teorie etyczne
-
Upload
tymoteusz-radlak -
Category
Documents
-
view
4.739 -
download
0
Transcript of teorie etyczne
![Page 1: teorie etyczne](https://reader034.fdocument.pub/reader034/viewer/2022052411/5571f91a49795991698ecb30/html5/thumbnails/1.jpg)
Teorie etyczne
16:33 11/46
![Page 2: teorie etyczne](https://reader034.fdocument.pub/reader034/viewer/2022052411/5571f91a49795991698ecb30/html5/thumbnails/2.jpg)
prof. Jacek Hołówka„Wybrane problemy
moralne współczesności”
wykonał: mgr Leszek Garcarz16:33 1/46 2
![Page 3: teorie etyczne](https://reader034.fdocument.pub/reader034/viewer/2022052411/5571f91a49795991698ecb30/html5/thumbnails/3.jpg)
Teorie etyczne1.Formalizm2.Utylitaryzm3.Etyka cnoty4.Etyka miłości bliźniego5.Etyka umowy społecznej6.Teoria uprawnień
16:33 31/46
![Page 4: teorie etyczne](https://reader034.fdocument.pub/reader034/viewer/2022052411/5571f91a49795991698ecb30/html5/thumbnails/4.jpg)
Formalizm• Liczą się przyjęte zasady, które obowiązują
bezwzględnie wszystkich, zawsze i wszędzie, bez wyjątków, bo pochodzą z uniwersalnego rozumu: „Postępuj wg takiej tylko zasady, co do której byś chciał, aby była prawem powszechnym” /imperatyw kategoryczny Kanta; preskryptywizm - nakazowość/
• Nie wolno nigdy zabijać, kraść, kłamać…• Nie pomaga się innym z litości, sympatii, czy aby
zasłużyć na życie wieczne, ale dlatego, że to jest słuszne /wyeliminować uczucia z moralności/
• Słabość teorii: różnie ludzie wyobrażają sobie idealne prawo i państwo, np. niektórzy dopuszczają w nim pornografię, wielożeństwo, boks zawodowy…16:33 41/46
![Page 5: teorie etyczne](https://reader034.fdocument.pub/reader034/viewer/2022052411/5571f91a49795991698ecb30/html5/thumbnails/5.jpg)
Utylitaryzm• Zasada użyteczności: jak najwięcej szczęścia dla jak
największej liczby ludzi /ludzie dążą do przyjemności, a unikają cierpień/
• Liczą się skutki, a nie intencje sprawcy /lekarz źle wykonujący operacje jest złym lekarzem/
• Aborcja mniejszym złem niż urodzenie dziecka skazanego od początku na życie w nędzy
• In vitro daje szansę na urodzenie chcianego dziecka• Słabość teorii: można kraść, aby wykształcić biedne
utalentowane dziecko; można torturować bandytę, aby wydał resztę szajki; zalać wioskę, aby uratować miasto przed powodzią itd./cel uświęca środki/
16:33 51/46
![Page 6: teorie etyczne](https://reader034.fdocument.pub/reader034/viewer/2022052411/5571f91a49795991698ecb30/html5/thumbnails/6.jpg)
Etyka cnoty• Cnota jest doskonałością samą w sobie• Należy wyrabiać w sobie cnoty - pozytywne cechy
charakteru: odwagę, roztropność, umiarkowanie, sprawiedliwość, niezłomność, bezkompromisowość
• Nie liczą się motywy ani konsekwencje czynów, np. czyny Antygony, Medei, Orestesa zyskały pamięć potomnych
• Nie jest to etyka czystych rąk, tylko etyka wielkiego serca; czyny budzą podziw przez swą bezinteresowność i pogardę dla konsekwencji
• Słabość teorii: prowadzi do indywidualizmu, osłabienia życia we wspólnocie, a cnoty są nieporównywalne /nauczycielka nie musi być piękna, a modelka mądra/
16:33 61/46
![Page 7: teorie etyczne](https://reader034.fdocument.pub/reader034/viewer/2022052411/5571f91a49795991698ecb30/html5/thumbnails/7.jpg)
Etyka miłości bliźniego
• Kochaj bliźniego swego, jak siebie samego• Zło dobrem zwyciężaj• Bezgraniczne wybaczanie• Uzdrawiająca moc cierpienia • Budzenie wyrzutów sumienia, pokora• Słabość teorii: szlachetna utopia
16:33 71/46
![Page 8: teorie etyczne](https://reader034.fdocument.pub/reader034/viewer/2022052411/5571f91a49795991698ecb30/html5/thumbnails/8.jpg)
Etyka umowy społecznej• Wartości moralne powstają przez niepisaną umowę
między ludźmi /Hobbes, Rousseau, Rawls/• Każdy powinien cieszyć się najszerzej pojętą
wolnością, dającą się pogodzić z analogiczną wolnością pozostałych /każdy radzi sobie sam/
• Ograniczenie powyższej zasady dopuszczalne jest tylko dla poprawy sytuacji jednostek znajdujących się w najgorszym położeniu /sprawiedliwość/
• Słabość teorii: tylko czysto teoretycznie można raz na zawsze ustalić, co jest dobre, a co złe; praktycznie jest to niemożliwe16:33 81/46
![Page 9: teorie etyczne](https://reader034.fdocument.pub/reader034/viewer/2022052411/5571f91a49795991698ecb30/html5/thumbnails/9.jpg)
Teoria uprawnień• Prawa człowieka są niezbywalne /do życia,
nietykalności osobistej, ochrony własności prywatnej, wolności wyznania itd./
• Wartości moralne muszą być egzekwowalne• Retrospektywne korekty moralnie dopuszczalnych
działań są moralnie niedopuszczalne• Słabość teorii: rozmnożenie uprawnień ponad
rozsądną potrzebę znacznie ogranicza skuteczność działań w gospodarce, nauce, obronności itd.., bo każdy zawsze może odmówić współpracy.
16:33 91/46
![Page 10: teorie etyczne](https://reader034.fdocument.pub/reader034/viewer/2022052411/5571f91a49795991698ecb30/html5/thumbnails/10.jpg)
Moralność a obyczajowość• Moralność – zbiór zasad (norm), które określają co jest dobre (prawidłowe,
nieszkodliwe), a co złe (nieprawidłowe, szkodliwe). Moralność można definiować jako sposób postępowania jednostki ludzkiej przyjęty pośród większości za normę, będąca częścią dziedzictwa kulturowego danej organizacji kulturowej, która wywołuje negatywne lub pozytywne emocje innych jednostek, nie jest lub jest sprzeczna z naturą człowieka oraz nie jest lub jest szkodliwa z punktu widzenia organizacji kulturowej danej społeczności.
• Obyczaj – forma zachowania powszechnie przyjęta w danej zbiorowości społecznej i poparta uznawaną w niej tradycją.
• Obyczaj jest elementem kontroli społecznej, stąd jego naruszenie powoduje zazwyczaj negatywną reakcję ze strony grupy. Obyczaje są przekazywane z pokolenia na pokolenie i ulegają zmianom bardzo powoli. Ogół obyczajów w danej zbiorowości tworzy jej obyczajowość.
• Moralności nie należy mylić z obyczajami. Normy obyczajowe są takimi samymi zdaniami rozkazującymi jak normy moralne i część norm moralnych obowiązujących w danej społeczności jest zazwyczaj również normami obyczajowymi. Normy obyczajowe odpowiadają jednak na pytanie "Co wypada robić/nie robić" a normy moralne "Co jest źle robić/nie robić". Przy łamaniu normy obyczajowej ma się poczucie wstydu, zaś przy łamaniu normy moralnej poczucie winy.
• Psychologowie ewolucyjni twierdzą, iż moralność pomagała rasie ludzkiej w przetrwaniu. Wewnętrzne przekonanie o tym, co jest dobre, a co złe pomagało ludziom jako grupie działać bardziej spójnie i dzięki temu skuteczniej walczyć o przetrwanie. /empiryzm/16:33 101/46
![Page 11: teorie etyczne](https://reader034.fdocument.pub/reader034/viewer/2022052411/5571f91a49795991698ecb30/html5/thumbnails/11.jpg)
Moralność a etyka Źródłami pochodzenia zasad moralnych i ich sensem zajmuje się nauka filozoficzna zwana etyką.
Nie należy jednak mylić etyki z moralnością.Zasady moralne przyjmują często formę zdań rozkazujących lub zakazujących, rzadziej
oznajmujących. Przykładem zasady moralnej jest np. zakaz "nie zabijaj". Większość ludzi ma zasady moralne głęboko zinternalizowane (wpojone w swój system indywidualny, podświadomość, duszę) w trakcie procesu wychowawczego i często w ogóle nie zastanawia się nad ich pochodzeniem (szczególnie, gdy są to nakazy religijne). Naruszenie tych zasad powoduje zwykle wewnętrzny konflikt psychiczny, zwany poczuciem winy.
Zasady etyczne w odróżnieniu od moralnych są ogólnymi, filozoficznymi twierdzeniami, wynikającymi z danego światopoglądu – przyjętego systemu pojęciowego (w niektórych wypadkach również religijnego). Na ich bazie można tworzyć konkretne nakazy i zakazy moralne. Często zdarza się tak, że różne zasady etyczne prowadzą do tych samych zasad moralnych.
Na przykład z czterech zasad etycznych:Życie ludzkie jest święte, gdyż jest ono darem Boga. (chrześcijaństwo, islam) Odbieranie życia ludzkiego jest zadawaniem największego cierpienia. (buddyzm) Życie ludzkie jest podstawową wartością, gdyż wszyscy jesteśmy równoprawnymi członkami
ludzkiej wspólnoty. (humanizm) Życie ludzkie jest własnością jednostki oraz podstawą jej wolności, a odbieranie go jest
pozbawianiem wolności w sposób ostateczny (liberalizm, indywidualizm, anarchizm). można bez trudu wyprowadzić nakaz moralny "nie zabijaj", chociaż podstawy światopoglądowe
tych zasad są zupełnie różne.
16:33 1/46 11
![Page 12: teorie etyczne](https://reader034.fdocument.pub/reader034/viewer/2022052411/5571f91a49795991698ecb30/html5/thumbnails/12.jpg)
Konflikt zasad /wartości/Nie wszystkie systemy etyczne prowadzą jednak zawsze do tego samego
zbioru zasad moralnych, dlatego nie ma czegoś takiego jak "moralność uniwersalna", gdyż nie pokrywałaby się ona nigdy w całości z poszczególnymi moralnościami. Analizując jednak zbiory nakazów moralnych, obowiązujących w różnych kulturach i epokach, daje się wyróżnić pewien zbiór zasad, które obowiązują w olbrzymiej większości z nich, takich jak generalny zakaz dopuszczania się kłamstwa, zabójstwa czy kradzieży.
Zdarzają się też pewne sprzeczności w samych podstawach światopoglądowych (biorące się głównie ze skrajności myślenia). Przykładem jest tu często podkreślany przez etyków konflikt pomiędzy zasadą wolności ("człowiek jest wolny") a zasadą równości ("wszyscy ludzie są równi"). Obydwie te zasady są głęboko zakorzenione w kulturze europejskiej, jednak w skrajnej interpretacji są one sprzeczne, gdyż absolutna wolność prowadzi do powstania nierówności społecznych, a narzucenie absolutnej równości do totalitaryzmu, czyli przeciwieństwa wolności. Stąd konieczność uporządkowania zasad i nadania im różnych wag. Takie uporządkowanie nazywane jest hierarchią wartości.16:33 1/46 12
![Page 13: teorie etyczne](https://reader034.fdocument.pub/reader034/viewer/2022052411/5571f91a49795991698ecb30/html5/thumbnails/13.jpg)
PRAWO• ściślej prawo w ujęciu przedmiotowym, to system
norm prawnych, czyli ogólnych, abstrakcyjnych i jednoznacznych dyrektyw postępowania, które powstały w związku z istnieniem i funkcjonowaniem państwa lub innego uporządkowanego organizmu społecznego, ustanowione lub uznane przez właściwe organy władzy odpowiednio publicznej lub społecznej i przez te organy stosowane, w tym z użyciem przymusu.
• Pojęcie prawa jest również używane na oznaczenie prawa w ujęciu podmiotowym (prawo podmiotowe). Tak rozumiane, występuje, gdy mówimy, że mamy prawo (jesteśmy uprawnieni) do czegoś.
16:33 131/46
![Page 14: teorie etyczne](https://reader034.fdocument.pub/reader034/viewer/2022052411/5571f91a49795991698ecb30/html5/thumbnails/14.jpg)
16:33 1/46 14
![Page 15: teorie etyczne](https://reader034.fdocument.pub/reader034/viewer/2022052411/5571f91a49795991698ecb30/html5/thumbnails/15.jpg)
16:33 1/46 15
![Page 16: teorie etyczne](https://reader034.fdocument.pub/reader034/viewer/2022052411/5571f91a49795991698ecb30/html5/thumbnails/16.jpg)
16:33 1/46 16
![Page 17: teorie etyczne](https://reader034.fdocument.pub/reader034/viewer/2022052411/5571f91a49795991698ecb30/html5/thumbnails/17.jpg)
16:33 1/46 17
![Page 18: teorie etyczne](https://reader034.fdocument.pub/reader034/viewer/2022052411/5571f91a49795991698ecb30/html5/thumbnails/18.jpg)
16:33 1/46 18
![Page 19: teorie etyczne](https://reader034.fdocument.pub/reader034/viewer/2022052411/5571f91a49795991698ecb30/html5/thumbnails/19.jpg)
16:33 1/46 19
![Page 20: teorie etyczne](https://reader034.fdocument.pub/reader034/viewer/2022052411/5571f91a49795991698ecb30/html5/thumbnails/20.jpg)
16:33 1/46 20
![Page 21: teorie etyczne](https://reader034.fdocument.pub/reader034/viewer/2022052411/5571f91a49795991698ecb30/html5/thumbnails/21.jpg)
16:33 1/46 21
![Page 22: teorie etyczne](https://reader034.fdocument.pub/reader034/viewer/2022052411/5571f91a49795991698ecb30/html5/thumbnails/22.jpg)
16:33 1/46 22
![Page 23: teorie etyczne](https://reader034.fdocument.pub/reader034/viewer/2022052411/5571f91a49795991698ecb30/html5/thumbnails/23.jpg)
16:33 1/46 23
![Page 24: teorie etyczne](https://reader034.fdocument.pub/reader034/viewer/2022052411/5571f91a49795991698ecb30/html5/thumbnails/24.jpg)
16:33 1/46 24
![Page 25: teorie etyczne](https://reader034.fdocument.pub/reader034/viewer/2022052411/5571f91a49795991698ecb30/html5/thumbnails/25.jpg)
16:33 1/46 25
![Page 26: teorie etyczne](https://reader034.fdocument.pub/reader034/viewer/2022052411/5571f91a49795991698ecb30/html5/thumbnails/26.jpg)
16:33 1/46 26
![Page 27: teorie etyczne](https://reader034.fdocument.pub/reader034/viewer/2022052411/5571f91a49795991698ecb30/html5/thumbnails/27.jpg)
16:33 1/46 27
![Page 28: teorie etyczne](https://reader034.fdocument.pub/reader034/viewer/2022052411/5571f91a49795991698ecb30/html5/thumbnails/28.jpg)
16:33 1/46 28
![Page 29: teorie etyczne](https://reader034.fdocument.pub/reader034/viewer/2022052411/5571f91a49795991698ecb30/html5/thumbnails/29.jpg)
16:33 1/46 29
![Page 30: teorie etyczne](https://reader034.fdocument.pub/reader034/viewer/2022052411/5571f91a49795991698ecb30/html5/thumbnails/30.jpg)
16:33 1/46 30
![Page 31: teorie etyczne](https://reader034.fdocument.pub/reader034/viewer/2022052411/5571f91a49795991698ecb30/html5/thumbnails/31.jpg)
16:33 1/46 31
![Page 32: teorie etyczne](https://reader034.fdocument.pub/reader034/viewer/2022052411/5571f91a49795991698ecb30/html5/thumbnails/32.jpg)
16:33 1/46 32
![Page 33: teorie etyczne](https://reader034.fdocument.pub/reader034/viewer/2022052411/5571f91a49795991698ecb30/html5/thumbnails/33.jpg)
16:33 1/46 33
![Page 34: teorie etyczne](https://reader034.fdocument.pub/reader034/viewer/2022052411/5571f91a49795991698ecb30/html5/thumbnails/34.jpg)
16:33 1/46 34
![Page 35: teorie etyczne](https://reader034.fdocument.pub/reader034/viewer/2022052411/5571f91a49795991698ecb30/html5/thumbnails/35.jpg)
16:33 1/46 35
![Page 36: teorie etyczne](https://reader034.fdocument.pub/reader034/viewer/2022052411/5571f91a49795991698ecb30/html5/thumbnails/36.jpg)
16:33 1/46 36
![Page 37: teorie etyczne](https://reader034.fdocument.pub/reader034/viewer/2022052411/5571f91a49795991698ecb30/html5/thumbnails/37.jpg)
16:33 1/46 37
![Page 38: teorie etyczne](https://reader034.fdocument.pub/reader034/viewer/2022052411/5571f91a49795991698ecb30/html5/thumbnails/38.jpg)
16:33 1/46 38
![Page 39: teorie etyczne](https://reader034.fdocument.pub/reader034/viewer/2022052411/5571f91a49795991698ecb30/html5/thumbnails/39.jpg)
16:33 1/46 39
![Page 40: teorie etyczne](https://reader034.fdocument.pub/reader034/viewer/2022052411/5571f91a49795991698ecb30/html5/thumbnails/40.jpg)
16:33 1/46 40
![Page 41: teorie etyczne](https://reader034.fdocument.pub/reader034/viewer/2022052411/5571f91a49795991698ecb30/html5/thumbnails/41.jpg)
16:33 1/46 41
![Page 42: teorie etyczne](https://reader034.fdocument.pub/reader034/viewer/2022052411/5571f91a49795991698ecb30/html5/thumbnails/42.jpg)
16:33 1/46 42
![Page 43: teorie etyczne](https://reader034.fdocument.pub/reader034/viewer/2022052411/5571f91a49795991698ecb30/html5/thumbnails/43.jpg)
16:33 1/46 43
![Page 44: teorie etyczne](https://reader034.fdocument.pub/reader034/viewer/2022052411/5571f91a49795991698ecb30/html5/thumbnails/44.jpg)
16:33 1/46 44
![Page 45: teorie etyczne](https://reader034.fdocument.pub/reader034/viewer/2022052411/5571f91a49795991698ecb30/html5/thumbnails/45.jpg)
16:33 1/46 45
![Page 46: teorie etyczne](https://reader034.fdocument.pub/reader034/viewer/2022052411/5571f91a49795991698ecb30/html5/thumbnails/46.jpg)
16:33 1/46 46
![Page 47: teorie etyczne](https://reader034.fdocument.pub/reader034/viewer/2022052411/5571f91a49795991698ecb30/html5/thumbnails/47.jpg)
Koniec lekcji
16:33 471/46