test atelier
-
Upload
dito-magazine -
Category
Documents
-
view
232 -
download
4
description
Transcript of test atelier
september/oktober 2011 6,25
154M
AG
AZ
IN
E
VO
OR
T
EK
EN
AA
RS
E
N
SC
HI
LD
ER
S
nieuwewebsiteatelier
lanceringmaak je eigen kunstvlag
Gratis audiotour Hermitage
www.ateliertv.nlwww.ateliermagazine.nl
TEKEN- & SCHILDER- TEKEN- & SCHILDER- spullen.com
Een greep uit de nieuwe aanbiedingen:
Bekijk de gehele folder op www.tekenenschilderspullen.com
8" x 8"20 x 20 cm
Schetsboek A5met spiraalbinding
Schetsblok A4
Extra DIK schilderdoek
20 x 20 cm
Kunststof paletmessenset van 5 stuks
Gesso tube 200 ml
Oliepastelsset 12 kleuren
Rozetpalet
Afscheurpalet
kwaliteitsproductenvoor budgetprijzen!
202,25
2,25
2,25
2,25
2,25
2,25
2,25
2,25
Derwent Waterbrush
blik 36 aquarelpotloden
van 61,85 voor
48,95
blik 12 aquarelpotloden
van 21,10 voor
16,95
blik 24 aquarelpotloden van 41,50 voor 32,95
WatercolourWatercolourWatercolour
"Deze aquarelpotloden hebben een zachtere textuur en zijn makkelijker aan te brengen dan hun voorgangers wat resulteert in een uitstekende dekking. Het volledige gamma geeft rijke, diepe, romige, weelderige kleuren die overheersen wanneer water wordt toegevoegd. Zij presteren uitstekend in alle toepassingen ... zowel nat als droog. Daarom hebben ze een vaste plaats naast mijn tekentafel verdiend."
Graham Brace
De Waterbrush heeft een reservoir dat gevuld kan worden met water. De watertoevoer wordt gecontroleerd door een lichte druk op de steel wanneer het penseel het papier raakt. Voor nat in nat technieken gewoon licht knijpen in de steel van de penseel. Om het schoon te maken stevig in de steel knijpen en het vuile water zal van het penseel vloeien. Verkrijgbaar met een medium of een kleine borstelkop.
van 9,20 voor
6,95
9
2,25
AfscheurpaletAfscheurpaletAfscheurpalet
24,50
Artists' Acrylic Brush set5 verschillende penselen nr 6
30,50
Winsor & Newton Artists' Acrylverf.....
24,30,30,50
De revolutionaire, nieuwe, glasheldere acrylhars als basis voor deze unieke verf met een spectrum van 80 kleuren zorgt voor:● unieke kleurkracht & kleurhelderheid● geen kleurverandering na droging● maximale mono-pigmentatie● langere verwerkingstijd
Meer dan 175 jaar na de eerste introductie van William Winsor & Henry Newton wordt iedere Winsor & Newton verf nog altijd samengesteld en geproduceerd volgens het principe waarop het bedrijf is gegrondvest: een ongeëvenaard assor timent verven maken, dat kunstenaars de breedste en evenwichtigste keuze biedt.
Gloss of Matt Mediumpot 237 mlvan 11,50 nu voor
Op basis van dezelfde glasheldere acrylhars ontwikkelde Winsor & Newton een complete reeks mediums, gels en vernissen voor acrylverf, zoals matte en glanzende mediums.
8,95
2
Derwent Waterbrush
De Waterbrush heeft een reservoir dat gevuld kan worden met water. De dat gevuld kan worden met water. De dat gevuld kan worden met water. De watertoevoer wordt gecontroleerd door watertoevoer wordt gecontroleerd door een lichte druk op de steel wanneer het een lichte druk op de steel wanneer het penseel het papier raakt. Voor nat in nat penseel het papier raakt. Voor nat in nat technieken gewoon licht knijpen in de technieken gewoon licht knijpen in de steel van de penseel. Om het schoon te steel van de penseel. Om het schoon te maken stevig in de steel knijpen en het maken stevig in de steel knijpen en het vuile water zal van het penseel vloeien. vuile water zal van het penseel vloeien. Verkrijgbaar met een medium of een Verkrijgbaar met een medium of een kleine borstelkop.kleine borstelkop.
van van 9,20 voor
6,6,956,956,48,-
LiquitexJumbo paletmes
van 8,20nu voor
5,95
LiquitexBasics
acrylverf
set 48 tubes
van 57,50
Liquitex paletmessenset 3 stuks: nr 1, 6, & 14
setprijs van 8,85nu voor
6,95
4" (100 mm)
12,-
3" (75 mm)
10,-
2" (50 mm)
8,- 1" (25 mm)
5,-
Liquitex Free Style Paddle Brushes4 maten: 1", 2", 3" en 4" breed
LiquitexFree Style Brush nr 12nu voor
9,50
van 57,5057,50
6
Kunststof paletmessenset van 5 stuks2,2,25
Meer dan 175 jaar na de eerste Meer dan 175 jaar na de eerste introductie van William Winsor introductie van William Winsor & Henry Newton wordt iedere & Henry Newton wordt iedere Winsor & Newton verf nog altijd Winsor & Newton verf nog altijd samengesteld en geproduceerd samengesteld en geproduceerd volgens het principe waarop volgens het principe waarop het bedrijf is gegrondvest: een het bedrijf is gegrondvest: een ongeëvenaard assor timent ongeëvenaard assor timent verven maken, dat kunstenaars verven maken, dat kunstenaars de breedste en evenwichtigste de breedste en evenwichtigste keuze biedt.keuze biedt.
Winsor & Newton Artists’ Oilbar is artists’ kwaliteit olieverf in een stick, waarmee kunstenaars
vrij en direct op de ondergrond kunnen tekenen en schilderen.
Werken met Winsor & Newton Artists’ Oilbar
Breng Artists’ Oilbar altijd aan op papier of doek dat zodanig is geprepareerd dat de juiste mate
van grein en absorptie gewaarborgd is. Na het simpelweg wegvegen van het dunne velletje
van de schuine punt van de stick is Artists’ Oilbar gebruiksklaar. Hoe dat velletje er uitziet
kan verschillen, maar eronder zit altijd kant-en-klare, schone olieverf. Zodra er druk op wordt
uitgeoefend wordt Oilbar zacht en vloeit de verf uit de stick. Hoe meer druk, hoe vloeibaarder
de verf.
Artists’ Oilbar is een spannende en veelzijdige teken- en schildertechniek. Afzonderlijk gebruikt,
om direct op de ondergrond te tekenen, laat Oilbar zich met een vinger of penseel uitstrijken en
mengen. De kleuren laten zich goed mengen tot krachtige, schone of subtiele tinten.
Ook bij lagen- of sgraffi totechnieken levert Artists’ Oilbar goede resultaten op.
Jimmy Leslie is een
veelzijdige Amerikaanse
kunstenaar.
Hij is nauw betrokken
geweest bij de introductie
van Artists’ Oilbar:
“het laat zich heel goed
combineren met Winsor &
Newton olieverfmediums en
ook met Winsor & Newton
Artists’ Oil Colour, Winton
Oil Colour en Griffi n Alkyd
Fast Drying Oil Colour.
Afhankelijk van de kleur en
laagdikte voelt Artists’ Oilbar
na 2-7 dagen droog aan.”
Set 6 stuks
van 45,70 nu voor 35,70
Set 12 stuks
van 89,50 nu voor 69,50
11
ColArt Adv T+SSP Zomer 2011.indd 2 25-07-2011 12:03:28
Kunst en digitale mediaVan Gogh z’n blog. Chatten met Chagall. Freud op Facebook. En de nieuwste Picasso op de
iPad. Fictie natuurlijk, maar toch… De digitale en sociale media lijken mijlenver verwijderd van
het romantische beeld van kunst en de lijdende kunstenaar, maar toch…
Het duurt niet meer lang voor de eerste eKunst op eBay staat en de eerste expositie van iPortet-
ten op de iPad een feit is. De digitale en sociale media rukken op en kunstenaars weten ze
steeds beter in hun voordeel te gebruiken. Websites, nieuwsbrieven, chatten, netwerken, de
mogelijkheden zijn ongekend.
Daarom komt Atelier nu met www.ateliertv.nl. Een heuse primeur! Op Atelier TV kun je voortaan
terecht voor instructieve filmpjes, technische uiteenzettingen over producten, een selectie van
YouTube-filmpjes en je kunt chatten en mailen met docenten, je eigen werk laten jureren en
straks ook online workshops volgen.
Nieuw is ook de digitale nieuwsbrief. Zes keer per jaar krijg je actuele informatie over tekenen
en schilderen in je mailbox. Verder laat Atelier geen enkele kans onbenut om haar lezers op
alle fronten te informeren, instrueren en inspireren. Zo is de website www.ateliermagazine.nl
gemoderniseerd én uitgebreid. Facebook, Hyves, Twitter en LinkedIn hebben een vaste plek
verworven. Verder vind je er nog meer nieuws, meer boeken, meer Vitrine, meer tekenen en
meer schilderen.
Ga snel kijken, schrijf je in, neem deel, chat, leer en inspireer!
Raoul Locht
september/oktober 2011 6,25
154
MA
GA
ZI
NE
V
OO
R
TE
KE
NA
AR
S
EN
S
CH
IL
DE
RS
nieuwewebsiteatelier
lanceringmaak je eigen kunstvlag
Gratis audiotour Hermitage
www.ateliertv.nlwww.ateliermagazine.nl
Cover Atelier 154:
Janhendrik Dolsma, ‘Achter de dijk 3’ (2008),
olieverf op doek, 85 x 120 cm, detail.
ATELIER is een uitgave van nr58 uitgeverij Havinghastraat 58, 1817 DA Alkmaar, T +31 (0)72 515 26 66E [email protected]
ISSN 1380-9563
Uitgever & Hoofdredactie: Raoul LochtEindredactie: Laura Groen in 't Wout Redactie: Rob Komala, Henk WesseliusWebredactie: Sophie Verschoor
Vaste medewerkers: Ed Dekker, Hein Dik, Marijn Dionys, Marjon den Engelsman, Frits de Nooijer, Mariëlle Osté, Tiest Simons, Peter Vassilev
Advertenties: JN / Media Sales Rian Modderman([email protected]), T +31 (0)570 516 873
Distributie losse verkoop: Betapress bv, Gilze, T +31 (0)161 45 78 00
Abonnementen, adreswijzigingen, inlichtingen over betalingen en bezorging: ATELIER abonnementenservice, Postbus 272, 1800 AG Alkmaar, Nederland telefoon +31 (0)72 515 26 66
Abonnementsprijs: voor zes nummers per jaar Nederland € 31,50 (machtiging) € 33,00 (per acc. giro)België € 31,50 (overschrijvingsformulier)
Binnen Europa: € 51,50,- Buiten Europa: € 91,50,- (Alle prijzen zijn inclusief porto.)
Abonnementen worden tot weder opzegging genoteerd. Opzegging dient, uitsluitend schriftelijk, tenminste twee maanden voor het verstrijken van het abonnement sjaar te geschieden. Telefonische opzeggingen en per e-mail worden niet als zodanig geaccepteerd.
Losse nummers, nabestellingen: € 6,25 (+ verzendkosten (Nederland en België)
Basisvormgeving, druk en lithografie: nr58 Total Communication
Niets uit deze uitgave mag op welke wijze dan ook worden verveelvoudigd zonder voor af gaande toestem-ming van de uitgever van dit blad. Zonder schriftelijke toestemming van de uitgever is het niet geoorloofd dit blad op te nemen in of ter beschikking te stellen van een leesportefeuille.
Hoewel de informatie, gepubliceerd in deze uitgave met zorg is uitgezocht en waar mogelijk is gecontroleerd, sluiten uitgever, redactie en auteurs uitdrukkelijk iedere aansprakelijkheid uit voor eventuele onjuistheid en/of onvolle dig heid van de verstrekte gegevens.Hoewel wij zorgvuldig met beeldrecht omgaan, verzoeken wij een ieder die denkt aanspraak te kunnen maken op beeldrecht zich met de uitgever in verbinding te stellen.Hoewel wij zorgvuldig onze adverteerders selecteren, kan het voorkomen dat een product of dienst niet aan uw verwachting voldoet. Wij kunnen ons daar niet verantwoordelijk voor achten.
Toegezonden beeldmateriaal en teksten/ vertalingen voor gebruik in Atelier dienen vrij van rechten te zijn en mogen door de uitgever vrij gebruikt worden.
EN
fA
cE
10Janhendrik DolsmaDolsma is sinds zijn jonge jaren al geïnteres seerd in
landschappen. In zijn schilderijen komt zijn interesse
samen met zijn liefde voor het wad.
4
10 26
18 31
20
23
AT E L I E R 1 5 4 3
www.ateliermagazine.nlwww.ateliertv.nl
31RijksmuseumagendaDe Rijksmuseumagenda 2012 is een over-
zichtelijke en gebruiksvriendelijke agenda,
geheel gewijd aan Holland. De agenda bevat
werken vanaf de vroege zeventiende eeuw tot
de late twintigste eeuw.
26Dolf en Beppie WongHij maakt indrukwekkend mooie beelden.
Zij kan zichzelf helemaal verliezen in het
plezier van tekenen en schilderen. Hij is
beeldhouwer Dolf Wong. Zij is zijn vrouw,
Beppie Wong-Willems, schilderes.
Een dubbelinterview.
154
54
56
Online
Een QR code is een 2 dimensionale bar-
code die je snel en een voudig kunt scan-
nen met de fotocamera van bijna elke
mobiele telefoon. De QR code wordt dan
omgezet in een (inter actieve) tekst of link.
Je vindt Atelier ook op deze social
media. Kijk voor meer infor ma tie op:
www.ateliermagazine.nl onder Nieuws.
66
42
32Verder in dit nummer:
Interviews10 Janhendrik Dolsma
26 Dolf en Beppie Wong
66 Alphonse D’HEYE
Acryl78 Freaken met verf WIN
Informatief4 EHBO5 Atelier privé6 Nieuwe website Atelier NIEUW14 Atelier en route17 Agenda Marjolein Kruijt20 Kunstvlaggen23 Bezoekje waard LEzERsAANbIEdINg25 Talens Palet 201131 Agenda Rijksmuseum32 Vrouwen in de kunst35 Tête-à-Tête met Marjon38 Atelier Dag 2012 NIEUW39 Antwoordkaarten80 Verwacht
Instructief42 Achtergrond bij dieren45 Schooltas tekenen48 Speciale effecten met Artisan50 Tekentips51 Scheepswrak bij zonsondergang54 Houdingen & bewegingen NIEUW56 Trekpaard in actie59 Achtergrond bij bloemen64 Museumtips LEzERsAANbIEdINg72 Boekenmarkt76 Bezoekje waard LEzERsAANbIEdINg
Inspiratie18 Het atelier van… Frits de Nooijer 62 Eigen streken74 Groene vingers
77 Tableau Vivant
6 AT E L I E R 1 5 4
Nieuwe website AtelierDe website van Atelier is volledig vernieuwd! Nieuws, agenda, workshops, boeken,
materialen, filmpjes, vitrine, alles is uitgebreid en verbeterd. Op www.ateliermagazine.nl
en www.ateliertv.nl kun je nu terecht voor nog meer informatie en inspiratie op het gebied
van tekenen en schilderen. Kom snel eens kijken!
MAGAZINEBehalve dat je voortaan
digitaal door het laatste
nummer kunt bladeren
(vanaf Atelier 150), kun je
ook heel makkelijk artike-
len opzoeken in oude
nummers en die met één
klik op de knop bestellen.
NIEUWS
In één oogopslag zie je het belangrijkste Nieuws op
een rij. Nieuwe schilderwedstrijd, mooie aanbiedin-
gen of opmerkelijke berichten. Je vindt het hier alle-
maal makkelijk terug. Schrijf je hier ook snel in voor
de digitale nieuwsbrief! Deze ontvang je 6 x per jaar,
in de maanden dat Atelier niet verschijnt. Zo ben je
als eerste op de hoogte van de laatste nieuwtjes!
BOEKEN
In de webshop vind je ons enorm uitgebreide aan-
bod van boeken. Behalve de vertrouwde instructieve
boeken over uiteenlopende technieken, bieden wij
nu ook prachtige kunstboeken aan. Met het duide-
lijke zoekveld vind je direct wat je zoekt.
NIE
UW
E W
EB
SIT
E
AT E L I E R 1 5 4 7
VITRINE
Voortaan kun je drie werken gratis plaatsen en delen
met anderen. Al je werken zijn overzichtelijk te zien
en uit te vergroten. Reageren op ander werk of door-
sturen kan ook. Voor een klein bedrag per jaar kun
je maximaal honderd werken plaatsen en genieten
van nog veel meer voordelen.
AGENDA
Hier kun je terecht voor een actuele agenda met alle
kunstzinnige en creatieve activiteiten in binnen- en
buitenland. Altijd actueel en compleet. Zelf een
bericht plaatsen kan ook. Op zoek naar een work-
shop, creatieve vakantie of schilderspeciaalzaak?
Dan moet je hier zijn!
www.ateliermagazine.nl hét adres voor al je teken- en schilderwensen
Op zoek naar verf, penselen
of andere teken- en schilder-
materialen? Via onze web-
shop vind je de goedkoopste
online aanbieder of een win-
kel bij jouw in de buurt.
MATERIALEN
8 AT E L I E R 1 5 4
Primeur: De grootste vernieuwing van de Atelier website is Atelier TV! Via de gewone site én via
www.ateliertv.nl kun je op dit interactieve onderdeel terecht voor instructieve filmpjes, tips,
Video Vitrine, chatten en mailen met docenten, je eigen werk laten jureren en binnenkort
ook live workshops. Deze opzet is uniek, dus kom snel kijken.
DOCENTENEen groot deel van de experts die voor Atelier wer-
ken zijn hier te vinden. Bekijk hun biografie en hun
werk. Boek een chatsessie, stel ze een vraag per mail
of laat je eigen werk jureren. Dat allemaal voor kleine
vergoedingen die je betaalt met een handig credit
systeem.
FILMPJES
Door middel van lange en korte films laten kunste-
naars zien hoe je stap voor stap een landschap,
stilleven of model schildert. Maar ook voor handige
korte tips over potloden en verf kun je hier terecht.
Verder filmpjes van fabrikanten en leveranciers,
maar ook de leukste, spannendste en meest inspire-
rende internetfilmpjes speciaal voor onze lezers bij
elkaar gezocht. Bijna alle filmpjes zijn gratis. Alleen
voor het downloaden van lange instructiefilms (± 30
minuten) betaal je een vergoeding. In de Video Vitrine
kun je je eigen kunstzinnige filmpjes plaatsen.
NIE
UW
E W
EB
SIT
E
AT E L I E R 1 5 4 9
WORKSHOPS
Binnenkort zullen de kunstenaars van Atelier ook
online workshops geven. Via deze webinars (online
seminars) kun je vanuit huis live een kunstenaar
aan het werk zien. Geen reiskosten, geen tijdverlies.
De instructie direct op je scherm. Live en ongefil-
terd. Dit kan zowel in een groep als privé. Houd de
site dus in de gaten!
JUREREN
CHATTEN & MAILENMaak een afspraak om met de docent van jouw
keuze te chatten. Je betaalt een schappelijk bedrag
per kwartier en je kunt hem alle technische vragen
stellen die je al lang dwars zitten. Stuur je liever een
mail? Dat kan ook. Voor een kleine vergoeding stel
je je meest prangende vraag (maximaal 250 tekens)
en krijg je netjes antwoord.
WINKELWAGEN(0) artikelen
DELEN ATELIER MAGAZINEHAVINGHASTRAAT 581817 DA ALKMAAR
POSTADRESPOSTBUS 2721800 AG ALKMAAR
DISCLAIMERU WILT ADVERTERENOP ONZE WEBSITE?KLIK DAN HIER.
ATELIER MAGAZINE©
Home Nieuws Magazine Atelier TVWebshop Agenda Vitrine Links Contact
Home Nieuws Atelier TV Webshop Vitrine Links Login ContactAgendaMagazine
ADVERTENTIE
HOME > INSTRUCTIE > DOCENTENKAMER > DOCENTEN-PROFIEL
DOCENTEN-PROFIEL
DOCENTNaam Mirjam Sanders
Lid sinds 2 december 2009
Aantal werken 20 stuks
Specialiteiten Olieverf, pastelkrijt
Omschrijving Beni ficulic idieme ma, conemnici tuitil condi prortam inerceres is inatrum nicatm
tere atuissentes inatum, nem tritiem, non terobunihi, quis At publiciam cons cam iae
tam idetis, ceremenique ciamque nonumus Mae nosul viviris. Ox misulocaet pariter-
tem et; halicio es locrem estient. Batquemur. Decitan terdius viverfe nitiam ina, com-
prarbis; es sentem tabute, quam demus ficibus cavocus, ticae tu in se caes? Nonsus,
quit, nos vitidiem plis, nernihi, C. Gero etidior ediisque cae atilin hoccivit? quone
tervid se adducitere quemus ne caus bontus, tem acris.
Chat met docent >> Volg online een workshop >> Laat je werk jureren >>
Credits kopen >>
ONLINE WORKSHOPSBeni ficulic idieme matswo 05.02.2011 11.00 uur >>
Conemnici tuitil 11.02.2011 11.00 uur >>
Condi prortam 13.02.2011 11.00 uur >>
Inerceres is inatrum nicatquam 15.02.2011 11.00 uur >>
T V V O O R T E K E N A A R S E N S C H I L D E R S
ZOEKZOEK NAAR...
ONLINE PRIVÉ-LES
Verstuur >>
DOCENTMirjam Sanders
RESTTIJD28 minuten en 12 seconden
Bel >>
WINKELWAGEN(0) artikelen
DELEN ATELIER MAGAZINEHAVINGHASTRAAT 581817 DA ALKMAAR
POSTADRESPOSTBUS 2721800 AG ALKMAAR
DISCLAIMERU WILT ADVERTERENOP ONZE WEBSITE?KLIK DAN HIER.
ATELIER MAGAZINE©
Home Nieuws Magazine Atelier TVWebshop Agenda Vitrine Links Contact
Home Nieuws Atelier TV Webshop Vitrine Links Login ContactAgendaMagazine
ADVERTENTIE
HOME > INSTRUCTIE > DOCENTENKAMER > DOCENTEN-PROFIEL
DOCENTEN-PROFIEL
DOCENTNaam Mirjam Sanders
Lid sinds 2 december 2009
Aantal werken 20 stuks
Specialiteiten Olieverf, pastelkrijt
Omschrijving Beni ficulic idieme ma, conemnici tuitil condi prortam inerceres is inatrum nicatm
tere atuissentes inatum, nem tritiem, non terobunihi, quis At publiciam cons cam iae
tam idetis, ceremenique ciamque nonumus Mae nosul viviris. Ox misulocaet pariter-
tem et; halicio es locrem estient. Batquemur. Decitan terdius viverfe nitiam ina, com-
prarbis; es sentem tabute, quam demus ficibus cavocus, ticae tu in se caes? Nonsus,
quit, nos vitidiem plis, nernihi, C. Gero etidior ediisque cae atilin hoccivit? quone
tervid se adducitere quemus ne caus bontus, tem acris.
Chat met docent >> Volg online een workshop >> Laat je werk jureren >>
Credits kopen >>
ONLINE WORKSHOPSBeni ficulic idieme matswo 05.02.2011 11.00 uur >>
Conemnici tuitil 11.02.2011 11.00 uur >>
Condi prortam 13.02.2011 11.00 uur >>
Inerceres is inatrum nicatquam 15.02.2011 11.00 uur >>
T V V O O R T E K E N A A R S E N S C H I L D E R S
ZOEKZOEK NAAR...
JUREREN DOOR 'MIRJAM SANDERS'
EMAIL-ADRES
SELECTEER BESTAND
Van:
Onderwerp:
Boodschap:
10
Hoe werken credits? >>
Credits kopen >>
CREDITS:
Ik ga akkoord met de voorwaarden.
Bevestig >>
Uniek in binnen- en buitenland: www.ateliertv.nl
CREDITSHet credit systeem is
erg eenvoudig. Als je
bent ingelogd op de
site, kun je via je
persoonlijke account
credits kopen met
behulp van idEAL
(1credit=€0,50)[incl.
btw].Met deze credits
kun je deelnemen aan
alle activiteiten op
www.ateliertv.nl. Kijk
voor de volledige
instructiesopdesite.
Wat is er nu mooier dan een
werk te laten beoordelen door
een expert? Kies een docent
uit en stuur zoveel foto’s van
schilderijen op als je maar
wilt. Voor € 5,50 per schilderij
krijg je een digitale evaluatie.
Voor € 9,50 krijg je een mooi
juryrapport thuisgestuurd.
INT
ER
VIE
W Liefde voorWaddenschilder Janhendrik Dolsma
Janhendrik Dolsma kwam als kind al op Vlieland. Zijn liefde voor
dit eiland en het wad- en duinlandschap zijn nooit meer weggegaan.
‘De ruimte en het licht bij een wad- en duinlandschap zijn onvergelijkbaar
mooi. En dat is waar het me als schilder om gaat. De reflecties van het
zonlicht, daarvan denk ik: Wauw, als ik dát kan schilderen.’
10 AT E L I E R 1 5 4
het landschap
‘Wolkenspiegel’ (2011), olieverf op paneel, 75 x 100 cm.
AT E L I E R 1 5 4 11
16 AT E L I E R 1 5 4
AMSTERDAM EXPERT SERIES
ARTISTS’ QUALITY ACRYLIC
www.royaltalens.com
Op zoek naar een nieuwe
uitdaging? Stap dan over
op Amsterdam Expert Series,
een kwaliteitsproduct van
Royal Talens.
Lekker pasteus
Voor penseel én
schildersmes
70 krachtige, intense
kleuren
Hoogste graad van
lichtechtheid
Uniforme glansgraad
Monogepigmenteerde
kleuren voor maximale
zuiverheid
Echte cadmiums, kobalten
en chroomoxydgroen
75, 150 en 400 ml
Amsterdam Expert Series:
artists’ quality voor een
inspirerende prijs!
120-281 ADAM Expert_NL_FC_def.indd 1 27-07-11 15:07
AT E L I E R 1 5 4 17
Ag
EN
DA
Marjolein Kruijt laat haar passie voor natuur en dieren tot
uiting komen in haar wildlife- en landschapsschilderijen.
In de nieuwe Marjolein Kruijt Natuuragenda 2012 zijn haar
mooiste schilderijen geselecteerd en voorzien van boeiende
beschrijvingen, zowel van het onderwerp van haar schilderij
als haar gevoel bij het maken van een schilderij.
Elke week in de Marjolein Kruijt Natuuragenda toont
een nieuw werkstuk, waarin Marjolein verbeeldt hoe zij
de dierenwereld ziet en vertelt ze in een begeleidend
stukje tekst iets over het dier of haar inspiratie.
Ontmoet met haar een aandoenlijk reekalfje, een zin-
gende rietgors in het ochtendgloren en twee knuffe-
lende prairiehondjes. Reis met haar mee door de bos-
sen, bergen, woestijn en langs rivieren wereldwijd en
ontmoet 53 dieren die daar én om ons heen leven. En
teken met haar mee in drie tekenlessen. Een kleurrijke
en sfeervolle kunstagenda om van te genieten!
Natuurlijk is de opzet van de agenda overzichtelijk, met
veel schrijfruimte voor alle afspraken, notitieruimte en
ook zijn alle schoolvakanties, feestdagen en andere
bijzondere dagen in een helder overzicht opgenomen.
Een unieke kleurrijke agenda voor iedereen die de schil-
derkunst een warm hart toedraagt en zijn of haar afspra-
ken in een mooie schrijfomgeving wil inplannen!
De agenda toont:
• Diversedierentekenlessen!
• LeerzameinformatieoverdedierenenMarjoleins
inspiratie.
• Meerdanzestigillustraties,waarondernieteerder
gepubliceerde schilderijen.
• Nederlands,fullcolour,ringband,18x22cm,
128 pagina’s. n
Voor meer informatie: www.marjoleinkruijt.nl,
www.edicola.nl
WelkomstcadeauWord nu abonnee van Atelier en ontvang de Natuuragenda van Marjolein Kruijt
als welkomstgeschenk. Ben je al abonnee? Dan kun je de agenda bestellen via de
antwoordkaart elders in dit blad of via www.ateliermagazine.nl.
online
zievoormeerbeeld
vandeagendade
webshopop
www.ateliermagazine.nl.
Marjolein Kruijt Natuuragenda 2012
NatuurAGENDA 2012
18 AT E L I E R 1 5 4
Aq
UA
RE
L
Waarhaaljeinspiratieuit?
Buiten in de natuur haal ik mijn inspiratie voor land-
schappen. En voor het portret word ik geïnspireerd
door interessant uitziende mensen.
Wateetendrinkjeinjeatelier?
Veel koffie, bier en bruin brood.
Hoelangwerkjegemiddeldperdag?
In het atelier 2 tot 2,5 uur en buiten 3 tot 4 uur.
Watisjelievelingskleur?
Ik heb er meerdere. Als ik moet kiezen, is dat
kobaltblauw.
Watmaaktjeatelieruniek?
Het staat vol met voornamelijk ‘Papierentheaters’.
Watishetgrootstenadeelvanjeatelier?
Een gezellige en een wat te volle ruimte.
Wieisjouwlichtendevoorbeeld?
Er zijn er velen. Als ik toch moet kiezen: de Engelse
romanticus William Turner. Hij schilderde
voornamelijk het licht.
Welkkunstwerkhadjegraagzelfgemaakt?
‘The Fighting Témeraire’ van Turner.
Alsjegeenkunstschilderwasgeworden,watdanwel?
Historicus, filosoof of architect.
Watwiljebinnennuen10jaarnogbereiken?
Gezond blijven, veel schilderen, tekenen, lezen en
muziek luisteren.
Voor meer informatie: www.fritsdenooijer.nl,
fritsdenooijer2.blogspot.com n
Tekst: Frits de Nooijer
Beeld: Raoul Locht
frits de Nooijer
Kunstenaars zijn ook maar mensen. Daarom stellen wij ze in deze rubriek een
aantal menselijke vragen en laten wij hun natuurlijke leefomgeving zien.
HE
T A
TE
LIE
R V
AN
...
AT E L I E R 1 5 4 19
26 AT E L I E R 1 5 4
DU
BB
EL
INT
ER
VIE
W
Hij heeft naam gemaakt met een grote reeks
indrukwekkend mooie beelden. Toch noemt hij zichzelf
liever kunstenmaker dan kunstenaar. Zij kan zichzelf
helemaal verliezen in het plezier van tekenen en
schilderen. Hij is beeldhouwer Dolf Wong (90). Zij is zijn
vrouw, Beppie Wong-Willems (67), schilderes.
Het gesprek met Dolf en Beppie Wong vindt plaats in
hun oude, romantische boerderij aan de rand van het
Limburgse Leudal. De woonkeuken kijkt uit op een
droomtuin waarin beelden, bomen en bloemen paradij-
selijk bijeen staan. ‘Als ik even niet aan een beeld werk,
bestudeer ik de anatomie’, zegt Dolf Wong. ‘In mijn vak
is de anatomie ontzettend belangrijk. Van de mens,
maar ook van een paard, een kat of haas. Mijn vader was
huisarts. Als kind hielp ik hem bij operatieve ingrepen.
Dan zie je heel precies hoe een mens in elkaar zit. Ik
wilde ook de medische kant op, maar door de oorlog is
daar niets van gekomen.’
‘Meisje met de meeuwen’ (1967), brons, 4,5 m hoog. Locatie:
Willem Alexanderhaven, Roermond. In april van dit jaar is het
kunstwerk door diefstal zwaar beschadigd.
Kunstenaarsechtpaar
AT E L I E R 1 5 4 27
Dolf Wong en Beppie Wong-Willems
‘Dolf werkt systematischer dan ik’, vult zijn vrouw aan.
‘Elke keer als hij aan iets begint, brengt hij het geduld op
om eerst een geraamte te maken. Als hij klei gebruikt,
gaat hij dat geraamte verstevigen; houtblokjes aan
draadjes vastmaken, zodat de klei blijft hangen, een
technische toestand. Als dat klaar is, gaat het naar de
bronsgieter en moet er een wasmodel worden gemaakt.
Voor een beeld er tastbaar staat, ben je maanden verder.
Ik zou daar gek van worden. Als ik wil schilderen, dan wil
ik het nu; meteen, onmiddellijk. Bij schilderen kun je je
stemming directer uiten.’
Wat vinden jullie van elkaars werk?
Dolf, lachend naar zijn vrouw: ‘Als jij zegt dat je mijn
werk waardeert, zeg ik dat ik jouw werk goed vindt.’
Beppie, ernstiger: ‘Ik vind hem als beeldhouwer zo
ongelooflijk goed. Doordat hij exact weet hoe iets in
‘Portret Myra Fenz’ (2010),
olieverf, 70 x 60 cm.
pur sangelkaar zit, heeft hij geen moeite meer met de expressie.
Hij heeft veel mooie beelden gemaakt, vooral met bees-
ten is hij erg goed. Ik houd van al zijn werk, maar als ik
iets moet noemen: ‘Het meisje met de meeuwen’ dat
in Roermond staat, dat vind ik schitterend.’
Dolf Wong: ‘Haar schilderijen zijn heel doordringend.
Wat ik vooral bewonder, zijn haar tekeningen op groot
formaat. Ik maak nooit aanmerkingen, maar een enkele
keer heb ik gezegd dat ze meer zou kunnen vereenvou-
digen. Ze is snel op een hoog niveau gekomen. Haar
tekeningen hebben een enorme zeggingskracht.’
Heeft de kunst jullie bij elkaar gebracht?
Dolf: ‘Nee, nee, dat geloof ik niet…’
Beppie, hem aankijkend: ‘Ik weet het niet meer precies.
Was het met carnaval?’
Dolf: ‘Ken je het verhaal van de man die zei: “Ik heb
mijn vrouw met zwemmen leren kennen en ik hoop
haar ook weer met zwemmen kwijt te raken…”’
Jullie maken allebei figuratief, herkenbaar werk.
Is abstractie een verleiding geweest?
Beppie: ‘Ik heb wel eens geprobeerd een abstract schil-
derij te maken, maar het lag me niet.’
Dolf: ‘De abstractie als zodanig kan belangrijk zijn,
maar veel collega’s hebben abstract werk gemaakt om
32 AT E L I E R 1 5 4
VR
OU
WE
N I
N D
E K
UN
ST Het dagboek van
een vrouwBerthe Morisot (1841-1895)
Behalve de wetenschap en de politiek hebben de mannen ook
de kunst gedomineerd. Desondanks zijn er in de
kunstgeschiedenis wel degelijk een aantal vooraanstaande en
inspirerende vrouwelijke kunstenaars geweest. In Vrouwen in
de kunst brengt Marthy Locht hun boeiende levensverhalen
voor het voetlicht. Deze keer: Berthe Morisot.
Berthe Morisot wordt geboren in 1841 te Bourges in een
gezin van goede komaf. Vader Tiburce is een regerings-
functionaris. Als Berthe tien jaar is, verhuist de familie
naar Parijs, waar Berthe de rest van haar leven blijft
wonen. De familie betrekt er een huis in Passy, toen nog
een dorpje buiten Parijs, nu de chique wijk waar de
Eiffeltoren staat. Het gezin heeft drie dochters en een
zoon: Yves, Edma, Berthe en Tiburce.
bourgeoisie
In het bourgeoisiemilieu waarin Morisot opgroeide, was
het ongezien en vooral ongehoord voor een vrouw om
schilder te worden. Wel genoten jonge meisjes toenter-
tijd doorgaans een brede culturele opvoeding. Pianoles,
tekenles, het lezen van Shakespeare en handwerk
behoorden tot hun culturele bagage. Die lessen waren
bedoeld als tijdverdrijf en zeker niet als potentiële car-
rière. Die lessen moesten van de meisjes vooral een
interessantere huwelijkskandidaat maken. Dat Berthe
Morisot van schilderen haar carrière en levensdoel
maakte, was dan ook buitengewoon. Dat ze bovendien
É. Manet, ‘Repos - portret van Berthe Morisot’ (1870), olieverf op doek,
148 × 113 cm.
B. Morisot, ‘Portret van een vrouw’ (1872-1875), olieverf op doek, 56 x 46,1 cm.
AT E L I E R 1 5 4 33
de geschiedenis zou ingaan als vrouwelijke impressio-
nist en gelijkwaardige collega van Renoir, Degas en
Monet, maakt haar levensloop nog markanter.
verjaardagsgeschenk
Het verhaal gaat dat Morisot de eerste keer begon met
tekenen en schilderen toen ze zestien was. Het idee
kwam van haar moeder, die haar man voor zijn verjaar-
dag wilde verrassen met een origineel cadeau: schilde-
rijtjes gemaakt door zijn dierbare dochters. Daarvoor
regelde ze voor haar drie dochters een tekencursus. Zo
wakkerde ze onherroepelijk een onomkeerbare passie
voor de schilderkunst aan. Vooral Edma en Berthe had-
den de smaak te pakken. Om de meisjes de beginselen
van de schilderkunst te leren, werd Geoffrey Chocarne
ingeschakeld. Hij werd al snel opgevolgd door Joseph
Guichard.
passie
Beroemd zijn de voorspellende woorden waarmee
Guichard Berthes moeder waarschuwde voor de onstil-
bare passie voor het schilderen die hij had herkend in de
twee zussen. Het citaat is ook typerend voor de manier
waarop men keek naar vrouwelijke kunstenaars binnen
het milieu van de Morisots: ‘Het karakter van Uw doch-
ters in aanmerking genomen, zullen ze bij mij niet
alleen maar een beetje leren tekenen; ze zullen schilde-
res worden. Beseft U wat dat betekent? In het milieu van
de hogere klassen, waartoe U behoort, zal dat revoluti-
onair zijn, ik ben bang zelfs catastrofaal. Weet U heel
zeker dat U de dag niet zult vervloeken waarop de kunst,
als die eenmaal is binnengedrongen in Uw respectabele
en vredige huis, het lot van Uw kinderen zal bepalen?’
Maar Marie-Cornélie maakte zich geen zorgen. Ze vroeg
zelfs een vergunning aan zodat haar dochters les moch-
ten krijgen in het Louvre en daar konden werken naar de
grote meesters.
In 1865 had Berthe al wat zelfvertrouwen in haar kunnen
en stuurde ze haar eerste werken in voor de Salon, een
door de overheid georganiseerde tentoonstelling in
Parijs. Daar hingen de zalen van onder tot boven vol
met schilderijen, geordend op alfabet, en werd haar
eerste ingezonden werk nauwelijks opgemerkt.
B. Morisot, ‘De was buiten hangen
om te drogen’ (1875), olieverf op
doek, 33 x 40,6 cm.
B. Morisot, ‘De haven bij Nice’
(1881-1882), olieverf op doek,
41,4 cm x 55,3 cm.
42 AT E L I E R 1 5 4
ac
ht
er
gr
on
d
achtergronden bij dieren
Marjolein Kruijt krijgt vaak de
vraag hoe de achtergrond van een
dierenschilderij moet worden
ingevuld. Hier is geen enkelvoudig
antwoord te geven, omdat er veel
mogelijkheden zijn. Er is één vraag
die je helpt je keuze te maken: wat
wil je met het schilderij zeggen?
Marjolein Kruijt laat zes
mogelijkheden zien en vertelt
waar je op kunt letten.
in het landschapDeze dikbilkoeien in de weide staan in
verhouding tot het landschap gelijk verdeeld.
50% weide, 50% dier. Het gevaar hiervan is dat
de omgeving te veel aandacht kan krijgen als je
alles in detail uitwerkt. Als oplossing heb ik
‘Dikbilkoeien’ (2010), olieverf op paneel, 60 x 40 cm.
‘Magic tree’ (2009), pastel op colourfix, 47 x 67 cm.
opgaan in het landschapHier is de onderlinge verhouding tussen
natuur en dier 80-20. Hierdoor kun je veel
aflezen over wat ik in dit werkstuk belangrijk
vind. Dieren gaan soms volledig op in de
natuur, waardoor je ze pas ziet als je goed kijkt.
Leid de kijker bijvoorbeeld af door sterkte
richtingen te gebruiken. Hier krijgt de verticale
boom als eerste aandacht, daarna ontdek je pas
het vogeltje.
hier atmosferisch perspectief toegepast. In de
verte vervagen de kleuren, maar op de
voorgrond behouden ze hun intensiteit,
waardoor de aandacht in balans en bij de
koeien blijft.
InS
tr
Uc
tIe
F
AT E L I E R 1 5 4 43
‘Op het strand’ (2008), olieverf op doek, 60 x 30 cm.
horizon In dit schilderij van twee golden retrievers is
de verhouding omgeving-dier 30-70. Het
uitgangspunt was niet een portretmatige, maar
een momentopname: ‘wij spelen graag op het
strand!’ Door de horizon hoog te plaatsen
staan de honden echt ín de natuur. Tip: een
lage horizon maakt het landschap
onbelangrijker, waardoor het weer meer een
portret wordt.
‘Teckel’ (2010), olieverf op paneel, 30 x 30 cm.
abstract donkerAls je het uitgangspunt neemt een dier te
schilderen om zijn karakter, een portret, kun je
eenvoudigweg de achtergrond weglaten. Maar
zoals ik hier laat zien, kun je met je keuze in
kleur ook veel sfeer toevoegen. Door de
houding van de teckel gaat de aandacht
sowieso al naar haar snuit en ogen. Door er
links een donkere achtergrond achter te
plaatsen, wordt de nadruk op de snuit
versterkt.
48 AT E L I E R 1 5 4
wa
te
rv
er
Me
ng
ba
re
ol
Iev
er
F Speciale effectenBob Tomanovic laat zien hoe hij
Artisan-mediums toepast in zijn
werk en welke aparte effecten met
deze geweldige schildersmediums
kunnen worden gecreëerd.
Artisan Fast Drying Medium is een transparant medium en samen met Impasto en de gewenste Artisan-kleur (vermengd 50:50) verkrijg je goeddekkende effecten. Hierdoor is het mogelijk vele combinaties met de gewenste kleur te creëren. Ook kun je met deze twee mediums meer of minder dekkende effecten verkrijgen. Op afbeelding 1 is te zien hoe ik voor knalrode effecten de samenstelling van Artisan Cadmium Red Light en Artisan Impasto gebruik om de dekkingskracht van deze blikvangers te verhogen (A). Voor de compositie van het doek wil ik dat de effecten naar links toe minder dekkend zijn en daarom heb ik in de samenstelling Fast Drying Medium toegevoegd. Op deze manier heb ik veel lichtere effecten bereikt zonder wit toe te voegen (B).
Afbeelding 1.
Afbeelding 2.
InS
tr
Uc
tIe
F
AT E L I E R 1 5 4 49
bijtenOp afbeelding 2 is ook een bijzonder effect te zien. Eerst heb ik mijn schilders doek met Artisan lijnolie en water bedekt. Als het water een beetje verdampt is, ontstaat er een verfaanzet die nog een paar uur relatief kwetsbaar is. Op dat moment kun je een met water verdunde verflaag, zoals hier wit (C), over de basiskleur aanbrengen om deze ‘bijtende’ effecten in je compositie toe te voegen. Een andere optie is om de dunne verflaag met warm water te ‘bijten’ (D), wat ook aparte effecten veroorzaakt. Leuk is dat je na een uur of twee deze effecten kunt verzachten of zelfs helemaal kunt laten verdwijnen indien je niet tevreden bent. Het is raadzaam om dit met een zeer zacht penseel van pony- of geitenhaar te doen.
outline-effectArtisan Fast Drying Medium kan ook als een ‘bijtmiddel’ worden gebruikt. Zoals hiervoor al is aangegeven: als de aange-brachte laag nog een beetje kwetsbaar is. In dit geval heb ik het Fast Drying Medium met een beetje water verdund om nog sterkere outline-effecten te maken (E). De effecten op afbeelding 3 zijn afhankelijk van het droogproces, het soort doek dat je gebruikt en een meer dikke of dunne gessolaag die je van tevoren aanbrengt op het doek. Dit heeft invloed op hoe groot en sterk de outline-effecten zullen zijn. Na een aantal experimenten kom je erachter welke combinatie en samenstelling voor jou het meest aangename resultaat oplevert.
een stapje verderMet Artisan kun je nog een stapje verder richting de schildersalchemie gaan. Ik experimenteer graag met allerlei materialen in combinatie met Artisan en dat levert soms onverwachte effecten op. Op afbeelding 4 is te zien dat een korrelig effect gepaard met scherpe begrenzing op de gewenste plaats is ontstaan. Ik heb namelijk eerst een laagje wit Griffin Alkyd-olieverf op mijn doek aangebracht en daarna alle warme kleuren die je hier ziet. De scherpe rand (F) ontstond op de juiste plaats, omdat ik daar juist mijn doek een beetje droog heb gemaakt. Een mooi effect dat compositorisch op de juiste plaats een toegevoegde visuele waarde heeft.
En zo kun je eindeloos doorgaan met Artisan in combinatie met andere materialen. Om een stapje verder te gaan, zul je je angsten voor het onbekende moeten overwinnen. Geloof me, dit is de moeite waard. Mijn springplank staat altijd klaar om een sprong in het diepe te wagen. Heerlijk! n
Kijk op de nieuwe site van Bob Tomanovic: www.tomanovic.nl
Tekst en beeld: Bob Tomanovic
Afbeelding 3.
Afbeelding 4.
54 AT E L I E R 1 5 4
ho
Ud
Ing
en
& b
ew
eg
Ing
en
2 3
houdingen & bewegingenDansen
Het menselijk lichaam is misschien
wel het boeiendste onderwerp
om te tekenen. Peter Vassilev legt uit
hoe je verschillende houdingen
en bewegingen kunt uitdrukken
in een schilderij.
Deze keer: dansen.
Figuur 2: figuur in beweging brengen.
Figuur 3: de in beweging gebrachte basis aankleden. Figuur 4: de basisfiguur uitvlakken. Figuur 5: kleur opbrengen.
In deze reeks artikelen ben ik beslist niet van plan om de plastische anatomie van de mens uit te leggen. Wel zal ik proberen het figuur te vereenvoudigen tot een paar hoofdlijnen. Ik neem figuur 1 als basis. Het enige wat gebeurt bij de
beweging van een figuur is dat sommige lijnen langer en sommige korter worden. Datzelfde gebeurt wanneer de lijnen van richting veranderen. Eerst een eenvoudig voorbeeld, zie figuur 2 tot en met 5.
Figuur 1: basisfiguur.
A - hoofd
B - hals
C - r. schouder
D - l. schouder
E - r. bovenarm
F - l. bovenarm
G - r. onderarm
H - l. onderarm
I - bekken
J - r. bovenbeen
K - l. bovenbeen
L - r. onderbeen
M - l. onderbeen
N - ruggengraat
InS
tr
Uc
tIe
F
AT E L I E R 1 5 4 55
4
Figuur 11: ‘Jive’ (2011), mixed media, 120 x 100 cm.
Figuur 6.
Figuur 7.
dansenNu iets moeilijker (figuur 6). Het hoofd komt licht voorover. De hals (B, zie basisfiguur) is niet meer te zien. De armen E, F, G, H, worden iets verkort. De ruggengraat enigszins schuin naar het verkorte bekken. Het rechterbovenbeen (J) gaat verkort naar boven, terwijl het rechteronderbeen langer wordt. Het linkerboven- en onderbeen (K+M) lopen schuin naar beneden en benadrukken daardoor de beweging van de danseres (figuur 7).
snelheidNatuurlijk is er een bepaalde teken-snelheid nodig om de beweging vlot vast te leggen, maar met veel oefenen komt dat vanzelf (figuur 8 en 9). Ik vind dansen niet alleen een mooi onderwerp voor snelle schetsen (figuur 10), maar ook voor een compleet schilderij (figuur 11). n
Voor meer informatie: www.vassilev.com
Tekst en beeld: Peter Vassilev
Figuur 9.
Figuur 10.
Figuur 8.
56 AT E L I E R 1 5 4
aq
Ua
re
l trekpaard in actie
een trekpaard en bosstructuur in aquarel
Af en toe is er gelegenheid om een demonstratie bij te wonen van een
trekpaard aan het werk. Albert-Jan Cool heeft van de gelegenheid gebruik
gemaakt en bespreekt het aquarelleren ervan.
stap 1Je begint met een gedetailleerde opzet in
potlood. De dunne takken op de voorgrond
worden eerst getekend met een kroontjespen
en maskeervloeistof. Na droging zet je met
aquarelverf de bosstructuur in de achtergrond
op. Het groen is gemengd met kobaltblauw en
twee soorten geel: citroen en cadmium. Met
citroengeel meng je feller groen. Hierboven zie
je groen gemengd, links met citroengeel,
rechts met cadmiumgeel. Naar rechts toe is
steeds meer kobaltblauw toegevoegd. De
bodemstructuur is nat-in-nat opgezet in
combinatie met het groen en gebrande sienna.
stap 2De bosstructuur op de achtergrond is verder
opgezet met verschillende groenen,
gecombineerd met gebrande sienna en
kobaltblauw. Het trekpaard zet je op met een
licht bruingrijs, gemengd met gebrande sienna
en kobaltblauw. Toen de verf nog nat was, is
plaatselijk ter nuancering hier en daar een
druppeltje kraplak en gele oker toegevoegd.
Het tuig is wat donkerder grijsbruin, door het
gebruik van minder water. De lichte delen
spaar je uit. Let op de structuur van de manen,
later worden ze verder uitgewerkt. De aquarel
wordt in lagen opgebouwd.
Na een aangekondigde demonstratie van de Stichting Het Zuid-Hollands Landschap ging ik vol verwachting op pad. Een fascinerend gezicht is het: een groot zwetend paard de pasgezaagde boomstammen zien voorttrekken. Het valt niet mee om tussen de bomen en het geïnteresseerde publiek een goede positie te vinden voor een aquarel. Als je snel meerdere foto’s maakt, kun je een compo-sitie maken en storende delen weglaten.
InS
tr
Uc
tIe
F
AT E L I E R 1 5 4 57
stap 3Met een donker bruingrijs werk je het
trekpaard verder uit. Hierboven een
mengproefje met links gebrande sienna en
naar rechts toe steeds meer kobaltblauw
toegevoegd. Voor de donkere kleuren is minder
water gebruikt. Spaar de lichtere delen weer
uit. Wissel de kleur bij het opbrengen af door
meer of minder bruin of blauw te mengen.
De dunne takken die met maskeervloeistof zijn
getekend, tekenen zich nu af. In een later
stadium wordt het verwijderd. Zet de donkere
structuur niet te vlak op, maar wissel het af.
stap 4Als later blijkt dat delen in je enthousiasme te
donker zijn geworden, kun je het met een
schone spons met schoon water plaatselijk wat
terugbrengen. Dep voorzichtig op de
betreffende plaats met een niet te natte spons.
Laat het water even in de verf dringen. Spoel
de spons na elke handeling uit, anders breng
je de afgenomen verf ongewenst weer op. Met
keukenpapier of een tissue kun je het
overtollige water opnemen. De kleding van de
persoon die het paard leidt, is uitgewerkt met
gebrande sienna en kobaltblauw. De beugel
achter het paard is opgezet met cadmiumrood.
stap 5De bodemstructuur en de bomen werk je uit
met donkere kleuren waar minder water aan is
toegevoegd. Let goed op de takkenstructuur op
de voorgrond. Spaar de lichte takken en
boomstammen uit. Als de uitwerking droog is,
kun je de maskeervloeistof verwijderen. Er
komen dan uitgespaarde takken tevoorschijn
die je nog een lichte kleur kunt geven. Ook het
tuig van het paard werk je uit met donkerdere
kleuren. Zorg voor voldoende nuance in de
opgebrachte kleuren.
BoekIn zijn boek ‘Aquarel in beeld’ (met dvd) beschrijft Albert-Jan Cool zijn aquarellen tot in detail. Kijk voor meer informatie op pagina 71.
64 AT E L I E R 1 5 4
mu
se
um
tip
s
nieuw lichtIn 2011 is het honderd jaar geleden dat de zogenoemde
Domburgsche Tentoonstellingen (DT) in een speciaal daarvoor
gebouwde ‘kunstzaal’ van start gingen. Het Marie Tak van Poortvliet
Museum komt in het jubileumjaar 2011 met een bijzondere over-
zichtstentoonstelling van de elf Domburgsche tentoonstellingen.
Jan Toorops invloed staat centraal. Zijn nu eens van licht dan weer
van karakterisering schitterende Zeeuwse werk, inspireerde vele
kunstvrienden. Er is tevens aandacht voor Toorops tweede Katwijkse
periode en voor de Bergense School die dankzij hem naar Domburg
werd gehaald.
‘Nieuw licht! Jan Toorop en de Domburgsche Tentoonstellingen
1911-1921’, t/m 6 november 2011, Marie Tak van Poortvliet Museum
Domburg, Ooststraat 10a, Domburg; di-zo 13-17,
tel: (0118) 584 618, www.marietakmuseum.nl.
Jan sluijtersIn een grootse overzichtstentoonstelling worden de allerbeste
schilderijen van Jan Sluijters (1881-1957) samengebracht. De
meester van het kleurgebruik was een van de vernieuwers van de
Nederlandse schilderkunst aan het begin van de twintigste eeuw.
Nieuw verworven inzichten en de vondst van een aantal onbe-
kende werken vormen de aanleiding voor de tentoonstelling. Het
project is een samenwerking met het Rijksbureau voor
Kunsthistorische Documentatie (RKD) te Den Haag. Deze instel-
ling lanceert gelijktijdig
met de tentoonstelling
een complete, digitale
bestandscatalogus van Jan
Sluijters.
‘Sluijters’, 18 september
2011 t/m 22 januari 2012,
Singer Laren, Oude Drift 1,
Laren; di-zo 11-17,
tel: (035) 539 39 39,
www.singerlaren.nl.
Dalí ontmoet VermeerDit najaar presenteert het Mauritshuis, beroemd om zijn prach-
tige collectie zeventiende-eeuwse Hollandse schilderkunst, niet
alleen oude, maar ook moderne meesters. Topstukken van kun-
stenaars als Van Gogh, Monet en Dalí worden getoond naast
hoogtepunten uit de eigen collectie. ‘Dalí ontmoet Vermeer:
Moderne meesters te gast’ bestaat uit verrassende schilderijen-
paren, één in iedere zaal van het museum. De onverwachte
combinaties nodigen uit tot vergelijken en nog beter kijken. Ze
laten zien hoe schilders in verschillende tijden met dezelfde artis-
tieke vraagstukken omgingen.
‘Dalí ontmoet Vermeer:
Moderne meesters te
gast’, 15 september t/m
11 december 2011,
Mauritshuis, Korte
Vijverberg 8, Den Haag;
di-za 10-17, zo 11-17,
tel: (070) 302 34 56,
www.mauritshuis.nl.
katwijk in de schilderkunstHet Katwijks Museum biedt met de remake van de tentoonstel-
ling ‘Katwijk in de schilder-
kunst’ een groots overzicht
van Katwijk als kunstenaars-
dorp met circa 125 werken
die vervaardigd zijn tussen
1870 en 2010. Vanaf 1873
bezochten vele kunstenaars,
waaronder Jan Toorop, B.J.
Blommers en Gineke Zikken,
het schilderachtige vissers-
dorp Katwijk om hun eigen
visie vast te leggen. Ruim
1000 Nederlanders, Duitsers,
Belgen, Engelsen en Amerikanen vonden hun inspiratie in
Katwijk met onderwerpen als de zee, de aan- en afvarende bom-
schuiten en de in klederdracht gestoken bewoners.
Katwijk was en is daardoor over de hele wereld bekend.
‘Katwijk in de schilderkunst’, t/m 5 november 2011, Katwijks
Museum, Voorstraat 46, Katwijk; di-za 10-17, tel: (071) 401 30 47,
www.katwijksmuseum.nl.
AT E L I E R 1 5 4 65
LezersaanbiedingTegen inlevering van deze bon ontvang je een gratis audiotour ter
waarde van € 3,- bij de tentoonstelling ‘Rubens, Van Dyck &
Jordaens. Vlaamse schilders uit de Hermitage’ in Hermitage
Amsterdam. Deze bon is geldig voor maximaal 2 personen, per
persoon heb je recht op 1 audiotour.
Deze actie geldt t/m 16 maart 2012. Deze aanbieding is niet geldig in combinatie met
andere kortingen en/of aanbiedingen.
$
roger raveelIn de jaren vijftig en zestig
was Albisola het mekka voor
beeldende kunstenaars die
naast hun teken-, schilder-
en beeldhouwwerk wilden
experimenteren met kera-
miek. Voor Roger Raveel was
zijn verblijf in Albisola in
1960 hét moment waarop hij
niet alleen zijn keramiek-
kunst onwikkelde, maar ook
de belangrijkste internatio-
nale contacten uit zijn loop-
baan legde. Raveel maakte in
Albisola uiteraard keramiek,
maar bleef ook tekenen en
schilderen. Voor het Roger
Raveelmuseum is de terugblik op Raveels werkzaamheden in
Albisola de aanleiding voor de organisatie van een tentoonstel-
ling waar het werk van Fontana, Jorn, Lam, Sørensen en
Vandercam in dialoog wordt gebracht met dat van Raveel.
‘Albisola’, t/m 30 oktober 2011, Roger Raveelmuseum,
Gildestraat 2-8, Machelen-Zulte; woe-zo 11-17,
tel: +32 (0)9 381 60 00, www.rogerraveelmuseum.be.
palazzo rubensHet Rubenshuis belicht met de tentoonstelling ‘Palazzo Rubens.
De meester als architect’ een vrij onbekend facet van Peter Paul
Rubens. In deze tentoonstel-
ling ontdekt de bezoeker de
kunstschilder als begenadigd
architect en kenner van
Italiaanse architectuur. Het
Rubenshuis pakt uit met
waardevolle architectuurboe-
ken uit de bibliotheek van
Rubens en met topwerken
van Michelangelo, Van Dyck,
Jordaens, Giulio Romano en
van Rubens zelf. De Hermitage
in Sint-Petersburg, het Musée
du Louvre in Parijs, het Museo
del Prado in Madrid en het British Museum in Londen geven
voor de tentoonstelling topstukken in bruikleen.
‘Palazzo Rubens. De meester als architect’, 10 september t/m 10
december 2011, Rubenshuis, Wapper 9-11, Antwerpen; di-zo 10-17,
tel: +32 (0)3 201 15 55, www.rubenshuis.be.
rubens, Van Dyck & Jordaens
Jacob Jordaens, ‘De apostelen Paulus en Barnabas in Lystra’ (ca. 1616), olieverf op
doek, 149 x 253 cm. © State Hermitage Museum, St. Petersburg.
De Hermitage Amsterdam presenteert een magistraal overzicht van
75 schilderijen en circa twintig tekeningen van de grote drie van de
Antwerpse school: Peter Paul Rubens, Anthonie van Dyck en Jacob
Jordaens, en werken van bekende tijdgenoten. Peter Paul Rubens
(1577-1640) krijgt extra aandacht in de tentoonstelling. Hij was
immers de belangrijkste, begaafdste en meest invloedrijke zeven-
tiende-eeuwse Vlaamse schilder. Zowel zijn religieuze als zijn profa-
ne werken illustreren Rubens’ ongeëvenaarde talent.
Ook Rubens’ invloed en navolging komen in de tentoonstelling aan
bod. Zo nemen de elegante en geraffineerde portretten van Anthonie
van Dyck (1599-1641), Rubens’ beste leerling, een zeer belangrijke
plaats in. De derde grote meester van de Vlaamse school, Jacob
Jordaens (1593-1678), was geen leerling van Rubens, maar werd wel
door hem beïnvloed.
‘Rubens, Van Dyck & Jordaens.
Vlaamse schilders uit de
Hermitage’, 17 september 2011 t/m
16 maart 2012, Hermitage
Amsterdam, Amstel 51,
Amsterdam; ma-di, do-zo 10-17,
woe 10-20, tel: 0900 437 648 243,
www.hermitage.nl.
Peter Paul Rubens en atelier, ‘Kruisafneming’
(ca. 1618), olieverf op doek, 297 x 200 cm.
© State Hermitage Museum, St. Petersburg.
‘Bloemen aan de kapel’ (2009), olieverf op doek, 110 x 110 cm.
Particuliere collectie te Itegem (B).
at
el
ier
in
Vl
aa
nD
er
en met licht
66 AT E L I E R 1 5 4
AT E L I E R 1 5 4 67
Olieverfwerken van Alphonse D’HEYE
Sint-Martens-Latem is een van de weinige
kunstenaarsgemeenten in België en wordt zo genoemd
omdat veel schilders, schrijvers en dichters er hun
inspiratie vonden langs de oevers van de Leie. Het is ook
de geboorteplek van olieverfschilder Alphonse D’HEYE.
Alphonse D’HEYE bezocht als kind geregeld ateliers
van Vlaamse schilders als Léon De Smet, Vic Dooms of
Evarist De Buck. In de jaren vijftig kon je hen nog aan-
treffen met schildersezel en palet aan de oevers van de
Leie. Deze stroom meandert langs groene weiden met
grazende koeien zoals we die kennen uit de luministi-
sche werken van een andere grootheid uit die contreien
Emile Claus. Claus werd ‘de zonneschilder’ genoemd,
die door zijn belangstelling voor de invloed van het
licht op het landschap nauw aansluit bij het Franse
impressionisme. Ook Alphonse D’HEYE wordt met dat
impressionisme geassocieerd omwille van zijn behan-
deling van het licht en de opbouw van het schilderop-
pervlak in meerdere lagen. ‘Ik schilder met de penseel-
hand van de impressionisten, maar ik kies taferelen van
nu’, aldus D’HEYE.
overgoten doeken
70 AT E L I E R 1 5 4
Schilderen met Marjon
12 t/m 16 september: korte nazomerweek Al schilderend lekker nazomeren op een landgoed in het mooie Rijk van Nijmegen. Deskundige begeleiding, klein gezelschap, volop vrijheid om te werken, te leren, te ontdekken, te ontspannen. Leer technieken als gieten,
paletmes, roller en mixed media of volg je eigen pad. Geschikt voor beginners en gevorderden.Prijs: € 345,- (incl. 4 dagdelen les, evaluatie, 4x lunch, 4x B&B)
Locatie: fraai landgoed in Berg&Dal met atelier, tuin, bos en weides. Leuke steden en musea nabij, wandel- en fietsgebied aangrenzend.
Voor folder, info en aanmelden: www.marjondenengelsman.nl of bel 06-45108917
van der lindeRobuuste atelierezelBlank gelakt, geolied beukenhout. Met verende pen voor het instellen van de hoogte. Voor- en achter over verstelbaar en voorzien van aflegbak.Vloerbreedte: 51 cmVloerdiepte: 61 cmDoekhoogte: 135 cm
Donker gelakt: w77,50w67,50
Zolang de voorraad strekt.Verzenden mogelijk door geheel Nederland. Verzenden onder rembours w15,00. Prijzen incl. BTW.
van der linde Materialen voor de beeldend kunstenaar T 020-62 42 791; F 020-62 71 591; [email protected] 36-38, 1016 NC Amsterdam; www.vanderlinde.com
P R I J S K N A L L E R
Adv_Deva_Atelier154.indd 1 7/18/2011 10:03:50 AM
Ontdek het schildersbeestin jezelf!Singer Laren organiseert bij de tentoonstelling Sluijters een schilderwedstrijd. Jong enoud worden uitgenodigd om mee te doen. Laat je inspireren door de grote directheid van het werk van Jan Sluijters. Pas dit toe in een (zelf)portret.Ga naar www.singerlaren.nl voor meer informatie.
AT E L I E R 1 5 4 71
bo
ek
en
ma
rk
t
boekenmarkt
aquarel creatiefMorelle laat de lezer kennisma-
ken met de effecten van water
en verf.
prijs € 21,95
Fascinerende landschappenEen schildertocht door het
boeiende universum van acryl.
prijs € 17,95
rijksmuseumagenda 2012De Rijksmuseumagenda 2012 is
geheeld gewijd aan Holland.
prijs € 14,95
natuuragenda 2012Marjolein Kruijt Natuuragenda
2012 met Marjoleins mooiste
schilderijen.
prijs € 11,95
textuur aanbrengenMet dit boek leer je hoe je de
gewenste texturen en patronen
kunt overbrengen met allerlei
media.
prijs € 7,95
De Boekenmarkt is flink uitgebreid. Met meer titels, acties en
aanbiedingen. Op de nieuwe website van Atelier kun je de
boeken bestellen en erin bladeren. Kijk snel in de
webshop op www.ateliermagazine.nl of bestel de
boeken via de antwoordkaart elders in dit blad.*
praktische informatie* Aanbiedingen zijn alleen geldig voor abonnees. Standaard rekenen
wij € 1,95 verzendkosten per boek, met een maximum van € 6,75.
Bij bestellingen boven de € 50,- is verzending gratis. Voor bestel-
lingen buiten Nederland en boeken die niet door de brievenbus
passen, rekenen wij € 6,75 voor de hele bestelling.
** Boek past niet door de brievenbus. Verzendkosten € 6,75.
aquarel in beeldIn dit nieuwe aquarelboek worden vele prachtige aquarellen van
Nederlandse bodem gepresenteerd. Albert-Jan Cool beschrijft
zijn aquarellen tot in detail en de dvd toont de cruciale stappen
van de totstandkoming. Hoe hanteer je bijvoorbeeld het penseel
voor het schilderen van een wolkenpartij, water of weiland? Het
samengaan van een dvd en boek is voor de (amateur)kunstenaar
een uitstekende basis om een stap te maken in zijn creatieve
ontwikkeling.
prijs € 29,95
bestel snel en ontvang een van de laatste door
albert-Jan Cool gesigneerde exemplaren!
Het complete tekenboekZowel voor beginnende als gevorder-
de kunstenaars een onmisbaar hand-
boek om alles te leren over tekenen.
prijs € 9,95**
76 AT E L I E R 1 5 4
be
Zo
ek
Je W
aa
rD
LezersaanbiedingTegen inlevering van deze bon ontvang je bij bezoek aan de tentoonstelling ‘Brussel
in aquarel’ het tweede toegangskaartje gratis!
Deze actie geldt t/m 31 december 2011. Deze aanbieding is niet geldig in combinatie met andere
kortingen en/of aanbiedingen.
✁
praktische
informatie
‘Brussel in aquarel’,
t/m 31 december 2011,
Museum van de Stad
Brussel, Grote Markt,
Brussel; di-zo 10-17.
Info: + 32 (0)2 279 43 50,
musea.brussel.be.
brussel in aquarelEen momentopname 1894-1897: Jacques Carabain
De tentoonstelling ‘Brussel in aquarel’ in het Museum van de Stad Brussel toont
59 aquarellen die gemaakt werden voor de grote stedenbouwkundige veranderingen in het
begin van de twintigste eeuw. Deze werken worden belicht met oude en actuele foto’s van
dezelfde locaties. Een originele manier om Brussel en het leven in de wijken te leren kennen.
verleden en heden belicht
Deze waterverftekeningen van Jacques Carabain, be -
waard in de collecties van het Stadsmuseum, zijn een
bron van informatie over buurten die ondertussen vaak
diepgaande veranderingen hebben ondergaan en over
de mensen die er leefden. Belicht met oud beeldmate-
riaal uit het Stadsarchief van Brussel, plannen en foto’s
van de huidige situatie, wordt de evolutie van de sites
en van het leven in Brussel geschetst tot op de dag
van vandaag.
Bij de tentoonstelling hoort een gelijknamige catalogus
en een stadsplan, waarmee we de bezoeker uitnodigen
tot een wandeling om de stadsgezichten van Carabain
te herontdekken en zo Brussel als een steeds evolue-
rend organisme, met zijn wederwaardigheden, beter te
begrijpen en te beleven. n
Voordat de fotografie deze rol zou overnemen, werd
aan kunstenaars gevraagd om een tijdsbeeld van de
stad vast te leggen. Tussen 1894 en 1897 maakte de
schilder Jacques Carabain in opdracht van de toenma-
lige burgemeester Karel Buls 59 aquarellen van
Brusselse stadswijken: beelden badend in licht en kleur
van eeuwenoude wijken die beneden- en bovenstad
met elkaar verbonden, talrijke impasses, een internatio-
nale haven en nijverheid binnen de stadswal.
J. Carabain, ‘De toegangspoort
van de Ooievaarstraat’ (1895),
potlood en waterverf op papier,
60,1 cm x 33,9 cm.
© Museum van de Stad Brussel.
Foto: Simon Casier, 2010. © Museum van de Stad Brussel.
AT E L I E R 1 5 4 77
Korte lijntjesAlle mensen spelen. Of je nu een multinational leidt, kun-
stenaar bent of ijs verkoopt: iedereen speelt een spel. Maar
dan komt het: die multinational en ook die ijsjes gaan een
stuk beter als je ook aan kunst doet. Dat denk ik zomaar.
En ik zeg het ook. Te pas en te onpas. Ik zei het zo vaak ‘te
onpas’, dat iemand vroeg: ‘Zorg nu eens dat je die holle kreten
beargumenteert’. Waarom moet een directeur een penseel vast-
houden?
Bij wijze van spreken natuurlijk - van mij mag hij of zij ook aan de
klei of gewoon muziek maken of dansen. Alleen, ik denk nu een-
maal al snel vanuit het penseel. Goed. Argumenten. Wij hebben
acht miljoen kilometer aan verbindingen in onze hersenen. Al die
‘contactjes’ moeten groeien, ontwikkelen, en wat belangrijk is:
gebruikt worden. Gebruik je ze niet, dan vallen ze in slaap.
Wanneer onze linkerhersenhelft (het rationele) en de rechterhelft
(creatief en intuïtief) goed ontwikkeld zijn MET onderlinge ver-
bindingen, dan levert dat een topbrein op dat geschikt is voor
topprestaties. Voorbeeld: kinderen leren snel rekenen als lessen
gepaard gaan met gebaren, omdat het gebarencentrum vlakbij
het rekencentrum zit. Meer verbindingen, meer korte lijnen,
betere prestaties.
Er zijn oefeningen om die korte lijntjes goed te verzorgen.
Bijvoorbeeld: leven zonder horloge, fietsen zonder kaart, je haar
met links borstelen. Maar ook: spelen. Met kapla of lego. Nog
beter: met verf! Verbinding van
links en rechts, tussen denken en
tekenen en kiezen.
ta
bl
ea
u V
iVa
nt
Foto: Roos Kemme
Co
lu
mn Van de redactie
Tableau vivant is Frans voor levend schilderij. Dat is waar deze
rubriek voor staat: de schilder- en tekenkunst levendig houden.
QuiZ
Herken je het meesterwerk in de onderstaande tekening?
Dan maak je kans op een fantastische prijs!
prijs
Koninklijke Talens is sponsor van de Atelier
Quiz. De winnaar krijgt een pakket Cobra
watervermengbare olieverf ter waarde van € 100,-!
Zie ook www.cobra.royal-talens.com.
meedoen
Kijk snel op www.ateliermagazine.nl in de rubriek Nieuws om te
zien hoe je mee kunt doen! In Atelier 155 maken wij in Tableau
Vivant bekend wie de gelukkige winnaar is.
winnaar
De goede oplossing uit Atelier 153 was natuurlijk ‘De kantwerk-
ster’ van Johannes Vermeer. De winnaar van het Talens prijzen-
pakket is Hanny Vorderman uit Zwolle.
155 s n E E u w
De Leiderdorpse brug is een karakteristiek
stukje van het dorp. Albert-Jan Cool bespreekt
het aquarelleren van deze brug in de sneeuw.
www.ateliertv.nlwww.ateliermagazine.nl
Verkrijgbaar begin november 2011
D r I E k L E u r VA nFrits de Nooijer vertelt in deze
nieuwe rubriek over zijn drie
lievelingskleuren en maakt
daar een mooi
schilderij bij.
Ve
rW
aC
Ht
A s t r I D E n g E L sAtelier interviewt Astrid Engels over
haar inspiratie, werkwijze en de vele
reizen die ze heeft gemaakt.
J E f B E r t E L sMet olieverf en aquarel
creëert Jef Bertels
een eigen kosmos
die bevolkt wordt
door vreemde
wezens.
r O O DMonica Rotgans schrijft in deze
nieuwe rubriek over de fascinerende
wereld van pigmenten, verfstoffen
en kleurcodes. Deze keer: rood.
AMSTERDAM EXPERT SERIESARTISTS’ QUALITY VOOR EEN BETERE PRIJS!
Lever een gebruikte of lege tube artists’ quality acrylverf in bij één van de deelnemende Royal Talens dealers en ontvang gratis een nieuwe tube Amsterdam Expert Series! U kunt kiezen uit 70 inspirerende kleuren
Amsterdam Expert Series• zeerpasteus
• ongekendekleurkracht
• hoogstelichtechtheidsgraad
• exclusievekleurenzoalscadmiumsenchroomoxiden
• uniformedroogtijdenglansgraad
• praktischekunststoftube
Actievoorwaarden:maximaal1tubeperpersoon.Actieperiode:01.09.2011t/m17.09.2011
Kijkvoordedeelnemendedealersop:www.royaltalens.com
GRATIS PROBEREN?
Advertentie Amsterdam.indd 1 28-07-11 15:43
De vernieuwde en uitgebreide familie vanoliën, mediums, vernissen en oplosmiddelen
● Unieke PET-fl esjes
● Ergonomisch vormgegeven
● Heldere, detailleerde informatie op het etiket
Bekijk het volledige assortiment op www.winsornewton.com
Adv W&N OMV nieuw 07-2011.indd 1 25-07-2011 12:09:44