Tema: “Forcashtytësee kaviljes, raporti ndërmjet...

Republika e ShqipërisëUniversiteti i Sporteve të Tiranës

Instituti i Kërkimit Shkencor të Sportit

SESION SHKENCOR

Tema: “Forca shtytëse e kaviljes, raporti ndërmjetsubjekteve sedentarë dhe atyre që merren me AF &

sport”

Autorë: Prof. Dr. Lumturi Markolaj; MSc. Genti Pano

IKShS - Instituti i Kërkimit Shkencor të Sportit, Universiteti i Sporteve të Tiranës. Rr. “Muhamet Gjollesha”, Tiranë – Albania. Tel/Fax: +355 (4)222 6652. [email protected] www.ust.edu.al


Epilog

Epilog – foto të aparatit dhe të testit:

Testi:forca shtytëse e kyçit të këmbës (kaviljes) me aparat izokinetik (koncentrikdhe shtrirës),

Funksioni i testit: forcës shtytëse të kyçit të këmbës

• Lëvizshmëri e kaviljes• Forca shtytëse


Gjeneza e osifikimit

Sistemi skeletor përcakton strukturën trupore të një individi.

Kjo strukturë nuk është e ngurtë dhe statike por është një strukturë e gjallë dhe elastike e cila gjatë jetës ndryshon nga fëmijëria e deri në pleqëri.

Në të reflektohen dy kategori faktorësh, 1. Gjenetik dhe 2. Anësorë.

Pikërisht nisur nga kjo vlerë e sistemit skeletor të organizmit veçanërisht e shëndetit të kockave, ne kemi marrë për studim duke trajtuar jo anën gjenetike por një nga ndikuesit anësorë e pikërisht ndikuesin më të rëndësishëm atë të aktivitetit fizik.


Sië e dimë qëndrat e osifikimit fillestar të kockës, janë zona në mesin e trupit të kockës aty ku fillojnë të formohen qelizat e kockës.

Kështu fillon të osifikohet modeli kartilagjen i fetusit të kockave tëskeletit.

Rritja e kockave bëhet në gjërësi, ky femomen fillestar, zgjat deri ngamesi i muajit të dytë të jetës së fetusit.

Ndërsa qëndrat e osifikimit sekondar ose platea epifizale, janë zonatafër estremiteteve të gjatësisë së kockës dhe në këtë stad kockat rritennë gjatësi.

Këto qëndra, platea-epifizale, mbyllin proçesin në moshat 18–19 vjeçare(mesatarisht vajzat 15,5 vjeç, djemtë 18,1 vjeç) (Hansman 1962)



Rritja gjërësore e kockave krijon mundësi në formimin e strukturëssë plotë apo trashësinë e kockës, ku 400 qëndra osifikimi dallohennë lindje dhe 400 të tjera shfaqen mbas lindjes.

Individët kanë një kohë unike të pikut të rritjes së kockave e cilavarion me 3 vjet ose më shumë.

Ndërsa humbja e densitetit të kockave fillon mbas mesit të 20-ve me 1% e masës kockore në vit. (Smith, Sempos,&Purvis,1981)

Fëmijët kanë një balancë të plotë të masës organike dhe inorganiketë shtesave kockore.

Të rriturit e për më shumë të moshuarit kanë 7 herë më shumëmasë inorganike se sa organike.



Kështu, veçanërisht duke filluar nga moshat 40-45 vjeç shohim ndryshime mjaft tërëndësishme si në strukturën kockore ashtu dhe në funksionimin e artikulacionevesiç janë:

Rënia e progresive e indit eshtëror që përcakton humbjen e elasticitetit të kockëspor si rrjedhojë edhe rezistencën e muskujve,

Kufizimi progresiv i lëvizjeve të kyçeve si rrjedhojë e ngurtësimit të indeve kapsulo-lidhore,

Por aktiviteti lëvizor veçanërisht ecja dhe vrapimi përfaqësojnë një armë mjaft efikasepër të mbajtur në formë organizmin në çdo pjesë të jetës pavarësisht rritjes sëmoshës, sepse:

Aparati eshtëror, ruan sa më gjatë aftësitë elastike, duke kufizuar porozitetin e kockës

Funksioni i mirë i kyceve (nyjëzimit) mund të sigurojë një nivel më të lartëlëvizshmërie.



HyrjeAktiviteti fizik dhe sporti janë mënyrat koordinuese më të mira në

shërbim të kërkesave që shtrohen sot për mirqënien dhe shëndetin e popullatës.

Në këtë kuadër studimi “Raporti i forcës shtytëse të kaviljes ndërmjetsubjekteve sedentarë dhe atyre që merren me AF e sport” i kryer ngaIKSHS pranë UST në bashkëpunim me FVFR dhe, bazuar në platformën e hartuar paraprakisht, synoi në:

Analizën e ndikimit që jep aktiviteti fizik dhe sporti tek shëndeti ipërgjitshëm i sistemit skeletor kryesisht në uljen e riskut tëosteoporozës në kategoritë e ndryshme të subjekteve të testuar.


Hyrje

Në analizën e karakteristikave dhe diferencave në përcaktimin e nivelit të forcës shtytëse të kyçit të këmbës, tek subjektet qëushtrohen me atletikë, me vrapime, kërcime, ecje dhe ndryshiminqë jep lloji i disiplinës sportive në këtë testim.

Atletët me performancë të spikatur dhe pasojat e mos ushtrimit teksedentarët.

Prioritetet që jep një disiplinë sportive në atletikë krahasuar me njëdisiplinë tjetër tek shëndeti i masës kockore dhe në mënyrë të veçantëtek lëvizshmëria e kyçit të këmbës (kaviljes).


Objektivat

Objektivi kryesor i këtij punimi ishte të testonte:

• Gjëndjen e shëndetit (të funksionit) të kaviljes dhe• Forcën shtytëse të këtij artikulacioni.

Njohja e gjëndjes në performancën e forcës shtytëse të kycit tëkëmbës, në 3 kategori subjektesh.

Një objektiv tjetër ishte edhe gjetja e lidhjes së mundshmendërmjet karakteristikave e formave të ndryshme të tëushtruarit me aktivitet fizik e sport kryesisht në performancën e forcës së kaviljes dhe identifikimin e gradës së riskut për tuprekur nga osteoporoza.


Metodologjia: Testimet dhe analiza

Lëvizshmëria e kaviljes (test 10 sek)

Matja e forcës shtytëse të kyçit të këmbës (test 10 sek)

Testimi u krye me anë të aparatit izokinetik që ndodhet pranë laboratorit të biomekanikës pranë UST.

U kryen matje e testime në 55 subjekte sedentarë të grup-moshës 30-65 vjeç, dhe

30 atletë, studentë fizikisht aktivë tëGrup-moshës 18-25 vjeç.


Nr. Subjektet Rezultatet në % Rezultati total në %

1. Vrapime sprint & tëMesme

100 129

2. Kërcyesa (së gjati & sëlarti)

100 126

3. Vrapime të gjata & maratonë

100 119

4. Marshuesa 100 109

5. Subjekte sedentarë 100 100

Tab. 1. Të dhënat e testit të forcës së lëvizshmërisë të kaviljes për Meshkuj

Rezultatet (Testimi i parë)



Nr. Subjektet Rezultatet në % Rezultati total në %

1. Vrapime sprint & tëMesme

100 119

2. Kërcyesa (së gjati & sëlarti)

100 114

3. Vrapime të gjata & maratonë

100 112

4. Marshuesa 100 102

5. Subjekte sedentarë 100 100

Tab. 1. Të dhënat e testit të forcës së lëvizshmërisë të kaviljes për Femrat


Rezultatet (Testimi i parë, analizë individuale)Tab. 1. Të dhënat e testit të forcës së lëvizshmërisë të kaviljes për FemratAnalizë individuale e 2 subjekteve.


Rezultatet e testit të parë Të gjithë atletët, natyrisht (është rezultat i pritshëm) kishin forcë

shtytëse më të madhe se sa grupi i testuar sedentar, kjo e krahasuar me grupmosha të përafërta. Tab 1. 2.

Në grupet e atletëve vrapues, sprintjerë dhe të vrapimeve të mesme rezultoi që kishin rezultate më të mira në forcën shtytëse krahasuar me subjektet e tjerë të testuar, sepse shpejtësia e veprimit të kockave të këmbëve tek këta subjekte është shumë më e shpejtë.

Nga analiza e atletëve të testuar sipas specialiteteve u vu re që progresi më i madh ishte tek vrapuesit sprintjerë dhe të mesëm,pastaj vijnë kërcyesit me një diferencë të vogël.

Ndërsa në analizën deskriptive gjinore u vu re se në tërësi se tek të gjithë subjektet e testuar progresi ishte më i theksuar tek vajzat sesa tek djemtë.



100

100

100

100

100

127

124

117

107

100

0 20 40 60 80 100 120 140

Mesme -sprintjer

Kwrcyesa

Tw gjata

marshuesa

sedentarw

12

34

5

Rezultat totalRez nw 100%

Graf. 1. Paraqitja grafike e testimit për Meshkuj



Graf. 1. Paraqitja grafike e testimit për Femra

100

100

100

100

100

117

112

110

107

100

90 95 100 105 110 115 120

Mesme -sprintjer

Kërcyesa

Të gjata

marshuesa

sedentarë

12

34

5

Rezultati totalRez në 100%


Analiza e grafikëve të testit të parë

Analiza përshkuese e grafikëve tregon se sa shumë ndryshon grupi i atletëve të testuar nga grupi i të testuarve sedentarë.

Rezultati prej 100% u mor si standart (limit) për të treguar se sa të ngjashëm do ishin ata me njëri tjetrin nëse nuk do të kishin diferencën e të ushtruarit me aktivitet fizik.

Disa subjekte sedentarë nuk arritën as nivelin minimal të caktuar që dëshmon për një kufizim të theksuar të lëvizshmësisë së kaviljes dhe ngurtësim të indeve lidhore

Kështu, vrapuesit e shpejtësisë deri 400 m, rezultuan më forcë shtytëse më të mirë krahasuar me atletët e tjerë, por të gjithë atletëtnë specialitetet përkatëse, në këtë test kishin rezultate më të mira krahasuar me grupin e subjekteve sedentarë.


Rezultatet (Testimi i dytë)

Nr. Subjektet Djathtë Majtë

1. Sportistë 58 45

2. Sedentarë 39 42

Tab.3.Të dhënat e testit të forcës maksimale shtrirëse të këmbës për MESHKUJ

Nr. Subjektet Djathtë Majtë

1. Sportistë 37 47

2. Sedentarë 29 35

Tab.4.Të dhënat e testit të forcës maksimale shtrirëse të këmbës për FEMRA



Grafiku.3.Të dhënat e testit forca maksimale shtrirëse e këmbës për MESHKUJ

57

47

3942

0

10

20

30

40

50

60

Djathtw Majtw

1 sportistw2 sedentarw



Grafiku 4. Të dhënat e testit forca maksimale shtrirëse e këmbës për FEMRA

0

5

10

15

20

25

30

35

40

45

Djathtw Majtw

37

45

32

40

1 sportistw2 sedentarw


Rezultatet e Testimit të dytë

Në testin e dytë, analiza e rezultateve tregoi se në tërësi për dy grupet parësore që kemi në analizë dhe për arsye se nuk kishim numrin e njëjtë për çdo grupmoshë për tu krahasuar, për të dy grupet morrëm në krahasim moshën 20-35 vjeç, që bën të mundur krahasueshmërinë.

Rezultatet tregojnë se natyrisht sportistët kanë tregues me të mirë se subjektet sedentarë në të dy këmbët, që për të parët është rrjedhojë e stërvitshmërisë.

Tek grupi i sportistëve djem rezultoi se kanë më të fortë këmbën e djathtë ndërsa vajzat edhe sedentarët rezulatoi më e fortë këmba e majtë.

Diferenca ndërmjet këmbës më të fortë dhe këmbës më të dobët tek sportistët bën diferencë, si në rezultatin maksimal ashtu në rezultatin krahasues me njëra-tjetrës me rreth 2-3%.

Tek sedentarët, qoftë rezultati ashtu edhe diferenca e tyre, është më e ulët në % dhe është pothuajse i njëjtë.


Përfundime• Vrapimi dhe garat e kërcimeve (që kanë bazë vrapimin), e sidomos

ecja për sedentarët e moshuar, janë ushtrimet më efikase dhe tëpazëvëndësueshme (sidomos ecja dhe vrapimi) që zhvillojnë mëshumë forcën shtytëse të këmbëve dhe si rrjedhojë edhe kockat e këmbëve.

• Siç u vu re edhe tek grafikët, fuqia e artikulacionit të kyçit të këmbës(kaviljes) varej nga disiplina e shpejtësisë së veprimit veçanërisht nëgarat e atletikës.

• Në tërësi, si për kategorinë sportive ashtu dhe për atë sedentare u pa se femrat kishin më shumë përfitime nga ushtrimi fizik ivrapimeve, kërcimeve, ecjeve krahasuar me meshkujt.

• Kjo dukuri është e natyrshme dhe e shpjeguar edhe shkencërishtsepse efektet në kocka shtohen me sasinë e estrogjenit e cila ështëmë e shtuar tek femrat.


Falenderime

Atletë vrapues të KS Partizani, trajner F.Dragoi. Atletë kërcyesa të Ks Tirana, trajner L.Karanxha. Atletë kërcyesa të Ks Dinamo, trajner Sh. Markola Studentë të UST Subjekte sedentarë punonjës të UST Subjekte ish sportistë

Ndihmuan: MSc. Andi Spahi (Pedagog UST) dhe MSc. Majlind Beli (Specialist i laboratorit të biomekanikës)


Ju faleminderit për vëmëndjen

Tema: “Forcashtytësee kaviljes, raporti ndërmjet...

Documents

Transcript of Tema: “Forcashtytësee kaviljes, raporti ndërmjet...