Temat: Konstytucja 3 Maja – ocena zjawiska historycznego...
Transcript of Temat: Konstytucja 3 Maja – ocena zjawiska historycznego...
Katarzyna Spychała
Podyplomowe Studia Historii
i Wiedzy o Społeczeństwie
w zakresie Historii
2008/2009
Temat: Konstytucja 3 Maja – ocena zjawiska historycznego
Metoda pracy – meta plan
Cele lekcji
Uczeń powinien:
• łączyć wydarzenia w związki przyczynowo – skutkowe
• poszerzać wiedzę z zakresu historii i kultury narodu
• rozumień znaczenie Konstytucji 3 Maja
• umieć korzystać z różnych źródeł informacji, a zwłaszcza literatury i tekstów źródłowych
• umieć dokonywać oceny wydarzeń historycznych
Tok lekcji
1. Założenia Konstytucji 3 Maja 1791 (właściwie Ustawy Rządowej z dnia 3 maja 1791):
Zmiana ustroju:
• monarchia dziedziczna
• trójpodział władzy:
o władza ustawodawcza – Sejm
o władza wykonawcza – król i Straż Praw (rząd)
o władza sądownicza – sądy stanowe
• konstytucja podstawą funkcjonowania państwa
Wprowadzane zmiany społeczne:
• zniesienie liberum veto
• zachowanie przywilejów szlacheckich
• uwzględnienie pozycji mieszczaństwa :
o możliwość nabywania ziemi
o możliwość piastowania urzędów
o możliwość nabywania stopni oficerskich
Zmiany dotyczące suwerenności państwa:
• preambuła sugerowała uniezależnienie Polski o d wpływów Rosji
• ukrócenie oligarchii magnackiej w celu wzmocnienia ustroju
2. Jak było:
• Konstytucja przyjęta z entuzjazmem przez obóz patriotyczny i dworski
• plan realizacji konstytucji zahamowany przez obóz hetmański Rzewuskich, Branickich,
Potockich
• dzieło Konstytucji zniweczone przez Branickich, Rzewuskich i Potockich, którzy w Targowicy
zainicjowali konfederację (konfederacja targowicka) w 1792 roku
konfederacja – zbrojne zawiązanie sojuszu przez szlachtę w celu osiągnięcia celu
• w akcie konfederacji zniesiono Konstytucję 3 Maja
• nie zmieniono ustroju a powrócono do tego z czasów Rady Nieustającej
• król został zmuszony do przystąpienia do Targowicy (naciski carycy)
• wojna domowa zakończona II Rozbiorem Polski – 1793 rok
3. Wnioski
• wpływ zaborców uniemożliwił wprowadzenie konstytucji w życie
• polityka Stanisława Augusta Poniatowskiego – uległość wobec Rosji – zahamowała
tendencje zmiany ustroju
• brak zgody oligarchii magnackiej na reformy
• społeczeństwo niedojrzałe do wspólnych działań, których celem by było wzmocnienie kraju
4. Lektury polecane przez nauczyciela:
• Norman Davies „Boże igrzysko. Historia Polski”. Kraków. Znak, 2006
• Paweł Jasienica „Rzeczpospolita obojga narodów”. Warszawa. Świat Książki, 1997, 1998
5. Podręcznik
• Historia. Liceum Ogólnokształcące. Liceum Profilowane. Technikum. Z Pegazem. Znak dla
szkoły. Kraków, 2003
6. Ciekawostka: fragment wypowiedzi prof. Normana Daviesa z dnia 03.05.2003r.:
Konstytucja 3 Maja przetrwała bardzo krótko – zaledwie kilka miesięcy. Konstytucja 3 Maja została
obalona i anulowana przez konfederatów Targowicy z pomocą armii cesarskiej po jednym tylko roku
istnienia. To jest głęboki i ważny paradoks. Dlaczego, 200 lat później, pamiętamy, szanujemy i celebrujemy
taką konstytucję, która w swoim czasie miał absolutnie minimalny, nikły wpływ na publiczne życie tego
kraju? Na to pytanie są trzy odpowiedzi. Po pierwsze,
Konstytucja 3 Maja byłą pierwsza w długiej kolejce różnych późniejszych konstytucji. Po drugie, ona była
swoja, wydana przez Polaków i Litwinów dla korzyści obojga narodów. Po trzecie, wcieliła ona w siebie
nadzieje wielu pokoleń, które do niedawna musiały żyć albo pod obcą okupacją albo pod niesuwerennym
reżimem. Tu w Warszawie, konstytucje wydane pod pieczęcią Napoleona lub cara Aleksandra, lub PRL
zawsze cierpiały z braku prawdziwego autorytetu. Konstytucja trzeciomajowa natomiast była prawdziwa,
była kochanym dzieckiem zadławionym w kolebce.
7. Materiały dodatkowe:
Rysunek 1. Oryginalny manuskrypt Konstytucji 3 Maja
Rysunek 2. Strona tytułowa Konstytucji wydania z 1791 r. Piotra Dufoura
Rysunek 3. Zamek Królewski w Warszawie
Rysunek 4. Sala Senatorska na Zamku Królewskim w Warszawie, miejsce uchwalenia Konstytucji 3 Maja
Rysunek 5. Medal wybity w 1791 z okazji uchwalenia Konstytucji 3 Maja
Rysunek 6. Medale wybite z okazji uchwalenia Konstytucji 3 Maja
Rysunek 7. Rzeczpospolita po I rozbiorze Polski (1772)
Rysunek 8. Konstytucja 3 Maja 1791 roku (obraz Jana Matejki, 1891)
Rysunek 9. W 1791, "Wielki" lub Czteroletni Sejm między 1788–1792 przyjął Konstytucje 3. Maja w warszawskim Pałacu
Królewskim
Rysunek 10. Jan Suchorzewski na obrazie Jana Matejki Konstytucja 3 Maja
Rysunek 11. Obraz Jana Norblina przedstawiający symboliczne wieszanie targowiczan