπόθεση, όμως ότι ο επί-δοξος αυτόχειρας πάσχει από ανία-τη και εξαιρετικά επώδυνη νόσο και τα κίνητρα του παρέχοντος υποβοή-θηση δεν υπαγορεύονται από ιδιοτέ-λεια.Το ΕυρΔΔΑ συνομολόγησε κατ’αρ-χήν ότι το δικαίωμα κάποιου προσώ-που ν’αποφασίζει το ίδιο για το αν και πότε θα θέσει τέρμα στη ζωή του ασφαλώς και προστατεύεται από το άρθρο 8 ΕυρΣΔΑ, υπό την προϋπόθε-ση, όμως, ότι το πρόσωπο αυτό βρί-σκεται σε θέση ν’ αποφασίσει μόνο του και ν’ αναλάβει το ίδιο την υλο-ποίηση της απόφασης αυτής. Στη συ-νέχεια, ακολουθώντας παρόμοια με τα ελβετικά δικαστήρια συλλογιστική προσέγγιση, το Δικαστήριο προχώρη-σε στην διερεύνηση του κατά πόσο υφίσταται θετική υποχρέωση των κρατικών αρχών, απορρέουσα από το άρθρο 8 ΕυρΣΔΑ, να υποβοηθήσουν κάποιο πρόσωπο στην τέλεση αυτο-χειρίας με τρόπο που να εγγυάται το αποτέλεσμα και διασφαλίζοντας το κατά το δυνατόν ανώδυνο της δι-αδικασίας. Επ’ αυτού το Δικαστήριο τόνισε ότι δεν υφίσταται ενιαία αντί-ληψη (consensus) μεταξύ των κρα-τών-μελών του Συμβουλίου της Ευρώ-πης. Συγκεκριμένα, η παρακίνηση σε


ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ ΚΑΙ ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΗΣ ΔΡΑΣΗΣ[ ] 23αυτοκτονία καθώς και η καθ’οιονδή-ποτε τρόπο συμμετοχή στην τέλεσή της απαγορεύεται11 όπως απαγορεύ-εται και η διενέργεια ενεργητικής ή παθητικής ευθανασίας σε πρόσωπα που δεν είναι σε θέση ν’αποφασίσουν τα ίδια. Ειδικά ως προς τους πάσχο-ντες από ψυχική νόσο, ακόμη και οι νομοθεσίες που επιτρέπουν την υπο-βοηθούμενη αυτοκτονία φαίνεται να μην καταλείπουν περιθώρια εφαρμο-γής της στη συγκεκριμένη κατηγορία πασχόντων, δεδομένου ότι απουσιά-ζει, κατά κανόνα, η πνευματική ικα-νότητα του πάσχοντος ν’ αποφασίσει έγκυρα και ελεύθερα για τον τερμα-τισμό της ζωής του. Άλλωστε το φρι-κώδες ιστορικό παράδειγμα της μαζι-κής εξόντωσης εκατοντάδων χιλιά-δων ψυχικά πασχόντων από το ναζι-στικό καθεστώς στη Γερμανία (που πέρασε στην ιστορία με την κωδι-κή ονομασία «Tiergarten 4»), είτε με την άμεση εξόντωσή τους με τη χρή-ση θανατηφόρου αερίου, είτε με την υποβολή τους σε συνθήκες ραγδαί-ας χειροτέρευσης της υγείας τους (διακοπή χορήγησης φαρμακευτι-κής αγωγής, υποσιτισμός) αρκεί από μόνο του να αποτρέψει και την παρα-μικρή σκέψη να επιτραπεί η υποβο-ηθούμενη αυτοκτονία ή η ευθανασία σε ψυχικά ασθενή πρόσωπα.Εν όψει των ανωτέρω, το ΕυρΔΔΑ αποφάνθηκε ότι τα κράτη-μέλη δεί-χνουν να αποδίδουν μεγαλύτερη ση-μασία στην προστασία του δικαιώ-ματος στη ζωή (άρθρο 2 ΕυρΣΔΑ) σε σχέση με το δικαίωμα κάποιου να τερματίζει τη ζωή του, με αποτέ-

λεσμα να υφίσταται ένα ιδιαίτερα ευρύ περιθώριο εκτίμησης στον το-μέα αυτό. Έτσι, αν και το Δικαστήριο αναγνώρισε ότι ο προσφεύγων δικαι-ούται να επιχειρήσει ν’αυτοκτονήσει με ασφαλή μέθοδο, υπό αξιοπρεπείς συνθήκες και χωρίς να υποβληθεί σε υπερβολικό πόνο, αποδέχτηκε ότι η απαίτηση της ελβετικής νομοθεσίας για τη χορήγηση θανατηφόρων ουσι-ών μόνο κατόπιν ιατρικής συνταγής εκπληρούσε νόμιμο σκοπό και συγκε-κριμένα την προστασία των ατόμων από τις μη αναστρέψιμες συνέπειες υλοποίησης επιπόλαιων αποφάσεων καθώς και την αποφυγή καταχρήσε-ων. Το Δικαστήριο έκρινε ότι δεν δι-καιούται να υποτιμήσει τον κίνδυνο καταχρηστικής εφαρμογής στο πλαί-σιο ενός νομικού συστήματος που δι-ευκολύνει την υποβοηθούμενη αυτο-κτονία, συμφωνώντας με τα σχετικά επιχειρήματα της ελβετικής κυβέρνη-σης. Τόνισε επίσης την ανάγκη, στο πλαίσιο της προστασίας του δικαιώ-ματος στη ζωή, να υιοθετούνται δια-δικασίες ικανές να διασφαλίσουν ότι η απόφαση κάποιου να τερματίσει τη ζωή του αντανακλά την ελεύθερη βούλησή του, η δε απαίτηση της προ-ηγούμενης έκδοσης πλήρους ψυχια-τρικής γνωμάτευσης εντάσσεται στο πλαίσιο της διασφαλιστικής αυτής δι-αδικασίας.Η ως άνω υπόθεση έθεσε προς εξέ-ταση ζητήματα ανάλογα με την πολύ-κροτη υπόθεση Pretty/Ην. Βασιλείου, που εκδικάστηκε από το ΕυρΔΔΑ το 2002. Με την απόφασή του αυτή, το ΕυρΔΔΑ έκρινε τότε ότι η άρνηση της

καθ’ης η προσφυγή χώρας να εγγυ-ηθεί την μη άσκηση ποινικής δίωξης του συζύγου της, ανίατα πάσχουσας Diane Pretty, δεν συνιστά παραβία-ση της ΕυρΣΔΑ. Το Δικαστήριο, πά-ντως, προέβη σε διάκριση της υπόθε-σης Haas σε σχέση με την υπόθεση Pretty: ο Haas δεν βρισκόταν στο τε-λικό στάδιο ανίατης νόσου, ούτε ήταν ανίκανος να επιχειρήσει ν’αυτοκτο-νήσει με δικά του μέσα. Επομένως, το προς διερεύνηση ζήτημα, εν προ-κειμένω, δεν ήταν κατά πόσο ο προ-σφεύγων ήταν σε θέση να θέσει τέρ-μα στη ζωή του ο ίδιος (κάτι που δεν ήταν σε θέση να πράξει η D. Pretty) αλλά το κατά πόσο η αδυναμία πρό-σβασης στη συγκεκριμένη θανατη-φόρα ουσία θα τον εξωθούσε στην επιλογή μη αξιοπρεπούς τρόπου τερ-ματισμού της ζωής του.

Σ.Κ.

11. Στο πλαίσιο της ελληνικής νομοθεσίας βλ. άρθρο 300 (ανθρωποκτονία με συναίνεση) και 301 (συμμετοχή σε αυτοκτονία) του Ποινικού Κώδικα. Αντίθετα, στο Βέλγιο και το Λουξεμβούργο, υφίστανται συγκεκριμένοι κανόνες που ρυθμίζουν την πρόσβαση σε ουσίες υποβοηθητικές της αυτοκτονίας. Ειδικότερα, στο Βέλγιο, οι φαρμακοποιοί που χορηγούν σκευάσματα που χρησιμοποιού-νται για την τέλεση ευθανασίας θεωρείται ότι δεν τελούν άδικη πράξη, υπό την προϋπόθεση ότι έχει εκδοθεί γνωμάτευση από αρ-μόδιο ιατρό, η οποία βεβαιώνει ότι ο φαρμακοποιός ενεργεί σύμφωνα με τους ορισμούς του σχετικού νόμου της 28-5-2002. Στο Λουξεμβούργο, η νομοθεσία που ισχύει από 16-3-2009 αποποινικοποίησε, υπό προϋποθέσεις, την ευθανασία και την υποβοηθού-μενη αυτοκτονία.


ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ ΚΑΙ ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΗΣ ΔΡΑΣΗΣ[ ]M.S.S./ΒΕΛΓΙΟΥ ΚΑΙ ΕΛΛΑΔΑΣ: ΜΕ ΜΙΑ ΣΗΜΑΝΤΙΚΗ ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΟ ΕΥΡΔΔΑ ΣΤΑΜΑΤΑ ΤΙΣ ΕΠΙΣΤΡΟΦΕΣ ΑΙΤΟΥΝΤΩΝ ΑΣΥΛΟ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΜΕΣΩ ΤΟΥ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΥ ΔΟΥΒΛΙΝΟ ΙΙ

Ότι δεν έχουν πετύχει τόσο καιρό οι επικριτές του Κα-νονισμού του Δουβλίνου II,

κατάφερε να το πετύχει το Ευρωπα-ϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Αν-θρώπου με την απόφαση MSS/Βελγί-ου και Ελλάδας της 21ης Ιανουαρίου 2011. Στην εν λόγω υπόθεση παρενέ-βησαν το Ην. Βασίλειο, η Ολλανδία, ο Επίτροπος για τα Ανθρώπινα Δικαιώ-ματα του Συμβουλίου της Ευρώπης και η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες, η οποία είχε, ήδη από τον Σεπτέμβριο του 2010, χα-ρακτηρίσει την κατάσταση των αι-τούντων άσυλο στην Ελλάδα ως «αν-θρωπιστική κρίση» και προέτρεπε τα ευρωπαϊκά κράτη να μην στέλνουν αιτούντες άσυλο πίσω στην Ελλάδα. Γραπτές παρεμβάσεις υπέβαλαν επί-σης το “AIRE CENTRE”, η Διεθνής Αμνηστία και το Ελληνικό Παρατηρη-τήριο των Συμφωνιών του Ελσίνκι. Η Ύπατη Αρμοστεία είχε μάλιστα απο-στείλει επιστολή στις Βελγικές αρχές στις 2 Απριλίου 2009, επικρίνοντας την διαδικασία ασύλου και τις συνθή-κες υποδοχής αιτούντων άσυλο στην Ελλάδα και ζητώντας από το Βέλ-γιο να αναστείλει τις επιστροφές αι-τούντων άσυλο σύμφωνα με τον Κα-νονισμό του Δουβλίνου ΙΙ, όπως είχε άλλωστε υποστηρίξει ότι θα έπρεπε να κάνουν όλα τα ευρωπαϊκά κρά-τη σύμφωνα με το άρθρο 3 παρ. 2 του Κανονισμού, από τον Απρίλιο του 2008.Η υπόθεση αφορά έναν Αφγανό υπή-κοο, ο οποίος εισήλθε στην Ευρώπη από την Ελλάδα το 2008. Αφού δα-κτυλοσκοπήθηκε και κρατήθηκε για μία εβδομάδα στην Ελλάδα αφέθη-κε ελεύθερος με υπηρεσιακό σημεί-ωμα που διέτασσε την αποχώρησή του από την χώρα. Ο άνθρωπος αυ-τός έφυγε από την Ελλάδα και ταξίδε-

ψε ως το Βέλγιο, όπου ζήτησε άσυλο λόγω του φόβου δίωξης που αντιμε-τώπιζε από τους Ταλιμπάν για την συ-νεργασία του ως διερμηνέας με την πολυεθνική δύναμη που βρίσκεται στο Αφγανιστάν. Το Βέλγιο, όταν δι-απίστωσε ότι ο αιτών άσυλο είχε ει-σέλθει στην Ευρώπη από την Ελλά-δα, όπως άλλωστε και η πλειονότητα των αιτούντων άσυλο που εισέρχο-νται στην Ευρώπη (88% των αλλο-δαπών εισερχομένων στην Ευρώπη το 2009 εισήλθαν από την Ελλάδα), ζήτησε την επιστροφή του αιτούντος στην Ελλάδα σύμφωνα με το άρθρο 10 του Κανονισμού του Δουβλίνου ΙΙ. Αφού παρήλθε το δίμηνο εντός του οποίου οι ελληνικές αρχές όφειλαν να απαντήσουν στο εισερχόμενο αίτη-μα, οι βελγικές αρχές «επέστρεψαν» τον αιτούντα στην Ελλάδα, όπου κρα-τήθηκε και πάλι και στην συνέχεια αφέθηκε ελεύθερος μέχρι την εξέτα-ση του αιτήματος ασύλου του.Ο προσφεύγων ισχυρίστηκε παραβία-ση από την Ελλάδα: - του άρθρου 3 ΕυρΣΔΑ για τις συνθή-κες κράτησής του, - του άρθρου 3 ΕυρΣΔΑ για της συν-θήκες διαβίωσής του ως αιτούντος άσυλο στην Ελλάδα, - του άρθρου 13 ΕυρΣΔΑ, σε συνδυα-σμό με τα άρθρα 2 και 3 αυτής, για την έλλειψη αποτελεσματικού ενδί-κου μέσου ώστε να αποτραπεί η επα-ναπροώθησή του στο Αφγανιστάν όπου κινδύνευε η ζωή του, λόγω της μη ουσιαστικής κρίσης από την Ελλά-δα του αιτήματος ασύλου του. Ισχυρίστηκε επίσης, παραβίαση από το Βέλγιο:- των άρθρων 2 και 3 ΕυρΣΔΑ λόγω της επιστροφής του στην Ελλάδα απ’ όπου ήταν πιθανό να επαναπροωθη-θεί στο Αφγανιστάν χωρίς την ουσι-αστική κρίση του αιτήματος ασύλου

του, δεδομένων των ανεπαρκειών της διαδικασίας ασύλου στην Ελλάδα. -του άρθρου 3 ΕυρΣΔΑ λόγω της επι-στροφής του στην Ελλάδα και της συ-νακόλουθης έκθεσής του στις συνθή-κες κράτησης και διαβίωσής του ως αιτούντος άσυλο στην Ελλάδα, και-του άρθρου 13 ΕυρΣΔΑ λόγω της μη ύπαρξης αποτελεσματικού ενδίκου μέσου στο Βέλγιο, ώστε να αποτρα-πεί η επιστροφή του στην Ελλάδα και η συνακόλουθη έκθεσή του σε συν-θήκες που συνιστούν παραβίαση των άρθρων 2 και 3 ΕυρΣΔΑ.Σε σχέση με την παραβίαση του άρ-θρου 3 ΕυρΣΔΑ για τις συνθήκες κρά-τησης του, ο MSS ισχυρίστηκε στην προσφυγή του ενώπιον του ΕυρΔΔΑ ότι κατά τις δύο περιόδους κράτη-σής του στην Ελλάδα στην Αστυνομι-κή Διεύθυνση Αερολιμένα «Ελευθέρι-ος Βενιζέλος», οι συνθήκες κράτησής του ήταν τέτοιες που ισοδυναμούσαν με απάνθρωπη και ταπεινωτική με-ταχείριση. Ο προσφεύγων περιέγρα-ψε τις συνθήκες ως εξής: ήταν κλει-σμένος σε ένα μικρό δωμάτιο μαζί με άλλους 20 ανθρώπους, είχε πρό-σβαση σε τουαλέτα μόνο κατά την δι-ακριτική ευχέρεια των φρουρών, δεν είχε δυνατότητα προαυλισμού, η πο-σότητα του φαγητού ήταν ελάχιστη και ήταν αναγκασμένος να κοιμάται σε ένα βρώμικο στρώμα στο πάτω-μα. Κατά την διάρκεια της δεύτερης κράτησής του ισχυρίστηκε επίσης ότι είχε υποστεί σωματική βία από τους φρουρούς. Το Δικαστήριο υπενθύμισε αντίστοι-χη προηγούμενη νομολογία του για τις συνθήκες κράτησης στην Ελλά-δα (Tabesh/Ελλάδας, A.A./Ελλάδας, S.D./Ελλάδας), όπου διαπιστώθηκε παραβίαση του άρθρου 3 ΕυρΣΔΑ και δεν θεώρησε ότι ο μικρός χρό-νος των περιόδων κράτησης του προ-


ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ ΚΑΙ ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΗΣ ΔΡΑΣΗΣ[ ] 25σφεύγοντος (4 ημέρες η πρώτη και 1 εβδομάδα η δεύτερη) μπορεί να καταστήσει τις συνθήκες κράτησης άνευ σημασίας, ιδίως εν όψει του γε-γονότος ότι ο προσφεύγων ήταν ιδι-αίτερα ευάλωτος λόγω της τραυμα-τικής εμπειρίας της μετανάστευσής του από το Αφγανιστάν στην Ελλά-δα. Το Δικαστήριο έκρινε ότι οι συν-θήκες κράτησης στις οποίες υπεβλή-θη ο προσφεύγων ήταν μη αποδεκτές και ότι το αίσθημα αυθαιρεσίας, κα-τωτερότητας και αγωνίας το οποίο τον κατέβαλε σε συνδυασμό με τις βαθιές επιπτώσεις που έχουν αυτές οι συνθήκες κράτησης στην αξιοπρέ-πεια ενός ανθρώπου, συνιστούν τα-πεινωτική μεταχείριση σύμφωνα με το άρθρο 3 της ΕυρΣΔΑ. Επιπρόσθε-τα το Δικαστήριο έκρινε ότι η δεινή κατάσταση στην οποία βρέθηκε ο προσφεύγων εντάθηκε λόγω του ευ-άλωτου ως εκ της θέσεώς του ως αι-τούντος άσυλο. Σε σχέση με την παραβίαση του άρ-θρου 3 ΕυρΣΔΑ για τις συνθήκες δι-αβίωσης του προσφεύγοντος στην Ελλάδα, ο M.S.S. ισχυρίστηκε ότι ου-δέποτε έλαβε σαφείς πληροφορίες για την διαδικασία ασύλου στην Ελ-λάδα (κανένα ενημερωτικό φυλλά-διο) και δεν έγινε ποτέ οποιαδήποτε προσπάθεια από τις αρμόδιες αρχές για να στεγαστεί, παρόλο που οι αρ-χές γνώριζαν καλά ότι ήταν άστεγος. Αναγκάστηκε έτσι να μείνει αρκετούς μήνες στον δρόμο, χωρίς φαγητό, χω-ρίς τις ελάχιστες συνθήκες υγιεινής, με μόνιμο φόβο μήπως κάποιος του επιτεθεί. Οι συνθήκες αυτές δημιούρ-γησαν μια κατάσταση ευαλωτότητας και υλικής και ψυχολογικής αποστέ-ρησης, η οποία ισοδυναμεί, σύμφωνα με τον προσφεύγοντα, με μεταχείρι-ση αντίθετη προς το άρθρο 3 Ευρ-ΣΔΑ. Το Δικαστήριο καταρχήν σημείωσε τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν τα κράτη που βρίσκονται στα εξωτερικά σύνορα της Ε.Ε., όπως η Ελλάδα, από

την αύξηση των ροών προσφύγων και μεταναστών. Η κατάσταση επιδεινώ-νεται, σύμφωνα με το Δικαστήριο, από τις επιστροφές ατόμων στα κρά-τη αυτά από άλλα κράτη μέλη της Ε.Ε. με βάση τον Κανονισμό του Δου-βλίνου ΙΙ. Εν προκειμένω, το Δικαστήριο έκρι-νε ότι η κατάσταση απόλυτης ένδει-ας στην οποία βρισκόταν ο προσφεύ-γων (την οποία το Δικαστήριο δεν αμφισβήτησε, λόγω των πολλών εκ-θέσεων μη κυβερνητικών οργανώσε-ων και διεθνών οργανισμών που πε-ριγράφουν την ζωή των αιτούντων άσυλο στην Ελλάδα με τα ίδια χρώμα-τα), ξεκίνησε από την επιστροφή του στην Ελλάδα από το Βέλγιο τον Ιούνιο του 2009 και συνδέεται με το καθε-στώς του ως αιτούντος άσυλο. Αν οι ελληνικές αρχές είχαν εξετάσει το αί-τημά του γρηγορότερα θα είχαν βο-ηθήσει στην βελτίωση της κατάστα-σής του. Σύμφωνα με το Δικαστήριο, οι ελληνικές αρχές δεν έλαβαν υπό-ψιν τους την ευάλωτη κατάσταση του προσφεύγοντος ως αιτούντος άσυλο και πρέπει να θεωρηθούν υπεύθυνες για την απραξία τους. Τέλος, το Δικα-στήριο απεφάνθη ότι ο προσφεύγων υπήρξε θύμα εξευτελιστικής μεταχεί-ρισης και έλλειψης σεβασμού προς την αξιοπρέπειά του και ότι η κατά-σταση αυτή του δημιούργησε αίσθη-μα φόβου, αγωνίας και κατωτερότη-τας μέχρι και απόγνωσης. Αυτές οι συνθήκες διαβίωσης, σε συνδυασμό με την μακρά περίοδο αβεβαιότητας στην οποία παρέμεινε και την από-λυτη έλλειψη προοπτικής ότι η κατά-στασή του θα βελτιωθεί, συνιστούν παραβίαση του άρθρου 3 ΕυρΣΔΑ.Σε σχέση με την παραβίαση του άρ-θρου 13 ΕυρΣΔΑ, σε συνδυασμό με τα άρθρα 2 και 3 αυτής, ο προσφεύ-γων ισχυρίστηκε ότι δεν υπήρχε απο-τελεσματικό ένδικο μέσο στην Ελλά-δα ώστε να αποτραπεί ο κίνδυνος να επαναπροωθηθεί στο Αφγανιστάν και ότι οι ελλείψεις στην διαδικασία ασύ-

λου στην Ελλάδα ήταν τέτοιες που κινδύνευε να επιστρέψει στην χώρα καταγωγής του χωρίς να εξεταστεί η ουσία του αιτήματός του, όπου διέ-τρεχε κινδύνους κατά παράβαση των άρθρων 2 και 3 ΕυρΣΔΑ. Το Δικαστή-ριο απεφάνθη ότι υπήρξε παραβίαση του άρθρου 13 σε συνδυασμό με το άρθρο 3 ΕυρΣΔΑ λόγω των ανεπαρ-κειών των ελληνικών αρχών κατά την διαδικασία εξέτασης του αιτήματος ασύλου του προσφεύγοντος και του κινδύνου να επαναπροωθηθεί άμε-σα ή έμμεσα στην χώρα καταγωγής του χωρίς σοβαρή εξέταση της ουσί-ας του αιτήματος ασύλου του, χωρίς δηλαδή την δυνατότητα πρόσβασης του προσφεύγοντος σε αποτελεσμα-τικό ένδικο μέσο. Στην συνέχεια το Δικαστήριο εξέτα-σε εάν υπήρξε παραβίαση των άρ-θρων 2 και 3 ΕυρΣΔΑ από το Βέλγιο λόγω της επιστροφής του προσφεύ-γοντος στην Ελλάδα, όπου εκτίθε-το στον κίνδυνο επαναπροώθησής του στην χώρα καταγωγής του, συνε-πεία των ανεπαρκειών της διαδικασί-ας ασύλου στην Ελλάδα. Πρέπει να σημειωθεί ότι η Ολλανδία, παρεμβαί-νουσα στην υπόθεση ως τρίτο μέρος, υποστήριξε ότι το Δικαστήριο δεν θα πρέπει να «μπλοκάρει» τον Κανονι-σμό του Δουβλίνου ΙΙ και να «ακυρώ-σει» την διακρατική εμπιστοσύνη (!) στα πλαίσια του Κανονισμού και να θέσει υπό αμφισβήτηση την ισορρο-πημένη και λεπτή προσέγγιση σε θέ-ματα σχέσεως κοινοτικού δικαίου και ΕυρΣΔΑ που έχει χαράξει το ΕυρΔΔΑ, όπως για παράδειγμα στην υπόθεση Bosphorus. Βεβαίως, η πλειοψηφία των παρεμβαινόντων μερών υποστή-ριξε την αναστολή των επιστροφών μέσω του Κανονισμού του Δουβλίνου ΙΙ στην Ελλάδα, λόγω ακριβώς των προβλημάτων στην διαδικασία ασύ-λου. Εν προκειμένω, το Δικαστήριο έκρινε ότι στην υπόθεση Bosphorus είχε διαπιστωθεί ότι η ΕυρΣΔΑ δεν εμποδίζει τα συμβαλλόμενα κράτη να


ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ ΚΑΙ ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΗΣ ΔΡΑΣΗΣ[ ]εκχωρούν κυριαρχικές αρμοδιότητες σε διεθνή οργανισμό στα πλαίσια της συνεργασίας τους σε κάποιον τομέα. Παρόλα αυτά, τα κράτη παραμένουν υπεύθυνα για όλες τις πράξεις ή πα-ραλείψεις τους είτε σύμφωνα με το εσωτερικό τους δίκαιο είτε σύμφωνα με τις διεθνείς τους υποχρεώσεις. Οι κρατικές ενέργειες σύμφωνα με τέ-τοιες νομικές υποχρεώσεις είναι δι-καιολογημένες εφόσον ο αντίστοιχος διεθνής οργανισμός παρέχει ισοδύνα-μη προστασία σε σχέση με τα θεμε-λιώδη δικαιώματα, αντίστοιχη με αυ-τήν που παρέχει η ΕυρΣΔΑ. Στην εν λόγω υπόθεση το Δικαστήριο έκρι-νε ότι η προστασία που παρέχει το κοινοτικό δίκαιο είναι ισοδύναμη με την προστασία που παρέχει η Ευρ-ΣΔΑ, αποδίδοντας πρωτεύοντα ρόλο στο Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένω-σης, αφού η αποτελεσματικότητα της εν λόγω προστασίας εξαρτάται από τον μηχανισμό ελέγχου που υφίστα-ται για την εξασφάλιση και επίβλεψη της προστασίας. Το Δικαστήριο όμως σημειώνει ότι το άρθρο 3 παρ. 2 του Κανονισμού του Δουβλίνου ΙΙ προ-βλέπει ότι κάθε συμβαλλόμενο μέρος μπορεί να χρησιμοποιήσει την «ρήτρα κυριαρχίας» (“sovereignty clause”) και να εξετάσει ένα αίτημα ασύλου, κατά παρέκκλιση από τα κριτήρια που θέτει ο Κανονισμός. Υπό το πρί-σμα αυτό, οι βελγικές αρχές θα μπο-ρούσαν να μην επιστρέψουν τον προ-σφεύγοντα στην Ελλάδα, αλλά να εξεταστεί το αίτημα ασύλου του στο Βέλγιο, αν θεωρούσαν ότι η Ελλάδα δεν εκπλήρωνε τις υποχρεώσεις της από την ΕυρΣΔΑ. Επομένως, το Δικα-στήριο κατέληξε ότι η επιστροφή του προσφεύγοντος στην Ελλάδα δεν ενέ-πιπτε στην σφαίρα των διεθνών υπο-

χρεώσεων του Βελγίου και συνεπώς η αρχή της ισοδύναμης προστασίας δεν εφαρμόζεται εν προκειμένω. Εν τέλει, το Δικαστήριο απεφάνθη, βασιζόμενο και στην πλειάδα εκθέσε-ων διεθνών οργανισμών και Μ.Κ.Ο., ότι το Βέλγιο παραβίασε τις υποχρε-ώσεις του που απορρέουν από το άρ-θρο 3 ΕυρΣΔΑ επιστρέφοντας των προσφεύγοντα στην Ελλάδα, απ’ όπου κινδύνευε να επαναπροωθηθεί στο Αφγανιστάν. Πρέπει να σημειωθεί ότι το Δικαστήριο δεν θεώρησε επαρ-κή διαβεβαίωση προς το Βέλγιο τις δι-πλωματικές διαβεβαιώσεις της Ελλά-δας ότι ο προσφεύγων δεν διατρέχει κίνδυνο επαναπροώθησης. Σε σχέση με την παραβίαση του άρ-θρου 3 ΕυρΣΔΑ από το Βέλγιο, λόγω της επιστροφής του προσφεύγοντος στην Ελλάδα και της συνακόλουθης έκθεσής του στις συνθήκες κράτησης και διαβίωσης στην Ελλάδα που συ-νιστούν ταπεινωτική μεταχείριση, (βλ. ανωτέρω), το Δικαστήριο έκρινε ότι το Βέλγιο καλώς γνώριζε τις συνθή-κες αυτές και παρόλα αυτά επέστρε-ψε τον προσφεύγοντα, παραβιάζο-ντας επομένως και πάλι το άρθρο 3. Τέλος, το Δικαστήριο έκρινε ότι υπήρ-ξε παραβίαση του άρθρου 13 Ευρ-ΣΔΑ από το Βέλγιο, λόγω της μη ύπαρξης αποτελεσματικού ένδικου μέσου που θα μπορούσε να εμπο-δίσει την επιστροφή του προσφεύ-γοντος στην Ελλάδα και την έκθεσή του σε κινδύνους που συνιστούν πα-ραβίαση του άρθρου 3. Το Δικαστή-ριο έκρινε ότι παρόλο που η αποτελε-σματικότητα ενός ενδίκου μέσου δεν ταυτίζεται με την βεβαιότητα θετικής έκβασης για τον αιτούντα, η απουσία οποιασδήποτε πιθανότητας να δικαι-ωθεί ο αιτών θέτει ζήτημα αποτελε-

σματικότητας σύμφωνα με το άρθρο 13 ΕυρΣΔΑ.Είναι σημαντικό επίσης να προστεθεί ότι το Δικαστήριο ζήτησε ως πρόσθε-τα μέτρα για την εκτέλεση της από-φασης (πέρα από τα γενικά μέτρα που πρέπει να υιοθετηθούν ώστε να μην υπάρξουν παραβιάσεις σε παρό-μοιες περιπτώσεις) την άμεση εξέτα-ση του αιτήματος ασύλου του προ-σφεύγοντος με τρόπο που να συνάδει προς την ΕυρΣΔΑ και, μέχρι την έκδο-σή σχετικής απόφασης, την μη απέ-λαση του αιτούντος. Μέχρις στιγμής, μετά την έκδοση της εν λόγω απόφασης, το Ην. Βα-σίλειο, η Γερμανία, η Σουηδία, η Δα-νία, η Νορβηγία και η Φιλανδία δή-λωσαν ότι σταματούν τις επιστροφές αιτούντων άσυλο στην Ελλάδα, ενώ σε αντίστοιχη πρακτική έχουν προ-χωρήσει και άλλα κράτη. Σύμφωνα με δημοσιεύματα12, υπολογίζεται ότι στο Στρασβούργο εκκρεμούν άλλες 690 περίπου αντίστοιχες υποθέσεις και εκατοντάδες άλλες σε εθνικά δι-καστήρια διαφόρων ευρωπαϊκών χω-ρών. Οι αριθμοί καταδεικνύουν ότι ο Κανονισμός του Δουβλίνου δεν αφο-ρά την «διακρατική συνεργασία και εμπιστοσύνη μεταξύ των ευρωπαϊ-κών χωρών», αλλά το ότι μέχρι τώρα οι ευρωπαίοι εταίροι παρακολουθού-σαν τις εξελίξεις στην Ελλάδα από τους καναπέδες τους. Μάλλον η εν λόγω απόφαση, όπως και οι αριθμοί των προσφυγών που έχουν κατατε-θεί, τους αναγκάζουν να «ξεβολευ-τούν»...

Μ.Ρ.

12. Ν.Υ. Times, Rights Ruling Stops Return of Refugees to Greece, 26/1/2011 στο http://www.nytimes.com/2011/01/27/world/europe/27iht-asylum27.htm?_r=1



ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΚΑΤΑ ΤΟΥ ΡΑΤΣΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΤΗΣ ΜΙΣΑΛΛΟΔΟΞΙΑΣ (ECRI)

Η ΤΕΤΑΡΤΗ ΕΚΘΕΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΤΟΥΡΚΙΑ

Στις 8 Φεβρουαρίου 2011 δη-μοσιεύθηκε η τέταρτη περι-οδική έκθεση για την Τουρ-

κία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής κατά του Ρατσισμού και της Μισαλλοδοξί-ας (ΕCRI) του Συμβουλίου της Ευρώ-πης, η οποία είχε υιοθετηθεί στις 10 Δεκέμβρη του περασμένου έτους. Η ECRI, αποτελούμενη από 47 ανεξάρ-τητους εμπειρογνώμονες- ένας για κάθε κράτος μελος του ΣτΕ, παρα-κολουθεί και αναλύει την εσωτερική κατάσταση στο εσωτερικό των κρα-τών και διαμορφώνει, μέσω των πε-ριοδικών ανά κράτος εκθέσεων της, προτάσεις και συστάσεις για την βελ-τίωση των συνθηκών και την καταπο-λέμηση του ρατσισμού και της μισαλ-λοδοξίας. Η προηγούμενη έκθεση για την Τουρ-κία είχε δημοσιευθεί τον Φεβρουάριο 2005. Η Επιτροπή παρατηρεί στην αρχή της εκθέσεως την πρόοδο που σημείωσε η Τουρκία, λαμβάνοντας υπόψη τις από το 2005 συστάσεις της Επιτροπής. Κάποιες από αυτές αφορούν στην αλλαγή του άρθρου 90 του Συντάγματος, όπου πλέον προ-βλέπει ότι σε περίπτωση μη συμφω-νίας των διεθνών κειμένων που έχει υπογράψει η Τουρκία για την προστα-σία των δικαιωμάτων και των θεμελι-ωδών ελευθεριών με το εσωτερικό δίκαιο, θα ισχύουν οι διατάξεις των πρώτων, στην μη υποχρεωτική ανα-γραφή του θρησκεύματος στις αστυ-νομικές ταυτότητες, στην αλλαγή του ποινικού κώδικα και στις προσπάθει-ες συμμόρφωσης των δικαστών και των εισαγγελέων με τις διεθνείς υπο-χρεώσεις της Τουρκία, και ειδικότερα αυτών που απορρέουν από την Ευρ-ΣΔΑ. Θετικά κρίνονται και τα μέτρα των Τουρκικών αρχών να δημιουργή-σουν τον θεσμό του Συνηγόρου του

Πολίτη, μία ανεξάρτητη επιτροπή που θα εξετάζει ατομικές προσφυγές και παραβιάσεις των δικαιωμάτων του ανθρώπου, αλλά και μία δεύτερη που θα ασχολείται με την ισότητα και την καταπολέμηση του ρατσισμού.Η ΕCRI καλοσόρισε τις κινήσεις για τον κατευνασμό των εντάσεων της τουρκικής κοινωνίας προς τους Κούρ-δους, την προώθηση της διδασκαλίας και της εκμάθησης των μειονοτικών γλωσσών, τα μέτρα για την διεξαγωγή του διαλόγου με τους Ρομά και τους Αλεβίτες, καθώς και την συμμετοχή ενός μειονοτικού αντιπροσώπου στο Συμβούλιο των βακουφικών Ιδρυμά-των και την αποκατάσταση κάποιων από των κατασχεθέντων μειονοτικών ιδρυμάτων. Άλλα θετικά μέτρα αφο-ρούν στην προώθηση του διαλόγου κατά του ρατσισμού στις σχολικές αί-θουσες και στα προληπτικά μέτρα σε σχέση με την επιλήψιμη συμπεριφο-ρά των δυνάμεων ασφαλείας, αλλά και του ιατρικού προσωπικού και των δικαστών σε σχέση με τις πρακτικές βασανισμού και απάνθρωπης μετα-χείρισης. Οι συστάσεις και οι αναλύσεις της τέταρτης έκθεσης χωρίζονται σε δι-αφορετικούς τομείς της κρατικής δραστηριότητας και της πολιτικής, οικονομικής και κοινωνικής ζωής. Αρχικά, η Επιτροπή αναφέρεται στις νομικές διατάξεις των διεθνών και περιφερειακών οργάνων, στις συ-νταγματικές διατάξεις, στις διατάξεις του ποινικού και του αστικού δικαίου, στην δικαιοσύνη και σε άλλα όργανα που οι δράσεις έχουν αντίκτυπο στην καταπολέμηση του ρατσισμού και της μισαλλοδοξίας. Η Έκθεση αναφέ-ρει ότι δυστυχώς η Τουρκία δεν έχει ακόμη επικυρώσει το 12ο Πρωτόκολ-λο της ΕυρΣΔΑ για την γενική απαγό-

ρευση των διακρίσεων, καλώντας τη να δράσει προς αυτή την κατεύθυν-ση το συντομότερο δυνατό. Επίσης, ενώ η Τουρκία επικύρωσε το 2006 το προαιρετικό Πρωτόκολλο του Διε-θνούς Συμφώνου για τα Ατομικά και Πολιτικά Δικαιώματα, που δίνει το δι-καίωμα ατομικών αναφορών ενώπι-ον της Επιτροπής Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, διατύπωσε επιφύλαξη για την αρμοδιότητα της παραπάνω Επι-τροπής να εξετάζει αναφορές επικα-λούμενες παραβίαση του Άρθρου 26 του Συμφώνου (απαγόρευση των δι-ακρίσεων), ενώ διατηρεί ακόμη τις εκφρασθείσες επιφυλάξεις σε σχέ-ση με την γενική εφαρμογή του άρ-θρου 27 του Συμφώνου για τα Ατομι-κά και Πολιτικά Δικαιώματα και του Άρθρου 13 του Διεθνούς Συμφώνου για Οικονομικά, Κοινωνικά και Πολιτι-στικά Δικαιώματα. Οι επιφυλάξεις αυ-τές έχουν ως βασικό στόχο τις εθνι-κές και θρησκευτικές μειονότητες, προστατευόμενες από την Συνθήκη της Λωζάννης. Η ECRI καλωσορίζει το γεγονός της υπογραφής και επικύρωσης κάποιων διεθνών συμβάσεων για τα δικαιώμα-τα του ανθρώπου και καλεί την Τουρ-κία να αποσύρει τις προαναφερθεί-σες επιφυλάξεις και να υπογράψει και να επικυρώσει την Σύμβαση της UNESCO κατά των διακρίσεων στον τομέα της εκπαίδευσης, τον Ευρωπα-ϊκό Χάρτη για τις Μειονοτικές και Πε-ριφερειακές Γλώσσες κ.α. Καλεί επί-σης την Τουρκία να δώσει τέλος στην περιοριστική για τις μειονότητες ερ-μηνεία της συνθήκης της Λωζάννης, η οποία εφαρμόζεται μόνο για τους Ελληνο-ορθόδοξους, τους Αρμενίους και τους Εβραίους, στερώντας από τις άλλες μειονοτικές ομάδες, όπως τους Κούρδους, τους Αραβόφωνους


ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ ΚΑΙ ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΗΣ ΔΡΑΣΗΣ[ ]ή τους Αλεβίτες την απόλαυση των δι-καιωμάτων που προσφέρει η Λωζάν-νη. Η θέση μειονοτήτων εκτός Λωζάν-νης είναι ιδιαίτερα δύσκολη, καθώς δεν προστατεύονται από κανένα ειδι-κό καθεστώς για την διατήρηση την εθνοτικής, πολιτιστικής, θρησκευτι-κής και γλωσσικής τους ταυτότητας. Επίσης, η έκθεση τονίζει την ανάγκη εφαρμογής των διατάξεων του Συ-ντάγματος σε σχέση με την καταπο-λέμηση του ρατσισμού και των δια-κρίσεων, την εκτέλεση και εφαρμογή των αποφάσεων του ΕυρΔΔΑ και την εφαρμογή προηγούμενης σύστασής της, ώστε οι συνταγματικές ελευθερί-ες αλλά και ισότητα των πολιτών να καλύπτει όλες τις ομάδες.Σχετικά με τις διατάξεις του ποινικού κώδικα, ιδιαίτερο ενδιαφέρον προκα-λεί η αναφορά στο διαβόητο άρθρο 301 του ποινικού κώδικα το οποίο προέβλεπε την επιβολή ποινής φυ-λάκισης εως και τριών ετών για την προσβολή του «τουρκισμού». Ενώ το άρθρο τροποποιήθηκε το 2008, μετά από απόφαση του ΕυρΔΔΑ η οποία όριζε ότι η ενλόγω διάταξη αποτε-λεί παραβίαση του δικαιώματος της ελευθερίας της έκφρασης (άρθρο 10 ΕυρΣΔΑ), η Επιτροπή αναφέρει ότι το ενλόγω άρθρο, αλλά και κάποια άλλα του ποινικού κώδικα, συνεχίζουν να εκλαμβάνονται από τις αρχές ως εί-χαν. Προς αυτή την κατεύθυνση, η ECRI καλεί τις αρχές της γείτονος να ενισχύσουν τις διατάξεις του ποινικού δικαίου που προβλέπουν την καταπο-λέμηση του ρατσισμού και της μισαλ-λοδοξίας, καθώς κάποιες διατάξεις του ποινικού κώδικα για την τιμωρία των όσων εκφράζουν ειρηνικές από-ψεις ή δίκαιες διεκδικήσεις παραμέ-νουν ενεργές. Από αυτήν την πρακτι-κή, βασικά πλήττονται οι μειονοτικοί, καθώς έστω και η απλή έκφραση της μειονοτικής ταυτότητας μπορεί να εκληφθεί ως απειλή για την ενότητα του τουρκικού κράτους. Ως προς το ζήτημα της εξάλειψης των

διακρίσεων στον τομέα της εκπαίδευ-σης, η έκθεση κάνει λόγο για τις στοχο-ποιημένες δυσκολίες της διδασκαλίας των γλωσσών των μη-τουρκόφωνων πληθυσμών, εκτός των μειονοτήτων της Λωζάννης αλλά και των Ελλήνων και Αρμενίων. Παρά την αλλαγή της νομοθεσίας, που πλέον επιτρέπει την ίδρυση ιδιωτικών σχολών εκμάθησης «γλωσσών και διαλέκτων που χρησι-μοποιούνται καθημερινά από Τούρ-κους πολίτες», κανένα τέτοιο ίδρυμα δεν έχει συσταθεί για την διδασκα-λία της κουρδικής, εξαιτίας των δυ-σκολιών που εισάγει το κράτος, σύμ-φωνα με την κοινωνία πολιτών , ενώ η πρόταση για τη δημιουργία Τμή-ματος Κουρδικών Σπουδών, Γλώσσας και Πολιτισμού στο Πανεπιστήμιο του Diyarbakir, απορρίφθηκε με την αιτι-ολογία ότι επρόκειτο για αίτημα οντό-τητας που υποστηρίζει την τρομοκρα-τία. Η Επιτροπή καλεί την Τουρκία να επανεξετάσει το άρθρο 42 του Συ-ντάγματος το οποίο απαγορεύει την διδασκαλία άλλων γλωσσών εκτός από την τουρκική, με την εξαίρεση των προβλέψεων των διεθνών συνθη-κών και προτείνει την παράλληλη με την επίσημη γλώσσα διδασκαλία των μειονοτικών γλωσσών. Αναφορικά με την διδασκαλία των γλωσσών των μειονοτήτων της Λωζάν-νης, η ΕCRI υπογραμμίζει τις δυσκο-λίες της βιωσιμότητας των μειονοτι-κών σχολείων εξαιτίας του μειωμένου αριθμού μαθητών και της απαγό-ρευσης των μαθητών των οποίων οι γονείς δεν είναι τούρκοι πολίτες να φοιτήσουν στα μειονοτικά σχολεία. Επίσης, γίνεται αναφορά και στο πα-ραδοσιακό πρόβλημα του υποδιευθυ-ντή των μειονοτικών σχολείων. Ο νό-μος όριζε ότι τα μειονοτικά σχολεία της Πόλης έπρεπε να είχαν υποδιευ-θυντή τουρκικής υπηκοότητας και τουρκικής καταγωγής. Ενώ το δεύτε-ρο κριτήριο έχει αφαιρεθεί σήμερα, η πρακτική του τουρκικού κράτους δεν έχει μεταβληθεί .

Προβλήματα εντοπίζονται και στην εκπαίδευση των παιδιών με μητρι-κή γλώσσα άλλη από την τουρκική, σχετικά με την εκμάθηση της επίση-μης γλώσσας του κράτους. Δυσκολίες αντιμετωπίζουν τα παιδιά των Ρομά, και οι αριθμοί αποδεικνύουν τον χα-μηλό ποσοστό συμμετοχής τους στην εκπαίδευση. Ένα άλλο γεγονός το οποίο απασχολεί την Επιτροπή, εί-ναι η ημερήσια υποχρέωση όλων των μαθητών της Τουρκίας να διαβάζουν ένα όρκο αναφέροντας « ne multu Turkum diyene» (είμαι περίφανος που είμαι τούρκος). Αυτή η αντικρουόμε-νη πρακτική, προκαλεί διάφορα αι-σθήματα στις μειονοτικές ομάδες, οι οποίες πιστεύουν ότι χρησιμοποιείται για να μειώσει την σημασία της δια-φορετικότητας στην κοινωνία και να αποξενώσει τους μαθητές από την οι-κογένεια. Ως εκ τούτου, η ΕCRI κα-λεί τις αρχές στην διεξαγωγή ενός δι-ερευνητικού και ειλικρινούς διαλόγου με τις μειονότητες. Άλλα θέματα που αφορούν την κα-ταπολέμηση των διακρίσεων είναι η θρησκευτική εκπαίδευση στα σχολεία, απαραίτητη για όλους τους εκτός των μελών των μειονοτήτων της Λωζάν-νης, η πρόσβαση των μειονοτήτων και των υπολοίπων ευπαθών ομάδων στο σύστημα υγείας και στις δημόσι-ες υπηρεσίες καθώς και το δικαιώμα στην κατοικία, το οποίο συχνά παρα-βιάζεται, κυρίως για τους Ρομά, των οποίων τα καταλύματα καταστρέφο-νται και οι ίδιοι υφίστανται διώξεις. Δεδομένης της ύπαρξης πολυάριθ-μων και διαφορετικών στη σύστα-ση μειονοτικών ομάδων στην Τουρ-κία, η έκθεση της ECRI αναφέρεται εκτεταμένα στo status των μειονο-τήτων στη χώρα και στα προβλήμα-τα διακρίσεων που αντιμετωπίζουν. Ως προς τις μη-μουσουλμανικές μει-ονότητες που προστατεύονται από την συνθήκη της Λωζάννης, η ECRI υπογραμμίζει με ενδιαφέρον το νέο νόμο του 2008 για τα μειονοτικά ευ-


ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ ΚΑΙ ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΗΣ ΔΡΑΣΗΣ[ ] 29αγή ιδρύματα (βακούφια) σύμφωνα με τον οποίο ένα μέλος της μειονότη-τας θα μπορεί να συμμετέχει στη Επι-τροή της Γενική Διεύθυνση Βακου-φίων (επιτροπή που διαχειρίζεται το σύνολο των ιδρυμάτων στο κράτους), ενώ παράλληλα προβλέπεται μία δια-δικασία καταγραφής των περιουσιών και αποκατάστασης της κατασχεμέ-νης ακίνητης ιδιοκτησίας, κάτω από προβλέψεις του άρθρου 7 του νόμου 5737/2008. Παραταύτα, ο νέος νό-μος δεν προσφέρει πλήρη προστασία και ευχέρεια δράσης στα ιδρύματα, ιδιαίτερα σε σχέση με την αποκατά-σταση της ακίνητης περιουσίας την αναγνώριση νομικού προσώπου στις μειονότητες καθώς και την κατ’ουσί-αν διατήρηση της απαγόρευσης ίδρυ-σης νέων κοινωφελών ιδρυμάτων. Επίσης, γίνεται αναφορά στα διαφο-ρετικά προβλήματα κάθε μειονοτικής ομάδας. Οι Αρμένιοι, τονίζει η Επιτρο-πή, αντιμετωπίζουν πρόβλημα σε σχέ-ση με την διδασκαλία της γλώσσας τους, την έλλειψη σχολικών εγχειριδί-ων και την σταδιακή μείωση των μα-θητών στα μειονοτικά σχολεία, ενώ αντίστοιχα ζητήματα αντιμετωπίζει για η κοινότητα των Εβραίων. Όσο για τους Έλληνες της Πόλης, η ΕCRI υπογραμμίζει την ανάγκη λήψης άμε-σων μέτρων προκειμένου να διασω-θεί η μειονότητα από τον αφανισμό. Τα κυριότερα προβλήματα των Ρω-μιών σχετίζονται με την εκπαίδευση, την έλλειψη προσωπικού, τα περιου-σιακά δικαιώματα των κληρονόμων που έχουν χάσει την τουρκική υπη-κοότητα, το ζήτημα των μειονοτικών ιδρυμάτων, του κλήρου, της Θεολογι-κής Σχολής της Χάλκης αλλά και της νομικής προσωπικότητας του Πατρι-αρχείου και της διαδοχής του Πατρι-άρχη. Σοβαρότατα είναι βέβαια και τα προ-βλήματα που αντιμετωπίζουν οι Κούρ-δοι, οι οποίοι συγκεντρώνονται στις φτωχότερες και πιο απομακρυσμέ-νες περιοχές της χώρας. Εκτός από

τις διακρίσεις σχετικά με την γλώσσα και την εθνική τους ταυτότητα και τα χαμηλά ποσοστά μαθητών σε ολα τα επίπεδα της εκπαίδευσης, οι Κούρδοι είναι συχνά θύματα εγχώριου εκτοπι-σμού από τις αρχές, οι οποίες απο-μακρύνουν τα άτομα από τον τόπο καταγωγής και διαμονής τους. Επο-μένως οι εκτοπισμένοι, είναι θύματα της περιθωριοποίησης και γνωρίζουν σοβαρές οικονομικές και κοινωνικές δυσκολίες. Διάφορα άλλα προβλήμα-τα που σχετίζονται με τις θρησκευτι-κές ελευθερίες των Αλεβιτών και των μη-σουνιτών μουσουλμάνων, οδη-γούν την έκθεση στο συμπέρασμα ότι η Τουρκία οφείλει να υιοθετήσει πρα-κτικές προς την βελτίωση των υφι-στάμενων συνθηκών και την καταπο-λέμηση των διακρίσεων.Λαμβάνοντας υπόψη την έλλειψη ενι-αίας νομοθεσίας για τους αιτούντες άσυλο και τους πρόσφυγες και την υψηλή ευαίσθητη κατάσταση των παραπάνω, η ΕCRI καλεί την Τουρ-κία να αλλάξει το συντομότερο δυνα-τό την σε εφαρμογή νομοθεσία της ή να εξαιρέσει από τους αιτούντες άσυ-λο και του πρόσφυγες την πληρωμή των τελών διαμονής στην Τουρκία, δί-νοντας λύση στο ανθρωπιστικό πρό-βλημα των υπό κράτηση προσώπων. Επίσης, τα διάφορα κρούσματα ρα-τσιστικής βίας από την αστυνομία και η ελλιπής διεξαγωγή δικαστικών ερευ-νών, ενόχλησαν την Επιτροπή οποία καλεί την Τουρκία να διεξάγει τις απα-ραίτητες έρευνες για αυτά τα πολλές φορές θανάσιμα κρούσματα βίας με ρατσιστικά κίνητρα. Συνιστά επίσης στις αρχές να εντείνουν τις προσπά-θειες τους για να ευαισθητοποιήσουν το κοινό για τα ζητήματα καταπολέ-μησης του ρατσισμού, της ξενοφοβί-ας και του αντισημιτισμού και να θε-σπίσουν μία ανεξάρτητη επιτροπή η οποία θα εξετάζει τους ισχυρισμούς για την χρήση άσκοπης βίας από την αστυνομία και την κακομεταχείριση των ατόμων που ανήκουν στις διάφο-

ρες μειονότητες. Τέλος, η ECRI επανέλαβε ότι όπως είχε επισημάνει και στην Τρίτη έκθε-ση της για την Τουρκία, δεν έχει ακό-μη δημιουργηθεί ένα συγκροτημέ-νο σύστημα συλλογής δεδομένων με σκοπό να αξιολογεί την κατάσταση των μειονοτήτων, υπογραμμίζοντας ότι μία τέτοια συλλογή και δημοσίευ-ση θα καθίστατο ένα χρήσιμο όργανο για την καταπολέμηση των διακρίσε-ων και του ρατσισμού. Ένα τέτοιο σύ-στημα πρόκειται ουσιαστικά να απο-τελέσει ένα εθνικό μέσο ελέγχου και επιτήρησης κατ’αντιστοιχία του έρ-γου της ΕCRI. Ιδιαίτερα ενδιαφέρο-ντα είναι τα σχόλια και οι απαντήσεις της Τουρκικής Κυβέρνησης που βρί-σκονται στο παράρτημα της Έκθε-σης.

Π.Ε.


ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ ΚΑΙ ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΗΣ ΔΡΑΣΗΣ[ ]ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΝΩΣΗ

Η ΕΕ ΚΥΡΩΝΕΙ ΤΗ ΣΥΜΒΑΣΗ ΤΩΝ ΗΕ ΓΙΑ ΤΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΤΩΝ ΑΤΟΜΩΝ ΜΕ ΑΝΑΠΗΡΙΑ

Μετά την επίσημη κύρωση, στις 5 Ιανουαρίου 2011, η Ευρωπαϊκή Ένωση κατέστη μέρος της πρώτης συνθήκης για ανθρώπινα δικαιώματα

– της σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία. Στόχος της σύμβασης είναι να διασφαλίσει ότι τα άτομα με αναπηρία μπορούν να απο-λαύουν των δικαιωμάτων τους σε ισότιμη βάση με τους άλλους πολίτες. Πρόκειται για την πρώτη συνολική συνθή-κη για ανθρώπινα δικαιώματα που κυρώνεται από το την ΕΕ ως σύνολο. Επίσης, υπεγράφη και από τα 27 κράτη μέλη και κυρώθηκε από 16 από αυτά. Η ΕΕ καθίσταται το 97ο μέρος αυτής της σημαντικής πράξης. Η σύμβαση κα-θορίζει ελάχιστα πρότυπα για την προστασία και τη κατο-χύρωση ενός πλήρους φάσματος αστικών, πολιτικών, κοι-νωνικών και οικονομικών δικαιωμάτων για τα άτομα με αναπηρία. Αντικατοπτρίζει την ευρύτερη δέσμευση της ΕΕ να οικοδομήσει ως το 2020 μία Ευρώπη απαλλαγμέ-νη από εμπόδια για τα άτομα με αναπηρία που υπολο-γίζονται σε 80 εκατομμύρια στην ΕΕ, όπως καθορίστηκε στη στρατηγική της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την ανα-πηρία.«Το νέο έτος ξεκινά ως ένα ορόσημο στην ιστορία των αν-θρωπίνων δικαιωμάτων, καθώς για πρώτη φορά στα χρο-νικά η ΕΕ καθίσταται συμβαλλόμενο μέρος μιας διεθνούς συνθήκης για τα ανθρώπινα δικαιώματα. Θα ήθελα να ευ-χαριστήσω τη βελγική προεδρία για την εξαιρετική συ-νεργασία της, η οποία επέτρεψε την ταχεία και επιτυχή ολοκλήρωση της διαδικασίας κύρωσης», δήλωσε η Αντι-πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Viviane Reding, Επίτροπος της ΕΕ για τη Δικαιοσύνη. «Η σύμβαση των ΗΕ προωθεί και προστατεύει τα ανθρώπινα δικαιώματα και τις θεμελιώδεις ελευθερίες των ατόμων με αναπηρία. Το Νοέμβριο, η Επιτροπή παρουσίασε μία στρατηγική της ΕΕ για την αναπηρία για τα επόμενα δέκα έτη: συγκεκριμένα μέτρα με συγκεκριμένη προθεσμία για την εφαρμογή της σύμβασης των ΗΕ. Καλώ σήμερα όλα τα υπόλοιπα κρά-τη μέλη που δεν έχουν ακόμη κυρώσει τη σύμβαση να το πράξουν το συντομότερο δυνατό. Αποτελεί συλλογική μας ευθύνη να διασφαλίσουμε ότι τα άτομα με αναπη-ρία δεν αντιμετωπίζουν πρόσθετα εμπόδια στην καθημε-ρινή τους ζωή».Η ΕΕ υπέγραψε τη σύμβαση των ΗΕ για τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία την πρώτη μέρα που άνοιξε για

υπογραφή, στις 30 Μαρτίου 2007. Έκτοτε, υπεγράφη και από τα 27 κράτη της ΕΕ και από 120 κράτη ανά τον κό-σμο. Μετά την ολοκλήρωση της διαδικασίας κυρώσεως, η ΕΕ ως σύνολο είναι τώρα η πρώτη διεθνής οργάνωση που κατέστη επίσημο μέρος της σύμβασης (όπως και τα 16 κράτη μέλη της ΕΕ).Η σύμβαση δεσμεύει τα μέρη να διασφαλίσουν ότι τα άτο-μα με αναπηρία μπορούν να απολαύουν πλήρως των δι-καιωμάτων τους σε ισότιμη βάση με τους άλλους πολίτες. Για την ΕΕ, τούτο σημαίνει ότι διασφαλίζεται ότι το σύνο-λο της νομοθεσίας, των πολιτικών και των προγραμμάτων σε επίπεδο ΕΕ συμμορφώνεται με τις διατάξεις της σύμ-βασης για τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία, εντός των ορίων των αρμοδιοτήτων της ΕΕ. Οι χώρες που κύρω-σαν τη συνθήκη, όπως και τα κράτη μέλη της ΕΕ, πρέπει να λάβουν μέτρα στους ακόλουθους τομείς: πρόσβαση στην εκπαίδευση, την απασχόληση, τις μεταφορές, στα έργα υποδομών καθώς και στα δημόσια κτίρια, χορήγη-ση του δικαιώματος ψήφου, βελτίωση της πολιτικής συμ-μετοχής και διασφάλιση της πλήρους νομικής ικανότητας για όλα τα άτομα με αναπηρία.Τα μέρη που έχουν κυρώσει τη σύμβαση πρέπει να ενη-μερώνουν περιοδικά την επιτροπή των ΗΕ για τα δικαιώ-ματα των ΑΜΕΑ σχετικά με τα μέτρα που έλαβαν για την εφαρμογή της σύμβασης. Η επιτροπή, η οποία απαρτίζε-ται από ανεξάρτητους εμπειρογνώμονες, θα υπογραμμί-ζει τυχόν ελλείψεις στην εφαρμογή της σύμβασης και θα προβαίνει σε κατάλληλες συστάσεις.Στόχος της στρατηγικής της ΕΕ για τα άτομα με αναπηρία για την περίοδο 2010-2020 είναι να παράσχει στα άτομα με αναπηρία τα μέσα για να μπορούν να απολαύουν των δικαιωμάτων σε ισότιμη βάση με τους άλλους πολίτες και να άρει τα εμπόδια που αντιμετωπίζουν στην καθημερινή τους ζωή. Επίσης, έχει ως στόχο να βοηθήσει στην εφαρ-μογή των διατάξεων της σύμβασης στην πράξη, τόσο σε επίπεδο ΕΕ όσο και σε εθνικό επίπεδο. Η στρατηγική αυτή συμπληρώνει και στηρίζει τα μέτρα που έχουν λάβει τα κράτη μέλη, τα οποία φέρουν και την κύρια ευθύνη σε αυ-τόν τον τομέα πολιτικής.

Ζ.Σ.


ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ ΚΑΙ ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΗΣ ΔΡΑΣΗΣ[ ] 31ΣΥΜΦΩΝΙΑ ΕΠΑΝΕΙΣΔΟΧΗΣ Ε.Ε.-ΤΟΥΡΚΙΑΣ: ΜΕΤΑ ΤΙΣ ΔΙΑΠΡΑΓΜΑΤΕΥΣΕΙΣ ΤΙ;

Κατόπιν μακρών και επίπονων διαπραγματεύσε-ων, ανανωρίζοντας παράλληλα ότι το ζήτημα των παράνομων μεταναστευτικών ροών από την

Τουρκία δεν δύναται να αντιμετωπιστεί σε διμερές επίπε-δο (Ελλάδα-Τουρκία), οι διαβουλεύσεις της Ε.Ε.- Τουρκί-ας, με αφετηρία το 2006, κατέληξαν σε μια καταρχήν συμφωνία σε συνεδρίαση της COREPER στις 26 Ιανουα-ρίου του 2011. Η Συμφωνία Επανεισδοχής Ε.Ε. – Τουρκί-ας, ανακοινώθηκε την επομένη από την αρμόδια Επίτρο-πο Εσωτερικών Υποθέσεων Σεσίλια Μάλστρομ. Πρόκειται για μια πολυαναμενόμενη Συμφωνία, που στό-χο έχει να δώσει μια λύση στα προβλήματα της παράνο-μης εισροής μεταναστών στην Ε.Ε. από το έδαφος της Τουρκίας. Για το λόγο αυτό, τα συμβαλλόμενα μέρη, η Ε.Ε. και η Τουρκία, αλλά και η άμεσα επηρεαζόμενη Ελ-λάδα, εξέφρασαν αρχικώς την ικανοποίησή τους. Στα θετικά σημεία της Συμφωνίας τόσο για την Ελλάδα όσο και την Ε.Ε., συγκαταλέγονται τα εξής: Ø Η εν λόγω συμφωνία αναμένεται να συμβάλλει όχι

μόνο στην αποτροπή αλλά και στην πρόληψη της πα-ράνομης μετανάστευσης από την Τουρκία.

Ø Με την υπογραφή της Συμφωνίας, αναγνωρίζεται εμ-μέσως πλην σαφώς ότι τα προβλήματα αθρόας εισ-ροής λαθρομεταναστών που αντιμετωπίζει η Ελλάδα, αποτελούν ευρωπαϊκά προβλήματα κι όχι εθνικά.

Ø Η Συμφωνία θα εφαρμοστεί σε όλο το εύρος των εξω-τερικών συνόρων της Ε.Ε. μεταξύ Ε.Ε. και Τουρκίας.

Ø Επιπλέον, η συνεργασία της Τουρκίας θα παρακολου-θείται πλέον από την Ε.Ε. όσον αφορά και την ίδια τη Συμφωνία αλλά και το διμερές Πρωτόκολλο Επανεισδο-χής.

Ø Ενώ για τυχόν προβλήματα που θα ανακύψουν από την εφαρμογή της, προβλέπεται Κοινή Επιτροπή Επα-νεισδοχής για την επίλυσή τους.

Ωστόσο, αν και σύμφωνα με δήλωση της αρμόδιας Επι-τρόπου, πρόκειται για ένα «πολύ ισορροπημένο κείμενο», η πραγματικότητα είναι ότι πρόκειται για ένα συμβιβαστι-κό κείμενο με αδυναμίες. Έτσι, καταρχήν το κείμενο περιέχει δύσκολα αποδεκτούς όρους από ορισμένα κράτη μέλη της Ε.Ε. Συγκεκριμένα, η Τουρκία, έχει συνδέσει την υπογραφή της Συμφωνίας με την άρση των θεωρήσεων για τους Τούρκους πολίτες που επιθυμούν να ταξιδέψουν προς τη ζώνη Σένγκεν, γεγονός το οποίο προσκρούει για λόγους ευνόητους στη θέληση της Γερμανίας κι όχι μόνο.Στα αρνητικά σημεία της Συμφωνίας κατατάσσεται επί-σης και η τριετής διάρκεια προσαρμογής, σύμφωνα με

την οποία η Τουρκία θα δέχεται την επιστροφή μόνο Τούρ-κων υπηκόων και όχι υπηκόων τρίτων χωρών που διέρχο-νται μέσω της Τουρκίας στην Ε.Ε. Θετικό στοιχείο εδώ, κι επιτυχία της Ελλάδας, αποτελεί η ρύθμιση σύμφωνα με την οποία κατά τη διάρκεια της προσαρμογής θα εφαρ-μόζονται οι υφιστάμενες συμφωνίες, συμπεριλαμβανομέ-νου του Πρωτοκόλλου Επανεισδοχής Ελλάδας- Τουρκίας, το οποίο όμως μέχρι σήμερα παραμένει κενό γράμμα.Αν και ήδη, πριν τη σύνοδο των Υπουργών της 24ης Φε-βρουαρίου, ήταν κατανοητό ότι οι προαναφερθείσες αδυ-ναμίες, με ιδιαίτερη έμφαση στην άρση της βίζας, δεν αποκλειόταν να δημιουργήσουν ακόμα και προσκόμμα-τα κατά την έγκρισή της εν λόγω Συμφωνίας, ωστόσο, τε-λικά η Συμφωνία εγκρίθηκε και μάλιστα ομόφωνα από το Συμβούλιο.Τη στιγμή όμως που με την έγκριση της Συμφωνίας φαινό-ταν να ξεπερνιέται ένας σκόπελος, το Υπουργείο Εξωτερι-κών της Τουρκίας, με επίσημη ανακοίνωσή του εξέφραζε τη μη ικανοποίησή του για το αποτέλεσμα. Συγκεκριμένα, στην εν λόγω ανακοίνωση, γίνεται αναφορά στην πάγια θέση της Τουρκίας, η οποία είχε καταστήσει σαφές εξ αρ-χής, ότι θα υπέγραφε την εν λόγω συμφωνία, και μόνο, αν έπαιρνε ως αντάλλαγμα ένα καθεστώς απελευθέρωσης των θεωρήσεων (visa- free regime) για όλους τους Τούρ-κους πολίτες. Τα Συμπεράσματα του Συμβουλίου, όμως, βρίσκονται μακράν από την εκπλήρωση των προσδοκιών της. Ως εκ τούτου, εάν η Ένωση δεν εκπληρώσει τις υπο-χρεώσεις της, τότε η Συμφωνία Επανεισδοχής δεν πρόκει-ται ούτε να υπογραφεί, ούτε να εφαρμοστεί. Πρόκειται για μια πολύ αρνητική εξέλιξη. Αν κι η Συμφω-νία Επανεισδοχής ουσιαστικά δεν δίνει μια ξεκάθαρη και σαφή λύση στο φλέγον πρόβλημα των παράνομων μετα-ναστευτικών ροών, εδώ και τώρα, παραπέμποντας σε μια μελλοντική λύση του, είναι γεγονός ότι η υπογραφή της, θα συνιστούσε ένα καταρχήν θετικό βήμα, μια ένδειξη επικοδομητικής συνεργασίας από μέρους της Τουρκίας με την Ε.Ε. με θετικά σημεία και για την Ελλάδα. Και τού-το, λόγω του ότι το Πρωτόκολλο Επανεισδοχής Ελλάδας – Τουρκίας, δεν αποτελεί λύση, λόγω των πενιχρών αποτε-λεσμάτων του (π.χ. το 2010 η Τουρκία δέχτηκε πίσω 38 λαθρομετανάστες, τη στιγμή που στην Ελλάδα είχαν ει-σέλθει μέσω τουρκικού εδάφους μερικές χιλιάδες). Μάλι-στα, σε συνδυασμό: Ø αφενός με την επικείμενη αναθεώρηση του Κανονι-

σμού Δουβλίνο ΙΙ, ο οποίος θα οδηγούσε σε έναν πραγ-ματικό επιμερισμό ευθυνών, αναγκάζοντας την Ε.Ε. να ασκήσει πραγματική πίεση στην Τουρκία για το θέμα


ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ ΚΑΙ ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΗΣ ΔΡΑΣΗΣ[ ]του ελέγχου της παράνομης μετανάστευσης

Ø κι αφετέρου με την ενίσχυση της παροχής βοήθειας στις χώρες προέλευσης,

θα μπορούσε ίσως να αποτελέσει το εναρκτήριο λάκτισμα για την καταπολέμηση ενός τόσο ζωτικού προβλήμα-τος…

Ø Προϋπόθεση όμως των ανωτέρω αποτελεί η υπογραφή της Συμφωνίας Επανεισδοχής Ε.Ε. – Τουρκίας. Άγνω-στο παραμένει εάν η Ε.Ε. προτίθεται να δώσει λύση στο πρόβλημα αυτό με κάθε κόστος...

Μ.Α.

ΣΥΣΤΑΣΗ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ ΓΙΑ ΤΗ ΣΥΜΦΩΝΙΑ-ΠΛΑΙΣΙΟ Ε.Ε.-ΛΙΒΥΗ. ΔΙΑΠΡΑΓΜΑΤΕΥΣΕΙΣ ΣΕ ΝΕΑ ΒΑΣΗ

Πολλά κράτη μέλη της Ε.Ε., έχουν αναζητήσει τη συνεργασία της Λιβύης όσον αφορά στον έλεγ-χο των μεταναστευτικών ροών στις ευρωπαϊκές

ακτές, καθώς η εν λόγω χώρα αποτελεί κομβικό σημείο (πέρασμα) παράνομων μεταναστών προερχόμενων από χώρες της υποσαχάριας Αφρικής όπως: η Μπουρκίνα Φάσο, η Αιθιοπία, η Ερυθραία, η Γκάνα, το Μάλι, η Νιγη-ρία, η Σομαλία και το Σουδάν. Έτσι δεν προκαλεί εντύπω-ση η υπογραφή διμερών συμφωνιών όπως για παράδειγ-μα η Συμφωνία Ιταλίας- Λιβύης το 2008 (Συνθήκη Φιλίας, Εταιρικής Σχέσης και Συνεργασίας), τα αποτελέσματα της οποίας ήταν θεαματικά, ήτοι μείωση της εισροής μετανα-στών κατά 74% το 2009 σε σχέση με το 2008, αν και με τίμημα τα δικαιώματα του ανθρώπου.Προτάσσοντας το διακαή πόθο να μειωθούν οι μετανα-στευτικές ροές από την Αφρική, αδιαφορώντας παράλ-ληλα ολοσχερώς για τις διατυπωθείσες ανησυχίες από πληθώρα εκθέσεων Διεθνών Οργανισμών και Μη Κυβερ-νητικών Οργανώσεων, όσον αφορά: το ασύλληπτο ρεκόρ παραβίασης ανθρωπίνων δικαιωμάτων, τα ελλείμματα στην απονομή δικαιοσύνης, τις απάνθρωπες κι εξευτελι-στικές τιμωρίες μεταξύ των οποίων συγκαταλέγονται και η θανατική ποινή, τα βασανιστήρια, η αυθαίρετη κράτη-ση, οι ακούσιες εξαφανίσεις, την απουσία ενός λειτουρ-γικού συστήματος ασύλου, τις εκθέσεις κακομεταχείρι-σης των προσφύγων, αιτούντων άσυλο και μεταναστών στην εν λόγω χώρα, η Ε.Ε., ακολούθησε το παράδειγμα δι-μερών συμφωνιών ευρωπαϊκών κρατών (Ιταλία, Γαλλία), αναζητώντας συνεργασία με τη Λιβύη.Οι διαπραγματεύσεις για τη σύναψη μιας Συμφωνί-ας Πλαίσιο (Framework Agreement) τον Νοέμβριο του 2008, με στόχο μεταξύ άλλων (π.χ. ενέργεια, πολιτικές σχέσεις) τη μείωση των μεταναστευτικών ροών, κατέλη-ξαν αρχικά στις 5 Οκτωβρίου του 2010 σε συμφωνία για ένα Πρόγραμμα Συνεργασίας για τη Μετανάστευση. Αν κι η εν λόγω ατζέντα συνεργασίας περιλαμβάνει θετικά βήματα όσον αφορά το σύστημα επιτήρησης των συνό-ρων, θέματα κινητικότητας, εμπορίας ανθρώπων καθώς

και διάλογο όσον αφορά θέματα προσφύγων κι ατόμων που χρήζουν διεθνούς προστασίας, παράλληλα προκάλε-σε έντονες αντιδράσεις.Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις, κατακεραύνωσαν την Ε.Ε. για αυτή της την κίνηση, καθώς η Λιβύη, δεν αποτελεί μέ-ρος της Σύμβασης της Γενεύης για τους Πρόσφυγες και τον Ιούνιο 2010, το καθεστώς της Λιβύης διέταξε το κλεί-σιμο των γραφείων της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους πρόσφυγες. Επιπλέον, δεν διαθέτει σύστημα προστα-σίας προσφύγων, ούτε και διαδικασία χορήγησης ασύλου με συνέπεια οι ομάδες αυτές να αντιμετωπίζουν κινδύ-νους όπως συλλήψεις, κρατήσεις, βασανισμούς, κακομε-ταχειρίσεις και αναγκαστική επιστροφή.Λαμβάνοντας υπόψη τα ανωτέρω και κάνοντας χρήση των νέων αρμοδιοτήτων που απονέμονται από τη Συνθή-κη της Λισσαβώνας (άρθρο 218 για τη σύναψη διεθνών συμφωνιών), το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο στις 20 Ιανου-αρίου 2011, στο πλαίσιο των διαπραγματεύσεων με την Λιβύη, απηύθυνε στο Συμβούλιο σύσταση. Σύμφωνα με αυτή, αν και το ΕυρΚοινβλ αναγνωρίζει τη στρατηγική ση-μασία της σύναψης μιας Συμφωνίας Πλαίσιο της Ε.Ε. με τη Λιβύη, θέτει την κύρωση μιας τέτοιας Συμφωνίας υπό όρους. Σημειώνει ότι η Λιβύη θα πρέπει πρώτα να κυρώσει τη Σύμβαση της Γενεύης για τους Πρόσφυγες του 1951 καθώς και το Πρωτόκολλο αυτής του 1967, να συνεργα-στεί με την Ύπατη Αρμοστεία των Ηνωμένων Εθνών για τους Πρόσφυγες, διασφαλίζοντας τη συμφωνία έδρας, και να εγκρίνει νέα νομοθεσία για το άσυλο. Επιπροσθέτως, ενεργώντας ως θεματοφύλακας των θε-μελιωδών δικαιωμάτων, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, υπεν-θυμίζει στο Συμβούλιο και την Επιτροπή την υποχρέωση να συμμορφώνονται με τον Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμά-των, στο άρθρο 19 του οποίου διαλαμβάνεται η απαγό-ρευση των μαζικών απελάσεων και αναγνωρίζεται η αρχή της μη επαναπροώθησης. Παροτρύνει επίσης το Συμβού-λιο να ενθαρρύνει τη Λιβύη να δεσμευτεί με ένα μορα-τόριουμ για τη θανατική ποινή, συμμορφούμενη προς τα ψηφίσματα A/Res/62/149 της Γενικής Συνέλευσης


ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ ΚΑΙ ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΗΣ ΔΡΑΣΗΣ[ ] 33των Ηνωμένων Εθνών της 18ης Δεκεμβρίου του 2007 και A/C.3/63/L.19/Rev.1 της 18ης Δεκεμβρίου 2008 με σκοπό την κατάργηση της θανατικής ποινής. Ενώ κα-λεί τις λιβυκές αρχές να δεσμευτούν όσον αφορά το θέμα της αποδοχής της δικαιοδοσίας του Διεθνούς Ποινικού Δι-καστηρίου, με κύρωση του Καταστατικού της Ρώμης.Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, καλεί το Συμβούλιο και την Επιτροπή, να ενθαρρύνουν τη Λιβύη να τηρήσει πλήρως τις δεσμεύσεις που ανέλαβε κατά την πρόσφατη προσχώ-ρησή της στο Συμβούλιο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων των Ηνωμένων Εθνών (13 Μαΐου 2010) και τις δεσμεύσεις που απορρέουν από την κύρωση διεθνών νομικών πρά-ξεων. Συνακόλουθα, παροτρύνει τη Λιβύη να απευθύνει προσκλήσεις σε ειδικούς εμπειρογνώμονες, επιτρέποντας την απρόσκοπτη πρόσβαση στη χώρα με σκοπό την ανε-ξάρτητη εξέταση της κατάστασης των δικαιωμάτων του ανθρώπου.Όσον αφορά μια ενδεχόμενη συμφωνία επανεισδοχής, το ΕυρΚοινβλ επισημαίνει ότι τα κράτη μέλη της Ε.Ε. θα δύ-νανται να επιστρέψουν μετανάστες στη Λιβύη, μόνον αν τηρούνται συγκεκριμένες προδιαγραφές που αφορούν

στην προστασία των δικαιωμάτων του ανθρώπου. Σε αντί-θετη περίπτωση, οι επιστροφές υπονομεύουν την πρόσβα-ση στο άσυλο και στη διεθνή προστασία στους χρήζοντες αυτής και τίθεται σε κίνδυνο η αρχή της μη επαναπροώ-θησης, ακρογωνιαίος λίθος του διεθνούς προσφυγικού δι-καίου, σύμφωνα με την οποία απαγορεύεται η επιστροφή οποιουδήποτε ανθρώπου με οποιοδήποτε τρόπο σε περι-οχή όπου θα βρίσκεται υπό τον κίνδυνο βασανισμού ή άλ-λων σοβαρών παραβιάσεων ανθρωπίνων δικαιωμάτων.Η Λιβύη πρέπει ακόμα, να ενισχύσει την προστασία των νόμιμων μεταναστών και να καταπολεμήσει την εμπορία ανθρώπων.Βάσει των ανωτέρω, με την παρέμβαση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, διαγράφεται ξεκάθαρα μια νέα βάση για τη συνέχεια των διαπραγματεύσεων με στόχο τη σύναψη της Συμφωνίας Πλαίσιο Ε.Ε. – Λιβύης, που θα σηματοδο-τήσει και την αφετηρία μιας νέας εποχής τόσο για τις σχέ-σεις Ε.Ε. – Λιβύης, όσο και για τα δικαιώματα του ανθρώ-που στη χώρα αυτή.

Μ.Α.

ΔΗΛΩΣΗ ΤΗΣ ΥΠΑΤΗΣ ΕΚΠΡΟΣΩΠΟΥ CATHERINE ASHTON ΣΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΗΣ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗΣ ΑΝΩΤΕΡΩΝ ΑΞΙΩΜΑΤΟΥΧΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΙΓΥΠΤΟ ΚΑΙ ΤΗΝ ΤΥΝΗΣΙΑ

Ηοπτική και η στάση της Ευρωπαϊκής Ένωσης απέ-ναντι στα πρόσφατα γεγονότα στην Αίγυπτο και την Τυνησία αντικατοπτρίζεται στην ακόλουθη

δήλωση της Ύπατης Εκπροσώπου για την Εξωτερική Πο-λιτική και Πολιτική Ασφαλείας της ΕΕ, Catherine Ashton, στην ομιλία της στη συνάντηση Ανώτερων Αξιωματούχων, που πραγματοποιήθηκε στις Βρυξέλλες, στις 23 Απριλίου 201113. Όπως χαρακτηριστικά αναφέρει, ‘τις τελευταίες εβδομάδες παρακολουθούμε πληθυσμούς στον Αραβικό Κόσμο να διακηρύττουν την επιθυμία τους για αλλαγή. Το μέγεθος και οι συνέπειες των αλλαγών αυτών είναι ιστορι-κής σημασίας. Θα πρέπει να διασφαλισθεί ότι και η αντί-δρασή μας θα είναι ανάλογη…Ως διεθνής κοινότητα θα συνοδεύσουμε την αλλαγή εάν η βοήθειά μας είναι ευ-πρόσδεκτη’.

13. Το πλήρες κείμενο της ομιλίας βλ. http://ec.europa.eu/delegations/egypt/press_corner/all_news/news/2011/20110227_1__en.htm14. Ενδεικτικά, αναφέρεται ότι η Αίγυπτος είναι το μεγαλύτερο και το φτωχότερο από όλα τα Αραβικά κράτη καθώς το 40% του πληθυσμού διαβιώνει με λιγότερο από 2 δολάρια την ημέρα. Παρόλο που τα τελευταία έτη, η γενική μακροοικονομική κατάσταση έχει βελτιωθεί, αυτό δεν έχει αντίκτυπο στα νοικοκυριά χαμηλότερου εισοδήματος, δεδομένης της διαδοχικής αύξησης των τιμών των τροφίμων και του υψηλού ποσοστού ανεργίας.

Κατόπιν των επισκέψεών της σε Τυνησία και Αίγυπτο, όπου συναντήθηκε με τις προσωρινές κυβερνήσεις των δύο χωρών, η Ύπατη Εκπρόσωπος της ΕΕ, κατέγραψε τα σημεία στα οποία η διεθνής κοινότητα, και η Ένωση συ-γκεκριμένα, θα πρέπει να ανταποκριθεί και να συνδρά-μει ώστε να διασφαλισθεί η ομαλή μετάβαση προς τη νέα πραγματικότητα. Αναφερόμενη στον όρο ‘βαθιά δημο-κρατία’, η Catherine Ashton κατέγραψε την ανάγκη για συνδρομή στην πολιτική αναδιάρθρωση, τις εκλογές, την πάταξη της διαφθοράς, την ανεξαρτησία του δικαστικού τομέα και την στήριξη στην κοινωνία των πολιτών. Σημαντική παράμετρος θεωρήθηκε και η οικονομική ανά-πτυξη καθώς η περιοχή συγκροτείται από ιδιαίτερα νέο ηλικιακά πληθυσμό με υψηλά ποσοστά ανεργίας14. Επι-πλέον, η διεθνής κοινότητα θα πρέπει να προάγει την επι-


ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ ΚΑΙ ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΗΣ ΔΡΑΣΗΣ[ ]κοινωνία μεταξύ των ανθρώπων και την κινητικότητα των πληθυσμών ενώ, ταυτόχρονα, να αποφύγει ανεξέλεγκτες μεταναστευτικές ροές. Καταγράφοντας τα αιτήματα των λαών της περιοχής για δημοκρατική και οικονομική αλλαγή, η Ύπατη Εκπρόσω-πος αναφέρεται στην ανάγκη αναθεώρησης της Ευρω-παϊκής Πολιτικής Γειτονίας ώστε η Ένωση να ανταποκρι-θεί στη νέα πραγματικότητα και τα αιτήματα των λαών της περιοχής της νότιας Μεσογείου. Η Ευρωπαϊκή Ένωση, όπως γίνεται σαφές από την ανωτέ-ρω δήλωση, παρακολουθεί στενά τις εξελίξεις στη γειτονι-κή της περιοχή, αναγνωρίζοντας το νόμιμο δικαίωμα των λαών της Αιγύπτου και της Τυνησίας για μια ‘νέα σταθερό-τητα’, πέρα από τη λογική των παλαιών καθεστώτων, και δηλώνει έτοιμη να συνδράμει στο πλαίσιο των σχέσεών

της με τις δύο χώρες, πάντοτε σε συνάρτηση με το έργο και τις αποφάσεις των Ηνωμένων Εθνών. Η δυναμικότερη απάντηση στην περίπτωση της Λιβύης, μέσω της απόφα-σης για εμπάργκο, στηρίζοντας το ψήφισμα του Συμβουλί-ου Ασφαλείας , δεν ακολουθείται στην περίπτωση των δύο άλλων κρατών όπου η μετάβαση από τα παλαιότερα κα-θεστώτα θεωρήθηκε πιο ομαλή. Η Ένωση συνδέεται με την Αίγυπτο και την Τυνησία κυρί-ως στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Πολιτικής Γειτονίας και των Συμφωνιών Σύνδεσης, το 2001 με την Αίγυπτο και το 1995 με την Τυνησία, όπου προωθούνται ζητήματα οικο-νομικών σχέσεων, δημοκρατικής αναδιάρθρωσης και κοι-νωνικής αλλαγής καθώς και μεταναστευτικά ζητήματα.

Σ.Μ.

ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΚΑΙ ΤΗ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ

ΟΙ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ ΣΤΟ ΚΑΖΑΚΣΤΑΝ ΚΑΙ ΟΙ ΑΝΤΙΔΡΑΣΕΙΣ ΤΗΣ ΔΙΕΘΝΟΥΣ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑΣ

Ηπερίπτωση του Καζακστάν, δεδομένης και της πρόσφα-της Προεδρίας του στον

ΟΑΣΕ, συγκέντρωσε την προσοχή του Οργανισμού και της Ευρωπαϊκής Ένωσης μετά τις πρόσφατες εξελίξεις στο Κοινοβούλιο της χώρας και την απόφαση για παράταση της θητείας του Προέδρου Nazarbayev μέσω δη-μοψηφίσματος. Ταυτόχρονα, το γε-γονός ότι η πρόσφατη Διακήρυξη της Αστάνα επαναβεβαιώνει τις δεσμεύ-σεις της χώρας σχετικά με το δημο-κρατικό πνεύμα διακυβέρνησης, δη-μιουργεί περισσότερα ερωτηματικά σχετικά με τη στάση του Κοινοβου-λίου. Στις 14 Ιανουαρίου 2011, ο Διευ-θυντής του Γραφείου Δημοκρατι-κών Θεσμών και Δικαιωμάτων του Ανθρώπου του ΟΑΣΕ, εξέφρασε την ανησυχία του μετά από αναφο-ρές που έδειξαν ότι το Κοινοβούλιο του Καζακστάν προτίθετο να ανοί-

ξει το δρόμο για τη διεξαγωγή δημο-ψηφίσματος με το ερώτημα της πα-ράτασης της θητείας του Προέδρου Nazarbayev, αποφεύγοντας, επί της ουσίας, την οργάνωση προεδρικών εκλογών, όπως είχε προγραμματισθεί για το 2012, διατηρώντας τον Πρόε-δρο στην εξουσία για ένα σύνολο 15 ετών. Το ζήτημα που απασχόλησε δεν ήταν η χρήση ενός δημοκρατικού μέ-σου καταγραφής της βούλησης των πολιτών της χώρας, αλλά η κατάχρη-σή του, παρακάμπτοντας τις διεθνείς υποχρεώσεις της χώρας και τις δημο-κρατικές αρχές. Όπως χαρακτηριστι-κά αναφέρθηκε από τον Διευθυντή του Γραφείου, τα δημοψηφίσματα μπορούν να αποτελέσουν τον τρόπο άμεσης εμπλοκής των πολιτών μίας χώρας στη διαδικασία λήψης αποφά-σεων για σημαντικά ζητήματα. Δεν μπορούν όμως να υποκαταστήσουν τις περιοδικές εκλογές οι οποίες προ-σφέρουν ουσιαστική επιλογή μεταξύ

διαφορετικών πολιτικών και δίνουν τη δυνατότητα στους πολίτες να θεω-ρήσουν τους εκλεγμένους τους υπό-λογους για τις επιλογές τους, αλλά και να εξασκήσουν το δικαίωμα του εκλέ-γειν και εκλέγεσθαι. Από την πλευρά της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η Ύπατη Εκπρόσωπος Ca-therine Ashton, εξέφρασε στις 21 Ιανουαρίου 2011, εκ μέρους της Ένωσης, τη βαθιά ανησυχία για την απόφαση του Κοινοβουλίου του Κα-ζακστάν να υιοθετήσει τις συνταγμα-τικές αλλαγές που θα υποκαταστή-σουν τις προγραμματισμένες εθνικές εκλογές του 2012 και του 2017, με δημοψήφισμα που παρατείνει τη θη-τεία του Προέδρου Nazarbayev για άλλα οκτώ έτη. Η Ένωση καλεί τον Πρόεδρο και τις αρχές του Καζακ-στάν να διασφαλίσουν τη διεξαγω-γή των προγραμματισμένων ελεύθε-ρων και δημοκρατικών εκλογών σύμ-φωνα με το ισχύον σύνταγμα και τις


ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ ΚΑΙ ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΗΣ ΔΡΑΣΗΣ[ ] 35διεθνείς δεσμεύσεις της χώρας. Δεδομένου ότι, το Σύνταγμα της χώ-ρας δηλώνει την υπεροχή των διε-θνών συνθηκών που έχει συνάψει έναντι της εσωτερικής νομοθεσίας, η κίνηση του Κοινοβουλίου του Καζακ-στάν, ερχόμενη σε παραβίαση των δι-εθνών υποχρεώσεων της χώρας, δεν θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως νόμιμη. Πέρα από το γεγονός ότι η απόφαση αντίκειται στις δεσμεύσεις που έχει αναλάβει το κράτος ως Συμ-μετέχον στον ΟΑΣΕ για τη διεξαγωγή ελευθέρων, περιοδικών και δημοκρα-τικών εκλογών, μια τέτοια χρήση του δημοψηφίσματος παραβιάζει την Οι-κουμενική Διακήρυξη Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και το Διεθνές Σύμ-φωνο για τα Ατομικά και Πολιτικά Δι-καιώματα, αλλά και τη Σύμβαση της Κοινοπολιτείας Ανεξαρτήτων Κρατών για τα Standards των Δημοκρατικών Εκλογών. Αυτό που φαίνεται ιδιαίτερα ανησυ-χητικό, είναι ότι η χώρα κατείχε μό-λις πριν ένα μήνα την Προεδρία του ΟΑΣΕ, όπου είχε θέσει ως προτεραι-ότητα την προαγωγή του κράτους δι-καίου και των δημοκρατικών θεσμών ως θεμελιωδών δεσμεύσεων της Αν-θρώπινης Διάστασης του Οργανι-σμού. Συγκεκριμένα, στην πρόσφατη Διακήρυξη της Αστάνα15, ως αποτέλε-σμα της Συνόδου Κορυφής, στις 2 Δε-κεμβρίου 2010, το Καζακστάν επα-ναβεβαίωσε τη δέσμευσή του για τη

διεξαγωγή ελεύθερων και δημοκρατι-κών εκλογών. Παρά τη σαφή, αρχικά, άρνηση του ίδιου του Προέδρου της χώρας να πα-ρακαμφθούν οι εκλογικές αναμετρή-σεις, ο δρόμος σήμερα εξακολουθεί να είναι ανοικτός για τη διεξαγωγή του δημοψηφίσματος. Το Κοινοβού-λιο παρέκαμψε ομόφωνα το βέτο του Προέδρου σχετικά με τις αναθεωρη-τικές διατάξεις που εισήγαγε. Κατό-πιν αυτού, ο Πρόεδρος έχει προωθή-σει το ζήτημα, στις 17 Ιανουαρίου, στο Συνταγματικό Συμβούλιο της χώ-ρας το οποίο αναμένεται να απο-φανθεί σχετικά με τη νομιμότητα της απόφασης εντός ενός μηνός. Η διε-θνής κοινότητα αναμένει ότι εν τέλει, αυτή η πρωτοβουλία δεν θα υλοποιη-θεί και η χώρα θα επανέλθει στο δρό-μο της νομιμότητας. Η προαγωγή του εκδημοκρατισμού στο Καζακστάν υλοποιείται κυρίως μέσω της μόνιμης παρουσίας του Ορ-γανισμού, με το Κέντρο του ΟΑΣΕ στην Αστάνα αλλά και τις δράσεις του Γραφείου Δημοκρατικών Θεσμών και Δικαιωμάτων του Ανθρώπου. Ο ΟΑΣΕ έχει συνεχή παρουσία στη χώρα από το 1998, με εντολή να προάγει την υλοποίηση των αρχών και κανόνων του Οργανισμού και στις τρεις Δια-στάσεις Ασφαλείας. Αυτή η γενικού χαρακτήρα εντολή του Κέντρου, επι-τρέπει πέρα από την επιτήρηση εκλο-γών, σε συνεργασία με το Γραφείο του

ΟΑΣΕ, τη λειτουργία του ως παρατη-ρητήριο των εξελίξεων στη χώρα, την εμπλοκή στη σύνταξη και υλοποίηση της εκλογικής νομοθεσίας και τη συν-δρομή στη λειτουργία των δημοκρατι-κών θεσμών, πάντοτε με τη συναίνε-ση του κράτους υποδοχής. Η εντολή όμως του Κέντρου είναι, επί της ου-σίας, αρκετά περιορισμένη ως προς το πλαίσιο ανάληψης πρωτοβουλιών πέραν της συναίνεσης των αρχών της χώρας. Στις τελευταίες προεδρικές εκλογές του 2005, ο Οργανισμός απέστειλε ομάδα επιτήρησης των εκλογών, μαζί με το Συμβούλιο της Ευρώπης και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, διαπιστώνο-ντας τη μη συμμόρφωση με τα διεθνή δεδομένα επιτήρησης των εκλογών. Η πρόσφατη Προεδρία του Καζακστάν γέννησε νέες ελπίδες για μια συλλογι-κή προαγωγή του εκδημοκρατισμού στην περιοχή, καθώς, με αφορμή την Προεδρία, η χώρα επαναβεβαίωσε τη δέσμευσή της για στενότερη συνεργα-σία με τον Οργανισμό. Οι πρόσφατες δηλώσεις του Προέδρου Nazarbayev (27 Ιανουαρίου), ότι θα παραμείνει στην ηγεσία της χώρας για όσο ο λαός το επιθυμεί, καθώς έλαβε το μήνυμα της λαϊκής βούλησης, δεν φαίνονται να διασκεδάζουν την ανησυχία της διεθνούς κοινότητας για επιβράδυν-ση της προόδου προς μια γνήσια δη-μοκρατική διακυβέρνηση.

Σ.Μ.

15. 6.‘…We reaffirm categorically and irrevocably that the commitments undertaken in the field of the human dimension are matters of direct and legitimate concern to all participating States and do not belong exclusively to the internal affairs of the State concerned. We value the important role played by civil society and free media in helping us to ensure full respect for human rights, fundamental freedoms, democracy, including free and fair elections, and the rule of law’. Σύνοδος Κορυφής του ΟΑΣΕ (1-2 Δεκεμβρίου 2010), Διακήρυξη της Αστάνα.


ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ ΚΑΙ ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΗΣ ΔΡΑΣΗΣ[ ]ΔΙΕΘΝΗΣ ΠΟΙΝΙΚΗ ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗ

ΤΡΟΜΟΚΡΑΤΙΑ ΚΑΙ ΔΙΕΘΝΕΣ ΔΙΚΑΙΟ: ΜΙΑ ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΟΥ ΕΙΔΙΚΟΥ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟΥ ΓΙΑ ΤΟΝ ΛΙΒΑΝΟ

Το Ειδικό Δικαστήριο για τον Λίβανο (ΕΔΛ) εξέδωσε στις 16.2.2011 μια ιδιαίτερα σημαντική απόφαση αναφορικά με τον ορισμό του εγκλήματος της τρο-

μοκρατίας και το εύρος της εφαρμογής του. Η ως άνω απόφαση16, αν και φέρει παρεμπίπτοντα-προδικαστικό χαρακτήρα, στις 152 σελίδες της περιέχει εξαιρετικά εν-διαφέρουσες σκέψεις και επισημάνσεις, που ήδη έχουν προκαλέσει έντονες συζητήσεις στην διεθνολογική κοινό-τητα17. Ο πυρήνας του πλούσιου περιεχομένου της από-φασης, που εκδόθηκε από το ΕΔΛ υπό την προεδρία του φημισμένου διεθνολόγου Antonio Cassese – πρώ-ην Προέδρου του ΔΠΔΓιουγκοσλαβία συνίσταται στο ότι το έγκλημα της τρομοκρατίας σε καιρό ειρήνης αποτελεί πλέον τμήμα του διεθνούς εθιμικού δικαίου, καθιστώντας το κατ’αυτό τον τρόπο, τουλάχιστον κατ’αρχήν, δεσμευτι-κό για όλα τα κράτη, ανεξάρτητα από την ύπαρξη και το ειδικότερο περιεχόμενο των προβλέψεων των επί μέρους εθνικών νομοθεσιών.Το ΕΔΛ αποτελεί ειδικό υβριδικό δικαστήριο (δηλαδή απο-τελούμενο από εθνικούς και διεθνείς δικαστές) το οποίο συγκροτήθηκε μετά από απόφαση του Συμβουλίου Ασφα-λείας του Ο.Η.Ε. σε συνεργασία με την λιβανική κυβέρ-νηση προκειμένου να εκδικάσει τους υπευθύνους για τη δολοφονία του πρώην πρωθυπουργού της χώρας Rafik Hariri, η οποία θεωρήθηκε πράξη τρομοκρατίας, χαρα-κτηρισμός που βρίσκεται στο επίκεντρο της δικαιοδοτικής εξουσίας του Δικαστηρίου. Λόγω του υβριδικού του χα-ρακτήρα, το ΕΔΛ δεσμεύεται από το άρθρο 2 του Κατα-στατικού του να εφαρμόσει τη λιβανική νομοθεσία, στην οποία περιλαμβάνεται και η νομοτυπική περιγραφή του εγκλήματος της τρομοκρατίας. Παρά ταύτα, το Δικαστή-ριο αποφάνθηκε ότι η εθνική νομοθεσία πρέπει να ερμη-νευθεί υπό το πρίσμα του διεθνούς-συμβατικού και εθιμι-κού-δικαίου.Σύμφωνα με το άρθρο 314 του Ποινικού Κώδικα του Λι-βάνου, ως έγκλημα τρομοκρατίας ορίζεται κάθε ενέργεια

που αποσκοπεί στην πρόκληση κατάστασης τρόμου και τελείται με τη χρήση μέσων που τυγχάνουν ικανά να προ-ξενήσουν κοινό (δημόσιο) κίνδυνο όπως εκρηκτικές συ-σκευές, εύφλεκτα υλικά, τοξικές ή διαβρωτικές ουσίες κα-θώς και μολυσματικούς ή μικροβιακούς παράγοντες. Με βάση αυτόν τον ορισμό, το Δικαστήριο επισήμανε κατ’αρ-χήν την ανάγκη συνδρομής δύο στοιχείων: α) την ύπαρξη ειδικού σκοπού πρόκλησης τρόμου, κάτι που περιλαμβά-νεται σε όλους τους υφισταμένους ορισμούς του εγκλή-ματος και β) αντικειμενικά ευρήματα χρήσης μέσων που είναι ικανά να προκαλέσουν κοινό κίνδυνο. Το δεύτερο αυτό στοιχείο, όμως, είναι που δημιουργεί σοβαρά ερμη-νευτικά ζητήματα, δεδομένου ότι η περιοριστική διατύπω-ση της λιβανικής νομοθεσίας, με τη θέσπιση της ανάγκης συνδρομής του στοιχείου πρόκλησης κοινού κινδύνου, υποδηλώνει ότι προσαπαιτείται η πρόκληση βλάβης σε αθώα θύματα τα οποία δεν αποτελούν εσκεμμένο στό-χο των δραστών. Έτσι, σε μια απόφαση του 1995 λιβανι-κό δικαστήριο έκρινε ότι η δολοφονία ενός θρησκευτικού ηγέτη δεν συνιστούσε πράξη τρομοκρατίας, καθώς χρησι-μοποιήθηκε από τους δράστες ατομικός οπλισμός και όχι βόμβες. Όπως επισημαίνει το Δευτεροβάθμιο Τμήμα του ΕΔΛ (βλ. παρ. 54 της απόφασης), μια τέτοια ερμηνεία του άρθρου 314 θα σήμαινε ότι η δολοφονία κρατικών αξιω-ματούχων καθώς και μελών των οικογενειών τους δεν θα μπορούσαν να περιληφθούν στο ρυθμιστικό πεδίο της δι-άταξης, αν είχε γίνει χρήση φονικών μέσων τα οποία κα-θεαυτά δεν ήταν σε θέση να προκαλέσουν βλάβη στον γενικό πληθυσμό. Παρ΄ όλο που για τη δολοφονία του Χα-ρίρι χρησιμοποιήθηκε βόμβα, αυτό δεν θα μπορούσε ν’α-ποκλείσει εκ μέρους των κατηγορουμένων τον ισχυρισμό ότι υπό τις συγκεκριμένες περιστάσεις δεν υπήρχε περί-πτωση πρόκλησης κινδύνου για αθώα πρόσωπαΠροκειμένου να υπερβεί το ανωτέρω εμπόδιο, το ΕΔΛ αποφάνθηκε ότι παρά την υποχρέωσή του να εφαρμόσει την εσωτερική νομοθεσία, δεν κωλύεται να προστρέξει

16. Το κείμενό της (στην αγγλική) είναι διαθέσιμο στην ιστοσελίδα: http://www.stl-tsl.org/x/file/TheRegistry/Library/CaseFiles/chambers/20110216_STL-11-01_R176bis_F0010_AC_Interlocutory_Decision_Filed_EN.pdf17. Βλ. Ενδεικτικά το σχόλιο του Marco Milanovic στην ηλ. δνση: http://www.ejiltalk.org/special-tribunal-for-lebanon-delivers-interlocutory-decision-on-applicable-law/


ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ ΚΑΙ ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΗΣ ΔΡΑΣΗΣ[ ] 37στο διεθνές δίκαιο προκειμένου να προσδώσει στη διάτα-ξη του άρθρου 314 την δέουσα ερμηνεία. Έτσι, βασιζό-μενο στο περιεχόμενο σχετικών διεθνών συμβάσεων που έχουν κυρωθεί από το Λίβανο και ιδιαίτερα την Αραβική Σύμβαση του 1998 για την καταστολή της τρομοκρατίας, το Δικαστήριο κατέληξε στο συμπέρασμα ότι αναφορικά με το έγκλημα της τρομοκρατίας, παρά την έλλειψη σχε-τικής ομοφωνίας μεταξύ των κρατών, υφίσταται εθιμικός κανόνας ως προς το ακριβές περιεχόμενο του εγκλήμα-τος τελουμένου σε καιρό ειρήνης το οποίο συγκροτείται από τα ακόλουθα στοιχεία: α) Την τέλεση ή απειλή τέλε-σης αξιόποινης πράξης, β) τον σκοπό να προκληθεί τρό-μος στον πληθυσμό ή να εξαναγκαστεί ορισμένη εθνική ή διεθνής αρχή στην ανάληψη συγκεκριμένης δράσης ή στην αποχή από αυτή και γ) η συνδρομή κάποιας μορφής διεθνούς χαρακτήρα της πράξης. Κατόπιν αυτού και επι-καλούμενο το γεγονός ότι, κατά την άποψή του, η απα-ρίθμηση των μέσων τέλεσης τρομοκρατικού εγκλήματος

στο αρ. 314 του λιβανικού ποινικού κώδικα τυγχάνει εν-δεικτική και όχι περιοριστική, το Δικαστήριο κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η πρόβλεψη της εσωτερικής νομοθεσίας θα πρέπει να εφαρμοσθεί διασταλτικά, ενόψει της ευρύ-τερης ρύθμισης του διεθνούς δικαίου.Αν και ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα και μόνο για το γεγονός ότι αποτελεί την πρώτη απόφαση διεθνούς (έστω υβριδι-κού) δικαστηρίου πάνω στο έγκλημα της τρομοκρατίας, η απόφαση περιέχει αρκετά προβληματικά στοιχεία, ιδίως αναφορικά με τις πιθανές επιπτώσεις πάνω στην αρχή της νομιμότητας από την παραδοχή ότι οι νομοτυπικές περι-γραφές εγκλημάτων των εθνικών νομοθεσιών μπορούν να συμπληρώνονται παραδεκτά από προβλέψεις του διε-θνούς δικαίου. Η πρόκληση για τους ασχολούμενους τόσο με το ποινικό όσο και το διεθνές δίκαιο για αμφισβήτηση ή επικρότηση της καινοτόμου αυτής ερμηνευτικής προσέγ-γισης είναι, όπως γίνεται αντιληπτό, ιδιαίτερα έντονη.

Σ.Κ.

ΕΛΛΑΔΑ

ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ – ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΤΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ

Ηαθρόα εισροή παράνομων μεταναστών στην Ελ-λάδα και μέσω αυτής σε άλλες χώρες της Ε.Ε., σε συνδυασμό με το συνεχές ράπισμα από εκθέσεις

διεθνών οργανισμών και Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων (ΜΚΟ) για τις άθλιες συνθήκες κράτησης και την εν γένει κακομεταχείρισή τους, τις συνεχείς καταδίκες από το Ευ-ρωπαϊκό Δικαστήριο των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου κα-θώς και την οικονομική κρίση που έπληξε τη χώρα, επέβα-λε την κατεπείγουσα ανάγκη λήψης μέτρων από πλευράς της ελληνικής κυβέρνησης. Υπό αυτό το πρίσμα, τους δυο πρώτους μήνες του 2011 και σε συνέχεια των μέτρων που ανακοινώθηκαν το 2010, καταβλήθηκαν και συνε-χίζουν να καταβάλλονται εντατικές προσπάθειες για την επίλυση των προβλημάτων που αποτελούν μάστιγα για τη χώρα. Οι εν λόγω προσπάθειες, αποτυπώνονται ανάγλυ-φα σε μέτρα που αφορούν τόσο στη ρύθμιση της νόμι-μης, όσο και κυρίως στην καταπολέμηση της παράνομης μετανάστευσης, ενώ κι η συνδρομή της Ε.Ε. με κάθε τρό-πο (νομοθετικό, οικονομικό, τεχνικό) σε αυτή την προσπά-θεια δεν είναι αμελητέα.i. Παράτυπη μετανάστευση. Όσον αφορά την καταπολέ-μηση της παράτυπης μετανάστευσης, παρατηρείται αυ-ξημένη ροή εγγράφων πολιτικής (πρωτοβουλίες, σχέδια

νόμου) καθώς το ζήτημα αυτό, που σταδιακά μετακινή-θηκε στην κορυφή της ατζέντας, παραμένει εκεί, κι όπως όλα δείχνουν θα συνεχίσει να παραμένει και να αποσχο-λεί όλα τα εμπλεκόμενα και επηρεαζόμενα μέρη (Έλλη-νες πολίτες, Ευρωπαίους, ελληνική κυβέρνηση και Ε.Ε.) για πολύ καιρό ακόμα. Τα μέτρα καταπολέμησης της πα-ράτυπης μετανάστευσης, θα μπορούσαν να χωριστούν σε αυτά που αφορούν στη ρύθμιση του καθεστώτος των πα-ράνομων μεταναστών που βρίσκονται ήδη στη χώρα και σε εκείνα που αποσκοπούν στην αποτροπή εισόδου και νέων παράνομων μεταναστών.i.α. Ρύθμιση καθεστώτος παράτυπων μεταναστών. Ιδιαίτε-ρα, στο ήδη υπάρχον νομοθετικό πλέγμα (Ν. 3386/2005, Ν. 3772/2009) που αφορά στους παράνομους μετανά-στες, προστέθηκε ο Ν.3907/2011. Ο νέος αυτός νόμος, τέθηκε σε εφαρμογή μόλις στις 26 Ιανουαρίου του 2011. Αφορά τη Σύσταση Υπηρεσίας Ασύλου, Κέντρων Πρώτης Υποδοχής καθώς και την προσαρμογή της ελληνικής νο-μοθεσίας στις διατάξεις της Οδηγίας 2008/115/ΕΚ, σχε-τικά με τους κοινούς κανόνες και διαδικασίες στα κρά-τη μέλη για την επιστροφή των παρανόμως διαμενόντων υπηκόων τρίτων χωρών. Σύμφωνα με την εφαρμογή του εν λόγω νόμου περί ασύλου για τους παράτυπους μετανά-


ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ ΚΑΙ ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΗΣ ΔΡΑΣΗΣ[ ]στες, κάθε μετανάστης ο οποίος συλλαμβάνεται χωρίς τα απαραίτητα έγγραφα, μετά τις απαραίτητες διαδικασίες θα απελαύνεται το ταχύτερο δυνατόν ή θα του δίνεται η δυνατότητα εθελοντικού επαναπατρισμού. Σημειώνεται επίσης η Τροπολογία του Ν. 3709 που κατα-τέθηκε στη Βουλή στις 18 Φεβρουαρίου του 2011, σχε-τικά με τη δημιουργία κέντρων προσωρινής φιλοξενίας. Σύμφωνα με αυτή, επιτρέπονται παρεκκλίσεις από τις δι-ατάξεις για αλλαγές στη χρήση γης, ώστε να είναι δυνα-τή η ανέγερση προκατασκευασμένων εγκαταστάσεων ή η αξιοποίηση υπαρχόντων κτιρίων ως κέντρων προσωρινής φιλοξενίας μεταναστών.Σε πρώιμο στάδιο βρίσκονται η επεξεργασία για περαιτέ-ρω νομοθετική ρύθμιση θεμάτων που αφορούν τους πα-ράνομους μετανάστες καθώς και η επεξεργασία ενσωμά-τωσης στην ελληνική νομοθεσία της Οδηγίας 2009/52/ΕΚ σχετικά με την επιβολή ελάχιστων προτύπων όσον αφορά τις κυρώσεις και τα μέτρα κατά των εργοδοτών που απασχολούν παράνομα διαμένοντες υπηκόους τρί-των χωρών. Η προθεσμία ενσωμάτωσης της εν λόγω Οδη-γίας στο εθνικό δίκαιο λήγει στις 20 Ιουνίου 2011.i.β. Αποτροπή εισόδου νέων παράτυπων μεταναστών. Ιδι-αίτερης μνείας, χρήζουν και τα μέτρα εκείνα που αποσκο-πούν στην αποφυγή εισόδου και νέων παράνομων μετα-ναστών. Πολύ σημαντική εδώ, κρίνεται η συμβολή της ο Ομάδας Ταχείας Επέμβασης (RABIT) της Frontex στα χερσαία ελ-ληνοτουρκικά σύνορα από τις αρχές Νοεμβρίου 2010 , η οποία μετά από παράταση θα συνεχιστεί μέχρι και της 3 Μαρτίου 2011. Το ήδη επιτευχθέν έργο της, είναι πολύ σημαντικό, καθώς η είσοδος των παράνομων μετανα-στών μειώθηκε δραστικά στο υπόψη διάστημα. Στα μέτρα αποτροπής εισόδου εντάσσεται κι η μονιμο-ποίηση της υπηρεσίας συνοριακής φύλαξης στην Ελλάδα που ανακοινώθηκε στις 11 Φεβρουαρίου 2011. Η νέα μό-νιμη πλέον υπηρεσία θα αποτελεί βραχίονα της Επιχείρη-σης «Ποσειδών», η οποία τελεί υπό την αιγίδα της Frontex ήδη από το 2006, έχοντας ως αποστολή τη φρούρηση των θαλάσσιων ελληνοτουρκικών συνόρων. Προσθήκη στην αποστολή αποτελεί η φύλαξη όχι μόνο των θαλάσ-σιων αλλά και των χερσαίων ελληνοτουρκικών συνόρων. Αξίζει να σημειωθεί, η πρόταση αυτή ήρθε να δώσει λύση στο αδιέξοδο που δημιουργήθηκε λόγω της δυσαρέσκει-ας των εταίρων στο αίτημα για επιμήκυνση της παρουσί-ας της Frontex στα ελληνοτουρκικά σύνορα, καθώς στην επιχείρηση Ποσειδών δεν είναι υποχρεωτική η συμμετοχή όλων των κρατών μελών. Προς την ίδια κατεύθυνση, μείωσης της εισόδου, αναμένε-ται να συμβάλλει κι ένα αμφιβόλου ποιότητας μέτρο, του οποίου οι μελέτες έχουν ήδη ολοκληρωθεί και προχωρά

με έντονους ρυθμούς, παρά τις έντονες αντιδράσεις, σύμ-φωνα με συνέντευξη του Υπουργού Προστασίας του Πο-λίτη στις 20/2. Πρόκειται για την απόφαση της ελληνικής κυβέρνησης ανέγερσης ενός τεχνητού εμποδίου (φράχτη) σε τμήμα των ελληνοτουρκικών χερσαίων συνόρων, μή-κους 12,5 km μεταξύ Νέας Βύσσας και Καστανιών. Το εν λόγω μέτρο, αν κι έχει ήδη εφαρμοστεί σε χώρες της Ε.Ε, (Ισπανία, Λιθουανία), πρόκειται για ένα επιεικώς κρινόμε-νο απαράδεκτο μέτρο που μας μεταφέρει σε έναν μεσαί-ωνα ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Αυτό προκύπτει από το γεγονός ότι, δεν προστατεύεται το δικαίωμα παροχής δι-εθνούς προστασίας ή ασύλου, και κυρίως, παραβιάζεται η αρχή της μη επαναπροώθησης, ακρογωνιαίο λίθο της Σύμβασης της Γενεύης για τους πρόσφυγες του 1951 της οποίας η Ελλάδα είναι μέρος. Πολύ βοηθητική είναι κι η αύξηση των κονδυλίων προς την Ελλάδα από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Πιο συγκεκριμέ-να, μέχρι το 2013, η Ελλάδα καλείται να απορροφήσει 322 εκ. ευρώ εκπορευόμενα από το Ταμείο Εξωτερικών Συνόρων, Ταμείο Επιστροφής, Ευρωπαϊκό Ταμείο για τους Πρόσφυγες III, Ταμείο Ένταξης των υπηκόων τρίτων χω-ρών. Στα μείον ωστόσο, συγκαταλέγεται, η ανικανότητα διαχείρισης κι η δυσκολία απορρόφησης της ευρωπαϊκής συνδρομής ώστε οι προκλήσεις να μπορούν να αντιμετω-πιστούν με αποτελεσματικό τρόπο.Τέλος, η σύναψη της Συμφωνίας Επανεισδοχής Ε.Ε.- Τουρκίας, εφόσον επιτευχθεί, αναμένεται να συμβάλλει περαιτέρω σε αυτό το σκοπό.ii. Νόμιμη μετανάστευση. Η πληθώρα νομοθετικών μέ-τρων που χαρακτηρίζει εύλογα την παράτυπη μετανά-στευση, δεν ισχύει στον ίδιο βαθμό για την νόμιμη. Εδώ, η ανησυχία έχει μετατοπιστεί από την ομαλή ένταξη των υπηκόων τρίτων χωρών που εντοπιζόταν παλαιότερα, στην αντιμετώπιση του κινδύνου «έκπτωσης από τη νομι-μότητα». Συγκεκριμένα, λόγω της οικονομικής κρίσης, οι νόμιμοι μετανάστες δεν καταφέρνουν να εξασφαλίσουν τα ανα-γκαία ένσημα, με κίνδυνο να χάσουν την άδεια παρα-μονής τους. Έτσι, εξετάζεται η επικαιροποίηση των κρι-τηρίων που διέπουν την άδεια παραμονής. Προσπάθειες έχουν ήδη σημειωθεί προς αυτή την κατεύθυνση με δυο εγκυκλίους. Η πρώτη του Σεπτεμβρίου 2010, επέτρεπε την υποβολή «αίτησης θεραπείας» στην απορριπτική από-φαση της Περιφέρειας με σκοπό ο αιτών να κερδίσει χρό-νο μέχρι την προσκόμιση της νέας σύμβασης εργασίας. Σύμφωνα με τη δεύτερη, αυτή του Φεβρουαρίου 2011, οι νόμιμοι μετανάστες που δεν πληρούν τις προϋποθέσεις ανανέωσης της άδειας παραμονής, λόγω μη εκπλήρωσης των ασφαλιστικών υποχρεώσεων εκ μέρους του εργοδό-τη, δικαιούνται να υποβάλλουν καταγγελία στο ΙΚΑ. Σε πε-


ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ ΚΑΙ ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΗΣ ΔΡΑΣΗΣ[ ] 39ρίπτωση που αποδειχθεί η βασιμότητα της καταγγελίας, εκδίδεται η Πράξη Επιβολής Εισφορών και ανανεώνεται η άδεια παραμονής.iii. Προοπτικές. Από τα ανωτέρω, γίνεται φανερό ότι στό-χο της ελληνικής πολιτικής αποτελεί η με κάθε τρόπο μεί-ωση των μεταναστευτικών ροών. Μάλιστα, αυτό γίνεται δίχως να υπάρχει πρόνοια για την παράλληλη έστω δια-φύλαξη των δικαιωμάτων του ανθρώπου που χρήζουν διε-θνούς προστασίας, ή δικαιούνται χορήγησης καθεστώτος ασύλου, κάτι που γίνεται φανερό από τη φύση ορισμέ-νων μέτρων όπως ο φράχτης. Έτσι, οδηγούμαστε αναπό-φευκτα στη δημιουργία μιας «Ελλάδας Φρούριο» κατά τα πρότυπα της «Ευρώπης Φρούριο».

Ακόμα κι έτσι όμως, τα ληφθέντα μέτρα, δεν αποτελούν ικανά μέτρα για την αντιμετώπιση των πιεστικών προκλή-σεων που θέτει ένα συνεχώς μεταβαλλόμενο διεθνές περι-βάλλον. Αν και το αποτέλεσμα των μέτρων είναι πολύ νω-ρίς για να εκτιμηθεί, οι υπάρχουσες ενδείξεις, δείχνουν να ακυρώνουν τη σημασία οποιουδήποτε μέτρου όχι μόνο σε εθνικό αλλά ακόμα και σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Οι ταραχές στη Βόρειο Αφρική (Αίγυπτο, Τυνησία, Λιβύη) μαρτυρούν την πιθανή έλευση μιας «νέας τάξης πραγμάτων» στην εν λόγω περιοχή και σε κάθε περίπτωση περιστάσεις ανατα-ραχής και συγκρούσεων προκαλούν την έντονη ανησυχία για την επαπειλούμενη έξαρση της παράνομης μετανα-στευτικής πίεσης στη χώρα μας... Μ.Α.

VARIA

ΝΟΤΙΟ ΣΟΥΔΑΝ: ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΥΤΟΝΟΜΙΑ ΣΤΗΝ ΑΝΕΞΑΡΤΗΣΙΑ

Έξι μήνες πριν από το τέλος της εξαετούς μεταβατικής περιό-δου που διανύει η Δημοκρα-

τία του Σουδάν από το 2005, πραγ-ματοποιήθηκε δημοψήφισμα για το μέλλον του νότιου τμήματος του κρά-τους κατά τις προβλέψεις της Συνολι-κής Ειρηνευτικής Συμφωνίας που συ-νήφθη μεταξύ της Κυβέρνησης της Δημοκρατίας του Σουδάν και του Λα-ϊκού Απελευθερωτικού Κινήματος/Στρατού του Σουδάν (SPLM/A). Ο λαός του Νότιου Σουδάν, ασκώντας το δικαίωμα στην αυτοδιάθεση, κλή-θηκε να επιλέξει ανάμεσα στην ενό-τητα του Σουδάν -με τη διατήρη-ση της κυβερνητικής δομής που είχε εγκαθιδρύσει η Συνολική Ειρηνευτική Συμφωνία και το προσωρινό Σύνταγ-μα της Δημοκρατίας του Σουδάν του 2005- και την απόσχιση. Η ειρηνευ-τική συμφωνία του 2005 προσέδιδε αυτόνομο καθεστώς στο Νότιο Σου-δάν καθώς αναγνώριζε, πέραν της Κυβέρνησης της Εθνικής Ενότητας στο Χαρτούμ, την Κυβέρνηση του Νό-τιου Σουδάν με ίδια νομοθετικά, εκτε-

λεστικά και δικαστικά όργανα. Ανα-γνώριζε, επίσης, τόσο τις Ένοπλες Δυνάμεις του Σουδάν υπό τη διοίκη-ση του Προέδρου της Δημοκρατίας, όσο και το Λαϊκό Απελευθερωτικό Στρατό του Σουδάν υπό τη διοίκηση του Προέδρου του Νότιου Σουδάν.Η μαζική προσέλευση των νοτιοσου-δανών στις κάλπες από τις 9 έως τις 15 Ιανουαρίου 2011 δεν αφήνει πε-ριθώρια αμφισβήτησης του αποτελέ-σματος. Σύμφωνα με τα επίσημα στα-τιστικά στοιχεία που έχει αναρτήσει ηλεκτρονικά η Επιτροπή Δημοψηφί-σματος του Νότιου Σουδάν στο δικτυ-ακό της τόπο, ο αριθμός των ψήφων στο δημοψήφισμα συνολικά, δηλαδή όχι μόνο στο νότο αλλά και στα εκλο-γικά κέντρα του βορρά και του εξω-τερικού, ανήλθε στα 3.851.994 σε σύνολο 3.947.676 εγγεγραμμένων ψηφοφόρων, με αποτέλεσμα το εξαι-ρετικά υψηλό ποσοστό συμμετοχής να αγγίξει το 97,58%. Σημειώνουμε ότι το ποσοστό αποχής στο νότο ήταν μόλις 1,23%, στο βορρά 40,44% και στο εξωτερικό 3,35%, ενώ ο αριθμός

των ψηφισάντων ανήλθε αντίστοιχα σε 3.724.194, 69.597 και 58.203. Το ολικό ποσοστό αποχής ήταν της τάξεως του 2,42%. Το τελικό απο-τέλεσμα του δημοψηφίσματος εί-ναι αποστομωτικό: 98,83% υπέρ της απόσχισης του Νότιου Σουδάν έναντι 1,17% υπέρ της ενότητας της Δημο-κρατίας του Σουδάν υπό τη σημερινή της μορφή. Η 9η Ιουλίου 2011 ανα-μένεται να είναι η ημέρα της επίση-μης ανακήρυξης της ανεξαρτησίας του Νότιου Σουδάν, το οποίο θα απο-τελέσει το 54ο κράτος της αφρικανι-κής ηπείρου. Ο σουδανός πρόεδρος Ομάρ Χασάν αλ-Μπασίρ, ο οποίος κατέλαβε την εξουσία με στρατιωτικό πραξικόπη-μα το 1989, έχει βεβαιώσει, κατά τη διάρκεια πρόσφατης επισκέψεώς του στη Τζούμπα, ότι θα σεβαστεί το απο-τέλεσμα του δημοψηφίσματος. Ιδιαί-τερης μνείας χρήζει το γεγονός ότι ο αλ-Μπασίρ κατέχει την «παγκόσμια αποκλειστικότητα» του μοναδικού εν ενεργεία προέδρου κράτους εναντίον του οποίου έχουν εκδοθεί δύο εντάλ-


ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ ΚΑΙ ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΗΣ ΔΡΑΣΗΣ[ ]ματα σύλληψης από το Διεθνές Ποι-νικό Δικαστήριο (ΔΠΔ) με την κατη-γορία των εγκλημάτων πολέμου, των εγκλημάτων κατά της ανθρωπότη-τας και του εγκλήματος της γενοκτο-νίας στην περιοχή του Νταρφούρ, αν και παραμένει ασύλληπτος μέχρι σή-μερα εξαιτίας της άρνησης του Σου-δάν να εκτελέσει τα εντάλματα του ΔΠΔ, εφόσον δεν αποτελεί συμβαλ-λόμενο μέρος στο Καταστατικό της Ρώμης. Θετικά διακείμενος απέναντι στην επικείμενη ανεξαρτητοποίηση του Νότιου Σουδάν είναι και ο αμε-ρικανός πρόεδρος Μπαράκ Ομπάμα, ανακοινώνοντας στις 7 Φεβρουαρίου 2011 «την πρόθεση των ΗΠΑ να ανα-γνωρίσουν επισήμως το Νότιο Σου-δάν ως κυρίαρχο, ανεξάρτητο κρά-τος, τον Ιούλιο του 2011». Την ίδια ημέρα, η επικεφαλής της ευρωπαϊ-κής διπλωματίας Κάθριν Άστον χαι-ρέτισε το «ιστορικό» δημοψήφισμα που διενεργήθηκε στο Νότιο Σουδάν, δηλώνοντας ότι «η Ευρωπαϊκή Ένωση σέβεται απολύτως τα αποτελέσμα-τα του δημοψηφίσματος που τα θε-ωρεί πραγματική βούληση του λαού του Νότιου Σουδάν που εκφράστη-καν δημοκρατικά». Από την πλευρά του, ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ Μπαν Γκι Μουν χαιρέτισε «τη μεγάλη επιτυχία» που είχε το δημοψήφισμα για την ανεξαρτησία του Νότιου Σου-δάν και κάλεσε τη διεθνή κοινότητα να υποστηρίξει τόσο το Νότιο όσο και το Βόρειο Σουδάν.Δυστυχώς, τα πρώτα δείγματα γρα-φής μετά την ανακοίνωση του τελικού αποτελέσματος του δημοψηφίσμα-τος δεν είναι καθόλου ενθαρρυντικά, καθώς ξέσπασαν συγκρούσεις μετα-ξύ του στρατού του Νότιου Σουδάν και ανταρτών με θλιβερό απολογι-σμό εκατοντάδες νεκρούς στην πλει-οψηφία τους άμαχοι. Το κύμα έντα-σης και βίας συμπαρέσυρε και τον υπουργό Αγροτικής Ανάπτυξης και Συνεργασίας του Νότιου Σουδάν, ο οποίος δολοφονήθηκε μέσα στο

υπουργείο του. Οι πλέον δυσοίωνες προβλέψεις κάνουν λόγο για νέο αι-ματοκύλισμα, που θα αναζωπυρώ-σει τις παραδοσιακές έριδες μεταξύ του αραβικού-ισλαμικού βορρά και του χριστιανικού-ανιμιστικού νότου, γνήσια παρακαταθήκη του βρετανι-κού διαίρει και βασίλευε. Οι ανησυχί-ες εντείνονται ακόμα περισσότερο αν λάβει κανείς υπ’ όψιν το εκκρεμές ζή-τημα της χάραξης των συνόρων με-ταξύ βορρά και νότου, υπόθεση εξαι-ρετικά περίπλοκη δεδομένης της ύπαρξης πετρελαϊκών κοιτασμάτων σε περιοχές που πρόκειται να αποτε-λέσουν τα σύνορα των δύο κρατών. Χαρακτηριστικός είναι ο αναβρα-σμός που υπάρχει στην αμφισβητού-μενη πετρελαιοφόρα περιοχή Αμπιέι. Η άνιση κατανομή του φυσικού πλού-του, με το 80% των πετρελαϊκών κοι-τασμάτων του Σουδάν να βρίσκονται στον αραιοκατοικημένο νότο, εκτι-μάται ότι θα αποτελέσει σοβαρότα-το παράγοντα τριβών μεταξύ βορρά και νότου με αντικείμενο το διαμοι-ρασμό των πετρελαϊκών κερδών, ιδι-αιτέρως μάλιστα αφού οι αγωγοί πε-τρελαίου περνούν όλοι από το βορρά πριν καταλήξουν στην Ερυθρά Θά-λασσα. Υπογραμμίζουμε ότι τα κέρ-δη από το πετρέλαιο, τα οποία μέχρι σήμερα μοιράζονταν εξ’ ημισείας, κά-λυπταν περίπου το 60% του προϋπο-λογισμού της κεντρικής κυβέρνησης του Σουδάν και το 90% του κόστους διοίκησης του νότιου τμήματος. Ο κύκλος των ανακατατάξεων στο Σουδάν δεν κλείνει με την ανεξαρ-τητοποίηση του νότιου τμήματος της χώρας. Η ειρηνευτική συμφω-νία του 2005 προέβλεπε την ταυτό-χρονη διεξαγωγή δύο δημοψηφισμά-των: ένα για το Νότιο Σουδάν κι ένα για τη διαφιλονικούμενη περιοχή της Αμπιέι, που βρίσκεται ακριβώς στα σύνορα μεταξύ Βόρειου και Νότιου Σουδάν. Η εν λόγω περιοχή απολαμ-βάνει, δυνάμει της ειρηνευτικής συμ-φωνίας και του προσωρινού συντάγ-

ματος του 2005, ειδικού διοικητικού καθεστώτος, σύμφωνα με το οποίο οι κάτοικοι της Αμπιέι είναι παράλληλα πολίτες του Southern Kordofan (βορ-ράς) και του Bahr el Ghazal (νότος). Βάσει των ανωτέρω συμβατικών κει-μένων, οι κάτοικοι της Αμπιέι θα πρέ-πει να ασκήσουν το δικαίωμά τους να καθορίσουν το μελλοντικό διοικητικό τους καθεστώς μέσω ξεχωριστού δη-μοψηφίσματος. Για την ακρίβεια, θα κληθούν να επιλέξουν ανάμεσα στη διατήρηση του τρέχοντος ειδικού δι-οικητικού καθεστώτος που απολαμ-βάνουν υπαγόμενοι στο βορρά και στην ενσωμάτωσή τους στο Bahr el Ghazal (νότος). Το δημοψήφισμα για την περιοχή της Αμπιέι δεν κατέστη δυνατό να πραγματοποιηθεί τον πε-ρασμένο Ιανουάριο εξαιτίας της δι-αφωνίας βορρά-νότου αναφορικά με το ποιός έχει δικαίωμα ψήφου. Η καθυστέρηση αυτή οφείλεται, ειδι-κότερα, στο ότι, από τη μία, το Λαϊ-κό Απελευθερωτικό Κίνημα του Σου-δάν (SPLM) υποστηρίζει ότι μόνο τα μέλη της προσκείμενης στο νότο κοι-νότητας Ngoc Dinka έχουν δικαίωμα να λάβουν μέρος στο δημοψήφισμα, ενώ, από την άλλη, το Εθνικό Κόμμα του Κογκρέσου (NCP) επιθυμεί τη χο-ρήγηση πλήρους δικαιώματος ψήφου και στους νομάδες κτηνοτρόφους Misseriya, οι οποίοι διέρχονται περι-οδικά από την περιοχή της Αμπιέι ορι-σμένους μήνες το χρόνο αλλά έχουν ως βάση την πόλη Muglad στο δυτι-κό Kordofan. Εντωμεταξύ, παρατηρούνται σημα-ντικές αποκλίσεις από το χρονοδιά-γραμμα της ειρηνευτικής συμφωνί-ας του 2005 και εν σχέσει προς τα «κράτη» του Southern Kordofan και του Blue Nile, διοικητικές υποδιαιρέ-σεις του βόρειου Σουδάν στα σύνορα με το νότο. Οι περιοχές αυτές, μαζί με την Αμπιέι, παρόλο που ανήκουν στο βορρά, τάχθηκαν στο πλευρό του νότου κατά τη διάρκεια των σουδα-νικών εμφυλίων πολέμων. Σε αντίθε-


ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ ΚΑΙ ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΗΣ ΔΡΑΣΗΣ[ ] 41ση με την τελευταία, για το Southern Kordofan και το Blue Nile δεν προ-βλέπεται δυνατότητα ενσωμάτωσής τους στο Νότιο Σουδάν, αλλά υπάρχει πρόβλεψη για τη διενέργεια λαϊκής διαβούλευσης προκειμένου να ακου-στούν οι απόψεις των κατοίκων των περιοχών αυτών αναφορικά με την -εύρυθμη ή μη- λειτουργία της ειρη-νευτικής συμφωνίας του 2005. Μέσα από το δημοκρατικό αυτό μηχανισμό αναμένεται να εκφραστεί ελεύθερα η λαϊκή βούληση, η οποία θα κρίνει εάν απαιτούνται διορθώσεις σε τυχόν ελ-λείψεις στις συνταγματικές, πολιτικές και διοικητικές ρυθμίσεις της συμφω-νίας. Η γενική εικόνα που έχει δια-μορφωθεί ύστερα από την πρόσφατη ολοκλήρωση της λαϊκής διαβούλευ-σης στην περιοχή του Blue Nile είναι ότι η ειρηνευτική συμφωνία του 2005 ναι μεν έθεσε τέλος στις εχθροπραξί-ες, όμως δεν κατάφερε να καλύψει τις βασικές βιοποριστικές ανάγκες του τοπικού πληθυσμού. Η πλειοψη-φία των κατοίκων καταγγέλλει κατη-γορηματικά την ακραία υπανάπτυξη της περιοχής και, όπως όλα δείχνουν, ανοίγει ο δρόμος της διαπραγμάτευ-σης των όρων της συμφωνίας του 2005 με την Εθνική Κυβέρνηση με στόχο να εξασφαλιστεί η πιστή εφαρ-μογή της συμφωνίας. Διόλου αμελη-τέες δεν είναι οι ηχηρές φωνές, όπως αυτή του κυβερνήτη του Blue Nile και επικεφαλής του SPLM στο νότο Μαλικ Αγγαρ, που τάσσονται υπέρ της αυτονομίας της περιοχής. Σημει-ώνουμε ότι, κατά τη λαϊκή διαβούλευ-ση που πραγματοποιήθηκε από τις 14 Ιανουαρίου μέχρι τις 2 Φεβρουα-ρίου 2011 σε περισσότερα από 116 κέντρα ακρόασης στην περιοχή του Blue Nile, συζητήθηκαν ζητήματα δι-αμοιρασμού εξουσίας και πλούτου, διακρίσεων, ασφάλειας και ανάπτυ-ξης. Στο Southern Kordofan δεν έχει ξεκινήσει ακόμη η προβλεπόμενη δι-αδικασία.Με το δημοψήφισμα του Ιανουαρίου

2011, το Σουδάν καλείται να κερδί-σει το στοίχημα της ειρήνης. Κι ενώ το νότιο τμήμα έχει μπει ήδη σε τρο-χιά ανεξαρτητοποίησης, η αυξανό-μενη ένταση στην περιοχή την επαύ-ριο του δημοψηφίσματος δεν μπορεί παρά να ναρκοθετεί τις όποιες ελπί-δες περί βελούδινου διαζυγίου. Με νωπές ακόμη τις μνήμες των δύο εμ-φυλίων πολέμων, που αποσταθερο-ποίησαν το Σουδάν κατά το δεύτε-ρο ήμισυ του 20ου αιώνα, βορράς και νότος καλούνται σήμερα να δώ-σουν από κοινού λύσεις άμεσα –μέ-χρι το πέρας της μεταβατικής πε-ριόδου τον ερχόμενο Ιούλιο- σε μία πληθώρα δύσκαμπτων ζητημάτων όπως αυτό της ιθαγένειας και του δι-αμοιρασμού των εσόδων από το πε-τρέλαιο, με το ακανθώδες ζήτημα της χάραξης των συνόρων να κατα-λαμβάνει την πρώτη θέση της λίστας. Μέσα σε αυτό το εύφλεκτο περιβάλ-λον, ο όποιος λανθασμένος χειρισμός μπορεί να πυροδοτήσει νέο κύκλο βίας, αποσταθεροποιώντας τη συνο-ριακή περιοχή βορρά-νότου και θέ-τοντας σε κίνδυνο την ειρηνική μετά-βαση του νότου στην ανεξαρτησία. Πέραν των τριών ευαίσθητων συνο-ριακών περιοχών (Abyei, Blue Nile, Southern Kordofan), το διεθνές ενδι-αφέρον είναι στραμμένο και στην πο-λύπαθη περιοχή του Νταρφούρ όπου η κατάσταση παραμένει τεταμένη, με τον αριθμό των θυμάτων από τις συγκρούσεις το 2010 να ξεπερνά τις 2.312 απώλειες ανθρώπινων ζωών, σύμφωνα με τη σχετική έκθεση του Γραφείου του ΟΗΕ για το Συντονισμό Ανθρωπιστικών Υποθέσεων (OCHA) που ήρθε στο φώς της δημοσιότητας στις 18 Ιανουαρίου 2011. Υπογραμ-μίζουμε ότι το Νταρφούρ τελεί υπό μεταβατική διοίκηση, εφόσον το μό-νιμο καθεστώς της περιοχής αναμέ-νεται να καθοριστεί μέσω δημοψη-φίσματος που θα πραγματοποιηθεί ταυτόχρονα στο βόρειο, το δυτικό και το νότιο Νταρφούρ, κατά τις προ-

βλέψεις της ειρηνευτικής συμφωνίας για το Νταρφούρ του 2006. Στο δη-μοψήφισμα αυτό, του οποίου ο χρό-νος διεξαγωγής παραμένει ακαθόρι-στος καθώς δεν κατέστη δυνατό να διενεργηθεί εντός του προβλεπόμε-νου από την ειρηνευτική συμφωνία χρονικού πλαισίου (Ιούλιος 2010), θα υπάρξουν δύο επιλογές για την πολι-τική διοίκηση του Νταρφούρ: είτε δη-μιουργία μιας ενιαίας περιοχής που θα συντίθεται από τα τρία υπάρχο-ντα «κράτη» είτε διατήρηση του υφι-σταμένου status quo των τριών «κρα-τών». Τη στιγμή που το Νότιο Σουδάν αναδύεται ως το νεότερο ανεξάρτη-το κράτος στον παγκόσμιο χάρτη, μέσω μιας συμφωνημένης απόσχισης με τη συναίνεση του βόρειου Σουδάν, το διεθνές δίκαιο φαίνεται να προ-χωρά ένα βήμα παρακάτω προωθώ-ντας την έκφραση του δικαιώματος στην αυτοδιάθεση μέσα από δημο-κρατικούς μηχανισμούς υπό διεθνή επίβλεψη. Αναμένεται να δούμε ποια θα είναι η αποτελεσματικότητα και η ανθεκτικότητα στο χρόνο του δημο-ψηφίσματος ως μοντέλου διευθέτη-σης συγκρούσεων.

Μ.Κ.


ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ ΚΑΙ ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΗΣ ΔΡΑΣΗΣ[ ]ΙΤΑΛΙΑ ΣΕ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΗΣ ΚΡΙΣΗΣ

Σε κατάσταση ανθρωπιστι-κής κρίσης βρίσκεται η Ιτα-λία, λό-γω της αθρόας εισρο-

ής λαθρομεταναστών. Συγκεκριμένα, σύμφωνα με τον ιταλό Υπουργό Εσω-τερικών, Ρομπέρτο Μαρόνι, από την έναρξη της κρίσης μέχρι και τις 24 Φεβρουαρίου είχαν αφιχθεί 6.300 λαθρομετανάστες, στην πλειοψηφία Τυνήσιοι.Σημείο εκκίνησης της εν λόγω κρίσης, αποτέλεσε το πραξικόπημα της 16ης Ιανουρίου του 2011, κατά του Zine el-Abidine Ben Ali. Λόγω αυτού, η Ιταλία, δεν δύνατο πλέον να βασιστεί στη διμερή συμφωνία επανεισδοχής, που υπογράφηκε το 2009, παρέχο-ντας οικονομική στήριξη με αντάλ-λαγμα την παρεμπόδιση των επίδο-ξων μεταναστών προς την Ιταλία. Ως εναλλακτική λύση, η Ιταλία πρότει-νε να στείλει στρατιωτικές δυνάμεις στην Τυνησία με σκοπό να σταματή-σει την αθρόα ροή των παράνομων μεταναστών , πρόταση που απορρί-φθηκε κατηγορηματικά από την με-ταβατική κυβέρνηση, παράλληλα με οποιαδήποτε άλλη παρέμβαση στα εσωτερικά που θα συνιστούσε προ-σβολή της εθνικής κυριαρχίας. Ως εκ τούτου, η Ιταλία, αποτάνθηκε στην Ε.Ε., προειδοποιώντας για μια βιβλι-κή έξοδο, που θα οδηγήσει σε μια τε-ράστια ανθρωπιστική κρίση.

Από τη μεριά της, η Ε.Ε. αποφάσι-σε την έναρξη της επιχείρησης «Ερ-μής» της Frontex, με σκοπό την πα-ροχή βοήθειας στις ιταλικές αρχές για ρύθμιση της εισροής μεταναστών από τη Βόρεια Αφρική, κι ιδιαίτερα των αφίξεων απο την Τυνησία στο νησί Λαμπεντούσα.Επιπροσθέτως, προβλέφθηκε η πα-ροχή οικονομικής βοήθειας, λόγω των έκτακτων συνθηκών στην Ιταλία, προερχόμενης από ποικίλα χρημα-τοδοτικά εργαλεία της Ε.Ε., όπως το Ευρωπαϊκό Ταμείο Προσφύγων, το Ευρωπαϊκό Ταμείο Επιστροφής κα-θώς και το Ευρωπαϊκό Ταμείο Συνό-ρων.Σημαντική εξάλλου, προς την κατεύ-θυνση αυτή ήταν κι η επίσκεψη της αρμόδιας εκπροσώπου της Ε.Ε. για θέματα εξωτερικής πολιτικής και ασφάλειας, Lady Ashton στην Τυνη-σία για προσφορά οικονομικής βο-ήθειας. Η επικεφαλής της ευρωπαϊ-κής διπλωματίας, ανακοίνωσε ότι η ΕΕ θα αποδεσμεύσει άμεσα 17 εκατ. ευρώ σε βοήθεια προς τη χώρα και ως το 2013 θα παράσχει συνολικά βοήθεια ύψους 258 εκατ. ευρώ. Εκτός των ανωτέρω κινήσεων, ο Υπουργός Εσωτερικών της Ιταλίας, Ρομπέρτο Μαρόνι, συγκάλεσε έκτα-κτη συνάντηση των Υπουργών Εσω-τερικών Υποθέσεων – Δημόσιας Ασφάλειας Μεσογειακών χωρών με-λών της Ε.Ε., ήτοι της Γαλλίας, της Ελλάδας, της Ισπανίας, της Ιταλί-ας, της Κύπρου και της Μάλτας, στη Ρώμη. Σε κοινό ανακοινωθέν, οι έξι Υπουργοί, ζήτησαν από την Ε.Ε. να θέσει το θέμα της Μεσογείου στην πρώτη θέση του πολιτικού θεματο-λογίου, με σκοπό να ληφθούν τα κα-τάλληλα μέτρα για την αντιμετώπι-ση της ανθρωπιστικής κρίσης. Πιο συγκεκριμένα, πρότειναν, τη δημι-ουργία ενός ειδικού ευρωπαϊκού τα-μείου αλληλεγγύης για την αντιμετώ-

πιση των ανθρωπιστικών κρίσεων και αποφάσισαν να δημιουργήσουν μία μόνιμη ομάδα εργασίας για εκτιμή-σεις, αμοιβαία παροχή βοήθειας και ανταλλαγή πληροφοριών. Αναπόφευ-κτα στο προσκήνιο, ήρθε για μια ακό-μα φορά το αίτημα για ένα βιώσιμο σύστημα ασύλου, ώστε να κατανεμη-θεί το βάρος των νέων μεταναστευ-τικών ρευμάτων σε όλες τις χώρες μέλη της Ε.Ε., μιας κι υπό των φως αυτών των εξελίξεων, αποδείχθηκε περίτρανα η αποτυχία της υφιστάμε-νης πολιτικής ασύλου...

Μ.Α.

47

, . . « » Frontex,

, ., ,

, . .,,

.,

. . , Lady Ashton. ,17 .

2013 258 . ., , ,

–. ., , ,

, , , . ,, . .

,. , ,

,. ,

,. .,

,...

. .

« »2010:

. 2009, ,.

2010: ,, 2014.20 2011,

.: , , ,



ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ

ΕΠΙΣΗΜΑΝΣΕΙΣ ΑΠΟ ΤΟ ΠΕΡΙΣΚΟΠΙΟ ΤΩΝ «ΤΕΤΡΑΔΙΩΝ»

- Δεκέμβριος 2010:Οι ΗΠΑ ανακοίνωσαν την υποστήριξη τους ως προς την Διακήρυξη των ΗΕ για τα δικαιώματα των αυτοχθόνων. Από το 2009, η Αυστραλία, η Νέα Ζη-λανδία και ο Καναδάς έχουν προβεί σε παρόμοιες δηλώ-σεις.- Νοέμβριος 2010: Η Γενική Συνέλευση των ΗΕ, κατά την υιοθέτηση απόφασης για τους αυτόχθονες, αποφάσισε τη διοργάνωση Παγκόσμιας Διάσκεψης το 2014. - Στις 20 Ιανουαρίου 2011, η Σερβία υπέγραψε συμφω-νία με το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο για την εφαρμογή των αποφάσεών του. Άλλες χώρες που έχουν συνάψει πα-ρόμοιες συμφωνίες είναι οι: Βέλγιο, Δανία, Φινλανδία, Αυ-στρία και Ηνωμένο Βασίλειο- Στις 26 Ιανουαρίου 2011, κατά της διάρκεια Ειδικής Συ-νεδρίασης, το Μόνιμο Συμβούλιο του Οργανισμού Αμερι-κανικών Κρατών επιβεβαίωσε την υποστήριξή του προς τις αρχές της Αϊτής αναφορικά με την εκλογική διαδικα-σία και τόνισε τη δέσμευσή του στο θεσμικό πλαίσιο της χώρας, τη δημοκρατική διαδικασία, την ειρήνη και τη σταθερότητα. Στη Διακήρυξη που υιοθετήθηκε αναγνω-ρίζεται, επίσης, το έργο της Κοινής Αποστολής Εκλογικής Παρατήρησης (ΟΑΚ-CARICOM).- Ο Παγκόσμιος Οργανισμός κατά των Βασανιστηρίων

(OMCT) υπέβαλλε από κοινού μαζί με τη Διεθνή Επιτροπή Νομικών, τις Redress Trust και Interrights amicus curiae brief στο Ανώτατο Δικαστήριο των Η.Π.Α. σε μια μεγά-λη υπόθεση έκτακτων μεταγωγών. Η υπόθεση αφορά σε αγωγή που είχε γίνει από θύματα του προγράμματος μυ-στικών κρατήσεων και έκτακτων μεταγωγών, εις βάρος μιας αεροπορικής εταιρείας, της Jeppesen Dataplan, η οποία είχε εμπλακεί στο κύκλωμα των έκτακτων μεταγω-γών. Είναι συνέχεια της απόφασης του Courts of Appeals, η οποία είχε απορρίψει την υπόθεση στη βάση της μυ-στικότητας για λόγους κρατικής ασφαλείας. Η παρέμβα-ση amicus curiae αντιμετωπίζει τις υποχρεώσεις υπό το διεθνές δίκαιο δικαιωμάτων του ανθρώπου, αναφορικά με το δικαίωμα σε αποτελεσματική επανόρθωση σε πε-ριπτώσεις βασανιστηρίων, εξαναγκαστικών εξαφανίσεων και άλλων παραβιάσεων δικαιωμάτων του ανθρώπου και αποκαλύπτει ότι ο σκοπός της μυστικότητας δεν πρέπει σε καμιά περίπτωση να είναι η αποφυγή της λογοδοσίας για σοβαρές παραβιάσεις δικαιωμάτων του ανθρώπου ή εγκλήματα υπό το διεθνές δίκαιο, ενώ στην έκταση που εγείρονται θέματα μυστικότητας για λόγους ασφαλείας, θα πρέπει να υπηρετούνται χωρίς να θίγεται το δικαίωμα σε αποτελεσματική επανόρθωση.

ΝΟΜΟΙ

3907/2011Ίδρυση Υπηρεσίας Ασύλου και Υπηρεσίας Πρώτης Υποδο-χής, προσαρμογή της ελληνικής νομοθεσίας προς τις δι-ατάξεις της Οδηγίας 2008/115/εκ «σχετικά με τους κοι-

νούς κανόνες και διαδικασίες στα κράτη – μέλη για την επιστροφή των παρανόμως διαμενόντων υπηκόων τρίτων χωρών» και λοιπές διατάξεις (ΦΕΚ Α΄ 7, 26.1.2011)



Betts A. (ed.), Global Migration Governance, Oxford University Press, 2011Ben-Naftali O. (ed.), International Human Rights and International Humanitarian Law, Oxford University Press, 2011Breau S., Q & A: International Law 2011 and 2012, Oxford University Press, 2011 Chowdhury A.R., Bhuiyan J.H. (eds.), An introduction to international human rights law, Martinus Nijhoff Publ., 2010Conte A., Human rights in the prevention and punishment of terrorism. Commonwealth approaches: the United Kingdom, Canada, Australia and New Zealand, Springer, 2010Cryer R., Friman H., Robinson D., Wilmshurst E., An introduction to international criminal law and procedure, 2nd ed., Cambridge University Press, 2010de Schutter O., Moreno Lax V., Human rights in the web of governance : towards a learning-based fundamental rights policy for the EU, Bruylant, Bruxelles, 2010Decaux E., La responsabilité des entreprises multi-nationales en matière de droits de l’homme, Bruylant, Bruxelles, 2010Favreau B. (sous la dir.), La Charte des droits fondamentaux et l’Union Européenne après le Traité de Lisbonne, Bruylant, Bruxelles, 2010Flaesch-Mougin C., Lebullenger J., Regards croisés sur les intégrations régionales: Europe, Amérique, Afrique, Bruylant, Bruxelles, 2010Francioni F., Ronzitti N. (ed.), War by Contract. Human Rights, Humanitarian Law, and Private Contractors, Oxford University Press, 2011French D., Saul M., White N. (eds.), International law and dispute settlement, Hart Publ., Oxford, 2010Galera S. (ed.), Judicial review. A comparative analysis inside the European legal system, Council of Europe Publ., Strasbourg, 2010Goldsworthy J., Parliamentary sovereignty. Contemporary debates, Cambridge University Press, 2010Heintze H.-J., Zwitter A. (eds.), International law and humanitarian assistance. A crosscut through legal issues pertaining to humanitarianism, Springer Verlag, Berlin/Heidelberg, 2011Kielsgard M., Reluctant engagement: US policy and the International Criminal Court, Martinus Nijhoff Publ., 2010

Lauterpacht H., The development of international law by the international court, Cambridge University Press, 2010Leroux N., La condition juridique des organisations non gouvernementales internationales, Bruylant/Yvon Blais, Bruxelles, 2009Lubell N., Extraterritorial use of force against non-state actors, OUP, 2010Mackenzie R., Romano C., Shany Y., Sands P., The manual of international courts and tribunals, 2nd ed., OUP, 2010Maystre M., Les enfants soldats en droit international. Problématiques contemporaines au regard du droit international humanitaire et du droit international pénal, Pedone, Paris, 2010Murphy J., The evolving dimensions of international law. Hard choices for the world community, Cambridge University Press, 2010Nettelfield L., Courting democracy in Bosnia and Herzegovina. The Hague Tribunal’s impact in a post-war state, Cambridge University Press, 2010Peers S., EU Justice and Home Affairs Law, Oxford University Press, January 2011Ponzio R. J., Democratic Peacebuilding. Aiding Afgha-nistan and other fragile States, Oxford University Press, 2011Sandoz Y. (ed.), Réflexions sur l’impact, le rayonnement et l’actualité du « Droit des Gens » d’Emer de Vattel, Bruylant, Bruxelles, 2010Sarat A. (ed.), Sovereignty, emergency, legality, Cam-bridge University Press, 2010Tzanakopoulos A., Disobeying the Security Council. Countermeasures against Wrongful Sanctions, Oxford University Press, 2011Ύπατη Αρμοστεία των Ην. Εθνών για τους Πρόσφυγες, Επετηρίδα δικαίου προσφύγων και αλλοδαπών 2009, εκδ. Αντ. Ν. Σάκκουλας, Αθήνα-Κομοτηνή, 2010Ζερβάκη Α., Η έννοια της πολιτιστικής και φυσικής κληρο-νομιάς της ανθρωπότητας: η συμβολή της UNESCO, εκδ. Αντ. Ν. Σάκκουλας, Αθήνα-Κομοτηνή, 2010Zimmermann A., Dörschner J., Machts F. (ed.), The 1951 Convention Relating to the Status of Refugees and its 1967 Protocol. A Commentary, Oxford University Press, 2011

ΝΕΕΣ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΕΣ



Allain J., Rantsev v. Cyprus and Russia: the European Court of Human Rights and trafficking as slavery, 10 Human Rights Law Review, 2010. 546-557Bianchi A., Terrorism and armed conflict: insights from a law and literature perspective, 24 Leiden Journal of International Law, 2011. 1-21Boothby W., Direct participation in hostilities – a dis-cussion of the ICRC Interpretive Guidance, 1 International Humanitarian Legal Studies, 2010. 143-164Christakis T., The ICJ advisory opinion on Kosovo: has international law something to say about secession? 24 Leiden Journal of International Law, 2011. 73-86Cohen R., Bradley M., Disasters and displacement: gaps in protection, 1 International Humanitarian Legal Studies, 2010. 95-142Corn G., Mixing apples and hand grenades. The logical limit of applying human rights norms to armed conflict, 1 International Humanitarian Legal Studies, 2010. 52-94Corten O., Territorial integrity narrowly interpreted: reasserting the classical inter-state paradigm of international law, 24 Leiden Journal of International Law, 2011. 87-94Darcy S., Reynolds J., An enduring occupation: the status of the Gaza Strip from the perspective of IHL, 15 Journal of Conflict and Security Law, 2010. 211-243Dawidowicz M., The effect of the passage of time on the interpretation of treaties: some reflections on Costa Rica v. Nicaragua, 24 Leiden Journal of International Law, 2011. 201-222Garbet C., Localising criminal justice: an overview of national prosecutions at the War Crimes Chamber of the Court of Bosnia and Herzegovina, 10 Human Rights Law Review, 2010. 558-568Gattini A., The dispute on jurisdictional immunities of the state before the International Court of Justice: is the time ripe for a change of the law? 24 Leiden Journal of International Law, 2011. 173-200Ginbar Y., Human rights in ASEAN – setting sail or treading water? 10 Human Rights Law Review, 2010. 504-518Hannum H., The advisory opinion on Kosovo: an opportunity lost, or a poisoned chalice refused? 24 Leiden Journal of International Law, 2011. 155-161Hassler S., R2P and the protection obligations of peacekeepers, 1 International Humanitarian Legal Studies, 2010. 205-212

ΕΠΙΛΟΓΗ ΑΡΘΡΟΓΡΑΦΙΑΣ

Henquet T., International organisations in the Netherlands: immunity from the jurisdiction of the Dutch courts, LVII Netherlands International Law Review, 2010. 267-301Jessberger F., On the origins of individual criminal responsibility under international law for business activity: IG Farben on trial, 8 Journal of International Criminal Justice, 2010. 783-802Kohen M., del Mar K., The Kosovo advisory opinion and UNSC resolution 1244 (1999): a declaration of “Independence from international law”? 24 Leiden Journal of International Law, 2011. 109-126Kreß C., Some reflections on the international legal framework governing transnational armed conflicts, 15 Journal of Conflict and Security Law, 2010. 245-274Lock T., Beyond Bosphorus: the European Court of Human Rights’ case law on the responsibility of member states of international organizations under the ECHR, 10 Human Rights Law Review, 2010. 529-545McGregor L., Are declaratory orders appropriate for continuing human rights violations? The case of Khadr v. Canada, 10 Human Rights Law Review, 2010. 487-503Mowbray A., The Interlaken Declaration – the beginning of a new era for the European Court of Human Rights, 10 Human Rights Law Review, 2010. 519-528Odello M., Tackling criminal acts in peacekeeping ope-rations: the accountability of peacekeepers, 15 Journal of Conflict and Security Law, 2010. 347-391Orakhelashvili A., Threat, emergency and survival: the legality of emergency action in international law, 9 Chinese Journal of International Law, 2010. 345-391Papastavridis E., The right of visit on the High Seas in a theoretical perspective: mare liberum versus mare clausum revisited, 24 Leiden Journal of International Law, 2011. 45-69 Peterke S., Urban insurgency: “Drug war” and interna-tional humanitarian law: the case of Rio de Janeiro, 1 International Humanitarian Legal Studies, 2010. 165-187Peters A., Does Kosovo lie in the Lotus-land of freedom? 24 Leiden Journal of International Law, 2011. 95-108Pogány I., International human rights law, reparatory justice and the re-ordering of memory in Central and Eastern Europe, 10 Human Rights Law Review, 2010. 397-428Σαράντη Β., Δίκαιο της κατοχής και Ευρωπαϊκή Σύμβαση


ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ ΚΑΙ ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΗΣ ΔΡΑΣΗΣ[ ]Δικαιωμάτων του Ανθρώπου: σκέψεις πάνω στην πρόσφα-τη νομολογία σχετικά με την Κύπρο, 47 Δικαιώματα του Ανθρώπου, 2010. 833-870Sassòli M., Taking armed groups seriously: ways to improve their compliance with international humani-tarian law, 1 International Humanitarian Legal Studies, 2010. 5-51Waschefort G., Justice for childsoldiers? The RUF trial of the Special Court for Sierra Leone, 1 International Humanitarian Legal Studies, 2010. 189-204

Weller M., Modesty can be a virtue: judicial economy in the ICJ Kosovo opinion? 24 Leiden Journal of International Law, 2011. 127-147White N., International law, the United Kingdom and decisions to deploy troops overseas, 59 ICLQ, 2010. 814-823Wilde R., Self-determination, secession and dispute settlement after the Kosovo advisory opinion, 24 Leiden Journal of International Law, 2011. 149-154


ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ ΚΑΙ ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΗΣ ΔΡΑΣΗΣ[ ] 47ΕΥΡΩΠΑΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΕΡΕΥΝΑΣ ΚΑΙ ΚΑΤΑΡΤΙΣΗΣ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ ΤΟΥ ΑΝ-

ΘΡΩΠΟΥ ΚΑΙ ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΗΣ ΔΡΑΣΗΣ

Με την ενίσχυση της Έδρας Jean Monnet“Δημοκρατία και Δικαιώματα του Ανθρώπου

στην Ευρωπαϊκή Ένωση” του Παντείου Πανεπιστημίου

Με την υποστήριξη των εκδόσεων Αντ. Ν. Σάκκουλα

7

26 – 29 2011

« »,

Tetradia 25

Documents

Transcript of Tetradia 25