TEMEL İLK YARDIM

Op.Dr. Ziya Kurban YURT

İlk Yardım Nedir?

• Kaza ya da hastalık sonucunda yaşamı tehlikeye sokan durumlarda, sağlık görevlilerinin yardımı sağlanıncaya kadar hayatın kurtarılması, durumun daha kötüye gitmesini engellemek veya iyileşmeyin hızlandırmak amacı ile yapılan uygulamalara ilk yardım denir.

Acil Tedavi

• Sağlık personeli gibi ehliyetli kişiler tarafından ilaç ve tıbbi malzeme kullanılarak yapılan müdahale

AMAÇ

1- Hayatın korunması ve sürdürülmesini sağlamak

2- Durumun kötüye gitmesini engellemek

3- İyileşmeyi kolaylaştırmak

4- Hayati tehlikeyi ortadan kaldırmak

İlk Yardımda ABC Sistemi

• A:Airway (hava yolu)• B: Birthing (solunum)• C: Circulation (dolaşım)

Uygulama Prensipleri

• Tehlikeyi ortadan kaldırmak• Teşhis• Tedavi• Triaj• Telekominikasyon• Taşıma• Transport

• İlk olarak çevre güvenliği sağla• Daha sonra hasta veya yaralıların hızlı bir

muayenesi yap• Tedavinin planlanması• Sağlık merkezine haber ver

Vücudumuz

• Sistemler–Dolaşım sistemi

– Solunum sistemi

– Sinir sistemi

– Boşaltım sistemi

– Sindirim sistemi

–Hareket sistemi

Dolaşım Sistemi

• Kalp ve damarlardan oluşur• Muayenesi kalp tepe atımı dinlemek ve nabız

muayenesi ile olur• Nabız alınan bölgeler

– Şah damarı

– Köprücük kemiğinin üstü

– Kolun iç yüzü

–Dirsek ön yüzünün iç kısmı

– El bileğinin iki tarafı

– Kasık bölgesi

–Diz kapağının arka kısmı

– Ayak bileğinin iç kısmı

– Ayak sırtında iki nokta

Dolaşım sistemi

Solunum Sistemi• Ağız ve burundan başlayıp akciğer alveollerine

kadar uzanan hava yolları• Muayenesi bak dinle hisset ile yapılır

Solunum Sistemi

Boşaltım Sistemi

• Böbrekler ile başlayan idrar oluşum ve atılım sistemi

• Muayenesi çok zor• Yaralanması nadir

Boşaltım Sistemi

Sindirim sistemi

• Ağız, mide, bağırsaklar, karaciğer ve pankreas• Yaralanması en çok gözden kaçan sistem• Genelde iç kanama ile ortaya çıkar• Bulantı, kusma, karın ağrısı, karında sertleşme

durumlarına dikkat• Kan sindirim sistemini en çok irite eden madde

Sindirim sistemi

Sinir Sistemi

• Beyin, beyincik, omur ilik ve periferik sinirlerden oluşur

• Muayene simetrik hareketler, gözde ışık refleksi ve en sık şuur muayenesi ile yapılır

Sinir sistemi

Olay Yeri

• Patlama• Yangın• Trafik kazası• Çökme• Sel• Elektrik çarpması• Gaz zehirlenmesi• Boğulma

Hasta veya Yaralı İlk Değerlendirme

• İlk Değerlendirme ABC ile• Şuur değerlendirmesi• Yara, kanama, kırık, çıkık muayenesi

TYD

-A: Hava yolunu kontrol et

-En sık dil

-Baş arkaya çene yukarıya

-Hava yolu tıkanıklıklarında Heimlich manevrası

Heimlich Manevrası

TYD

• B: Solunum kontrolü yap

-Bak dinle hisset yöntemi ile

-Yok ise suni solunum yap

Solunum Muayenesi

TYD

• C: Dolaşım kontrolü yap

-Kalp tepe atımı veya nabız kontrolü yap

-Nabız kontrolü en az beş saniye

-Yoksa external kardiyak masaj

- Suni solunum ve kalp masajı 2/30 oranında

- 5 turda bir kontrol

Kalp Masajı

Suni Solunum

TYD Uygulaması

• Ser zeminde yatır• Vücudu sıkan şeyleri gevşet• Ağız, boğaz temizliği yap• Baş aşağı çene yukarı pozisyonu• Solunum bak dinle hisset• Suni solunum• Kalp masajı uygula

Kanama

• Damar yapısının bozulması nedeni ile damar içinde olması gereken kanın damar dışına çıkması

• Kanayan damara göre

-Arter

-Ven

-Kapiller

. Kanama bölgesine göre

- İç kanama

- Dış kanama

- Vücut deliklerinden olan kanama

Kanama

• Ne yapılmalı

. Ayakları baş seviyesinden yukarı kaldır

. Kravat, kemer gevşet

. Hastayı rahatlat

. 3-5 dk ara ile ABC

. Tüm vücut muayenesi yap

. Hastayı sıcak tut

. Koma pozisyonu

. En yakın sağlık kuruluşuna transport

Kanama

• Nasıl durdurulur

-Direk basınç uygulaması: Elle veya temiz bez ile

-Basınç noktalarına uygulama: Boyun, kürek kemiği üst kısmı, koltuk altı, kol iç kısmı, kasık, uyluk

-Turnike veya boğucu sargı uygulama: Tek kemik olan bölgelere, 20-30 dk sargı , 5-10 saniye gevşet

ŞOK

• Kalp atım hacminin hayati organların beslenmesini sağlayacak düzeyin altına düşmesi sonucu oluşan tablo

• Doku oksijenizasyon bozukluğu• Sebepleri:

-Kanama, ishal, kusma gibi sıvı kayıpları

-Ağrı

-Travmalar

-Allerjik reaksiyonlar

-Alkol veya madde zehirlenmeleri

-Psikojenik

ŞOK

• Hipovolemik• Kardiyojenik• Septik• Nörojenik• Anaflaksi• Solunumsal• Psikojenik

ŞOK

• Klinik;

Huzursuzluk, susama, ağız kuruluğu, şuur bulanıklığı, soğuk ve soluk cilt, hızlı ve zayıf nabız, terleme

ŞOK

• Kanamayı durdur• ABC uygula• Şok pozisyonu (bacaklar yukarıda, eller

göğüsde bitişik, sırt üstü yatar pozisyon)

Yaralanma

• YARA: Çeşitli nedenlerle deri, deri altı dokuların veya iç organların yapısal bütünlüğünün bozulması

-Açık yara: Delici, kesici veya kimyasal maddeler

-Kapalı yara: Künt travmalar ile

Delici Yaralanma

• Ateşli silah veya delici-kesici aletler ile• Bölge neresi olursa olsun;

-Yara temizliği yap

-Aleti çıkarma

-Simit sargı ile sar

Hareket Sistemi Yaralanmaları

• Kırık, çıkık veya burkulma• Tespit uygula

-Atel

-Askı

-Sargı

. Çevre doku yaralanmasının engellenmesi, ağrının azaltılması, kapalı kırıların açık hale gelmemesi ve kanama ve ödemi azaltmak için tespit uygulanır

Tespit

• Kırıklar alt ve üst eklemi içine alacak şekilde tespit edilir

• Parmaklar dolaşım kontrolü için açıkta bırakılır• Uyluk ve kalça için atel koltuk altına veya

kasığa kadar uzatılır• Omurga kırıklarına dikkat

Kırık

• Kemik bütünlüğünün bozulması

-Kapalı: Deri bütünlüğü normal

-Açık: Deri bütünlüğü bozuk

. Klinik: Ağrı, şekil bozukluğu, renk değişikliği, haerket kısıtlılığı, olmaması gereken yerde eklem gibi hareket olması, krepitasyon, hareket hassasiyeti

Kırık

Kırık

• Sakin ol• Kırığı tespit et• Açık kırık ise önce kanama kontrolü• Nabız, ısı ve renk kontrolü yap• Omurga ve kalça kırıklarında tüm vücut

hareketsiz• Yiyecek ve içecek yok

Çıkık

• Eklem yüzeylerinin birbirinden ayrılması• Kırıktan daha acil• Hassasiyet, şekil bozukluğu, şişlik ve hareket

kısıtlılığı • Tespit yap• Yerine koymaya kalkma

Çıkık

Burkulma

• Eklem veya kemik dokuyu içermeyen bağ dokusu travması veya yırtılması

• Hareket kısıtlılığı, ağrı hassasiyet, şişlik• Tespit

Burkulma

Bilinç Bozuklukları

• Bayılma: Geçici beyin beslenme bozukluğu ile olur.

-İstemli hareketlerde kayıp var fakat refleksler normal

- Şok pozisyonu ver

. Koma: İstemli hareketlere ek olarak refleksler de kaybolur

KOMA

• Kafa travmaları• Ani tansiyon yükselmeleri• Alkol ve uyuşturucu madde alımı• Kafa içi kanamalar• Kan şekeri değişiklikleri• Zehirlenmeler• Epilepsi

KOMA• Uyarılar ile bilinç kontrolü yap• ABC uygula• Koma pozisyonu ver

Hayvan Isırmaları

• Isırma yerinde kaşıntı, şişlik kızarıklık• Hızlı gelişen baş dönmesi, bulantı kusma ve

şok • Allerjiye dikkat• Yabani hayvan ısırıklarında kuduza dikkat

SABRINIZ İÇİN TEŞEKKÜR EDERİM