TESİSAT MÜHENDİSLİĞİ - arsiv.mmo.org.trarsiv.mmo.org.tr/pdf/00000536.pdf ·...

tmmpbmakina mühendisleri odası ISSN 1300-3399

TESİSAT MÜHENDİSLİĞİSURELİ TEKNİK YAYIN TEMMUZ-AĞUSTOS 2000 SAYI 58

/ MMO'NIN 601 SAYILI KHK

HAKKINDAKİ GÖRÜŞLERİ

/ BELEDİYELER TİP İMAR

YÖNETMELİĞİNDEKİ

DEĞİŞİKLİKLER

/ YAPI DENETİM KURULUŞLARI

ZORUNLU MALİ SORUMLULUK

SİGORTASI GENEL ŞARTLARI

VE SİGORTA KESİMİNİN BAKIŞI

/ MMO MEKANİK TESİSAT

HİZMETLERİ UZMANLIK VE

BELGELENDİRME

YÖNETMELİĞİ

/ ŞARAP ÜRETİMİNİN YENİ

TEKNOLOJİLERİNDE

ENDÜSTRİYEL SOĞUTMA

/ MERKEZİ KLİMA

SİSTEMLERİNİN

KARŞILAŞTIRILMASI

/ HVAC SİSTEMLERİNDE

MEKANİK TİTREŞİM

/ YAPIDA DENETİM YASASI

HAKKINDA GÖRÜŞ

/ DEPREM VE YAPIDA ZORUNLU

STANDARTLAR, YAPI KODLARI

HAKKINDA GÖRÜŞ

Tesisatınız İçinDoğru Armatür, Doğru Seçim

INTERVALF

www.intervalf.com

llNTERVVLFINTERNATIONAL VALVE CENTER

GENEL MÜDÜRLÜKYalı Yolu Sok. No: 56 Kat:181110 Bostancı-istanbulTel: (0216) 463 22 73-410 69 00Fax:(0216)4107736Web: www.intervalf.comE-mail: [email protected]

İZMİR BÖLGE MD.1202/1 Sk. No: 69Kat: 6 Daire: 607Yenişehir-İZMİRTel-Fax: (0232) 459 90 68E-mail: [email protected]

ADANA BÖLGE MD.Kızılay Caddesi 102. SokakNo: 2 Serhan işhamNo: 2/15 ADANATel-Fax:(0322)3521i78E-mail: [email protected]

BURSA BÖLGE MD.Sazcılar Cad. Şirin Sokak No:10Karamanoğulları PlazaKat: 3 Daire: 20/A BURSATel-Fax: (0224) 250 95 61E-mail: [email protected]

ANTALYA BÖLGE MD.Adnan Menderes BulvarıAitmiş işhanı No:16Kat:2 ANTALYATel-Fax: (0242) 243 90 85E-mail: [email protected]

TRAKYA IIOLGE MD.O m u r t i K C a l Babadağ Sok.Özlem I-; Mı rKeziNo: M' ',< ÇliRLIJTel:(0:'32) Ü İ 2 3 6 4 4E-mail 1rakva8intervalf.com

TebaFan-Coil

AMERiKA

AMERiKA

TebaSu SoğutmalıSoğutmaGrubu

TebaPaket TipKlimaCihazları

TebaHavaSoğutmalıSoğutmaGrubu

mlısıKlima santrallarında %30'luk pazar

payıyla Türkiye lideri olan Teba;

NASA Goddard Uzay Uçuşları

Merkezi'ne klima santralı kuran,

Türkiye'de Isıtma-Soğutma-Klima

alanında ilk ISO 9001 kalite belgesi

ile modüler klima santralı üreten ve

klima santralında ilk TÜV kalite

belgesini alan, fan-coil'de; TÜV, CE,

Eurovent, ARI, ETL kalite sertifikalarına

sahip, klimanın anavatanı Amerika'da

bile klima üreten ilk ve tek Türk

firmasıdır.

Kalite bağımlısı bu teknoloji devini ve

üstün ürünlerini, gelin daha yakından

tanıyın.

Temsilcisi olduğumuz firmalar:

P DAIKIN

f*OX?A

GOSTRUSYA

TebaKlimaSantralları

EPAR Endüstri veTesisat Pazarlama A.Ş.

istanbul Bölge MüdürlüğüTel: (0216) 32741 10

izmir Bölge MüdürlüğüTel: (0232] 853 97 85

Anlcara Bölge MüdürlüğüTel:|0312]4191706-07

Adana Bölge MüdürlüğüTel: (0322] 459 37 58

Antalya Bölge MüdürlüğüTel: (0242) 237 65 54 - 55

^ ^WwSpN^ |p

PAKİT TiP! HAVA SOĞUTMALI KLİMALAR

PAKET TİPİ SU SOĞUTMALI KLİMALAR

KANALLI TiP SPLlT KLİMALAR

GAZ - SIVI YAKITLI HAVA ISITICILAR

DUVAR TiPi, YER, TAVAN, SALON

ve KASET TiPi KLİMALAR

LIMADA YENİLİKT Ü R K J Y E T E M S İ L C İ S İ :

ı<MAIIE İNU S A

KIPAŞ K L İ M A - I S I T M A - H A V A L A N D I R M A S İ S T E M L E R İ S A N . v e T İ C . L T D . Ş T İP o y r a z s o k . S a d ı k o ğ l u I I İş M e r k e z i K a t . 1 D.8 8 1 0 4 0 K a d ı kö y / i S T A N B U LT e l : ( 0 2 1 6 ) 4 1 4 9 9 3 0 / P B X F a k s : ( 0 2 1 6 ) 3 4 5 3 7 9 8 Mağaza : (O 2 î 6 ) 349 8 1 25www.kipasklima.com e-mail:[email protected]

'Aîî'A

Â Biiayn W> Atık Su Boru ve Ek ««jiriMlv?

' • ' • ' ' ' . Dizayn Mllenyum Radyatör• Dizayn AL-PEX Alüminyum '•

'• - . • 'M){|«ta'ie«w>4M|i::|H««;:'• Dizayn Cross-Link Mobil Kslorifer

: . ' Tesisat Sistemleri

' ' * OHHyn KMC.OM' S«*li .|«wtei» :;;» Dizayn Yerden Isıtma Siltemlerl

. Dizayn PE-Xb,PE-Xc ve Süpürgetiktm: Yüzüklü Birleştirme Stewni«ri

Suyla bir işinizvarsa^ işin içindebiz varız.D i z a y n Grup; s ı h h i t e s i s a t , a l t y a p ı k a n ı t l a y a n D i z a y n , i h r a c a t t a

v e ı s ı t m a a l a n l a r ı n d a , d ü n y a T ü r k i y e ' n i n yüz a k ı .

s t a n d a r t l a r ı n d a ü r e t i m y a p ı y o r . 5 k ı t a d a , 4 0 ' d a n f a z l a ü lke, D i z a y n

Bugün üstün n i t e l i k l i S O O O ' ı a ş k ı n ü r ü n l e r i n i k u l l a n ı y o r . D i z a y n ,

üründe Dizayn imzası v a r . Kal i tes in i , y e p y e n i a t ı l ı m l a r ı i le b u g ü n d e n

u l u s l a r a r a s ı pek ç o k b e l g e i le y a r ı n a , y e n i b a ş a r ı l a r a h a z ı r

1995'te Japonya'da Kobe depreminde, ülkemizde ise Adana ve Marmara Bölgesi

depremlerinde polietilen ve polipropilen boruların % 0,00 deforme olduğu tespit edilmiştir,

DİZAYNİÇ TESİSAT SİSTEMLERİ

Dizayn Teknik Plastik Boru ve Elemanları San. ve Tic. A.Ş.

Hadımköy yolu, San. Bir. 1. Bölge 4. Cad. No. 23 Büyükçekmece 34860 istanbul Tel: (0.212) 886 57 41 Faks: (0.212) 886 51 93

www.dizaynteknik.com [email protected]

STARPANSıcacık bir keyif,..

En son teknoloji ile Türk-Alman ortak tasarımı olan PanelRadyatörler yüksek ısı verimli ve ekonomik fiyatlıdır.Zengin ürün çeşitleri; P, PK, PKP, PKKP, DKEK tipleri ile 300,400, 500, 600, 900 mm yükseklikte ve 400m-3000m kadar uzunluktaventilli ve garnitürlü tipler.

Talep edilen dilim adedine göre gruplar halinde üretilir. TS4311standartda astar boyalı olarak yapılır.

6 dilimden 16 dilime kadar değişik boyutlarda Sta Kİ u (anlı vefanlı-timerli olarak değişik tiplerdedir.Havadaki oksijeni tüketme?,, sağlıklıdır, çevreyi kirletnk/, otomatikısı ayarlı ve emniyet sigortalıdır..

HAVLUPAN RADYATÖR

Dekoratif şık görünümlü, üstün kaliteli Havaıpan Rulvalör ler' banyolar için ideal hır üründür. Farklı boyut ve renklerde

üretilmektedir.

it it

T9.CN.MO BOO1NOHMLARINDAOIR

'YIL GARANTİLİ

BCOSKUIMÖZRadyatör ve Isı Sanayi Ticaret A.Ş.

Nilüfer Sanayi Bölgesi 16140 Bursa / TÜRKİYE Tel: (224) 243 85 00 Fax: (224) 243 85 09E-mail: [email protected] www.starpan.com.tr.

ve utat

ROTARYMETRE VEKORREKTÖR SAYAÇ REGÜLATÖRÜ

TURBINMETRE ORTA BASINÇREGÜLATÖRÜ

ELSELELEKTRONİK ÖN ÖDEMELİ SAYAÇ

H

GAZ ARMATÜRLERİSAN. VE TİC. A.Ş.Çavuşoğlu Mah. Yalnız Selvi Yolu No: 9 81430 KARTAL-İSTANBULTel: (0216) 306 48 60 4 Hat Fax: (0216) 374 51 53

ÖN ÖD6M6Ü 6L6KTRONİK SAYAÇ VE GAZSATIŞ BiRiMi

ÖN ÖMM6Lİ ELEKTRONiK TiCARi SAYAÇ

KÖRÜKLÜ DOGALGAZSAYAÇLARI

TÜRBİNMETRELERROTARYMETRELER

OUANTOMETRELERKORREKTÖRLER

TOPLU KONUTVE SİTELERDE

DOGALGAZ VE LPGÖN ÖDEMELİ

ELEKTRONİK SAYAÇUYGULAMALARI

Pfe Q?&1848 2000

AMCO

buhar ve hava tesisatları içinileri teknoloji ürünü sistemler.

Basınç düşürücü vana sistemi /r

Termostatik vanalar

YARDIMCI ENERJISIZ KONTROL SİSTEMLERİ

'Akış

Basın;

Basınçfarkı

PNOMATIK VE ELEKTRİK AKTUATORLU KONTROL

Dip Möf sistemi

.- 4 îiîerer

O ;

«Sisâ

BUHAR KAZANI KONTROL SİSTEMLERİ

Buhar sistemlerinde

dünya lideri

Spirax Sarco ile

Avrupa'nın önde gelen

vana üreticilerinin

Türkiye temsilcisi

Intervalf'in ürünlerinin

satış öncesi, satış ve

satış sonrası hizmetlerini,

Thermocool

güvencesi ile alın.

sarco

llNTERV\LF

Bağdat Cad. No.199 35 Küçükyalı istanbul Tel: (0216) 489 63 91 (3 hat) Faks: (0216) 388 56 08BUHAR VE KLİMA SİSTEMLERİ

HAVAYI DEĞİL...

für Hailen...AVRUPANIN LİDERİ,

BENZERSİZ TEKNOLOJİSİYLE.

Radyatörlü, konvektörlü sistemlerdeısının tümü, izolasyonsuz radyantsisteminde de ısının büyük bir bölümüçatı altına gider. Çatıyı ısıtırsınız. Beı TEknoloji

rrufu

jndedeğişik seçenekle eşsiz.

Tek cihazla 96m/150KW

Çift kademeliModülasyonlu brülörlü

tek cihaz

gazı eşanjoruenerji tasarrufu

atölyeler,nları ve

n yüksek her yereuygun

Etastar Işıma sistemi ile sıcaklıkhomojen olarak aşağı doğru

yoğunlaşır. Yer ve çalışanlar ısınır.

\ı i

DELTAM MÜHENDİSLİK TIC. LTD. ŞTI.EMİNALİ PAŞA CAD. 93/1 BOSTANCI 81110 İSTANBUL TR.TEL: 021641071 44 / 410 35 78 FAX: 021641035 78

Güneş ışıması ile aynı,sadece daha güvenliRadyant ısıtma sistemlerinintartışılmaz en iyisi.Mukayese ediniz!

mattım

GEDİK DÖKÜM VE VANA SANAYİ VE TİCARET A.Ş.Yayalar Köyü, Yayalar Cad. No: 78, 81520 - Pendik / İST.Tel: (O 216) 307 12 62 (Pbx) Fax: (O 216) 307 28 68 - 69Internet: www.gedikdokum.com E-mail: [email protected]

ANKARA Tel : (0312)212 36 37 (3 hat) Fax: (0312) 21; 66 78İZMİR Tel/Fax : (0232) 831 17 00 - 831 20 14 - 831 09 03ADANA Tel : (0322) 453 19 56 - 454 48 66 Fax: (0322) 45Î 87 32BURSA Tel : (0224) 235 66 86 - 235 45 56 Fax: (0224) 23E 45 56ÇORLU BÖLGE Tel : (0542) 214 87 46 (Mobil) GEDİK

KÜRESEL VALF(TAM GEÇİŞLİ) PN40

KÜRESEL VALF(TAM GEÇİŞLİ) PN 25

E.C.A.KüreselValfleri

OOĞALGAZ KÜRESEL VALFIPN1-ie

KÜRESEL VALF(TAM GEÇİŞLİ) PN 16

SANA GÜVENİYORUME.C.A.RadyatörValfleri

RADYATÖR VALFI(İÇTEN DEBİ AYAR TERTİBATLI)

RADYATÖR VALFİ(İÇTEN DEBİ AYAR TERTİBATLI)

TERMOSTATİKRADYATÖR VALFİ

RADYATÖR VALFI"RV2/K1

i"

Nemlendirmede Profesyonel ÇözümVapac®

Electrode BollerNemlendiriciler

PV, WL, PE Modelleri

Ticari veya DomestikUygulamalar içinMinivap Modeli

Elektrik RezistansNemlendiriciler

VRH Modeli

OEM Modelleri

Laboratuvar TipiNemlendiriciler

LMD Modeli

Tek veya Çok BoruluBuhar Difüzörleri

REFERANSLARIMIZDAN BAZILARIArçelikA.Ş.Eczacıbaşı ilaç San. A.Ş.ibrahim Ethem Ulugay ila; San. A.Ş.Çelebi Hava Yolları A.Ş.Kanal D Stüdyolarıizmir Demir Çelik idare BinasıKonetA.Ş.

Karsa Büsküvi ve Gıda San. A.Ş.Intertek Test ServisiSultanahmet OteliYapı Kredi Bilgi işlem MerkeziYunsa Yünlü San. A.Ş.Bayraklı Boya A.Ş.

Hyatt Regency Otel Japon RestaurantKombassan Holding Kağıt Fabrikası

I.Ü. Çapa Tıp Fakültesi Ortopedi KliniğiAlman HastanesiSSK HastaneleriDevlet HastaneleriSabancı Holding Merkez BinasıAkçimento A.Ş.6. Jet Ana Üs KomutanlığıÇukurova Sanayi işletmeleriPhillip-Morris FabrikasıAdnan Menderes Havaalanı

AktesA.Ş.Novaratis ila; San. A.Ş.

BisaşA.Ş. Yönetim BinasıAcarlar iş MerkeziÇimentaş Çimento FabrikasıII. Hava ikmal Bakım Merkez KomutanlığıTSE Tekstil Laboratuvarı

PrafiloA.Ş.Esenyurt Çewim SantraliKardemir Demir Çelik FabrikasıBisaş Tekstil San. A.Ş.istanbul Memorial Hastanesi

Havak Ltd.HAVAK ENDÜSTRi TESİSLERİTİC. LTD. ŞTİ.

Rıza Uzun Sokak. No. 15-37Topçular34030 İSTANBULTel: (0212) 61227 74 501 20 08Fax: (0212) 501 3525E-ma/l: [email protected]: http://www.havari.com

Ekonomininboru hattı.*.

iÜ

İzotoprak Prefabrik Boru:

Sıcak su borularında ısı kaybını önleyerek,yakıt tasarrufu sağlar. Ayrıca alüminyum folyo

kaplı ve çıplak çeşitleriyle gürültüyü, donmayı,terlemeyi önler. Üstelik kolayca uygulanır.

Böylesine çok avantaj için binaları İzotoprak'latanıştırmaya değmez mi?

İzoprak Danışma Merkezleri

Genel Müdürlük: Tel: (0212) 326 30 00,istanbul Rumeli: Tel: (0212) 326 32 04,istanbul Anadolu: Tel: (0216) 478 21 81;Ankara: Tel: (0312) 446 80 95,izmir: Tel: (0232) 463 61 22,Adana: Tel: (0322) 459 76 22,Bursa: Tel: (0224) 271 41 66,Samsun: Tel: (0362) 228 57 60,Antalya: Tel: (0242) 340 47 90

Faks:(0212)2368647Faks:(0212)2368650Faks:(0216)38611 35Faks:(0312)44711 70Faks: (0232) 421 85 02Faks: (0322) 453 73 28Faks: (0224) 254 26 93Faks: (0362) 228 57 60

-91, Faks: (0242) 340 11 19

CEBSAISElektronik otomatik yangın söndürme sistemleri

• FM200 Yangın Söndürme Sistemleri• CO2 Yangın Söndürme Sistemleri• Sprinkler Sistemi-Hidrant• Dry Povvder Yangın SöndürmeSistemi• Köpük-Foam Yangın Söndürme Sis-temi• Naf Yangın Söndürme Sistemi• Sulu Yangın Söndürme Sistemi• Hidrant Sistemleri

• Bakım-Kontrol

• Sistem Kurma

• Projelendirme

• Test

• Yedek Parça.

• Onarım

• Danışmanlık

• Geliştirme

• Otopark• Moteller• Hastaneler• Fabrika• Holdingler• Benzinİstasyonu• Mutfaklar• UPS Odaları

Elektronik yangın ihbar, algılama ve alarm sistemler• Adreslenebilir Yangın ihbar Sistemi• Gaz ve Duman Algılama Sistemleri• iyonizasyon Duman Dedektörleri• Sabit Sıcaklık Dedektörleri• Sıcaklık Artış Hızı Dedektörleri• Yangın ihbar Butonları• Elektronik Sirenler ve DC AlarmZilleri• Işıklı Levhalar

• Bakım

• Kontrol

• Projelendirme

• Mühendislik

• Yedek Parça

• Onarım

• Danışmanlık

• Devreye Alma

• Oteller

• Motel er

• Fabrikalar

• Mutfaklar

• Mode n Binalar

• PC Odaları

• Pansiyonlar

Elde taşınabilir yangın söndürme cihazlan• CO2 Gazlı Cihazlar (Karbondioksitli)

• Halocarbon Gazlı Cihazlar

• KKT Cihazlar (Kuru Kimyevi Toz)

• Köpük-Foamlı Cihazlar

• Yangın Dolap ve Ekipmanları

• Yangın Güvenlik Malzemeleri

• Battaniye, Pano, Maske, Elbise

• Dolum-Bakım-Onarım

• Ücretsiz Kontroller

• Yeni Ürün Çeşitleri

• Fizibilite Çalışmaları

• Danışmanlık

• Eğitim Çalışması ve Tatbikat

• Ücretsiz Servis Hizmetleri

Güvenliğiniz için bizi arayınız.CEBSAN'ŞİRKETLER GRUBU

JCEBSANinşaat San. ve Tic. Ltd. Şti.

NFPA"

Q CEBSANHektronlk San. ve Tic. Ltri. Şti.

Türk - İtalyan işbirliği ile

Q CEBSANYangın Söndürme Chz. San. ve Tic. Ltd. .'iti.

Genel Müdürlük: Muradiye Bayın sok. No: 59 Teşvikiye - İSTANBULTelefon - Faks: 0-212-258 65 39 (pbx)

tmmpbmakina mühendisleri odası

TESiSAT MÜHENDiSLiĞi DERGİSİ 2000 flBOME FORMU

Tesisat Mühendisliği Dergisi MMO'nun Süreli Teknik Yayınlarından olup1 Yllllk Abonelik Mart 1993'ten beri yayınlanmaktadır. Bir uzmanlık dergisi olan Tesisat Mü-

7 9nn nnn Tl hendisllği Dergisi, Tesisat Mühendisliği alanında çalışan makina mühendis-/. UU.UUU.- L |erj arasında^ j|etişimi ve bilgi birikimi aktarımını sağlamaktadır.

(üye/öğrenci üye)Baskı: 5000 Adet

12 000 000 - TL Ederi: 1 20° 000/Adet

l Z.UUU.UUU. 11_. Yurtdışı Abonelik: 100 USD

y TMMOB'ye bağlı Odaların üyelerine, mühendislik eğitimi yapan öğrenci, araştırma ve öğretim gö-revlilerine yıllık abone bedeli indirimlidir.

Adı Soyadı Mesleği:

Kayıtlı Olduğunuz Oda: Sicil No:

Firma Adı:

Adres:

Posta Kodu: Vergi Kodu:

Tel: Faks No:

Q Tesisat Mühendisliği Dergisine Abone Oluyorum Q Halen aboneyim, aboneliğimi yenileyin

Q 1 yılık Abone bedeli olan 7.200.000.- TL + KDV'yi ödemeyi kabul ediyorum.

Q 1 yıllık Abone bedeli olan 12.000.000.- TL + KDV'yi ödemeyi kabul ediyorum.

Tarih: İmza:

ÖDEME ŞEKLİ

Q Kredi Kartı Hesabımdan alınız. Q Banka hesabınıza yatırdım. Makbuz ilişiktedir.

Q Visa Card Q Master Card Q Euro Card Q Hesap No: T. İş Bankası G.Saray Şb.623 683 No'lu hesap

Kart No: Son Kullanma Tarihi:Q Yapı Kredi Parmakkapı Şubesi

1100231-O No'lu hesap

MAKİNA MÜHENDİSLERİ ODASI İSTANBUL ŞUBESİHÜSEYİNAĞA MAH. SAKIZAĞACI CAD. NO: 16 BEYOĞLU / İSTANBULTEL: (0212) 252 95 00 - 01 / (0212) 245 03 63 - 64 FAKS: (0212) 249 86 74

Yayın Kurulumdan

Hakemler Kurulu

Prof. Dr. Mahir ARIKOL

Prof. Dr. Ahmet ARISOY

Doç. Dr. Z. Dürriye BİLGE

Dr. Mustafa BİLGE

Prof. Dr. Ahmet CAN

Prof. Dr. Alpin K. DAĞSÖZ

Prof. Dr. Cem ECE

Prof. Dr. Nilüfer EĞRİCAN

Prof. Dr. Ekrem EKİNCİ

Doç. Dr. Nurdil ESKİN

Prof. Dr. Osman F. GENCELİ

Prof. Dr. Ali GÜNGÖR

Doç. Dr. Arif HEPBAŞLI

Prof. Dr. Hasan HEPERKAN

Prof. Dr. B. Zafer İLKEN

Prof. Dr. Haluk KARADOĞAN

Prof. Dr. Abdurrahman KILIÇ

Prof. Dr. Rüknettin OSKAY

Doç. Dr. Ali Ferudun ÖZGÜÇ

Prof. Dr. Doğan ÖZGÜR

Doç. Dr. İ. Cem PARMAKSIZOĞLU

Prof. Sabri SAVAŞ

Doç. Dr. Galip TEMİR

Prof. Dr. Macit TOKSOY

Prof. Dr. Semra ÜLKÜ

Prof. Dr. Recep YAMANKARADENİZ

Prof. Dr. Tuncay YILMAZ

Bu dergide belirtilen görüşler yazarlarınkendilerine ait olup, hiçbir şekilde MMO'nın

aynı konudaki görüşlerini yansıtmaz.

Değerli Okurlarımız,

Dergimizin bu sayısında, İmar Yönetmelik değişikliklerine, Ya-

pı Denetim Kuruluşları Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortası Genel

Şartlarına, bu şartlara Sigorta kesiminin eleştirel bakışlarına,

TMMOB Yasası ile Mühendislik Mimarlık Hakkındaki Yasa'da

değişiklik yapılması hakkındaki MMO'nün TMMOB Yasası ile

Mühendislik Mimarlık Hakkındaki Yasada değişiklik yapılması

hakkındaki 601 sayılı KHK üzerine görüşlerine, Yapıda Denetim

Yasası hakkında TMMMB eski Başkanı Sayın Fatma ÇÖLA-

ŞAN' in eleştirel görüşüne, Yapıda Denetim Yasası ve U iman Mü-

hendislik hakkında Sayın celal OKUTAN'in görüşlerine yer ver-

dik. Ayrıca TMMOB MMO Mekanik Tesisat Hizmetleri Uzmanlık

ve Belgelendirme Y önetmeliği'ni bu sayımızda bulacaksınız.

Son zamanlarda yasa yerine, kamuoyunda tartışılması engel-

lenerek, TBMM'den aldıkları yetki çerçevelerinin dışına taşmayı

da göze alarak Hükümet tarafından çıkarılan onlarca Kanun

Hükmünde Kararnamenin büyük bir kısmı bütün meslektaşlarımı-

zı ilgilendirmektedir. Bu nedenle meslektaş bilgilendirme ve mü-

dahil olma açısından dergimizin hu sayısı Yasa, Yönetmelik Sayı-

sı çağrışımı yapmaktadır.

Deprem etkileri altındaki ülkemizde Tesisatta Mekat'ik Titre-

şimler'in önemini gözönüne alarak, titreşim kontrolü hakkında bir

makaleye yer verdik. Sektörel Soğutmanın öneminin artışına gös-

terge olarak, Endüstriyel Soğutma hakkında makaleyi ilgiyle oku-

yacağınız kanısındayız.

Derginizin, Türkiye'deki tüm SMM'lere bağlı oldukları şube-

ler aracılığıyla iletilme kararını hayata geçirmenin mutluluğuyla

saygılar sunarız.

Yayın Kurulu

Firma indeksiALARKO CARRIERCEBSAN YANGIN SÖNDÜRMECOŞKUNÖZ RADYATÖRDELTAM MÜHENDİSLİK

DİZAYN TEKNİKELECTROLUXELMORELSELA.ŞEPARFRITERMGEDİK DÖKÜM ve VANA SANGELİŞİM TEKNİKHASKAR SOĞUTMA

HAVAKİNTERVALFIZOCAMİZOTOPRAKKİPAŞ

NORMEKSÖZMAKSANTHERMOCOOL

........ 92

........ 12.......... 4.......... 7.......... 3

Arka Kapak.......... 9.......... 5.......... l......... 90.......... 8

S5-K6-87-88

10. l 'n iç Kapak

; .91112

\ ka İç Kapak89

6

14 TESİSAT MÜHENDİSLİĞİ / Temmuz-Ağustos 2000

İçindekiler

tmmobmakina mühendisleri odası

TESİSATMÜHENDİSLİĞİ

S U R E L İ T E K N İ K Y A Y I N

TEMMUZ-AĞUSTOS 2000 Sayı:58ISSN 1300-3399

MMO Adına SahibiMehmet SOĞANCI

Sorumlu Yazı İşleri MüdürüZeki ARSLAN

EditörEyüp AKARYILDIZ

Yayın KoordinatörüGülderen YAVUZBAŞ

Yayın KuruluA. Metin DURUK- Hüseyin ERDEM

Meftun GÜRDALLAR-Mükremin İLHANSerper GİRAY

Reklam SorumlusuAyten ULUDAĞ

Dizgi ve MizanpajGünay GÖKE

BaskıSaydam Reklam Tanıtım Hizmetleri

Tel: (0212)5444770

Yönetim MerkeziHüseyin Ağa Man. Sakızağacı Cad. No: 16

Beyoğlu 80080 İstanbulTel: (O 212) 245 03 63 - 64 / 252 95 00 - 01

Faks:(0212)2498674

Baskı SayısıFiyatıYıllık AboneYıllık Abone Öğr. Üye

5000 adet1.200.000TL

12.000.000TL7.200.000 TL.

Tesisat Mühendisliği Dergisi'nde yayınlananyazı ve çizimlerin her hakkı saklıdır.

izin alınmadan yayınlanamaz.

TESİSAT MÜHENDİSLİĞİ DERGİSİ İLAN FİYATLARIArka kapak-renkli 270.000.000.-On iç kapak-renkli 180.000.000.-Ön iç kapak karşısı-renkli 180.000.000.-Arka iç kapak-renkli 180.000.000.-ikinci kapaklar (renkli) 130.000.000.-iç sayfalar (renkli) 115.000.000.-Iç sayfalar (siyah-beyaz) 90.000.000.-1/2 sayfalar (renkli) 60.000.000.-

16

192022

3138

44

50

52

58

6575

81

83

TMMOB Üyeleri AdınaHukuk Savaşını Kazandı, • f

MMO Kongre-Kurultay-

MMO ist. Şube 2000

MMO'nın 601 Sayılı KHK

m>_ IHakkındakiGörüşler i

3030 Sayılı Kanun Kapsamı DışındaKalan Belediyeler Tip İmar

Yönetmeliğinde Değişiklik YapılmasınaDair Yönetmelik

Yapı Denetim Kuruluşları Zorunlu MaliSorumJuJukSigortası Genel Şartları

Yapı Denetimi Kuruluşları ZorunluMali Sorumluluk Sigortası

Mevzuatı ve Uygulama SorunlarıAv. Zihni METEZADE

Üniversitelerimiz: İzmir YüksekTeknoloji Enstitüsü

Prof. Dr. Semra ÜLKÜ

TMMOB MMO Mekanik TesisatHizmetleri Uzmanlık ve

«__„„,

Şarap Üretiminin Yeni TeknolojilerindeEndüstriyel Soğutma

Mak. Müh. Renato Giovanni MERATI

Merkezi Klima SistemlerininKarşılaştırılması

Doç. Dr. Eyüp AKARYILDIZMak. Yük. Müh. A. Göknil ERGİN

HVAC Sistemlerinde Mekanik TitreşimMak. Müh. Norman J. Mason

Yapıda Denetim YasasıFatma ÇÖLAŞAN

Deprem ve Yapıda ZorunluStandartlar, Yapı Kodları

Mak. Yük. Müh. Celal OKUTAN

TESİSAT MÜHENDİSLİĞİ / Temmuz-Ağustos 2000 15

TMMOB9 den

TMMOB ÜYELERİ ADINA HUKUK SAVAŞINI KAZANDI

Danıştay Beşinci Daire'den alınan Esas no: 200011535 Esas no'lu yazıda: 6.2.2000 güniii 23956sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren "DSİ Genel Müdürlüğü Personeli Görevde Yük-selme Yönetmeliği'nin 7. maddesinin (n) fıkrasının 2. bendinin yürütülmesinin durdurulmasına ilişkinkararı aşağıdadır.

T.C.DanıştayBeşinci DaireEsas No: 2000/1535

Davacı ve Yürütmenin Durdurulmasını İsteyen: Türk Mühendis ve Mimar Odaları B i r l i ğ i KonurSok. No: 4/1 Kızılay/ANKARA

Vekili : Av. Hüsnü Öndül, aynı yerde.

Karşı Taraflar : l- Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı ANKARA2- Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü. Yücetepe/ANKARAVekilleri: Av. Gülsen Çetinkaya, Av. Nihat Çamlıbel aynı yerde.

İsteğin Özeti : 6.2.2000 günlü. 23956 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan DevletSu İşleri Genel Müdürlüğü Personeli Görevde Yükselme Yönetmeliğinin 7. maddesinin (n) fıkrasının2. bendinin iptali ve yürütmenin durdurulması istenilmektedir.

Danıştay Tetkik Hakimi : Murat Yurdakök

Düşüncesi : Yürütmenin durdurulması isteğinin kabulü gerektiği düşünülmektedir.

Danıştay Savcısı : Günay Erden '

Düşüncesi : 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunun 4001 sayılı Kanunun 27.maddesinde öngörülen koşulların gerçekleşmemiş olduğu anlaşıldığından yürütmenin durdurulmasıisteminin reddi gerekeceği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINAHüküm veren Danıştay Beşinci Dairesince davalı idarelerin birinci savunmalarının geldiği görüle-

rek işin gereği yeniden düşünüldü:6.2.2000 günlü, 23956 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren "Devlet Su İşleri Ge-

nel Müdürlüğü Personeli Görevde Yükselme Yönetmeliği"nin "Sınava tabi olarak görevde yükselmesuretiyle yapılacak atamalarda aranılacak nitelikler" başlıklı 7. maddesinde "sınava tabi olarak görev-de yükselme suretiyle yapılacak atamalarda, personelde aranılacak nitelikler, unvanlar itibariyle aşa-ğıda belirtilmiştir.

n- Mühendis, mimar, şehir plancısı kadrolarına atanabilmek için:1- Mühendis, Mimar ve Şehir Plancısı unvanını almış olmak,2- DSİ'de 3 yıl hizmeti bulunmak,3- Son yılı olumlu olmak kaydıyla son üç yıllık sicil notu ortalaması iyi derecede olmak,4- 657 sayılı Devlet Memurları Kanunun 125. maddesinin (C) ve (D) bentlerine göre ce/a almamış

olmak,5- Görevde yükselme sınavında başarılı olmak", hükmüne yer verilmiştir.Yönetimlerin, belli görevlere atanacak personelde aranılacak koşullan belirleme konusunda takdir

yetkisi bulunmakta ise de; ilgililerin gerekli öğrenim ve staj aşamalarını geçirerek elde ettikleri Mü-

16 • TESİSAT MÜHENDİSLİĞİ / Temmuz-Ağustos 2000

hendis, Mimar ya da Şehir Plancısı unvanları ile ilgili kadrolara atanabilmeleri için; anılan unvanlar veöğrenim durumları ile ilgisi bulunmayan kadrolarda belirli süre hizmet yapmış olmak koşulu getiril-mesinde hizmet gereklerine ve hukuka uyarlık görülmemiştir.

Açıklanan nedenlerle; olayda, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunun 4001 sayılı Kanun iledeğişik 27. maddesinin 2. fıkrasında öngörülen koşulların gerçekleşmiş bulunduğu da gözönünde tu-tularak 6.2.2000 günlü, 23956 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren "Devlet Su İşle-ri Genel Müdürlüğü Personeli Görevde Yükselme Yönetmeliği"nin 7. maddesinin (n) fıkrasının 2.bendinin yürütülmesinin durdurulmasına, 27.6.2000 tarihinde oybirliği ile karar verildi.

Başkan Üye Üye Üye ÜyeNuri ALAN Ender ÇETİNKAYA Tansel ÇÖLAŞAN Sıtkı ASLAN Mehmet ÜNLÜÇAY

Danıştay Beşinci Daire'den alınan Esas no: 2000/1534 Esas no'lu yazıda: 12.2.2000 günlü 23952sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren "MTA Genel Müdürlüğü Personel Atama ve Gö-revde Yükselme Yönetmeliği'nin 11. maddesinin (f) fıkrasının 2. bendinin yürütülmesinin durdurulma-sına ilişkin karan aşağıdadır.

T.C.DanıştayBeşinci DaireEsas No: 2000/1534

Davacı ve Yürütmenin Durdurulmasını İsteyen: Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği KonurSok. No: 4/1 Kızılay/ANKARA

Vekili : Av. Hüsnü Öndül, aynı yerde.

Karşı Taraf : l-Başbakanlık ANKARA2- Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü ANKARA

İsteğin Özeti : 2.2.2000 günlü. 23952 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürür-lüğe giren Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü Personel Atama ve Görevde Yükselme Yönet-meliğinin 11. maddesinin (f) fıkrasının 2. bendinin iptali ve yürütmenin durdurulması istenilmektedir.

Danıştay Tetkik Hakimi : Ufuk Tümer

Düşüncesi : Yürütmenin durdurulması isteğinin kabulü gerektiği düşünülmektedir.

Danıştay Savcısı : Ayfer Özdemir

Düşüncesi : 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunun 4001 sayılı Kanunun 27.maddesinde öngörülen koşulların gerçekleşmemiş olduğu anlaşıldığından yürütmenin durdurulmasıisteminin reddi gerekeceği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINAHüküm veren Danıştay Beşinci Dairesince davalı idarelerin birinci savunmalarının geldiği

görülerek işin gereği yeniden düşünüldü:2.2.2000 günlü, 23952 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren Maden Tetkik ve

Arama Genel Müdürlüğü Personel Atama ve Görevde Yükselme Yönetmeliği'nin "Görevde yük-selmelerde aranan özel şartlar" başlıklı 11. maddesinde sınava tabi olarak görevde yükselme suretiyleGenel Müdürlük Teşkilatında çalışan Personelin görevde yükselme niteliğindeki atamalarında genelşartların yanı sıra aranılacak özel şartlar da unsurlar itibariyle aşağıda belirtilmiştir.

TESİSAT MÜHENDİSLİĞİ / Temmuz-Ağustos 2000 • 17

f- Mühendis, mimar, jeolog, jeofizikçi, fizikçi, matematikçi, istatistikçi, paleontolog, jeoınorfolog,arkeolog, kimyager kadrolarına atanabilmek için:

1) Üniversitelerin en az dört yıl öğrenim veren bu unvanlarla ilgili bölümlerinden mezun olmak.2) En az iki yıl Genel Müdürlük teşkilatında çalışmış olmak (üniversite öğretim ve araştırma

görevlileri hariç) hükmüne yer verilmiştir.Yönetimlerin, belli görevlere atanacak personelde aranılacak koşulları belirleme konusunda takdir

yetkisi bulunmakta ise de; ilgililerin gerekli öğrenim ve staj aşamalarını geçirerek elde ettiklerimühendis, mimar, jeolog, jeofizikçi, fizikçi, matematikçi, istatistikçi, paleontolog, jeoınorfolog, arke-olog, kimyager unvanları ile ilgili kadrolara atanabilmeleri için; anılan unvanlar ve öğrenim durumlarıile ilgisi bulunmayan kadrolarda belirli süre hizmet yapmış olmak koşulu getirilmesinde hizmet gerek-lerine ve hukuka uyarlık görülmemiştir.

Açıklanan nedenlerle; olayda, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunun 4001 sayılı Kanun iledeğişik 27. maddesinin 2. fıkrasında öngörülen koşulların gerçekleşmiş bulunduğu da gözönünde tutu-larak 2.2.2000 günlü, 23952 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren Maden ve TetkikArama Genel Müdürlüğü Personel Atama ve Görevde Yükselme Yöretmeliği'nin 11. maddesinin (f)fıkrasının 2. bendinin yürütülmesinin durdurulmasına, 12.7.2000 tarihinde oybirliği ile karar verildi.

BaşkanNuri ALAN

ÜyeEnder ÇETİNKAYA

ÜyeTansel ÇÖLAŞAN

ÜyeMustafa BİRDEN

ÜyeMehmet Ü M LÜÇAY

•

Kamuda Çalışan Mühendislerin ilgiliOda Üyelik Yükümlülükleri

Kamuda çalışan meslektaşlarımızın Odala-ra üyeliği konusunda TMMOB Yasası'nda 12Eylül Anayasa'sı doğrultusunda yapılan deği-şikliğin eksik yorumlanması nedeniyle bazıyanlış uygulamalar olageldiği bilinmektedir.

6235 sayılı Yasa'da "Madde 33- Türkiye'demühendislik ve mimarlık meslekleri mensup-ları mesleklerinin icrasını iktiza ettiren işlerlemeşgul olabilmeleri ve mesleki eğitim yapabil-meleri için ihtisasına uygun bir odaya kaydol-mak ve azalık vasfını muhafaza etmek mecbu-riyetindedirler.

Kamu Kurumu ve Kuruluşları ile İktisadiDevlet Teşekkülleri ve Kamu İktisadi Kuruluş-larında asli ve sürekli olarak çalışan mühendis-lik ve mimarlık meslekleri mensuplarının mes-lek ve ihtisaslarıyla ilgili Odaya girmeleri is-teklerine bağlıdır.(...)" denmektedir.

Bu durumda dikkatten kaçan konu, kamugörevine yeni başlayacak olan mühendis ve

mimarların başlangıçta "aday memur" niteliğitaşıdıklarının ve bunun Yasa'da tanımlanan"asli ve sürekli" tanımına girmediğidir. Ayrıcasözleşmeli yani "geçici" nitelikte çalışan kamugörevlilerinin Yasa'nın bu tanımına girmedik-lerinin açık olduğu bellidir.

Bu yasal düzenleme bütünüyle dikkatealındığında "kamu kurumu" niteliğindeki tümkurum ve kuruluşlarda herhangi bir görev içinmühendis, mimar veya şehir plancısı istihdamısözkonusu olduğunda; işe girmek için istene-cek belgelerden biri de, uzmanlık alanına uy-gun Odaya üyelik belgesi olmalıdır.

Birliğimize bağlı Odaların üyelerini istih-dam eden tüm kurum ve kuruluşların (devletdaireleri, belediyeler, kamu iktisadi teşekkülle-ri, üniversiteler vb) işe eleman alım aşamasın-da özellikle 6235 sayılı Yasa'nın bu maddesineuygun hareket edilmesi gereklidir.

TMMOB Yönetim Kurulu

18 TESiSAT MÜHENDİSLİĞİ / Temmuz-Ağustos 2000

Oda'dan

TMMOB MAKİNA MÜHENDİSLERİ ODASIKONGRE-KURULTAY-SEMPOZYUM TAKVİMİ

Kongre-Kurultay ve Sempozyum Adı

Araçlarda LPG Dönüşümü Sempozyumu

II. Öğrenci Üye Kurultayı

Yalıtım Kongresi

Samsun'da Kentleşme ve Yerel Yönetimler Semp.

Kentiçi Ulaşım ve Trafik Sempozyumu

III. Ulaşım Trafik Kongresi

Edirne'de Kentleşme ve Yerel Yönetimler Semp.

İş Güvenliği Kongresi

I. Havacılık ve Uçak Mühendisliği Kurultayı

Demir-Çelik Sempozyumu

Ankara'da Kentleşme ve Yerel Yönetimler Semp.

Antalya'da Kentleşme ve Yerel Yönetimler Semp.

Doğalgaz ve Enerji Yönetimi Kongresi

Tarım Makinaları Sempozyumu

Yenilenebilir Enerji Kaynaklan Sempozyumu

II. Kalite Sempozyumu

V. Ulusal Tesisat Mühendisliği Kongresi

II. Gap ve Sanayi Kongresi

IV. Ulusal Ölçümbilim Kongresi

Bakım Teknolojileri Kongresi

III. Endüstri İşletme Mühendisliği Kurultayı

Makina Tasarım Üretim Teknolojileri Kongresi

II. Çevre ve Enerji Kongresi

II. Ulusal Hidrolik Pnömatik Kongresi

IV. Makina Mühendisliği ve Eğitimi Sempozyumu

VII. Otomotiv ve Yan Sanayi Sempozyumu

III. Kaynak Teknolojisi Ulusal Kongresi

IV. Kağıt Sempozyumu

TMMOB Sanayi Kongresi

Üretim Kaynaklan Yönetimi Kongresi

İletim Teknolojileri Kongresi

Etkinlik Yeri

İstanbul

Ankara

Eskişehir

Samsun

Antalya

Ankara

Edirne

Adana

Eskişehir

Zonguldak

Ankara

Antalya

G.Antep

İçel

Kayseri

Bursa

İzmir

Diyarbakır

Eskişehir

Denizli

Kocaeli

Konya

İstanbul

İzmir

İstanbul

Bursa

İstanbul

Kocaeli

İstanbul

İzmir

İzmir

İletişim

0212/2529500

0312/231 31 64

0222/231 3854

0362/231 2750

0242/237 85 80

0312/4303620

0284/213 3235

0322/232 64 20

0222/231 3854

0372/253 69 64

0312/4303620

0242/237 85 80

0342/230 52 92

0324/327 38 00

0352/320 47 33

0224/252 1 1 90

0232/46341 98

0412/2245864

0222/231 3854

0258/263 36 38

0262/324 69 33

0332/238 52 70

0212/2529500

0232/46341 98

0212/2529500

0224/252 11 90

0212/2529500

0262/324 69 33

0212/2529500

0232/46341 98

0232/463 41 98

Tarih

Aralık 2000

Man 2001

Mart 2001

Nisan 2001

Nisan 2001

Mayıs 2001

Mayıs 2001

Mayıs 2001

Mayıs 2001

Mayıs 2001

Haziran 2001

Eylül 2001

Eylül 2001

Eylül 2001

Eylül 2001

Eylül 2001

3-6 Ekim 2001

Ekim 2001

Ekim 2001

Ekim 2001

Ekim 2001

Kasım 2001

Kasım 2001

8-11 Kasım 2001

Kasım 2001

Kasım 2001

Kasım 2001

Kasım 2001

Aralık 2001

Kasım 2002

Mayıs 2003


O da'dan

YAPILARDA ISI YALITIM KURALLARI ve

UYGULAMA ESASLARI (TS 825 STANDARDI)

Tarih: 4 Ekim 2000

KONUŞMACILAR:

Kaan ERTAŞ

SEMİNER İÇERİĞİ:

• Yapılarda Enerjinin Verimli Kullanılması• TS 825'in Getirdiği Değişiklikler• Isı Yalıtım Projesi Hazırlanması• TS 825 ile Örnek Bina Hesaplanması• TS 825 ile Buhar Geçişinin Kontrolü

IKLIMLENDIRME TESİSATI

Tarih: 18-19-20 Ekim 2000KONUŞMACILAR:

Serdar UZGUR

Mustafa DEĞİRMENCİSefa SARISOY

SEMİNER İÇERİĞİ:• iklimlendirme Sistemleri Tanıtımı ve Seçim Kriterleri• İklimlendirme Tasarım ilkeleri

• Bilgisayar Destekli Yük Hesabı ve Enerji Analizi (HAP)• Bilgisayar Destekli Kanal Tasarımı (DUCTLINK)

• Otomatik Kontrol ve Bina Yönetim Sistemleri

• Proje Etüdü

ENERJİ SEKTÖRÜNDE KARAR VERMEDEBİLGİNİN YÖNETİMİ VE DOĞAL ÇEVREDEENERJİ ÜRETİMİ (Rüzgar,Güneş,Biomas,Jeotermal)

Tarih: 6-7 Kasım 2000

KONUŞMACI:

Dr. Tanay Sıdkı UYAR

SEMİNER İÇERİĞİ:• Enerji Sektörü hangi kısımlardan oluşmaktadır.

• Ülkemizde enerji sistemine ilişkin sorunlar var mıdır?• Enerji Sektöründe karar vermede bilginin yönetimi ne

anlama gelmektedir?

• Enerji Sistemimizin planlanması ve yönetiminde kararvericiler tarafından kullanılan model ve yaklaşımlar ye-

terli midir?(WASP, ENPED, MAED, Geçmişin Teknoloji-leri.)

Enerji üretim ve kullanımı sırasında çevre sorunları ya-

şanmakta mıdır?Teknoloji seçiminde temel kriterler nelerdir?

Geleceğin Enerji Sisteminin Geleceğin Bilgileri ile Plan-lanması ne demektir?

ileri Yerel Enerji Planlaması nedir neden gereklidir?(RES)Uluslararası Anlaşmaların Getirdiği kısıtların ve küresel

gerçeklerin bilinmesinin yararları. (Rio, Kyot3, Buenos

Aires.)Enerjinin Etkin Kullanımı ne demektir?Doğal Çevrede Enerji Üretimi Teknolojileri nelerdir? (Gü-

neş, Rüzgar, Jeotermal, Biyokütle, Su Gücü)Ülkemizde Rüzgar Enerjisinden yararlanarak elektrik

üretilmesi mümkün müdür?

YAPILARDA, ENDÜSTRİDE ve ARAÇLARDALPG UYGULAMALARITarih: 14 Aralık 2000KONUŞMACILAR:

Bülent BARIKANRıdvan UÇARAhmet TAŞDELEN

SEMİNER İÇERİĞİ:• LPG Nedir,Elde Edilişi

• Türkiyedeki LPG ve Kullanım Alanları• LPG'nin Teknik Özellikleri

DÖKMEGAZ SİSTEMLERİ• Merkezi Enerji Sistemi• Sanayi Sistemleri

a-Küçük Dökme Gaz Sistemlerib-Büyük Dökme Gaz Sistemleri

• LPG Standartları ve Emniyet KurallarıOTOGAZ SİSTEMLERİ

• LPG Dönüşüm Sistemleri• Avrupa LPG Pazarı

• LPG'nin Kalitesi• Otogaz Pazar Yapısı ve Gelişimi• Otogazın Sıkça Sorulan Soruları

• Türkiyede Otogaz Pazarı• LPG Ne Kadar Ekonomik?

• Avrupa Otogaz Pazarı


2000 GÜZ DÖNEMİ SEMİNER

KATILIM KOŞULLARI

BAŞVURU:• Seminerlere başvuru, aşağıda bulunan SEMİNER BAŞVURU FORMU doldurularak MMO İstanbul

Şubesine seminer tarihinden 3 gün öncesine dek faksla bilgi verilerek yapılır.• MMO İstanbul Şubesi seminere yeterli katılım olmaması durumunda, seminerleri iptal etme ve tarih-

lerini değiştirme hakkını saklı tutar.• Seminer sonunda katılım belgesi verilmektedir (Bunun için seminer günü 1 adet fotoğraf verilmelidir).• Detaylı bilgi İçin: Tel: O 212 245 03 63 - 64 Dahili 119 Faks: 0212 249 86 74

ÖDEME:• Seminer ücretine öğle yemekleri, ara ikramlar ve seminer notları dahildir.• Ödemeler;seminer tarihinden önce,V İş Bankası Galatasaray Şubesi 623 683V Yapı Kredi Bankası Parmakkapı Şubesi 1100231-0no'lu banka hesaplarına veya MMO İstanbul Şube veznesine yapılır.

• Banka kanalı ile yapılan ödemelerde, seminerin ve katılımcıların isimlerinin yazılı olduğu dekontunMMO İstanbul Şubesi'ne fakslanması gerekmektedir.

• Kredi Kartı İle Ödeme Yapılabilir (Lütfen aşağıdaki kredi kartı bilgilerini doldurunuz).

KAYIT İPTALİ:• Kayıt iptali seminer tarihinden 3 gün öncesine dek faksla MMO İstanbul Şubesine yazılı olarak bildi-

rilmek koşulu ile yapılır. Daha yakın tarihlerde kayıt iptali yapılamaz. Ancak, yatırılan seminer ücretibaşka bir seminerde kullanılabilir. İade edilmez.

SEMİNER ÜCRETLERİ: İNDİRİMLİ NORMALBir Günlük Seminer 60.000.000 TL/Kişi 60.000.000 TL/Kişiİki Günlük Seminer 75.000.000 TL/Kişi 90.000.000 TL/KişiÜç Günlük Seminer 100.000.000 TL/Kişi 115.000.000 TL/Kişi

İndirim, yükümlülüklerini yerine getiren TMMOB üyelerine yapılmaktadır.Kontenjanlarımız 25 kişi ile sınırlıdır.

BAŞVURU FORMU ve KREDİ KARTI BİLGİLERİ:

Adınız Soyadınız: Mesleğiniz:

Kayıtlı Olduğunuz Şube: Sicil No:

Çalıştığınız Kuruluş Adı:

Adres:

Vergi Dairesi: Vergi No:

Telefon No: (Ev) (İş) (Faks)

E-mail: İmza:

Katılmak İstediğiniz Seminerler:

Kredi kartınız:( )Visa( )Mastercart( )Eurocard Kart No: Son Kullanma Tarihi / /

Ödeme Tutarı: Yazı İle: Tarih:

Bütün Seminerler MMO İstanbul Şube Seminer Salonunda 09.30-12.30/13.30 -17.30 Saatleri Arasında yapılacaktır


O da'dan

TMMOB MAKİNA MÜHENDİSLERİ ODASI'NIN601 SAYILI KHK HAKKINDAKİ GÖRÜŞLERİ

Ülkemizde bilim ve tekniğin gereklerine aykı-

rı, kendi içinde birçok çelişkileri barındıran kanun

hükmünde kararnameler (KHK) çıkarılmaya de-

vam ediyor. Tartışmalı "Yapı Denetimi ile ilgili

595 sayılı KHK"den sonra şimdi de TMMOB'nin

görüşleri dikkate bile alınmaksızın "TMMOB Ya-

sası" ile "Mühendislik ve Mimarlık Hakkında Ya-

salarda değişiklik yapıldı.

Odamızı ve üyelerimizi birinci derecede ilgi-

lendiren "601 sayılı KHK" ile ilgili olarak şunla-

rı sorguluyoruz:

1. 601 sayılı KHK'nin 1. maddesinde 3458sayılı Mühendislik ve Mimarlık hakkında ya-

sanın 7. maddesinin değiştirildiği belirtilmek-tedir.

7. madde önceden; "Birinci maddede zikrolu-

nan diploma veya ruhsatnamelerden birini haiz

olmıyanlar Türkiye'de mühendis veya mimar un-

vanı ile istihdam olunamazlar ve bu imzalarla sa-

nat icra edemezler ve bu unvanları kullanarak rey

veremezler ve imza da koyamazlar." şeklindeydi.

601 sayılı KHK'de ise; "Birinci maddede sayılan

diploma ve belgelerden brine sahip olmayanlar

Türkiye'de mühendis veya mimar unvanı ile çalı-

şamazlar. Mühendis ve mimarların uzmanlık ge-

rektiren mühendislik ve mimarlık hizmetleri için

6235 sayılı Türk Mühendis ve Mimar Odaları

Birliği Kanunda belirtilen uzman mühendis veya

uzman mimar belgesine sahip olmaları gereklidir.

Kurumlar, kuruluşlar, gerçek ve tüzel kişiler; ya-

pacakları veya yaptıracakları mühendislik ve mi-

marlık hizmetlerinin önemi ve özelliğine göre ül-

ke çapında depreme dayanıklı çağdaş bir yapılaş-

manın sağlanmasını tminen uzman mühendis ve-

ya uzman mimar çalıştırabilirler veya çalıştırıl-

masını isteyebilirler." şekline çevrilmiştir.

Soruyoruz:

• KHK'de belirtilen "Uzmanlık grekıiren mü-

hendislik hizmetleri" nelerdir?

• KHK'de belirtilen "Uzmanlık gerektirmeyen

mühendislik hizmetleri" nelerdir?

• Diplomalarını alarak "Mühendis" olanlar,

"Uzman" olamadıkları noktada hangi alanda çalı-

şacaklardır?

• "Ülke çapında depreme dayanıklı çağdaş bir

yapılaşmanın sağlanmasını teminen uzman mü-

hendisler çalıştırılabilir veya çalıştırılmasını iste-

yebilirler" sözünün anlamı nedir?

• Uzman mühendislik "yapılaşma" dışındaki

alanlarda nasıl uygulanacaktır?

• Uzman mühendislik sadece yapılarda gerek-

li olan bir kavram mıdır? Sadece yapılaşma alanı

ile ilgili cümlelerin bu yasada yeri nedir? Odamız

üyelerinin halen çalışmalarını yürüttükleri AİTM

Mühendisliği, Bakım Mühendisliği, Kaynak Mü-

hendisliği, İş Güvenliği Mühendisliği, Endüstri

Mühendisliği, Havacılık Mühendisliği ve daha ar-

tırabilecek onlarca uzmanlık alanının her birinin

KHK'de yer alması gerekirken, neden sadece

"Yapı" ile ilgili uzmanık alanı KHK'de özel ola-

rak tanımlanmıştır?

2. 601 sayılı KHK'nin 2. maddesinde 6235

sayılı TMMOB Yasasına çeşitli maddelerin ek-

lendiği belirtilmektedir.

"Ek Madde 5- Mühendis ve mimarlara, mes-

lek alanlarına giren konularda hizmet kalitesini

yükseltmek amacıyla belirli bir deneyim \'e mes-

lek içi eğitiminden sonra ilgili meslek odasınca

uzman mühendis veya mimar belgesi veri/ir.

Ek Madde 6- Uzman mühendis ve nıtnan mi-

mar belgesi almak isteyenler, ilgili meslek oda-

isınca tespit edilen ve Türk Mühendis ve Mimar

Odaları Birliği'nin onayladığı uzmanlık alanları

ile ilgili konularda sınava tabi tutulurlar. Bu sı-


nav, ilgili meslek odası tarafından yazılı olarak

yapılır. Sınav komisyonu, ilgili meslek odası tara-

fından 7 asi ve 7 yedek üyeden oluşturulur. Üye-

ler, meslek disiplinleri ve uzmanlık alanları dik-

kate alınarak; 3 asil ve 3 yedek üye ilgili bakan-

lıklardan, 3 asil ve 3 yedek üye Yükseköğretim

Kurulundan, l asi ve l yedek üye ilgili meslek

odasından seçilir. Komisyonun asil üyeleri kendi

aralarından bir üyeyi komisyon başkanı seçer. Sı-

nav komisyon üyelerinin, uzman mühenis veya uz-

man mimar unvanına sahip olmaları ve meslekle-

rinde fiilen 15 yıl çalışmış veya bu kadar süre öğ-

retim üyeliği yapmış olmaları şarttır. Birden fazla

sınav komisyonu oluşturulabilir. Sınav komisyon

üyeleri üç yıl için seçilir, süresi olan üyeler yeni-

den seçilebilir.

Ek Madde 7- Uzman mühendis veya uzman

mimar olabilmek için aşağıdaki şartlar aranır, a)

Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliğinin ilgi-

li meslek odasına üye olmak, b) Yüz kızartıcı bir

suçüan hüküm gyimemiş olmak, c) İlgili meslek

alanlarında, uzman mühendisler veya uzman mi-

marlar denetiminde en az 5 yıl meslek deneyimi

edinmek ve bunu belgelemek, d) İlgili meslek oda-

larınca düzenlenen belge edinmeye yönelik mes-

lek içi eğitim programına katılmış olmak, e) Uz-man mühendis ve uzman mimar sınavında başarı-

lı olmak. Kamu kurum ve kuruluşları ile kamu ik-

tisadi teşebbüslerinde asli ve sürekli görevlerde

çalışanlarda ilgili meslek odasına üye olma şartı

aranmaz. Meslek içi eğitim programlarının usul

ve esasları, sınav komisyonunun çalışma usulleri,

sınav esasları, sınv konuları, eğitim programına

katılım ve sınav giriş ücretlerinin belirlenmesi,

uzman mühendis veya uzman mimar yanında ça-

lışma şekli ve süresi, uzmanık belgesi verilmesi,

süresi, yenilenmesi, iptali ile ilgili hususlar ve

mesleki deneyim için gerekli şartlar, Birliğin gö-

rüşü alınarak, Bayındırlık ve İskan Bakanlığı ta-

rafından, bu Kanun Hükmünde Kararnamenin

yürürlüğe girdiği tarihten itibaren bir ay içinde

hazırlanacak yönetmelikle düzenlenir.

• "TMMOB'nin onayladığı uzmanlık alanları

ile ilgil konularda "uzman mühendis" belgesi al-

mak isteyenler sınava tabi tutulur. Bu sınav mes-

lek odası tarafından yapılır" denilmesine karşın,

sınav komisyonunda neden ilgili Bakanlıktan üç

üye, YÖK'ten üç üye, Oda'dan bir üye yer alı-

yor?"

• Örneğin AİTM mühendisliği, Bakım Mühen-

disliği, Kaynak Mühendisliği, İş Güvenliği Mü-

hendisliği, Endüstri Mühendisliği, Havacılık Mü-

hendisliği vb. uzmanlık alanlarının ilgili bakan-

lıkları hangi bakanlıklardır?

• Ülkemizde, yüksek öğrenimi tamamlayan ve

diplomalarını alan öğrencilerin, öğrenimleri bitti-

ği ve dolayısı ile YÖK ile bir ilişkilerinin kalma-

dığı bilinmektedir. KHK ile artık YÖK, mühendi-

sin yaşantısının sonuna kadar onunla birlikte mi

olacaktır? Sınav komisyonunun YÖK üyelerinin

komisyondaki işlevleri ne olacaktır? Mühendisle-

rin YÖK ile ilişkisi diplomadan sonra neden de-

vam edecektir?

• Sınavları ilgili meslek odası yapacaksa, sınav

komisyonu çalışma esasları, sınav konulan, sınav

ücretleri neden Bayındırlık ve İskan Bakanlığı ta-

rafından hazırlanan yönetmelikle belirlenecektir?

Bayındırlık ve İskan Bakanlığı, Odamız üyesiMakina, Endüstri, Uçak, Havacılık ve Uzay mü-

hendisliği meslek alanlarına yönelik onlarca uz-

manlık konusunda çalışma yapanların herbirine

yanıt verecek düzeyde hazırlanması gereken bir

yönetmeliğin gerçekçi olma donanımına sahip

midir?

• "Uzman mühendis olabilmek için, ilgili mes-

lek alanlarında, uzman mühendis denetiminde en

az 5 yıllık deneyimi edinmek ve bunu belgelemek

gerekir" deniyor. Neden 5 yıl? 5 yıl deneyim şar-

tı hangi bilimsel ve teknik bir yaklaşım sonucu

KHK'ye konulmuştur? örneğin Mekanik Tesisat

Hizmetleri uzmanlık alanı ile ilgili, Isıtma, Soğut-

ma, Havalandırma, Klima vb. uzmanlık konuları-

nın her birinde ayrı ayrı 5 il deneyim şartı mı ara-

nacaktır?


• Bu ülkede örneğin AİTM Mühendisliği, Ba-

kım Mühendisliği, Kaynak Mühendisliği, İş Gü-

venliği Mühendisliği, Endüstri Mühendisliği, Ha-

vacılık Mühendisliği vb. uzmanlık alanlarında sa-

dece 5 yıl deneyimli ve sınavda başarılı olmuş

"uzman mühendisler" mi çalışabileceklerdir?

• Ayrıca uzman avukatlar, uzman tabipler, uz-

man veterinerler, uzman diş hekimleri, uzman

mali müşavirler ve benzerlerinin hepsi için 5 yıl

deneyim ve sınav şartı içeren yeni KHK'ler de

yürürlüğe konulacak mıdır? Yoksa bu anlayış sa-

dece mühendislere yönelik olarak mı kalacaktır?

3. 601 sayılı KHK'nin 3. maddesinde 6235sayılı TMMOB Yasasına çeşitli geçici maddele-rin eklendiği belirtilmektedir.

Geçici Madde 6: Bu Kanun Hükmünde Karar-

namenin yürürlüğe girdiği tarihte en az 5 yıllık

deneyimi bulunan mühendis veya mimarlar için,

2 yıl süreyle müracaatları halinde ek 7 nci mad-

denin birinci fıkrasının (c) bendindeki koşul aa-

ranmaz. Bu Kanun Hükmünde Kararnamenin yü-rürlüğe girdiği tarihte 12 yıl ve daha fazla mesle-

ki deneyimi bulunan başvuru sahiplerine; a) Türk

Mühendis ve Mimar Odaları Birliğinin igili mes-

lek odasına üye olmaları, b) Yüz kızartıcı bir suç-

tan hüküm giymemiş olmaları, durumlarında ilgi-

li meslek odasınca eğitim programına ve sınava

tabi tutulmadan uzmanlık alanları dikkate alına-

rak uzmanlık belgesi verilir. Kamu kurum ve ku-

ruluşları ile kamu iktisadi teşebbüslerinde asli ve

sürekli görevlerde çalışan mühendis ve mimarlariçin üyelik şartı aranmaz. Mesleki denetim için

gerekli şartlar yönetmelikle belirlenir.

Geçici Madde 7: Sınav komisyonunun ilk defa

oluşturulmasında uzman mühendis veya uzman

mimar olma şartı aranmaz.

Soruyoruz:• "12 yıl ve daha fazla mesleki deneyimi olan

mühendislere, eğitim programına ve sınava tabi

tutulmadan uzmanlık belgesi verilir" denilmekte-

dir. Neden 12 yıl? Neden en az 12 yıl deneyimiolan mühendislere kazanılmış hak tanınıyor da, l

yıl, 3 yıl, 6 yıl, 10 yıl deneyimi olanlara bu hak

KHK'de tanınmıyor? Diplomasını alarak mühen-

disliğe başlayan ve çeşitli koşullar ve çabalarla

konusunda uzman olan mühendislere bu hak ne-

den tanınmıyor? "12 yıl" hangi bilimsel kriterler

esas alınarak KHK'ye yazılmıştır? Odaları tara-

fından uzmanlıkları ve uzmanlık konulan kolay-

lıkla belirlenebilecek mühendislerin kazanılmış

haklan neden KHK'yle ellerinden alınmıştır?

Sonuç:

Odamız, üyeleri adına sorduğu bu soruların

yanıtlarını şüphesiz kimseden alamayacaktır.

Bunlar yanıtı zor sorulardır. Çünkü 601 sayılı

KHK "Ben yaptım, oldu" anlayışının bir ürünü-

dür. Biz şunları söylüyoruz:

1. 601 sayılı KHK, derhal, ivedilikle, hemen,

şimdi, bugün yürürlükten geri çekilmelidir.

2. Birileri tarafından "bir şeyler" yazılmak is-

teniyorsa, cümle çok basittir:"Uzman mühendis ve uzman mimar belgesi

verme ve olma koşulları Türk Mühendis veMimar Odaları Birliği tarafından belirlenir".

UZMAN MÜHENDİS VE UZMAN MİMAR

BELGESİ EDİNİLMESİNE İLİŞKİNUYGULAMA YÖNETMELİĞİ TASLAĞI

HAKKINDA GÖRÜŞ VE ÖNERİLER

GENEL DEĞERLENDİRME:Bu yönetmeliğin hazırlanması için dayanak

oluşturan 601 sayılı KHK'ye ilişkin Odamız gö-

rüşleri bu yönetmelik için de genel değerlendirme

olarak sunulmaktadır.

MADDELERE İLİŞKİN

DEĞERLENDİRMELER,GÖRÜŞ VE ÖNERİLER

Değişiklik Önerisi 1: Birinci bölüm Tanımlar

ve Kısaltmalar Madde 4'de belirtilen Mühendis

ve Mimar tanımında;

"Kamu kurum ve kuruluşları ile kamu iktisadi

teşebbüslerinde asli ve sürekli görevlerde çalışanve ilgili meslek odalarına üyelikleri isteğe bağlı

24 • TESiSAT MÜHENDİSLİĞİ / Temmuz-Ağustos 2000

bırakılan mühendis ve mimarlarla" ibaresi çıka-

rılmalıdır.

Değişiklik Önerisi 2: Madde 5"a" bendindeki;

"...Kamu kurum ve kuruluşları ile kamu iktisadi

Teşebbüslerinde asli ve sürekli görevlerde çalışan

Mühendis ve Mimarlar için üyelik şartı aranmaz"

ibaresi çıkarılmalıdır.

Değişiklik Önerisi 3: Madde 5"c" bendinin

aşağıdaki şekilde yeniden düzenlenmesi öneril-

mektedir.

c. Türk Mühendis Mimar Odaları Birliğine

bağlı ilgili meslek odalarınca her bir uzmanlık

alanı için yapılacak düzenlemelerde belirlene-

cek mesleki deneyime sahip olmak.

Gerekçe: Mühendislik ve Mimarlık meslekle-

rinden her biri içerisinde sayıları onarla ifade edi-

lecek uzmanlık alanları yer almaktadır. Her bir

uzmanlık alanı için gereken deneyim süreci fark-

lılıklar arz etmektedir. Bu nedenle, 601 sayılı

KHK'de de yer alan 5 yılık mesleki deneyim şar-

tı şartının hangi bilimsel ve teknik bir yaklaşım

sonucu belirlendiği anlaşılamamaktadır. Bu ne-

denle mühendislik ve mimarlık mesleği kapsa-

mında oluşturulan uzmanlık alanları için mesleki

deneyim süresinin ilgili düzenlemede ilgili mes-

lek odasınca yapılacak düzenlemelerde belirlen-

mesi gerekmektedir.

Değişiklik Önerisi 4: Madde 6'nın ilk parag-

rafının aşağıdaki şekilde yeniden düzenlenmesi

önerilmektedir.

Madde 6: Belge için başvuruda bulunan

Mühendis ve Mimarların, Uzman Mühendis

ve Uzman Mimar belgesi edinme sınavına gire-

bilmeleri için her bir uzmanlık alanına ilişkin

olarak süreleri ilgili meslek odasınca belirle-

nen Meslek İçi Eğitim Programlarına katılma-

ları gerekmektedir. Meslek Odaları her bir uz-

manlık alanı için Meslek İçi Eğitim Program-

larının oluşturulması ve gerçekleştirilmesi için

Meslek İçi Eğitim Merkezleri kurar veya söz-

konusu meslek içi eğitimleri Yüksek Öğretim

Kurumları ile işbirliği yaparak gerçekleştirir.

Gerekçe: Mühendislik ve Mimarlık meslekle-

rinin kendi içerisinde uzmanlık alanları farkıllık-

lar içermektedir. Örneğin; Makina Mühendisliği-

nin Mekanik Tesisat Mühendisliği, Araç İmal Ta-

dil Mühendisliği, Asansör Mühendisliği, Kalite

Mühendisliği, Bakım Mühendisliği, Kaynak Mü-

hendisliği, İş Güvenliği Mühendisliği vb. gibi bir-

çok uzmanlık konuları mevcuttur. Bu kadar çok

uzmanlık konusunun her biri için eğitim süresini

2 ile 8 hafta arısnda sıkıştırmak veya yaymak ye-

rine ilgili meslek odasınca uzmanlık konularına

uygun sürelerde eğitimler gerçekleştirilmesi daha

bilimsel, teknik açıdan daha doğrudur.

Değişiklik Önerisi 5: Madde 13'ün aşağıdaki

şekilde yeniden düzenlenmesi önerilmektedir.

Madde 13: Uzman Mühendis ve Uzman Mi-

mar belgelendirme sınav komisyonları ilgili

meslek odalarınca her bir uzmanlık alanına

ilişkin olarak 2 yıllık süreler için belirlenir. İl-

gili Meslek Odasınca Uzman Mühendis ve Uz-

man Mimarlar arasından seçilecek üyelerdenoluşturulacak komisyonlarda en az 3 üye bulu-

nur. Gerektiğinde uzmanlık konuları dikkate

alınarak ilgili meslek odasınca birden fazla sı-

nav komisyonu kurulabilir.

Sınav sorularının 8. maddede belirtilen ko-

nular dikkate alınarak belirlenmesi, sınavın

gerçekleştirilmesi ve değerlendirilmesi, sonuç-

ların başarı sırasına göre listelenip ilgili mes-

lek odasına iletilmesi, sınav sonuçlarına yapı-

lan itirazların değerlendirilmesi sınav komis-

yonlarınca yerine getirilir. Her bir sınav için

hazırlanan sorular ve yanıtları, sınavı takip

eden 30 gün içerisinde ilgili meslek odalarının

yayın organlarında üyelerine duyurulur.

Gerekçe: Sınavlar ilgili meslek odalarınca

gerçekleştirilecek ise sınav konulan ve soruları da

ilgili meslek odalarınca oluşturulacak sınav ko-

misyonlarınca hazırlanmalı ve sınavlar bu komis-

yonlarca yapılıp değerlendirilmelidir. Sınav ko-

misyonlarının çalışma usul ve esasları da i lgli

meslek odalarınca belirlenmelidir.


Örneğin; Makina Mühendisliğinin Mekanik

Tesisat Mühendisliği, Araç İmal Tadil Mühendis-

liği, Asansör Mühendisliği, Kalite Mühendisliği,

Bakım Mühendisliği, Kaynak Mühendisliği, İç

Güvenliği Mühendisliği uzmanlık alanları için sı-

nav komisyonları oluşturmak zorundadır. Bu ne-

denle sürecin işler ve işlevsel kılınması açısından

sınav komisyonlaının ilgili meslek odasınca belir-

lenmesi uygun olacaktır.

Değişiklik Önerisi 6: Madde 25'in aşağıdaki

şekilde yeniden düzenlenmesi önerilmektedir.

Madde 25: Eğitime veya sınava tabi olmak-sızın doğrudan Uzman Mühendis ve Uzman

Mimar belgesi verilmesi koşulları her bir uz-manlık alanına ilişkin olarak ilgili meslek oda-

sınca hazırlanacak önetmeliklerde belirlenir.Gerekçe: Sadece yapı üretim sürecinin bir bö-

lümü olan yapı denetimine ilişkin uzmanlık alanı-

nı düzenleyen 595 sayılı KHK'de 12 yıl mesleki

deneyime (niçin 12 yıl olduğu halde anlaşılama-

yan) sahip mühendis ve mimarlar için eğitim ve

sınav şartı aranmaksızın doğrudan belgelendirme

yapılması uygulamasının bütün mühendislik ve

mimarlık uzmanlık alanları için genelleştirilmesi

doğru değildir. Bu nedenle igili meslek odasının

teknolojik gelişmelere bağlı olarak uzmanlık

alanlarına ilişkin düzenleme yapma gereksinimi

duyması durumunda o alana ilişkin doğrudan bel-

gelendirme için gereken mesleki deneyim sürele-

rini belirleyebilmelidir.

Değişiklik Önerisi 7: Madde 26'nın aşağıda-

ki şekilde yeniden düzenlenmesi önerilmektedir.

Madde 26: Uzman Mühendis ve Uzman mi-

mar belgelerinin geçerlilik süresi ilgili meslekodalarınca her yıl onaylanmak koşuluyla 5 yıl-

dır.Gerekçe:Belgelerin iki yıllık sıklıkta yenilen-

mesi yerine yıld bir onaylanması ve 5 yılda bir de-

ğiştirilmesi bürokrasiyi azaltması ilgili meslek

odası denetimini sürekli kılması bakımından daha

doğru olacaktır.

Değişiklik Önerisi 8: Madde 27'nin aşağıda-

ki şekilde düzenlenmesi önerilmektedir.

Madde 27: Uzman Mühendis ve Uzman Mi-

mar belgesi edinmiş olan mühendis ve mimar-

ların geçen süre içinde mesleki deneyim ve bil-

gi birikimleri ile belge için aranan koşullarının

güncelleştirilmesi amacıyla uzman mühendisve uzman mimar belgelerinin her yıl onaylanır,

5 yılda bir de yenilenir.Gerekçe: Değişiklik Önerisi 8'de belirtilen

nedenle denetimin sürekli yapılması açısından her

yıl belge onayı doğru olacaktır.

"İMAR VE ŞEHİRLEŞME KANI NÜ

TASLAĞF'NA İLİŞKİN ÖNERİLER

1) Madde lMADDE l' in son kısmında "kamu yararının

üstünlüğü ilkesine dayalı" hükmü eklenmelidir.

2) Madde 52.a. tanımlar bölümünde Mevzii İmar Planı

İlave İmar Planı arasında aşağıda yer alan plan

türleri eklenmelidir.

İYİLEŞTİRME PLANI

Düzensiz ve sağlıksız biçimde oluşmuş yapı

topluluklarının veya yerleşme alanının sınırları

belli edilmek suretiyle mevcut durumunda dikka-

te alınarak düzenli ve sağlıklı hale getirilmesi

amacıyla yapılan planlardır.

KORUMA AMAÇLI PLANI

3386 sayılı yasa hükmün göre yapılması zo-

runlu olan ve kentsel ve kırsal alanların içinde yer

alan tarihsel doğal ve sair özellikleri nedeniyle

yapılması zorunlu olan planlardır.

MİLLİ PARK GELİŞTİRME PLANI

2873 sayılı Milli Parklar Yasası Uyarınca bi-

lim ve eğitim açısından önem taşıyan nadir, tehli-

keye maruz ya da kaybolmaya yüz tutmuş eko

sistemler türler ve doğa olaylarının meydana gel-

diği mutlaka korunması gerekli olan, yalnızca bi-

lim ve eğitim amacıyla kullanılması ön görülen

koruma alanları için yapılan plandır.


Bu yasada sözü edilen ve planlama kapsamı

içinde yer alan tüm plan türleri için emlak vergi-

lerine esas alınmak ve tapu işlemleri harçlarında

değerlendirilmek üzere yerel olarak belirlenen ve

yerel birim belirleme komisyonlarınca hesapla-

nan birimdir. Bu birim gerek yerel yönetimleri ge-

rekse vallikleri bağlamah artı eksi yüzde 10 dışın-

da gayrimenkul alım ve satım işlemleri yapılma-

malıdır.

2.b. Ayrıca tanımlar maddesine planlamam pa-

rasal portresini ve kentsel alanlardaki rant artışla-

rını önlemeye yönelik olarak aşağıdaki tanım ko-

nulmalıdır.

PLANLAMA BİRİM BEDELİ

Bu yasada sözü edilen ve planlama kapsamı

içinde yer alan tüm plan türleri için emlak vergi-

lerine esas alınmak ve tapu işlemleri harçlarında

değerlendirilmek üzere yerel olarak belirlenen ve

yerel birim belirleme komisyonlarınca hesapla-

nan birimdir. Bu birim gerek yerel yönetimleri ge-

rekse valilikleri bağlamah artı eksi yüzde 10 dı-

şında gayrimenkul alım ve satım işlemleri yapıl-

mamalıdır.

2.c. Madde 5 Tanımlar bölümünde yer alan

Plan Denetim Komisyonu tanımının son parag-

rafının aşağıdaki şekilde düzenlenmesi öneril-

mektedir.

"Bayındırlık ve İskan Bakanlığı'nın koordina-

törlüğünde Valilikçe konusuna göre belirlenen di-

ğer kamu kurum ve kuruluşlarının, merkez bele-

diyesinin ve nüfusu 30.000'den fazla olan beledi-

yelerin şehir plancısı, mimar, harita, inşaat, maki-

na, elektrik mühendisi unvanlı temsilcileri ile

Türk Mühendis Mimar Odaları Birliğine bağ-

lı ilgili meslek odalarının temsilcilerinden olu-

şur."

Gerekçe: Plan denetim komisyonuna aynı za-

manda parselasyon planlarını da denetleme so-

rumluluğu verilmiştir. "Parselasyon planı"nda ya-

pı yüksekliği, kot adedi, yapı yaklaşma mesafele-

ri, cephe hatları, otopark, yol ve kanal kotları ko-

nulrı yer alması nedeniyle, bu konularda sağlıklı

bilimsel ve teknik değerlendirme yapılması ama-

cıyla inşaat, makina ve elektrik mühendislerinin

de anılan komisyonda yer alması uygun olacaktır.

Ayrıca aynı maddede "ilgili meslek odası" ta-

nımı yeterli bilgi ve deneyimi ile uzmanlığı olma-

yan odaların da anılan komisyonda yer almasına

olanak verebilecek geniş ve belirsiz bir ifadedir.

Bu nedenle ifadeye açıklık getirilmiştir.

2.d. Madde 5 tanımlar bölümünde yer alan Ya-

pı Denetim Komisyonu fıkrasının birinci ve ikin-

ci paragrafının aşağıdaki şekilde yeniden düzen-

lenmesi önerilmektedir.

"Yapı Dentim Komisyonu: Yapı denetim so-

rumlularının (fenni mesul) denetim faaliyetlerini

izlemek, denetim faaliyetleri sırasında ortaya çı-

kabilecek ihtilafları çözümlemek, itirazları madde

gereğince karara bağlamak, mevzuata aykırı uy-

gulamalar hakkında kararlar almak ve uygulan-

masını sağlamak, yapı sorumlularının sicile esas

raporlarını düzenlemekle görevli komisyonlardır.

Bayındırlık ve İskan Müdürlüğü'nün koordi-

natörlüğünde, valilikçe konusuna göre belirlenen

diğer kamu kurum ve kuruluşlarının, merkez be-

lediyesinin ve nüfusu 30.000'den fazla olan bele-

diyelerin mimar ve mühendis unvanlı temsilcileri

ve Türk Mühendis Mimar Odaları Birliğine

bağlı ilgili Meslek Odaları temsilcilerinden olu-

şur."

Gerekçe: Odamızın 595 sayılı KHK'da yer

alan Yapı Denetim Kuruluşu oluşumuna, işleyişi-

ne ve işlevlerine ilişkin görüşlerimiz önceden ay-

rıntılı olarak iletilmiştir ve 595 sayılı KHK bu ne-

denlerle şu anda Anayasa Mahkemesinde değer-

lendirilmektedir. Bu nedenle birini paragrafta

"Kuruluş" sözcüğünün çıkarılması önerilmekte-

dir. Ayrıca ikinci paragrafta yer alan "ilgili meslek

odası" tanımının Gerekçe l 'de belirtilen neden-

lerle TMMOB'ne bağlı ilgili Meslek Odaları şek-

liyle yeniden düzenlenmesi önerilmektedir.

2.e. Madde 5 Tanımlar bölümünde yer alan

Plan Müellifi, Proje Müellifi, Yapı Denetim So-

rumlusu, Teknik Müşavir, Şantiye Şefi tanımla-


rında yer alan Şahir plancısı, Mimar ve Mühen-

dislerin "uzman şehir plancısı, uzman mimar,

uzman mühendis" olarak düzenlenmesi öneril-mektedir.

Gerekçe: Genel değerlendirmelerde yer alan

nedenlerle yapı üretiminin bilim ve tekniğe uygun

şekilde sağlıklı, güvenli oluşumunda uzmanlığın

her aşamada uygulanması doğru olacaktır.

2.f. Madde 5 Tanımlar Bölümünde yer alan

"Yapı Denetim Sorumlusu" tanımının aşağıdaki

şekilde yeniden düzenlenmesi önerilmektedir."Yapı Denetim Sorumlusu (Fenin mesuller):

Yapının ruhsat ve eki projelerenin uygulanması

için mal sahibi veya vekili tarafından sözleşme

yapılarak görevlendirilmiş ilgili idareye karşı so-

rumlu uzman mimar veya mühendislerdir."

Gerekçe: Bilindiği üzere Danıştay'da alınan

9.11.1996 günlü kararda Fenni Mesul olarak dört

meslek disiplinini kapsayan Fenni Mesul uygula-

ması getirilmiştir. Bu nedenle ve şu anda Anaya-

sa Mahkemesinde bulunan 595 sayılı KHK'ye

ilişkin TMMOB ve Odamız görüşleri dikkate alı-

narak kanunda Yapı Denetim Sorumlusu olarak

yer alan tüm düzenlemelerin "TUŞ" (Fenni Me-

sul) olarak 4 meslek disiplini kapsayacak şekilde

değiştirilmesi önerilmektedir.

3) Madde 6

İkinci Bölüm Planlama başlığında yer alan

Madde 6'nın "e" fıkrasının birinci paragrafının

aşağıdaki şekilde yeniden düzenlenmesi öneril-

mektedir.

e) Bu kanun uyarınca yapılması ve onaylan-*ması zorunlu harita ve planlar uzmanlık konuları-

na göre uzman mühendis, uzman mimar ve uz-man şehir plancıları tarafından hazırlanır ve il-

gili idarelerin aynı unvanlı elemanları tarafından

incelenir..."

Gerekçe: Genel değerlendirme ve gerekçe

3'de belirtilen nedenlerle uzman tanımı getiril-

miştir.

4) Madde 7Madde 7'ye yukarıda 2.2.a'da madde 5'e ekle-

nen plan türleri ilave edilmelidir.

5) Madde 8

Bölge ve alt bölge planlarında belediye hem

planlamaya katılmalı hem de etkisi art t ı r ı lmalıdır .

6) Madde 9Bakanlık yetkisinin kullanılmasında ünversi-

teerin vereceği ÇED raporları olmaksız ın plan

yapma ve değiştirme ile ilgili kısıt getiri lmelidir.

(Karadeniz'de Fırtına Deresi veya Hasankeyf bu-nun en bariz örnekleridir.)

9. maddenin ikinci bendi çıkarılmalıdır. Kamu

binaları eğer doğrudan yurttaşların hizmetlerini

görmeye yönelik değilse mümkün olduğu kadar

kentsel özdeğin dışına taşmılmalıdır. Madde 9

üçüncü bentte bakanlık görüşü çıkarılarak yerine

plan yapılan bölgede yaşayan halkın referandum

kararı zorunlu hale getirilmelidir.

7) Madde 11

Bu taslağın en tehlikeli maddesidir bu yol ile

bazı belediyeler çeşitli kurumlardan ele geçirdik-

leri arazileri belli bir dönem sonra imar planı de-

ğişiklikleri yaparak özel mülk haline dönüştürül-

mektedir. Bunun önüne geçmek açısından madde

tahkim edilmelidir.

8) Madde 13

Bu maddeye bu şekilde ortaya çıkan alanlarınalt sınırı 65 metrekareden az olamaz, 65 m2'nin

altına düşen paylar için en küçük iki parselin bir-

leştirilmesi yoluyla işlem yapılır ve paydaşlığın

giderilmesi için idarece dava açılarak taraflardan

birinin araziyi tek başına edinmesi sağlanır hük-

mü eklenmelidir.

9) Madde 14

Bu maddenin son hükmünde yar alan amaçlar-

la imalat yapılması gerektiğinde kooperatif evleri

siteler, toplu konut inşaatları ve tüm alanlar için

kapalı otopark yapılması zorunlu olup. bu hüküm

belediye ve valilikler aracılığıyla değiştirilemedi-

ği gibi bu şekildeki alanlar için ilave kat ve ben-

zeri uygulamalar da yapılamaz.

10) Madde 16Bu maddeden esaslı sözcüğü çıkarılmalı yeri-

28 TESİSAT MÜHENDİSLİĞİ / Temmuz-Aâustos 2000

ne "her türlü" sözcüğü konulmalıdır. 17 Ağustos

depreminde yıkılan binaların önemli kısmı dük-kan açmak için kolonların kısmen ya da tamamen

kesilmesi ile yıkılmıştır.

11) Madde 17

Üçüncü Bölüm Yapı başlığı altında yer alan

Madde 17'nin ikinci paragrafının aşağıdaki şekil-

de yeniden düzenlenmesi önerilmektedir.

"Yapı ruhsatı almak için yapı(parsel) sahibi

veya yapı sahibice görevlendirilen teknik müşavir

veya kanuni vekillerince belediye veya valiliğe

dilekçe ile baş vurulur. Dilekçeye tapu, (istisnai

hallerde tapu yerine geçecek belge) TMMOB'ne

bağlı ilgili meslek odaları tarafından mesleki de-

netimi gerçekleştirilecek onaylanmış mimari pro-

je, statik bunların resim, hesap ve krokileri ekle-

nir. Ayrıca ideri yörenin ve yapının özelliğine gö-

re gerekli projeleri de ister. Yapı ruhsatında, yapı

sahibi, müteahhit, şantiye şefi, varsa teknik müşa-

vir ve proje müellifleri ve teknik denetim sorum-

lularına (fenni mesul) ilişkin bilgiler ile imzalar

yer alır."

Gerekçe: Yapı üretim sürecinde uzman mü-

hendis ve uzman mimarlar tarafından bilim ve

tekniğin gerektirdiği koşullarda projelerin hazır-

lanması ve 3065 sayılı KDV Kanunu gereğince

Serbest Mühendislik Mimarlık Hizmetlerinde as-

gari ücret denetiminin gerçekleştirilerek vergi ka-

yıplarının en aza indirilmesi, TMMOB Kanunu

uyarınca mühendis ve Mimarların sicillerinin tu-

tulması, mühendislik ve mimarlık meslek ilkeleri-

ne uygun olarak proje üretiminin gerçekleştiril-

mesi, Meslek Odalarının ödül ve yaptırım meka-

nizmalarının işletilerek yapı üretim sürecinde

haksız rekabetin önlenerek sağlıklı yapılaşmanın

ön koşulu olan projelerin bilim ve tekniğe en uy-

gun şekilde üretilmesi amacıyla projelerin

TMMOB'ne bağlı ilgili meslek odalarınca denet-

lenmesi büyük yarar sağlayacaktır.

12) Madde 19Madde 19'un aşağıdaki şekilde yeniden dü-

zenlenmesi önerilmektedir:

Madde 19: "Kamu kurum ve kuruluşlarınca

yapılacak veya yaptırılacak yapılara imar planla-rında o maksada tahsis edilmiş olmak üzere mi-

mari, statik, mekanik tesisat ve elektrik tesisatı ile

her türlü fenni mesuliyeti bu kamu kurum ve ku-

ruluşlarında çalışan uzman mühendis ve immarlar

tarafından üstlenilmesi ve mülkiyetin belgelen-

mesi kaydıyla TMMOB'ne bağlı ilgli meslek

odasınca mesleki denetimi gerçekleştirilen proje-

ye göre ruhsat verilir.

Devletin güvenlik ve emniyeti ile Türk Silahlı

Kuvvetlerinin harekat ve savunması bakımından

gizlilik arz eden yapılara; ilgili idareden alınan

imar durumuna, kat nizamı, cephe hattı, inşaat de-

rinliği ve toplam inşaat metrekaresine uyularak

hazırlanan mimari, statik, mekanik tesisat ve

elektrik tesisatı konularında görevli uzman mü-

hendis ve mimarlarca hazırlanan projelerin ku-

rumlarınca tasdik edildiğinin fenni mesullükleri-

nin "uzman mühendis ve mimarlarca üstlenildiği-

nin ilgili belediyesine ve valiliklere yazı ile bildi-

rilmesi halinde, 17 nci maddede sayılan belgeler

aranmadan yapı ruhsatı verilir.

Gerekçe: "Proje ve fenni mesuliyet kişiler ta-

rafından yürütülen hizmetlerdir. Kurumsal olarak

bu çalışmalar greçekleştirilemez. Bu nedenle yu-

karıda belirttiğimiz düzenleme yapılmıştır. Ayrıca

birinci paragrafta "avan proje"ye göre yapı üretil-

mesinin bilimsel, teknik ve ekonomik çok yönlü

sakıncaları bulunmaktadır. Bu nedenle bilim ve

teknik esaslara uygun proje hazırlığı ve denetimi

kamu yapılarında da gerçekleştirilmelidir.

13) Madde 20Madde 20'nin ikinci paragrafının aşağıdaki şe-

kilde yeniden düzenlenmesi önerilmektedir.

"Köy ve mezraların yerleşik alanları içinde

köy nüfusuna kayıtlı olup köyde sürekli oturan-

larca yapılacak yapıların projeleri yöresel koşul-

lar da dikkate alınarak Valiliklerde görevli uzman

mühendis ve mimarlar tarafından hazırlanabilir.

Ayrıca bu projelerin ait olduğu yapıların teknik

denetim ve hizmetleri (fenin mesul) Valiliklerde

TESİSAT MÜHENDİSLİĞİ; Temmuz-Ağustos 2000 29

görevli uzman mühendis ve mimarlarca üstlenilir.

Gerekçe: Proje ve Fnni Mesuliyetin kişiler ta-

rafından yürütülen hizmetler olduu dikkate alına-

rak Valiliklerde uzman mimar ve mühendislerin

istihdam edilerek bilim ve tekniğin gereklirene

uygun yapı üretiminin sağlanması amacıyla dü-

zenleme yapılmıştır.

14) Madde 22

Bu tespiti yapmaya TMMOB'ne bağlı odalar

yetkilidir biçiminde olmalıdır.

15) Madde 23Dördüncü Bölüm Denetim ve Ceza başlığı al-

tında yer alan Madde 23'ün aşağıdaki şekilde ye-

niden düzenlenmesi önerilmektedir.

"Halihazır harita, afet haritaları, jeolojik/jeote-

kanik etüt, imar planları, parselasyon planlarının

hazırlanması ve bunların uygulanmasının fenni

mesuliyetini ve ilgili idarece denetimini uzmanlık

çalışma konularına ve ilgili kanunlara göre uz-

man mühendisler, uzman mimarlar ve uzman

şehir plancıları yerine getirirler.

Yapıların mimari, statik, mekanik tesisat,

elektrik tesisatı ve her türlü plan, proje, resim ve

hesaplarının hazırlanmasını bunların tatbikatı ve

fenni mesuliyeti ile ilgili sorumlulukları ve

TMMOB'ne bağlı ilgili meslek odasınca büro

tescil belgesi bulunan uzman mühendis ve uz-

man mimarlar deruhte ederler."

Gerekçe: Gerekçe l'de belirtilen nedenlerle

"ilgili meslek odası" tanımına açıklık getirilmiş-

tir.

17) Madde 25

Madde 25'in birinci paragrafının aşağıdaki şe-

kilde yeniden düzenlenmesi önerilmektedir.

"Ruhsatsız veya ruhsat ve eklerine aykırı ola-

rak yapılan veya yapılmakta olan yapıların o anki

durumu, belediye veya valilikçe görevlendirilen

ikisi uzman mühendis veya mimar olmak üze-

re en az üç kişi tarafından tesbit edilir, "yapı

durdurma tutanağı" düzenlenir ve inşaat müher-

lenmek suretiyle durdurulur. İlgililer hakkında 27.

Madde hükmü uygulanır."

Gerekçe: Denetlemenin ve tesbitin sağlıklı bir

şekilde yapılması bilim ve teknik ile i l g i l i mevzu-

ata göre tesbitlerde hata yapılmaması amacıyla

teknik eleman tanımına açıklık getirilmiştir.

18) Madde 26Yapı oturma belgesi alınabilmesi iç ir 506 sa-

yılı SSK yasasına göre inşaat işlerinde çalıştırıl-

ma zorunluluğu bulunan işçi sayısına uygun ola-

rak SSK priminin ödenip ödenmediği kontrol edi-

lir. SSK primleri mutlaka müteahhit tarafından

ödenmiş olmalıdır. Müteahhit tarafından bu bede-

lin ödenmemesi, aynı müteahhidin yapmakta ol-

duğu diğer yapıları durdurucu nitelikte okluğu gi-

bi, yeni yapmak üzere başvurduğu işleri de durdu-

rucu nitelik taşır. Bu işlemi iki kez yaptığı tespit

edilen müteahhitlerin belgeleri bakanlıkça resen

iptal edilir.

19) Madde 27

Madde 27'nin birinci paragrafının son cümle-

sinin aşağıdaki şekilde yeniden düzenlenmesi

önerilmektedir.

"Ayrıca teknik müşavir, şantiye şefi, i l g i l i fen-

ni mesullere TMMOB'ne bağlı ilgili Meslek

Odasının Onur Kurullarınca işlem yapılır."

Gerekçe: TMMOB'ne bağlı ilgili meslek oda-

larının kuruluş kanunları doğrultusunda oluştur-

duğu Onur Kurullarının özerk olarak çalışarak ce-

za tesbitini yapmaları gerekmektedir.

20) Madde 28Beşinci Bölüm Çeşitli Hükümler bölümündeki

Madde 28'de yer alan 5'inci grup ve 4'üncü

Grup Belediyelerde 2 yıl içerisinde istihdam edi-

lecek elemanlar arasında en az l makina mühen-

disinin eklenmesi önerilmektedir.

Gerekçe: Makina Mühendisliği uzmanlık ala-

nı yapılarda sıhhi tesisattan ısıtmaya, soğutmaya,

doğal gaz vb. uygulamalarına kadar birçok tesisn

proje ve uygulamalarını kapsamaktadır. Sağlıklı

yapılaşma koşullarına uygun denetim apılması

amacıyla 5 nci ve 4 ncü grupta yer alan belediye-

lerde de en az l makina mühendisi görevlendiril-

mesi bu nedenle uygun olacaktır.


Yönetmelik

3030 Sayılı Kanun Kapsamı Dışında Kalan•

Belediyeler Tip imar Yönetmeliğinde DeğişiklikYapılmasına Dair Yönetmelik

(13.07.2000 tarih ve 24108 sayılı Resmi Gazete)

Bayındırlık ve İskan Bakanlığı

MADDE l- 2/11/1985 tarihli ve 18916 mükerrer sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan 3030 Sayılı Kanun

Kapsamı Dışında Kalan Belediyeler Tip İmar Yönetmeliğinin 2 nci maddesinin birinci fıkrası aşağıdaki şe-

kilde değiştirilmiştir.

"Tanımlar ve ruhsata ilişkin hükümler hariç, bu Yönetmelikte yer alan diğer hususlar, imar planlarında

aksine bir açıklama bulunmadığı takdirde uygulanır."

MADDE 2- Aynı Yönetmeliğin 2/9/1999 tarihli ve 23804 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Yönetme-

likle değişik 4 üncü maddesi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.

"Madde 4- Bu Yönetmelik esaslarına göre yapılacak bütün yapılarda, plan, fen, sağlık ve çevre şartları

ile ilgili diğer kanun, tüzük ve yönetmelik hükümlerine ve Türk Standartları Enstitüsü tarafından belirlen-

miş standartlara uyulması zorunludur."


likle değişik 5 inci maddesi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.

"Madde 5- Bu Yönetmelik kapsamında yapılacak yapıların inşasında, 2/2/1997 tarihli ve 23098 müker-

rer sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan "Afet Bölgelerinde Yapılacak Yapılar Hakkında Yönetmelik" ile

8/5/2000 tarihli ve 24043 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan "Binalarda Isı Yalı t ımı Yönetmeliği" hüküm-

lerine uyulması zorunludur."


likle değişik 6 ncı maddesi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.

"Madde 6- Belediyeler, İmar Kanununa ve bu Yönetmelik hükümlerine aykırı olmamak ve Türk Stan-

dartları Enstitüsü standartlarına uymak şartı ile İmar Kanununun 21 inci maddesinde belirtilen kendi bel-

delerinin özelliği açısından gerekli gördükleri hususları, belediye meclis kararına bağlayarak bu Yönetme-

liğe ilave edebilirler. Bu kararın bir örneği Bakanlığa gönderilir ve mahallinde yayımlandığı tarihte yürür-

lüğe girer."



"Madde 8- Bir yapıda bağımsız bölümlerden herhangi birinde plan ve/veya yönetmelik hükümleri ve

ruhsat ve eki projelerdeki aykırılıklar giderilmedikçe yapının inşasına devam edilemez, iskan edilen diğer

bağımsız bölümlerde tamir, tadil veya ilave inşaat işlemleri yapılamaz.

Bir parselde birden fazla yapı varsa bu yapılardan herhangi birisinin plan ve/veya ilgili yönetmelik hü-

kümlerine aykırı olması, bunlara aykırı olmayan diğer yapıların tamir, tadil veya ilave inşaat işlemlerini

durdurmaz."

MADDE 6- Aynı Yönetmeliğin 16 ncı maddesinin birinci fıkrasının 2/9/1999 tarihli ve 23804 sayılı


Resmi Gazete'de yayımlanan Yönetmelikle değişik (3), (4), (28) ve (29) numaralı bentleri ile (24) numara-

lı bendi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.

"3) Yapı İnşaat Alanı: Işıklıklar hariç, bodrum kat, asma kat, çatı arasında yer alan mekanlar ve ortak

alanlar dahil yapının inşa edilen tüm katlarının toplam alanıdır."

"4) Kat Alanı Kat Sayısı (KAKS) (Emsal): Yapının bütün katlardaki alanları toplamının parsel alanına

oranından elde edilen sayıdır. Katlar alanı bodrum kat, asma kat, çekme ve çatı katı ve kapalı çıkmalar da-hil kullanılabilen bütün katların ışıklıklar çıktıktan sonraki alanları toplamıdır. Açık çıkmalar, iç yüksekli-

ği 1.80 m.yi aşmayan ve yalnızca tesisatın geçirildiği tesisat galerileri ve katları, ticari amacı olmayan veyapının kendi ihtiyacı için otopark olarak kullanılan bölüm ve katlar, yangın merdivenleri, asansörler, ka-

lorifer dairesi, kömürlük, sığınak, su deposu ve hidrofor bu alana katılmazlar. Kullanılabilen kallar deyi-

minden konut, işyeri, eğlenme ve dinlenme yerleri gibi oturmaya, çalışmaya, eğlenmeye ve dinlenmeye ay-

rılmak üzere yapılan bölümler ile bunlara hizmet veren depo ve benzeri alanlar anlaşılır."

"24) Esaslı Tadilat: Yapılarda taşıyıcı unsuru etkileyen ve/veya inşaat alanını ve ruhsat eki projelerini

değiştiren işlemlerdir. Esaslı tadil, ruhsata tabidir."

"28) Fenni Mesul: Proje müellifleri kendileri olsun veya olmasın, yapının yürürlükteki kanun, imar pla-

nı, ilgili yönetmelik hükümleri, Türk standartları, bilimsel kurallar, teknik şartnameler, fen, sanat ve sağlık

kurallarına ve tüm mevzuat hükümlerine uygun olarak düzenlenen ruhsat eki projelerine göre gerçekleşti-

rilmesini, aldıkları eğitime göre denetleyen ve ilgili idareler ile üyesi oldukları odalarına karşı sorumlu olanilgili meslek mensuplarıdır."

"29) Fen Adamları: Yapı, elektrik tesisatı, sıhhi tesisat ve ısıtma, makina, harita kadastro ve benzeri

alanlarda mesleki ve teknik öğrenim veren, en az lise dengi okullardan mezun olmuş veya lise mezunu olup,

bir öğretim yılı süreyle bakanlıkların açmış olduğu kursları başarıyla tamamlamış olanlar ile 3308 sayılı Çı-

raklık ve Meslek Eğitimi Kanununa göre ustalık belgesine sahip olan elemanlardır."

MADDE 7- Aynı Yönetmeliğin 18 nci maddesinin 2/9/1999 tarihli ve 23804 sayılı Resmi Ga/,ete'de ya-

yımlanan Yönetmelikle değişik (3) numaralı bendine aşağıdaki cümle eklenmiştir.

"(2.50) m.'yi aşan artık değerler l kat adedine tekabül eder."



"Madde 40- Pencere boşluklarının belirlenmesinde, 8/5/2000 tarihli ve 24043 sayılı Resmi Gazete'de

yayımlanan "Binalarda Isı Yalıtımı Yönetmeliği" hükümlerine ve Türk Standartları Enstitüsü standartlarına

uyulması zorunludur."


likle değişik 44 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) ve (d) bentleri aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.

"a) Yangın Merdivenleri

Kat alanı 150 m2'den fazla ve birden fazla katı olan umumi binalarda, kat adedi 4'den fazla olan tüm ya-

pılarda yangın merdiveni yapılması zorunludur. Yapı sahibince istenirse daha az katlı yapılarda da yangın

merdiveni yapılır.

Yangın merdiveni kitle içinde veya dışında komşu parsel sınırına (1.50) m'den daha fazla yaklaşmamak

kaydıyla açık veya kapalı, yüksek katlı binalarda tamamen kapalı olarak düzenlenir. Ancak, ilgili idarenin

izni alınarak açık da yapılabilir. Kargir veya betonarme olarak ilgili standartlara uygun, yangına dayanıklı

ve kaygan olmayan malzemeden inşa edilen yangın merdivenleri kitle içinde tertiplendiğinde ıs ıya ve du-

mana karşı yalıtılmış, kapalı bir hacimde düzenlenir.

32 • TESiSAT MÜHENDİSLİĞİ/Temmuz-Ağustos 2000

Yangın merdivenleri, çatı ve tabi zemine ulaşacak ve kaçış emniyetini sağlayacak şekilde tesis edilir.

Yangın merdiveninin genişliği, umumi ve yüksek katlı binalarda (1.20) m'den, diğer binalarda

(0,90)m'den az olamaz.

Basamak genişliği (0,25) m'den az, yüksekliği (0,18) m'den fazla olamaz.

Merdiven basamaklarının her iki tarafında yangına dayanıklı malzemeden yapılmış korkuluk ve küpeş-

te bulunur."

"d) Yangın Dolabı

Kat alanı 150 m2'den fazla ve birden fazla katı olan umumi binalarda ve iskan edilsin veya edilmesin

bodrum katlar dahil 5 ve daha fazla katlı binalarda, her katta yangın musluğu ve donatısı olan bir yangın

dolabı yapılması zorunludur. Kat alanı (800) m2'nin üzerindeki binalafda ise her katta en az iki yangın do-

labı olacaktır.

Yangın muslukları, hacimleri 50 nci maddede belirlenen su depoları ile irtibatlandırılır.'

MADDE 10- Aynı Yönetmeliğin 2/9/1999 tarihli ve 23804 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Yönet-'

melikle değişik 45 inci maddesinin birinci ve dördüncü fıkraları aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.

"Zemin kotundan itibaren kat adedi 4'den fazla olan yapılar ile bodrumda iskan edilen katlarla birlikte

5 ve daha fazla katlı yapılarda bodrumdan başlayan ve giriş dahil tüm katlara hizmet veren asansör yapıl-

ması zorunludur. Yapı sahibince istenirse daha az katlı yapılarda da asansör yapılır."

"Kullanılabilir katlar alam 800 m2'den ve kat adedi l'den fazla olan umumi binalarda en az bir adet asan-

sör yapılması zorunludur. Ayrıca, kat alanı 80Q m2'den ve kat adedi 3'den fazla olan umumi binalarla yük-

sek katlı binalarda yukarıdaki esaslara uygun ve en az 2 adet olmak üzere binanın tipi, kullanım yoğunlu-

ğu ve ihtiyaçlarına göre belirlenecek sayıda asansör yapılması zorunludur. Bu asansörlerden en az bir tane-

sinin herhangi bir tehlike anında, arıza veya elektriklerin kesilmesi halinde zemin kata ulaşıp kapılarını aça-

cak, yangına dayanıklı malzemeden yapılmış, şaft içinde, duman sızdırmaz nitelikte, kesintisiz bir güç kay-

nağından beslenecek şekilde tesis edilmesi gerekmektedir."

MADDE 1 1 - Aynı Yönetmeliğin 2/9/1999 tarihli ve 23804 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Yönet-

melikle değişik 50 nci maddesinin (a) bendi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.

"a) Bu Yönetmelikte belirtilen umumi yapılarda ve yüksek katlı yapılarda 15 m3'ün altında olmamak

üzere, yapının kullanma amacı, günlük su ihtiyacı, seçilen yangın söndürme sistemi gibi kriterlere ve ulu-

sal ve uluslararası standartlara uyulmak ve gerekli drenaj ve yalıtım tedbirleri alınmak şartıyla hacmi belir-

lenen su deposu bulundurulması zorunludur. Diğer konut tipi binalarda ise yeterli büyüklükte su deposu ve

hidrofor yeri ayrılır, yapı sahibinin isteğine bağlı olarak mekanik tesisat projelerine işlenerek tesis edilir. Su

depoları, gerekli drenaj ve yalıtım tedbirleri alınarak binanın bodrum ya da çatı katında tertiplenebileceği

gibi, aynı koşullan taşımak şartıyla, bina alanı dışında ön, yan ve arka bahçelerde toprağa gömülü şekilde

de yerleştirilebilir.

Ayrıca işhanı, büro, çarşı, pasaj, mağaza gibi binalarla, otel ve benzerlerinden en çok 25 kişiye; sinema,

tiyatro gibi umumi binalarda ise en çok 50 kişiye, en az l kadın ve l erkek ve özürlüler için de en az l ka-

dın, l erkek olmak üzere standardına uygun hela, pisuar ve lavabo yapılması gereklidir.

Kalorifer daireleri ve bacalar ısıtma ve buhar tesisleri 19/11/1984 tarihli ve 18580 sayılı Resmi Gaze-

te'de yayımlanan "Mevcut Binalarda Isı Yalıtımı ile Yakıt Tasarrufu Sağlanması ve Hava Kirliliğinin Azal-

tılmasına Dair Yönetmelik" ile 8/5/2000 tarihli ve 24043 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan "Binalarda Isı

Yalıtımı Yönetmeliği" hükümlerine uygun olarak düzenlenir."

MADDE 12- Aynı Yönetmeliğin 2/9/1999 tarihli ve 23804 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Yönet-

melikle değişik 57 nci maddesi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.

TESİSAT MÜHENDİSLİĞİ/Temmuz-Ağustos 2000 • 33

"Madde 57- Yapı ruhsat işleri aşağıdaki koşullara göre yapılır:

1- Yeni inşaat, ilave ve esaslı tadillerde; yapı ruhsatı almak için yapı sahipleri veya kanuni vekillerin-

ce, tapu kayıt örneği veya istisnai hallerde tapu kayıt örneği yerine geçen belgelerin eklendiği dilekçe ile

başvurulur.

Tapu kayıt örneği yerine geçen belgeler; özel kanunlara göre tahsisi yapılıp henüz tapu s i c i l i n e kayde-

dilmemiş ancak Kanunlarında mülkiyet belgesi yerine geçmesine dair hüküm bulunan i lg i l i kamu kuruluş-

larınca verilmiş tahsis belgesi, mülkiyete dair kesinleşmiş mahkeme kararı ve bu mahkeme kararına daya-

lı olarak yetkili makamlar tarafından verilen belge ve kesinleşmiş kamulaştırma kararlarıdır.

2- Belediyece, projelerin hazırlanmasına esas olmak üzere, parselin imar planı ve bu Yönetmelik hü-

kümlerine göre yapılanma şartlarını gösterir imar durumu (çap), aplikasyon krokisi, yol kotu tutanağı ve

kanal kotu tutanağı düzenlenir. Ayrıca, ilgili idarece imar planının yapımına veri teşkil eden jeolojik/jeotek-

nik etüt raporunun, parselin bulunduğu alanı da kapsayan bölümü parsel sahibine verilir. Bu bilgilere göre

gerektiğinde ilgili mühendislerce parsele ilişkin zemin etüt (jeoteknik etüt) raporu da hazırlanır.

3- Yapı sahibi ve kanuni vekillerince (2) numaralı bentteki belgelere göre yürürlükteki kanun, plan, yö-

netmelik, Türk Standartları, çevre şartları, fen, sanat ve sağlık kuralları ve tüm mevzuat hükümlerine uy-

gun olmak üzere aşağıdaki projeler hazırlatılır.

a) Mimari Proje; mimarlar tarafından hazırlanan vaziyet planı, bodrum katlar dahil tüm kat planları, ça-

tı planı ile bunlara ilişkin en az 2 adet kesit ve yeteri sayıda görünüş, gerektiğinde sistem kesitleri ve nok-

ta detayları bulunan avan ve tatbikat projeleri ile ilgili mühendisler tarafından hazırlanan ısı y a l ı t ı m proje-

si ve/veya raporu, aplikasyon belgesi, yerleşme ve yapının özelliği nedeniyle ilgili idarece istenecek pey-

zaj projelerinden oluşur.

b) Statik Proje; mimari projeye uygun olarak, inşaat mühendisleri tarafından hazırlanan, ölçekleri yapı-

nın büyüklüğüne ve özelliğine göre belirlenen, betonarme, yığma, çelik ve benzeri yapıların türlerine göre

taşıyıcı sistemlerini gösteren, bodrum kat dahil tüm kat planları, çatı planları, bunların kesitleri, detayları

ve hesaplarıdır. Bu hesaplarda zeminin fiziksel parametreleri, zemin-temel-yapı etkileşimi ve temel tasarı-

mının belirlenmesinde, mühendislik hizmetleri içeren standartlara ve Bakanlıkça yayımlanan "Zemin ve

Temel Etüdü Raporlarının Hazırlanmasına İlişkin Esaslar'a uyulur.

c) Mekanik Tesisat Projesi; mimari projeye uygun olarak, makina mühendisleri tarafından hazırlanan,

ölçekleri yapının büyüklüğüne ve özelliğine göre belirlenen sıhhi tesisat, ısıtma (kalorifer, kat kaloriferi ve

benzeri), soğutma, havalandırma projeleri ve ısı yalıtım raporudur. İdare, yapının özelliğine göre bu proje-

lerden gerekli olanları ister.

' d) Elektrik Tesisat Projesi; mimari projeye uygun olarak, elektrik mühendisleri tarafından hazırlanan,

ölçekleri yapının büyüklüğüne ve özelliğine göre belirlenen elektrik iç tesisatı (kuvvetli ve zayıf akım) ile

makina mühendisiyle birlikte hazırlanan asansör projeleridir. İdare, yapının özelliğine göre bu projelerden

gerekli olanları ister.

Yukarıda adı geçen projeler ve ayrıca yapının özelliği ve mahallin şartlarına göre idarece ek olarak is-

tenen, ilgili mühendislerce hazırlanan proje, rapor ve belgeler, Bayındırlık ve İskan Bakanlığınca kabul ve

tespit edilen çizim ve tanzim standartlarına, Türk Standartları Enstitüsünce hazırlanan standartlara ve ilgi-

li tüm yönetmeliklere uygun olmak zorundadır.

Projelerin başında, arsanın yeri, tapu kaydı, pafta, ada, parsel numaraları, alanı, özel durumlarda varsa

içerdiği yapılar, yapılacak yapının; cinsi, kat adedi, bina ve yapı inşaat alanları, kullanım amacı, yapı sahi-

bi, yapı müteahhidi, proje müellifleri, fenni mesulleri hakkında gerekli bilgileri içeren bilgi tablosunun yer

alması zorunludur.

4- Proje müelliflerince hazırlanarak imzalanan tatbikat projeleri (5) takım halinde düzenlenerek, usulü-

ne göre dosyalanıp, Belediyenin ilgili birimlerine teslim edilir. İdarece, ruhsata esas belgeler plan ve mev-

34 • TESİSAT MÜHENDİSLİĞİ /Temmuz-Ağustos 2000

zuat hükümlerine göre incelenir. Eksik ve/veya yanlış bulunmuyor ise başvuru tarihinden itibaren 30 gün

içinde ruhsat verilir. Eksik ve/veya yanlış bulunuyor ise başvuru tarihinden itibaren 15 gün içerisinde yazı

ile bildirilerek iade edilir. Eksik ve yanlışlar giderildikten sonra yapılacak başvurudan itibaren 15 gün için-

de yapı ruhsatı verilir. Yapı ruhsatı verilmeden önce yapıyla ilgili fenni mesuliyetin üstlenilmiş olması şart-

tır.

5- Proje müellifi mimarlar ve mühendislerin, 6235 sayılı Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği Ka-nunu uyarınca, ilgili meslek odasına kayıtlı olmaları, büro tescillerini yaptırıp her yı l için yenilemeleri ge-

rekmektedir. İdare, Kanuna aykırı uygulama nedeniyle süreli olarak hakları kısıtlanan proje müelliflerinin

bu durumunu denetlemek üzere ilgili meslek odasınca düzenlenen, meslek adamının o andaki sicil durumu-

nu gösterir, işin adı yazılı belgeyi her proje için ister. Haklarında kısıtlama bulunan meslek adamlarına ait

projeler onaylanmaz. İdare, projeleri incelerken 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygunluğu dagözetir.

Ancak, İmar Kanununun 38 inci maddesinde sayılan mühendisler, mimarlar ve şehir plancıları dışında

kalan fen adamlarının yetki, görev ve sorumlulukları saklıdır.

Kamuda görevli olup, kamu kurumlarına ait projeleri yapan, 3458 sayılı Mühendislik ve Mimarlık Hak-

kında Kanun uyarınca mühendislik ve mimarlık hizmeti verme ehliyetine sahip mimar ve mühendisler,

meslek odasına kayıt ve büro tescili hakkındaki yükümlülüklere tabi değildir."


melikle değişik 58 inci maddesi başlığıyla birlikte aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.

"Fenni Mesuliyet Hizmetleri ve Sicil

Madde 58- Fenni mesuliyet hizmetlerinin yürütülmesi ile ilgililerin sicillerinin tutulmasına dair esaslar

aşağıda belirlenmiştir.

Fenni Mesuliyet:

Fenni mesuller, 57 nci maddede belirtilen esaslara göre düzenlenen ruhsat eki projelerin uygulanması-

nın denetimi için mal sahibi veya vekili tarafından belirlenirler ve i lg i l i idareye karşı görevli ve sorumlu-

durlar.

Proje ile ilgili sorumluluk proje müellifine ait olmak üzere yapının fenni mesuliyeti, konusu, i lg is i ve

yapım aşamasına göre mimar, inşaat, makina ve elektrik mühendisleri tarafından ayrı ayrı yürütülür. Ayrı-

ca idare varsa ek projelerin fenni mesuliyetini, konusuna göre ilgili meslek adamlarının üstlenmesini ister.

Fenni mesuller unvanına ve eğitimine göre, yapının kanuna, plana, yönetmeliklere, i lgil i diğer mevzuat

hükümlerine, fen, sanat, sağlık kurallarına, ruhsat eki projelerine, Türk Standartları Enstitüsü standartları-

na, teknik şartnamelere uygun yapılıp yapılmadığını denetleyeceğine dair taahhütnameyi i lgi l i idareye ver-

mek zorundadır. Taahhütnamede fenni mesul ile mal sahibi arasında yapılan sözleşmede belirlenen fenni

mesuliyet bitiş süresine ilişkin bilginin yer alması gerekir. Ayrıca, noter tasdikli imza sirküleri, Bağ-Kur ve-

ya sigorta kaydı, her yıl yenilenecek vergi kayıt belgesi de idareye verilir.

İdare; aynı zamanda, kanuna ve mevzuata aykırı uygulama nedeniyle süreli olarak faaliyetleri kısıtlanan

fenni mesullerin bu durumu hakkında bilgilenmek ve aşağıda belirlenen inşaat alanı sınırlamalarının dene-

timini sağlamak üzere, ilgili meslek odasınca düzenlenen, sicil durumunu ve fenni mesuliyet üstlenilen işin

adı ile fenni mesulün üzerinde bulunan fenni mesuliyete ilişkin inşaat alanını (m2) belirtir belgeyi ister. Ya-

pı ruhsatı ve yapı kullanma .izin belgelerinin birer örneği ilgili meslek odalarına gönderilir.

Meslek odaları, fenni mesuliyete ilişkin yapı inşaat alanı sınırlamasının kontrolünü bu Yönetmeliğin yü-

rürlüğe girdiği tarihten başlamak üzere kayıtlarına giren yapı ruhsatı ile bu ruhsata istinaden düzenlenen ya-

pı kullanma izin belgelerini veya fenni mesul sözleşmelerini veya istifa dilekçelerini dikkate alarak yerine

getirirler.


Fenni mesulün, yapının bulunduğu il sınırları içinde ikamet etmesi esastır. Farklı bir ilde fenni mesuli-

yet üstlenilebilmesi için ilgili idarenin uygun görmesi ve yapı yeri ile fenni mesulün işyeri arasındaki me-

safenin en fazla 200 km olması gerekir.

Fenni mesullerden, mimar veya inşaat mühendisi 30 000 m2'den, makina mühendisi 60 000 m2'den,

elektrik mühendisi 120 000 m2'den fazla inşaatın, fenni mesuliyetini aynı anda üstlenemez. Üzerinde baş-

ka bir fenni mesuliyet bulunmamak koşulu ile bu miktarları aşan tek ruhsata bağlı inşaatlarda bu şart aran-

maz.

Tek ruhsata bağlı, yapı inşaat alanı 3000 m2'den fazla olan inşaatlarda yapı denetiminde fenni mesulle-

re yardımcı olmak üzere uzmanlık konusuna göre birer fen adamı görevlendirilir. Bu fen adamlarından, ay-

nı anda ve il sınırları içinde kalmak kaydıyla inşaatla ilgili fen adamı 15 000 m2'den, tesisatla i l g i l i fen ada-

mı 30 000 m2'den, elektrikle ilgili fen adamı 60 000 m2'den fazla inşaatta görevlendirilemez.

İşin konusuna göre ilgili fenni mesuller ve yardımcısı fen adamları yapı ruhsat formunda belirlenenler

ile aşağıda belirtilen yapım aşamalarında yapı yerinde bulunmak ve aşağıda sıralanan işlerin yapılmış ol-

duğuna ilişkin açıklamaları yapı denetim defterine işlemek zorundadır.

a) Aplikasyon,

b) Hafriyat ve zemin hazırlama ve zemin etüdü ve emniyet gerilmesi testlerinin yapımı,

c") Temel inşaatın tamamlanması ve temel vizesi düzenlenmesi,

d) Temel ve çatı dahil her katın kalıp, demir, beton ve tesisat donanımı,

e) Su ve ısı yalıtım vizesi,

f) Malzemenin kullanımından önce Türk Standartları Enstitüsü standartlarına uygunluğunun denetimi,

g) Tesisat, elektrik, kanalizasyon vizeleri,

Bu maddeye göre istihdam edilen fen adamlarının bu görevi kabul ettiklerine dair taahhütnamenin ilgi-

li idareye verilmesi zorunludur.

Sicil:

Fenni mesullerin sicilleri, ilgili meslek odalarınca, ilgili idareden alınacak iş bitirme belgeleri de dikka-

te alınarak tutulur ve yeni bir fenni mesuliyet üstlenilmesinde bu siciller dikkate alınır.

Fen adamlarının sicilleri, belediye ve mücavir alan sınırları içinde, belediyelerin i lg i l i birimlerince tu-

tulur ve bu sicillerin birer kopyaları her yıl sonunda Valiliğe (Bayındırlık ve İskan Müdürlüğü) gönderilir.

Belediye ve mücavir alan sınırları dışındaki yerlerde görev yapacak fen adamlarının s ic i l ler inin tutulması

Valiliğe (Bayındırlık ve İskan Müdürlüğü) aittir. Sicil fişleri yapının inşaat ruhsatı alınmasından yapı kul-

lanma izninin alınmasına dek geçecek süreyi, bu süreç içindeki faaliyetlerin hepsini içine alır. Fen adamla-

rının sicillerinin tutulmasında fenni mesullerin bildireceği görüş ve kanaatler esas alınır."


melikle değişik 61 inci maddesi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.

"Madde 61- Mevcut yapının yürürlükteki tüm mevzuat hükümlerine aykırı olmaması şartı i l e imar pla-

nı, bu Yönetmelik hükümleri ve diğer ilgili mevzuat hükümlerine uygun olarak esaslı tamir ve t a d i l i yapı-

labilir. Ancak, ilave esaslı tamir ve tadil yapılabilmesi için ruhsat alınması zorunludur. Yapı ruhsatı alınmış

inşaatlarda yapılacak ruhsata tabi ilave ve esaslı tadilatlarda, ilgili idarece proje müelliflerinin uygun görü-

şü aranır."


melikle değişik 64 üncü maddesinin birinci ve dördüncü fıkraları aşağıdaki şekilde değiştirilmiş, beşinci

fıkrası yürürlükten kaldırılmıştır.

"Yapı tamamlandığında tamamının veya kısmen kullanılması mümkün kısımları tamamlandığında bu

36 • TESiSAT MÜHENDİSLİĞİ /Temmuz-Ağustos 2000

kısımlarının kullanılabilmesi için, inşaat ruhsatını veren belediye veya valilikten izin alınması zorunludur.

Bu iznin alınması için ilgili idareye yapılan başvuru dilekçesi ekinde, fenni mesullerin yapının projelerine,

fen ve sağlık kurallarına uygun olarak yapılıp yapılmadığını belirten raporları yer alır."

"Yapının kısmen kullanılması mümkün olan kısımlarına yapı kullanma izni düzenlenebilmesi için, bu

bölümlere hizmet veren ortak kullanım alanlarının tamamlanmış ve kullanılabilir olması ve yapıda mevzu-

ata aykırılığın bulunmaması şarttır."

MADDE 16- Aynı Yönetmeliğe 2/9/1999 tarihli ve 23804 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Yönetme-

likle eklenen Geçici l inci madde aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.

"Geçici Madde l- Bu Yönetmeliğin yürürlüğe girdiği tarihten önce ruhsat alınarak inşa edilen, o tarih-

teki mevzuata göre yangın merdiveni inşa edilmesi zorunlu olduğu halde yapılmayan yapılar, bu Yönetme-liğin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren 6 ay içinde ilgili idarelerce tespit edilir. Bu yapılara, tespitten son-

ra 2 yıl içinde yangın merdiveni yaptırılır."

MADDE 17- Aynı Yönetmeliğe 2/9/1999 tarihli ve 23804 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Yönet-

melikle eklenen Geçici l inci maddeden sonra gelmek üzere Geçici 2 nci madde eklenmiştir.

"Geçici Madde 2- Ruhsat alınarak inşaasına başlanan ancak 5 yıll ık ruhsat süresi sonunda yapı kullan-

ma izni düzenlenmeyerek İmar Kanununun 29 uncu maddesi uyarınca ruhsatı hükümsüz hale gelen yapı-

lar, ilgililerince yapılan başvurularla ve/veya idarelerce yerinde ve dosyasında yapılacak inceleme ve araş-tırmalarla bu Yönetmeliğin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren 6 ay içinde tespit edilir.

Bu yapılar, ruhsat alındığı tarihteki yönetmelik ve ruhsat eki projeler kapsamında incelenir ve mevzu-

ata uygun olanlara ilk ruhsat alındığı tarihteki yönetmelik hükümlerine göre yeniden yapı ruhsatı düzen-

lenir ve inşaası tamamlanan yapılara yapı kullanma izni verilir.

Bu süre içerisinde tespiti yapılmayan yapılara Yönetmeliğin 2/9/1999 tarihli ve 23804 sayılı Resmi

Gazete'de yayımlanan Yönetmelikle değişik 12 nci maddesi hükümleri uygulanır."

Yürürlük

MADDE 18- Bu Yönetmelik yayımı tarihinde yürürlüğe girer.

YürütmeMADDE 19- Bu Yönetmelik hükümlerini Bayındırlık ve İskan Bakanı yürütür.

5206 Sicil No'lu Üyemiz ve Yıldız Teknik Üniversitesi

Öğretim Üyesi, Dergimiz Hakemler Kurulu Üyesi, Şube Delegemiz

Prof. Dr. Oğuz SOYLU yu

10.07.2000 tarihinde geçirdiği bir rahatsızlık sonucu kaybettik.Meslektaşları iz ve ailesinin acısını paylaşır, tüm sevenlerinebaşsağlığı dileriz.

TESiSAT MÜHENDİSLİĞİ / Temmuz-Ağustos 2000 • 37

Tebliğ

Hazine Müsteşarlığından Tebliğ:Yapı Denetim Kuruluşları Zorunlu Mali

Sorumluluk Sigortası Genel Şartları

(10.07.2000 Tarih ve 24105 sayılı Resmi Gazete)A- SİGORTANIN KAPSAMIA.l- Sigortanın KonusuBu sigorta, yapı denetim kuruluşlarının denetimleri altında T.C. sınırları içinde inşa edilen ve sigorta

sözleşmesinde tanımlanan yapı veya yapı grubunun fen ve sanat kurallarına aykırı yapılması nedeni ile ya-

pının taşıyıcı sisteminde meydana gelen yapı hasarlarından kaynaklanan zararlardan dolayı 595 sayılı Ka-nun Hükmünde Kararnameye göre bu kuruluşlara düşen hukuki sorumluluğu aşağıdaki şartlarla temin eder.

A.2- Sigorta Sözleşmesinin KapsamıSigorta sözleşmesi, sigortalının yapı denetimi kuruluşu sıfatıyla yapım faaliyetlerini ve bu islerde kul-

lanılan malzemelerin standartlara uygunluğunu denetlemek ve jeoteknik raporlar ile uygulama projelerinikontrol etmekle yükümlü olduğu ve denetim faaliyetlerinin her aşamasında diğer yapı sorumluları ile bir-

likte tutanak tanzim etmek, gerektiğinde raporlar düzenlemek ve bunların birer nüshasını i lg i l i idareye ver-mek zorunda olduğu yapı veya yapı grubunda meydana gelecek hasar dolayısıyla ortaya çıkacak olan so-rumluluğunu sözkonusu yapı veya yapı grubuna ilişkin yapım maliyeti ile sınırlı olmak üzere temin eder.Her bir yapı veya yapı grubu için ayrı bir sigorta sözleşmesi düzenlenmesi esastır.

A.3- Sigorta Sözleşmesinin Süresi ve Teminatın BaşlamasıBu sigorta, yapının kullanım izin belgesinin alındığı tarihte veya kullanma izninin alınması için i lg i l i

valilik veya belediyeye müracaattan itibaren 30 gün sonra öğlen saat 12:00'de başlar, başlama tarihinden

itibaren on yıl sonra öğlen saat 12:00'de sona erer.A.4- Sigorta Bedelinin HesaplanmasıSigorta bedeli, poliçede belirtilen ada, pafta ve parsel üzerine inşa edilecek yapının, yapı inşaat alanının

Bayındırlık ve İskan Bakanlığı tarafından ilan edilen tebliğde belirlenen, binaların yapı yaklaşık birim ma-

liyeti ile çarpımından elde edilen bedeldir.Yapım süresi birden fazla takvim yılını kapsayan yapıların sigorta bedeli, her takvim y ı l ı için hesapla-

nan yapı yaklaşık maliyeti olarak belirlenir. Nihai sigorta bedeli her takvim yılı için ayrı ayrı belirlenen si-

gorta bedellerinin toplamıdır.A.5- Teminat Dışında Kalan Haller

Aşağıdaki haller dolayısıyla uğranılan maddi zarar sigorta teminatının dışındadır.A.5.1. Yapının projelendirilmesine esas yönetmelik ve standartlarda beklenenin ötesinde etkilerle olu-

şan doğal afetlerden dolayı meydana gelen yapı hasarları,

A.5.2. Yapının taşıyıcı sisteminde meydana gelen hafif yapı hasarları ile yapının taşıyıcı sisteminden

kaynaklanmayan yapı hasarları,A.5.3. Yapı kullanma izni alındıktan sonra yapı sahibinin ilgili idareden izin almadan, yapıda, yapının

taşıyıcı sistemini etkileyecek değişiklikler yapması,A.5.4. Sigortalının veya eylemlerinden sorumlu olduğu kişi veya kişilerin kasdı,A.5.5. Üçüncü kişilerin eylemlerinden doğacak zarar ve ziyan,A.5.6. Yapı denetim kuruluşunun yazılı ihtarına rağmen yapı sahibi tarafından önlemi alınmayan, par-

sel dışında meydana gelen ve yapıda hasar oluşturan yer kayması, çığ düşmesi, kaya düşmesi ve sel baskı-

nı,A.5.7. Kullanımdan veya aşınma, yıpranma, paslanma ve çürüme ve bakımsızlıktan doğan hasarlar,


A.5.8. Taşıyıcı sistemi etkilemeyen estetik kusurlarla, kullanım kaybı, kar kaybı, kira kaybı, üretim kay-bı gibi dolaylı zararlar,

A.5.9. Bir sözleşmenin ifasına veya özel bir anlaşmaya dayanıp, sigortalının yasal sorumluluk ölçüsü-nü aşan talepler,

A.5.10. Taşınabilir muhteviyatta meydana gelen her türlü zıya ve hasar,A.5.11. Bedeni zararlar,

A.5.12. Harp, her türlü harp olayları, istila, yabancı düşman hareketlen, çarpışma (harp ilan edilmiş ol-

sun, olmasın), iç harp, ihtilal, isyan, ayaklanma ve bunların gerektirdiği inzibati ve askeri hareketler sebe-biyle meydana gelen bütün hasarlar,

A.5.13. Kamu otoritesinin tasarrufları sonucu ortaya çıkan hasarlar,

A.5.14. Herhangi bir nükleer yakıttan veya nükleer yakıtın yanması sonucu nükleer artıklardan veya

bunlara atfedilen sebeplerden husule gelen iyonlayıcı radyasyonlardan veya radyoaktivite bulaşmalarının

ve bunların getirdiği askeri ve inzibati tedbirlerin sebep olduğu bütün hasarlar. (Bu bentte geçen yanma de-yimi kendi kendini idame ettiren herhangi bir nükleer ayrışımı "füzyon" olayını da kapsar.)

A.5.15. Grev, lokavt, kargaşalık ve halk hareketlerinin ve bunların gerektirdiği askeri ve inzibati hare-

ketlerin sebep olduğu bütün hasarlar,

A.5.16. Manevi tazminat talepleri.

B- HASAR VE TAZMİNATB.l- Rizikonun Gerçekleşmesi Halinde Sigortalının Yükümlülükleri

Sigortalı veya yapı sahibi, sigorta teminatı kapsamına girebilecek herhangi bir hasarın gerçekleş-mesi halinde aşağıdaki hususları yerine getirmekle yükümlüdür.

B. 1.1. Sorumluluğunu gerektirecek bir olaydan haberdar olduğu andan itibaren 15 gün içinde durumusigortacıya ihbar etmek,

B. 1.2. Sigortalı değilmişcesine gerekli kurtarma ve koruma önlemlerini almak, rizikonun gerçekleşme-si halinde zararı önlemeye ve azaltmaya yönelik tedbirler almak, (Alınan tedbirlere ilişkin masraflar, bu

tedbirler sonuçsuz kalmış olsa bile sigortacı tarafından ödenir.)B.1.3. Sigortacı veya yetkili kıldığı kimselerin makul amaçlarla ve uygun şekillerde hasara uğrayan ya-

pılara girmesine, bunları teslim almasına, muhafaza altına almasına ve zararı önlemeye yönelik girişimler-

de bulunmasına izin vermek,

B. 1.4. Zorunlu haller dışında hasar konusu yer ve şeylerde bir değişiklik yapmamak,

B. 1.5. Zararın tahmini miktarını belirtir yazılı bir bildirimi makul bir süre içinde sigortacıya vermek,

B. 1.6. Sigortacının talebi üzerine olayın ve zararın nedeni ile hangi hal ve şartlar altında gerçekleştiği-ni ve sonuçların tespitine, tazminat yükümlülüğü ve miktarı ile rücu hakkının kullanılmasına yararlı elde

edilmesi mümkün bilgi ve belgeleri sigortacının inceleme ve araştırmasına müsaade etmek, istenilen belge-

leri gecikmeksizin vermek,B. 1.7. Zarardan dolayı dava yolu ile veya başka yollar ile bir tazminat talebi ile karşı karşıya kaldığı tak-

dirde zarar talebine ve cezai kovuşturmaya ilişkin almış olduğu ihbarname, davetiye ve benzeri tüm belge-leri derhal sigortacıya vermek,

B. 1.8. Sigorta konusu ile ilgili başka bir sözleşme varsa bunları sigortacıya bildirmek.

Sigortalı, sigortacının yazılı izni olmadıkça tazminat talebini kısmen veya tamamen kabule yetkili ol-

mayıp, zarar görene herhangi bir tazminat ödemesinde bulunamaz.B.2- Rizikonunun Gerçekleşmesi Halinde Sigortacının HaklarıSigortacı yapı sahibi tarafından yapılan hasar ihbarı üzerine;

B.2.1. Tazminat talebinde bulunan yapı sahibi ile doğrudan doğruya temasa geçerek anlaşma yapmak,

B.2.2. Sigortacı veya yetkili kıldığı kimseler hasara uğrayan veya yetkili kıldığı kimselerin girmesini is-tem tedbirleri almak,

TESİSAT MÜHENDİSLİĞİ' Temmuz-Ağustos 2000 • 39

B.2.3. Meydana gelen yapı hasarı onarımının veya inşasının kendisinin tayin ettiği yapı sorumluları ta-rafından yapılmasını istemek hakkına sahiptir.

B.2.4. Sigorta konusu olan yapı hasarlı olsun olmasın, sigortacının onayı olmadıkça ne kısmen ne de ta-mamen sigortacıya bırakılamayacağı gibi, bu madde hükümlerine göre sigortacının teminal a l t ı n a al ınan ya-pılara girmiş, bu yapıları teslim almış, bunlara el koymuş veya bunları muhafaza altına a lmış olması yapısahibinin hasarlı yapıyı bırakmasın kabul ettiğine delil teşkil etmez.

B.3- Hasar Tespitinde Hakem Bilirkişilik MüessesesiSigortalı kıymetlerde meydana gelen hasar dolayısıyla uğranılan zarar miktarı taraflar arasında yapıla-

cak anlaşmayla tespit edilir. Taraflar anlaşamadıkları takdirde, zarar miktarı uzman mühendisler veya tek-nisyenler arasından seçilecek hakem-bilirkişi olarak adlandırılan bilirkişiler tarafından, aşağıdaki hükümle-re tabi olmak üzere tespit edilir:

B.3.1. İki taraf tek hakem-bilirkişi seçiminde anlaşamadıkları takdirde, taraflardan her biri kendi hakem-bilirkişisini tayin eder ve bu hususu noter eliyle diğer tarafa bildirir. Taraf hakem-bilirkişiler tayisilerinden

itibaren 7 gün içerisinde ve incelemeye geçmeden evvel bir üçüncü tarafsız hakem-bilirkişi seçerler ve bu-nu bir tutanak bilirkişi ancak taraf hakem-bilirkişilerinin anlaşamadıkları hususlarda, anlaşamadıkları had-ler dahilinde kalmak ve buna münhasır olmak kaydıyla karar vermeye yetkilidir. Üçüncü hakem-bilirkişikararını müstakil bir rapor halinde verebileceği gibi, diğer hakem-bilirkişilerle birlikte bir rapor halinde deverebilir. Hakem-bilirkişi raporları taraflara aynı zamanda tebliğ edilir.

B.3.2. Hakem-bilirkişi raporlarının beher ünite için tespit edilecek hasar miktarlarından başka hasarınbelli veya muhtemel sebebini hasarlı kıymetlerin değerini, tamir veya başka hususlar için faydalanabilecekenkazın ağırlığını ve değerini de ihtiva etmesi gereklidir.

B.3.3. Taraflardan herhangi biri diğer tarafça yapılan tebliğden itibaren 15 gün içerisinde hakem-bilir-

kişisini tayin etmez yahut taraf hakem-bilirkişiler üçüncü hakem-bilirkişinin seçimi hususunda 7 t'.ün içeri-sinde anlaşamazlar ise, taraf hakem-bilirkişisi veya üçüncü hakem-bilirkişi taraflardan birinin talebi üzeri-

ne hasar mahallindeki ticaret davalarına bakmaya yetkili mahkeme başkanı tarafından tarafsız ve mütehas-sıs şahıslar arasından seçilir.

B.3.4. Her iki taraf üçüncü hakem-bilirkişinin (bu şahıs ister hakem-bilirkişilerince, ister y e t k i l i mahke-me başkanı tarafından seçilecek olsun) sigortacının veya sigortalının ikamet ettiği veya hasarın meydanageldiği mahal dışından seçilmesini isteme hakkını haizdirler ve bu isteğin yerine getirilmesi gereklidir.

B.3.5. Hakem-bilirkişiler ölür, vazifeden çekilir veya reddedilir ise ayrılan hakem-bilirkişi yerine yeni-si aynı usule göre ve tesbit muamelesine kaldığı yerden devam edilir. Sigortalının ölümü, tayin edi lmiş bu-lunan hakem-bilirkişinin vazifesini sona erdirmez. İhtisas yokluğu sebebiyle hakem-bilirkişilere yapılacak

itiraz, bu şahısların öğrenildiği tarihten itibaren 7 gün içerisinde yapılmadığı takdirde itiraz hakkı düşer.B.3.6. Hakem-bilirkişiler incelemelerinde tamamen serbesttirler.B.3.7. Hasar miktarının tespiti zımında hakem-bilirkişiler gerekli görecekleri deliller ile hasar tespitine

yarıyacak kayıt ve belgeleri isteyebilir ve hasar mahallinde incelemede bulunabilirler.B.3.8. Hakem-bilirkişi veya hakem-kişiler, yahut üçüncü hakem-bilirkişinin hasar miktarı hususunda

verecekleri kararlar kesindir, tarafları bağlar. Eğer hasar miktarı taraflarca tespit edilmemişse bir hakem-bi-lirkişi kararına dayanmadan sigortacıdan tazminat talep ve dava edilemez.

B.3.9. Taraflar tazminat miktarı hususunda-anlaşmadıkça alacak ancak hakem-bilirkişi kararı i l e muac-cel olur ve zaman aşımı kesin raporun taraflara tebliği tarihinden evvel işlemeye başlamaz.

B.3.10. Taraflar kendi hakem-bilirkişilerinin ücret ve masraflarını öderler. Üçüncü hakem-bilirkişininücret ve masrafları taraflarca yarı yarıya ödenir.

B.4- Tazminatın HesabıB.4.1. A.3 maddesinde belirtilen süre içinde yapının ağır hasar görmesi ve yıkılması halinde zarar, ha-

sarın meydana geldiği yıl için geçerli olan yapı yaklaşık maliyeti esas alınmak suretiyle, güçlendirme ge-

rektiren orta hasar halinde ise yine hasarın meydana geldiği yıl için geçerli olan yapı yaklaşık maliyeti esas


alınmak suretiyle proje müellifince belirlenen ve i l g i l i idarece onaylanan keşif bedeli üzerinden saptanır.B.4.2. Sigortacı, talep edilen tazminat ve giderler ile i lg i l i tespit tutanağı veya bilirkişi raporunun ve ge-

rekli belgelerin sigortacının merkez veya şubelerinden birine iletilmesinden itibaren ve iki ay içerisinde ge-

rekli incelemeleri tamamlayıp zarar ve tazminat miktarını tespit eder ve yapı sahibine bildirir. Zararın tes-

pit edilmesinden sonra, sigortalının tazminatın ödenmesini talep hakkı doğar ve tazminat ödenir hale gelir.

B.4.3. Sigortacı ödediği tazminat tutarınca hukuken sigortalı yerine geçer. Sigortalı, sigortacının açabi-leceği davaya yararlı ve elde edilmesi mümkün belge ve bilgileri vermekle zorunludur.

B.4.4. Sigorta edilmiş rizikonun gerçekleşmesi ile yapının ağır hasara uğraması veya yıkılması halinde

sigorta teminatı sona erer. Kısmi hasar halinde, sigorta bedeli rizikonun gerçekleştiği belirtilen tarihten iti-baren, ödenen tazminat tutarı kadar eksilir.

B.5- Yapı Sahibinin Hakkının Korunması, Sigortacının Sigortalıya RücuHakkı Sigorta sözleşmesinden veya sigorta sözleşmesine ilişkin 595 sayılı Kanun Hükmünde Ka-

rarnameden doğan ve tazminat yükümlülüğünün kaldırılması veya miktarının azaltılması sonucunudoğuran haller yapı sahibine karşı ileri sürülemez.

Diğer taraftan, başlıca;B.5.1. Yapım süresinde kanun ve yönetmeliklerde belirtilen fen ve sanat kurallarında yapılan bir deği-

şiklik nedeniyle yapının inşasında veya projelerinde bir takım yeni düzenlemelerin yapılması gerekliliği si-gortalı tarafından bilinmesine veya gerekli özenin gösterilmesi halinde bilinecek olmasına rağmen bu dü-

zenlemeler yapılmamış,B.5.2. Proje müellifi, şantiye şefi veya yapı müteahhidi kusurlu bulunmuş,

B.5.3. Sigortalının rizikonun gerçekleşmesi halinde B.l maddesinde belirtilen yükümlülükleri yerinegetirmemesinden dolayı zarar miktarında bir artış meydana gelmiş olması hallerinde, ödemede bulunan si-

gortacı sigorta sözleşmesine ve bu sözleşmeye i l işkin 595 sayılı Kanun Hükmünde Kararnameye göre taz-minatın kaldırılmasını veya azaltılmasını sağlayabileceği miktarı sigortalıya rücu eder.

C- ÇEŞİTLİ HÜKÜMLERC.l- Sigorta Ücretinin Ödenmesi ve Sigortacının Sorumluluğunun BaşlamasıC. 1.1. Sigorta primleri aşağıda belirtilen esaslara göre uygulama yılı itibariyle yapı yaklaşık maliyeti

üzerinden hesaplanır.C. 1.1.1. Yapı ruhsatı alınmadan önce yapı yaklaşık maliyetinin %20 sine (yapı bodrumlu ise %25 ine),C. 1.1.2. Yapının taşıyıcı sisteminin inşaatına başlanmadan önce yapı yaklaşık maliyetinin %40 ma (ya-

pı bodrumlu ise %35 ine),

C. 1.1.3. Yapının sıvaya hazır hale getirilmesinden önce yapı yaklaşık maliyetinin %20 sine,C. 1.1.4. Yapının kalan kısımlarına başlanmadan önce yapı yaklaşık maliyetinin %20 sine tekabül eden

primler yapı sahibi tarafından yapı denetim hesabına yatırılan yapı denetim kuruluşu hizmet bedelinin için-de yer alır ve i l g i l i idare tarafından içinde bulunulan ay sonu itibariyle sigorta şirketinin hesabına aktarılır.Primler bu şekilde peşin olarak ödenmiş olur.

C.2- Sigortalının Sözleşme Yapıldığı Sırada Beyan YükümlülüğüC.2.1. Sigortacı, bu sigortayı sigortalının rizikonun gerçek durumunu bildirmek üzere, teklifname, po-

liçe ve eklerinde yazılı beyanına dayanarak kabul etmiştir.C.2.2. Sigortalının beyanının gerçeğe aykırı ve eksik olması halinde, sigortacının sözleşmeyi daha ağır

şartlarda yapmasını gerektirecek durumlarda sigortacı durumu öğrendiği andan itibaren sekiz gün içerisin-

de prim farkının ödenmesini sigortalıya ihtar eder. Sigortalı ihtarın tebliği tarihini izleyen sekiz gün içinde

talep olunan prim farkını ödemez veya ödemeyeceğini bildirirse sözleşme feshedilmiş olur.C.2.3. Sigorta ettirenin kasıtlı davrandığı anlaşıldığı takdirde, sigortacı sözleşmeden cayabilir ve prime

hak kazanır.

C.2.4. Sigortacı poliçenin feshedilmesi halinde durumu bir yazı ile ilgili Bakanlık, yapı sahibi ve Dene-

tim Komisyonlarına bildirir.


Gerçeğe aykırı beyan rizikonun gerçekleşmesinden sonra öğrenilmemişse, bu zarardan dolayı ödenmişve ödenecek tazminatın;

C.2.4.1. Gerçeğe aykırı beyanın kasten yapılmış olması halinde tamamı için,

C.2.4.2. Kasıt olmaması halinde ise ödenecek tazminatın, alınan primle alınması gereken prirn arasın-daki oran kadar kısmı dışında kalan miktar için sigortalıya rücuda bulunulur.

C.2.5. Süresinde kullanılmayan cayma ve prim farkını talep etme hakkı düşer.C.3- Sigortalının Yapım Süresi İçinde İhbar YükümlülüğüC.3.1. Sözleşmenin yapılmasından sonra teklifnamede, teklifname yoksa poliçe ve eklerinde beyan olu-

nan hususların sigortalı tarafından sigortacının sözleşmeyi daha ağır şartlarla yapmasını gerektirecek mahi-

yette değiştirilmesi halinde sigortalı bu değişikliği öğrenir öğrenmez, en geç sekiz gün içinde sigortacıyaihbarla yükümlüdür. Sigortacı durumu öğrendiği andan itibaren sekiz gün içinde prim farkının ödenmesihususunu sigorta ettirene ihtar eder. Sigortalı, ihtarın tebliğ tarihini takip eden sekiz gün içinde talep olu-nan prim farkını ödemez veya ödemeyeceğini bildirirse sözleşme feshedilmiş olur.

Sözleşmenin feshi halinde, prim iade olunur.Prim farkının süresinde istenilmemesi halinde fesih hakkı düşer.

Sözkonusu değişikliklere ilişkin ihbar yükümlülüğünün yerine getirilmesinden sonra meydana gelenolaylardan dolayı ödenmiş veya ödenecek tazminatlar için değişikliğin bildirilmemesinin kası t l ı olup olma-masına göre C.2 maddesinin sigortacının rücu hakkına ilişkin (4.1) ve (4.2) fıkraları hükümleri uygulanır.

Sigorta süresi içinde meydana gelen değişikliklerin daha az prim alınmasını gerektirdiği a n l a ş ı l ı r ise, budeğişikliğin yapıldığı tarihten sözleşmenin sona ermesine kadar geçecek süre için gün esasına göre buluna-cak prim farkı sigorta ettirene iade olunur.

C.3.2. Sigortalı yapı süresinde;C.3.2.1. İnşaatın başlama, bitiş ve kullanma izinlerini, izin tarihinden,

C.3.2.2. Proje müelliflerinin, şantiye şefinin ve yapı müteahhidinin, görev ve yükümlülüklerini yerinegetirip getirmediklerini, varsa kusurlarını öğrendiği veya öğrenmesi gerektiği tarihten,

C.3.2.3. Yapı projesinde, yapı inşa tekniğinde ve inşaat alanında olacak değişiklikleri, değişiklik tarihin-

den;C.3.2.4. Yapının kullanma izninden önce projelerine uygun olarak kısmen veya tamamen bil irildiğine

dair kullanma izninden önce ilgili idareye verilen rapor ve raporları birer örneğini ilgili idareye veriliş ta-rihinden, itibaren en geç sekiz gün içinde sigortacıya bildirmekle yükümlüdür.

C.3.2.5. Sigortalı Yapım faaliyetlerini ve bu işlerde kullanılan malzemelerin standartlarına uygunluğu-nu denetlemekle ve jeoteknik raporlar ile uygulama projelerini kontrol etmekle yükümlüdür. Sigortalı fa-aliyetlerinin her aşamasında diğer yapı sorumluları ile birlikte tanzim edeceği tutanak ve raporlardan bir

nüshasını sigorta şirketlerine vermekle yükümlüdür.C.4- Sigortalının Denetim Görevinden AyrılmasıSözleşme süresinde Denetim Kuruluşunun poliçede belirtilen yapının denetimi görevinden ayrılması

halinde sigortanın hükmü devam eder ve sigorta ettirenin sözleşmeden doğan hak ve borçları yeni hak sa-

hibine geçer. Değişiklik halinde, sigorta ettiren ve sigortacının varlığını öğrenen yeni hak sahibi durumu si-gortacıya bildirmekle yükümlüdür.

Sigortacı değişikliği, yeni hak sahibi de sigortanın varlığını öğrendiği tarihten itibaren sekiz gün içindesözleşmeyi feshedebilir. Süresinde kullanılmayan fesih hakkı düşer. Kullanım izninden önceki fesihlerdeprim, uygulama yılma ait yapı yaklaşık maliyeti üzerinden hesaplanarak sigorta ettirene iade edilir. Fesih-

ler ilgili idareye de bildirilir.C.5- Vergi, Resim ve HarçlarSigorta sözleşmesine bedeline veya primine ilişkin olarak mevcut ve ileride konulacak vergi, resim ve

harçlar sigorta ettiren tarafından ödenir.


C.6- Tebliğ ve İhbarlarSigortalının ihbar ve tebliğleri sigorta şirketinin merkezine veya sigorta sözleşmesine aracılık yapan

acenteye noter aracılığıyla veya taahhütlü mektupla yapılır.

Sigorta şirketinin ihbar ve tebliğleri de sigorta ettirenin poliçede gösterilen adresine, bu adreslerin de-ğişmiş olması halinde ise sigorta şirketinin merkezine veya sigorta sözleşmesine aracılık yapan acenteye

bildirilen son adresine aynı şekilde yapılır. Taraflara imza karşılığı olarak elden verilen mektup veya telg-raf ile yapılan ihtar ve tebliğler de taahhütlü mektup hükmündedir.

C.7- Ticari ve Mesleki Sırların Saklı TutulmasıSigortacı ve sigortacı adına hareket edenler sigorta ettirene ait öğrenecekleri ticari ve mesleki sırların

saklı tutulmasından doğacak zararlardan sorumludurlar.

C.8- Yetkili MahkemeBu sigorta sözleşmesinden doğan anlaşmazlıklar nedeniyle açılacak davalarda yetkili mahkeme, yapı

denetim kuruluşunun sorumluluğuna konu olan yapının bulunduğu yer mahkemeleridir.C.9- Zamanaşımı

Sigorta sözleşmesinden doğan bütün talepler iki yılda zamanaşımına uğrar.C.10- Yürürlükİşbu genel şartlar yayımı tarihinde yürürlüğe girer.

YAPI DENETİM KURULUŞLARI ZORUNLU MALİ SORUMLULUK SİGORTASI TARİFEve TALİMATI

A. TARİFESigorta fiyatı, sigorta bedelinin yüzde 1.3 üdür.

B. PRİMİN TESPİTİSigorta primi Yapı Denetim Kuruluşları Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortası Genel Şartlarındaki esasla-

ra göre saptanacak sigorta bedeline yukarıda belirtilen fiyatın uygulanması ile belirlenir.

C. UYGULAMA TALİMATIC.l) Yapı denetim kuruluşunun görevinden ayrılması veya uzaklaştırılması durumunda yapı denetim ku-

ruluşuna herhangi bir prim iadesi yapılmaz.C.2) Sigorta Ücretinin Ödenmesi ve Sigortacının Sorumluluğunun Başlaması

2.1. Prim genel şartlardaki esaslar dahilinde tamamen ödenmedikçe sigortacının sorumluluğu başlamaz.2.2. Yapı inşaat süresinde yapı denetim kuruluşunun değişmesi halinde yeni yapı denetim kuruluşunun

sorumluluk sigortası primi, sorumluluğun başladığı ana kadarki yapılan işlerin maliyeti, yapı yaklaşık ma-liyetinden düşülerek bulunan bedel ile tarife fiyatının uygulanması ile hesaplanır. Daha önceki alman prim-le alınması gereken prim arasındaki fark ayrıca tahsil edilir.

D. ACENTE KOMİSYONUSigorta şirketleri tarafından acentelere, prim tutarının en fazla %10 u oranında komisyon ödenir. Acen-

telere bunun dışında teşvik komisyonu, kar komisyonu veya diğer herhangi bir isim altında ödeme yapıl-maz.

E. YÜRÜRLÜKBu tarife ve talimatlar Yapı Denetim Kuruluşları Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortası Genel Şartlarının

yürürlüğe girdiği tarihte yürürlüğe girer.


Görüş

YAPI DENETİM KURULUŞLARI ZORUNLUMALÎ SORUMLULUK SİGORTASI MEVZUATI

ve UYGULAMA SORUNLARI

Av. Zihni METEZADE

Türk Sigorta sektöründe, sigorta ve diğer ilgi-

li mevzuatın yetersizliği, bunun sonucu olarak

farklı uygulamalar, içtihatlar ve yargı kararları

sektörün hizmet verme fonksiyonunu etkilemek-tedir.

595 sayılı Yapı Denetimi Hakkında Kanun

Hükmünde Kararname ile sigorta sektörüne yeni

bir sigorta türü getirilmiş ve uygulama alanı doğ-

muştur. Yapı Denetimi Kuruluşlarının Mali So-

rumluluk Sigortası olarak belirlenen bu sigorta kı-

sa bir süre önce çıkarılan genel şartlan ve tarife ve

talimatı ile teorik olarak uygulanabilir hale gel-

miştir. Ancak, sigortanın uygulanabilmesi düşü-

nüldüğü şekilde olabilecek midir? Olumsuzluklar

nelerdir? Bu yazıda, bu konular irdelenmiştir.

YAPI DENETİMİ SİGORTASININ

UYGULANABİLİRLİĞİ

10.7.2000 ta-rihli, 14105 sayı-

lı Resmi Gazete-

de Yapı Denetim

Kuruluşları Zo-

runlu Mali So-

rumluluk Sigor-

tası Genel Şartla-

rı yayınlanmıştır.

Bu genel şartlar-

la daha önce

10.4.2000 tarihli

Resmi gazetede

yayımlanan Yapı

Denetimi Hak-

kında 595 sayılı

Kanun Hükmün-

Av. Zihni METEZADE1954 yılında İ.Ü. Hukuk Fakültesinden mezun oldu. 1956 yılında Ticaret

Bakanlığı'nda görev aldı. Bir süre sonra da Ticaret Bakanlığı teftiş kuruluna gir-di. 1965 ve 1971 yıllarında Bakanlıkça gönderildiği Belçika'da Sermaye Piya-sası ve Menkul Kıymetler Borsası, sermaye ortaklarının kuruluşu, işleyişi ve de-netimi, AET'nin ortakları konusundaki mevzuatı, Belçika dış ticaret ofisi, tica-ret borsalarının kuruluşu, işleyişi, denetimi, Belçika'da tüketicinin korunması vesigorta uygulaması konularında incelemelerde bulundu.

1983 yılında Sigorta Murakabe Kurulu üyeliğine atandı. 1990 yılından beriTürkiye Sigorta ve Reasürans Şirketleri Birliği Müşaviri olarak hizmet görmek-tedir. Gerek Ticaret Bakanlığı'nda, gerek Murakabe Kurulu'nda, gerekse Bir-lik'deki görevleri sırasında milli ve uluslararası nitelikteki toplantı ve seminer-lere katıldı ve tebliğ sundu.

7397 sayılı Kanun da dahil olmak üzere birçok kanun tasarısıın hazırlanma-sı çalışmalarında bulundu.

Ticaret Bakanlığı'ndaki görevi sırasında Tüketicinin Korunması HakkındaKanun Tasansı'nı, Serbest Rekabeti Sınırlayan Anlaşmalar Hakkındaki KanunTasarısı'm, İhracatçı Birlikleri Hakkında Kanun Tasansı'nı, Dış Ticaret İşlemle-rinde Ek Mali Yükümlülüklere İlişkin Kanun Tasansı'nı hazırladı.

Ayrıca Belçika'da Dış Ticaret Ofisi, Belçika'da Devletin Tüketiciyi Koru-ması ve Fiatlara Müdahalesi, Tüketicinin Korunması; Sigorta Rehberi gibi bası-lı incelemeleri yanında muhtelif yayın organlarında hukuki ve iktisadi yazılanmevcuttur.

de Kararnameye göre Yapı Denetim Kuruluşları-

nın denetimleri altında inşa edilen yapıların fen

ve sanat kurallarına aykırı yapılması nedeniyle

ortaya çıkan yapı hasarında kusur aranmaksızın

doğan sorumlulukları karşılamak üzere getirilen

zorunlu sigortanın hükümleri düzenlenmektedir.

595 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin çıka-

rılmasında olduğu gibi, bu genel şanların hazır-

lanması da, son günlere bırakılmış, bu durum ya-

pı denetimi ve sigortaya ilişkin hükümlerin en kı-

sa zamanda yeniden gözden geçirilmeleri gereği-

ni şimdiden zaruri kılmıştır. Konuya i l i ş k i n olarak

sigorta ve inşaat sektörlerinden gelen tenkitler bu

durumu açıkça ortaya koymaktadır.

A. YAPI DENETİMİ HAKKINDA 595 SAYI-

LI KANUN HÜKMÜNDE KARARNAME

595 sayılı Kanun Hükmünde Kararname

10.4.2000 tari-hinde yayınlan-

mış, uygulamaya

geçilmesi için

10.7.2000 tarihi-

ne kadarki süre

içinde genel şart-

lar ile sigortanın

tarife ve talimatı-

nın düzenlenme-

si öngörülmüş;

ancak bu çalış-

maların son gün-

lere s ıkışt ır ı lması

yanında, inşaatsektöründe, inşa-

at izninin veril-

* Türkiye Sigorta ve Reasürans Şirketleri Birliği yayın organı olan Birlik'ten DergisiSayı: 8 Ağustos 2000'den alınmıştır.

44 TESİSAT MÜHENDİSLİĞİ / TemmüZ-A'ğuStos 2000

meşinin bu çalışmaların bitirilmesine bırakılması,

inşaat sektörünü atıl bir durumda bırakmış ve bu

sektörde faaliyet durmuştur. Halen 595 sayılı ka-

rarname ile getirilen yapı denetim düzeninin he-

nüz işlerlik kazanacak durumda olmaması, bu iş-

lemezliğin bir süre daha devamına neden olacak

nitelikte görülmekte, getirilen sigorta sisteminin

ise, ülkemize has bir yapı sigorta sistemini içer-

mesi ve dünya uygulamaları ve uygulama olanağı

araştırılmadan böyle bir uygulama yolunun seçil-

mesi ile sektörünün birçok kesimi şimdiden bu si-

gortayı yapacak durumda olmadığını ilan etmek

zorunda kalmıştır.

Konu bu hali ile yapı denetimine ve sigortaya

gereksinimi karşılamaktan uzak kalmaya başla-

mış; geleceği ve uygulaması belirsiz bir ortam

oluşmuştur. Bu ortamın ihtiyaçlara göre yeniden

en kısa bir zamanda düzeltilmesi mümkündür ve

bu yapılmalıdır. Bu nedenle, konunun irdelenme-

si zorunlu hissedilmiş yapı denetiminde yeni bir

düzen getirilmesinin ve 595 sayılı Kanun Hük-

mündeki Kararnamedeki aksaklıkların anahatları

ile belirtilmesi gerekli görülmüştür.

595 sayılı Kanun Hükmünde Kararname, ya-

pıda can ve mal güvenliğini sağlamak, kaynak is-

rafına sebep olan plansız, kontrolsüz ve kalitesiz

yapılaşmayı önlemek, çağdaş norm ve standart-

larda yapı üretmek ve bunun için yapı denetimini

tesis etmek, yapı hasarı nedeni ile zarara uğrayan

kişilerin haklarını korumak ve doğabilecek zarar-

ların tazminini kısa bir zaman içinde sağlamak

üzere bir sigorta sistemi oluşturmak amaçları ile

çıkarılmıştır.

Yapı denetiminde, Yapı Denetim Kuruluşları

kanalıyla yeni bir denetim sistemi getirilmiştir.

Bu suretle, ülkemizde, şimdiye kadar yapı deneti-

mi olarak istenilen şekilde işlemeyen denetim sis-

temine etkinlik kazandırılmak istenmiştir. Zira,

mevcut İmar Kanununun ilgili maddeleri ve yö-

netmelikleri, yapı ruhsatı ve kullanma izni süreç-

lerini tutarlı bir yapı denetimi sistemi oluşturmak

amacı ile düzenlenmemiştir. Yapı ruhsatı verilme-

si ile i lgil i işlemler bu husustaki belgelerin tamam

olup olmadığının kontrolü ve onaylanması şeklin-

de, şekli bir denetim olarak belirlenmektedir. İn-

şaatın yapımı sırasında, onaylı projeye uygunlu-

ğunun kontrolü yapının "fenni mesuF'u olarak

gösterilen kişiye verilmiştir. Bu kimsenin uygula-

madaki durumu, tutarlı bir teknik denetimden zi-

yade yapım süresine teknik bir kişinin katkısının

sağlanmasına dönüktür. Fenni mesulün, bazı so-

rumlulukları olmasına karşın tespit ettiği hususla-

rı ilgili belediyeye ihbar dışında bir yaptırım yet-

kisi yoktur. Yapım kusurları sonucunda ileride do-

ğabilecek zararlardan dolayı müteahhit ve fenni

kontrolün yasal yükümlülüklerinin ve zararın taz-

minindeki sorumluluklarının mevzuattaki yeter-

sizliği bu konudaki önemli noksanlıklardan biri

olmuştur. Ayrıca, ülkemizde inşaat kalleşinin dü-

şük olmasının, kar amacı ile noksan veya kötümalzeme kulanılmasının, işçilik kalitesinin yeter-

siz kalmasının, özellikle konut inşaatında büyük

zararların doğmasına neden olduğu bilinen bir hu-

sustur. Bu nedenle, mal sahibinin ve tüketicinin

menfaatlerinin korunması ve doğacak zararlarda

muhatap bulunabilmesi için 595 sayılı Kanun

Hükmünde Kararname ile Yapı Denetiminde yenibir sistem ihdası ve bu denetimin yetersizliğinden

doğacak zararın giderilmesi için de zorunlu sigor-

ta getirilmesi yoluna gidilmiştir.

Esasında bu anlamda bir düzenleme yapılma-

sının kökeni on sene önceki çalışmalara dayan-

maktadır. Ne var ki ilk çalışmalarda Fransa'daki

yapı denetim sistemine benzer bir sistem öngörü-

lürken 17 Ağustos ve 12 Kasım tarihli deprem

afetlerinin etkisi ile düşünülen sistemde bir deği-

şiklik yapılmış ve daha ziyade doğal afetleri ön

planda tutan ve bu arada yapının mevcut mevzu-

atı muvacehesinde inşaatını sağlamak üzere bütün

gözetimin sorumluluğunu yapı denetim kuruluşu-

na yükleyen bir sistem geliştirilmiş ve bu kurulu-

şun sorumluluğu da, yapı sigortası ile karşılan-

mak istenmiştir. Ne var ki sigorta sektörünün bu

konudaki görüşleri dikkate alınmadan çıkarılan

595 sayılı KHK birçok olumsuz ve anlaşılmaz hü-

kümlerle düzenlenmiş ve uygulamaya konulmuş-


tur. Bu olumsuzluklar, denetim sistemi ve sigorta-

nın işleyebilmesi için diğer ilgili mevzuatta ge-

rekli düzenlemelerin yapılmamış olması, yapıda

kullanılan malzeme imalatçısının ve yapı ile ilgi-

li diğer teknik elemanların sorumluluk sigortaları-

nın düşünülmemesi, Fransa'da olduğu gibi yapı

zarar sigortasının olmaması, kamuya ait binaların

denetim ve sigorta dışında tutulması, KHK'nın

maddeleri arasındaki uyumsuzluklar, özellikle

deprem gibi doğal afetler ve benzer etkilerden

oluşacak hasarların KHK kapsamına hangi halle^-

de dahil olduğu konusundaki tereddütler yapı de-

netim kuruluşlarının sorumluluğu halinde uygula-

nacak müeyyidelerin yokluğu, taşıyıcı olmayan

sistemin sigorta dışında kalması, tazminatın hesa-

bı, ancak belirli nitelikteki sigorta şirketlerinin bu

sigortayı yapabilmesi gibi ayırımcı hükümler et-

rafında toplanmakta ise de; en önemli husus uy-

gulanması istenilen sigortanın, bu hali ile reasüre

edilebilme olanağının olup olmadığı üzerinde du-

rulmadan KHK'nın çıkarılmasıdır. Özellikle, dep-

rem gibi doğal afetlerden doğacak zararların kar-

şılanmasına yönelik hükümler reasürörleri korku-

tucu olmakta ve sigorta şirketleri bu konuda re-

asürans bulamama endişesini taşımaktadır. Re-

asürans bulunmadan yapı sigortasının yapılama-

yacağı açıktır. Bu durumun ilgili mercilere intikal

ettirilmesine rağmen 595 sayılı KHK'nun bu se-

kide düzenlenmesi, amacın tahakkukuna büyük

ölçüde set çekmiştir.

10.7.2000 tarihinde yürürlüğe giren Kararna-menin uygulama alanı olarak 27 pilot bölge seçil-

miştir. Türkiye nüfusunun %60'ından fazlasının

ikamet ettiği bu illerin nasıl seçildiğini de anla-

mak mümkün değildir. Bu kadar geniş bir alanın

pilot bölge olması "pilot" deyimi ile bağdaşma-

makta, depreme l 'nci derecede maruz bulunan bir

çok ilin bu seçim dışında kalması da kararname-

nin çıkarılmasına dayanak doğal afet saikine ters

düşmektedir. Ne var ki, sigorta sektörünün yuka-

rıda değindiğimiz hassasiyeti ve karşı tavrı yanın-

da yeni inşaatların bu kararname hükümlerine gö-

re denetiminin sağlanabilmesi için ruhsat veril-

memesi nedeniyle inşaat sektörü de faa l iye t in i he-

men hemen durdurmuştur. Yapı denerim kuruluş-

larının henüz oluşmamış olması bu gayrifaal du-

rumun süresini daha da uzatacaktır.

Bu nedenlerle temennimiz 595 sayı l ı KHK'nın

acilen yeniden ele alınması, Kararnamenin Ana-

yasanın 91'inci maddesi mucibince Kanun olarak

Yasama Organınca onaylanması sırasında gerekli

düzeltmelerin yapılmasıdır. Bu düzeltmeler yapı-

lırken kanımızca özellikle iki husus çok önemli-

dir.

1- Yapı denetim kuruluşlarının sorumluluk si-

gortası sigorta şirketleri için ihtiyari n i t e l i k taşı-

malıdır.

2- Sigortanın zorunlu olması isteniyorsa re-

asürans olanağı sağlayacak şekilde düzenlemeler

yapılmalı, özellikle deprem gibi doğal afetlerden

doğacak hasarlar yapı sorumluluk sigortası kapsa-

mı dışına çıkarılmalıdır. Beynelmilel alanda da

yapı sigortasında olmayan doğal afetlerin sigorta

kapsamına alınması dış reasürör bulmayı engelle-

mekte, yapı denetim kuruluşlarının, yapı müteah-

hitlerinin birer sanal kuruluşu şeklinde kurulma

ihtimali, yapıyı yapan ile denetleyenin aynı el ol-

ması endişesi bu durumu daha olumsıızlaştırmak-

tadır. Bu nedenle, sigortacıya yapı denelim kuru-

luşunu seçme hakkı tanınmalıdır. Bu aynı zaman-

da bu kuruluşların sanal kuruluş olmasını engelle-

yecek, ayrıca muteber denetim kuruluşlar ının si-

gorta olanağı bulabilmesini sağlayacaktır.

B- YAPI DENETİM KURULUŞLARI

ZORUNLU MALİ SORUMLULUKSİGORTASI GENEL ŞARTLARI

Hazine Müsteşarlığı 595 sayılı KHK'nin uy-gulanabilmesi için gerekli olan Yapı Denetim Ku-

ruluşları Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortası Ge-

nel Şartlarını ve buna ilişkin Tarife ve Talimatı

düzenleyerek 10.7.2000 tarihli Resmi Gazete'de

yayımlamıştır. Ancak bu genel şartların hazırlan-

ması son günlere sıkıştırılmış ve 595 sayılı

KHK'deki birbiri ile çelişkili hükümler genel

şartların ihtiyaca göre düzenlenmesini engelleyen


bir başka husus olmuştur. Örneğin;

l - Tazminatın hesabına ilişkin Genel Şartların

B.4. l maddesine göre "yapının ağır hasar görme-

si ve yıkılması halinde zarar, hasarın meydana

geldiği yıl için geçerli olan yapı yaklaşık maliye-

ti esas alınma suretiyle; güçlendirme gerektirenorta hasar halinde ise yine hasarın meydana geldi-

ği yıl için geçerli olan yapı yaklaşık maliyeti esas

alınmak suretiyle proje müellifince belirlenen ve

ilgili idarece onaylanan keşif bedeli üzerinden

saptanır" denilmektedir. Bu hüküm, 595 sayılı

KHK'nın bu konudaki 19'uncu maddesinde, do-

ğal afet halinde tazminat ödenmesi ile ilgili hü-

küm aynen alınarak yazılmıştır. Ancak doğal afet

yerine hasarın orijini genelleştirilmiş; bu nedenle

tazminatın hesabında, sigortacılıkla bağdaşmayan

iki ayrı baz oluşturmuştur.

Sigortacılıkta tazminatın hesabında uygulanan

prensip, hasarın doğduğu tarihteki rayice göre tes-

pit yapılması ve bu bedelden sigorta şartlarına gö-

re indirimlere gidilmesidir.

2- 595 sayılı KHK'nin 19'uncu maddesi ya-

nında, 23'üncü maddesine göre "zarar gören taşı-

yıcı sistemin hasarı halinde hasarın meydana gel-

diği yıl fiyatlarıyla güçlendirme bedelini veya ya-

pının yıkılması halinde güncelleştirilmiş teminattutarı üzerinden yapı hasar bedelini sigorta şirke-

tinden talep edebilecektir" denilmektedir. Genel

şartlarda bu hüküm de dikkate alınmamıştır. An-

cak KHK'nin 23'üncü maddesindeki zarar göre-

ne, yapı hasarını doğrudan sigorta şirketinden ta-

lep hakkı veren hüküm, uygulamada ihtilaflara

neden olacak niteliktedir.

3- Genel şartların A. l sigortanın konusu mad-

desinde, "tayıyıcı sisteminde meydana gelen yapı

hasarları" sözkonusu iken, sigorta sözleşmesinin

kapsamına ilişkin A.2 maddesinde, "sözleşmenin,

denetim kuruluşunun yapı veya yapı grubunda

meydana gelecek hasar dolayısıyla ortaya çıkacak

olan sorumluluğunu temin ettiği" belirtilmiştir.

Genel şartlarda, yapı hasarının tanımı yapılma-

mıştır. 595 sayılı KHK'nin 18'inci maddesinin

yapı denetim kuruluşunu yapının taşıyıcı olan ve

olmayan kısımlardaki yapı hasarından dolayı so-

rumlu tuttuğu dikkate alınmadan A.2 maddesi,

A. l maddesi hükmü ile uyuşmaz bir şekilde, ge-

niş bir sorumluluk anlayışı içinde düzenlenmiştir.

4- Bu tür sigortalarda, dünya uygulaması, si-

gorta ücretinin peşin alınması şeklindedir. Zira

alınan primin sigortacı tarafından değerlendiril-

mesi yapılmalı, karşılığı tesis edilmeli, bu suretle

yapı kullanım izninden itibaren başlayan ve on

sene devam eden bir süre içinde enflasyonla yük-

selen yapı maliyetinin inşaat süresi içindeki mali-

yete nazaran çok yüksek olması nedeniyle, buna

göre ödenecek yapı hasarlarında sigorta şirketleri

zararlarının önlenmesine çalışılmalıdır.

Genel Şartların C. l maddesinde sigorta ücreti-

nin ödenmesi, yapının inşa süresindeki yapı evre-

lerine göre ruhsat alınmadan önce yapı yaklaşık

maliyetinin %20'si, yapının taşıyıcı sisteminin in-

şaatına başlamadan önce %10'u, yapının sıvaya

hazır hale getirilmesinden önce %20'si, yapının

kalan kısımlarına başlamadan önce de %20'sine

tekabül eden primlerin ödemesi şeklinde belirlen-

miştir.

Sigorta fiyatı sigorta bedelinin yüzde 1,3'ü

olup, bu nispet uygulama yılı itibariyle yukarıda

değinilen yapı yaklaşık maliyetinin yüzdeleri üze-rine uygulanacaktır. Sigorta ücretinin ödenmesi-

nin bu suretle saptanması ve sigortacıyı bir an-

lamda sigorta pirimini tahsil edebilmek için inşa-

atı takip etmek zorunda bırakmaktadır. Sigortacı

taşıyıcı sistemine mi geçiliyor, sıva mı yapılıyor

şeklinde inşaatı takip ve ücreti tahsil edebilmek

durumunda kalmaktadır.

5- C. l maddesinin C. 1.1.4 fıkrasını tamamla-

yan cümle hükmü de ilginçtir. Bu hükümde "mad-

de fıkralarındaki yapı yaklaşık maliyetinin yüzde-

lerine tekabül eden primler yapı sahibi tarafından

yapı denetim hesabına yatırılan yapı denetim ku-

ruluşu hizmet bedelinin içinde yerâlır ve ilgili

idare tarafından içinde bulunulan ay sonu itibariy-

le sigorta şirketinin hesabına aktarılır. Primler bu

şekilde peşin olarak ödenmiş olur" denilmiştir.

Prim, belirtilen muhtelif sürelerde ödenirken, bu


ödemenin nasıl peşin prim olduğunu anlamak

mümkün değildir. Ayrıca primin ilgili idarece

içinde bulunulan ay sonu itibariyle sigorta şirketi-

ne aktarılması öngörülmüştür. Bu suretle peşin

ödendiği söylenilen prim ilgili idarece tutularak

29 güne kadar uzayan bir süre sonunda sigorta

şirketine ödenebilecektir.

6- Primin yapı denetim kuruluşu hizmet bede-

linin içinde yeralması 595 sayılı KHK hükümleri

ile de uyuşmamaktadır. Zira Kararnamenin 8'inci

maddesinde yapı denetimi hizmet bedelinin yapı

sahipleri tarafından, il özel idareleri ve belediye-

ler adına bankada yapı denetim hesabına yatırıla-

cağı, hesabın başka maksatla kullanılamayacağı

ve bu hesaptan yapı denetim kuruluşuna ödeme

yapılacağı belirtilirken, 7'nci maddesinde "yapı

denetim kuruluşu katma değer vergisi hariç yaptı-

ğı hfzmetlerden dolayı, yapı sahibinden başka ad

altında ayrıca hiçbir bedel talebinde bulunamaz"denilmiştir. Oysa, genel şartlarla prim ödenmesin-

de bu hesap vasıta olarak kullanılmakta ve

KHK'de öngörülmeyen bir uygulamaya yolaçıl-

maktadır. Primin bizzat sigortalı tarafından öden-

mesi gereği hem geciktirilmekte, hem de denetim

hesabına bağlanmaktadır.

7- Genel Şartların C.3. l maddesine göre, si-

gortacı, sözleşmeyi daha ağır şartlarla yapmasını

gerektiren hallerde prim farkının ödenmesi husu-

sunu sigorta ettirene ihtar edecek ve sigortalı ihta-

rın tebliğini takip eden sekiz gün içinde bu farkı

ödemezse sözleşme feshedilmiş olacaktır. Madde

hükmüne göre fesih halinde, prim iade olunacak-

tır. Ticaret Kanunun 1290'ıncı maddesinde, sigor-

ta ettirenin kötü niyeti anlaşıldığı takdirde sigor-

tacının prime hak kazanacağı belirtilmiştir. Genel

şartlarda kötü niyetlileri önleyecek bu durumun

dikkate alınmaması ve prim iadesi doğru olma-

mıştır.

8- Genel Şartların, Sigortalının Denetim Göre-

vinden Ayrılmasına ilişkin C.4 maddesinde "De-

netim Kuruluşunun poliçede belirtilen yapının de-

netim görevinden ayrılması halinde sigortanın

hükmü devam eder ve sigorta ettirenin sözleşme-

den doğan hak ve borçları yeni hak sahibine ge-

çer" hükmü yeralmaktadır. Madde, sigorta ettire-

nin değişikliği halinde, sigortacı veya yeni haksa-

hibine poliçeyi feshetme yetkisini vermektedir.

Kullanma izninden önceki fesihlerde, prim, uygu-

lama yoluna ait yapı yaklaşık maliyet i ü zerinden

hesaplanarak sigorta ettirene iade edilecektir.

Genel Şartların bu hükmü 595 sayı l ı KHK'nin

bu konuda getirdiği sistemle bağdaşmamaktadır.

KHK'nin 16'ıncı maddesinde "yapı sorumluları,

yapı ile ilişkilerini kestikleri tarihe kadar olan fa-aliyetlerinden sorumlu" tutulmuşlardır. Yapı De-

netim Kuruluşu, KHK'da yapı sorumlusu olarak

tanımlanmıştır. Bu nedenle yeni denetim kuruluşu

eskisinin sorumluluğunu yüklenmedikçe ve böyle

bir mutabkat sağlanmadıkça poliçedeki hak ve

borçların yeni denetim kuruluşuna geçmesi, söz-

leşmenin feshi ve prim iadesi yapılması gibi hü-

kümler 16'ıncı madde ile bağdaşmamakladır.

Diğer yandan Genel Şartların bu hükmü ile bu

sigortaya ilişkin Tarife ve Talimatın C.2.2 madde-

sinde yeralan yeni yapı denetim kuruluşunun so-

rumluluğunun başlamasından sonraki prim tesbi-

tine ilişkin hüküm birbiri ile uyuşmamakladır.

9- Yapı Denetim Kuruluşları Zorunlu Mali So-

rumluluk Sigortası Genel Şartlarında ve Tarife ve

Talimatında prim ödemesinde temerrüd ve fesih

hali düzenlenmemiştir.

Sonuç olarak; sigorta açısından gerek 595 sa-

yılı KHK'de, gerek buna istinaden ç ı k a r ı l a n Yapı

Denetim Kuruluşları Zorunlu Mali Sorumluluk

Sigortası Genel Şartlarında, uygulamayı olum-

suzlaştıran noktalar oldukça fazladır.

C- DENETİM KURULUŞLARI ve YAPI

DENETİM UYGULAMA YÖNETMELİĞİ

l- Yapı Denetimi Uygulama Yönetmeliğine

göre Yapı Denetim Kuruluşları, denetim hizmeti

verecekleri yapının kat adedi, inşaat a l a n ı , önemi

ve kullanım özelliği ile kuruluşun çalıştırmak zo-

runda olduğu asgari personel ve ekipman dikkate

alınarak üç sınıfa ayrılmıştır. A, B ve (7 sınıfların-

da oluşan kuruluşlarda, asgari düzeyde, inşaat


mühendisi, mimar, makine ve elektrik mühendisigibi asıl elemanlar yanında, teknisyen, teknikergibi yardımcı kontrol elemanlarının çalıştırılmasıöngörülmüştür. Bu elemanların asgari sayısı A sı-nıfında 83, B sınıfında 49, C sınıfında ise 18 kişi-dir. Her sınıf denetim kuruluşunun denetledikleritoplam inşaat alanı 120.000 m2 ile 600.000 m2

arasında değişmektedir.Yapı denetim kuruluşlarına, istenilen koşulları

yerine getirmeleri halinde, Yapı Denetimi Üst Ko-misyonunca izin belgesi verilecektir. Ancak, bu-güne kadar, yapılan müracaatların çok düşük ol-duğu anlaşılmaktadır. Bunda yapı denetim kuru-

luşlarının, bünyesindeki uzman mühendis ve mi-marlara ait olması zorunluğunun rolü büyüktür.

2- 595 sayılı KHK'ye göre uzman mühendis-lik ve mimarlıkla ilgili kanuni düzenlemeye yapı-

lıncaya kadar, mesleğinde fiilen çalıştığını belge-lemek kaydıyla 12 yıl ve daha fazla mesleki dene-yimi bulunan mühendis ve mimarlara ilgili mes-lek odasınca uzman mühendis veya uzman mimarbelgesi verilecektir. Belge verme ve buna ilişkin

formaliteler denetim kuruluşlarının organizasyo-nunu yavaşlatmışım Elbetteki, bu kuruluşlar za-manla oluşacaktır. Ne varki gerek KHK'de, gerekYapı Denetim Uygulama Yönetmeliğinde, kuru-luşların sanal şekilde kurulmalarını engelleyecekve denetim görevinin sorumluluğuna ilişkin etkinhükümler yoktur. 595 sayılı KHK'ye göre dene-tim görevini yerine getirmedikleri anlaşılanlarındenetim faaliyeti Yapı Denetim Üst komisyonu-nun teklifi üzerine Bayındırlık Bakanlığınca altıaydan bir yıla kadar geçici olarak durdurulur. Canve mal güvenliğini sağlamak amacıyla uygulama-ya konulan Yapı Denetiminin en önemli organıolan Denetim Kuruluşunun, sorumsuzca hareketi-nin en fazla bir sene faaliyetinin durdurulması ile

müeyyidelendirilmesi yetersizdir. Kuruluşun so-rumsuz hareketi sonunda, sigorta şirketi doğacak

zararı karşılayacak, ancak sermayesinin ne olaca-ğı saptanmamış, yükümlülüklerine karşı teminatı

olmayan bu kuruluşların sorumsuz hareketlerin-den sigorta şirketi yükümlü tutulacaktır. Sigortacıbir süre sonra çok muhtemelen rücu edebileceğikimseyi de bulamayacaktır. Bu hususlar, sigortacıbakımından güvensizlik doğurmaktadır. Bu ne-denle, sigorta şirketinin denetim kuruluşunu seç-me hakkı olmalıdır ve güvensizlik ancak şu şekil-de giderilebilecektir.

3- Yapıda en önemli hususlardan biri de işçi-

liktir. İyi bir yapı kaliteli malzeme yanında, bumalzemenin özenle ve işini bilen kimseler tarafın-dan kullanılmasına ihtiyaç göstermektedir. Bu ne-denle, yapıda müteahhitten işçiye kadar her ele-

manının belirli bilgi ve beceriye sahip olduğununaraştırılması ve kanıtlanması, bunu teminen de

kalfa, usta gibi insan unsurunun mesleki eğitimi-ne önem verilmesi gerekmektedir.

Yapı Denetim Uygulaması Yönetmeliğinde,yapı denetim kuruluşunun inşaatta çalıştırılan işçi

ve ustaların mesleğinin erbabı olduğuna dair ser-

tifikaları yapı müteahhidinden isteyebileceği ön-

görülmüştür. Ancak ülkemizde henüz, mesleki te-

şekküllerin bu tür sertifika verilmesi uygulamasıyerleşmemiştir.

Sonuç olarak, 595 sayılı Kanun Hükmünde

Kararname ile getirilen Yapı Denetim Sigortası,Kararnamenin ve ilgili genel şartlar hükümlerinin

birbiri ile çelişkili ve sigortacılıkla ve dünya uy-gulamaları ile bağdaşmayan hükümleri, reasürans

olanağının dikkate alınmamış olması, yapı dene-

tim kuruluşları konusunda sigorta şirketlerinin et-

kinlikten mahrum olması; kamu kuruluş ve ku-

rumlarının yapacakları veya yaptıracakları yapıla-rı kararname dışında tutarak bu yapılar için can ve

mal güvenliğine önem verilmemesi suretiyle

amaçtan sapılması gibi olumsuz durumu ile şim-

diden işlerlik kazanacak ve ihtiyacı karşılayacakgibi görünmemekte; 595 sayılı Kanun Hükmünde

Kararnamenin yasallaşmadan önce yeniden göz-den geçirilmesi gerekmektedir.


* *

Üniversitelerimiz

iZMiR YÜKSEK TEKNOLOJİENSTİTÜSÜ

Prof. Dr. Semra ÜLKÜ (İYTE Rektörü)

Yüksek öğrenim kurumlarının en temel fonksiyon-ları Ülkemizi 2000'li yıllara taşıyacak gençlerimizin;

• Cumhuriyetin temel ilkelerinin korunmasınaönem veren ve topluma karşı sorumluluk duyguları ge-lişmiş,

• Araştırmacı,• Girişimci• Kritik düşünme ve ekip çalışmasında başarılı,• Çevre koruma bilinci taşıyan• Kendi teknolojimizi üretecek,

genç bireyler olarak yetiştirilmesi,Ulusal çıkarlara ve kalkınmaya hizmet edecek, sa-

nayiinin ve toplumun ihtiyaçlarına cevap verecek nite-likte araştırma çalışmaları ile;

• Yeni bilgi üreterek bilime uluslar arası düzeydekatkı yapılması

• Üretilen bilginin yayılmasının ve ürüne dönüştü-rülmesini sağlayarak ülkenin ve evrenin geleceğineışık tutulması uygulama çalışmaları ile sanayiye vetopluma önderlik edilmesi şeklinde özetlenebilir.

Özellikle teknoloji alanlarında ileri düzeyde araş-tırma, eğitim, öğretim, üretim, yayın ve danışmanlıkyapmak üzere İzmir'in üçüncü yükseköğretim kurumuolarak 1992 yılında kurulmuş olan Enstitümüz temeleğitim felsefesi olarak:

• İnterdisipliner yaklaşım ile• Çağdaş eğitim metodları uygulayarak• Sanayii işbirliği ile• Eğitim ve araştırmanın içice olduğu ortamda

mesleklerin temel kavramlarının ileri eğitim teknikleriuygulanarak ezbercilikten uzak bir yaklaşım ile yerleş-tirilmesini, öğrenmenin öğrenilmesi ile yaşam boyumesleki gelişmenin sağlanmasını benimsemiş,

YaratıcılığınEkip çalışmasının

• ' Girişimciliğingeliştirilmesini esas almıştır.

Mezunların; araştırmacı, girişimci, kritik düşünmeve karar verme ile ekip çalışmasında başarılı, çevreyikirletmeyecek şekilde tasarım ve üretim yapacak, ken-di teknolojimizin üretilmesinde katkısı olacak bilimadamları, mühendisler, çağdaş projelere imzasını atanmimarlar ve plancılar olarak ülkeye katkıda bulunma-ları hedeflenmiştir.

ABD'de ve Avrupa ülkelerinde alışılmış olan Tek-noloji Enstitüsü kavramı araştırma yoğun, teknik ağır-lıklı yüksek öğretim kurumlarını simgelemekte olup,ABD'de teknik dallarda en önde gelen Yüksek Öğre-tim Kurumlan olan MİT, Georgia Tech, CalTcch de bi-rer Teknoloji Enstitüsü'dür.

Bünyesinde Mühendislik, Fen ve Mimarlık Fakül-teleri yer almakta, lisansüstü eğitim Mühendislik veFen Bilimleri Enstitüsü tarafından koordine edilmekte-dir. Eğitim dili İngilizce'dir. İngilizce hazırlık eğitimYabancı Diller Bölümünde verilmektedir. Feri Fakülte-si: Matematik, Fizik, Kimya, Biyoloji Bölümlerinden,Mühendislik Fakültesi: Makine Mühendisliği, KimyaMühendisliği, İnşaat Mühendisliği, Elektrik-Elektro-nik Mühendisiliği, Bilgisayar Mühendisliği, Gıda Mü-hendisliği Bölümlerinden; Mimarlık Fakültesi: Mi-marlık, Şehir ve Bölge Planlama, Endüstri ÜrünleriTasarımı, Mimari Restorasyon Bölümlerinden oluş-maktadır. Fakülteler dar kapsamlı çok sayıda bölümyerine az sayıda anahtar bölümlerden oluşturulmuş; veayrıca disiplinlerarası çalışmanın teşvik edileceği, bö-lümlerde bulunmayan üst düzey imkanlara sahip İnter-disipliner merkez ve enstitüler (Biyoteknoloji-Biyo-mühendislik, Malzeme Mühendisliği ve Çevre Mühen-disliği gibi) planlanmıştır. Bu birimler aracılığı ile oalanla ilgili bölümler biraraya getirilerek gelişen tek-nolojinin ihtiyaçlarına cevap verebilecek İnterdisipli-ner araştırma ve eğitim sürdürülecek; böylece değişikbakış açılarının biraraya getirilmesi ile araştırmalar da-ha sağlıklı gelişecek, akademisyenler birden fazla mer-kez ve enstitüde İnterdisipliner çalışmaya katkıda bu-lunabilecek, ayrıca imkanlar paylaşılarak daha etkin veverimli kullanılabilecektir. Gelişen teknoloji ve deği-şen öncelikler paralelinde kaynakların bir enstitü veyamerkezden bir diğerine kaydırılması ile değişen ihti-yaçlara daha kolay cevap verilebilecektir. Bilgi düze-yindeki ilerleme ve modern toplum gereksinimleri so-nucunda ortaya çıkan kompleks sorunların çözümlen^-mesinde akademik bölümlerin tek başlarına yeterli ol-maması gerçeğinden hareket ile disiplinlerarası prog-ramlara ağırlık verilmiştir. Eğitim-öğretim programla-rında yukarıda belirtilmiş bölümler çekirdeği oluştur-makla birlikte, Fen ve Mühendislik Fakültelerinin kat-kıları ile Malzeme Bilimi ve Mühendisliği, Biyotekno-


loji ve Biyomühendislik, Çevre Mühendisliği, EnerjiMühendisliği gibi disiplinlerarası alanlarda lisansüstü

eğitim-öğretim ve yandal lisans programlarının uygu-lanması ve araştırmalar yapılması temel felsefe olarakbenimsenmiştir. Temel disiplinlerden birisinde alına-cak kuvvetli bir lisans eğitimini takiben (Makine Mü-hendisliği, Kimya Mühendisliği, Elektrik-ElektronikMühendisliği, İnşaat Mühendisliği gibi bölümlerdenalınacak dereceler üzerine Biyoteknoloji-Biyomühen-dislik, Çevre Mühendisliği, Malzeme Mühendisliği gi-bi çağın teknolojileri olarak anılan alanlarda lisansüstüeğitim yaptırılması ile bir taraftan kuvvetli bir mühen-dislik temeli oluşturulurken diğer taraftan çağın sürek-li değişim gösteren gereksinimlerine interdisipliner an-layış ile sağlıklı bir şekilde cevap verilebilecektir.

HALEN;* FEN FAKÜLTESİ* Fizik,

* Kimya,* MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ* Bilgisayar Mühendisliği,* Kimya Mühendisliği,* Makine Mühendisliği,* MİMARLIK FAKÜLTESİ* Mimarlık,* Şehir ve Bölge Planlama,

Bölümlerinde Lisans,Halen Öğretime Açık olan Yüksek Lisans Prog-

ramları:*Mühendislik,* Bilgisayar Mühendisliği (Bilgisayar Yazılımı),* Elektrik-Elektronik Mühendisliği (Elektronik ve

Haberleşme),* Gıda Mühendisliği,* Kimya Mühendisliği,* Makine Mühendisliği,* Malzeme Bilimi ve Mühendisliği (Malzeme Bili-

mi),*Fen,

Fizik,Kimya,

* Mimarlık,* Endüstri Ürünleri Tasarımı,* Mimarlık ,* Şehir Planlama,* Şehir Tasarımı,Doktora Programları:* Mimarlık,* Şehir Planlama,ve* Disiplinlerarası Programlar,* Biyoteknoloji ve Biyomühendislik,

• Çevre Mühendisliği (Çevre Kirliliği ve Kontrolü),• Enerji Mühendisliği (Enerji ve Güç Sistemleri)• Malzeme Bilimi ve Mühendisliği,İnterdisipliner alanlarda lisansüstü eğitim sürdürül-

mektedir.Dışarıdan knovv-hovv satın almanın:• Ülkemiz sanayiinin teknolojyi geriden takibine

sebep olduğu,• Ülke şart ve gereksinimlerine tam uymadığı,• Dışa bağımlılığı artırdığı,Tüm bunlara karşın:• Teknoloji transferi yerine yeni teknoloji üretimi-

nin uzun vadede daha ucuz olduğu,• Türkiye ekonomisi ve sanayi geleceğinin yeni

teknolojilerden yararlanılması ve bu teknolojilerin ge-liştirilmesinde aktif rol oynamasına bağlı olacağı,

bilinci ile sanayimize hizmet temel ilke olarak benim-senmiştir.

• Sanayinin hedefine ulaşmasında gerekli bilgi de-neyim ile donatılmış nitelikli mühendislerin yetiştiril-

mesi• Gereksinim duyulan öncelikli alanlarda araştırma

ve lisansüstü tez çalışmalarının yürütülmesi ile sanayi-ye hizmet esas alınmıştır. Mezunların araştırmacı, giri-şimci, kritik düşünme ve karar verme ile ekip çalışma-sında başarılı, çevreyi kirletmeyecek şekilde tasarımve üretim yapacak mühendisler olarak ülke sanayiinekatkıda bulunmaları hedeflenmiştir.

• Ülkemize özgü teknolojik problemleri ülkemizdeçözebilecek,

• Sanayi tesislerini verimli bir şekilde çalıştırabile-cek,

• Çevreyi kirletmeyecek şekilde tasarım ve üretimyapabilecek,

• Kendi teknolojimizi üretebilecek,yetenekte mühendislerin disiplinlerarası bir anlayış vesanayi işbirliği ile yetiştirilmesi temel ilke olarak be-nimsenmiştir.

Halen İzmir Yüksek Teknoloji Enstitüsü'nde mev-cut seçkin akademik kadro yurtdışında (ABD) üst dü-zey üniversitelerde doktorasını tamamlayarak Enstitü-müze dönmekte olan öğretim elemanlarımız ile (100civarında) daha da güçlenecektir.

Kısaca özetlemek gerekirse; İzmir Yüksek Tekno-loji Enstitüsü edilgen değil, yaratıcı bir eğitimin çağ-daş eğitim modelleri uygulanarak İngilizce olarak ve-rildiği, lisans ve lisansüstü öğrencilerinin canlı eğitimve araştırma bağları olması hedeflenen bir kurumdur.Genç, üst düzey seçkin üniversitelerde eğitim ve dene-yim sahibi, yetkin bir kadroya sahip olacak bu kuru-mun büyümesi ve hedeflerine en kısa sürede ulaşması,ülkemiz için büyük kazanç olacaktır kanısındayız.


O da'dan

TMMOB MAKİNA MÜHENDİSLERİ ODASIMEKANİK TESİSAT HİZMETLERİ UZMANLIK VE

BELGELENDİRME YÖNETMELİĞİ

01. KAPSAMBu yönetmelik mekanik tesisat hizmetlerini ger-

çekleştirecek makina mühendislerinin uzmanlıklarının

TMMOB Makina Mühendisleri Odası tarafından bel-

gelendirilmesi koşullarını ve esaslarını kapsar. Bu Yö-

netmelik TMMOB Makina Mühendisleri Uzmanlık ve

Belgelendirme Yönetmeliği'nin doğal ekidir.

02. AMAÇBu yönetmelik ülke ve toplum yararları doğrultu-

sunda kaliteli, sağlıklı, konforlu, güvenli ve ekonomik

yapıların gerçekleştirilmesi amacıyla, mekanik tesisat

hizmetlerinin üretilmesinde ve denetlenmesinde görev

alacak, ulusal ve uluslararası bilimsel çalışmaları ve

yeni gelişmeleri takip eden, mesleki etik kurallarına

uygun olarak çalışacak Oda üyesi makina mühendisle-

rine TMMOB Makina Mühendisleri Odası tarafından

mekanik tesisat hizmetleri alanında uzmanlık belgele-

ri verilmesi esaslarını ve koşullarını düzenler.

03. TANIMLAR VE KISALTMALARUzman Mühendis: Mekanik tesisat alanında bilgi

ve deneyime sahip, bu konuda açılmış sınavlarda başa-

rılı olmuş, Oda üyesi makina mühendisine uzman mü-

hendis denir.

Bu Yönetmelikte;

TMMOB Makina Mühendisleri Odası "ODA",

Oda Yönetim Kurulu "OYK",

Şube Yönetim Kurulu "ŞYK",

Serbest Müşavir Mühendis "SMM"

olarak tanımlanmıştır.

04. MEKANİK TESİSAT HİZMET ALANLARIMekanik tesisat hizmetleri:

Isı yalıtımı

Sıhhi tesisat

Isıtma tesisatı

Asansör avan proje hazırlama •

Klima tesisatı

Havalandırma tesisatı

Kızgın su tesisatı

Buhar tesisatı

Gaz (doğal gaz, havagazı, LPG) tesisatı

Basınçlı hava tesisatı

Sanayi tipi mutfak, çamaşırhane tesisatı

Soğutma tesisatı

Yüzme havuzu ve filtrasyon tesisatı

Medikal gaz tesisatı

Otomatik kontrol

Arıtma tesisatı

v.b. konularında gerçekleştirilen tasarım, uygulama,

denetim ve kontrol hizmetleridir.

05. MEKANİK TESİSAT HİZMETLERİ

UZMAN MÜHENDİS BELGESİBu belge "genel tesisat mühendisliği" alanında ve

aşağıda belirtilen "dar kapsamlı tesisat mühendisliği"

konularında verilir.

05.01. Genel Tesisat Uzman Mühendis Belgesi

Belge sahibi makina mühendisi sıhhi tesisat, ısı ya-

lıtımı, ısıtma tesisatı başlıklarıyla tanımlanan mekanik

tesisat hizmetlerini yapmaya yetkilidir. Bu belge sahi-bi makina mühendisi, uzmanlık kapsamını "dar kap-

samlı tesisat uzmanlık belgeleri " alarak artırabilir.

Belge örneği Ek. l 'de verildiği gibidir.

05.02. Dar Kapsamlı Tesisat Uzman Mühendis Yet-

ki Belgesi

05.02.01. Dar kapsamlı tesisat uzman mühendis

yetki belgesi konulan aşağıdaki gibidir:

Doğalgaz tesisatı

Asansör avan proje hazırlama

Havuz tesisatı

Sanayi tipi çamaşırhane tesisatı

Sanayi tipi mutfak tesisatı

Medikal gaz tesisatı

Otomatik kontrol

Klima tesisatı

Kızgın su tesisatı

Basınçlı hava tesisatı

Buhar tesisatı

Soğutma tesisatı

Arıtma tesisatı

Havagazı tesisatı


LPG tesisatı

Havalandırma tesisatı

05.02.02. yukarıda belirtilen konuların bir veya bir-

kaçında belge sahibi makina mühendisi, belgede belir-

tilen konu veya konularda mekanik tesisat hizmetleri-

ni yapmaya yetkilidir. Belge örneği Ek.2'de verildiği

gibidir.

05.02.03. Yukarıda tanımlanan "Dar Kapsamlı Te-

sisat Uzman Mühendis Yetki Belgesi" konulan günün

gelişen koşullarına uygun olarak ODA tarafından artı-

rılabilir.

06. UZMAN MÜHENDİS BELGELENDİRMEKOŞULLARIMekanik Tesisat Uzman Mühendis Belgesi almak

için Oda üyesi olan makina mühendisleri başvurabilir-

ler. Uzman mühendis belgelerinin geçerlilik süresi her

yıl onaylanmak kaydıyla alındığı tarihten itibaren 5

yıldır. Belgelerin yıllık onaylarında, belgenin geçerli-

liğini sürdürebilmesi için belge sahibi Mekanik Tesisat

Hizmetleri Uzmanlık ve Belgelendirme Kurulu tara-fından belirlenen, belirlenen meslek içi eğitimleri ta-

mamlamak zorundadır. ^Gerekli meslek içi eğitimi ta-

mamlayamayan belge sahibinin belgesi yukarıda ta-

nımlanan koşulu sağlayıncaya kadar geçerliliğini yiti-

rir. Bu durum Oda tarafından ilgili birimlere bildirilir.

06.01. Genel Tesisat Uzman Mühendis Belgelen-dirme Koşulları

06.01.01. ODA tarafından merkezi düzeyde açılanyapı üretim süresinde geçerli olan yasalar, KHK'ler,

tüzük, yönetmelik ve genelgeler konularında bilgilen-

dirme seminerlerine katılmış olmak

06.01.02. Genel tesisat uzman mühendis belgesi

için ısı yalıtımı, sıhhi tesisat, ısıtma tesisatı konuların-

da en az l yıl süre ile tasanm-uygulama deneyimi ka-

zanmış olmak.06.01.03. ODA tarafından merkezi düzeyde açılan

sınavlara katılmak ve başanlı olmak.

06.02. Dar Kapsamlı Tesisat Uzman Mühendis

Belgelendirme Koşulları

06.02.01. 05.02. Maddede tanımlanan alanlarda

ODA tarafından Meslek İçi Eğitim Merkezi (MİEM)

aracılığıyla merkezi düzeyde açılan eğitim programla-

rına katılmış olmak

06.02.02. ODA tarafından yukarıdaki konularla il-

gili olarak merkezi düzeyde açılan sınavlara katılmak

ve başarılı olmak

07. MEKANİK TESİSAT HİZMETLERİ

UZMANLIK ve BELGELENDİRMEKURULU

Mekanik Tesisat alanında uzmanlık belgesi almak

isteyen makina mühendislerinin başvurularını değer-

lendirerek, OYK'nun karar alma sürecini hazırlayan,

bu yönetmelikle ilgili düzenlemeler hakkında OYK'nagörüş ve öneriler sunan, Mekanik Tesisat Uzmanlık

Belgelerine ait gerçekleştirilecek sınavların hazırlıkla-

rını, gerçekleştirilmesini ve değerlendirmesini yapan,

OYK kararı ile oluşturulan süreli bir kuruldur.

ODA Mekanik Tesisat Hizmetleri Uzmanlık ve

Belgelendirme Kurulu, OYK kararı ile bir OYK üyesi-

nin başkanlığında mekanik tesisat uzman mühendis

belgesi alma koşullarına sahip ODA üyeleri arasından

iki yıllık çalışma dönemi için belirlenir. Kurul üye sa-

yısı 7 kişidir. Kurul ODA'nın yazılı çağrısı ile toplanır.

Kurulda kararlar oy çokluğuyla alınır. Kurul üyesinin

kuruldan ayrılması durumunda OYK en geç l ay içeri-

sinde yeni üyenin atamasını yapar.

OYK tarafından kurul oluşumunda Şubelerin öne-

rileri de dikkate alınarak yukarıdaki koşullara uyulma-

sı kaydıyla Bayındırlık ve İskan Bakanlığı temsilcisi,

sektörle ilgili uzmanlık dernekleri temsilcisi ve üniver-

sitelerden temsilcilerin yer alması gözetilir.

07.01. Mekanik Tesisat Hizmetleri Uzmanlık Ve

Belgelendirme Kurulunun Görevi07.01.01. 04. Maddede yer alan mekanik tesisat

hizmetleri konularında meslek içi eğitim, kurs ve se-

minerleri programlamak ve bu programlara ilişkin

esasları belirlemek.

07.01.02. Tasarım ve uygulama deneyim sürelerine

ilişkin esasları belirlemek.

07.01.03. Uzman Mühendis Belgesi sınav komis-

yonları oluşturulmasına yönelik çalışma esaslarını be-

lirlemek, komisyon üyeleri hakkında OYK'ya öneri-lerde bulunmak.

07.01.04. Uzman Mühendis Belgelendirme süre-

cinde oluşabilecek itirazları değerlendirmek ve sonuç-

landırmak.

07.01.05. Uzmanlık ve belgelendirme çalışmaları-

nın gelişmesine ilişkin önerileri almak, değerlendir-

mek, geliştirmek, ilgili mevzuatın geliştirilmesine yö-

nelik katkıda bulunmak.

08. UZMAN MÜHENDİS BELGELENDİRMESINAV KOMİSYONLARIUzman mühendis belgelendirme sınav komisyon-


lan Mekanik Tesisat Hizmetleri Uzmanlık ve Belge-lendirme Kurulunca önerilen ve OYK'nın atayacağı,Genel Tesisat Uzman Mühendis Sınav Komisyonunda

uzman mühendis belgesine sahip, Dar Kapsamlı Tesi-sat Uzman Mühendis Sınav Komisyonunda ilgili ko-

nuda uzman mühendis belgesine sahip en az 3 kişiden

oluşur. Sınav sorularının belirlenmesi, sınavın hazır-lanması, gerçekleştirilmesi ve değerlendirilmesi ko-misyon tarafından yerine getirilir.

09. UZMAN MÜHENDİS BELGELENDİRMESINAVLARIUzman mühendis belgelendirme sınavları 05.01.

Maddede tanımlanan uzman mühendis belgelerini al-mak için başvuran makina mühendislerine istekte bu-

lundukları konu veya konularda uzman mühendis bel-gesi verilmek üzere merkezi düzeyde gerçekleştirilen

sınavlardır.

09.01. Genel tesisat uzman mühendis belgesi içinODA yılda en az ikişer sınav gerçekleştirir. Sınavlar engeç 3 ay önceden, genel tesisat uzman mühendis bel-gesi sınav konuları ve sınav tarihiyle birlikte ODA ya-yın organları aracılığı ile ODA üyelerine duyurulur.

09.02. Her bir uzman mühendis belgesi sınavı içinbaşarı notu 100 üzerinden 70'tir. Her bir uzman mü-

hendis belgesi sınav soruları ve yanıtları belirli süreler-le ODA yayın organlarında yayınlanır.

09.03. Sınav katılım ve belge ücretleri OYK tara-

fından belirlenir.

10. DİĞER KONULAR10.01. Uzman mühendis belgesi almak üzere baş-

vuranların deneyim kazanmak üzere çalışma yaptıkla-rı iş yerlerinde uzman mühendis belgesine sahip en azbir makina mühendisi çalışması zorunludur.

10.02. Uzman mühendis adayları deneyim çalışma-sına başlamadan önce çalışacakları işyerlerini ve o ku-

ruluştaki uzman mühendis isimlerini Oda'ya bildirir.

10.03. Uzman mühendis belgesine sahip olmayanmakina mühendisleri mekanik tesisat konusunda

SMM belgesine sahip olamaz. Uzman mühendisin uz-man olduğu konular SMM belgesinde de tanımlanır.

10.04. Makina mühendisliği mekanik tesisat uz-man mühendis belgesine sahip ODA üyeleri sadece ı^z-man olduğu tesisat konularındaki mekanik tesisat hiz-metlerini yerine getirmeye yetkilidir. Uzman olmadık-

ları konularda çalışamazlar.10.05. Bu yönetmelikte yer almayan hususlarda

TMMOB Makina Mühendisleri Odası Tüzük ve Yö-

netmelik hükümleri geçerlidir.

Geçici Madde lBu yönetmeliğin yürürlüğe girdiği tarihten önce

dar kapsamlı alanlarda tanımlanan mekanik tesisat ko-nularında ODA tarafından düzenlenen kurslar ve yapı-lan sınavlar sonucu mühendis yetki belgesi almış olan-

lar ile adı geçen hizmetleri yürüttükleri için kazanılmışhak olarak kurslara katılmadan bu belgeleri almış olan-ların belgeleri bu yönetmelik kapsamında geçerlidir.

Geçici Madde 2ODA, halen yapı üretim sürecinde 05.01. Maddede

tanımlanan mekanik tesisat hizmet alanlarında görev

yapan ve görev yaptıklarını kanıtlayan belge ve dokü-manlarla birlikte ODA'ya başvuran, ODA üyesi maki-na mühendislerine, ŞYK'ları tarafından bir ŞYK Üye-si başkanlığında en az 5 kişiden oluşturulan Şube Baş-vuru Değerlendirme Kurulu'nun değerlendirmesi,ŞYK'nun olumlu görüşü ve OYK onayı ile, bu yönet-meliğin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren l (bir) yıliçinde sınava tabi tutulmaksızın mekanik tesisat hiz-metleri uzman mühendis belgesi verir. Başvuru şekilve koşulları Ek.3'te verildiği gibidir. Bu madde 30 Ha-

ziran 2001 tarihinde kendiliğinden yürürlükten kalkar.

Geçici Madde 3Yönetmeliğin yürürlüğe girdiği tarih itibariyle Oda

üyesi Makina Mühendisleri deneyim şartı aranmaksı-

zın 05.01. Maddede belirtilen uzman mühendis belge-lerini almak üzere 3 yıl süreyle sınavlara girnıe hakkı-na sahiptir. Bu madde 30 Haziran 2003 yı l ında kendi-

liğinden yürürlükten kalkar.

11. YÜRÜRLÜK38. Dönem ODA Genel Kurulun verdiği görev ve

yetki ile OYK'nun 26.06.2000 tarih ve 258 sayılı kara-rı ile kabul edilen bu yönetmelik 27 Haziran 2000 tari-hinden itibaren yürürlüğe konulmuştur.

12. YÜRÜTMEBu Yönetmelik TMMOB Makina Mühendisleri

Odası Yönetim Kurulu tarafından yürütülür.


MAKİNA MÜHENDİSLERİ ODASI MEKANİK TESİSAT HİZMETLERİ

UZMANLIK ve BELGELENDİRME YÖNETMELİĞİGEÇİCİ 2. MADDE UYARINCA UZMAN MÜHENDİS BELGESİ

VERİLMESİNE İLİŞKİN AÇIKLAMALAR

TMMOB Makina Mühendisleri Odası Mekanik Te-

sisat Hizmetleri Uzmanlık ve Belgelendirme Yönet-

meliği Geçici 2.Madde uyarınca Makina Mühendisliği

Mekanik Tesisat Uzman Mühendis Belgesi almak iste-

yen Oda üyesi makina mühendisleri aşağıdaki açıkla-

malar çerçevesinde hazırladıkları başvuru dosyası ile

bağlı bulundukları Şube'ye başvuracaklardır.

Başvuru dosyası içeriği;

1. Mekanik Tesisat Uzman Mühendis Belgesi al-

mak istemini belirten Ek.A'da örneği verilen dilekçe.

Dilekçe ekinde:

1.1. Ek.B'de örneği verilen taahhütname

1.2. MMO Üye kimlik belgesinin fotokopisi (Üye

kimlik belgeleri ODA tüzüğü gereği 5 yılda bir yeni-

lenmek zorundadır. Başvurularda geçerlilik süresi bit-

memiş üye kimlik belgesi aranır.)

1.3. İki adet vesikalık fotoğraf,

1.4. Cari yıl sonu itibariyle üye aidat borcu olmadı-

ğına dair belge (Şubelerden temin edilecektir.),

1.5. Özellikle mekanik tesisat alanıyla ilgili mesle-

ki bilgi ve deneyimlerinin ayrıntılı bir şekilde yer aldı-

ğı özgeçmiş,

1.6. Şube'den temin edilecek ve dolduracakları

MMO Mekanik Tesisat Uzman Mühendis Bilgi Formu

(Ek.C),

1.7. Özgeçmişinde ve MMO Mekanik Tesisat Uz-

man Mühendis Bilgi Formu'ndaki bilgileri doğrula-

yan, destekleyen ve kanıtlayan belge ve dokümanlar

(asılları),

1.7.1. Kamu kurumlarında çalışan makina mühen-

disleri, bağlı bulundukları kurumdan aldıkları, çalıştık-

ları süreyi ve çalışma alanlarını tanımlayan hizmet bel-

gesi, iş denetleme, iş bitirme belgeleri,

1.7.2. Ücretli çalışan makina mühendisleri, çalış-

tıkları işyerlerinin ayrıntılı bilgisi ile birlikte, işveren-

lerinden alacakları referans mektupları veya işyerlerin-

den alacakları çalıştıkları süreyi ve çalışma alanlarını

tanımlayan hizmet belgesi, çalıştıkları döneme ilişkin

SSK 4 aylık prim bordrosu veya SSK'dan alacakları

aynı amaca yönelik bir belge,

1.7.3. Serbest Müşavir Mühendis olarak çalışan

makina mühendisleri, ürettikleri ve denetledikleri ya-

pılarda uyguladıkları mekanik tesisat hizmetlerine iliş-

kin listeledikleri dokümanlar ve bu dokümanları doğ-

rulayan, destekleyen ve kanıtlayan belge ve doküman-

ları,

1.7.4. Öğretim elemanları olarak görev yapan ma-

kina mühendisleri, bağlı bulundukları kurumlardan al-

dıkları mekanik tesisat ile ilgili verdiği dersleri, meka-

nik tesisat alanında tebliğ sunmak üzere katıldıkları

hizmet içi eğitim, kongre, sempozyum, konferans, se-

miner vb. etkinliklere ilişkin belge ve dokümanları,

2. ODA yukarıda belirtilenler dışında ek belge ve

dokümanları isteme, gerekirse araştırma yapma,

ODA'ya sunulan belge ve dokümanları kabul veya ret

etme yetki ve hakkına sahiptir.

3. Başvurular Şube Başvuru Değerlendirme Kuru-

lu tarafından incelenerek olumlu görülenler Şube Yö-

netim Kurulunun kararı ile Oda Yönetim Kurulu ona-

yına sunulacaktır.

4. Şube Yönetim Kurulları başvuran üyeye ait ör-

nek Mekanik Tesisat Uzman Mühendis Belgesini dol-

durarak Oda Yönetim Kurulu onayına sunar. Örnek

Belge üzerinde Şube Sekreterinin Uygun Görülmüş-

tür notu ile imzası bulunacaktır. Her başvuru sahibine

ait Dilekçe, Taahhütname, Mekanik Tesisat Uzman

Mühendis Bilgi Formu fotokopileri örnek belge ekin-

de yer alacaktır. Üyenin başvuru sırasında verdiği tüm

belge ve dokümanlar şubeler tarafından arşivlenecek-

tir.

5. Başvuruları sonrasında değerlendirme sonucu

olumsuz görülenlerin durumu Şube Yönetim Kurulu

tarafından başvuru sahibine bildirilecektir.

6. MMO Yönetim Kurulunca Mekanik Tesisat Uz-

man Mühendis Belgesi verilmesi Oda Yönetim Kurulu

tarafından uygun görülen üyeler, belgelerini alma-

dan önce belgelendirme ücreti olarak 100.000.000


(yüzmilyon) TL'smı Oda Merkezi Muhasebesine elden

veya Oda'nın İş Bankası Yenişehir Şubesi 16101 No-

lu hesaba yatırmaları gerekmektedir (Bu ücret başvuru

sırasında alınmayacaktır).

Ek.A

TMMOB MAKİNA MÜHENDİSLERİ ODASI

YÖNETİM KURULU BAŞKANLIĞINA

Oda Mekanik Tesisat Hizmetleri Uzmanlık ve Bel-

gelendirme Yönetmeliği uyarınca Mekanik Tesisat Uz-

man Mühendis Belgesi almak istiyorum. Yönetmelik

gereği istenen belge ve dokümanlar yazımın ekindedir.

Gereğini bilgilerinize sunarım.

Saygılarımla,

Tarih :

Adı Soyadı :

Oda Sicil No :

İmza :

Adres :

Telefon/Faks :

e-posta :

Ekler:

1. Taahhütname

2. Üye kimlik kartı fotokopisi

3. İki adet fotoğraf

4. Üye aidat borcu olmadığına dair belge

5. Özgeçmiş

6. MMO Mekanik Tesisat Uzman Mühendis Bilgi

Formu

7. Belge ve Dokümanlar

Ek.B

TAAHHÜTNAME

Makina Mühendisleri Odası Mekanik Tesisat Uz-

man Mühendis Belgesi verilmesi için yaptığım başvu-

ruya ilişkin;

* Beyanımda verdiğim bilgi, belge ve dokümanla-

rın doğruluğunu, sonradan beyanımın veya ekli belge

ve dokümanların gerçek dışı ve yanıltıcı olduğunu sap-

tanması durumunda verilen belgenin iptal edilmesini,

* Bu belgeyi kullanarak yapacağım çalışmalarda

mesleki bilgi ve becerilerimi, geçerli yasal mevzuata,

TMMOB ve Makina Mühendisleri Odası Tüzük, Yö-

netmelik ve Kararlarına, TMMOB Etik (Mesleki Dav-

ranış) Kurallarına uyarak uygulayacağımı,

* Bu belge dolayısıyla yaptığım işler hakkında Ma-

kina Mühendisleri Odası'nca istenilecek bilgileri vere-

ceğimi,

* Ürettiğim hizmetlerin veya yapı denetimine konu

olan projelerin Makina Mühendisleri Odası mesleki

denetim uygulamalarından geçmiş olmasına dikkat

edeceğimi,

* Bu ve ilgili yönetmelikler çerçevesinde Makina

Mühendisleri Odası tarafından alınacak kararlara uya-

cağımı,

* Makina Mühendisleri Odası Mekanik Tesisat

Hizmetleri Uzmanlık ve Belgelendirme Yönetmeliğini

okuduğumu, anladığımı ve eksiksiz uygulayacağımı

kabul ve taahhüt ediyorum.

Tarih :

Adı Soyadı :

Oda Sicil No :

İmza :


Ek.C

fiûtmmobmakina mühendisleri odası

MakinaAT

Mühendisleri Odası Şyağıda beyan ettiğim bilgilearih: / /

MEKANİK TESİSATUZMAN MÜHENDİSLİK

BİLGİ FORMUubesi Yönetim Kurulu Baskanlığı'narin doğruluğunu kabul ederim,

imza:

ÜYELİK BİLGİLERİSoyadıAdıOda Sicil NoOda Kayıt Tarihi

Bitirdiği Okul/YılıDiploma NoDiploma TarihiLisans Üstü Okul/Yılı

İş Adresi

Ev Adresi

NÜFUS CÜZDANI BİLGİLERİCüzdan NoBaba AdıAna AdıDoğumYeri/YılıMedeni Haliili, ilçesiMahalle/KöyüCilt/Sayfa/SıraNo

KİŞİSEL BİLGİLERİş Tel/FaksEv Tele-posta

İŞ DENEYİMİÇALIŞTIĞI SEKTÖR

Kamu Kurumuözel SektörSerbest Müşavir MühendisEğitim Kurumu

ÇALIŞMA ALANI SüreProje Tasarımı ve MüşavirlikProje KontrolUygulama (Yüklenici, Taşeron)Uygulama Denetimi (TUS-Kontrol)işletmeöğretim

Lütfen uygun olan bölüm / bölümleri "x"ile işaretleyiniz.UZMANLIK ALANI

Sıhhi tesisatIsıtma tesisatıKlima tesisatıHavalandırma tesisatıIsı yalıtımıAsansör avan proje hazırlamaSanayi tipi mutfak tesisatıKızgın su tesisatıBuhar tesisatıDoğal gaz tesisatı

Otomatik kontrolArıtma tesisatıBasınçlı hava tesisatıSanayi tipi çamaşırhane tesisatıHavagazı tesisatıLPG tesisatıYüzme havuzu ve filtrasyon tesisatıMedikal gaz tesisatıSoğutma tesisatı

Lütfen uygun olan bölüm / bölümleri "x" ile işaretleyiniz.

TESiSAT MÜHENDİSLİĞİ / Temmuz-Ağustos 2000 • 57

Makale

ŞARAP ÜRETİMİNİN YENİ TEKNOLOJİLERİNDEENDÜSTRİYEL SOĞUTMA*

Mak. Müh. Renato Giovanni Merati

1. ÖZETŞarap üretimi tüm dünyada gelişmekte ve da-

ha kaliteli ürün elde etmek için yeni teknolojilerüzerinde sürekli araştırmalar yapılmaktadır. Yük-sek pazar talebini karşılayabilmek için yüksek ka-liteli şarap üretiminde, soğutma ve ısıtma en ileriyöntemleri temsil eder.

Sıcaklığın, değişik işlemlerde, şarap üretimiüzerindeki oldukça büyük etkisinin eksiksiz ince-lenmesinden sonra, makale, sıcak ve soğuğun ze-kice kullanımıyla kaliteli şarap elde etmenin çe-şitli yöntemlerini örneklerle açıklamaktadır. So-ğutma ve ısıtma tesislerine dair bazı tavsiyeleremakalenin sonunda yer verilmiştir.

2. GİRİŞŞarap tüm Akdeniz yöresinde binyıllardır bi-

linmektedir ve "Baküs Şenliği" büyük şarap fes-tivalleri antik çağ yazarları tarafından anlatılmış-tır.

Buna ilaveten, Akdeniz'de batık olarak bulun-muş, testilerce şarap, petrol ve tahıl taşıyan Yunanve Roma'lı arkeolojik gemi kalıntıları ile ispat-landığı üzere, şarap ülkeler arasında her zamanmübadele ve ticaret konusu olmuştur.

Günümüzde ticareti yapılan şarap, kaliteli şa-rap olarak düşünülmektedir ve bu bağlamda Türkşarap üreticileri Türkiye Cumhuriyeti'nin AvrupaBirliği'ne girmesiyle beraber ti-cari alternatiflerinin artacağınıgöreceklerdir.

Makale, sıcak ve soğuğunkaliteli şarap üretiminde oyna-dığı önemli rolü kısaca göstere-cek ve ısıtma ve soğutmadakien ileri teknolojinin kullanı-mında bazı önemli konulardaönerilerde bulunacaktır.

"Fıçılarda" da dinlendirilmiş kırmızı şarap

Renato Giovanni Merati59 yaşındadır. Rafinelerdeki ve

frenlerdeki enerji santralleri için buharkazanlarında beş yıl tecrübesi vardır.Uluslararası firmalarda ısıtma, havalan-dırma, iklimlendirrne, endüstriyel so-ğutma, yapay kar tesisleri ve kayakpistlerinde 30 yıl tecrübesi vardır.

Şu anda danışman ve AICARR baş-kanı olarak görev yapmaktadır.

3. ŞARAP ÜRETİMİNDE SICAK ve SOĞUK

3.1. BEYAZ ŞARAP ÜRETİMİNDESoğuk, beyaz şarap üretiminde, zaten yıllar

öncesinden kullanılmaktaydı. Daha önce, beyazşarap için prestijli üzümler, özellikle, hızlı deği-şim gösteren ortalama sıcaklıklara sahip bölgeler-de yetiştirilmiştir. Günümüzde tüketiciler beyazşarap seçerken dahi kuvvetli şaraplara yönelmiş-tir. Bu nedenle, beyaz dahil, üzüm üretimi güneybölgelere kaymıştır.

Fakat, bu, bölgelerde, toplama mevsiminde bi-le sıcaklıklar çok yüksektir vebu, şarapların kalıcı ve kuvvetlibir aromaya sahip olmasını en-geller. Güney İtalya'da büyükbir firma, geçen sonbahar ha-berlere çıkmıştı, çünkü üzümle-rini (tamamı beyaz şarap için)bağlardaki parlak ışıklarla gecetoplamaya karar vermişlerdi.

* TTMD IV. Uluslararası Yapıda Tesisat Bilim ve Teknoloji Sempozyumu Bildiriler Kitabı'ndan alınmıştır.


Bu bir atlatma haberdi. Geceleri bile sıcaklık

gündüzkinden çok az farklıydı ve şaraplar üzerin-

de niteliğini etkileyecek kadar düşük değildi.

Beyaz üzümler toplanır ve genellikle, büyüktoplama spirallerine bırakılıp, daha sonra sıkıştırı-

lıp, salkımlarından ayrılıp sıkıştırılmaya gönderil-

diği fabrikalara sevk edilir. Bu süreç içerisinde ol-dukça yüksek bir sıcaklık düşüşü gereklidir.

Üzümlerin sıcaklığını, kamyonlara yüklendiğinde

ya da toplama spirallerinde toplandığında, üzerle-

rine kuru buz atarak düşürmek mümkün olabilir

ve muhtemelen bu uygulama yapılıyordun Şara-

bın aromasını korumak için sıcaklığın düşürülme-

sinin ne denli önemli olduğu açıktır.

Bazı ünlü yörelerde, üzümler sıcaklığı 6 ila

9°C arasında değişen ambarlarda saklanan san-

dıklarda toplanır. 15-16°C arasında kontrol altın-da tutulan bir sıcaklık beyaz şarap üretiminde çok

önemlidir. Beyaz şarap yapımında kullanılan bir

diğer yaygın yöntem ise "hiperoksidasyon"dur.

Soğuk, bu teknikte de yaygın olarak kullanılır.

Üzümler derhal sıkıştırılır ve şıra doğrudan doğ-ruya 3-5°C sıcaklıkta 6-10 gün bekletilir. Bu peri-

yottan sonra sıcaklık 15-18°C'ye ka-dar yükseltilir ve fermantasyon başlar.

Birinci ve ikinci aroma bakımın-

dan zengin, taze şarap elde etmek için,

köpüklü şarap üretiminde basınç tan-

kında fermantasyon ve charmat meto-

du ile köpüklü şarap üretimi düşük sı-

caklıklarda yapılmalıdır. Klasik kö-

püklü şarap ve şampanya üretiminde

de sıcaklık kontrolü önemlidir. Bütün

bölgeler, çoğu şarap fabrikasının, do-

ğal sıcaklıkları, fermantasyon ve şişe-

lerin açılmasına kadar geçen sürede

tortuların üzerinde stoklanması için

ideal sıcaklığı sağlayabilen mağarala-

rı ve yeraltı tünelleri bulunan Cham-

pagne yöresi gibi değildirler.

3.2. ROSE ŞARAP ÜRETİMİNDE

Rose şarabın üretimi beyaz şarabınüretimine benzerdir, çünkü aroma ve tazelik ka-

rakterleri beyaz şarabınki ile aynıdır. Toplamadansonra, kırmızı üzümler sıkıştırılır, salkımlardan

ayrılır ve tanklara konulur, şıra üzüm kabuklarıile sadece birkaç saat temasta tutulur, üzümlerden

çok fazla tanin ve dengin kaçmasını engellemekiçin hemen kapatılır. Daha sonra 14-18°C kont-

rollü sıcaklıkta fermantasyon olur. Alkolik fer-mantosyon bitinceye kadar sıcaklık kontrol altın-

da tutulur.

3.3. KIRMIZI ŞARAP ÜRETİMİNDEŞimdiye kadar, soğuk, kırmızı şarap üretimin-

de çok az kullanılmıştır. İtalya'nın güneyi gibi sı-

cak iklime sahip alanlarda, kırmızı şarap kaliteye

önem verilmeden üretilmiştir, gerçekte, buradaüretilen şaraplar çoğunlukla karıştırılmak üzere

üretilen kuvvetli şaraplardır. Son zamanlarda,

dikkate değer bir eğilim değişikliği olmuş ve gü-

ney de kaliteli ürünlere yönelmiştir. Yakın zaman-

da, Milano'da, iki yılda bir düzenlenen ve şarap

yapım aletleri ve ekipmanları sergisini içeren bir

gösteri, SIMEI, düzenlenmiştir. Şarap üretimin-


deki yeni eğilim açık bir şekilde ortaya çıkmıştır,

çünkü şarap üreticileri sıcaklık kontrol sistemleriile donatılmış görünmektedirler.

3.4. CRYOEXTRACTION(SOĞUK ÇIKARMA)

Cryoextraction tekniği sıkıştırılmış üzümler-

den, fermantasyon başlamadan önce çeşitli par-fümler çıkarılmasından oluşur. Şaraplık kırmızı

üzümler sıkıştırılınca, salkımlardan ayrılır ve fer-mantasyon tanklarında saklanır. Sıkıştırılmış

üzüm kabuklarından çıkan parfümler şıraya geçi-rilirken, üzümlerin kendi mayalarının düşük sı-caklık nedeniyle hareketsiz kalmaları için, üzüm-lerin sıcaklığı yaklaşık 4-6 günlük bir süre için 4-

5°C'ye düşürülür. Bu temas sürecinden sonra, sı-caklığı yükselterek ve seçilmiş mayalan ekleye-

rek fermantasyon başlatılır.

3.5. KONTROL ALTINDAKİ SICAKLIKTAŞARAP YAPIMI

Alkolik fermantasyon ısı üretir. Maya 31-33°Csıcaklığa kadar dayanır. Bu sıcaklığın üzerindefermantasyonun durma riski vardır ve bu durumtesnisyenler için ciddi bir problem teşkil eder. As-

lında, yüksek sıcaklık nedeniyle kesilmeden son-ra fermantasyonu yeniden başlatmak zordur. Fer-

mantasyona uğrayacak kütleyi birinci günden iti-baren soğutmak gerekir. Bu işlem tanklar içineyerleştirilecek soğutma cepleri ile yapılacağı gibi,daha da iyisi, çift katlı tanklarla da sağlanabilir.Şarap fabrikası planı hazırlanırken, tank büyü-

dükçe sıcaklığı kontrol altında tutmak için gere-

ken soğutma miktarının da büyüyeceğini gözö-

nünde bulundurmak gereklidir, çünkü ısı miktarıdoğrudan doğruya sıkıştırılan üzüm miktarına

bağlıdır (ortaya çıkan kalorinin hesaplanması).

4. ŞARAP İŞLENMESİNDE SICAKLIKSon zamanlarda, şarap teknisyenlerinin son

ürünün değerini artırmak için alkolik fermantas-yonun değişik fazlarını, aromalan, anthocyaninle-

ri, polyphenolleri ve renkleri tam zamanında çı-karmak için nasıl kullandıklarının farkına varabil-

dik. Parfümler alkolik fermantasyon başlamadan

önce tam zamanında çıkarılırlar, tabanda kalanbelli bir miktar üzüm tohumu, büyük miktarda

ham ve istenmeyen tanin çıkmasını önlemek içinçıkarılır. Daha sonra anthocyaninleri çıkarmak

için sıcaklık 8-12 saatlik bir süre için 33-35°C'yeyükseltilir. Bundan hemen sonra, düzenli bir alko-

lik fermantasyon oluşması için sıcaklık 25-26°C'-ye ayarlanır ve üzümleri sıkıştırmadan önce, şara-

bın türüne göre gerekirse daha fazla polyphenolçıkarmak mümkündür.

Şarap üretiminde tavsiye edilenüzüm-şıra sıcaklıkları

• Kırmızı ŞarapSoğuk çıkarma +4/+5°CRenk çıkarma +37/+38°CAlkolik fermantasyon +25/+27°C

İlave renk çıkarma +38/+40°CMalolaktik fermantasyon +18/+19°C

Şarap saklama +14/+16°C

• Rose ŞarapSoğuk çıkarma +4/+5°CAlkolik fermantasyon +14/+16°C

Malolaktik fermantasyon +17/+18°C


• Beyaz ŞarapHiperoksidasyon +4/+5°CAlkolik fermantasyon +14/+16°CMalolaktik fermantasyon +17/+18°C


4.1. MALOLAKTİK FERMANTASYONMalolaktik fermantasyon, tüketim için doğru

asitlik değerine sahip biyolojik olarak kararlı şa-raplar (özellikle kırmızı şarap) elde etmek için

malik asidin laktik aside indirgenmesidir. Şarabınsıcaklığı en azından 18°C'ye ulaşırsa malik asidibozmaya çalışan bakteriler çoğalır ve dolayısıylaaktif hale geçerler. Tanktaki cephelerden 20-22°C

sıcaklıktaki su geçirilir ve dolayısıyla tankın içe-risindeki sıcaklık 18-20°C'de tutulur. Ayrıca, fer-


mantasyon endotermik bir reaksiyon olduğu içinbir miktar ısı sağlanması gerekir.

4.2. MALOLAKTİK FERMANTASYONUSOĞUKLA ÖNLEMEK ve KISITLAMAK

Beyaz ve rose şarabın üretiminde malolaktik

fermantasyon genellikle kısıtlanır. Malolaktik fer-

mantasyon, bu tür şarapların tipik özelliği olanasitliğin ve tazeliğin korunması için malik asit vekarbon dioksitin biyolojik indirgenmesidir.Geçmişte, yüksek miktarlarda sülfür dioksit ekle-

nerek yapılan bu işlem, günümüzde ürünü soğuta-rak, dolayısıyla biyolojik indirgenmeden kaçına-

rak yapılmaktadır. Şişelenmenin steril bir ortam-da yapılması gerekecektir.

4.3. ŞARAPLARIN TORTU BAKIMINDANDENGELENMESİ

Özellikle yıllandırılmamış şaraplar, genellikle

fazla miktarda potasyum içermiş halde meydanagelirler. Ayrıştırılmadan şişelenir ise, kristal for-

munda aşırı miktarda tortu çökelmesi meydanagelir. Bu görsel hatadan kaçınmak için, şarap şi-şelenmeden önce soğutulur. Şarap 10 gün için-2, -3°C sıcaklığa getirilir ve kristalizasyon mer-

kezleri gibi hareket eden kristaller konularak tor-

tunun kristalleşmesi sağlanır.Günümüzde den-

geleme, "sürekli" adıverilen bir yöntemlesağlanır. Bu yöntem

şarabın, soğutmanınve kristalizasyon mer-

kezlerinin konulması-nın gerçekleştiği, yenioluşan kristallerin

anında ayrıştırıldığıbir boru halkasından

geçmesinden ibarettir.Bütün bunlar, soğuğunişlemin son kısmındayeniden kazandırılma-sı ile sürekli bir şekli-de meydana gelir.

Küçük ve orta büyüklükteki şarap fabrikala-rında ise bu işlem sürekli olmayan bir biçimde"temas" metodu olarak adlandırılan şekilde ger-çekleşir. Bu metot şarap sıcaklığının 0°C'ye ka-

dar yükseltilmesi, kristalizasyon merkezlerinin

konulması şarap ve konulan kristaller arasında fi-ziksel temasın sağlanabilmesi için şarabın bir sa-

at kadar sallantıda bırakılmasından oluşur. Bu,yeni kristallerin oluşumunu, dolayısıyla fazlamiktardaki potasyumun dengelenmesini tetikler.

Tipik alkolik fermantasyon döngüsü tablosuiçin açıklamalar:

1. Şarap fabrikasına ulaştığında sıkıştırılmışüzümün sıcaklığı,

2. Sıkıştırılmadan hemen sonra paslanmaz çe-

lik konteynerde saklanan üzümler 4-6 gün için 4-

5°C sıcaklığa getirilir.Bu işlem esnasında kabukta bulunan aroma şı-

raya daha sonra da üretilecek şaraba geçer. Bu iş-lem soğuk çıkarma diye nitelendirilir. Bu fazınsonunda, üzümler fazla miktarda tanin içeriyor ise

takip eden fermentasyon fazında daha az un-nob-le taninin şaraba geçmesi için konteynern taba-

nında bulunan üzüm tohumlarının bir kısmınıayırmak mümkündür.

3. Bu faz tamamlandıktan sonra kütle, üzümünkalitesine göre 8-15 saatlik bir süre için 35-

YÜKSEK KALİTELİ KIRMIZI ŞARAP ÜRETİMİ İÇİNTİPİK ALKOLİK FERMENTASYON DÖNGÜSÜ

50

O

10u

CO

40 -

30 -

20 -

10 -

8,5 10 12 14Gün


37°C'ye ısıtılır. Bu faz süresince,

tankın dış tarafında kalan üzümlerinfazla ısıtılması nedeniyle oluşan piş-miş tadın emilmemesi için üzümlersürekli bir biçimde sıkıştırılır. Bunedenle, tank ceplerinde dolaşan su-yun sıcaklığının 45°C'yi geçmeme-si gerekir. Bu 8-15 saatlik süreç zar-

fında, şarap içerisinde daha sonra-

dan bulacağımız diğer maddelerlebirlikte renkli maddelerin de çıkışı

gerçekleşir. Bütün bu işlemler, şara-ba aktarılacak maddelerin zarif bir

şekilde çıkarılmasına neden olacakşekilde, hemen hemen hiç alkol ol-madan gerçekleşir.

4. Programlanmış saatten sonra,gerçek alkolik fermantasyon için sıcaklık 25-26°C'ye yükseltilir.

Yüksek sıcaklıklarda meydan gelebilecek ve

şarabın kalitesinde kayba neden olabilecek dü-zensiz fermantasyonu engellemek için sıcaklık bu

Vidalı Amonyak Çiller Tesisi

Fermenter

seviyede tutulmalıdır. Makineyi soğuk üretirkendüzenlemek için, alkolik fermantasyon tarafındanyayılan yüksek miktardaki ısıyı gözönünde bu-

lundurmak önemlidir (Litrede 220 gr. şeker ihtivaeden 15000 litrelik bir tank fermantasyon sırasın-da 495000 kalorilik bir ısı üretir). Doğru mayala-

rın eklenmesiyle bu faz 2-3gün içerisinde tamamlanır.

5. Fermantasyon işlemisonunda elde edilen ürün ye-

teri miktarda tanin ve polyp-henol ihtiva etmiyorsa, sı-

caklığı 2-3 saatlik bir süreiçin 38-40°C'e çıkararak

ısıyla müdahale etmek müm-kündür. Bu kısa süre içerisin-de fermantasyonla ısıtılmışolan numuneden, şarabı dahauzun süreli tada sahip halegetirebilmek için polyphenolçıkarmak mümkündür.

Bu işlemlerin matematik-sel olmadığı açıktır; şarapteknisyeni tarafından üzü-

mün çeşidine, mahsulün çe-şidine, üretmek istediği şara-

bın çeşidine göre pa/ar eği-limlerini gözönünde bulun-

1) POMPALANMIŞ ÜZÜM GİRİŞİ

2] SICAKLIK PROBU

3] POSA TAHLİYE KAPAĞI

4) DRENAJ VANASI

5) ISITMA/SOĞUTMA SIVISI GİRİŞ ÇIKIŞI

G) OTOMATİK POSA TAHLİVECİSİ

7) ŞIRA İKMAL BORUSU

8) PNÖMATİK SİLİNDİRLER

9) POSA KAPAĞI İTİCİSİ


TEMEL SOĞUTMA/ISITMA TESİSİ

SOĞUTMADAKİ SICAKLIK ARALIĞI

NORMAL -5/0°CTORTU DENGEL. -7/-3°C(ŞARAP SICAKLIĞI -1°CDE)

ISITMADAKİ SICAKLIK ARALIĞI

ÜZÜM FERMENTASYONU+40/+45°CMALOLAKTİK FERMENTAŞYON+21/+22 (ŞARAP SICAKLIĞI -1°CDE)

ÇİLLER

ETİLENGLİKOL

SOLÜSYONTANKI

ÇİFTKARUK

FERMENTE

PL

BOYLER

durarak yürütülmelidir. Sıcak ve soğuk kaynakla-rı pahalıdır; aynı zamanda fermantasyon süresi

kısaltılmıştır, fakat en önemlisi şarap teknisyeni-

nin zekiliği, pazar ihtiyaçlarına göre fermantas-

yon işlemini yönlendirebilir ve de şarabın kalite-sini yukarı doğru itebilir.

5. ISITMA ve SOĞUTMA TESİSLERİGenele bakıldığında, örneklenebilecek stan-

dart bir tesis yoktur; tamamen şarap üreticisinn is-teklerine, üretilecek şarabın tipi ve kalitesine bağ-lı olarak kurulur. Her tesis için, doğru ısıtma vesoğutma kapasitesinin seçilebilmesi için özel ça-

lışma yapılması gerekir.Şarap işlemi için kullanılacak soğutma ünitesi-

nin, aynı zamanda şarapları yıllandırmak için me-

şe fıçılarda bekletildiği mahzenlerin iklimlendiril-mesi için de kullanılması gerektiğinin farkına var-mak önemlidir. Bu durumda, beyaz şaraplar için12-14°C, kırmızı şaraplar için 14-16°C'yi geçme-yen sabit bir sıcaklığın muhtemelen nem ile bir-likte kontrol altında tutulması gereklidir. Bu ne-

denle ve enerji israfından kaçınmak için soğutmave iklimlendirme yüklerinin doğru bir değerlen-

dirmesinin yapılması önemlidir ve tavsiye edilir.

Sıvı çillerin seçimi, su ya da hava soğutmalı,

tesisin yerine bağlıdır. Örnek olarak, Kuzey İtalyaoldukça fazla miktarda yeraltı suyuna sahiptir, bunedenle ilk seçim tercih edilir (bu çözüm dahayüksek verimlilik de sağlar). Güney İtalya ve Tür-

kiye içinse, ısı atılması için tek muhtemel çözümdış havadır.

Günümüzdeki teknik eğilim, işlem talebine

göre -10°C ila 0°C arasında ayarlanabilir sıcaklık

aralığı ile vidalı amonyak çillerler yerleştirmektir.Şarap tanklarının hızlı soğutulabilmesi için, so-

ğutma işlemi başında yüksek miktarda potansiyelenerji elde edebilmek için, soğuk saklama tankla-rı yerleştirilmesi gerekir. Normalde çalışma sıvısıolarak, sıvı çiller evaporatörü korumak için don-ma noktası -25 °C olan etilen glikol ve su çözelti-

si kullanılır. Bu antifriz çözeltiyi kullanırken çev-

re kirlenme sorunları ile karşılaşılmaz çünkü şa-rap tankları çift kabukla üretilir ve çözelti dıştan

dolaşır.

Boyler için, ısıtılacak şaraba göre kapasitenin

doğru bir incelenmesinin yapılması gerekir. Budurumda, AISI 316 plaka tip bir ısı eşanjörü yer-

leştirmek gerekir; ikinci çevrimin de, değişik sıvı-lar kullanarak işletme ve bakım maliyetlerini yük-seltmemek için, soğutma tarafında kullanılanınaynısı olan etilen glikolun kullanılması gerekir.Dış ve iç plaka eşanjör sıcaklıkları düşüktür, ge-nellikle 40 ile 45 °C arasındadır.

Teknik olarak fermenter olarak adlandırılan,

şarap üretimi için kullanılan, resimde görülen

tanklar çift kabuk ve soğutma ve ısıtma için çiftdış çevrim olarak tasarlanır ve tamamen AISI

316'dan üretilir.Şarap üretim döngüsünün talebine göre düzen-

leme vanası soğutmayı ya da ısıtmayı otomatikolarak açar ya da kapar, bütün bu işlemlerin tama-mı bir bilgisayar merkezi tarafından kontrol edi-lir.

Son derece açıktır ki, en ileri teknoloji bile in-san kapasitesinin kontrolündedir ve bu durumda,

şarap üretiminde işlemi kontrol edecek, şarap ko-kusunu koklayıp, tadını alacak ve dolayısıyla ta-

nımlanmış her hangi bir işlemin durmasına ya dadevam etmesine karar verecek tek yetkili insandır.

Bu kısa notların Avrupa pazarına girmeye ilgigösterecek Türk şarap üreticilerine temel unsurla-

rı vermesini umut ederim.

REFERANSLAR1. Casa Vlnicola Triacca - Villa di Triano

(Sondrio) İtalya.2. De Franceschi - Bronzolo (Bolzano) italya.3. Giuseppe Arpelli - Universitâ degli Studi di

Bologna italya.4. Michel Bernard Couasnon - CEICE yöneti-

ci, Puillac 33, Fransa.5. Carmine Casale, ısıtma, havalandırma,

iklimlendirme danışmanı, Milano italya.


Derleme

MERKEZİ KLİMA SİSTEMLERİNİNKARŞILAŞTIRILMASI

Doç. Dr. Eyüp AKARYILDIZ - Mak. Yük. Müh. A. Göknil ERGİN

ÖZET

Ülkemizde kullanılan başlıca merkezi klima

sistemleri, kullanım alanları, avantajları ve deza-

vantajları açılarından incelenmiştir. Sonuç olarak

genel bir karşılaştırma yapılmıştır.

1. GİRİŞ

KLİMA, sistemleri kapalı bir bölmenin sıcak-

lığının, nemliliğinin ve hava hareketlerinin, dışa-

rıdaki koşullardan bağımsız olarak denetlenme-

sinde kullanılır.

Klima sistemlerinin tasarımında, birçok koşu-lun göz önüne alınması gerekir.

Sistem seçiminde göz önüne alınması gereken

pek çok kriter vardır. Bunlar şu şekilde sıralanabi-

lir:

• Konfor

• Servis bakım sıklığı ve kolaylığı

• İşletme kolaylığı

• Çevre faktörü

• Sistem maliyeti

a) İlk tesis maliyeti

b) İşletme maliyeti

c) Yatırımın geri

dönümü hesapları

• Binanın konumu

a) Coğrafik durumu

b) Yönü

c) Şekli

1.1.7. Binanın kul-

lanımı

a) Ne maksatla kul-

lanılacağı

b) İnsan sayısı

c) Ekipmanlar

d) İşletme

Eyüp AKARYILDIZYTÜ'den 1976'da Makine Mühendisi, 1978'de Mak.

Yük. Müh., 1988 Doktor Müh. olarak mezun oldu. 1978'deasistan olarak başladığı YTÜ Termodinamik ve Isı TekniğiAnablim Dalında halen öğretim üyesi olarak görevini sür-dürmektedir. Isıtma Soğutma, Isı ve Kütle Transferi, ProsesTekniği konularında çalışmalar yapmaktadır. Birkaç bilim-sel dergide Teknik Editörlük yapmıştır. YTÜ Mak. Fak. De-kan Yardımcılığı, MMO İstanbul Şube Yönetim KuruluÜyeliği idari görevlerinde bulunmuş, halen MMO Denetle-me Kurulu üyesidir.

A. Göknil ERGİN

1976 yılında İstanbul'da doğdu. 1998 yılında YıldızTeknik Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Makine Mühen-dis.iği Bölümü'nü, bitirdi. 2000 yılında YTÜ Fen BilimleriEnstitüsü Isı Proses Programından Yüksek Mak. Müh. ola-rak mezun oldu. 1998'den beri TES-HAN Ltd. Şti.'de Me-kanik Tesisat Tasarım konularında çalışmaktadır.

• Binanın tipi

a) Konstrüksiyonu

b) Şekli

c) Eski ve yeni oluşu

• Enerji

a) Mevcut enerjiler

b) Fiyatlar

• Sistem tipleri

a) Hava'lı sistemler

b) Su'lu sistemler

c) Paket cihazlar (havalı-sulu)

d) Yukarıdakilerin kombinasyonu

• Sistem kontrolü

a) Zon kontrolü

b) Her mahalin bağımsız kontrolü

Klima Sistemlerinin Zohlarda SağlamasıGereken Şartlar ise Şöyle Sıralanabilir

- Zon konfor sıcaklığı (kuru termometre)

- Bağıl nem

- Minimum sirkülasyon hava değişimi

- Minimum taze hava miktarı

- Zonların basınç -

landırılması

- Konfor ses sevi-

yesi.

2. KLİMA

SİSTEMLERİ

Bir mahalin ısıtma

ve/veya soğutma yükü

ait olduğu mahal için

öngörülmüş olan kon-

for şartlarının sağlan-

ması ve bunu takiben

korunabilmesi için ma-

hale birim zamanda


verilmesi (ısıtma) ve/veya mahalden çekilmesi(soğutma) gereken ısı enerjisidir.

Mahalin ısıtma ve/veya soğutma fikri belirlen-dikten sonra, yükün karşılığı olan enerjinin maha-le ve/veya mahalden nasıl transfer edileceği soru-su önem kazanmaktadır.

Günümüz teknolojisinde kullanılan başlıcasistemler şunlardır:

a) Tüm Havalı Sistemlerb) Fan - Coil Sistemleric) Değişken Soğutucu Debili (DSB) Sistemler

2.1. TÜM HAVALI SİSTEMLER

Tüm havalı sistemler ofis, okul, üniversite, la-boratuvar, hastane, otel, temiz odalar, bilgisayarodaları, hastane ameliyat odaları, araştırma-geliş-

tirme tesislerinde ve endüstriyel ticari tesislerdekullanılmaktadır.

Tüm havalı sistemler, iki ana kategoride sınıf-lanmaktadır:

2.1.1. Tek kanallı sistemler2.1.2. Çift kanallı sistemler

2.1.1. Tek kanallı sistemlerBu sistemlerde birer adet ısıtma ve soğutma

serpantinleri bulunmaktadır. Hava dağıtımını ger-çekleştiren bir ana kanal mevcuttur ve hava dağı-

tımı bu kanal vasıtasıyla yapılır. Bu basit kanaldağıtımında, tüm terminal kutuları aynı sıcaklık-taki hava ile beslenir.

Tek kanallı sistemler de kendi aralarında gu-ruplara ayrılır:

A) Sabit hava debili sistemlerB) Değişken hava debili sistemlerC) Çift kanallı sistemler

Sabit hava debili sistemler

a) Tek.zon'lu sistemlerb) Çok zon'lu ve tekrar ısıtmalı (Reheat)c) Bypass'lı sistemler

Değişken hava debili (DHD) sistemlera) Tekrar ısıtmalı (Reheat)b) İndüksiyon (Induction)

c) Fan povvered (Fanlı kutulu)d) Çift kanal sistem kombinasyonlu (Dual

conduit)e) Değişken püskürtmeli (Variable diffusers)

2.1.1.1 Sabit hava debili sistemler

Sabit hava debili sistemler, iklimlendirilen ha-cimlerin yük değişimlerine, içeriye verdikleri ha-vanın sıcaklığını değiştirmek suretiyle, uyum sağ-

larlar (Şekil 1).

Soğutma ve ısıtma bataryaları

Üfleme havası

Dönüş havası

Şekil 1. Tek kanallı, sabit debili, tek zonlu klima sistemi


Soğutma s.ön ısıtıcı s.

Dış hava

Tekrar ısıtma s.VAV kutusu

Veriş fanı 7

Tekrar ısıtma s.Fan-powered kutu

(series)

Egzost

1

n • — ıı u -X~\\

/ \

1\— Nemlendirici

— i A i ı — 1[J — : j^ : |_

? l~-^

/ / '\

Dönüş havası

/ — VAV induction bo>

| j

Dönüş fanı

Şekil 2 Değişken hava debili (DHD) sistemler

2.1.1.2 Değişken hava debili (DHD) sistemlerŞekil 2'de görüldüğü gibi, bir DHD sistemi

kontrol kutuları vasıtasıyla, daha ziyade hava

miktarlarını değiştirerek hitap ettiği hacmin ısıt-

ma, soğutma düzenini sağlar ve dizayn şartlarını

korur. Veriş havası genelde sabit sıcaklıkta olup

mevsime göre bu sabitlik derecesi değişebilir.

Değişken hava debili sistemler, binanın iç bö-

lümlerine de uygulanabilir. Bu tatbikat ayrı ayrı

fanlar ile yapılabildiği gibi müşterek fanlar ile de

olabilir. Bu durumda binanın kabuk bölümünde

munzam olarak ısıtıcı kullanılabilir. Özellikle dış

kabuk bölümünde kullanılan DHD sistemi, solar

yüklerin ve dış sıcaklığın değişmesi nedeniyle,

verilen hava miktarının değişimi işletmede büyük

enerji tasarrufu elde edilmesini sağlar.

DHD sistemlerde, nem kontrolü bir yeterlilik

problemidir. Eğer nemlilik, araştırma ve geliştir-

me laboratuvarlarında olduğu gibi kritik bir etken

ise bu takdirde, sabit hava debili sistemleri kul-

lanmakta yarar vardır. Konferans ve toplantı sa-

lonlarında, restoranlarda olduğu gibi duyulur ısı

oranı düşük ise, kısmi yük durumları için DHD

kutuları %50 minimumda kullanılmalı ve tekrar

ısıtma düzeni eklenmelidir. Bu suretle hava hare-

ketleri de azalmış olmaktadır.

DHD üniteleri şu şekilde gruplandırılabilir.

2.1.1.2.1. Tekrar Isıtmalı DHD Sistemi

Bu sistemde terminal kutularında bulunan ısı-

tıcılar aracılığıyla sistem iç ve dış zonlarda gere-

ğinde ısıtma ve soğutma elde edilebilme esnekli-ğine sahip olmaktadır.

Tekrar ısıtmak DHD sisteminde, kontrol önce

havayı kısar, ardından kısılmış havayı ısıtır. Bu

durum sabit hava debili - ısıtıcılı sistemlere göreişletme masrafı fazla gibi görülebilir. Çünkü bu-

rada primer hava soğutulmuş bir havadır.

2.1.1.2.2. İndüksiyonlu SistemlerBu sistem, hava miktarları azaltılmaya başlan-

dığı zaman soğutmayı azaltmaya ve sıcaklığı yük-

seltmeye başlar. Yani tekrar ısıtma serpantinine

gerek bırakmadan, hacme sabit miktarda hava ve-

rir. Bu düzenek ters anlamda sabit hava debili sis-

temlerde tarif edilen bypass'lı sistemlere benzer

(Şekil 3).

2.1.1.2.3 Kendinden Karıştırmalı Isıtma Hava-landırma-Klima Terminalli Sistem

Terminal ünitesi sabit hava debisinde çalışır.

Primer hava, merkezi klima santralinde şartlandı-

rılır. Şartlandırılmış primer havanın hızı terminal

ünitesinin ucundaki nozul vasıtasıyla artırılır,

odadan dönen indüksiyon havası ile karıştırılarak


Giri| Hacme

Dönö| Havası

Şekil 3 İndüksiyonlu DHD terminal kutu

ortamın taze hava ihtiyacı sağlanır. Terminal üni-

te bataryası kışın kazandan gelen (90-70°C, 70-

65 °C) sıcak su ile, yazın ise soğutma grubundan

veya diğer ısı kaynaklarından gelen (5-10°C, 6-

11°C) soğuk su ile beslenir.

2.1.1.2.4. Fan-Powered Terminal Sistemler

Bu sistemler havayı paralel veya seri olarak

mahale sevk eden DHD sistemleridir (Şekil 4).

Paralel akışlı terminalde kutu içindeki fan bi-

rincil hava akış yolu dışına konmuştur. Bu neden-

le fan kesik olarak çalışabilmektedir. Seri akışlı

terminalde fan, birincil hava akımının içine yer-

leştirilmiştir. Bu

şekilde termina-

l i n hitap ettiği

hacim devreye

girdiğinde fan

sürekli çalışır.

Seri ve paralel

fan-powered sis-

temlerinin seçil-

mesinin nedeni,

sistemin zonlara

ilettiği havanın,

yük azalsa dahi,

maksimum mik-

tarı muhafaza etmesidir.

2.1.1.2.5. DHD + Sabit Debili Sistem

Bu sistemde iki adet verici kanal vardır. İlk

olarak sabit hacimli sistem faaliyete geçer. Deği-

şen dış şartlara göre, ısı transmisyonıındaki deği-

şimleri, yaz ve kış için her iki sistem dengeler.

Genellikle sabit debili sistem pik yükleri karşıla-

mak üzere düzenlenmiş olup limitlidir. Bu sistem-

de ısıtma gereksinimini sabit debili birinci sistem

karşılamakta, soğutma etkisini de i k i n c i (DHD)

sistem minimum akışla gidermektedir. İkinci

Kontrol damper

Dönüş havası plenumdan »•*•.*

(a).. Kansan baffle'ı

FAN ı

Primary veriş havası»*.;=.~ _

1 Hava akışını jMerkezi hava ölçen sensör Kontrolsantralinden damperi

İklimlendirilen hacme gidenkarışım havası

İzole edilmişterminal kutu

Dağıtım kanalına bağlan d

Tekrar ısıtma s.(elek.,sıc.su veya buhar)

Kontrol damper

Dönüş havası plenumdan ••»•.

(b)Backdraft damper• -• n

Primary veriş havası»» ;

Merkezi havasantralinden

Hava akışını&tçen

Tt=-_ _

İklimlendirilen hacme gidenkanşım havası

Kontroldamperi

İzole edilmişterminal kutu

Dağıtım kanalına bağlantı

Tekrar ısıtma s.(elek.,sıc su veya buhar)

Şekil 4 (a) Seri fan-powered DHD terminal (b) Paralel fan-powered DHD terminal


Dış kabuk bölgesine hizmet veren ve dönüş havası ilebeslenen sabit debilı ısıtma ve soğutma hava santrali

Diğer dış kabuk zonlanna

Yalnız soğutmal^ekonomizerlıdeğişken hava hacimli (VAV) ——ı

hava santrali l

Egzost

Dışhavar*

FihreSıcak su boru! an

Soğutulmuş su boruları

Dönüş havası plenumu

Yalnız soğutmaterminali

l\H»va ve kanâl.debi ve

ebafan y«hıız m bybmtgöre yapılacaktır.

tklimlendirilen hacimler

Dış oda İç oda

Şekil 5 Değişken hava debili dual-conduit sistem

(DHD) sistem soğutma işlemini, yıl boyunca de-

ğişken şartlara göre hava debisini değiştirerek

sağlamaktadır (Şekil 5).

2.1.1.2.6. Değişken Havalı Difüzörler

Bu sistemde difüzörlerin, oda şartlarına göre

ayarladıkları hava miktarlarını değiştirmelerine

karşın, hava atış hızları sabit kalmaktadır. Düze-

nek kanaldaki basınca göre çalıştığından, kanal

dizaynında bu durum gözönüne alınmalıdır (Şekil

6).DHD Sistemi Avantajları

- İyi dizayn edildiği takdirde konfor şartlarını

sağlayan ve düşük enerji sarfiyatı olan sistemdir.

- Gün boyu değişen soğutma ve ısıtma yükle-rine uyumludur.

- Senenin büyük kısmında, %100 taze hava ile

Mevsim değişimtermostadı

Dağıtım damperi

Kontrol plakası

Gözüken plaka

Ventüri nozzle

Oda sıcaklık hissedicitermostadı

Şekil 6 Basınca bağlı DHD çıkışlı (Therma-Fuser sistem)


çalışıldığından dolayı zonlarda iç hava kalitesimükemmeldir.

- Fleksibilite iç bölümlemeye uygun, DHD di-füzörleri kullanıldığında her türlü bölümlemeye

uygun maksimum fleksibilite eldesi sağlar.

- Bina otomasyonu ile birlikte kulanılarak mi-

nimum taze hava debileri sağlandığında, mini-

mum enerji harcaması ile iç hava kalitesinin temi-

ni, bakım kolaylığı, işletme kolaylığı, istenilen

konfor sıcaklıklarının ve ses seviyelerinin temini

sağlanabilmektedir.

DHD Sistemi Dezavantajları;

- İlk yatırımı 4-borulu Fan-Coil sistemi ile

yaklaşık aynıdır.

- Dumping problemleri vardır.

- Stabilite problemleri vardır.

- DHD sistem teknolojisinin iyi anlaşılamamış

ve elemanlarının doğru seçilememiş olmasından

sorunlar kaynaklanabilmektedir.

2.1.1.3 Çift Kanallı (Dual-Duct) SistemlerBu sistemler de merkezi bir cihaz ve şartlandı-

rılacak alanlara paralel giden iki adet kanaldanoluşmuştur. Kanalın bir tanesi sıcak hava diğeriise soğuk hava taşımaktadır. Her zona, içeridekiyükün karşılanacağı oranlarda sıcak ve soğuk ha-

va karıştırılarak verilir. Bir çift k a n a l l ı sUtem tekkanallı DHD sisteme nazaran daha çok enerji sarfeder. Fakat tekrar ısıtma düzeni gibi ak ı şkan bo-ruları, sızıntı tehlikesi bulunan kul lanım alanı ta-vanlarda dolaştırılmaz (Şekil 7).

Bu sistemler sabit veya değişken debi l i olarakdizayn edilebilir.

a) Çift kanallı, sabit debilib) Çift kanallı, değişken hava debilic) Çok zonlu, sabit debilid) Çok zonlu, değişken hava debili

2.2. FAN-COIL SİSTEMLERİGenel olarak fan-coil sistemi; içerisinden ısıtı-

cı ve soğutucu akışkanın geçtiği serpantin ile ma-

hal arasındaki ısı transferi sonucu mahalin ısıtma

ve soğutma yüklerinin alınarak istenilen rnahal sı-

caklığının sağlanması olarak açıklanabilir.

Fan-coil cihazı, diğer adıyla üflemeli konvek-

tör veya salon tipi sıcak hava cihazı, kanat l ı boru-

lardan serpantini üstte, altta ise hava hareketini

sağlayan radyal fan ve filtresi bulunan bir ısıtma,

soğutma elemanıdır.

Fan-coil sistemi; fan-coil cihazı, primer hava

sistemi ve kanallaması, hava filtresi, egzost siste-

mi ve kanallaması, üfleme ve emiş menfezleri,

Merkezi,ekonomizörlû,hava santrali

Egzost J—•

Dış hava

Filtre

Soğutulmuş su borularıSıcak su boruları

Dönüş havası plenumu

CV terminali

Dilimlendirilen hacimler

Dış oda İç oda

Şekil 7 Sabit debili çift kanal sistemi


otomasyon sistemi, soğutma ve ısıtma suyu dağı-

tım sistemlerinden oluşur.

Fan tarafından filtreden geçerek emilen hava

serpantin yüzeyini yalayarak ortama üflenir.

Fancoil üniteleri kasetli veya kasetsiz tip ola-

rak imal edilmekte olup, pencere önüne asma ta-

van içine veya pencere önünde bir kaşe içine yer-

leştirilebilmektedir. Çok katlı ofis binaları, otel-

ler, moteller ve hastanelerde kullanılmaktadır.

Fan-coil sistemlerinin ana problemi olarak di-

le getirilebilecek ana konular mahallerdeki taze

hava ihtiyaçları karşısında çaresiz kalmaları ve de

ses seviyeleridir.

Dış ortamla yapılacak kontrolsüz bir fizikselbağlantı yerine, ihtiyaç duyulan taze havayı mer-kezi olarak şartlandıran ve mahallere dağıtan birprimer havalandırma sisteminden bahsetmek da-

ha doğru olacaktır.2.2.1. İki Borulu Fan-Coil Sistemi

2 borulu fan-coilde serpantinden kışın sıcak su(ısıtma amaçlı), yazın ise soğuk su (soğutmaamaçlı) geçilir. Kısaca 2 borulu fan-coil sistemimevsime göre ya ısıtır ya da soğutur (Şekil 8).

Yurdumuzda pek çok uygulama alanı bulun-masına karşın dünyada kullanımı gerilemektedir.

2.2.2. Dört Borulu Fan-Coil SistemiBu sistemde soğuk su gidiş-dönüş ve sıcak su

gidiş-dönüş olmak üzere 4 boru mevcuttur. Ayrı-ca drenaj borusu da kullanılmaktadır. Terminal

ünitelerde genelde biri ısıtıcı biri de soğutucu ol-

mak üzere 2 ayrı serpantin mevcuttur. Bu sistem-de primer taze hava için veya sekonder su devre-

lerinde zonlama yapmaya gerek kalmamaktadır.

Sistemin özelliği aynı zaman diliminde farklısıcaklıklar hisseden bölgelerde dizayn edilen kon-for şartlarına ulaşmamızdır. Şöyle ki; bir dış çev-

re cephe veya zonda ısıtma diğer bir dış çevrecephe veya zonda da soğutma yapmamız müm-

kün olmaktadır (Şekil 9).

2.2.3. Çoklu Zon Otomasyonlu Fan-Coil Sistemi

Bu sistem, birden fazla ortama hitap edebilenbir klimatizasyon sistemidir.

İç ve dış ünite ile kumandaları arasında Su-

perlynk olarak adlandırılan elektronik altyapıyı

kullanır.

Her bir iç üniteyi ayrı ayrı kontrol edebilme

yeteneği, işletme masraflarını en aza indirir.

Servis kolaylığı gelişmiştir: İç ve dış ünitelerin

hataları uzaktan kumanda üzerinde gösterilir.

Soğutkanın gizli ısısı kullanıldığı için taşınma

işlemine ek bir güç harcanmaz.

Soğutkanın taşınması sırasında pompalar, va-

nalar ve yüksek debili borular kullanılmadığı için

tesisat gürültüsü yoktur. Yüksek teknoloji ürünü

büyük çaplı fanlar sayesinde düşük ses seviyesi

ile konforlu bir klimatizasyon sağlar.

Bu sistem boiler, pompa, su boruları ve tank-

/"Valvefr r ' ıı . , n

Termostat

:u

/"" l r-/ 1 ,

p U1 !1 j

^ f ~~- ~~Ty

: ı|ı| Kazan

. i *i

. „ i

Fan Coil

/>

^ "HÖ A !T f

:ıı

f

Fan Coil

Xy ı

n9 İ ;

' !

' " pT» — ' ~^j~

. - - - - -

Fan Coil

>,*/ \

n

Şekil 8İki borulu fan-coil sistemi


4 yollu vana

Soğutulmuş su gidiş; ıkığutulmuş su dönüş J

Sıcak su gidiş

Sıcak su dönüş

Şekil 9 Dört borulu fan-coil sistemi

lar gibi büyük hacimli elemanlar içermediği için

sadece ona ayrılmış bir hacime gereksinim duy-

maz. Böylelikle o alan, depolama ya da garaj gibi

kullanılabilir.

Ara tesisat uzunluğu lOOm, dış ünite ile iç

üniteler arası maksimum yükseklik farkı 50m, ay-

nı dış üniteye bağlı en alt ve en üst iç üniteler ara-

sı maksimum yükseklik farkı da ISm'dir.

Bütün üniteler merkezi sistemden kapatılıp

açılabilir.

18°C ile 30°C arası 1°C hassasiyetle sıcaklık

ayarı yapılabilir.

Dört Borulu Fan-Coil Sisteminin Avantajları

- 2 borulu sisteme nazaran çok flexible ve yük

değişimlerine ani cevap veren bir sistemdir.

- İşletmesi çok basittir.

- Yaz-kış change-over yapılmasına gerek yok-

tur.

- Verimliliği fazla, işletme masrafları azdır.

Dört Borulu Fan-Coil Sisteminin Dezavantaj-

ları

- Yatırım maliyeti yüksektir.

2.3. DEĞİŞKEN SOĞUTUCU DEBİLİ

(DSD) SİSTEMLER

Değişken Soğutucu Debili Sistem (DSD) mer-

kezi sisteme alternatif olarak geliştirilen ve günü-

müz akıllı binalarının ihtiyacını tam olarak karşı-

layabilecek bir sistemdir. Modüler y a p ı s ı y l a çok

katlı bir binadan, bir tek villaya kadar her türlü

yapıda tam bağımsız kontrol imkanı vermektedir.

Inverter teknolojisi ve değişken gaz debisi ile

enerji tasarrufu sağlamaktadır.

Geniş kazan dairesi, yakıt tankı vb. tesisat ma-

halleri gerekmediğinden önemli bir yer tasarrufu

sağlar. Ayrıca DSD Sistem, basit yapısı i le çok az

yer kaplar. Soğutucu akışkanın boru çaplan da ol-

dukça küçüktür. Bu durumda daha az tesisat şaftı

ve asma tavan boşluklarına ihtiyaç duyulur. Bu da

binaların kat adetlerini artırmaya imkan sağlar.

Dikeyde 50 m'ye kadar çıkabilen bakır borulama

imkanı vardır. Böylece ara tesisat katlarına ihtiyaç

duyulmadan, dış ünitelerin çatıda ya da zeminde

yerleştirilmesi mümkündür. DSD Sistem, montaj

esnasında da zaman tasarrufu sağlar. İç ünitelerin

ve boru bağlantılarının yapılabilmesi i ç i n beto-

narme inşaatın bitmiş olması yeterlidir.

DSD sistemleri 3 tiptir.

1. Sadece soğutma yapabilen sistem.

2. Heat-pump: Isıtma-soğutma işlemlerini ayrı

ayrı yapar.


3. Heat-Recovery: Bir binanın bir mahalinde

aynı anda bir tarafta ısıtma yaparken, diğer kısım-

da soğutma yapma imkanı sağlar.

DSD sistemlerle çözümlenen binalarda orta-

mın taze hava ihtiyacı, ısı geri kazanımlı havalan-

dırmalı (IGKH) sistem ile sağlanabilir. IGKS sis-

tem "ısı geri kazanımlı havalandırma" anlamına

gelir. Dış ortamdan alınan hava iç ortamdan çeki-

len hava ile ısı transferine sokulur ve içeriye ısı-

tılmış veya soğutulmuş olarak verilir.

3. SONUÇLAR

1. Tek zonlu, tek kanallı, sabit hava debili sis-

temler istenildiğinde komşu sistemlere zarar ver-

meden durdurulabilir.

2. Çok zonlu sistemler ise bir binada çalışma,

konfor vb. şartları farklı olması istendiğinde uy-

gundur.

3. Reheat yani tekrar ısıtma sistemleri çok pa-

halı işletme gideri olan sistemlerdir. ASHRAE

90.1-1989'a göre re-heat yapılmasına izin verilen

durumların dışında uygulanması doğru değildir.

4. Bir bypass sistemi küçük ve basit tesislerde

kullanılır. Bu sistem enerji tasarrufu düşünülme-

yen fakat ilk tesis masrafı azaltılmak istenen yer-

lerde kullanılır.

5. DHD sistemler işletme maliyeti ve enerji

gideri sabit debili sistemlere göre az olup ilk yatı-

rım maliyeti daha yüksektir. Çok zonlu sistemler-

de başarı ile kullanılabilir.

Değişen yüke bağlı olarak dış hava oranı de-

ğiştirilemediğinden, düşük yüklere yeterli taze

hava beslenmesi problem yaratır.

6. Fan-powered sistemler ışıklandırma ısısının

ısıtmada kullanılmasını sağladığından enerji ta-

sarrufu getirirler.

Ayrıca hacimler kullanılmadığı zaman periyo-

dunda ana santral çalışmadığından, fan-powered

kutu fanları çalışarak, hacmin o şartlardaki ısı ih-

tiyacı karşılanır. Bu suretle yine işletmedeki belir-

li bir miktar işletme masraflarının düşmesi sağla-

nabilir.

7. Minimum hava debisini sağlayan DHD sis-

temlerinde tekrar ısıtma yapılması uygundur.

8. Çift kanallı sistem, tek kanallı DHD sisteme

göre daha fazla enerji sarfeder. Yani işletme mali-

yeti daha yüksektir. Fakat tekrar ısıtma düzeni gi-

bi akışkan boruları, sızıntı tehlikesi bulunan kul-

lanım alanı tavanlarda dolaştırılmaz.

9. Multizon sistemlerde ise her zona ayrı bir

kanal gider. Küçük binalarda uygundur. Çift ka-

nallı sistemden daha ucuzdur.

10. 4 borulu sistem ise 2 borulu sisteme göre

işletme masrafları az olup yatırım maliyeti yük-

sek olan bir sistemdir. Fakat bir dış çevre cephe

veya zonda ısıtma yapılırken diğer bir dış çevre

cephe veya zonda da soğutma yapılabilir.

11. Değişken Soğutucu Debili (DSD)

- DSD sistemler için tesisat mahalleri gerek-

mez, binada yer tasarrufu ve eleman tasarrufu

sağlanır.

- Binalarda kullanılabilir alanları artırmak, ge-

lirleri de artırmak demektir. DSD sistem basit ya-

pısı ve kompakt ölçüleri ile çok az yer kaplamak-

tadır.

- Eğer bina tasarımında her katta küçük bir

mekanik oda oluşturulabilirse, tamamen müstakil

ve bağımsız sistemler dizayn edilir. Bu durum

hem uygulama-montaj maliyetlerinde tasarruf,

hem de enerji tasarrufu sağlar.

- DSD sistemle yüksek binalarda dahi dış üni-

teler ile görüntü kirliliğine yol açmadan çözüm

üretilir. Ayrıca dış ünitelerin ses seviyelerinin dü-

şük olması sebebi ile dış ünitelerin konabileceği

yerler konusunda kolaylık sağlanır.

- DSD sistem ve IGKV sistemi ile ortamların

iklimlendirilmesi tam olarak çözülebilmektedir.

IGKV sistem ısı geri kazanımlı bir sistemdir. Dış

ortamdan alınan hava, iç ortamdan çekilen hava

ile ısı transferine sokularak, içeriye belli bir sevi-


yeye kadar ısıtılmış veya soğutulmuş olarak veri-

lir. Böylece enerji tasarrufu sağlanır.

- DSD sistem ile ısı transferi için kullanılan

enerji miktarı azaltılmıştır. Chiller sisteminde ısı

taşıyıcı akışkan su iken, DSD sistemde direkt so-

ğutucu akışkan kullanılır.

- Hassas kontrol sayesinde aşırı ısıtma ve so-

ğutma engellenerek enerji tasarrufu sağlanır.

- 4 borulu fan-coil sistemlerinde ilk yatırım

maliyeti ortalama 135$, DHD sistemlerde 120$

iken DSD sistemlerinde 110$'dır.

- DSD sistemler standarttır. 100 m'den fazla

borulama yapılamaz. Ayrıca taze hava ihtiyacının

da ayrı bir sistem tarafından karşılanması gerekir.

12. Kendinden Karıştırmah Isıtma, Havalan-

dırma-Klima Terminali Sistemleri

- Terminal kutusunun üzerinde sadece bir adet

motorlu vanası vardır. Bu vana 4-5 senede bir de-

ğiştirilir. Bunun dışında bakım problemi yoktur.

- 2 borulu fan-coil sistemlerine göre %10-15

pahalı, 4 borulu fan-coil sistemlerine göre ise %5

ucuz bir sistemdir.

- Yüksek basınçlı bir sistem olduğundan klima

santrali kapasitesi büyük çıkar. Kanal dizaynı iyi

yapılmalıdır.

- Fan-coil sistemlerine göre daha fazla primer

hava, tüm havalı sistemlere göre ise daha az pri-

mer hava gerekir.

- Değişken hava debili sistemlere göre işletme

ve yatırım maliyeti olarak daha ucuzdur.

- Uygun iklim bölgelerinde tesis edilecek spi-

lotair sistemlerde kazan dairesi ortadan kaldırılıp,

spilotair terminllerin primer hava giriş tarafına

elektrikli ısıtıcı ilave ederek ilk yatırım maliyeti

düşürülebilir.

13. Çoklu Zon Otomasyonlu Fan-Coil Sistemi

- İlk yatırım maliyeti 4 borulu fan-coil sistem-

lerinden %15 daha fazladır. Ancak işletmede 1,5-

2 sene içerisinde kendini amorti eder.

- Bütün üniteler merkezi sistemden kapatılıp

açılabilir. Örneğin bir dış üniteye bağlı 10 adet iç

ünite olsun ve bu iç ünitelerden sadece bir tanesi

çalıştırılmak istensin. Bu durumda salyangoz

kompresör normalden onda biri kadar enerji har-

cayarak çalışır ve dolayısıyla dış ünitenin enerji

sarfiyatı da aynı oranda azalır. Böylece enerji ta-

sarrufu yapılır.

- Ek bir taze hava sistemi gerekir.

KAYNAKLAR

1. ASHRAE, Heating, Ventilating and Air-

Conditioning Systems And Equipment, Tully Circ-

le, N.E., Atlanta, GA 30329, (1996).

2. MMO Yayın No:220, Iklimlendirme Sistem-

lerinin Tanıtımı ve Teknolojik Gelişmeler Konfe-

ransı Bildiriler Kitabı, Yayın No: 220, istanbul

(1999).

3. Isısan Çalışmaları, Klima Havalandırma

Tesisatı, No:158, İstanbul (1997).

4. Isısan Çalışmaları, No: 238, Mimarın Tesi-

sat El Kitabı, İstanbul (2000).

5. ASHRAE, Inc., (1995), Heating, Ventilating,

and Air-Conditioning, Applications Handbook

(SI) Edition.

6. ASHRAE, (1998), Fundamentah, Bölüm:

26, Konut Dışı Yapılarda Iklimlendirme, Soğutma

ve Isıtma Yüklen.

7. ÖZGÜR Mühendislik, Spilotair Tanıtım

Dosyası İstanbul (2000).

8. TEMSA, KX2 Sistem Tanıtım El Kitabı, İs-

tanbul (2000).

9. McGraw-Hill, Handbook Of Air Conditi-

oning And Refrigerant, by Shan K. Wang, Chap-

ter 26, Air Systems, Constant Volııme And Fan-

Coil, (1993).

10. LANDIS&GYR, Air Conditioning Plants,

El50-421, 8404, (l982)


Makale

HVAC SİSTEMLERİNDEMEKANİK TİTREŞİM-

Mak. Müh. Norman J. Mason

1. ÖZET

Bu makale, HVAC sistemlerinde kullanılan

titreşim kontrol sistemlerinin çeşitleri, bileşenleri

ve çalışma esasları hakkında bilgi vermeyi amaç-

lamaktadır. Kapsanan konular arasında titreşim

izolasyonunun tarihi, gereken formüller, mesnet-

ler, kaideler ve askılar (örneğin neopren mesnet-

ler, çelik ve havalı yaylar, beton kaideler vs.) gibi

ürünlerin ayrıldığı dallar bulunmaktadır.

2. HVAC SİSTEMLERİNDE MEKANİK

TİTREŞİM

1960'lardan önce mühendisler seçimlerini

mantar, çeşitli pedler, tek ve çift çökmeli kauçuk

ayaklar veya maximum l inch çökmeli çelik yay-

lar arasından yaparlardı. Seçim tamamen kişsel

tercihlerine bağlıydı.

Bu metod, HVAC

endüstrisine, titreşim

kontrolü olarak sunul-

muştur. Eğer ekipman

bodrum katta, küçük

ve kullanan kişiler ma-

kinaya zarar vermiyor-

larsa bu yöntem her-

hangi bir sorun çıkart-

mıyordu. 1900'lü yılla-

rın başlarında binalar

çok iyi değildi. Döşe-

meler ince, kişiler kı-

saydı ve perde duvarlar

nadiren kullanılırlardı.

İkinci Dünya Sava-

şı'nı takip eden yıllar-

da HVAC sektöründe

önemli gelişmeler ol-

Norman J. Mason1924 yılında New York'ta doğdu. City Collage of

New York'ta makina mühendisliği eğitimine başladı. 3yıl sonra United States Merchant Marine'e çağrıldı.

Gemide operasyon mühendisi olarak çalışırken, ile-ri geri çalışabilen büyük güçlü makinalar, buhar türbi-neri normal ve dizel makinalar için işletme lisansı aldı.Merchant Marine Naval Academy, Connecticut veNordberg Diesel School'da eğitim aldı. 2. Dünya Sava-şı'ndan sonra üniversiteye geri döndü ve 1948 yılındamakina mühendisliği unvanını aldı. 1923 yılından beriNew York'ta profesyonel mühendis olarak çalışmakta-dır.

Titreşim kontrolü alanındaki çalışmaları, Ameri-ka'nın en eski titreşim firmasında çalışmaya başlamasıile 1948 yılında başladı. 1958 yılında Mason firması-nın kurulmasından önce ikinci bir firmanın ortağı veteknik müdürü olarak çalıştı.

Mason Industries, 1958 yılında, sektörün en seçkinfirması olmak amacıyla kuruldu. O günden beri Mr.Mason'ın bütün dizaynları bütün dünyaca kabul edildi41 yıldır mason firmasının başkanı ve tasarım müdürüolarak çalışmakta olup, 45 yıldır da Amerika, İngiltere,Çin ve diğer Asya ülkelerinde seminerler vermektedir.

du. Bütün binalar havalandırılmaya başlandı. Ön-

ceden makina dairesi veya depo olarak kullanılan

bodrum katları, ofis veya otopark olarak kiralan-

maya başlandı. Böylece havalandırma üniteleri

binanın başka yerlerine, genellikle de soğutma

kulelerinin bulunduğu katın altında, yönetim katn

nın üstünde bulunan penhouse'lara yerleştirilmek

zorunda kalındı. Birçok durumda, yüksek basınç-

lı fanlar veya yüksek basınçlı HVAC üniteleri, or-

ta katlarda bulunan ofislere komşu mahallere yer-

leştirildi ve çok büyük titreşim problemlerine yol

açtılar. Ofis mahallerini küçültmemesi için kolon

aralıkları arttırıldı. Sonuç olarak da eski yöntem-

lerle yapılan rastgele seçimler problem yaratmaya

başladı.

Bütün bunlar, te-

orik olarak çok basit-

leştirilmiş titreşim

kontrol eşitliği devrini

başlattı. Bu eşitlikten

de anlaşılacağı gibi;

frekansı bilinen, yuka-

rıda tanımlanan rahat-

sız edici frekanstan da-

ha düşük bir frekansta

rezonansa giren bir

makinanın yarattığı tit-

reşimi istenen oranda

yalıtabiliriz. Rahatsız

edici frekansın, doğal

frekansa oranı 3 oldu-

ğunda, teorik olarak

titreşimin %90'ı elimi-

ne edilmiş olur.

* TTMD IV. Uluslararası Yapıda Tesisat Bilim ve Teknoloji Sempozyumu Bildiriler Kitabı'ndan alınmıştır.


VERİMLİLİK EŞİTLİĞİ

E = 1 0 0 x [ l - ( l / ( f d / f n ) 2 - l ) ]

E : Yalıtılan titreşimin yüzdesi

fd : Yalıtılmış makinanın rahatsız edici frekansı

fn : Yalıtılmış makinanın doğal frekansı

Rahatsız edici frekans olarak en düşük devir sayı-sı dikkate alınır. Bütün makinalar ilk hızlanma es-

nasında balans problemi yaşarlar. Eğer formülde

yüksek frekansa göre hesap yapılırsa, makinadevrini alana kadar yalıtım yetersiz kalır.

Dakikadaki devir sayısı cinsinden doğal frekansınformülü

f n = 188 (l /d) 1/2 şeklindedir,

d: statik çökme

Formül, sadece düzenli çökmesi olan kaideler

için geçerlidir.

Titreşim yalıtımı ile ilgilenen bütün firmaların,teorik eşitliği grafik şeklinde göstermek için ha-

zırladıkları şekil l'deki gibi verimlilik çizelgelerivardır. Rahatsız edici frekans her zaman bilindiği

ve değişken olmadığı için doğal veya rezonans

frekansı ile uygun özelliklerdeki yalıtım malze-

mesi belirlenebilir. Bir sarkacın frekansı gibi;

ağırlığından daha çok uzunluğun fonksiyonudur.

Bir yalıtım sisteminin frekansı, sistemin ağırlığın-dan çok, titreşim yalıtımının statik çökmesinin

fonksiyonudur. 600 d/d'lık bir kompresörün %90

yalıtım verimine sahip olabilmesi için l in eh çök-

me yapabilen veya rezonans frekansı 188 d/d olan

bir yalıtım malzemesi seçilmelidir. Titreşim yalı-

tımı yapan firmalar, titreşim yalıtım malzeme-

siyle havalandırma cihazından yayılan t i treşimin

%90'ını elimine edecek şekilde yal ı t ım yapılması

gerektiğini savunmaktadırlar.

Bu yaklaşım, titreşim alıcı seçimlerinde önse-

zilere dayalı bir düzeltme idi ve sadece bir başlan-

gıç olarak oluşturulmuştu. %90 yalıtımda, titreşi-

min büyüklüğü gözönüne alınmamıştı. Bir titre-

şim problemiyle karşı karşıya kalındığında önce-

likle bilinmelidir ki; titreşim kuvveti, dengelen-

memiş ağırlıkla, dengesizliğin merkezden olan

uzaklığıyla, hızın veya devir sayısının karesiyle

değişmektedir. 300 d/d ile çalışan 18"' bir fanın

titreşim kuvveti, 100 d/d ile çalışan 60" clas 3 fa-

nın titreşim kuvveti ile karşılaştırıldığında çokönemsiz kalmaktadır. %90 yalıtım 18"olan fan

için gereksizdir, fakat büyük olan için yetersizdir.

Teorik eşitliğe göre yapılmış olan yanlış seçimler-

den dolayı ciddi hatalar yapılabilmektedir.

Yalıtım malzemesindeki çökmenin, kat zemi-

EFFICIESCY CHART

.Jso/V/o^s

// 'S S

«ÛQ 433 63O S6OCOC "C-". 'î !CS

DISTUR8INS FREOyENCf (*«)CTCLES PER HIHUTE

Şekil 1.


/• \ / \rMasJ»-»t< Af«s5 i

j L^' UTs m/arfbf-f

j£ lşS^«r-- ^ w/l tf* --'~~^/ t-f/aar DeS'I€o£>a*

-C*/.m/t

Şekil 2.

nindeki çökmeden çok çok büyük olduğu düşün-cesine dayalı olan eşitlik yanlıştır. Bu varsayım-

lar, küçük cihazların bulunduğu eski binalar içindoğrudur, günümüzde nadiren geçerlidirler. Çün-

kü tek kütleli sistemlerden daha çok çift kütleli

sistemlerle çalışılmaktadır. Zeminin bir kütlesi

vardır ve Şekil 2'de şematik olarak gösterilmiştir.

Bu sistem, basit teorik eşitlikle analiz edilemez.

Teorik eşitlik kullanılırsa çoğunlukla zeminin

çökmesinden daha küçük çökmeli bir titreşim yu-

tucu seçilebilmektedir. Örneğin, 3000 d/d'lık bircihazı yalıtmak ve titreşimin %95'ini elimine et-

mek istiyorsak, grafiğe göre 0.09" çökmeli yalı-

tım malzemesi seçeriz. Zeminler, iki kiriş arasın-daki mesafenin maksimum l/360'ı kadar çökme-

ye izin verecek şekilde dizayn edilmiştir. Yaygınolarak 30 foot açıklık kullanılmakta ve zemin

çökmesi 1/360 \ 360" (l") kadar olabilmektedir.

Eğer zemin, izin verilen maksimumun sadece ya-

rısı kadar çökmeye sahip ise bile 0.5" çökmesi

olacaktır. Bu da yalıtım malzemesinin çökmesi-nin 5.5 katıdır.

Bu sert yalıtım malzemesi, zemin titreşimini

hemen hemen hiç azaltmayacaktır. Vibrasyon ya-

lıtımı uygulama problemlerini çözecek karmaşıkbir takım eşitlikler vardır. Ne yazık ki bir takım

şartlar tahmini olarak alınmıştır ve sonuçlar da butahminler doğru olduğu sürece doğrudur. Eğer

döşemeyi oluşturan beton hafif ise, yalıtım mal-

zemesinin çökmesinin döşeme çökmesinden 6-8kat daha fazla olması gerekmektedir. Problem çö-

zerken, bu rakamlar ekstrem ise; teorik grafikte

tavsiye edilen ve yeterli olmayacak 3/8" çökmelimalzemeler yerine 3" statik çökmesi olan titre-

şim alıcılar kullanılır.

Tavsiye edilen çökme miktarları, tamamen

tecrübeye dayandırılmış genel değerlerdir.

Bazı durumlarda, bu değerler problemin çö-zülmesi için gerekenden daha fazla olabilirler, fa-

kat ticari uygulamalar daha geniş anlamda ele

alınmalıdır. Çok büyük ve kritik işlerde, kalifiyeakustik projecilerin tarafsız profesyonel kararları-

na güvenmek istenebilir. Yapılan analizlerde, bü-yüklüğüne ve bulunduğu binadaki yerine göre her

bir cihaz için gerekenler kesin olarak belirtilmeli-dir. ASHRAE rehberindeki Mühendislik Spesifi-

kasyon Bülteninin sonundaki seçim tablosunda

çeşitli kiriş aralıkları için gerekli çökme miktarla-

rı verilmiştir. Bu değerler, standart hale gelmiştir.

Daha fazla çökmeli malzeme ihtiyacı olmasıhali, ürünlerin sınıflandırılmasını zorunlu kılmış-

tır.

Pedler, ister neopren veya mantar, ister her iki-

sinin kombinasyonu, fiberglas, sisal lifler, keçe,kurşun veya başka bir malzeme olsun, sınırlı bir

çökmeye sahiptirler. Çökmeler normal olarak l"kalınlığındaki bir ped için kalınlığın %10-20'si

gibidir. Yüksek katlardaki cihazların titreşimleri-


nin alınması için bu çökme miktarları yeterli ol-mayacağı için, kullanım alanları bodrum katlar ve

kritik olmayan cihazlar ile sınırlıdır.

l Neopren ayaklar ve askıların çökme miktar-

ları 0.20"- 0.50" arasındadır. Bunlar 3 HP'ye ka-

dar olan pompaların, küçük ısıtma ve havalandır-

ma üniteleri gibi cihazların, yüksek hızlı küçükekipmanların titreşim yalıtımında, dengesiz kuv-

vetlerin çok küçük olduğu, sadece ses problemi-nin ya da küçük bir titreşim probleminin olduğu

yerlerde gerekli statik çökmeyi sağlayabilirler.

Neopren askılar, nadiren titreşen, aslında normal

olarak yüksek frekanslı ıslık sesi çıkartan buharhatlarında kullanılırlar. Neopren ayaklar ve askı-

ların kullanılacağı yerlerde, spesifikasyonlar yay

kullanılmasını önerirler. Çünkü neopren ayaklarla

küçük yayların fiyatları arasında fazla fark yoktur.

Neopren askı elemanları, genellikle yaylarla seri

olarak kullanılırlar. Çünkü neopren malzemeler,

yayların tek başlarına yapamayacakları kadaryüksek frekanslı sesleri elimine ederler.

,m

Çelik yaylar, kritik durumlarda kullanımı en

yaygın olan titreşim alıcılardır. Çelik yaylar, pra-tik olarak 5", bazı özel durumlarda da daha fazla

çökme yapabilirler. Yaylar, çeşitli dizayn imkan-

ları verirler. Çelik yaylar makina kadar kalıcı veuzun ömürlüdür. Modern titreşim alıcıların, yani

ilave bir şeye gerek kalmadan gerekli stabiliteyi

sağlayacak yeterli büyüklükteki çelik yayların

bağlantı şekilleri çok önemlidir. Yaylar genellikle

bir ayar civatası ve neopren ped veya yüksek fre-

kanslı sesi hafifletici malzemeler ile bir l ikte kul-

lanılırlar.

Titreşim alıcıların en randımanlısı hava yayja-

rıdır. Genel olarak bir hava yayı; 100 psi veya da-

ha fazla hava basıncına dayanıklı olarak üretilmiş

ve cihaza stabil destek sağlayan geniş l i f l i takvi-

yeli kauçuk balondan oluşur. Uygun bir şekilde

dizayn edilmiş bir hava yayı, çelik yayın 6-7"

çökmesine eşdeğer bir çökme sağlar. Hava yayı-nın cidarları kauçuktan olduğu için, çelik yaylar-

da meydana gelebilen rezonans veya ses köprüsü

riski yoktur. Hava yayları, tek bir boyuttaki yay

ile hava basıncını çok az miktarda değiştirerek çe-

şitli ağırlıklardaki yükleri taşıyabilme avantajına

sahiptir. Hava yayları, küçük kaçakları ya da bü-

yük sıcaklık farklarından doğabilecek genişleme


veya büzülme hareketlerini kompanze edecek bir

yükseklik kontrol vanası ile birlikte monte edilir-ler. Hava yaylarının montajı, çelik yaylarınkine

nazaran daha pahalı olduğu için hava yayları sonderece kritik yerlerde uygulanır.

Çelik veya beton kaideler, genellikle ekipmanıdüzenli bir biçimde muhafaza etmek için kullanı-lırlar. Kaideler, dökme demir pompa kaidesi gibimevcut bir kaidenin kuvvetlendirilmesi, santrifüjkompresörler gibi uzun cihazları stabil hale getir-mek veya uzun ve birçok bölümden oluşan ısıtmave havalandırma ünitelerini birarada tutmak içinde kullanılabilirler. Birçok durumda, beton yerineçelik kaideler kullanılır çünkü kullanılacağı ma-hale kaynaklanmış, hazırlanmış halde gönderile-bilmektedir. Beton kaide ile karşılaştırıldığındahafifliği sebebi ile döşeme betonunun güçlendiril-mesine ihtiyaç kalmaz. Çelik kaidelerin kullanıl-ması halinde dikkat edilmesi gereken en önemlikonular; cihazı taşıyabilmesi için yeterince rijitolması ve taşıdıkları cihazın frekansında rezonan-

sa girmemesidir. En iyi yöntem, kaide elemanlarıolarak çelik kirişlerin kullanılmasıdır. Kiriş derin-likleri, kaidenin en uzun kenarının en az 1/10'ukadar olmalıdır. Özellikle büyük güçlü cihazlariçin ilave bilezikler kullanılabilir.

Yüzer beton kaideler özellikle pompalar içintavsiye edilmektedir. Pompa için gerekli olanekstra sağlamlık ve şaplanmış yüzey gibi özellik-ler, yüzer beton kaidelerde mevcuttur. Eğer enönemli faktör sağlamlık ise, beton derinliği, ka-idenin en uzun kenarının 1/12'si kadar olmalıdır.Beton kaideler, cihazın balanssızlığına, dışardangelebilecek bir takım kuvvetlere karşı dayanım

için bir kütle artışı gerekli olması halinde de kul-lanılmaktadır.

Tek veya çift silindirli, yatay veya dikey, dü-şük hızlı hava kompresörü, balanssız bir cihazaörnek olarak gösterilebilir. Bu geniş kalibreli,uzun stroklu makinalar genellikle 350 d/d'da ça-lışırlar ve sadece kısmen balanslanabilirler.

fBeton kaidenin ağırlığı, kompresör üreticisin-

den alınan dengelenmemiş kuvvet bilgilerine gö-

re hesaplanır. Beton kaidelerin ağırlıkları, hareke-

ti kabul edilebilir limitlere indirebilmek için

kompresör ağırlığının 5-7 katı kadar olmalıdır.Beton kaideler, fan itme kuvveti gibi dış kuv-

vetlere karşı da dayanıklıdırlar. Fan itme kuvvetive ters vakum gibi cihazları yerinden oynatacakkuvvetler yüzünden, yüksek basınçlı, kabinli ci-hazların yalıtımı yapılırken beton kaidelerin kul-lanılması gerekmektedir. Yüksek basınçlı fanlarıntitreşim yalıtımında da beton kaidelerin kullanıl-ması önerilmektedir. Bu durumda ağırlık ihtiyacı,cihaz ağırlığının l -3 katı gibi bir değere düşmek-tedir.

Basit çelik kaideler, beton dolu kaidelere göredaha ekonomik olmalarına rağmen, spesifikas-yonlarımızın çoğu, daha kolay bir uygulama me-todu olan beton ile ilgilidir.

Kauçuk genleşme parçaları, ses köprüsünü veborudaki gerilimi azaltması için, kesme vanaları-nın cihaz tarafına yerleştirilmelidir. Sıcaklık vebasıncın çok yüksek olduğu tesisatlarda kauçukyerine paslanmaz çelik veya bronz metalik hor-tumlar önerilir. Flexible metalik hortumlar, boruhattındaki seslere karşı çok az koruma sağlarlar.Cihaz bağlantı noktalarında esneklik sağlarlar. Buda, flanşlardaki gerilimi azaltır ve titreşim yalıtı-


mı yapılmış olan cihazın yaylar üzerinde serbestolarak hareket etmesine olanak verir. Kauçukbağlantı parçalan, ses köprülerini ve borudaki ge-rilimi azaltır. Vibrasyon iletimini azaltmaz.

Vibrasyon, boru hatları boyunca çok uzak me-safelere iletilir. Bu yüzden de bina içindeki bütün

boruların titreşime karşı yalıtılması şarttır. Bu ya-lıtım malzemeleri ile yapılmalıdır.

Bütün yüksek basınçlı kanal bağ lant ı la r ıflexible olmalıdır. Bu bağlantılar, vibrasyonun bi-naya iletilmesini engelleyemezler. Kanallar nor-mal olarak cihazdan 50' uzaklığa kadar l " çök-meli askı yayları ile yalıtılmalıdır.

Mühendislik spesifikasyonları, endüstrideyaygın olarak kullanılan cihazların statik ve sis-mik bölgelerini tanımlamaktadır. Bizim seçim kı-lavuzumuz, bu cihazları tavsiye edilen minimumstatik çökmeleri ile birlikte göstermektedir. Bu kı-lavuzun amacı, spesit'ikasyonlar hakkında genelbilgi vermektir. Konu ve uygulamalar hakkındagenel bir görüş açısı kazandırması bakımından,kullanılmasını öneririz.

Umarız bütün bu öneriler, sizlere islerinizdeyardımcı olur ve bizler de titreşim kontrolü ile il-gili bilgi havuzuna katkıda bulunmaya devamederiz.

Soğutma Sistemleri San. ve Tic. Ltd. Şti.

SOĞUTMADA UZMAN, GÜVENİLİR> Soğuk Muhafaza Depoları, Donmuş Muhafaza Depoları,> Dondurma (şok) Tünelleri, Endüstriyel Soğutma Tesisleri,> Buz Üretim Tesisleri,> Paket ve Split Tip Soğuk Oda Üniteleri,> Kondenser ve NH3 Soğutucuları,> Su Soğutma Kuleleri,> Amonyak Genleşme Tankları,> Süt Soğutma Tankları,> Komple Soğutma Tesisleri Tamir, Bakım ve Revizyonu,> Amonyak ve Freon Gazlan

Merkez: Necatibey Caddesi Leblebici Şaban Sok. No. 24 Mart Han Kat: 3/1Tel. (0212) 293 45 55 - 252 40 08 Fax: (0212) 252 58 99 Karaköy-İSTANBUL


x~t .. ..

Görüş

YAPIDA DENETİM YASASIFatma ÇÖLAŞAN

Ülkemizde, Adana ve Dinar depremleri ile Ka-radeniz sel felaketlerinden sonra yeni yeni konu-

şulmaya başlanan "bağımsız denetim" konusu,

Marmara depreminden sonra devletin gündemineiyice yerleşti ve "halk hazır-meclis hazır, hemenbir yasa hazırlansın" telaşıyla, dünyadaki örnekle-

ri hiç incelenmeden, ehliyetli kişilere sorulmadan,konunun tüm ilgilileri ile tartışılmadan bir büyükicat yapıldı. Bu büyük "Türk icadının" mimariBayındırlık ve İskan Bakanlığı Yüksek Fen Kuru-lu, danışmanlık ise İNTES'e (İnşaat-Tesisat İşve-renleri Sendikası) ait. İNTES, 1804 yılında uygu-

lamaya konulmuş olan ve halen Fransa'nın kendi-sinin bile kurtulmaya çalıştığı, gelişmiş ülke ör-nekleri içinde en kötü sonuçlar alınmış olan"Fransız Sistemi"ni Türkiye'ye layık buldu ve bu-

nu ülkemize armağan etti. Bayındırlık ve İskanBakanlığı yetkilileri de ayrıca eklemeler ve dü-

zeltmeler yapınca ortaya Fransız sistemi bile ol-mayan tuhaf bir sistem çıktı. Öyle bir sistem ki,

uygulanması zaten mümkün değil, ama asıl içimi-zi sızlatan Türkiye'ye yine zaman kaybettirilme-

si, Türkiye'nin yine geri bırakılması.Denetim şirketi uygulamaları başka ülkelerde

de var. Örneğin İngiltere'de denetim şirketi; mü-hendis olmayan, tekniker - teknisyen kökenli ki-

şilerin çalıştığı ve yapıların sadece güvenliğinikontrol eden kuruluş-lar. Güvenlik iki alan-

da aranıyor; sağlamlıkve sağlık. Denetim şir-ketleri yapım işleri bit-

tikten sonra sadece buiki konu için bir check-

list doldurarak kullan-ma izni veriyorlar. Ya-pının "kaliteli" olma-sından sorumlu asıl ku-ruluşlar ise, Profesyo-nel Sorumluluk Sigor-

Fatma ÇÖLAŞAN1949 yılında doğdu. 1968 yılında TED Ankara Kole-

ji'ni, 1974 yılında ODTÜ Makina Mühendisliği Bölümü'nübitirdi. 1979 yılına kadar özel sektör ve kamu sektöründemühendis olarak çalıştı. 1979 yılında GEN-TES Müh. Ltd.Şii'nin kurucu ortağı oldu. 1990 yılında multi-disiplinlimühendislik/mimarlık şirketi olan ODTM A.Ş.'nin kurucuortaklan arasında yer aldı. Halen GEN-TES ve ODTM'deyönetici olarak çalışmakta ve ayrıca HVAC konusunda mü-hendislik hizmeti vermektedir. Çölaşan 1996-2000 yıllanarasında Türk Müşavir Mühendisler ve Mimarlar Birli-ği'nin Genel Başkanlığı'nı yapmıştır. Ayrıca halen, 1996'daseçildiği ve merkezi İsviçre'de bulunan FIDIC - MüşavirMühendisler Uluslararası Federasyonu'nün Yönetim Kuru-lu üyeliğini sürdürmektedir.

tası şemsiyesi altında çalışan Teknik Müşavirlik

(Consultant) Şirketleri. Bu şirketler planlama ça-lışmaları, fizibilite etüdleri, tasarım hizmetleri,

ihale dokümanı hazırlama, müteahhit seçimi, pro-je yönetimi, inşaat kontrollüğü, işletmeye alma,teknik eğitim gibi konulardan sorumlular ve her

işte bu görevlerin birini, birkaçını veya hepsiniyerine getiriyorlar. Türkiye'de ise "müşavir" keli-mesi kullanılmasın diye yıllardır özel gayret sar-feden çevreler (İhale Yasamız hala müşaviri mü-

teahhit olarak adlandırmakta, bu yolla bağımsızmüşavirlik müessesesi ortadan fiilen yok edil-

mektedir), bu defa da "denetim şirketi" adı altın-da yepyeni bir tarif yapmışlardır.

Resmi Gazete'de yayımlanan ve 10 Temmuz2000 tarihinde yürürlüğe girmesi öngörülen Yapı

Denetimi Hakkında Kanun Hükmünde Kararna-me, neleri içeriyor, kısaca göz atalım:

1- Özel yapılan kapsıyor (konutlar, özel işmerkezleri, özel hastaneler, özel okullar, özel spor

tesisleri, özel alışveriş merkezleri, özel oteller-tu-

ristik tesisler vb.)2- Kamu yapıları ile tek katlı ve 180 m2'den

küçük özel yapıları kapsam dışı bırakıyor.

3- Binalar ve bunlara bağlı alt yapı tesisleriniiçeriyor; yol- köprü-baraj vb.gibi yapıları karar-

name dışında bırakıyor.4- Yapı maliyetleri-

ni serbest piyasa koşul-ları değil Bayındırlıkve İskan Bakanlığı

saptıyor.

5- Teknik müşavir-leri a) proje müellifi ve

b) denetim şirketi ola-rak ikiye ayırıyor.

6- Uzmanlıkları,diplomalarında yazan

branşlara ve sadecemezuniyet yılına göre


belirlenen "uzman mühendis ve mimar" kavramıgetiriyor.

7- Mali sorumluluk sigortası (profesyonel ve-

ya mesleki sorumluluk sigortası değil) adı altında

bir tazminat sigortası tarif ediyor.

8- Yapı Denetim Şirketleri'nin sermayelerininen az %51'inin uzman mühendis/mimarlara aitolması öngörülüyor (%49'u için kısıtlama yok).

9- Denetim şirketlerini, mühendis-mimar sayı-sına göre 3 gruba ayırıyor ve denetleyebilecekleriyapı alanlarını buna göre sınırlandırıyor.

10- Sigorta şirketlerini denetim şirketlerini si-gorta etmeye mecbur kılıyor.

11- Sigorta teminatının en az yapı maliyeti ka-dar olması koşulunu getiriyor.

12- Pilot alan uygulaması getirilmiş ve uygu-lama yoğunluğu gözönüne alındığında pilot bölge

tüm ülkedeki özel yapıların yaklaşık %90'ını kap-sıyor.

13- Yapı Denetim Şirketi hizmet bedelini, ya-pı maliyetinin % 4-8'i ile kısıtlıyor (Sigorta primi

Yapı Denetim Şirketi tarafından ödenmek ve hiz-met bedeline dahil olmak üzere).

Türk Müşavir Mühendisler ve Mimarlar Birli-ği (TMMMB), 1997 yılında Bayındırlık ve İskanBakanlığı'na yardımcı olmak üzere "Yapıda Kali-te Tasarısı" adı altında bir çalışma başlattı. Tem-muz 1997'de zamanın Yüksek Fen Kurulu Başka-nı Mahmut Okutan ve Kurul üyelerine Birlik mer-kezinde dünya uygulamalarını anlatan bir brifingverdi. Yine TMMMB, temsilcisi olduğu FIDIC'in(Müşavir Mühendisler Uluslararası Federasyo-

nu), tüm gelişmiş ülkelerce uygulanan yapı dene-timi ile ilgili dokümanlarını Bakanlık kullanımına

sundu. Söz konusu kararnamenin doğru hazırlan-masını teminen 1997-2000 yılları arasında onlar-

ca defa Bakanlık yetkililerini ziyaret etti, panellerdüzenleyip konuyu tartışmaya açtı, dilekçeler

verdi ve sonuç olarak çok az sayıda yanlışın dü-zeltilmesini sağlayabildi. Bugün gelinen nokta-

dan, sadece ve sadece ülkemiz çıkarları doğrultu-sunda fikir üreten TMMMB, Türkiye adına son

derece üzgündür ve en iyisini yapabilecek olduğuhalde 170 üyesinin bir tanesi bile Yapı Denetimi

Şirketi kurmak için başvuruda bulunmamıştır.


Yapı Denetimi Yasası aşağıdaki düzeltmeleryapılarak tekrar kaleme alınmalıdır;

1- Yapı Denetim Şirketleri yerine Bağımsız

Teknik Müşavirlik Kuruluşları tarif edilmeli vebunlardan Profesyonel Sorumluluk Sigortası al-

tında çalışmaları istenmelidir.2- Bayındırlık Bakanlığı veya benzer kamu

kuruluşlarının belge vermesi önlenmeli, denetimişleyişi piyasa koşullarına, yani özel sektörünkendi kendini kontrol edeceği şekle sokulmalıdır.

3- Sigorta şirketleri, müşavirlik şirketlerini si-

gorta edip etmemekte serbest bırakılmalıdır.4- Tasarım denetim vb. gibi hizmetlerin bedel-

leri ve sigorta primleri devlet tarafından saptan-mamalıdır.

5- Türk Mühendis ve Mimarları, eğitimleri vedeneyimlerinin elverdiği her konuda serbestçe ça-

lışabilmeli, çalışmalarının sınırlarını sadece kendiyetenekleri çizmelidir.

6- "Uzman mühendislik/mimarlık" tarif i kaldı-rılmalı, yerine dünya uygulamaları paralelinde

"Profesyonel" veya "Yetkin" mühendislik/mimar-lık tanımlanmalıdır.

7- Tazminat sigortaları yerine, caydırıcılık içe-

ren "sorumluluk sigortaları" konulmalıdır.8- Teknik Müşavirlik Şirketlerinin % 100 ser-

mayesinin sadece teknik müşavirl ikle uğraşanmühendis ve mimarların olması sağlanmalıdır.

9- Yeni yasa hazırlanırken Amerika, Kanada,Avustralya, Yeni Zelanda, Japonya, Avrupa ülke-leri örneklerinin incelenmesine vakit ayın imalı ve

konunun ilgililerine/yetkililerine kulak verilmeli-dir.

10- Yapı denetiminin; kendi kendilerini denet-

lemek üzere yola çıkılarak kurulan paravan şir-ketler tarafından veya meslek hayatları boyunca

mesleklerini layıkıyla icra etmemiş emekliler ta-rafından üstlenilmesine engel olunmalıdır.

Yapılacak tek ve en kolay iş, gelişmiş ülke ör-neklerini taklit etmektir. Yeni "Türk icatları" yap-

maya gerek yoktur, bu icatlar geçmişte de görül-düğü gibi bize hiçbir şey kazandırmamış, tam ter-

sine vakit kaybetmemize ve gerilememi/e neden

olmuştur.

s~ı •* *»Görüş

DEPREM ve YAPIDA ZORUNLUSTANDARTLAR, YAPI KODLARI

Mak. Y. Müh. Celal OKUTAN

17 Ağustos 1999 Marmara Depremi sonrası

geçen bir yıl içinde durum tespiti ve uygulamala-

rın değerlendirilmesine yönelik temel sorunları

gündeme getirmek istiyorum.

Ülkemizdeki deprem sonucu oluşan maddi

manevi ağır acılarının ana kaynağı Bilgi Toplu-

mu olmamamızdır. Bilgi toplumu olmamanın do-

ğurduğu SİSTEM, eksiklerin oluşmasında Devle-

tin kurum ve kuruluşlarını, Anayasal örgütleri, si-

vil toplum kuruluşlarını kısaca bütün toplumu or-

tak suçlu yapmıştır. Bu anlamda önde gelen suç-

lular arasında; bizler, bizlerin oluşturduğu mü-

hendis ve mimarlık camiası ve onların örgütleri,

meslek odalarımız ile derneklerimiz bulunmakta-

dır. Dolayısıyla bu tür bir toplantıda özeleştirili

bir değerlendirme hepimiz için sağlıklı olacaktır.

İçimizde "PEN Yazarlar Derneğinin" Cumhu-

riyet Kitap Kulübü tarafından yayımlanan "AY

SALLANIYOR" adlı kitaplardaki 82 yazarın ya-

zılarını okuyanların hemen göreceği üzere; toplu

yaşam düzeyinde "Çağdaşlık insan odaklı yakla-

şımlarla mümkündür. Bu tür yapılaşmanın temel

taşı bilim ve teknoloji, yapısı ise kültürel ve

ekonomik gelişimdir". Gelişim yeniden yapılaş-

ma ile mümkündür. Bu amaçla kurulu sistemin

kaldırılmasının ön koşulu, hizmet sektöründe yet-

kili kişilere sorumluluk yüklemektedir. Yapı tek-

nolojisinde sorumluluk toplumsal bir taleptir.

Toplumu ilgilendiren, yapıların güvenli ve sağlam

yapılıp, yapılmamasıdır. Bu yönden çözüm, sağ-

lıklı kentlerde sağlıklı yapıların yapı teknolojisine

uygun yapılması ve güvencesinin sağlanması ol-

malıdır. Bu bakımdan; yapı üretim teknolojisi tü-

keticiyi ilgilendirmez. Dolayısıyla yetkili ve gö-

revliler sorumlu olarak standartlarla bunu sağla-

mak zorundadır. Bu doğrultuda "ZORUNLU

YAPI GÜVENCESİ" gündeme gelmelidir.

Ülkemizde "Sorumluluk" yapı denetim kuru-

luşlarının "Uzmanlık Belgesi" ile getirilmeye ça-

lışılmakta Kanun Hükmündeki Kararnameler ile

Meslek Odaları tarafından Mimar ve Mühendisle-

re uzmanlık belgesi verilmektedir. İnşaat Mühen-

disleri Odası'mn önderliğini yaptığı bu yöntem

kötünün iyisi olmakla beraber fevkalade sakınca-

lı ve yanlış bir uygulamaya dönüşmüştür. Konuyu

bu açıdan ele almak, yapı teknolojisinde hizmet

veren bir mekanik tesisat mühendisi olarak tanım-

lamak, kararname hükümleri, meslek odaları yö-

netmelikleri ve inşaat mühendislerinin görüşleri-

ne dayalı durum tesbiti yapmak istiyorum.

1. Sağlıklı Yapı

10 Nisan 2000 gün 595 sayılı Kanun Hükmün-

deki Kararname 21 ili kapsayan depreme daya-

nıklı yapı güvenliği amaçlı hazırlanmış olmakla

beraber metinde kapsam genişletilmiş, çağdaş,

uluslararası standartlara yönelik sağlıklı yapılar

olarak tanımlanmıştır. Depreme dayanıklı sağlam,

güvenli yapı; sağlıklı yapıyı tanımlayamaz. Sağ-

lıklı yapı, çevre, enerji, hijyen, sağlık, konfor, es-

tetik, güvenli ve mimari değerleri ile tanımlanan

yapılardır. Ayrıca yapılar neolitik çağ tanımı olan

barınak amacından çıkıp insanların yaşadığı, ça-

lıştığı, eğlendiği fonksiyonel kapalı ortamlar an-

lamında kullanılmaktadır. Bu yönden sağlıklı ya-

pı, beton, çimento, kalıp koşullarına endekslene-

mez.

2. Modern Yapılar

Çağımızda modern yapıların elde edilmesi,


başta mimar olmak üzere bütün mühendislik di-

siplinlerin ortak üretimi olup, ekip çalışması so-

nucu inşa edilmekte, hizmete sokulmaktadır. Bu

üretim, yatırım, tasarım, uygulama, imalat, mal-

zeme, işletme etaplarını içerir. Her etabın kendine

özgü uzman üretimi, yetkin denetim yöntemi var-

dır. Bu yetki beyin gücü ile hizmet veren profes-

yonel mühendis ve mimarlara ait olup, sorumlu-

luklar altında yapılır.

3. Uzmanlık

Uzmanlık; bütün mesleklerde olduğu tarzda

eğitim, üretim, deneyim ve başarıya dayalı er-

demliktir. Sosyal bir değerlendirme ile belirlenir,

belgelenemez, sınav ve benzeri usullerle verile-

mez. Uzmanları uzmanlar yetiştirir. Uzmanı

toplum belirler. Arz ve taleple ortaya çıkar, her

mesleğin kendine özgü bütün branşlarının bir bi-

leni, o konunun sorumlusu, uzmanıdır. Bu yönle-

ri ile KHK 595'in geçerli hükümleri gereği Mes-

lek Odalarının veya Bayındırlık ve İskan Bakan-

lığının uzmanlık belgesi vermesi yanlıştır. Ayrıca

bu belgelerin mesleki hizmet kapsamında uzman

mimar, uzman mühendis olarak verilmesi hata-

lıdır. Bu belgelerle yeterli olmayanların uzmanlık

hizmetlerini denetim ve kontrolü imkansızlaşır.

Kaldı ki, kararname gereği 12 yıllık, yapı tekni-

ğinde çalışan mühendis ve mimarlara verilmesi

hiçbir çağdaş ülkede görülmeyen bir uygulama-

dır.

4. Profesyonel Mühendislik

Profesyonel mühendislik ise üniversite eğitimi

sonrası; lisans üstü çalışmaları, meslek içi eğitim,

deneyim, üretimle kazanılan, belirli kurs, seminer

ve araştırmalarla gelişen, sınavla kazanılan mes-

leki bir yapabilirliktir. Uzmanlığa yönelik bir ge-

lişimdir. Mühendislik hizmetleri kalite ve güveni

gösterir. Zorunlu bir paye ve yetkinlik değildir. İş-

verenlerin, sigortaların, tüketicinin tercihine yö-

nelik bir sertifikadır. Bağımsız uzman kurumlar

tarafından verilir. Uzman akademisyen, sigorta

uygulama hizmetlerinde aranır. Bir nevi hizmet

pazarlama ve yeterlilik belgesidir. İşveren, işya-

pan münasebetlerinde güven sağlar.

5. Yetkin Mühendislik

Mimarlık Mühendislik hizmetlerinde, genel-

likle denetim, kontrol ve danışmanlık aranır. Ço-

ğu kez bu hizmet işveren isteği ile müşavir ve uz-

man danışmanlar kanalı ile ihtisasları alanında

yapılır. Proje yönetim, denetim müşavirleri tara-

fından değerlendirilerek uygulanır. Bu prosedür-

de ülkede geçerli zorunlu standartlara, yönetme-

liklere ve yasalara uyum esastır. Bu çerçevede de-

netim ve kontrol tasarıma esas olan tasarım kon-

sept ve analizlerine, tasarım dokümantasyonuna

kadar yayılır.

Diğer taraftan işveren talebiyle müşavir ve da-

nışmanların onayından geçmiş projelerin tümü

dahil olmak üzere uygulamada devletin geçerli

yasa ve mevzuatı çerçevesinde yapı ruhsatlarının

alınması, uygulama ve imalatın kontrolü, iskan ve

işletme müsadesi yönünden kamu ve yerel yöne-

timler adına görevli ve yetkili mühendislik hiz-

metleri mahalli idarelere kayıtlı (register) veya

Odalara tescilli veya yerel yönetimlerde görevli,

"YETKİN" sertifikalı mimar ve mühendisler tara-

fından yapılır. Bu mühendislerin Odaların, kamu

kurumlarının, görevli kuruluşların meslek içi eği-

tim kursları, deneyimleri, mevzuat, yasa ve yönet-

melik bilgi eğitimi ile yetiştirilmesi, belgelendi-

rilmesi, sorumluluk altında bağımsız görev yap-

maları önemlidir. Özellikle yapı kodları, çağdaş,

norm ve standartlara göre yazılmış ülkelerde bu

kodlardaki detaylı spekt ve şartnameler dikkate

alınarak yapılan hizmette yetkinlik zorunludur.

Bu amaçla genellikle meslek kumlukları tara-

fından YETKİNLİK belgesi verilir. Bu belge uz-

manlık belgesi olmayıp, ihtisasa yönelik kontrol

ve denetim yetkisidir. Dolayısıyla bu belge arazi

yerleşim, mimari, peyzaj, belediye hizmetleri, alt


yapı, çevre, enerji, deprem, yangın, heyelan, sağ-

lık, hijyen, fiziksel özürlüler vb. İhtisas konula-

rında dar çerçevede yapılır. Bu hizmette amaç,

yapılarda yaşanabilirlik ve kul lanı labi l i r l ik koşul-

larını sağlamaktır.

Gelişmiş ülkelerde imar yasaları ve yönetme-

likler geçerli yapı kodlarını uygulama amacıyla

çıkarılmış, hizmetlerin yükümlülüğünü belirle-

miştir. Yapı kodları ise; yapı teknolojisinde inşa-

at, mekanik tesisat, elektrik, alt yapı, gaz, yangın,

sağlık, hijyen ile mimaride zorunlu yapı fiziği,

peyzaj, dekorasyon yöntemlerinin standartlarını

belirler. Bu tür kurallara uyum sağlamış yapılar

asgari düzeyde güvenlikli, korunmuş, sağlıklı,

içinde yaşanabüinir yapılardır.

6. Mühendislik ve Mimarlık

Mühendislik esas olarak doğanın mevcut ola-

naklarını, toplum yararına kullanma sanatıdır. Bu

hizmet bilim, sanat, kültür ve teknoloji ağırl ıklı

olmakla beraber bu mesleklerin eğitimini almış

diploma yetkililer, bilgi ve deneyimleri i le çalış-

ma hayatının her alanında hizmet verir, ayrıca ter-

cihleri doğrultusunda temel bilgi ve becerileri ile

ekonomi, ticaret, yönetim, denetim sahalarında

başarılı olurlar.

Ara mühendisler; işveren, işyapan yönetici,

bürokrat, danışman olarak üst düzeyde yer aldık-

ları gibi ara mühendisleri olarak hizmet verirler,

müteahhitlik, sanayi, malzeme ve ticaret alanla-

rında çoğunluktadırlar. Politika, yerel yönetim, iş-

letme alanlarında kendilerine ihtiyaç duyulur.

Yukarıda açıklanan çok geniş bir alana yayılan

uzmanlık, profesyonellik, yetkinlik ve ara mühen-

dislik hizmetlerinde klasifikasyon çok zordur.

Ancak yapı teknolojisinde mühendis ve mimarla-

rın, proje yönetim, danışmanlık, müşavirlik, tasa-

rım, uygulama, imalat, mümessillik, işletme, de-

netim ve kontrollük hizmetleri, hizmette uzman-

lık branşlarını doğurur.

Bu çerçevede mühendislik mimarlık hizmetle-

• 95°C - 10 bar işletme şartlarında en az50 yıl ömürlüdür,

• Düşük ısılarda dahi çok kolay bükülür,

• Düşük genleşme katsayısı,ve aşınmaz, pürüzsüz iç

sahiptir, direne» çok düşüktür,

kuBamın Jçıjn r$jyeniktir,

lü bağlantı elemanları ile

lıdır.

Yer, Çatı, Balkon ve Teras,Bodrum Süzgeçleri

Duş Sifonları, KüvetTramplenleri

Pis Su Çek Valfleri

Lavabo ve Pisuar Sifonlar

WC Çıkış Boruları

TÜRKİYE DİSTRİBÜTÖRÜ

•riGELİŞİM TEKNİKfiLİTİC. SAN. ve PAZ. LTD.ŞTİ.

1OO. Yıl Bulvarı Sevimli Apt. No:12/1 O7O5O ANTALYATel. :0.242.248 83 54 (PBX) Faks:O.242.241 46 10

http ://www.gelisimteknik.com .tre-mail:info@gelisimteknik. com.tr

UZMANLARINSEÇİMİ

aquathermCAM ELYAF

TAKVİYELİ BORUPP R-80

2O mm CE Boru1 .86 DM / Mt

25 mm CE Boru2.56 DM / Mt

32 mm CE Boru3.76 DM / Mt

2O - 110 mm arası her çaptaBoru ve Fitting% 80 daha az uzarTıraşlamaya gerek yokDoğrudan füzyon kaynağıuygulanırFiyatı Alüminyum TakviyeliStabi Boruya göre daha ucuz10 Yıl süreyle 5.000.OOO DMSigortalı

KAT KALORİFERİ, FANCOIL,MERKEZİ ISITMA VE KOLONLAR İÇİN

EN UCUZ VE EN UYGUN ÇÖZÜMTÜRKİYE DİSTRİBÜTÖRÜ

GELİŞİM TEKNİKTİC. SAN. ve PAZ. LTD.ŞTİ.

100. Yıl Bulvarı Sevimli Apt. No:12/1 O7OSO ANTALYATel.:0.242.248 83 54 (PBX) Faks:O.242.241 46 1 O

http://www.gelisirnteknik.com.tre-mai l :inf o @ gelişi mteknik.com.tr

ri mesleğin ortak d i l i olan norm ve standartlara

uygun tarzda yapılır. Norm ve standartlar mes-

leki eğitimin uygulamaya dönüşümünde kullanı-

lan zorunlu kurallardır. Uzun birikim ve deneyi-

me dayalı hazırlanan bu kurallar bi l im ve tekno-

lojinin gelişimine paralel değişime acıktır. Bu

yönleri ile teknik elemanlar kendi uzmanlık dalla-

rındaki normları izlemek; teknolojik gelişimleri

bilmek ve onlara uymak zorundadır.

YAPI KODLARI

Yapı teknolojisinde geçerli mevzuata, esas teş-

kil eden standartlar ve imar yasaları, şartname ve

yönetmelikler özellikle ülke ve mahalli şartlara

adapte edilerek YAPI KODLARI o lus tu lur .

Yapı Kodları, genelde bir yapının elde edil-

mesindeki temel kuralları içerdiği g ib i mimari,

inşaat, mekanik tesisat, elektrik, alt yapı, yangın,

depremi güvenlik, hijyen, sağlık, çevre, enerji gi-

bi yapıda dikkate alınması zorunlu kura l lar ı içerir.

Üretim ve kullanımda yapı denetim ve kontrolü

bu esaslara göre yapılır.

l O Nisan 2000 gün 595 sayılı Kanun Hükmün-

deki Kararname; Deprem önlemi amaçlı yapıda

dayanıklılık güvenliği maksadıyla hazırlanmıştır.

Bu kararnamenin kapsamı sağlıklı yapı standart-

larının hepsini içermez. Sadece i l g i l i mühen-

disliklerin alt yapı zemin etüdü ve statik kuralla-

rını belirler. Bu bakımdan Marmara depremi so-

nucu İnşaat Mühendisleri Odası öncülüğünde il-

gi l i mühendisler tarafından gündeme getirilmiştir.

595 sayılı KHK ülkemizde i lk ke/. "Uzman-

lık" sorumluluk sistemlerini ortaya koyması yö-

nünden olumlu bir aşamadır. Ancak, terminoloji-

si, tanımları, hedefleri yönünden eksik, hatalı ve

karmaşık bir sistemdir. Kötünün iy i s i anlamında

eksik ve kusurlar sonradan tamamlanır düşüncesi

ile yapılan yaptırım, mühendislik ve mimarlık

sektöründe hizmet kargaşası, yetki ve sorumluluk

kaosuna yol açmaktadır. Şöyle ki:

l- Bu kararname amacında yazıl ı olduğu gibi

TEKNiK

I LUTFEIM

LARI/VIIZI İSTEYİISIİZ

DÜNYANIN

"yapıda can ve mal güvenliğini sağlamak, kaynak

israfına sebep olan plansız, kontrolsüz ve kalitesiz

yapılaşmayı önlemek, çağdaş norm ve standart-

larda yapı üretme" anlamında sağlıklı yapı amaç-

lı olmayıp sadece depreme karşı dayanıklı yapı

denetimi maksadıyla çıkarılmıştır.

2- Bu yönden öngörülen uzmanlık kavramı

yanlış olup, deprem amaçlı yapı denetimi sade-

ce inşaat mühendisleri tarafından deprem yönet-

meliğine uygun denetim ve kontrol yetkin mü-

hendislik hizmetiyle yapılmalıdır.

3- Mühendislik ve mimarlıkta uzmanlık belge-

si, seminer, kurs ve sınavla verilemez. Yetkinlik

ise ilgili alanda meslek kuruluşları, kamu veya

benzeri kuruluşlar tarafından sorumluluk altında

güvence içinde verilebilir.

4- Uzmanlığın, mesleki yaş düzeni içinde, 12

sene ve daha sonrası yıllara göre mühendis ve mi-

marlara verilmesi çağı yıllardır terkedilmiştir. Ar-

tık günümüzde teknik elemanlar yıl lara sari dene-

yimli olgunlaşmamaktadır. Genç bi lgi l i , deneyim-

li uzman mühendis ve mimarlarımıza kimsenin

haksızlık yapma yetkisi bulunmamaktadır.

NE YAPMALI, NASIL YAPMALIDIR?

Öncelikle yapı teknolojisinde sağlıklı yapı te-

mel ilkeleri zorunlu standartlarla belirlenmelidir.

Genel anlamda:

- Deprem ve Afet Önlemleri

- Yangın ve Güvenlik

- Hijyen ve Sağlık

- Yaşanabilirlik

- Kullanılabilirlik

- Konfor ve Estetik

- Çevre- Enerji

- Diğer Sağlıklı Kentleşme, İmar, YapılaşmaKurallarını

içeren yapı kodlan hazırlanmalıdır.

Bu norm ve standartlar birbiri ile i l işkil i, refe-

re edilmiş tarzda bütün mimarlık ve mühendislik

üretim kurallarını içermelidir:

PİS SU BORUSU

vvavınASSESSİZBORU

PİS SU SİSTEMİ

• 5.3 mm et kalınlığı• DÎN 4109 normuna uygun çok sessiz• DÎN 1986 normuna uygun 110°C atığa

dayanım• İç yüzeyi pürüzsüz, kabuk bağlamaz,

tıkanmaz• Aşınmaz, deforme olmaz, korozyona

uğramaz, sızdırmaz, bakım gerektirmez• 50 Yıl Garantili

REFERANSLARIMIZIN BAZILARI

TBMM Milletvekili Loj. (28 kat), Ank.Mesa Akıllı Sarıkonoklar, İstanbulTibaş Acıbadem Konutları, İstanbulNurol İnş. Maslak İşm. (3Okat). İst.EGS Business Park, İstanbulSabancı Üniversitesi, İstanbulÇankaya Hotel Singaporeland, Ank.İnönü Üni. T.Özal Tıp Merk., MalatyaSuna İnan Kıraç Villası, İstanbulEmin Hattat Villası, İstanbulMustafa Koç Villası, İstanbul.


GELİŞİM TEKNİKTİC. SAN. ve PAZ. LTD.ŞTİ.

10O. Yıl Bulvarı Sevimli Apt. No:1 2/1 O7O5O ANTALYATel. :0.242.248 83 54 (PBX) Faks:O.242.241 46 1 O

http://www.gelisimteknik.com.tre-mail:[email protected]

l RİLC7.I İÇİIS1

_OCİ1_X\RIA/\IZI

ıquaFOTOSELLİ LAVABO ve PISUAR

BATARYALARI, EL KURUTMA MAK,

ve SIVI SABUNLUK

atarya

Fotoselli El Kurutma ve'Stvı Sabunluk Fotoselli Lavabo Bataeyası

• Ergonomik ve göze hoş gelen dizayn

• Güvenilir selenoit valf.

• İqua Klick sayesinde çok fonksiyonlu kullanım.

• Pilli veya elekrikli, iki bağlantı veya sadece soğuk sutek bağlantılı alternatifi.

• Pilli modellerde yaklaşık 3 yıl pil ömrü

• Farklı renk seçenekleri (krom,beyaz, pirinç, iki renk)


•flGELİŞÎM TEKNİKSvTİC. SAN. ve PAZ. LTD.ŞTİ.

1OO. Yıl Bulvarı Sevimli Apt. No:12/1 O7O5O ANTALYATel. :0.242.248 83 54 (PBX) Faks:O.242.241 46 10

http://www. gelisimteknik.com.tre-mail:[email protected]

- İnşaat Tekniği

- Mimari Kurallar

- Mekanik Tesisat Sistemleri

- Elektrik Tesisatı Yönetmeliği

- Altyapı Kuralları

-Zorunlu Standartlar (çevre, ener j i , deprem,

afet)

SONUÇ

Yapıda sağlamlık ve güvenlik an lamında Tür-

kiye'nin yürürlükte deprem yönetmeliği mevcut

olup, yapısal tasarım ve uygulamada bu yönetme-

liğe yatırımcı, uygulayıcı ve k u l l a n ı c ı durumdaki

özel ve tüzel kişilerin uyum zorunlu luğu gerekli-

dir.

Bu anlamda yapıda deprem yönünden DENE-

TİM ve KONTROL kamusal bir denelim olarak

YEREL YÖNETİM lere verilmeli; ü l k e çapında

bütün yapıların kontrolü yerel yönetimler tarafın-

dan yapılmalıdır. Bu uygulamanın siyasi ve ticari

ranttan uzak ve irtikaptan arınmasını sağlamak

üzere ilgili konularda yeterli mühendisler tarafın-

dan yapılması gerekir. Bu görevlilere yetkin mü-

hendis denilebilir, bu mühendisler depremle ilgi-

li denetim için i lg i l i Meslek Odaları iarafından

eğitilip, yetiştirilmeli, yetkinliği oda güvencesin-

de belgelendirilmelidir.

Bu görevliler;

- Yerel yönetim kadrolarında yer alarak yerel

yönetimden bağımsız bir kuruluş şekl inde Kamu

ve Meslek Odaları denetiminde hizmet vermeli-

dir.

- Sigorta sisteminin bu tür kamu hizmeti ile

hiçbir ilgisi olmamalıdır. Yapıda zorunlu sigorta

tüketicinin, mal sahibinin kullanıcının yaptıracağı

mali sorumluluk sigortasıdır. Sigorta genel kural-

larına göre uygulanacak bu sigortada, sigortacı is-

ter istemez geriye dönük yapım sigortası, tasarım

yönünden yapabilirlik sigortası aramalıdır. Bu

şartlar altında mühendislik ve m i m a r l ı k hizmet-

lerinde sorumluluk ve güven sağlanabi l iniz

BİLGİ IÇIISI LUTFEISICi LA R l A/\ l "Z. l İ5İ-TI=VİI

.LEHİNDE USTUN KALİTE FORMÜLÜ

= MxCxT

OZMAKSAN CAN GÜVENLİĞİ

MÜKEMMELLİKTEKNOLOJİ

BUHAR KAZANI

AKSANe A N A Y l l

RITERMTERMiK CiHAZLAR SANAYi VE TiCARET A.Ş.

Merkez/Fabrika

Tel

izmir Irt. Bürosu

Tel

Organize Deri Sanayi Bölgesi 18. Y o lAydınlıköy / Tuzla 81464 istanbul / Turkey0(216) 39412 82 (pbx) Pax: 0(216) 39412 87

Gıda Çarşısı No. 69 Kat. 3 Daire 306Yenişehir 35110 izmir/Turkey0(232)4589693 Fax: 0(232) 458 96 94E-mail : [email protected] e b : http://www.friterm.com tr

S i m d i k e n d i n d e n b i n i

İzocamBinili Prefabrik

Klima Kanalı!Ş VE TiCARET MERKEZLERi, KÜLTÜR TESiSLERi, EĞiTiM KURUMLARI,

EĞLENCE SiTELERi... BUGÜN KLiMA HER YERDE KULLANILIYOR.

AMA GÜRÜLTÜSÜ BiR TÜRLÜ ÖNLENEMİYOR.

İZOCAM BİNİLİ PREFABRİK KLİMA KANALI,

SAĞLADIĞI MÜKEMMEL SES İZOLASYONUYLA KLiMA GÜRÜLTÜSÜNÜ ÖNLÜYOR,

ısı İZOLASYONUYLA ÇALIŞMA PERFORMANSINI ARTIRIYOR.

ÜSTELİK GÜVENLi VE BENZERLERİNDEN % 40 DAHA EKONOMİK.'

İZOCAMlıot» cıi|iîıii, tıifiıi

EPS H İPİ itiliri,

<§£> İlıdırt

Uyjıılık Idfiıl'ıt ııhiplit.

ÜCRETSİZ DANIŞMA HATTI O 800 211 43 86

KOÇ

İZOCAM BİNİLİ

PREFABRİK KLİMA KANALI'nınüstün özellikleri:

• Çok hafiftir.

* Kolay kesilir ve monte edilir.

• Binili kenarları sayesinde kanalların

birleşimi çok kolay sağlanır.

' Her türlü menfez ve bağlantılar

kolay gerçekleştirilir.' Kanal kesiti her türlü ebatta yapılabilir.

' Kanal ve kesit değişmeleri, redüksiyon,

pantolon, omega ve dirsek teşkilikolay uygulanır.

' Yangına karşı güvenliği artırır.

* Çok ekonomiktir.

İZOCAM TİCARET VI SANAYİ A.Ş.

DANIŞMA MfiKfZLiRİ

• İSTANBUL Ta/ (2UJ 217 56 00 (fBX)

faks (2121 m 55 96 * ANKARA Tel (312)

418 66 67418 30 32 faks \3U\ 425 05 15

» İZMh îti (232) 484 57 85- 484 31 78

faks (232) 489 00 52 « ADANA Tel 1322)

3S2 29 80 Faks 1322} 352 02 54 • BURSA

Tel (224) 253 95 35 faks (224J 255 60 13

* ELAZIĞ Tel {424} 218 66 00 faks (424}

233 1996' ERZURUM W1442) 235 59 76/77

faks (442) 235 59 78 • ANTALYA Tel {242}

241 19 50 faks 1242} 242 39 84

internet adresi: www.ixocam.eom.tr

Temiz, Saf, Berrak Su Üretimi için

ALARKO CARRİERSU ARITIM SİSTEMLERİ

Ters Osmoz CihazlarıSu YumuşatıcılarKum FiltreleriAntrasit Filtreler

Aktif Karbon FiltrelerUltraviyole Cihazları

Klor Dozaj PompalarıSarf Malzemeleri

Alarko Carrier, hızla gelişen su teknolojisinde gündemi, dünya devi OSMONICS / ABD firması ile birlikte izliyor, içme,kullanma veya proses suyu olarak gereksiniminizi saptıyor, size özel çözüm üretiyor ve sisteminizi kuruyor. Kurduğusistemin de düzenli olarak periyodik kontrol ve bakımını yapıyor. Alarko Carrier birikimi, deneyimi ve uzmanlığı ile sizleriçin çalışıyor, konfor teknolojisine adını veren marka olmanın kıvancını yaşıyor.

Ücretsiz Su Arıtım El Kitabımızı Tüketici Danışma Hattını arayarak isteyebilirsiniz. (Kargo ücreti alıcıya aittir

Tüketici Danışma Hattı : O- 212- 612 56 39

Alarko Carrier Sanayi ve Ticaret A.Ş.

İSTANBUL: Necatibey Cad. NO:84 80030 Karaköy / istanbul Tel:0-212-251 84 00 Fax:0-212-2490270

ANKARA :Sedat Simavi Sok No:48 06550 Çankaya / Ankara Tel:0-312-440 79 10 Fax:0-312-440 79 30

İZMİR : Akdeniz cad. No:14/6 daire:601 35250 Çankaya / İzmir Tel:0-232-483 25 60 Fax:0-232-441 55 13

ADANA :Ziyapaşa Bulvarı No:25/5-6 01130 Adana Tel: 0-322-457 62 23 Fax:0-322-4530584 Gerçek konfor üretir

Güzel şeylerin yanıp külolmasına izin vermeyin!

HORTUM MAKARASI ve Model G l GÖMME YANGIN DOLABI1 NORMEKS Model G l, gömme montaja uygun bir dolaptır.• l .5 mm DKP saçtan mamul ayarlanabilir çerçeve ve çift kat

kıvrılmış dolap kapısı.• Yangın hortum makaraları için özel l" NORMEKS hortumu,

standart pr.EN694'e göre imal edilmiştir.' NORMEKS jet/sprey/kapama nozulu.• l " stop vanası.

NORMEKS Model S2, sıvaüstü montajlı bir dolaptır.Bu modelde Alman DÎN 14461 standardı temel alınmıştır.1.5 mm DKP saçtan çift kat kıvrılmış dolap kapısı.

1 Yangın hortum makaraları için özel l" NORMEKS hortumu,standart pr.EN694-l'e göre imal edilmiştir.NORMEKS jet/sprey/pr.EN671-l standardına göre imal edilmişkapama nozulu.

1 2" stop vanası.

HORTUM MAKARASI ve Model SI SIVAÜSTÜ YANGIN DOLABI

• NORMEKS Model SI, sıvaüstü montajlı bir dolaptır.• l .5 mm DKP saçtan mamul çift kat kıvrı lmış dolap kapısı• Yangın hortum makaraları için özel l" NORMEKS hortumu,

NORMEKS jet/sprey/kapama nozulu.l" stop vanası.

HORTUM MAKARASI ve Model G22 TEÇHİZAT BÖLMELİGÖMME YANGIN DOLABI

• Makara l 80° asılı bir desteğe sabitlenmiştir ve dolabın sağtarafına montajlıdır.

• ] .5 mm DKP saçtan mamul ayarlanabilir çerçeve ve çift katk ı v r ı l m ı ş dolap kapısı

• Yangın hortum makaraları için özel l" NORMEKS hortumu,standart pr.EN694'e göre imal edilmiştir.

• NORMEKS jet/sprey/pr.EN671-l standardına göre imaledilmiş kapama nozulu.

NORMEKS YANGIN ARMATÜRLERİ SAN. ve TİC. LTD. ŞTİ.

The ElectroluK GroupThe world's No. 1 choice.

KITCHEN, CLEANINÛ AND OUTDOOP APPLIANCES

ELECTROLUX BUZDOLAPLARI

Sınırlı alanlarda sinirsiz çözümlerDik tip buzdolapları • Tezgah tipi soğutmalı dolaplar • Saladetler • Şok soğutucu ve dondurucular...

"Profesyonel bir ekipman satın alırken çevreye nasıl bir etki yaptığınızı biliyor musunuz? Bir buzdolabınınizolasyonu ve soğutucu gazında CFC içeren gazların kullanılmasının ozon tabakasının yırtılmasına nirincildereceden etkisi vardır. Ya da iyi izole edilmemiş bir buzdolabı, ekonomik ömrü boyunca binlerce kilovatelektrik enerjisini boş yere harcar. Biz, buzdolabı izolasyonunda CFC ve HCFC içermeyen çevre dostusiklopentan kullanıyoruz.Enerji tasarrufu için izolasyon kalınlığını 70 mm. yapıyoruz. Çevre sorunlarınakarşı duyduğumuz kaygı, endüstriyel faaliyetimizin her adımına damgasını vuran bir taahhüttür."

ElectroluxELECTROLUX PROFESSIONAL

Tel: +90.212 293 10 20 Pbx Fax: +90.212 252 47 25 web: www.electrolux.com - e-mail: [email protected]

PROFESYOIH.MUTFAKA.Ş. YÜKSEL MUTFAK A.Ş. TEKNOTEM LTD. ŞTİ. NAZAR LTO. ŞTİ. GÜRÇELİK LTD. ŞTİ. SITAP LTD. ŞTİ. PROMEKA.Ş. ALPİNOKS LTD. ŞTİ.Kasımpaşa-istanbul Kağıthane-İstanbul Ankara Diyarbakır Torbalı-İzmir Sivas Antalya BursaTel : 0212-253 71 75 Tel : 0212-295 77 90 Tel : 0312-285 62 78 Tel : 0412-22817 67 Tel : 0232-853 92 00 Tel : 0346-225 00 00 Tel : 0242-244 22 52 Tel : 0224-254 20 83Fax : 0212-253 68 79 Fax : 0212-294 92 53 Fax : 0312-285 63 01 Fax : 0412-222 08 32 Fax : 0232-853 91 99 Fax : 0346-223 58 23 Fax : 0242-244 06 04 Fax : 0224-254 50 73

TESİSAT MÜHENDİSLİĞİ - arsiv.mmo.org.trarsiv.mmo.org.tr/pdf/00000536.pdf ·...

Documents

Transcript of TESİSAT MÜHENDİSLİĞİ - arsiv.mmo.org.trarsiv.mmo.org.tr/pdf/00000536.pdf ·...